chuong 5 mac 2

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.24 MB, 108 trang )

(1)Bµi gi¶ng Nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin. ---N¨m 2009---.

(2) Ch¬ng V Hoc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d.

(3) néi dung cña ch¬ng. I. Sù chuyÓn ho¸ tiÒn thµnh t b¶n II. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d trong x· héi T b¶n III. Sù chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ thÆng d thµnh t b¶n, tÝch luü t b¶n IV. Qu¸ tr×nh lu th«ng cña t b¶n vµ khñng ho¶ng kinh tÕ V. C¸c h×nh th¸i t b¶n vµ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d.

(4) I. Sù chuyÓn ho¸ tiÒn thµnh t b¶n 1. C«ng thøc chung cña t b¶n * TiÒn lµ biÓu hiÖn cña h×nh th¸i gi¸ trÞ vµ lµ s¶n vËt cuèi cïng cña qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸, đồng thời tiền cũng có thể trở thành t bản. Nhng b¶n th©n tiÒn kh«ng ph¶i lµ t b¶n, mµ tiền chỉ trở thành t bản khi nó đủ những điều kiện nhất định và khi nó đợc sử dụng làm phơng tiện bóc lột sức lao động của ngời làm thuê. Muốn nhận thức đợc điều này, phải n/c công thøc chung cña t b¶n, cô thÓ nh sau:.

(5) 1. C«ng thøc chung cña t b¶n (tiÕp) * Trong nền sxhh giản đơn, hàng hoá lu thông theo c«ng thøc: H–T–H Nh×n vµo c«ng thøc nµy ta thÊy b¾t ®Çu b»ng hµng (H) vµ kÕt thóc b»ng hµng (H), tiÒn (T)chØ lµ khâu trung gian, đóng vai trò môi giới giữa hàng với hµng mµ kh«ng cã sù t¨ng thªm vÒ gi¸ trÞ. Nãi kh¸c ®i, b¾t ®Çu b»ng b¸n (H – T), kÕt thúc bằng mua (T – H). Mục đích của lu thông là để đạt đợc giá trị sử dụng..

(6) 1. C«ng thøc chung cña t b¶n (tiÕp) * Trong nÒn sxhh TBCN, tiÒn l¹i lu th«ng theo c«ng thøc: T – H – T’ ë c«ng thøc nµy, b¾t ®Çu b»ng tiÒn vµ kÕt thóc còng b»ng tiÒn. Hay b¾t ®Çu b»ng mua (T-H) vµ kÕt thóc b»ng b¸n (H -T). Mục đích của lu thông là đạt đợc giá trị và gi¸ trÞ lín h¬n. VËy, trong sxhh TBCN, nÕu sè tiÒn thu vÒ b»ng sè tiền bỏ ra ban đầu thì quá trình vận động của TB trở nên vô nghĩa và không đạt đợc mục đích ..

(7) 1. C«ng thøc chung cña t b¶n (tiÕp) Do đó công thức đầy đủ của t bản là: T – H – T’ Trong đó, T’ > T, hay T’ = T + T T lµ phÇn d«i ra so víi T ban ®Çu C.M¸c gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d vµ ký hiÖu lµ (m) C.M¸c nãi:“ T b¶n lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d”. Tóm lại: sự vận động của t bản không phải nhằm đạt đ ợc giá trị sử dụng mà là giá trị thặng d. Sự vận động của t b¶n lµ kh«ng giíi h¹n vµ v× thÕ sù lín lªn cña (m) còng lµ kh«ng giíi h¹n..

(8) 2. M©u thuÉn cña c«ng thøc chung Nh×n vµo c«ng thøc chung cña TB T – H – T’ Chúng ta có cảm giác nh giá trị đã đẻ ra giá trị, nhng trong thùc tÕ th× kh«ng ph¶i nh vËy. KÓ c¶ trong lu th«ng vµ ngoµi lu th«ng. Trong lu th«ng: Gi¸ Chuyªn thÊp mua rÎ b¸n gi¸ trÞ Gi¸mua b¸nh¬n cao h¬n h¬n giáđắt trÞ cao gi¸ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. Chuyên mua rẻ bán đắt. Trong lu th«ng, trao đổi ngang gi¸ hay kh«ng ngang gi¸ còng kh«ng tạo ra đợc T.

(9) 2. M©u thuÉn cña c«ng thøc chung (tiÕp) Tiền đợc cất trữ trong kÐt s¾t. H ®i vµo tiªu dïng. Nh vËy, c¶ hai trêng hîp (trong vµ ngoµi lu th«ng), tiÒn đều không tự mình tăng thêm giá trị. Nhng trong quá trình lu th«ng cña t b¶n, vÉn sinh ra T, vËy nguån gèc cña nã lµ ë ®©u? Thùc tÕ nµy lµ mét m©u thuÉn. Ho¸ gi¶i m©u thuÉn nµy sễ thấy đợc nguồn gốc đó. C.Mác đã làm đợc điều đó bằng việc tìm ra một loại hàng hoá đặc biệt đó là hàng hoá SLĐ..

(10) 3. Hàng hoá sức lao động a. Sức lao động (SLĐ) và đk để SLĐ trở thành HH ** SL§: Theo C.M¸c, SL§ lµ toµn bé n¨ng lùc(thÓ, trÝ lùc) tån t¹i trong c¬ thÓ sèng cña mét con ngêi vµ cã thÓ vËn dông vào trong quá trình lao động sản xuất. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ Đặc điểm của nó là khi đợc sử Giá dông vµo trong qu¸ tr×nh Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ sx th× sÏ t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶ntrÞth©n nã. - Hµng ho¸ SL§ (Khi SL§ trë thµnh hµng ho¸ tøc lµ cã thÓ mua vµ b¸n) Để SLĐ trở thành hàng hoá, phải có đủ 2 điều kiện:.

(11) ** Hai ®iÒu kiÖn cña hµng ho¸ SL§ + Ngời lao động phải đợc tự do về thân thể, làm chủ đợc SL§ cña m×nh vµ cã quyÒn b¸n SL§ cña m×nh cho ngêi kh¸c nh hµng ho¸.. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ Ngườiưlaoưđộngưđư îctùdovÒ th©nthÓ Chuyên mua rẻ bán đắt.

(12) - Hai ®iÒu kiÖn…(tiÕp) + Ngêi L§ bÞ tíc ®o¹t hÕt mäi TLSX vµ kh«ng cßn cã cña c¶i g× kh¸c, nªn kh«ng tù m×nh sx ra CCVC, muèn tồn tại đợc buộc phải bán SLĐ của mình.. Ngườiưlaoưđộngưkhôngưcóưtưư liÖus¶nxuÊt. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ. Chuyên mua rẻ bán đắt. Hai ĐK này đợc xuất hiện khi nền sx nhỏ của chế độ PK bị phá vỡ, báo hiệu sự ra đời của nền sx TBCN..

(13) b. Hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸ SL§ Khi SL§ trë hµng ho¸, còng cã hai thuéc tÝnh nh nh÷ng hµng ho¸ kh¸c. + Gi¸ trÞ sö dông: Nã cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi sö dông L§, ë chç lµ trong mét thêi gian L§ nhÊt định, t¹o ra gi¸ trÞ Gi¸ mua thÊp h¬nnã gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n nã. Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ. Đây đợc coi là chìa khoá để hoá giải mâu thuẫn chung cña t b¶n..

(14) b. Hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸ SL§ (tiÕp) + Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ SL§: Là toàn bộ giá trị các t liệu sinh hoạt cần thiết để ng ời lao động sx và tái sx ra SLĐ, nuôi sống bản thân và gia đình. Chi Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ phÝ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ choGi¸ cao h¬n gi¸ trÞ sinh ho¹t.

(15) + Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ SL§ (tiÕp) Nh vËy, gi¸ trÞ cña hµng ho¸ SL§ còng do thêi gian LĐ xã hội cần thiết quy định. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ hµng ho¸ SL§ phô tuéc vµo hoµn cảnh lịch sử, chế độ chính trị và trình độ phát triển Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ kinh tÕ, v¨n ho¸ cña mçi quèc gia. Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ.

(16) III. TiÒn c«ng trong chñ nghÜa t b¶n 1. B¶n chÊt kinh tÕ cña tiÒn c«ng: Lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸ SL§, lµ giá cả của hàng hoá SLĐ, nhng lại đợc biểu hiện ra bên ngoài thông qua giá cả của lao động. T¹i sao vËy?. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. V×: b¶n th©n L§ kh«ng mang gi¸ trÞ, nh ng nã lµ Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ đắt trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ cao h¬n gi¸ trÞ hình thức biểu hiện số lợng SLĐ của ngời LĐ đã bỏ ra để bán trong một khoảng thời gian nhất định..

(17) 1. B¶n chÊt kinh tÕ cña tiÒn c«ng (tiÕp) Sự biểu hiện đó, dẫn đến sự nhầm lẫn: + Hµng ho¸ SL§ kh«ng bao giê t¸ch khái L§, nã chØ thÓ hiÖn gi¸ trÞ cña nã khi ngêi CN ®i L§ cho nhµ TB. Nªn nh×n bÒ ngoµi cø tëng nhµ TB mua L§. + Đối với công nhân, họ LĐ để Gi¸cã mua tiÒn thÊp h¬nsinh gi¸ trÞ sèng. Do đó bản thân công nhân cũng tởng là mình bán LĐ cho Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ nhµ TB. cao h¬n gi¸ trÞ + Lợng tiền công phụ thuộc vào thời gian LĐ, do đó lÇm tëng tiÒn c«ng lµ gi¸ c¶ cña L§. Vì vậy, tiền công đã che đậy đi bản chất bóc lột của CNTB đối với ngời LĐ làm thuê..

(18) 2. C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña tiÒn c«ng trong CNTB + TiÒn c«ng tÝnh theo thêi gian: Lµ tiÒn c«ng tÝnh theo thêi gian L§ (giê, ngµy, th¸ng). áp dụng đối với loại LĐ mà kết quả của nó không có sản phÈm cô thÓ. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ Nh: V¨n th, th viÖn, y b¸c sü… Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ.

(19) 2. C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña tiÒn c«ng… (tiÕp) + TiÒn c«ng tÝnh theo s¶n phÈm: Là tiền công đợc tính theo số lợng sản phẩm đợc sx ra họăc khối lợng công việc đã hoàn thành trong một thời gian nhất định. Mỗi sản phẩm có một đơn giá c«ng định. Gi¸ tiÒn mua thÊp h¬n gi¸ nhÊt trÞ Cách tính đơn giá tiền công: GiáChuyên Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ LÊy tiÒn c«ng trung b×nh cña 1 c«ng nh©n chia cho sè lîng SP’ cña 1 c«ng nh©n lµm ra trong 1 ngµy L§ b×nh th êng..

(20) 3. TiÒn c«ng danh nghÜa vµ tiÒn c«ng thùc tÕ. * Tiền công danh nghĩa: là số tiền ngời công nhân đợc nhËn vÒ do b¸n SL§ cña m×nh cho nhµ t b¶n. Thực chất, đó là giá cả của SLĐ mà ngời công nhân đã bán cho nhà TB. Nó có thể cao hay phô thuéc Gi¸ mua thÊpthÊp h¬n gi¸ trÞ vµo quan hÖ cung – cÇu vÒ SL§ trªn thÞ trêng t¹i thêi Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ điểm bán SLĐ và trình độ tay nghề. cao h¬n gi¸ trÞ * Tiền công thực tế: là tiền công đợc biểu hiện bằng số l ợng TLTD và dịch vụ, mà ngời công nhân mua đợc từ tiÒn c«ng danh nghÜa cña m×nh..

(21) II. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d trong x· héi TB 1. Sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ thÆng d(GTTD). Mục đích của nền sx TBCN không phải là giá trị sử dông, mµ lµ GTTD. Nhng muèn sx ra GTTD nhµ TB ph¶i sx ra mét gi¸ trÞ sö dông nµo đó. Vì giá trị sử dụng Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ mang giá trị trao đổi và giá trị thặng d. Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ đắt trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ cao h¬n gi¸ trÞnhau. ViÖc VËy gi÷a hai qu¸ tr×nh nµy thèng nhÊt víi sx ra giá trị sử dụng của nhà TB là nhằm mục đích sx ngay cµng nhiÒu GTTD..

(22) 1. Sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ thÆng d (tiÕp). * Để sx đợc GTTD, nhà TB phải ứng ra trớc ra một khoản tiền để mua TLSX và SLĐ, nhng với 2 đặc điểm: Mét lµ: C«ng nh©n lµm viÖc díi sù kiÓm so¸t cña nhµ TB vµ L§ cña hä thuéc vÒ nhµ TB gièng nh c¸c yÕu tè Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ kh¸c cña qu¸ tr×nh sx. Hai lµ: S¶n phÈm do ngêi c«ng nh©n ra Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎt¹o b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞthuéc quyÒn së h÷u cña nhµ TB. Nếu không có 2 đặc điểm này thì quá trình sx GTTD sẽ không đợc diễn ra..

(23) 1. Sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ thÆng d (tiÕp). VÝ dô: Một nhà TB sx sợi, để sx đợc 10kg sợi, thì phải ứng tr ớc ra một khoản tiền để mua: + 10 kg b«ng. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. = 10 $. + Hao mßn m/mãc (gi¶ sö trong 6h lµm xong) = 02 $ Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ + TiÒn mua SL§ c«ng nh©n mét ngµy (12h) = 03 $ Céng. = 15 $.

(24) VÝ dô (tiÕp): Đây là hao phí thực tế (cần thiết) để nhà TB sx ra 10 kg sîi. NÕu qu¸ tr×nh sx dõng l¹i t¹i ®©y, nhµ TB cã 10 kg sîi vµ khi b¸n hÕt hµng sÏ thu vÒ 15$ (b»ng sè tiÒn øng ra ban đầu). Nh vậy nhà TB không thu đợc gì (tức không có GTTD). Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. Nhng theo hợp đồng lao động nhà TB đã ký với ngời c«ng nh©n lµ lµm viÖc trong 12h Gi¸ vµ ®b¸nîc tr¶ 03 $, nªn nhµ Chuyªn Gi¸ mua thÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ đắt trÞ trÞ Gi¸ b¸nh¬n cao h¬ngi¸ gi¸ trÞ cao trÞ TB bắt công nhân làm việc tiếp cho đủ 12h theo hợp đồng, 6h tiếp theo, nhà TB mua thêm TLSX nh 6h đầu để sx tiÕp, nhng kh«ng ph¶i tr¶ thªm tiÒn c«ng cho c«ng nh©n n÷a..

(25) VÝ dô (tiÕp): Chi phÝ sx trong 6h sau lµ: + 10 kg b«ng. =10 $. + Hao mßn m¸y mãc. = 02 $. + TiÒn c«ng. =Gi¸ 0mua$thÊp h¬n gi¸ trÞ. Céng =12 $ Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ Tæng céng chi phÝ = 27$ MÆc dï nhµ TB kh«ng ph¶ tr¶ tiÒn c«ng n÷a, nh ng trong giá trị của 10kg sợi sau vẫn kết tinh đủ hao phí L§ xh cÇn thiÕt nh 10kg ®Çu, lµ 15 $..

(26) VÝ dô (tiÕp): Nh vậy, tổng số hàng hoá nhà TB thu đợc là 20kg sợi. Nếu nhà TB bán hết số hàng đó sẽ thu đựơc số tiền là 30$, nhng nhµ TB chØ chi phÝ hÕt 27$. Với 27$ ứng trớc đã chuyển hoá thành 30 $, phần chªnh lÖch lµ 03$. §ã chÝnh lµ GTTD (m) vµ sè tiÒn 27$ Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ øng tríc lµ t b¶n. Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ đắt trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ra trÞ cao h¬n gi¸ trÞ VËy GTTD lµ bé phËn cña gi¸ trÞ míi d«i ngoµi gi¸ trÞ hµng ho¸ SL§ do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ bÞ nhµ TB chiÕm kh«ng..

(27) 1. Sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ thÆng d (tiÕp). * Qua n/c qu¸ tr×nh sx (m), cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn sau ®©y: Một là, trong sản phẩm sx ra chứa đựng hai phần gi¸ trÞ: Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. + Phần giá trị TLSX đợc LĐ cụ thể của ngời CN Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ chuyÓn nguyªn vÑn vµo gi¸ trÞ cña SP (gäi làđắt gi¸ Gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ cao h¬n gi¸ trÞ trÞ cò hay L§ vËt ho¸). + PhÇn gi¸ trÞ L§ trõu tîng cña ngêi CN t¹o nªn gi¸ trÞ míi cña SP (lín h¬n gi¸ trÞ SL§ - V) (Gi¸ trÞ míi = V + m).

(28) 1. Sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh sx ra gi¸ trÞ thÆng d (tiÕp). Hai là, trong ngày lao động của công nhân đợc chia thµnh 2 phÇn: + Phần thời gian lao động cần thiết (tất yếu) để bù đắp chi phí nhà TB bỏ ra để mua SLĐ của ngời công Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ nh©n + PhÇn thêi gian cßn l¹i lµ t¹o ra Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua caGTTD h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ Ngày lao động của ngời công nhân. tgl® tÊt yÕu. tgl® thÆng d.

(29) 1. Sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh sx… (tiÕp). Ba là, nhà TB thông qua quá trình lu thông đã mua đ ợc loại hàng hoá đặc biệt - SLĐ và sử dụng nó trong quá trình sx để nhà TB sx ra GTTD. Và mâu thuẫn của công thức chung của TB đã đợc hoá giải. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ.

(30) 2. B¶n chÊt cña TB, TB bÊt biÕn vµ TB kh¶ biÕn a. B¶n chÊt cña TB Qua n/c quá trình sx GTTD có thể định nghĩa TB nh sau: T b¶n lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d b»ng c¸ch bãc lột lao động không công của công lµm thuª. Gi¸ nh©n mua thÊp h¬n gi¸ trÞ Nh vậy, bản chất của TB đã Giá thÓ hiÖn cña nÒn Chuyªn Gi¸ mua b¸n thÊp mua ca h¬n h¬n rÎQHSX b¸n gi¸ gi¸ đắt trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ cao h¬n gi¸ trÞ sx TBCN, trong đó g/c t sản chiếm đoạt GTTD do g/c c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra. C.Mác đã chia TB thành 2 bộ phận: - TB bÊt biÕn.

(31) b . T b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn - T b¶n bÊt biÕn lµ bé phËn TB tån t¹i díi d¹ng TLSX (nguyªn nhiªn liÖu, chÊt phô gia, m¸y mãc, nhµ xëng…). Giá trị của nó đợc bảo tồn và chuyển nguyên vẹn vào giá trÞ cña s¶n phÈm (tøc lµ trong qu¸ tr×nh sx nã kh«ng cã sự thay đổi về lợng giá trị). Ký hiệu là ( C ). Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ Chuyên mua rẻ bán đắt.

(32) b. T b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn (tiÕp) - T bản khả biến là bộ phận TB dùng để mua SLĐ của công nhân. Trong quá trình sx SLĐ đã tạo ra giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân nó (tức là có sự thay đổi về l îng gi¸ trÞ). Ký hiÖu lµ (V). Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ.

(33) b. T b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn (tiÕp) NÕu gäi gi¸ tri hµng ho¸ lµ W, th×: W=C+V+m Trong đó : C là TB bất biến ( giá trị TLSX) V lµ TB kh¶ biÕn ( hay tiÒn c«ng) Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. m lµ gi¸ trÞ thÆng d Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ Nh vậy, TB bất biến chỉ là điều kiện để sx GTTD, còn TB khả biến mới là nguồn gốc để tạo ra GTTD. Việc phân chia ra TB bất biến và TB khả biến, C.Mác đã làm rõ bản chất bóc lột của g/c t sản đối với g/c công nhân..

(34) 3. Tû suÊt GTTD vµ khèi lîng GTTD a. Tû suÊt GTTD Lµ tû lÖ phÇn tr¨m g÷a GTTD vµ TB kh¶ biÕn. Ký hiªu lµ (m’) m’ =. Hay:. m V. X. 100%. Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ. Chuyªn Gi¸ mua b¸n thÊp mua ca h¬n h¬n rÎdb¸n gi¸ trÞ trÞ t (thêi gian laoGi¸ động th¨ng )gi¸ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ X100% m’ = t’(thời gian lao động tất yếu). * Tỷ suất GTTD nói lên trình độ bóc lột của nhà TB đối víi c«ng nh©n làm thuª..

(35) 3. Tû suÊt GTTD vµ khèi lîng GTTD(tiÕp) b. Khèi lîng GTTD Lµ tÝch sè gi÷a tû suÊt GTTD vµ tæng TB kh¶ biÕn. Ký hiÖu lµ (M) M = m’ x V Gi¸ mua thÊp h¬n gi¸ trÞ m XV hoÆc M = v Gi¸ Chuyªn Gi¸ mua b¸nthÊp mua ca h¬n h¬n rÎ b¸n gi¸ gi¸ trÞ trÞ Gi¸ b¸n cao h¬n giáđắt trÞ cao h¬n gi¸ trÞ Khèi lîng GTTD nãi lªn quy m« bãc lét cña nhµ TB đối với công nhân làm thuê..

(36) 4. Hai ph¬ng ph¸p sx GTTD vµ GTTD siªu ng¹ch a. Sản xuất GTTD tuyệt đối. Là giá trị thặng d thu đợc do kéo dài thời gian LĐ vợt qu¸ thêi gian L§ tÊt yÕu, trong khi n¨ng suÊt L§, gi¸ trÞ SLĐ và thời gian LĐ tất yếu không đổi. Ngày lao động của công nhân. m = 100% tgl® cÇn thiÕt. tgl® cÇn thiÕt. tgl® thÆng d. tgl® thÆng d. m = 150%. (Nh vây tỷ suất GTTD đã tăng từ 100% lên 150%).

(37) a. Sản xuất GTTD tuyệt đối (tiếp) * Lu ý: ViÖc kÐo dµi thêi gan ngµy L§ sÏ mang l¹i GTTD tuyÖt đối cho nhà TB. Nhng thời gian LĐ kéo dài không thể vợt quá giới hạn thể chất và tinh thần của ngời LĐ đợc. Nếu tiếp tôc kÐo dµi h¬n n÷a, c«ng nh©n sÏ biÓu t×nh, b·i c«ng, ®Ëp ph¸ m¸y mãc... Vì họ cần phải có thời gian ăn, nghỉ để tái sx SLĐ. Do đó nhà TB tiến hành sử dụng phơng pháp sx GTTD tơng đối..

(38) b. Sản xuất GTTD tơng đối Là giá trị thặng d thu đợc do rút ngắn thời gian LĐ tất yÕu b»ng c¸ch n©ng cao n¨ng suÊt L§ trong c¸c ngµnh sx ra t liệu sinh hoạt, để từ đó hạ thấp giá trị SLĐ của công nhân. VÝ dô: Ngày lao động của công nhân. m’=100% tgl® cÇn thiÕt. tgl® thÆng d. m’= 166% tgl® cÇn thiÕt. tgl® thÆng d. (Nh vậy tỷ suất GTTD đã tăng từ 100% lên 166%).

(39) b. Sản xuất GTTD tơng đối (tiếp) * Lu ý: Phơng pháp tuyệt đối đợc áp dụng trong giai đoạn đầu của CNTB là chủ yếu, còn phơng pháp tơng đối đợc áp dụng trong giai ®o¹n sau lµ chñ yÕu khi KH-CN ph¸t triÓn. Tuy nhiên, với mục đích bóc lột ngày càng nhiều GTTD, nhµ TB kh«ng tõ bá mét ©m mu nµo. Th«ng thêng, hai ph ơng pháp này vẫn đợc kết hợp với nhau để nâng cao trình độ bóc lột đối với công nhân làm thuê..

(40) c. Gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch Là giá trị thặng d thu đợc do việc áp dụng công nghệ míi, lµm cho gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ gi¶m xuèng thÊp h¬n so víi gi¸ trÞ XH (hay gi¸ c¶ thÞ trêng cña nã). Lo¹i GTTD nµy chØ tån t¹i trong mét kho¶ng thêi gian nhất định, đến khi tất cả mọi XN đều áp dụng công nghệ míi nh nhau th× nã kh«ng cßn n÷a. Theo C.M¸c, thùc chÊt nã chØ lµ h×nh thøc biÕn tíng cña GTTD tơng đối..

(41) 5. Sản xuất GTTD – Q. lụât k.tế tuyệt đối của CNTB * Mỗi PTSX đều có quy luật kinh tế cơ bản của nó. Quy luật đó chi phối toàn bộ hoạt động kinh tế của mọi chủ thể kinh tÕ trong x· héi. Mục đích lớn nhất của nền sx TBCN là nhằm sx ra ngày càng nhiều GTTD, mục đích đó đã chi phối tất cả mọi hoạt động kinh tế của CNTB. Tất cả mọi hoạt động kinh tế của CNTB đều xoay quanh mục đích đó. Vì vậy, việc sx GTTD đã trở thành quy luật kinh tế cơ b¶n cña CNTB..

(42) IV. Sù chuyÓn ho¸ GTTD thµnh tB- t.luü TB 1. Thực chất và động cơ của tích luỹ TB Díi CNTB, muèn TSX më réng, nhµ TB ph¶i t¨ng thªm l îng TB øng tríc sau mçi chu kú sx. Nhng lîng tiÒn t¨ng thêm đó lấy từ đâu? Nhà TB sử dụng một phần GTTD thu đợc để bỏ thêm vµo TB øng tríc, lµm cho lîng TB øng tríc mçi ngµy mét lín lªn. VËy thùc chÊt tÝch luü TB lµ g×? Lµ sù chuyÓn ho¸ mét phÇn GTTD trë l¹i thµnh TB, hay cßn gäi lµ qu¸ tr×nh TB ho¸ GTTD..

(43) 1. Thực chất và động cơ của tích luỹ TB (tiếp) Tõ kÕt qu¶ n/c thùc chÊt tÝch luü TB, cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn sau ®©y: Mét lµ, nguån gèc duy nhÊt cña tÝch luü TB lµ GTTD, mµ nguån gèc cña GTTD l¹i do SL§ cña c«ng nh©n lµm thuª tạo ra. Từ đó suy ra, toàn bộ tài sản và sự giàu có của g/c t s¶n lµ tõ sù bãc lét SL§ cña c«ng nh©n. Hai là, quá trình tích luỹ TB đã làm cho quyền sở hữu kinh tÕ biÕn thµnh quyÒn chiÕm ®o¹t t nh©n TBCN, th«ng qua sự chiếm đoạt và quyền sở hữu hợp pháp số lao động kh«ng c«ng cña c«ng nh©n..

(44) 1. Thực chất và động cơ của tích luỹ TB (tiếp) * C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quy m« tÝch luü TB.

(45) * C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quy m« tÝch luü TB(tiÕp).

(46) * C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quy m« tÝch luü TB (tiÕp).

(47) * C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quy m« tÝch luü TB(tiÕp).

(48) 2. TÝch tô TB vµ tËp trung TB Trong qu¸ tr×nh sx, quy m« TB c¸ biÖt t¨ng lªn th«ng qua tÝch tô vµ tËp trung TB. - TÝch tô TB: lµ sù t¨ng thªm quy m« TB c¸ biÖt b»ng c¸ch t b¶n ho¸ GTTD cña tõng nhµ TB riªng biÖt. Nã lµ c¬ sở trực tiếp để tích luỹ TB. Đây là đ/kiện quyết định để TSX më réng vµ øng dông c«ng nghÖ míi, đồng thời cũng là đ/kiện để tiếp tục n©ng cao kh¶ n¨ng tÝch tô TB . TÝch tô TB lµm cho quy m« TB c¸ biệt tăng lên, đồng thời cũng làm tổng TB XH còng t¨ng lªn..

(49) 2. TÝch tô TB vµ tËp trung TB(tiÕp) - TËp trung TB: lµ sù t¨ng quy m« TB c¸ biÖt b»n c¸ch hîp nhÊt c¸c TB c¸ biÖt nhá l¹i víi nhau thµnh TB c¸ biÖt lín h¬n. Nguyªn nh©n: do c¹nh tranh dÉn tíi buéc ph¶i hîp nhÊt hoặc thoả hiệp với nhau để hợp nhất. TËp trung TB lµm cho quy m« TB c¸ biÖt t¨ng, nhng tæng TB XH kh«ng t¨ng. SV hãy so sánh để tìm ra ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a tÝch tô vµ tËp trung TB ?.

(50) 3. CÊu t¹o h÷u c¬ cña TB Trong qu¸ tr×nh tÝch luü TB mét mÆt lµm quy m« TB lín lên, mặt khác còn làm thay đổi cấu tạo hữu cơ TB. CÊu t¹o h÷u c¬ TB: lµ mèi quan hÖ gi÷a cÊu t¹o kü thuËt vµ cÊu t¹o gi¸ trÞ cña TB. - CÊu t¹o kü thuËt: lµ tû lÖ gi÷a sè lîng m¸y mãc vµ sè l îng c«ng nh©n. C C«ng thøc: V - CÊu t¹o gi¸ trÞ: lµ tû lÖ gi÷a gi¸ trÞ cña TB bÊt biÕn vµ gi¸ trÞ cña TB kh¶ biÕn.

(51) 3. CÊu t¹o h÷u c¬ cña TB (tiÕp) Qu¸ tr×nh tÝch luü TB sÏ lµm t¨ng cÊu t¹o h÷u c¬ TB. Khi cÊu t¹o h/c TB t¨ng , cã thÓ sÏ thu hót thªm c«ng nh©n nhng còng cã thÓ th¶i bít c«ng nh©n. §ã lµ nguyªn nh©n cña n¹n thÊt nghiÖp trong x· héi TB..

(52) 1. Tuần hoàn và chu chuyển TB ( hay sự vận động của TB) a. TuÇn hoµn cña TB Sù tuÇn hoµn cña TB qua 3 giai ®o¹n, víi 3 chøc n¨ng * g® 3: * g® 1: * g® 2: TLSX. T– SL§ H Chøc n¨ng t.tÖ. …sx…H’ ch.n¨ng sx. – T’ ch.n¨ng gi¸ trÞ.

(53) a. TuÇn hoµn cña TB (tiÕp). T. H. H’. T’.

(54) a. TuÇn hoµn cña TB (tiÕp) Vậy, tuần hoàn của TB là sự vận động của TB qua 3 giai ®o¹n, lÇn lît mang 3 h×nh th¸i, thùc hiÖn 3 chøc n¨ng kh¸c nhau råi trë vÒ h×nh th¸i ban ®Çu víi gi¸ trÞ lín h¬n. * Chó ý: TuÇn hoµn TB chØ cã thÓ diÔn ra b×nh thêng trong c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - Các giai đoạn diễn ra liên tục(không đứt quãng) - Các hình thái TB cùng tồn tại và đợc chuyển hoá lẫn nhau một cách đều đặn. - Tuy nhiªn,trong q.tr×nh p.triÓn cña CNTB, c¸c h×nh th¸i TB vÉn cã thÓ t¸ch rêi nhau vµ lµm xuÊt hiÖn c¸c lo¹i TB kh¸c, nh:TB th¬ng nghiÖp, TB cho vay, C.ty cæ phÇn….

(55) b. Chu chuyÓn TB - Chu chuyÓn TB: lµ sù tuÇn hoµn TB, nÕu xÐt nã lµ mét qúa trình định kỳ đổi mới diễn ra liên tục và lặp đi lặp lại kh«ng ngõng. Thêi gian chu chuyÓn TB gåm thêi gian sx vµ thêi gian l u thông, nó thể hiện qua tốc độ chu chuyển của TB. Thêi gian chu chuyÓn. Thêi gian s¶n xuÊt. Thêi gian lu th«ng.

(56) b. Chu chuyÓn TB (tiÕp) + Thêi gian sx: Lµ thêi gian TB n»m trong lÜnh vùc sx.. Thêi gian s¶n xuÊt. Thêi gian lao động. C«ngnh©n ®angs¶nxuÊt. Thêi gian gi¸n ®o¹n lao động. C«ngnh©n chêviÖc. Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt. Hµnghãadù tr÷trongkho.

(57) b. Chu chuyÓn TB (tiÕp) + Thêi gian lu th«ng: Lµ thêi gian TB n»m trong lÜnh vùc lu th«ng. Thêi gian l u th«ng. Thêi gian mua. Thêi gian b¸n.

(58) b. Chu chuyÓn TB (tiÕp) + Tốc độ chu chuyển TB: là số vòng chu chuyển TB trong mét n¨m. C¸c h×nh th¸i TB kh¸c nhau ë trong lÜnh vùc ho¹t động khác nhau, tốc độ chu chuyển khác nhau. Ký hiÖu lµ: (n) n=. CH ch. trong đó: CH là t.gian 1 năm ch lµ t.gian 1vßng. Nh vậy, tốc độ chu chuyển TB tỷ lệ nghịch với thời gian cña 1 vßng chu chuyÓn..

(59) c. T bản cố định và t bản lu động Trong cïng mét c¬ së sx, c¸c bé phËn TB kh¸c nhau cã sự chu chuyển khác nhau và gá trị của nó đợc chuyển vào gi¸ trÞ cña s¶n phÈm theo tû lÖ kh¸c nhau. C¨n cø vµo tÝnh chất của nó, C.Mác đã chia ra thành 2 bộ phận: - T bản cố định: (máy móc, nhà xởng, kho, bãi…) Lµ bé phËn chñ yÕu cña TB sx, nã tham gia toµn bé vµo qu¸ tr×nh sx, nhng gi¸ trÞ cña nã kh«ng chuyÓn hÕt toµn bé một lần vào giá trị sản phẩm mà đợc chuyển dần theo một tỷ lệ nhất định qua mỗi chu kỳ sx theo mức độ hao mòn của nó. (gọi là tỷ lệ khấu hao tài sản cố định) Ký hiÖu lµ: C1.

(60) - T bản cố định (tiếp) Đây là bộ phận TB đợc sử dụng lâu dài trong quá trình sx vµ nã bÞ hao mßn dÇn sau mçi chu kú sx. Cã 2 lo¹i hao mßn. * Hao mßn h÷u h×nh: lµ lo¹i hao mßn vËt chÊt, hao mßn cơ học mà mắt thờng nhìn thấy đợc. * Hao mßn v« h×nh: lµ hao mßn thuÇn tuý vÒ mÆt gi¸ trÞ. Do các thế hệ máy móc mới hiện đại hơn, rẻ hơn ra đời hoÆc do thêi tiÕt khÝ hËu nãng Èm ¨n mßn. Để khắc phục, nhà TB tăng cờng độ LĐ, kéo dài ngày LĐ… để rút ngắn thời gian khấu hao của máy móc..

(61) - T bản lu động (nguyên nhiên liệu, phụ liệu, SLĐ…) Là một bộ phận của TB sx, mà giá trị của nó đợc dùng toàn bộ trong 1 chu kỳ sx và đợc chuyển toàn bộ một lần vào gía trị của sản phẩm sx ra trong chu kỳ sx đó. Ký hiÖu lµ: C2 Việc tăng tốc độ chu chuyển TB lu động có ý nghĩa rất quan träng. Nã cã thÓ lµm t¨ng lîng TB øng tríc trong n¨m mµ nhµ TB kh«ng cÇn ph¶i bá thªm TB vµo. Đây là cơ sở để luận giải một cách khoa học về nguyên nhân CNTB tăng cờng độ LĐ và kéo dài ngày LĐ. Nó đã góp phần để nhà TB nâng cao hiệu quả trong quá trình sx GTTD..

(62) 2. T¸i s¶n xuÊt (TSX) vµ lu th«ng TB x· héi a. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n cña TSX TB x· héi - Tæng s¶n phÈm XH (TSPXH) Là toàn bộ sản phẩm mà đợc XH sx ra trong một thờ kỳ nhất định (thờng là một năm). TSPXH đợc xem xét trên cả hai mặt: + VÒ mÆt gi¸ trÞ:. G=C+V+m. §îc tÝnh b»ng 2 c¸ch * TSP Quèc d©n (GNP). GNP1 – = GNPoGNPo. - GDPo * TSP Quèc néi (GDP) = GDP1 GDPo. x 100% x 100%.

(63) a. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n cña TSX TB x· héi (tiÕp) - Hai khu vùc cña nÒn sx x· héi C.Mác đã chia nền sx xã hội thành hai khu vực: * Khu vùc I (KVI): khu vùc sx ra TLSX * Khu vùc II(KVII): khu vùc sx ra TLTD Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ranh giíi ph©n chia gi÷a hai khu vùc kh«ng râ rµng. Cã thÓ trong mét ngµnh võa sx TLSX võa sxTLTD. VÝ dô: ngµnh sx than, ngµnh sx lóa g¹o….

(64) a. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n cña TSX TB x· héi (tiÕp) - T b¶n x· héi Là tổng hợp các TB cá biệt của xh trong sự vận động đan xen nhau, liªn hÖ vµ phô thuéc lÉn nhau. Tham gia vào sự vận động của TB xh gồm nhiều hình thái TB kh¸c nhau: TB c«ng nghiÖp, TB th¬ng nghiÖp, TB ng©n hµng, TB cho vay….

(65) b. §iÒu kiÖn thùc hiÖn Tæng s¶n phÈm x· héi(TSPXH) trong TSX giản đơn và TSX mở rộng - Điều kiện thực hiện TSPXH trong TSX giản đơn Trong TSX giản đơn, toàn bộ GTTD đều đợc sử dụng hết cho tiªu dïng c¸ nh©n (kh«ng cã tÝch luü). Khi n/c về vấn đề này, C.Mác đã đa ra mô hình: KVI: 4000c + 1000v + 1000 m = 6000 (TLSX) KVII: 2000c + 500v + 500 m = 3000 (TLTD) Tæng SPXH lµ 9000.

(66) - Điều kiện thực hiện TSPXH trong TSX giản đơn (tiếp) Vậy điều kiện thực hiện TSPXH trong TSX giản đơn sẽ là: Gi¸ trÞ míi (v + m ) cña KVI ph¶i b»ng gi¸ trÞ TLSX ( c) cña KVII C«ng thøc lµ:. I ( v + m ) = II c. Cân đối.

(67) - §iÒu kiÖn thùc hiÖn TSPXH trong TSX më réng Muèn TSX më réng, nhµ TB ph¶i biÕn mét phÇn GTTD thành TB phụ thêm để mua thêm TLSX và SLĐ của công nh©n. Muèn cã thªm TLSX th× KVI ph¶i cung øng lîng TLSX nhiều hơn so với TSX giản đơn, để phụ thêm TLSX cho cả KVI vµ KVII. §ång thêi KVII còng ph¶i sx ra lîng TLTD nhiều hơn để đáp nhu cầu tiêu dùng cho cả hai khu vực. Do đó đã làm cơ cấu sx có sự thay đổi..

(68) - §iÒu kiÖn thùc hiÖn TSPXH trong TSX më réng (tiÕp). C.Mác đã đa ra mô hình TSX mở rộng sau: KVI: 4000c + 1000v + 1000m = 6000 (TLSX) KVII: 1500c + 750v + 750m = 3000 (TLTD) §Òu kiÖn thùc hiÖn TSPXH trong SXT më réng sÏ lµ: I(v + m) > IIc.

(69) c.V.Lªnin ph¸t triÓn lý luËn TSX më réng TB x· héi Trong nÒn sx x· héi cã 2 khu vùc: KVI: sx ra TLSX. để sx ra TLSX để sx ra TLTD. KVII: sx ra TLTD B»ng thùc tiÔn n/c sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng TBCN, V.Lênin đã rút ra quy luật tăng tổng SPXH trong TSX mở réng nh sau: * Nhanh nhất là trong khu vực sx TLSX để sx ra TLSX, * Chậm hơn là khu vực sx TLSX để sx ra TLTD, * ChËm nhÊt lµ khu vùc sx ra TLTD.

(70) 3. Khñng ho¶ng kinh tÕ trong chñ nghÜa t b¶n a. B¶n chÊt vµ nguyªn nh©n cña khñng ho¶ng kinh tÕ trong chñ nghÜa t b¶n Khñng ho¶ng kinh tÕ lµ t×nh tr¹ng hµng ho¸ trªn thÞ trờng “thừa ế ” do sức mua có hạn của quần chúng lao động. Nguyªn nh©n: Do m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao cña nÒn sx với chế độ chiếm hữu t nhân TBCN. *Cuéc khñng ho¶ng ®Çu tiªn trªn TG: 1825 *Cuéc “ cã quy m« TG: 1847.

(71) a. B¶n chÊt vµ nguyªn nh©n cña khñng ho¶ng kinh tÕ trong chñ nghÜa t b¶n (tiÕp) BiÓu hiÖn qua 3 m©u thuÉn: - Gi÷a tÝnh tæ chøc,tÝnh kÕ ho¹ch chÆt chÏ trong tõng XN víi tÝnh tù ph¸t, v« chÝnh phñ cña nÒn sx XH. - Gi÷a khuynh híng tÝch luü TB vµ më réng sx kh«ng gíi h¹n víi søc mua h¹n chÕ cña quÇn chóng L§ do bÞ bÇn cïng ho¸. - Mâu thuẫn đối kháng giữa g/c công nhân làm thuê với g/c t s¶n. * Chó ý: Khñng ho¶ng kinh tÕ trong CNTB x¶y cã tÝnh chu kú..

(72) b. TÝnh chu kú cña khñng ho¶ng kinh tÕ trong CNTB Chu kú khñng ho¶ng kinh tÕ cña nÒn sx TBCN lµ kho¶ng thời gian vận động của nền kinh tế từ đầu cuộc khủng hoảng tríc tíi ®Çu cuéc khñng ho¶ng sau. Mçi chu kú cã 4 giai ®o¹n: Khñng ho¶ng, tiªu ®iÒu, phôc håi, hng thÞnh khñng ho¶ng. Hng thÞnh Phôc håi. Tiªu ®iÒu 1 chu kú.

(73) b.TÝnh chu kú cña khñng ho¶ng k.tÕ trongCNTB (tiÕp) *Chó ý : Khñng ho¶ngkinh tÕ trong CNTB kh«ng chØ x¶y ra trong c«ng nghiÖp mµ c¶ trong n«ng nghiÖp. Khñng ho¶ng kinh tÕ trong CNTB lµ kh«ng tr¸nh khái. Nhng nhờ có sự can thiệp của nhà nớc có thể làm giảm đợc sù thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ do khñng ho¶ng g©y ra. Năm 2008 Tổng thống G.Buhs đề nghị QH Mỹ thông qua khoản chi 700 tỷ USD để cứu vãn khủng hoảng..

(74) VI. C¸c h×nh th¸i t b¶n vµ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d Trong nền sx TBCN, t bản đợc tồn tại dới nhiều hình thái khác nhau, vì thế GTTD cũng đợc biểu hiện dới nhiều h×nh thøc kh¸c nhau. 1. Chi phÝ sx TBCN, lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn a. Chi phÝ sxTBCN NÕu gäi gi¸ tri hµng ho¸ lµ W, th×: W=c+v+m Đây là chi phí thực tế của XH để sx ra hàng hoá, mà bất cứ hoạt động sx hàng hoá nào cũng phải hao phí..

(75) a. Chi phÝ sx TBCN (tiÕp) Đối với nhà TB, để sx ra hàng hoá họ chỉ cần bỏ ra một l ợng TB ứng trớc để mua TLSX (c) và SLĐ (v), gọi là chi phí sx TBCN. Ký hiÖu lµ (k) k=c+v Vậy, chi phí sx TBCN là phần giá trị để bù lại những hao phÝ vÒ TLSX vµ SL§ cho nhµ TB trong qu¸ tr×nh sx hµng ho¸. Vµ c«ng thøc gi¸ trÞ hµng ho¸ W = c + v +m sÏ trë thµnh W = k +m.

(76) a. Chi phÝ sx TBCN (tiÕp) Nh vậy, giữa chí thực tế để sx hàng hoá và chi phí sx TBCN cã sù kh¸c nhau c¶ vÒ lîng vµ c¶ vÒ chÊt. VÒ mÆt lîng: (c +v) < (c + v +m) VÒ m¨t chÊt: Chi phí sx thực tế phản ánh đúng mức hao phí LĐ xh khi sx ra hµng ho¸. Cßn chi phÝ sx TBCN chØ ph¶n ¸nh hao phÝ vÒ TB cña nhµ TB, mµ cha t¹o nªn gi¸ trÞ hµng ho¸..

(77) b. Lîi nhuËn Khi TB ứng trớc (c+v) đợc gọi là chi phí sx TBCN(k), thì GTTD (m)đợc gọi là lợi nhuận. Ký hiệu là (p). Vµ c«ng thøc gi¸ trÞ hµng ho¸ W = k +m sÏ trë thµnh. W = k +p. VËy lîi nhuËn lµ g× ? Lîi nhuËn lµ h×nh thøc biÕn tíng cña GTTD, lµ kÕt qu¶ cña toµn bé TB øng tríc. So s¸nh (p) vµ (m)cã g× kh¸c nhau? VÒ lîng ? VÒ chÊt ?.

(78) b. Lîi nhuËn (tiÕp) - VÒ lîng: Nh×n bÒ ngoµi p vµ m b»ng nhau.trong thùc tÕ thêng kh«ng b»ng nhau. (P) cã thÓ cao hoÆc thÊp h¬n (m) do quan hÖ cung – cÇu vÒ hµng ho¸. - VÒ chÊt : (p) vµ (m) lµ mét. (p) chØ lµ h×nh thøc biÕn t íng cña (m). Hay nãi kh¸c ®i (P) chØ lµ vá bäc bÒ ngoµi cña (m) và che dấu bản chất bóc lột của CNTB. Nó đều do sức L§ cña c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra, mµ bÞ nhµ TB chiÕm ®o¹t. * Khi gäi lµ (p) hµm ý so s¸nh víi (k) * Khi gäi lµ (m) hµm ý so s¸nh víi (v).

(79) c. Tû suÊt lîi nhuËn Tû suÊt lîi nhuËn lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a GTTD vµ toµn bé TB øng tríc. Ký hiÖu lµ (p’) m p’ =. c+v. X. 100% =. m X. 100%. k. So s¸nh tû suÊt lîi nhuËn (p’) víi tû suÊt GTTD (m’) ? m ( m’ = X 100%) v VÒ chÊt ? VÒ lîng ?.

(80) c. Tû suÊt lîi nhuËn (tiÕp) - VÒ lîng: p’< m’ - VÒ chÊt : * m’ phản ánh trình độ bóc lột của nhà TB * p’ ph¶n ¸nh møc doanh lîi cña ngµnh sx. Nã chØ ra cho nhà TB biết đầu t vào đâu sẽ thu đợc p lớn hơn. §©y lµ nguyªn nh©n lµm c¸c nhµ TB ch¹y ®ua vµ c¹nh tranh trong sx. §ång thêi còng lµ nguyªn nh©n dÉn tíi khñng ho¶ng kinh tÕ..

(81) d. Những nhân tố ảnh hởng đến tỷ suất lợi nhuận - Tû suÊt GTTD: m’ t¨ng th× p’ t¨ng. - CÊu t¹o h÷u c¬ TB : c/v t¨ng th× p’ t¨ng - Tốc độ chu chuyển TB: (n = CH/ch) tăng thì p’ tăng - TiÕt kiÖm TB bÊt biÕn m. Bëi v×: p’ =. c+v. X. 100%. Khi tiÕt kiÖm (c) vµ (v) th× (c)vµ (v) sÏ gi¶m ®i th× p’ sÏ t¨ng lªn..

(82) 2. Lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ c¶ s¶n suÊt a. Sù c¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ sù h×nh thµnh gi¸ c¶ thi trêng. - C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua lÉn nhau gi÷a nh÷ng ngêi sx để giành giật đợc những điều kiện thuận lợi trong quá trình sx và lu thông hàng hoá và thu đợc lợi nhuận cao nhất. C¹nh tranh trong néi bé ngµnh lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c XN trong cïng mét ngµnh, cïng sx ra mét lo¹i s¶n phÈm. KÕt qu¶: h×nh thµnh nªn mét gi¸ c¶ thèng nhÊt cho tõng lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Gäi lµ gi¸ c¶ thÞ trêng hay gäi lµ gi¸ trÞ x· héi..

(83) 2. Lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ c¶ s¶n suÊt (tiÕp) b. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh vµ sù h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh sx kh¸c nhau lµ nh»m t×m n¬i ®Çu t cã lîi nhuËn cao h¬n (tøc cã p’ cao h¬n). Sự cạnh tranh này đã làm cho TB có sự di chuyển từ ngành cã (p’) thÊp sang ngµnh cã (p’) cao h¬n vµ lµm cho (p’) gi÷a c¸c ngµnh bÞ b×nh qu©n ho¸ (tøc b»ng nhau). Khi (p’) bÞ b×nh qu©n ho¸, gäi lµ tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, ký hiÖu lµ (p’).. m  p'  x100%  (c  v ).

(84) b. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh vµ sù h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n(tiÕp) VÝ dô: Cã 3 ngµnh sx kh¸c nhau (1). (2). (3).

(85) b. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh vµ sù h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n (tiÕp) Theo vÝ dô trªn, th×: * tæng khèi lîng (m) lµ: ……. 90 * tæng chi phÝ sx TBCN lµ:……300 m X 100% thay sè vµo c«ng thøc p’ = (c+v) 90 ta cã: P’= X 100% = 30% 300 Khi tû suÊt lîi nhuËn b.qu©n h×nh thµnh,th× lîi nhuËn còng trë thµnh lîi nhuËn b.qu©n. Ký hiÖu lµ ( p ). p = p’ x k Thay sè ta cã: p = 30% x 100 = 30.

(86) 3. Sù chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ hµng ho¸ thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt. Trong nÒn sx TBCN, khi ( p’) vµ ( p ) h×nh thµnh, th× gi¸ trÞ hµng ho¸ trë thµnh gi¸ c¶ sx. Gi¸ c¶ sx = k + p Qua n/c vÒ tû suÊt lîi nhuËn b.qu©n, lîi nhuËn b.qu©n vµ giá cả sx, thấy đợc g/c t sản tìm mọi cách để bóc lột công nh©n, nhng gi÷a c¸c nhµ TB vÉn lu«n m©u thuÉn víi nhau qua c¹nh tranh..

(87) 4. C¸c h×nh th¸i TB vµ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ th¨ng d a. T b¶n th¬ng nghiÖp vµ lîi nhuËn th¬ng nghiÖp - TB th¬ng nghiÖp lµ h×nh th¸i TB tån t¹i trong lÜnh vùc lu th«ng trªn thi trêng. Nã thùc hiÖn chøc n¨ng mua - b¸n vµ biÕn s¶n phÈm cña nhµ TB c«ng nghiÖp thµnh hµng ho¸. Nãi kh¸c ®i, TB th¬ng nghiÖp lµ bé phËn của TB công nghiệp, đợc tách rời ra để thùc hiÖn chøc n¨ng lu th«ng, phôc vô cho nhµ TB c«ng nghiÖp. C«ng thøc:. T – H – T’. ( gièng c«ng thøc lu th«ng cña TB c«ng nghiÖp).

(88) a.TB th¬ng nghiÖp vµ lîi nhuËn th¬ng nghiÖp (tiÕp) + Đợc tách ra từ TB công nghiệp để thc hiện chức năng lu thông, nên TB thơng nghiệp vừa độc lập vừa phụ thuéc vµo TB c«ng nghiÖp. * Phô thuéc: Lµ bé phËn cña TB c«ng nghiÖp. * §éc lËp : thùc hiÖn chøc n¨ng riªng biÖt cña TB th¬ng nghiÖp, chuyÓn ho¸ s¶n phÈm c«ng nghiÖp thµnh hµng ho¸. +ý nghÜa: * Lîng TB øng tríc kh«ng cÇn nhiÒu * Tạo ĐK để TB công nghiệp tập trung lo khâu sx * Rút ngắn đợc thời gian lu thông.

(89) a.TB th¬ng nghiÖp vµ lîi nhuËn th¬ng nghiÖp (tiÕp) - Lîi nhuËn th¬ng nghiÖp Để có thể sx đợc bình thờng, sản phẩm của TB công nghiÖp sx ra ph¶i b¸n hÕt. Nhng võa sx, võa lu th«ng lµ rÊt khó khăn đối với TB công nghiệp. Nên việc lu thông hàng hoá trên thị trờng là do TB thơng nghiệp đảm nhiệm. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸, kh«ng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ, vËy TB th¬ng nghiÖp thùc hiÖn chøc n¨ng lu th«ng sÏ lÊy lîi nhuËn ë ®©u? Để giải quyết đợc mâu thuẫn này, TB công nghiệp phải nh ờng một phần GTTD của mình thu đợc cho TB thơng nghiệp, để TB thơng nghiệp tiêu thụ hàng hoá cho mình. Phần GTTD đó gọi là lợi nhuận thơng nghiệp..

(90) - Lîi nhuËn th¬ng nghiÖp (tiÕp) VËy, Lîi nhuËn th¬ng nghiÖp lµ phÇn GTTD mµ nhµ TB c«ng nghiệp nhờng lại cho nhà TB thơng nghiệp để nhà TB thơng nghiÖp tiªu thô hµng ho¸ cho m×nh. Nhng phần GTTD đợc nhờng đó là bao nhiêu? Điều đó đợc thực hiện theo cơ chế bán hàng 2 giá: * Gi¸ b¸n bu«n c«ng nghiÖp: lµ gi¸ nhµ TB c«ng nghiÖp b¸n cho nhµ TB th¬ng nghiÖp. * Gi¸ b¸n lÎ: lµ gi¸ nhµ TB th¬ng nghiÖp b¸n cho ngêi tiªu dïng..

(91) - Lîi nhuËn th¬ng nghiÖp (tiÕp) VÝ dô: Mét nhµ TB c«ng nghiÖp cã lîng TB øng tríc lµ: 900. Trong đó dùng để mua TLSX (c) là 720, mua SLĐ (v) là 180. Gi¶ sö tû suÊt GTTD (m’) lµ 100%, th×: W = 720c + 180v + 180m = 1080 Tû suÊt lîi nhuËn TB c«ng nghiÖp sÏ lµ: m 180 P’ x100%= x100% = 20% CN = c+v 900 Khi nhà TB thơng nghiệp tham gia lu thông, đã bỏ thêm vào 100 TB n÷a, tæng TB cña 2 nhµ TB sÏ lµ 1000 th× (p’) sÏ trë thµnh( p’)..

(92) - Lîi nhuËn th¬ng nghiÖp (tiÕp) Vµ tû suÊt lîi nhuËn b.qu©n sÏ lµ: m 180 p’= x100%= x100%= 18% C+v 1000 Víi tû suÊt lîi nhuËn nµy th× nhµ TB c«ng nghiÖp chØ thu ® îc sè lîi nhuËn b»ng 18% cña lîng TB øng tríc cña m×nh (tøc 18% cña 900, b»ng 162). Vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ W = 720c +180v +162 m = 1062 §©y lµ gi¸ mµ nhµ TB c«ng nghiÖp b¸n cho nhµ TB th¬ng nghiÖp, gäi lµ gi¸ b¸n bu«n c«ng nghiÖp..

(93) - Lîi nhuËn th¬ng nghiÖp (tiÕp) Nhµ TB th¬ng nghiÖp sau khi mua hµng ho¸, sÏ b¸n cho ngời tiêu dùng đúng giá trị của nó, là: W = 720c + 180v +180m = 1080 Gäi lµ gi¸ b¸n lÎ. Phần chênh lệch giữa hai giá bán hàng đó là: 18 gäi lµ lîi nhuËn th¬ng nghiÖp Tãm l¹i: Thực chất, nó vẫn là lợi nhuận công nghiệp, đợc TB công nghiệp nhờng cho TB thơng nghiệp để TB thơng nghiÖp thùc hiÖn chøc n¨ng b¸n hµng gióp TB c«ng nghiÖp..

(94) b. T b¶n cho vay vµ lîi tøc - TB cho vay lµ lo¹i TB nhµn rçi mµ chñ cña nã cho nhµ TB khác sử dụng một thời gian nhất định để nhận về một khoản tiền lời nào đó. + §Æc ®iÓm: * QuyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö dông. * Nó là loại hàng hoá đặc biệt.Ngời cho vay không mất quyền sở hữu, ngời đi vay thì đợc quyền sử dụng. + ý nghÜa: §iÒu hßa tiÒn tÖ gi÷a n¬i tiÒn nhµn rçi víi n¬i thiÕu tiÒn để đầu t sx- kinh doanh..

(95) b. T b¶n cho vay vµ lîi tøc (tiÕp) - Lîi tøc lµ lµ phÇn lîi nhuËn b×nh qu©n mµ nhµ TB ®i vay phải trả cho nhà TB cho vay để đợc quyền sử dụng TB trong một khoảng thời gian nhất định. Ký hiệu là (z). Møc lîi tøc do hai bªn tho¶ thuËn khi vay. - Tû suÊt lîi tøc lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a tæng sè lîi tøc vµ sè TB cho vay. Ký hiÖu lµ (z’). z z’ =. k cv. X. 100%. §iÒu kiÖn: 0 < z < p’. (kcv lµ TB cho vay).

(96) c.TÝn dông TBCN, ng©n hµng vµ lîi nhuËn ng©n hµng - TÝn dông TBCN: cã 2 h×nh thøc + TÝn dông th¬ng nghiÖp: Lµ h×nh thøc mua b¸n chÞu víi nhau gi÷a c¸c nhµ TB. + TÝn dông ng©n hµng: Lµ h×nh thøc vay vµ cho vay th«ng qua tæ chøc NH. * Chú ý: Nó khác với TB cho vay đã n/c ở trên. TB cho vay lµ quan hÖ trùc tiÕp gi÷a c¸c nhµ TB, cßn tÝn dông NH lµ h×nh thøc cho vay qua NH..

(97) c. TÝn dông TBCN, ng©n hµng vµ lîi nhuËn …(tiÕp) - Ng©n hµng TBCN vµ lîi nhuËn ng©n hµng Ng©n hµng TBCN lµ tæ chøc kinh doanh TB tiÒn tÖ, lµm m«i giíi gi÷a ngêi vay vµ ngêi cho vay. Ng©n hµng cã 2 chøc n¨ng: NhËn göi vµ cho vay. Nguyên tắc hoạt động của NH: Lîi tøc cho vay lín h¬n lîi tøc nhËn göi. PhÇn chªnh lÖch sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ vÒ nghiÖp vô( l¬ng nh©n viªn, chi phÝ hµnh chÝnh…), cßn l¹i lµ lîi nhuËn NH..

(98) Ph©n biÖt TB cho vay vµ TB ng©n hµng.

(99) d. C«ng ty cæ phÇn. TB gi¶ vµ thÞ trêng chøng kho¸n - C«ng ty cæ phÇn:.

(100) - C«ng ty cæ phÇn (tiÕp) Cæ phÇn ®em ph¸t hµnh (b¸n) gäi lµ Cæ phiÕu. Ngời mua cổ phiếu gọi là Cổ đông. Cæ phiÕu cã thÓ mua vµ b¸n trªn thÞ trêng. Gi¸ c¶ mua-b¸n gäi lµ thÞ gi¸ cæ phiÕu.. 1. 2.

(101) - C«ng ty cæ phÇn (tiÕp) Lîi tøc cæ phiÕu. ThÞ gi¸ cæ phiÕu =. Tû suÊt lîi tøc NH VÝ dô: Mét cæ phiÕu cã mÖnh gi¸ 100.000, lîi tøc cæ phiÕu 9000®, tû suÊt lîi tøc NH 3% 9000 x 100.000 ThÞ gi¸ cæ phiÕu =. = 300. 3 Tóm lại, cổ phiếu là loại chứng khoán có giá, đảm bảo cho ngời sở hữu nó đợc nhận về một phần lợi nhuận của công ty, díi h×nh thøc lîi tøc cæ phiÕu, gäi t¾t lµ cæ tøc.

(102) - ThÞ trêng chøng kho¸n ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n cã gi¸. Nh: Cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, Kú phiÕu, C«ng tr¸i, V¨n tù cÇm cè tµi s¶n… Thị trờng chứng khoán đợc chia làm hai cấp: * ThÞ trêng s¬ cÊp: mua – b¸n lÇn ®Çu c¸c chøng kho¸n khi ph¸t hµnh . * ThÞ trêng thø cÊp: mua b¸n l¹i chøng kho¸n. Thị trờng chứng khoán phản ánh nhạy cảm sự vận động cña nÒn kinh tÕ. Nã vÝ nh “phong vò biÓu” cña nÒn kinh tÕ..

(103) e. QHSX TBCN trong nông nghiệp và địa tô TBCN . - Sù h×nh thµnh QHSX TBCN trong n«ng nghiÖp Trong nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp TBCN, cã 3 g/c quan hÖ tới ruộng đất, nhng có vai trò rất khác nhau. + Địa chủ( chủ RĐ): độc quyền sở hữu ruộng đất. + T sản kinh doanh NN, độc quyền kinh doanh trên RĐ. + C«ng nh©n n«ng nghiÖp lµ ngêi L§ lµm thuª. Nhà TB kinh doanh NN phải thuê RĐ của địa chủ và thuê công nhân NN để sx. GTTD thu đợc phải trích môt phần để trả cho địa chủ. Phần đó gọi là địa tô TBCN.

(104) e. QHSX TBCN trong NN và địa tô TBCN (tiếp) - Bản chất của địa tô TBCN §Þa t« TBCN lµ h×nh thøc biÕn tíng mét phÇn GTTD do c«ng nh©n NN t¹o ra, mµ nhµ TB kinh doanh NN ph¶i tr¶ cho địa chủ. - Các hình thức địa tô TBCN + §Þa t« chªnh lÖch: Sx nông nghiệp chịu nhiều tác động của tự nhiên, nh: khí hậu, thời tiết, ánh sáng, độ ẩm, độ phi nhiêu của đất… Vì vậy, RĐ đợc chia làm 3 loại: Tốt, Trung bình, xấu. Giá cả sản phẩm NN đợc hình thành trên loại đất xấu..

(105) + §Þa t« chªnh lÖch (tiÕp) Vì vậy, nếu canh tác trên các loại đất TB và đất tốt, sẽ thu đợc (p) siêu ngạch. Phần (p) siêu ngạch này thuộc về chủ RĐ (tức nhà TB thuê RĐ phải trả cho địa chủ, mà không đợc h ëng). Phần này gọi là địa tô chênh lệch Thực chất, địa tô chênh lệch là phần p thu thêm ngoài p, trên loại đất có điều kiện sx thuận lợi so với loại đất xấu. Có hai loại địa tô chênh lệch: I và II. + §Þa t« chªnh lÖch I: Trªn R§ cã §K sx thËn lîi. + --. --. --. II: Trªn R§ cã kh¶ n¨ng th©m canh..

(106) + Địa tô tuyệt đối Địa tô tuyệt đối là loại địa tô bắt buộc phải có khi thuê RĐ. Đó là (p) siêu ngạch dôi ra ngoài (p), đợc hình thành do sự chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ n«ng s¶n víi gi¸ c¶ sx chung. Ví dụ: Có 2 nhà t bản CN và NN đều bỏ ra 100. Cấu tạo hữu cơ TB trong CN là 4/1, NN là 3/2, p’ đều là 100%. VËy, CN = 80c + 20v + 20m = 120 NN = 60c + 40v + 40m = 140 Chªnh lÖch 20 Đây chính là địa tô tuyệt đối. Nguyên nhân: do độc quyền sở hữu RD, không có sự cạnh tranh để hình thành p.

(107) + Địa tô độc quyền Địa tô độc quyền là loại địa tô hình thành trên loại RĐ đặc biệt, cho phép trồng cây đặc sản hoặc sx các sản phẩm đặc biệt có giá trị cao. Ví dụ: Đất có k/sản quý hiếm, đất trong thành phố. + Gi¸ c¶ R§ Trong CNTB, RĐ không những cho thuê mà còn đợc bán. Giá cả RĐ đợc xác định qua tỷ lệ giữa đia tô và lợi tức ng©n hµng. Ví dụ: Một mảnh đất có địa tô: 200$, Tỷ suất lợi tức NH: 5% 200$ x 100 Gi¸ c¶ R§ = = 4000$ NÕu göi NH sÏ thu lîi 5 tức 200$= địa tô/năm.

(108)

(109)

Trích đoạn

Cấu tạo hữu cơ của TB (tiếp)

chuong 5 mac 2

Trích đoạn

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về