BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NỘI
KHOA XUẤT BẢN – PHÁT HÀNH

BÀI TIỂU LUẬN
ĐỀ TÀI:
THỊ TRƢỜNG SÁCH VĂN HỌC DỊCH HIỆN NAY THÔNG QUA QUAN
SÁT TẠI NHÀ SÁCH PHƢƠNG NAM – NGUYỄN CHÍ THANH, HÀ NỘI

Giáo viên hƣớng dấn :

Ths. Nguyễn Thị Ngọc Lâm

Sinh viên

:

Bùi Thị Nhung

Mã sinh viên

:

59DPH37047

Lớp

:

KD37

Hà Nội, 2021


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỊ TRƢỜNG SÁCH VĂN
HỌC HIỆN NAY
1.1 Sách văn học dịch
1.1.1. Khái niệm sách văn học dịch
1.1.2. Đặc trưng của sách văn học dịch
1.1.3. Ý nghĩa của sách văn học dịch
1.2 Thị trƣờng sách văn học dịch
1.2.1. Khái niệm thị trường sách văn học dịch
1.2.2. Các yếu tố cấu thành thị trường sách văn học dịch
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ THỊ TRƢỜNG SÁCH
VĂN HỌC DỊCH HIỆN NAY THÔNG QUA QUAN SÁT TẠI NHÀ
SÁCH PHƢƠNG NAM – NGUYỄN CHÍ THANH, HÀ NỘI
2.1. Giới thiệu chung về Nhà sách Phƣơng Nam
2.2. Thực trạng thị trƣờng sách văn học dịch hiện nay thông qua quan
sát tại Nhà sách Phƣơng Nam Nguyễn Chí Thanh
2.2.1. Mặt hàng sách văn học dịch
2.2.2. Các thành phần tham gia cung cấp sách văn học dịch
2.2.3. Cầu mặt hàng sách văn học dịch
2.3.4. Giá cả mặt hàng sách văn học dịch
2.3.5. Cạnh tranh trong thị trường sách văn học dịch
2.3. Đánh giá về thị trƣờng sách văn học dịch hiện nay qua quan sát
tại Nhà sách Phƣơng Nam – Nguyễn Chí Thanh
2.3.1. Ưu điểm
2.3.2. Hạn chế

2.3.3. Nguyên nhân
CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP GIÚP PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG
VĂN HỌC DỊCH TRONG THỜI GIAN TỚI
3.1. Đối với các đơn vị xuất bản
3.2. Đối với Nhà nƣớc
3.3. Đối với độc giả

3
5
5
5
5
6
7
8
8
8
11

11
11
11
13
16
18
18
19
19
20
22

25
25
25
25

KẾT LUẬN

26

TÀI LIỆU THAM KHẢO

27

2


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cùng với xu thế hội nhập quốc tế đang mở rộng, nhu cầu tìm hiểu và trao đổi
kiến thức giữa các nước đang ngày càng phát triển. Sách là phương tiện, là cầu
nối để q trình giao lưu đạt hiệu quả hơn bởi nó là nguồn tài liệu hết sức đa
dạng, phong phú, thu hút sự quan tâm của độc giả. Đặc biệt phải kể đến văn học
dịch. Tất cả các giá trị văn học nghệ thuật, đời sống xã hội của các nước trên thế
giới đều được phản ánh chân thực và lưu giữ trong các tác phẩm văn học dịch,
chính vì thế mà được bạn đọc đón nhận và u thích.
Nắm bắt được nhu cầu đó, các nhà xuất bản, các cơng ty sách đã không
ngừng khai thác được những đầu sách văn học từ nhiều nước trên thế giới, góp
phần làm thị trường sách trong nước trở nên phong phú, đa dạng, ngày càng phát
triển sôi động với nhiều thể loại khác nhau. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh
chóng này cũng làm nảy sinh ra nhiều vấn đề bất cập, gây hỗn loạn trên thị

trường, làm công tác quản lý của Nhà nước gặp nhiều khó khăn.
Với mong muốn tìm hiểu sâu thêm về vấn đề trên, em đã chọn đề tài “Thị
trường sách văn học dịch hiện nay thông qua quan sát tại Nhà sách Phương
Nam – Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội” làm đề tài cho bài Tiểu luận của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Hiểu rõ hơn về văn học dịch và thị trường sách văn học dịch
Tìm hiểu được thực trạng của thị trường sách văn học dịch hiện nay
Đề xuất một số giải pháp để góp phần phát triển thị trường văn học dịch.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: thị trường sách văn học dịch hiện nay
Phạm vi nghiên cứu: tại Nhà sách Phương Nam – Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, em sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như
sau:
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
3


Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp
5. Bố cục đề tài
Nội dung của đề tài được trình bày trong 3 chương gồm:
Chƣơng 1: Lý luận chung về thị trường sách văn học dịch hiện nay
Chƣơng 2: Thực trạng và đánh giá về thị trường sách văn học dịch hiện nay
thông qua quan sát tại Nhà sách Phương Nam – Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội
Chƣơng 3: Các giải pháp giúp phát triển thị trường sách văn học dịch trong
thời gian tới.

4



NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỊ TRƢỜNG SÁCH VĂN HỌC
DỊCH HIỆN NAY
1.1.

Sách văn học dịch

1.1.1 Khái niệm sách văn học dịch:
Trong nền văn học của các dân tộc, văn học dịch là một trong những bộ phận
hợp thành hết sức quan trọng. Văn học dịch là bản dịch những tác phẩm văn học
của các nền văn học dân tộc khác trên thế giới sang tiếng dân tộc mình. Trong
q trình giao lưu tiếp biến văn hóa, do sự ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp từ
nhiều nền văn hóa lớn trên thế giới vì vậy từ xưa đến nay có rất nhiều tác phẩm
văn học thuộc nhiều nền văn học khác nhau đã được dịch chuyển ngữ sang tiếng
Việt. Mảng sách văn học dịch ở nước ta hết sức đa dạng và phong phú với sự có
mặt của các tác phẩm văn học lớn của hầu hết các nền văn học khắp năm châu,
trong đó chiếm số lượng lớn nhất là những tác phẩm đến từ các nền văn học lớn
như: Trung Quốc, Nga, Pháp, An, Mỹ,...
- Văn học Trung Quốc: Là một trong những nền văn minh lớn nhất thế giới
phát triển liên tục hơn 6000 năm qua, vì vậy Trung Quốc có một nền văn học
lớn phát triển rực rỡ qua nhiều thời kỳ lịch sử. Do vị trí địa lý là nước láng giềng
của Trung Quốc cùng với những vấn đề lịch sử để lại nên văn học Việt Nam
chịu nhiều ảnh hưởng từ văn học của họ. Đồng thời, những tác phẩm văn học
lớn của Trung Quốc cũng được du nhập vào Việt Nam từ rất sớm. Vì vậy, trên
tổng thể mảng sách văn học dịch trên thị trường, các tác giả, tác phẩm của Trung
Quốc thường chiếm một tỷ lệ khá lớn. Chúng ta có thể thấy trên thị trường có
đầy đủ các tác phẩm văn học cổ điển trứ danh như: Tam quốc diễn nghĩa, Thủy
hử, Tây du ký, Hồng lâu mộng,... những tác phẩm của những nhà văn lớn như:
Lỗ Tấn, Quách Mạt Nhược,... hay những nhà văn trẻ như: Minh Hiểu Khê, An
Ni Bảo Bối, Cố Mạn,... đều rất được độc giả Việt Nam ưa chuộng.


5


- Văn học Nga – Xô Viết: Là quê hương của Cách mạng tháng Mười vĩ đại
và cũng là quê hương của nhiều nhà văn lớn của nhân loại như: Lev Tolstoy,
Maksim Gorky, M. Solokhov, Pushkin,... Những tác phẩm của nền văn học Nga
ln giữ một vị trí trang trọng trong lịng cơng chúng Việt, nhiều tác phẩm văn
học đã từng là sách gối đầu giường của các nhà văn Việt Nam, nhiều tác phẩm
được tái bản nhiều lần và cũng có nhiều tác phẩm ln nhận được tình cảm đặc
biệt của các thế hệ người Việt như: Chiến tranh và hịa bình, Sơng Đơng êm
đềm, Thép đã tơi thế đấy, Đất vỡ hoang,...
- Văn học Tây Âu: Các tác phẩm văn học Tây Âu được dịch và xuất bản ở
Việt Nam khá nhiều với những tác phẩm tiêu biểu như: Don Quijote, Tấn trò
đời, Những người khốn khổ, Nhà thờ Đức Bà Paris,...
- Văn học Mỹ: Các tác phẩm tiêu biểu như: Cuốn theo chiều gió, Tiếng gọi
nơi hoang dã, Ơng già và biển cả, Bố già,...
- Ngồi ra, những năm gần đây văn học Nhật Bản, Hàn Quốc cũng được độc
giả Việt Nam vô cùng ưa chuộng: Súp miso của bé Hana, 7 năm bóng tối, Rừng
Na Uy,...
1.1.2. Đặc trưng của sách văn học dịch
- Sách văn học dịch mang bản sắc dân tộc mà tác giả đại diện
Bất cứ một người nào, khi sinh ra và lớn lên đều sẽ được thấm nhuần những
tư tưởng mà quê hương của mình hun đúc. Những giá trị cốt lõi, những tư tưởng
tình cảm mang đậm bản sắc dân tộc sẽ ăn sâu vào trong máu thịt của họ không
thể tách rời. Đặc biệt là những nhà văn, những người mang một tâm hồn nhạy
cảm, thì những giá trị ấy cịn tác động mạnh mẽ hơn nữa. Họ khơng chỉ sờ được,
thấy được những giá trị ấy, mà họ sẽ cịn dùng ngịi bút của mình để những
người xung quanh, những độc giả của họ cùng cảm nhận được. Chính vì vậy, dù
vơ tình hay cố ý, những câu văn mà tác giả viết sẽ hoặc nhiều hoặc ít mang bản

sắc dân tộc của mình.
- Sách văn học dịch phản ánh toàn diện các vấn đề của xã hội

6


Xã hội là kho tư liệu vô cùng phong phú để người nghệ sĩ lấy cảm hứng sáng
tác. Nếu văn học là tấm gương phản chiếu đời sống xã hội thì nhà văn chính là
thư ký của thời đại. Mỗi tác phẩm ra đời đều là một thành quả nghệ thuật chứa
đầy tâm huyết của nhà văn. Bởi đó là nơi để nhà văn gửi gắm những tình cảm
sâu lắng nhất, những cảm xúc, khát vọng chân thành nhất, mãnh liệt nhất về con
người và về cuộc đời. Suy cho cùng, dù là viết về đề tài gì, thì tác phẩm luôn thể
hiện rõ quan điểm, thái độ của nhà văn trước cuộc sống. Hiện thực cuộc sống vô
cùng phong phú, sinh động. Có niềm vui và nỗi buồn, có hạnh phúc và khổ đau,
có cao cả và thấp hèn, có người tốt và kẻ xấu,... Chính vì vậy, nhà văn – người
thư ký của thời đại cũng không thể đứng ngồi những ngóc ngách của đời sống
xã hội, của thân phận con người. Và nhà văn, thông qua phản ánh hiện thực xã
hội, sẽ gửi gắm những thông điệp về tư tưởng, những chuẩn mực về tình cảm,
thẩm mỹ đối với xã hội và con người.
- Sách văn học dịch mang tính thời đại cao
Văn học nghệ thuật tồn tại với tư cách là một hình thái ý thức xã hội, là sản
phẩm sáng tạo của con người song nó có tính độc lập tương đối, sự tồn tại của
một tác phẩm thường khơng dựa vào ý chí chủ quan của con người mà mỗi tác
phẩm văn học đều có đời sống riêng của nó. Khi một tác phẩm đã được cơng
chúng đón nhận và thừa nhận những giá trị nhân văn và nghệ thuật của nó thì
nội dung của nó khơng chỉ có sức lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội mà cịn có sức
sống trường tồn với thời gian, vượt qua ranh giới không gian và đi cùng với sự
phát triển của lịch sử nhân loại. Những tác phẩm văn học sống mãi với thời gian
là những tác phẩm có đóng góp lớn cho đời sống tinh thần của nhân loại với nội
dung mang tinh thần chủ nghĩa nhân văn cao cả, chủ nghĩa hiện thực phê phán,

chủ nghĩa lãng mạn. Nhiều tác phẩm văn học dẫu có bị tàn phá do chiến tranh, bị
thiêu hủy do con người, bị cấm đoán xuất bản hay thu hồi trong một số thời
điểm nhất định do các quan điểm về chính trị song nó vẫn để lại những giá trị
đích thực cho đời sống xã hội thơng qua sự hồi tưởng của con người.
1.1.3. Ý nghĩa của sách văn học dịch đối với thị trường sách hiện nay
7


-

Thỏa mãn nhu cầu nghiên cứu tìm hiểu thưởng thức các giá trị văn hóa

nghệ thuật thế giới của độc giả Việt Nam
- Góp phần phát triển mối quan hệ giao lưu văn hóa giữa các nước với Việt
Nam và thúc đẩy sự phát triển của nền văn học nước nhà
- Sách văn học dịch làm phong phú cho thị trường sách Việt Nam
- Kinh doanh sách văn học dịch mang lại hiệu quả kinh tế cao cho các doanh
nghiệp xuất bản phẩm.
1.2. Thị trƣờng sách văn học dịch
1.2.1. Khái niệm
Thị trường là nơi chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm, dịch vụ hoặc tiền tệ,
nhằm thỏa mãn nhu cầu của hai bên cung và cầu về một loại sản phẩm nhất định
theo các thơng lệ hiện hành, từ đó xác định rõ số lượng và giá cả cần thiết của
sản phẩm, dịch vụ.
Thị trường sách văn học dịch là nơi mà các doanh nghiệp xuất bản tung ra
những cuốn sách văn học dịch để độc giả - những người có nhu cầu mua và đọc
chúng.
Kể từ khi Việt Nam bước vào nền kinh tế thị trường, tiến hành công cuộc đổi
mới, mở cửa và hội nhập quốc tế với trọng tâm là đổi mới tư duy kinh tế, nền
văn học Việt Nam nói chung cũng trở thành nền văn học có tính chất và đặc

điểm của thị trường. Tác phẩm văn học ngoài giá trị tinh thần – nghệ thuật ra thì
cịn có một giá trị nữa, đó là giá trị kinh tế, khi nó được bán ra và được mua trên
thị trường. Nền văn học dịch cũng tuân theo những quy luật và yêu cầu của thị
trường.
1.2.2. Các yếu tố cấu thành thị trường sách văn học dịch
-

Cầu về sách văn học dịch: Văn học dịch đã là một thể loại quan trọng

trong văn chương Việt. Thế kỷ XXI, nhu cầu đối thoại với các nền văn minh
toàn cầu càng cao hơn, và các tác phẩm văn học nước ngoài dịch ra tiếng Việt là
một kênh giao tiếp hữu hiệu. Trong bối cảnh tồn cầu hóa hiện nay, việc hội

8


nhập văn hóa là rất cần thiết, nhất là đối với thế hệ trẻ. Ý thức được vấn đề này,
nhu cầu về sách văn học dịch trên thị trường càng tăng cao hơn.
- Cung sách văn học dịch: Có cầu thì ắt có cung. Vì văn học dịch hiện nay
rất được ưa thích nên có rất nhiều nhà xuất bản và các đơn vị xuất bản tư nhân
mua bản quyền và phát hành ra thị trường. Có thể kể đến một số cái tên như:
Nhã Nam, Đông A, NXB Văn Học, Đinh Tị, Huy Hoàng, NXB Hội Nhà Văn,
NXB Trẻ, NXB Kim Đồng,...
- Mặt hàng sách văn học dịch: Có thể nói chưa bao giờ thị trường sách văn
học dịch ở Việt Nam lại phong phú, đa dạng và cập nhật như hiện nay. Tại các
nhà sách, thị phần sách văn học dịch phải chiếm đến xấp xỉ 50%, đặc biệt là các
tác phẩm văn học dịch đương đại, càng ngày càng được cập nhật rất nhanh và
kịp thời. Có thể kể đến như Hồi ức thiếu nữ, Chuyện Sarah, khiêu vũ bên bờ
vực, Lincoln ở cõi trung ấm, Rừng Na Uy, Ngập tràn yêu thương,... hay những
tác phẩm kinh điển như: Khơng gia đình, Bố già, Cuốn theo chiều gió, Nanh

trắng, Những người khốn khổ, Chiến tranh và hịa bình, Thằng Gù Nhà thờ Đức
Bà,...
- Giá cả của sách văn học dịch: Nhìn chung, giá của sách văn học dịch luôn
cao hơn so với các thể loại sách trong nước, bởi vì phải mua bản quyền sách từ
nước ngồi. Đối với những đầu sách kinh điển đã hết hạn bản quyền, có thể giá
sẽ rẻ hơn một chút. Nhưng thường thì đối với những tựa sách kinh điển, các đơn
vị xuất bản sẽ trình bày và thiết kế những cuốn sách đó một cách chỉn chu, đầy
nghệ thuật, khách hàng mua những cuốn sách đó khơng chỉ để đọc, mà cịn để
lưu giữu hoặc trưng bày, vì vậy giá cũng cao hơn những ấn phẩm thơng thường.
Ví dụ như những bản bìa cứng của các truyện Truyện cổ Andersen, Truyện cổ
Grimm, Thần thoại Hy Lạp,...
-

Cạnh tranh trong kinh doanh sách văn học dịch: Như đã nói ở trên, thị

trường sách văn học dịch hiện nay đang rất được quan tâm. Các đầu sách vô
cùng phong phú, đa dạng, nhằm để phục vụ cho những độc giả có nhu cầu. Tuy
phong phú đa dạng, song gói gọn vào thì vẫn là một thể loại sách văn học dịch,
9


vì vậy việc cạnh tranh giữa các nhà sách là khơng thể tránh khỏi, thậm chí là
cạnh tranh một cách khốc liệt. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều đơn vị xuất
bản làm về mảng sách văn học dịch. Vì vậy, việc cạnh tranh đã bắt đầu từ những
khâu như tiếp cận và mua bản quyền. Còn những tác phẩm đã hết hạn bản
quyền, không cần mua bản quyền thì có rất nhiều nhà làm bị trùng nhau.

10



CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ VỀ THỊ TRƢỜNG SÁCH
VĂN HỌC DỊCH HIỆN NAY THÔNG QUA QUAN SÁT TẠI NHÀ SÁCH
PHƢƠNG NAM – NGUYỄN CHÍ THANH, HÀ NỘI
2.1. Giới thiệu chung về Nhà sách Phƣơng Nam – Nguyễn Chí Thanh,
Hà Nội
Nhà sách Phương Nam – Nguyễn Chí Thanh thuộc Công ty TNHH bán lẻ
Phương Nam. Chuyên bán lẻ các loại sách, báo, tạp chí, văn phịng phẩm,...
trong các cửa hàng chuyên doanh. Nhà sách Phương Nam ra đời vào năm 1982.
Kể từ đó tới nay, cơng ty đã khơng ngừng phát triển và thành lập được một hệ
thống nhà sách thân thuộc với nhiều gia đình Việt. Đến với không gian mua
sắm của nhà sách Phương Nam, khách hàng có thể dễ dàng tìm thấy những cuốn
sách hay, đa thể loại của nhiều nhà xuất bản, công ty sách trong và ngoài nước
cùng nhiều dụng cụ học tập, văn phịng phẩm, q lưu niệm, đồ chơi giáo dục
chính hãng của những thương hiệu uy tín. Cùng tiêu chí khơng ngừng hoàn
thiện, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, Nhà Sách Phương Nam cam kết
mang đến cho khách hàng trải nghiệm mua sắm trực tuyến an toàn, tiện lợi: cách
đặt hàng đơn giản, phương thức thanh toán đa dạng, dịch vụ chăm sóc khách
hàng tận tình, chu đáo.
Nằm tại tầng 4 của trung tâm thương mại Vincom Center Nguyễn Chí Thanh
– Hà Nội, Nhà Sách Phương Nam chi nhánh Nguyễn Chí Thanh là một nơi thu
hút rất nhiều khách hàng, đặc biệt là các bạn nhỏ ghé thăm. Danh mục hàng hóa
phong phú, nhiều sản phẩm độc quyền, được chọn lọc kỹ càng đã tạo nên sự
khác biệt của Nhà Sách Phương Nam và tạo dựng được lòng tin yêu từ khách
hàng.
2.2. Thực trạng thị trƣờng sách văn học dịch hiện nay qua quan sát tại
Nhà sách Phƣơng Nam –Nguyễn Chí Thanh
2.2.1. Mặt hàng sách văn học dịch
Tại Nhà sách Phương Nam – Nguyễn Chí Thanh, mặt hàng sách văn học dịch
là vô cùng phong phú, đa dạng. Theo như quan sát, ngoài sách thiếu nhi với đủ
11



thể loại như truyện tranh, truyện văn học, bách khoa tri thức,... ra thì sách văn
học dịch chiếm tỉ lệ lớn nhất với 7 kệ. Trong đó, có đầy đủ các thể loại đến từ
các quốc gia khác nhau.
Có một kệ lớn gồm các sách văn học dành cho thiếu nhi như Khơng gia đình,
Alice ở xứ sở thần tiên, Totto – chan bên cửa sổ, Cô bé uống ánh trăng, Chiếc
chìa khóa vàng hay những chuyện ly kỳ của Buratino, Charlie và nhà máy
socola, Harry Potter,... và những câu chuyện cổ tích kinh điển như Truyện cổ
Andersen, Truyện cổ Grimm, Truyện cổ Aesop,... Những tác phẩm văn học này
rất nhiều, thậm chí những sách kinh điển cịn có các ấn phẩm khác nhau đến từ
cùng một đơn vị xuất bản, hoặc khác đơn vị xuất bản. Như Không gia đình,
Alice ở xứ sở thần tiên, Truyện cổ Andersen,... ít nhất phải có hai bản khác nhau
trở lên trong nhà sách. Đó là cịn chưa kể đến bản rút gọn dành cho các bé mới
tập đọc, chủ yếu là hình minh họa và ít chữ.
Sách văn học dịch kinh điển thì cũng chiếm một kệ. Có rất nhiều tác phẩm
của các quốc gia khác nhau như Nhà Thờ Đức Bà Pari, Những người khốn khổ,
Trà hoa nữ, Bố già, Thép đã tôi thế đấy, Sherlock holmes, Tây du ký, Lộc đỉnh
ký, Ỷ Thiên Đồ Long ký,... tuy nhiên số lượng không nhiều bằng sách văn học
dịch thiếu nhi.
Tiếp theo là tủ sách kinh dị, trinh thám. Những tác phẩm như Búp bê đang
ngủ, Lời nguyền của người cá, Trậm điểu, Luật săn mồi, Trăng non, Mặt trời lúc
nửa đêm, Đọc thầm, Pháp y Tần Minh,... được trưng bày trên một kệ, có khoảng
trên dưới 30 đầu sách.
Tủ văn học Âu Mỹ cũng chiếm một kệ trong số các kệ văn học dịch. Có thể
kể đến các tác phẩm như Cây cam ngọt của tôi, Ngôi nhà của người cá say ngủ,
Lời hứa của một chú chó, Sữa và mật, Hoa hồng sa mạc, Ngày em rời xa, Trong
khi chờ đợi godot,...
Tiếp theo là văn học Hàn Quốc và Nhật Bản chiếm khoảng 1 kệ. Các tác
phẩm tiêu biểu như Rừng Na Uy, Xứ sở diệu kỳ tàn bạo và chốn tận cùng thế

giới, Nữ sinh, Tăng thơng khí, u những điều khơng hồn hảo,...
12


Cuối cùng là tủ sách văn học Trung Quốc chiếm 2 kệ. Các tác phẩm như
Trứng như ý, Dior tiên sinh, Yêu em từ cái nhìn đầu tiên, Bên nhau trọn đời, Bến
xe, 999 lá thư gửi cho chính mình, Chiết chi,... hiện nay đang rất được các bạn
trẻ quan tâm và đón đọc.
Qua quan sát có thể thấy, dịng sách văn học dịch Trung Quốc chiếm tỷ lệ
nhiều nhất trong các thể loại văn học dịch, sau đó mới đến văn học dịch dành
cho thiếu nhi. Còn sách văn học của các nước khác như Âu Mỹ, Hàn Quốc, Nhật
Bản, hay sách kinh dị, trinh thám thì có số lượng tương đối cân bằng, chiếm
khoảng 1 kệ trên tổng số 7 kệ. Nhìn chung, với các đầu sách phong phú, thể loại
đa dạng, Nhà sách Phương Nam có thể đáp ứng khá đầy đủ về nhu cầu sách văn
học dịch của độc giả.
2.2.2. Các thành phần tham gia cung cấp sách văn học dịch ở Nhà sách
Phương Nam
Đầu tiên phải kể đến Nhã Nam. Công ty cổ phần Văn hóa và Truyền thơng
Nhã Nam tuy mới ra đời cách đây hơn 15 năm, nhưng đã mang đến cho độc giả
rất nhiều cuốn sách chất lượng cả về nội dung và hình thức. Các cuốn sách văn
học nước ngồi có giá trị liên tục được Nhã Nam mua bản quyền và xuất bản tại
Việt Nam, thu hút nhiều tầng lớp độc giả. Sách của Nhã Nam nổi bật bởi nội
dung văn học tinh tế, bởi vẻ đẹp của thiết kế hiện đại ở hình thức, bởi sự chăm
chút kỹ lưỡng cho mỗi cuốn sách, nó mang tới niềm vui, tri thức, ngạc nhiên, và
sự đồng cảm. Các dòng sách được phát triển cả bề rộng lẫn chiều sâu, mang độc
giả vào những chuyến du hành tuyệt vời nhất của thế giới hư cấu. Rất nhiều
những nhân vật truyện thiếu nhi đã hiện diện sống động trong sự yêu mến của
độc giả Việt Nam, và liên tiếp các giải thưởng văn học của Hội Nhà văn Hà Nội,
Hội Nhà văn Việt Nam đã được trao cho những tác phẩm, những bản dịch chất
lượng hàng năm của Nhã Nam. Nhã Nam, trên thực tế, đã trở thành một người

bạn tinh thần, người định hướng đọc sách cho rất nhiều bạn trẻ, là cầu nối giữa
độc giả Việt Nam với nền văn hóa đọc mênh mông của thế giới. Một số tác
phẩm của Nhã Nam hiện đang được bày bán tại Nhà sách Phương Nam –
13


Nguyễn Chí Thanh như: Cây cam ngọt của tơi, Trong khi chờ đợi godot, Rừng
Na Uy, Chín mạng, Trà hoa nữ, Hoa hồng sa mạc, Bắt trẻ đồng xanh, Hoàng tử
bé, Khu vườn bí mật, Gulliver du kí, Truyện cổ Andersen,...
Cơng ty TNHH TM & DV Văn hóa Đinh Tị với tủ sách AmunBooks cũng
là một đơn vị cung cấp rất nhiều đầu sách văn học dịch cho Nhà sách Phương
Nam. Thành lập năm 2006, tới nay Đinh Tị Books được đánh giả là đơn vị xuất
bản uy tín có tốc độ phát triển nhanh nhất gắn với thành công của hai tủ sách
lớn: Tủ sách Thiếu nhi - Tủ sách Văn học. Ở đây chỉ nói đến tủ sách chuyên về
văn học – AmunBooks. Tủ sách AmunBooks của Đinh Tị chun khai thác các
bản quyền sách ngơn tình Trung Quốc và xuất bản ở Việt Nam, đặc biệt là tập
trung khai thác sách của các tác giả nổi tiếng như Diệp Lạc Vô Tâm, Đinh Mặc,
Cố Tây Tước, Tân Di Ổ,... Các tác phẩm của AmunBooks cũng rất được bạn
đọc săn đón ở Nhà sách Phương Nam. Có thể kể đến như: All in love ngập tràn
yêu thương, Bến hồng trần, Mãi mãi là bao xa, Nếu không là tình u, Sói và
dương cầm, Xin lỗi anh nhậm nhầm người,... Ngồi tủ sách AmunBooks, Đinh
Tị cịn có rất nhiều tác phẩm văn học dịch nổi tiếng trên thế giới như: Khơng gia
đình, Alice ở xứ sở diệu kỳ, Tiếng gọi của hoang dã, Thép đã tôi thế đấy, Nhà
Thờ Đức Bà Pari, Phù thủy xứ OZ,...
Nhà xuất bản Văn học: Ra đời trong những ngày tháng khói lửa của cuộc
kháng chiến chống Pháp, trưởng thành qua các thời kỳ đấu tranh giải phóng
dân tộc và cơng cuộc xây dựng Tổ quốc XHCN, hơn 70 năm qua, NXB Văn
học luôn đồng hành cùng những biến động của đất nước, hoà chung nhịp thở
của đời sống nhân dân và phong trào văn nghệ cả nước. Ngoài những tác
phẩm văn học Việt Nam, Không thể không nhắc tới văn học dịch, một mảng

sách rất quan trọng và đã tạo nên thương hiệu cho NXB Văn học. Từ trước đến
nay, các tác phẩm văn học dịch của NXB Văn học vẫn được đông đảo bạn đọc
cả nước tín nhiệm. Trong mấy chục năm qua NXB Văn học đã giới thiệu tương
đối đầy đủ và có hệ thống đến độc giả những tinh hoa của văn học thế giới, từ cổ
đại Hy Lạp, La Mã đến những tác phẩm kinh điển của các nền văn học lớn như
14


Nga, Pháp, Anh, Đức, Trung Quốc..., văn học hiện đại Mỹ La tinh, v.v... với
nhiều trào lưu, trường phái đa dạng, phong phú. Sách dịch văn học luôn chiếm
một tỉ lệ đáng kể trong số đầu sách xuất bản của NXB Văn học trong thời gian
qua. Mảng sách văn học nước ngoài của NXB Văn học được chuyển ngữ bởi
một đội ngũ dịch giả đồng thời cũng là những nhà soạn giả đầy uy tín với hầu
hết những tên tuổi lớn nên độc giả có thể hết sức yên tâm về chất lượng. NXB
Văn học cũng liên kết với các đơn vị xuất bản để cho ra những tác phẩm làm hài
lòng bạn đọc. Một số tác phẩm của NXB Văn học ở Phương Nam như: Tiếng
gọi của hoang dã, Thép đã tơi thế đấy, Những tấm lịng cao cả (liên kết xuất bản
với Đinh Tị), Thần thoại Hy Lạp, Hai số phận, Hai vạn dặm dưới đáy biển,
Heidi, Sherlock holmes, Cách treo cổ một phù thủy, Trong gia đình, Thủy Hử,
Tam Quốc diễn nghĩa, Tây du ký, Hồng lâu mộng (trong tủ sách kinh điển dành
cho thiếu nhi),...
Công ty Cổ phần Văn hóa Đơng A: Từ khi thành lập cho đến nay, Đông A
đã liên kết với các nhà xuất bản lớn như NXB Hội nhà văn, NXB Văn học, NXB
Dân Trí, NXB Trẻ, NXB Kim Đồng, NXB Mỹ Thuật... để cho ra đời hơn 1500
đầu sách và phát hành hàng ngàn đầu sách khác nhờ vào hệ thống phát hành
rộng rãi. Về mặt bản quyền, kể từ khi Việt Nam gia nhập công ước Bern, Đông
A đã thiết lập quan hệ và mua bản quyền với nhiều nhà xuất bản lớn trên thế
giới như Hemma, King Fisher, Dami, Dorling Kindersley, Bắc Kinh... để mang
đến các đầu sách giá trị. Tuy Đông A tập trung chủ yếu vào hai mảng lớn là sách
văn học trong nước và sách thiếu nhi, nhưng những đầu sách văn học dịch ở đây

cũng rất có giá trị. Có thể kể đến Gulliver du ký, Trên sa mạc và trong rừng
thẳm, Truyện cổ Andersen, Ba người lính ngự lâm, Hồng tử bé, Những người
khốn khổ, Người vơ hình, Bố già, Luật im lặng,...
Nhà xuất bản Kim Đồng: Là Nhà xuất bản tổng hợp có chức năng xuất bản
sách và văn hóa phẩm phục vụ thiếu nhi và các bậc phụ huynh trong cả nước,
quảng bá và giới thiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới. Thành lập từ năm 1957 đến
nay, NXB Kim Đồng đã xuất bản và phát hành các xuất bản phẩm có nội dung:
15


giáo dục truyền thống dân tộc, giáo dục về tri thức, kiến thức… trên các lĩnh vực
văn học, nghệ thuật, khoa học kỹ thuật nhằm cung cấp cho các em thiếu nhi
cũng như các bậc phụ huynh các kiến thức cần thiết trong cuộc sống, những tinh
hoa của tri thức nhân loại nhằm góp phần giáo dục và hình thành nhân cách thế
hệ trẻ. Tuy nhắc đến Kim Đồng, người ta thường nhớ đến những bộ truyện tranh
Nhật Bản, nhưng khơng thể phủ nhận, Kim Đồng cịn có rất nhiều thể loại sách
khác nhau phục vụ mọi đối tượng bạn đọc. Sách văn học nước ngồi là một
trong số đó. Một số đầu sách của Kim Đồng có thể kể đến ở Nhà sách Phương
Nam như Truyện cổ Grimm, Truyện cổ Andersen, Peter Pan, Hoàng tử nhỏ và
chú bé nghèo khổ, Trưởng giả học làm sang, Truyện ngắn Lỗ Tấn, Đảo ngàn
sao, Cuộc phiêu lưu của Mít Đặc và các bạn, Thần thoại Hy Lạp, Trên sa mạc
và trong rừng thẳm, Hai vạn dặm dưới biển,...
Công ty Cổ phần sách Bách Việt: Thành lập vào tháng 11 năm 2006, Bách
Việt là Công ty hoạt động trong lĩnh vực xuất bản với những thành viên trẻ tuổi,
năng động, và say mê với tri thức, sách vở. Bách Việt tập trung xây dựng 4 tủ
sách chính: Sách văn học Việt Nam, Sách văn học nước ngoài, Sách kinh doanh,
Sách Tham Khảo. Trong đó dịng sách văn học nước ngồi cũng rất phát triển,
có những đầu sách được bạn đọc quan tâm. Ở Nhà sách Phương Nam cũng có
khá nhiều đầu sách của Bách Việt: Người đàn bà trong cồn cát, Tôi như ánh
dương rạng rỡ, Yêu anh hơn cả tử thần, Đông chí, Mandarin của tơi, Giải thốt,

Trậm điểu, Người biến mất, Mẹ chồng ăn thịt cả nhà nàng dâu, Từng đóa bọt
sóng, Bên nhau trọn đời, Mặt trời khơng lặn về Tây, Búp bê đang ngủ, Luật săn
mồi, Phủ sinh cô mộ triều tịch, Con ảo,...
Ngồi ra,cịn rất nhiều đơn vị xuất bản khác cung cấp mặt hàng sách văn học
dịch cho Nhà sách Phương Nam như Huy Hoàng Book, Bloom Book, Cẩm
Phong, Nhà xuất bản Trẻ, Sky Book,... và cả Phương Nam cũng có một số tác
phẩm văn học dịch được mua bản quyền từ nước ngoài.
2.2.3. Cầu mặt hàng sách văn học dịch tại Nhà sách Phương Nam – Nguyễn
Chí Thanh
16


Theo quan sát tại Nhà sách Phương Nam trong một tháng vừa qua, đối tượng
sử dụng của dòng sách văn học dịch khá đa dạng.
Có thể là các bạn nhỏ từ 3 – 6, thường các bạn này sẽ được bố mẹ mua cho
những cuốn sách văn học kinh điển như tryện cổ tích, truyện thần thoại, truyện
ngụ ngơn nhưng đã được rút gọn lại, viết ngắn đi và thêm nhiều hình vẽ minh
họa đầy màu sắc để các bé dễ dàng tiếp cận. Các bé sẽ được làm quen với các
câu chuyện cổ tích, sẽ nhận thức được những điều đúng đắn hoặc sai trái trong
cuộc sống. Có thể nói truyện cổ tích giống như những bài học đầu đời cho các
bé vậy.
Lớn hơn một chút, đối với các bé đã biết chữ thì vẫn sẽ thích những cuốn
sách có hình vẽ minh họa, nhưng các bé đã có thể đọc được nhiều chữ hơn. Phụ
huynh thường cho các con mình tập dần thói quen đọc sách bằng cách mua
những cuốn sách hấp dẫn, lôi cuốn mà lại bắt mắt.
Đối với các bé từ khoảng 10 tuổi trở nên, các bé rất thích những câu chuyện
như Peter Pan, Alice ở xứ sở diệu kỳ, Cô bé uống ánh trăng, Cậu bé người gỗ,...
những câu chuyện phiêu lưu thám hiểm, giúp các bé bước vào một thế giới đầy
màu sắc chờ các bé đi tìm hiểu.
Đối với các bạn ở độ tuổi mới lớn, các bạn thường chọn những bộ sách như

Harry Potter, những cuốn sách dành cho tuổi teen.
Lớn hơn chút nữa, tầm 18 tuổi trở lên, các bạn hầu hết đều chọn mua thể loại
sách ngơn tình Trung Quốc. Những cuốn sách này thường thì dễ đọc, dễ hiểu,
thường chỉ đọc để giải trí, nên dịng sách này rất được ưa chuộng. Cũng có
những bạn chọn mua sách văn học của các nước khác và những tác phẩm văn
học kinh điển, nhưng số lượng không được nhiều như mảng sách ngơn tình.
Những người trên 25 tuổi, đã có vốn sống nhất định, đã có những chiêm
nghiệm về cuộc đời, thường sẽ chọn những tác phẩm sâu lắng hơn, mang nhiều
giá trị nhân sinh hơn. Họ đọc sách để ngẫm, để cảm nhận, và để thưởng thức
những cái đẹp trên từng trang sách.

17


Đối với tác tác phẩm văn học dịch kinh điển, đối tượng sử dụng khơng phân
theo độ tuổi nào. Có thể là các em 13 15 tuổi, các bạn trẻ 20 tuổi, hay các cô các
bác 40 50 tuổi, chỉ cần hứng thú thì đều có nhu cầu mua sách.
Cịn riêng tủ sách kinh dị - trinh thám, nhu cầu của bạn đọc cũng tương đối
cao. Những người thích thể loại này chủ yếu là các bạn trẻ có đam mê tìm tịi
nghiên cứu, lớn gan và thích sự kích thích.
2.2.4. Giá cả của mặt hàng sách văn học dịch tại Nhà sách Phương Nam –
Nguyễn Chí Thanh
Giá cả của sách phụ thuộc vào chi phí bản quyền, chi phí dịch, biên tập, số
trang, chất lượng giấy, chất lượng in, chất lượng bìa,... Nói chung sách văn học
dịch sẽ có giá cao hơn văn học trong nước một chút.
Những cuốn sách mỏng dành cho thiếu nhi thì chỉ có giá khoảng từ 30.000 –
60.000 đ. Những cuốn dày hơn một chút, đã hết hạn bản quyền như Alice ở xứ
sở thần tiên, Cậu bé người gỗ Buratino, Khơng gia đình,... giá khoảng 90.000
đến 150.000 đ. Còn những tác phẩm đương đại mới được mua bản quyền và
xuất bản những năm gần đây, giá thường rơi vào khoảng 150.000 – 300.000 đ ,

tùy vào độ mỏng hay dày của sách. Đó là đối với sách bìa mềm. Cịn bìa cứng sẽ
có giá đắt hơn. Đối với những bộ sách bìa cứng có thiết kế đẹp, có giá trị sưu
tầm và trưng bày, giá ít nhất phải là 300.000 đ. Thậm chí có những bộ sách lên
đến hàng triệu đồng.
2.2.5. Cạnh tranh trong thị trường sách văn học dịch
Thị trường sách văn học dịch vô cùng phong phú và đa dạng. Chỉ nhìn vào
Nhà sách Phương Nam, số đầu sách văn học dịch phải chiếm 25 - 30% tổng số
sách, chỉ ít hơn sách dành cho thiếu nhi. Có một số tác phẩm còn được đến mấy
nhà làm trùng như các truyện cổ tích, thần thoại, các tác phẩm kinh điển. Sách
văn học nói chung, văn học dịch nói riêng thì khơng bao giờ bị lỗi thời, lại có
nhiều thể loại, dễ dàng đáp ứng được nhu cầu của độc giả. Vì vậy các đơn vị làm
sách thường sẽ chạy theo xu hướng này để có thể thu được lợi nhuận, từ đó dẫn
đến sự cạnh tranh trong thị tường sách văn học dịch vô cùng gay gắt.
18


2.3. Đánh giá về thị trƣờng sách văn học dịch hiện nay qua quan sát tại
Nhà sách Phƣơng Nam – Nguyễn Chí Thanh
2.3.1. Ưu điểm
Có thể nói chưa bao giờ thị trường sách văn học dịch ở Việt Nam lại phong
phú, đa dạng và cập nhật như hiện nay. Đặc biệt các tác phẩm văn học dịch
đương đại càng ngày càng được cập nhật rất nhanh và kịp thời. Nhiều tác phẩm
văn học nước ngoài, nhất là những tác phẩm được giải thưởng, kể cả giải Nobel,
đã nhanh chóng có mặt tại Việt Nam qua các bản dịch tiếng Việt. Đội ngũ dịch
giả văn học nước ngồi ngày càng đơng đảo, nhất là các dịch giả trẻ tuổi thông
thạo tiếng Anh, Pháp, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… Nếu như trước kia
người đọc Việt Nam chỉ được đọc những tác phẩm của các nền văn học lớn như:
Trung Quốc, Nga, Anh, Pháp, thì trong những năm vừa qua và hiện nay người
đọc có cơ hội được đọc các tác phẩm văn học của rất nhiều nước khác nữa trên
thế giới như: Nhật Bản, Hàn Quốc, các nước Đông Âu…

Các tác phẩm văn học được dịch sang tiếng Việt cũng ngày càng phong phú
về thể loại và đề tài, giúp người đọc Việt Nam tiếp cận toàn diện hơn, sâu sắc
hơn với văn học thế giới, đồng thời tạo điều kiện cho văn học Việt Nam hòa
nhập với văn học thế giới.
Số lượng người đọc Việt Nam mến mộ văn học nước ngoài cũng ngày càng
tăng, điều này được thể hiện ở sức mua và việc tái bản các tác phẩm văn học
nước ngoài đã được dịch sang tiếng Việt. Trong những năm vừa qua, văn học
dịch càng ngày càng phát triển mạnh, ln ln cập nhật, có nhiều đóng góp cho
văn học nước nhà trong thời kỳ hội nhập. Các tác phẩm văn học dịch đã trở
thành món ăn tinh thần không thể thiếu của công chúng nước ta, và trên thực tế
văn học dịch đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của văn học Việt
Nam.
Nếu điểm lại số lượng các tác phẩm nước ngoài được mua bản quyền, dịch và
xuất bản ra tiếng Việt ở nước ta từ khi Việt Nam ký Công ước Berne về việc tơn
trọng bản quyền tác giả, thì số lượng tác phẩm văn học dịch phải chiếm tới 50%.
19


Hiện nay, 2/3 công việc của các công ty xuất bản tư nhân và ít nhất là trên 1/2
đầu sách xuất bản của các Nhà xuất bản lớn cũng đều là tác phẩm văn học dịch,
trong đó tác phẩm văn học dịch nước ngồi vẫn ln chiếm ưu thế áp đảo. Bên
cạnh việc góp phần bảo đảm đủ nguồn sách xuất bản hàng năm, đáp ứng nhu cầu
của độc giả trong nước, các tác phẩm văn học dịch cịn góp một phần vào việc
giới thiệu nền văn hóa của các nước bạn với độc giả Việt Nam. Nhờ đó, người
đọc Việt Nam mới hiểu được một cách cặn kẽ và cụ thể từng dòng sách văn học
trên thế giới.
Việc giới thiệu các tác phẩm văn học dịch nước ngoài trong suốt nhiều năm
qua khiến chúng ta đã xóa bỏ được khoảng cách với thị trường xuất bản thế giới.
Phần lớn các tác phẩm văn học nước ngoài nổi tiếng đều được dịch và phát hành
nhanh chóng, chỉ sau bản sách gốc vài tháng, thậm chí cịn tiến hành phát hành

song song như các series truyện Harry Potter, series truyện về ma cà rồng như
Chạng vạng, Trăng non, Nhật thực, Hừng đơng,... được đơng đảo bạn đọc nước
ta đón nhận nồng nhiệt và rất yêu thích.
Bên cạnh những câu chuyện, những nhân vật tưởng tượng trong các tác phẩm
văn học dịch, bạn đọc cịn có thể mường tượng được phần nào về bối cảnh xã
hội, con người hiện đại và cuộc sống xã hội của họ nói chung, và vài nét văn
hóa, địa lý... của nước xuất bản tác phẩm đó. Ngoài ra, các tác phẩm văn học
dịch được giới thiệu thường xuyên và đầy đủ sẽ cung cấp cho các nhà chun
mơn (nhà văn, nhà phê bình văn học, các độc giả trí thức...) cái nhìn khái qt về
từng dịng văn học cùng những đặc điểm rõ nét của chúng. Khơng có gì sát thực
hơn việc tìm hiểu từng dịng văn học qua chính những tác phẩm này.
2.3.2. Hạn chế
Đầu tiên, về vấn đề dịch thuật. Khi dịch một tác phẩm văn học sang tiếng
Việt, dịch làm sao để vừa sát nghĩa tác phẩm gốc vừa truyền tải được cái hay
bằng tiếng Việt là vơ cùng khó khăn. Rõ ràng chúng ta thấy rằng những dịch giả
đóng vai trị trung gian nhưng vô cùng quan trọng để truyền tải một tác phẩm
văn học nước ngoài đến tay độc giả trong nước. Khi dịch, điều quan trọng nhất
20


là phải đúng, đúng từng từ từng ý không được sai đi đâu cả, bởi vì nếu dịch giả
mà cố gắng làm cho dễ đọc và uyển chuyển khi chuyển ngữ, sẽ mất cái linh hồn
mà tác giả đặt vào từng câu chữ. Rất nhiều các bản dịch sang tiếng Việt từ trước
đến nay chỉ đạt được 1 trong 2 yếu tố dịch sát nghĩa và dịch hay hoặc không đạt
yếu tố nào.
Những năm vừa qua trong văn học địch đã nảy sinh nhiều sai sót khiến dư
luận khơng n tâm, thậm chí bức xúc. Có cuốn sách dịch làm người đọc cảm
thấy vơ cùng khó chịu. Một số bản dịch có sai sót đã được dư luận đưa ra mổ xẻ
như Mật mã Da Vinci (của Dan Brown – Mỹ) , Lotlita của Vladimir Nabokov
(Nga), Xứ Đông Dương (của Paul Doumer), Madam Nhu Lệ Xuân – Quyền lực

Bà Rồng (của Monique Brinson Demery – Mỹ) vv… Đây là vấn đề không đơn
giản, liên quan đến nhiều đối tượng, đối tác, khơng chỉ người dịch mà cịn là các
nhà xuất bản, các đơn vị liên kết, những người làm công việc mua bản quyền
các tác phẩm văn học của các đối tác nước ngồi.
Thứ hai, như đã nói, thị trường sách văn học hiện nay vô cùng phong phú đa
dạng, phong phú đến mức hỗn loạn. Sách văn học dịch hiện nay đang lấn át sách
văn học cổ điển Việt Nam, thậm chí lấn át cả sách văn học hiện đại. Sách văn
học giải trí cũng xuất hiện ở các hiệu sách với các thể loại bán chạy như ngơn
tình, đam mỹ, thám hiểm, xuyên không,… đè bẹp các loại sách văn học có giá
trị thẩm mỹ đúng đắn. Ở Phương Nam, các đối tượng đọc sách đông nhất đến
cửa hàng hiện nay là học sinh tiểu học, học sinh trung học cơ sở, phổ thơng, sinh
viên. Trong đó, có rất nhiều học sinh cấp 2, cấp 3 chủ yếu đến mua sách ngơn
tình, đam mỹ về đọc. Và chắc chắn là không chỉ ở Phương Nam, mà ở các nhà
sách khác cũng có tình trạng tương tự.
Đến từ nhiều nước khác nhau, nhưng điểm chung của các tiểu thuyết này
thường là câu chuyện tình u qua nhiều sóng gió, éo le và bi hài nhưng kết thúc
trọn vẹn. Làm mủi lịng cho người đọc bằng câu chuyện theo mơ-típ "sến". Các
tác giả này thường chuyên chú viết dựa vào bản năng hơn là dựa vào suy nghĩ và
chiêm nghiệm chín chắn. Họ có thể viết bất kỳ điều gì miễn là lôi kéo được độc
21


giả về phía mình. Họ ít quan tâm trau chuốt, rèn luyện kỹ năng viết. Sự có mặt
của loại tiểu thuyết lãng mạn dễ dãi của nước ngoài ở Việt Nam khơng chỉ lấn át
tiểu thuyết chính thống, kinh điển của Việt Nam và thế giới; mà còn ảnh hưởng
tiêu cực tới người đọc và người muốn theo nghiệp văn. Với người đọc, các cuốn
sách như vậy dễ đưa tới quan niệm lầm lạc về cuộc sống, đánh giá theo hướng bi
quan. Hơn nữa, chất lượng bản dịch loại tiểu thuyết này thường rất tệ. Do phải
dịch nhanh để đáp ứng nhu cầu, tránh tình trạng có người tự dịch rồi đưa lên
mạng trước, người ta tiến hành dịch một cách cẩu thả, tối nghĩa. Thêm nữa, có

một số bạn trẻ, xuất phát từ việc yêu thích các câu chuyện ngơn tình, nên cũng
tập tành viết lách. Họ mơ phỏng theo cách viết của các truyện đó, rồi truyền bá
lên các trang mạng xã hội, tự nhận mình là tác giả viết truyện trong khi câu cú
ngữ pháp tiếng Việt cơ bản cịn sai. Điều này có thể dẫn đến nề văn học Việt
Nam sẽ ngày càng thụt lùi, khó phát triển.
Nhà sách kinh doanh thì bán sách theo thị hiếu người đọc, bán được càng
nhiều càng tốt. Bởi họ chỉ là những người kinh doanh, lấy lợi nhuận làm mục
tiêu hàng đầu. Cịn người mua thì thấy sách nào có đủ tố chất giải trí thì mua,
bởi ngày nay sách khơng cịn là phương tiện duy nhất truyền tải được kiến thức
như ngày xưa, yếu tố giải trí đã được đặt lên hàng đầu. Không thể trách người
bán hay người mua, bởi cung cầu là quy luật tất yếu của thị trường.
Chính bởi vậy mà văn hóa đọc ở Việt Nam hiện nay vẫn kém phát triển. Rõ
ràng là độc giả hiện nay đang gặp vấn đề trong việc tiếp nhận văn học. Tình
trạng này nếu kéo dài sẽ dẫn đến hệ lụy một lúc nào đó sách văn học chân chính
sẽ chết dần chết mịn, chỉ cịn chỗ cho những cuốn sách đọc để mua vui và
khơng có giá trị gì để lại.
2.3.3. Nguyên nhân
Về vấn đề dịch thuật: Người dịch không chỉ phải giỏi ngôn ngữ của tác phẩm
cần dịch, mà phải giỏi cả tiếng Việt, phải có phơng văn hóa rộng. Tác giả
thường viết những gì mình biết, cịn dịch giả phải dịch tất cả những gì tác giả
viết. Cho nên, người dịch phải am tường, phải tinh thơng thì mới chuyển tải
22


đúng và hay nội dung và hình thức của tác phẩm mình dịch. Phơng văn hóa
rộng, biết nhiều, hiểu nhiều thì người dịch sẽ tự tin trong cơng việc dịch thuật,
tránh được những sai sót khơng đáng có. Một dịch giả chuyên nghiệp phải biết
cách thích nghi với mọi cách tân, mọi bút pháp mới, mọi thể nghiệm của nhà
văn, khơng được u cầu, khơng được địi hỏi, ln ln ở vị thế thụ động, ln
ln phải thích nghi. Để làm được vậy, người dịch phải qua nhiều trải nghiệm,

phải chịu học, chịu đọc, chịu dấn thân, khơng có kinh nghiệm thì khơng thể làm
được.
Về thị trường sách hỗn loạn:
Hiện nay, internet, mạng xã hội ngày càng phát triển, việc giao lưu văn hóa
giữa các nước là dễ dàng hơn bao giờ hết. Chính vì vậy, các tiểu thuyết văn học
mạng, truyện ngơn tình, đam mỹ du nhập vào Việt Nam ngày càng nhiều là điều
dễ hiểu. Hơn nữa, những truyện này chủ yếu viết về đề tài tình yêu, chỉ mang
tính chất giải trí, nên dễ đọc đối với các bạn tuổi mới lớn.
Đối với các đơn vị xuất bản ở Việt Nam, lợi nhuận chính là lý do khiến họ
lơi là nhiệm vụ truyền bá văn hóa, chỉ thấy cái lợi trước mắt mà quên đi hiểm
họa khôn lường. Theo Cơng ước Berne, chi phí để mua bản quyền tiểu thuyết
thuộc loại kinh điển của thế giới là khá thấp, có cuốn gần như cho khơng. Nhưng
có lẽ do việc tổ chức dịch thuật phức tạp nên nhiều đơn vị xuất bản không muốn
thực hiện. Dịch và xuất bản tiểu thuyết được coi là đang ăn khách trên thế giới
cũng rất ít được quan tâm, vì tuy mang lại lợi nhuận cao nhưng chi phí bản
quyền các sách này khá lớn. Các đơn vị xuất bản chủ yếu sống nhờ vào việc
mua bản quyền loại tiểu thuyết lãng mạn không được đánh giá cao tại Trung
Quốc, Đài Loan. Nhưng nhờ vào các chiến dịch quảng cáo và nhờ vào cả thói
quen có phần dễ dãi của một bộ phận người đọc mà các cuốn sách này vẫn cứ
trôi nổi trên thị trường Việt Nam.
Việc truyền bá các tác phẩm văn chương có giá trị của thế giới là cơng việc
phải khuyến khích. Khơng ai có thể phủ nhận, nhiều tác phẩm dịch đã góp phần
ni dưỡng tâm hồn các thế hệ người Việt Nam, cũng là nguồn cảm hứng, gợi
23


mở chân trời sáng tạo cho các nhà văn, nhà thơ. Song hơm nay, vì lợi nhuận mà
dịch các cuốn sách vốn không được xem là văn học là một hành vi đáng lên án.
Nhất là khi, việc làm này được sự hỗ trợ của các chiến dịch quảng bá, các bài
giới thiệu hoặc điểm sách chỉ nhằm đánh lừa người đọc. Tiếp xúc với nhiều nền

văn học trên thế giới, người đọc có thể thỏa mãn nhu cầu đọc và mở mang kiến
thức, nhưng sự tràn lan, lẫn lộn của thị trường lại là điều cần sớm giải quyết.

24


CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP GIÚP PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG VĂN
HỌC DỊCH TRONG THỜI GIAN TỚI
3.1. Đối với các đơn vị xuất bản sách văn học dịch
Nâng cao vai trò của giám đốc,tổng biên tập các nhà xuất bản và các đơn vị
kinh doanh sách văn học dịch
Đổi mới năng động trong khâu lựa chọn đề tài, khai thác bản thảo
Nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ của đội ngũ dịch giả, biên tập
Có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà xuất bản và doanh nghiệp phát hành
Nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
3.2. Đối với Nhà nƣớc
Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về văn học dịch và dịch
văn học
Tăng cường công tác quản lý của các cơ quan ban ngành
Tuyên truyền, giáo dục thường xuyên tới các đơn vị xuất bản, đơn vị kinh
doanh sách văn học dịch
Tuyên truyền, giáo dục, định hướng đọc cho độc giả
Nâng cao trình độ, năng lực và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ làm quản lý
Tăng cường thẩm định sách lưu chiểu
Có thể hỗ trợ cho các đơn vị xuất bản để đẩy mạnh hoạt động mua bản quyền
sách văn học dịch.
3.3. Đối với độc giả
Trở thành người mua hàng thông thái, phải tự nhận thức được tác phẩm nào
tốt, tác phẩm nào thực sự có giá trị
Tự mình nâng cao văn hóa đọc bằng cách đọc những tác phẩm văn học chính

thống, có giá trị
Chấp hành tốt quy định, đi theo định hướng của Nhà nước, cùng chung tay
phát triển thị trường văn học Việt Nam, phát triển văn hóa đọc.

25