LVCK1NguyenQuangHuy

<span class='text_page_counter'>(1)</span>BỘ Y TẾ. NGUYỄN QUANG HUY. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC ARV VÀ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ HIV/AIDS CỦA BỆNH NHÂN TẠI PHÒNG KHÁM 75, TRUNG TÂM Y TẾ THỊ XÃ MƯỜNG LAY, TỈNH ĐIỆN BIÊN. LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I. HÀ NỘI 2020. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> BỘ Y TẾ. NGUYỄN QUANG HUY. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC ARV VÀ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ HIV/AIDS CỦA BỆNH NHÂN TẠI PHÒNG KHÁM 75, TRUNG TÂM Y TẾ THỊ XÃ MƯỜNG LAY, TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I CHUYÊN NGÀNH: Dược lý - Dược lâm sàng MÃ SỐ: CK 60720405 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hoàng Anh Nơi thực hiện: Trường ĐH Dược Hà Nội Trung tâm y tế thị xã Mường Lay Thời gian thực hiện: Từ tháng 7/2020 đến tháng 11/2020. HÀ NỘI 2020. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ quý báu của các thầy cô, đồng nghiệp, anh chị và bạn bè. PGS.TS Nguyễn Hoàng Anh - Giảng viên Trường Đại học Dược Hà Nội, Giám đốc Trung tâm Quốc gia về Thông tin thuốc và Theo dõi phản ứng có hại của thuốc; DS. Nguyễn Hoàng Anh và ThS. Trần Ngân Hà - Chuyên viên Trung tâm Quốc gia về Thông tin thuốc và Theo dõi phản ứng có hại của thuốc. Những người đã hướng dẫn, dìu dắt tôi vượt qua những khó khăn và tận tình chỉ bảo cho tôi trong quá trình hoàn thành khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban Giám hiệu, các giảng viên Trường Đại học Dược Hà Nội và đặc biệt các các giảng viên trong Bộ môn Dược Lý – Dược lâm sàng - Trường Đại học Dược Hà Nội, những người đã giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Tôi cũng trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban Giám đốc, BS. Lù Thị Vân Khánh, ĐD. Nguyễn Quang Tiệp, của Phòng khám 75 – Trung tâm Y tế thị xã Mường Lay - Điện Biên đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong thời gian thực hiện khóa luận tại đây. Tôi cũng gửi lời cảm ơn vô hạn tới gia đình, những người đã luôn quan tâm động viên và là chỗ dựa tinh thần vững chắc để tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trong 2 năm học vừa qua. Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2020 Học viên. Nguyễn Quang Huy. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới:.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................................. 1. Tổng quan về HIV/AIDS ................................................................................... 3 Đặc điểm dịch tễ HIV/AIDS .............................................................................. 3 Cấu trúc HIV ...................................................................................................... 4 Cơ chế bệnh sinh ................................................................................................ 4 Tổng quan về điều trị ARV tại Việt Nam .......................................................... 5 Mục đích và nguyên tắc điều trị ......................................................................... 5 Tiêu chuẩn bắt đầu điều trị ARV........................................................................ 5 Phân loại thuốc ARV .......................................................................................... 7 Các phác đồ điều trị ARV cho người lớn ........................................................... 9 Theo dõi độc tính của thuốc ARV .................................................................... 12 Tổng quan về tuân thủ điều trị.......................................................................... 15 Khái niệm, vai trò của tuân thủ điều trị đối với điều trị ARV.......................... 15 Phân loại tuân thủ của bệnh nhân với điều trị ARV ......................................... 16 Các phương pháp đánh giá tuân thủ điều trị..................................................... 16 Các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị ARV ............................................ 21 Các biện pháp cải thiện tuân thủ điều trị ở bệnh nhân ..................................... 22 Một số nghiên cứu về tuân thủ điều trị ............................................................. 23 Tổng quan về một số nghiên cứu về tuân thủ điều trị trên thế giới.................. 23 Tổng quan về một số nghiên cứu về tuân thủ điều trị trên bệnh nhân người lớn tại Việt Nam .............................................................................................................. 24 Một số đặc điểm về tình hình nhiễm HIV/AIDS và điều trị ARV tại tỉnh Điện Biên và Trung tâm Y tế thị xã Mường Lay ............................................................... 25 Đặc điểm dịch tễ HIV tại tỉnh Điện Biên ......................................................... 25 Đặc điểm dịch tễ HIV tại thị xã Mường Lay.................................................... 25 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................... 27. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. TỔNG QUAN........................................................................................ 3.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 27 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 27 Thiết kế nghiên cứu .......................................................................................... 27 Phương pháp thu thập số liệu ........................................................................... 27. Xử lý số liệu ..................................................................................................... 30 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................. 31 Khảo sát tình hình sử dụng thuốc ARV ........................................................... 31 Đặc điểm của bệnh nhân khi bắt đầu điều trị ARV .......................................... 31 Tình hình sử dụng thuốc tại thời điểm bắt đầu điều trị ARV ........................... 33 Tình hình duy trì điều trị .................................................................................. 34 Khảo sát tình hình tuân thủ của bệnh nhân đối với điều trị ARV .................... 35 Đặc điểm bệnh nhân có thể ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị ........................... 35 Khảo sát tuân thủ điều trị của ĐTNC ............................................................... 42 BÀN LUẬN ......................................................................................... 47 Khảo sát tình hình sử dụng thuốc ..................................................................... 47 Đặc điểm chung của bệnh nhân ........................................................................ 47 Tình hình sử dụng thuốc tại thời điểm bắt đầu điều trị .................................... 48 Về tình hình duy trì điều trị .............................................................................. 50 Khảo sát tình hình tuân thủ điều trị của bệnh nhân đối với điều trị ARV........ 50 Tỷ lệ tuân thủ điều trị ....................................................................................... 51 Các yếu tố có thể liên quan đến tuân thủ điều trị ARV .................................... 51 Ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu ................................................................ 56 Ưu điểm của nghiên cứu................................................................................... 56 Hạn chế của nghiên cứu ................................................................................... 57 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 58 TÀI LIỆU THAM KHẢO CÁC PHỤ LỤC. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. Chỉ tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 28.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 3TC. Lamivudin. ABC. Abacavir. ADR. Phản ứng có hại của thuốc. AIDS. Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (Acquired Immune Deficiency Syndrome). ALAT. Alanin aminotransferase. AZT. Zidovudin. CBYT. Cán bộ y tế. d4T. Stavudin. ĐTNC. Đối tượng nghiên cứu. ĐTV. Điều tra viên. EFV. Efavirenz. GĐLS. Giai đoạn lâm sàng. HBV. Virus viêm gan B (Hepatitis B virus). HCV. Virus viêm gan C (Hepatitis C virus). HIV. Virus gây suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (Human Immunodeficiency Virus). LPV/r. Lopinavir/ritonavir. NNRTI. Thuốc ức chế enzym sao chép ngược không nucleosid (Nonnucleoside reverse-transcriptase inhibitor). NRTI. Thuốc ức chế enzym sao chép ngược nucleosid (Nucleoside reversetranscriptase inhibitor). NTCH. Nhiễm trùng cơ hội. NVP. Nevirapin. PI. Thuốc ức chế protease (Protease inhibitor). PK75. Phòng khám 75. TB. Tế bào. TCD4. Tế bào lympho T mang phân tử CD4. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Tenofovir. TDKMM. Tác dụng không mong muốn. TTĐT. Tuân thủ điều trị. THPT. Trung học phổ thông. WHO. Tổ chức Y tế thế giới (World Health Organization ) Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. TDF.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Tiêu chuẩn bắt đầu điều trị ARV ................................................................5 Bảng 1.2. Phân loại thuốc điều trị HIV/AIDS ...........................................................8 Bảng 1.4. Tương tác của thuốc ARV và cách xử trí .................................................13 Bảng 1.6. Các yếu tố làm giảm tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV ....................................21 Bảng 3.1. Đặc điểm của bệnh nhân khi bắt đầu điều trị ARV .................................31 Bảng 3.2. Các thuốc dùng tại thời điểm bắt đầu điều trị ...........................................33 Bảng 3.3. Các tương tác thuốc ghi nhận tại trong quá trình điều trị ........................34 Bảng 3.4. Tình hình duy trì điều trị...........................................................................35 Bảng 3.5. Thông tin chung của đối tượng tham gia phỏng vấn ................................36 Bảng 3.6. Đặc điểm điều trị ARV của đối tượng tham gia phỏng vấn .....................37 Bảng 3.7 Tỷ lệ sử dụng rượu, bia và ma túy theo giới của ĐTNC ...........................38 Bảng 3.8. Kiến thức của ĐTNC về điều trị ARV .....................................................39 Bảng 3.9. Thông tin về yếu tố cung cấp dịch vụ tại PK75........................................40 Bảng 3.10. Thông tin về yếu tố hỗ trợ tại nhà của ĐTNC ........................................41 Bảng 3.11. Kết quả đánh giá tuân thủ uống thuốc ....................................................42 Bảng 3.12. Mối liên quan giữa đặc điểm nhân khẩu học và TTĐT ARV ...............43 Bảng 3.13. Các yếu tố về đặc điểm điều trị liên quan đến TTĐT ............................44 Bảng 3.14. Ảnh hưởng của sử dụng rượu, bia, ma túy liên quan đến TTĐT ...........45 Bảng 3.15. Mối liên quan giữa kiến thức điều trị ARV và TTĐT ARV ..................45 Bảng 3.16. Ảnh hưởng của các yếu tố dịch vụ, hỗ trợ liên quan đến TTĐT ............46 DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Quy trình tiếp cận bệnh nhân và thu thập số liệu ......................................28. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. Bảng 1.5. Tiêu chuẩn chẩn đoán thất bại điều trị ARV ............................................14.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> ĐẶT VẤN ĐỀ Hiện nay, với sự không ngừng gia tăng số người nhiễm HIV và số người chuyển sang giai đoạn AIDS, công tác chăm sóc và điều trị người nhiễm HIV/AIDS ngày càng trở nên cấp thiết. Mặc dù, đã có nhiều cố gắng nhưng tính đến thời điểm người bệnh. Để chống lại sự nhân lên của HIV và kéo dài cuộc sống cho người bệnh, vũ khí quan trọng nhất hiện nay là thuốc kháng retrovirus (ARV) [1]. Những nghiên cứu gần đây cho thấy điều trị ARV cho người nhiễm HIV là liệu pháp dự phòng lây nhiễm tốt, làm giảm tử vong do AIDS và cả các bệnh liên quan đến AIDS trên toàn cầu từ 1,5 triệu năm 2010 xuống còn 1,1 triệu vào năm 2015. Cuối năm 2019, số bệnh nhân được điều trị ARV là 142.000 người, đạt khoảng 70% số nhiễm HIV trong cộng đồng [9]. Điều trị ARV là quá trình liên tục kéo dài suốt cuộc đời và đòi hỏi sự tuân thủ điều trị tuyệt đối. Qua đó giúp duy trì nồng độ thuốc ARV trong máu nhằm ức chế tối đa sự nhân lên của HIV, đủ thời gian cho phép hệ miễn dịch được phục hồi, từ đó phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội, cải thiện chất lượng sống cho người bệnh và tăng tỷ lệ sống sót [1]. Ca nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện trên địa bàn tỉnh Điện Biên năm 1998. Tính đến ngày 30/11/2019 lũy tích các trường hợp nhiễm HIV là 7.392 trường hợp, trong đó còn sống quản lý được 3.448 người. Bệnh nhân AIDS còn sống là 1.639 người; lũy tích tử vong là 3.784 người. Hiện nay 10/10 huyện/thị xã/thành phố; và 121/129 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh có người nhiễm HIV/AIDS. Tỷ lệ người nhiễm HIV còn sống quản lý được trên dân số là 0,59%. Tình hình số lượng bệnh nhân điều trị ngày một tăng và nhiều bệnh nhân thường xuyên đi lao động ở tỉnh ngoài gây không ít trở ngại cho người bệnh trong việc tiếp cận điều trị và tuân thủ điều trị [24], [28]. Xuất phát từ thực tiễn trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Phân tích tình hình sử dụng thuốc ARV và tuân thủ điều trị HIV/AIDS của bệnh nhân tại phòng khám 75, Trung tâm Y tế Thị xã Mường Lay, tỉnh Điện Biên” với các mục tiêu sau:. 1. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. hiện tại y học vẫn chưa tìm ra được phương thuốc loại bỏ hoàn toàn HIV ra khỏi.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 1. Khảo sát tình hình sử dụng thuốc ARV trên bệnh nhân điều trị HIV/AIDS tại phòng khám 75, Trung tâm Y tế thị xã Mường Lay, Tỉnh Điện Biên. 2. Phân tích tình hình tuân thủ của bệnh nhân đối với điều trị ARV tại phòng. Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC. khám 75, Trung tâm y tế Thị xã Mường Lay, Tỉnh Điện Biên. .. 2.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>