CƯ

NG

ÛÚ

CEDAW VÂ PHẤP LÅT:
ÁC

VÏ

Nghiïn cûáu
râ soất vùn bẫn
phấp låt
Viïåt Nam

ÌX
O

ÁA

BO
ÃT

Ê ËT
CA

à CA
ÁC H
ỊN H TH

ÛÁ C PH

trïn cú súã
quìn
vâ giúái

ÊN BIÏ
T
Å
À
ƯËI

qua
lùng kđnh
CEDAW

X

ÛÃ C
H

Ư
ËNG

(A Gendered and
Rights-Based Review
of Vietnamese Legal Documents
through the Lens of CEDAW)

L


A
Å
I
P
Qu Phất triïín ph nûä Liïn Húåp Qëc

H



NÛ

Ä (C

ED

AW

)


UNIFEM lâ qu ph nûä úã Liïn Húåp Qëc. UNIFEM hưỵ trúå k thåt
vâ tâi chđnh cho nhûäng chûúng trịnh vâ chiïën lûúåc cố sấng kiïën vïì
àêíy mẩnh viïåc tùng quìn nùng cho ph nûä vâ bịnh àùèng giúái. Àùåt
viïåc thc àêíy cấc quìn con ngûúâi ca ph nûä lâm trung têm ca
têët cẫ nhûäng cưë gùỉng ca mịnh, UNIFEM têåp trung cấc hoẩt àưång
ca mịnh vâo bưën lơnh vûåc chiïën lûúåc sau:
Giẫm nẩn nghêo àang bõ “nûä hốa”
Chêëm dûát bẩo lûåc vúái ph nûä

Àẫo ngûúåc sûå lan trân ca HIV/AIDS úã ph nûä vâ trễ em gấi
Àẩt bịnh àùèng giúái trong quẫn trõ qëc gia dên ch trong nhûäng
khi chiïën tranh cng nhû hôa bịnh.

Tấc giẫ: Rea Abada Chiongson
Biïn têåp bẫn tiïëng Anh: Matthew Coghlan vâ V Ngổc Bịnh
Dõch ra tiïëng Viïåt: Lï Thaânh Long (chuã biïn dõch) - Trang Diïåu - Vộ Vùn Tuín Nguỵn Thanh Trc - Àùång Trêìn Anh Tën
Hiïåu àđnh, biïn têåp, ch giẫi: V Ngổc Bịnh
vâ bưí sung bẫn tiïëng Viïåt
Ẫnh: Dan Tshin
Trịnh bây/in: Cưng ty CP Phất triïín Bấo chđ Truìn thưng Viïåt Nam (PJC)

© UNIFEM 2009
Quan àiïím thïí hiïån trong xët bẫn phêím nây lâ ca tấc giẫ vâ khưng nhêët thiïët àẩi diïån cho
quan àiïím ca UNIFEM, Liïn Húåp Qëc hay bêët k tưí chûác trûåc thåc nâo ca Liïn Húåp Qëc.
Xem bấo cấo tẩi: />

CEDAW VÂ PHẤP LÅT:
Nghiïn cûáu râ soất
vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam
trïn cú súã quìn vâ giúái
qua lùng kđnh CEDAW


LÚÂI CẪM ÚN

T

ấc giẫ mën àûúåc cẫm ún Chûúng trịnh CEDAW Àưng Nam Ấ (CEDAW SEAP) ca Qu Phất triïín
ph nûä Liïn Húåp Qëc (UNIFEM) àậ hưỵ trúå xët bẫn phêím nây. Tấc giẫ àùåc biïåt biïët ún ưng V

Ngổc Bịnh, Àiïìu phưëi viïn qëc gia CEDAW SEAP tẩi Viïåt Nam àậ hûúáng dêỵn vâ cố nhûäng nhêån xết
nghiïm tc cho nghiïn cûáu râ soất nây àïí àẫm bẫo sûå ph húåp ca nố vúái tịnh hịnh vâ bưëi cẫnh Viïåt Nam.
Tấc giẫ àấnh giấ cao sûå hưỵ trúå khưng mïåt mỗi ca ưng trong viïåc cung cêëp cấc tâi liïåu tham khẫo cho
nghiïn cûáu râ soất nây, àùåc biïåt nhûäng vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam cố liïn quan nối riïng, cng nhû àậ gip
cêåp nhêåt nhûäng phất triïín múái trong nûúác thđch húåp vúái nghiïn cûáu râ soất nây.
Tấc giẫ cng mën àûúåc cẫm ún nhûäng ngûúâi sau àêy àậ àûa ra cấc nhêån xết gốp trûåc tiùởp caó bựỗng
vựn baón cho baón thaóo cuóa nghiùn cỷỏu râ soất nây: bâ Shoko Ishikawa, Giấm àưëc Chûúng trịnh CEDAW
CEDAW SEAP (UNIFEM Khu vûåc Àưng vâ Àưng Nam Ấ), bâ Lee Waldorf, Cưë vêën Quìn con ngûúâi
UNIFEM Trung ûúng, bâ Luz Lopez Rodriguez, Àiïìu phưëi viïn qëc gia CEDAW SEAP úã Philđppin, bâ Adrienne Reilly, Tịnh nguån viïn Liïn Húåp Qëc vâ Chun gia vïì Cấch tiïëp cêån dûåa trïn quìn (UNAIDS Viïåt
Nam), bâ Sarah de Hovre, Chun gia k thåt vïì Sûác khoễ, Quìn con ngûúâi/Thûúng mẩi vâ Y tïë cưng
cưång (WHO Viïåt Nam), bâ Marjatta Tolvanned-Ojukangas, Trûúãng phông Sûác khỗa vâ Dinh dûúäng (UNICEF
Viïåt Nam), ưng Nguỵn Qëc Bịnh, Cấn bưå Dûå ấn Giấo dc (UNICEF Viïåt Nam), bâ Julie Bergeron, Cấn
bưå Dûå ấn Bẫo vïå Trễ em (UNICEF Viïåt Nam), bâ Geetanjali Narayan, Trûúãng phông Kïë hoẩch (UNICEF
Viïåt Nam), ưng V Tën Minh, Chun viïn Phấp låt (UNICEF Viïåt Nam), bâ V Thõ ën, Cấn bưå cao cêëp
vïì Phất triïín (Àẩi sûá quấn Canầa tẩi Viïåt Nam), bâ Jacqueline Delima Baril, Bđ thû thûá nhêët (Àẩi sûá quấn
Canầa tẩi Viïåt Nam), ưng Hâ Hoâng Húåp, Chun gia Tû vêën (Àẩi sûá quấn Na Uy tẩi Viïåt Nam), cấc ưng
Amparita Sta. Maria vâ Tricia Oco (Trung têm Quìn Con ngûúâi Ateneo úã Philippin) vâ Mẩng phất triïín
Cưång àưìng vâ Giúái (GENCOMNET).
Tưi àùåc biïåt cẫm ún cư Richelle A. Chiongson àậ hưỵ trúå vïì mùåt hânh chđnh, ưng Matthew Coghlan vâ
ưng V Ngổc Bịnh àậ hiïåu àđnh bẫn tiïëng Anh ca bấo cấo nây. Tấc giẫ cng xin cấm ún sûå hưỵ trúå ca ưng
Ricardo Chiongson, bâ Erlinda Abada Chiongson vâ cư Emmett Cunningham.
Rea Abada Chiongson, thấng 9 nùm 2008.

GHI NHÊÅN VÏÌ TẤC GIẪ
â Rea Abada Chiongson lâ låt gia vâ thânh viïn ca Khoa Låt Trûúâng àẩi hoồc Ateneo de Manila
(Philippin). Baõ aọ coỏ caỏc bựỗng cỷó nhên låt hổc vâ chđnh trõ hổc ca Trûúâng àẩi hổc Ateneo de Manila
(Philippin) vâ thẩc s låt hổc vïì quìn con ngûúâi qëc tïë ca Trûúâng àẩi hổc Columbia (M). Bâ
cng àûúåc hổc bưíng Fulbright cho sinh viïn sau àẩi hổc trong cấc nùm 1999-2000.

B


Rea àûúåc cưng nhêån lâ chun gia vïì bịnh àùèng giúái, quìn con ngûúâi vâ låt qëc tïë. Bâ lâ mưåt trong
nhûäng chun gia hâng àêìu vïì Cưng ûúác vïì Xoấ bỗ têët cẫ cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä
(CEDAW), nhûäng chín mûåc qëc tïë khấc vïì quìn con ngûúâi vâ ấp dng cấc chín mûåc nây úã cêëp qëc
gia. Rea hưỵ trúå k thåt, têåp hën vâ cố nhûäng hoẩt àưång xêy dûång nùng lûåc cho chđnh ph, cấc chun gia,
cấc tưí chûác phi chđnh ph vâ nhûäng ngûúâi tun truìn vêån àưång vïì bịnh àùèng giúái vâ quìn con ngûúâi úã
mưåt sưë nûúác.
Rea àậ lâm viïåc úã Viïåt Nam vúái tû cấch lâ chun gia tû vêën cho nhûäng sấng kiïën khấc nhau, gưìm
cẫ viïåc chín bõ vâ thưng qua Låt Bịnh àùèng giúái, xêy dûång Chûúng trịnh Chung ca Liïn Húåp qëc vïì bịnh
àùèng giúái, soẩn thẫo bấo cấo àêìu tiïn vïì CEDAW ca cấc tưí chûác phi chđnh ph úã Viïåt Nam, lưìng ghếp giúái
vâo cưng viïåc trúå gip phấp l vâ biïn soẩn bưå tâi liïåu têåp hën vïì CEDAW. Rea hiïån àang lâm viïåc vúái
Chûúng trịnh UNIFEM CEDAW SEAP trong viïåc hưỵ trúå k thåt àïí àấnh giấ sûå tn th CEDAW ca phấp
låt qëc gia vâ xêy dûång nùng lûåc qëc gia vïì bịnh àùèng giúái úã khu vûåc Àưng Nam Ấ.

CEDAW vâ Phaáp luêåt:


MC LC
Lúâi cấm ún
Ghi nhêån vïì tấc giẫ
Cấc tûâ viïët tùỉt

xi

Lúâi nối àêìu

xii

Giúái thiïåu


xiv

L do

xiv

Mc tiïu

xv

Khung khn khưí vâ cưng c phên tđch

xv

Vùn bẫn phấp låt

xv

Tưíng quan

xvi

Phêìn V

xvii

Cấc hẩn chïë

xviii


Nhûäng ngûúâi th hûúãng

xviii

Tốm tùỉt

1

I. Bưëi cẫnh Viïåt Nam

43

II. Khn khưí chđnh trõ vâ phấp låt úã Viïåt Nam

44

II.1 Cú cêëu quẫn l àêët nûúác

44

II.1.1 Qëc hưåi

44

II.1.2 Ch tõch Nûúác

45

II.1.3 Chđnh ph


46

II.1.4 Toâ ấn nhên dên vâ Viïån kiïím sất nhên dên

46

II.1.5 Hưåi àưìng nhên dên vâ y ban nhên dên

47

II.1.6 Àẫng Cưång sẫn Viïåt Nam

48

II.1.7 Mùåt trêån Tưí qëc Viïåt Nam

49

II.1.8 Xậ hưåi dên sûå vâ tưí chûác phi chđnh ph

50

II.2 Khn khưí phấp låt

52

II.2.1 Ngìn phấp låt trong nûúác: cấc vùn bẫn phấp låt

52


II.2.2 Ngìn phấp låt qëc tïë: cấc àiïìu ûúác

54

III. Cưng ûúác vïì xoấ bỗ têët cẫ cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä
(CEDAW)
III.1 CEDAW: Thưng tin cú bẫn

55
55

III.1.1 Nưåi dung CEDAW

55

III.1.2 U ban CEDAW

55

Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

i


CEDAW vâ Phấp låt:

III.1.3 Quy trịnh bấo cấo

55


III.1.4 Cấc nhêån xết kïët lån

56

III.1.5 Cấc khuën nghõ chung

56

III.2 Cấc tr cưåt chđnh ca CEDAW

57

III.2.1 Bịnh àùèng thûåc chêët

57

III.2.2 Khưng phên biïåt àưëi xûã

59

III.2.3 Nghơa v qëc gia

62

III.2.4 Ấp dng CEDAW

63

IV. Nhûäng thûåc tïë ban àêìu vïì CEDAW vâ Viïåt Nam


64

V. Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

65

V.1 Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng
(Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)
V.1.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

65

V.1.1.1 CEDAW

65

V.1.1.2 Cấc khuën nghõ chung

66

V.1.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

72

V.1.2 Cấc chó sưë àûúåc chổn lûåa chổn

73

V.1.3. Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan


79

V.1.3.1 Bẫo àẫm bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã

79

Chó sưë 1

79

Chó sưë 2

82

Chó sưë 3

82

Chó sưë 4

84

V.1.3.2 Cêëm phên biïåt àưëi xûã

86

Chó sưë 5

86


Chó sưë 6

86

Chó sưë 7

86

Chó sưë 8

88

V.1.3.3 Bẫo vïå phấp l àưëi vúái ph nûä

ii

65

89

Chó sưë 9

89

Chó sưë 10

92

Chó sưë 11


102

Mc lc


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Chó sưë 12

104

Chó sưë 13

107

V.1.3.4 Cấc thiïët chïë vâ cú chïë thi hânh, giấm sất

107

Chó sưë 14

107

Chó sưë 15

110

Chó sưë 16

111


Chó sưë 17

113

Chó sưë 18

115

V.1.3.5 Nưåi låt hoấ vâ ấp dng àiïìu ûúác qëc tïë

116

Chó sưë 19

116

Chó sưë 20

116

Chó sưë 21

116

V.1.3.6 Bẩo lûåc trïn cú súã giúái/Bẩo lûåc àưëi vúái ph nûä vâ
cấc hịnh thûác biïíu hiïån ca nố
Chó sưë 22

118


Chó sưë 22(a)

118

Chó sưë 22(b)

118

Chó sưë 22(c)

118

Chó sưë 22(d)

123

Chó sưë 22(e)

123

Chó sưë 23

124

Chó sưë 23(a)

124

Chó sưë 23(b)


124

Chó sưë 23(c)

124

Chó sưë 23(d)

124

Chó sưë 23(e)

124

Chó sưë 23(f)

124

Chó sưë 23(g)

124

Chó sưë 24

CEDAW vâ Phấp låt

118

128


Chó sưë 24(a)

128

Chó sưë 24(b)

128

Chó sưë 24(c)

129

iii


CEDAW vâ Phấp låt:

Chó sưë 24(d)

129

Chó sưë 24(e)

130

Chó sưë 24(f)

130


Chó sưë 24(g)

130

Chó sưë 24(h)

130

Chó sưë 25

132

Chó sưë 25(a)

132

Chó sưë 25(b)

132

Chó sưë 25(c)

132

Chó sưë 25(d)

132

Chó sưë 26


133

Chó sưë 26(a)

133

Chó sưë 26(b)

133

Chó sưë 26(c)

133

Chó sưë 26(d)

133

V.2 Cấc biïån phấp àùåc biïåt tẩm thúâi vâ cấc biïån phấp ûu tiïn cho bâ mể
(Àiïìu 4 ca CEDAW)
V.2.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

134

V.2.1.1 CEDAW

134

V.2.1.2 Cấc khuën nghõ chung


134

V.2.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

138

V.2.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

138

V.2.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

139

Chó sưë 27

139

Chó sưë 28

139

Chó sưë 29

139

Chó sưë 30

142


V.3 Nhûäng mêỵu hịnh xậ hưåi vâ vùn hoấ ca hânh vi (Àiïìu 5 ca CEDAW)

iv

134

143

V.3.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

143

V.3.1.1 CEDAW

143

V.3.1.2 Cấc khuën nghõ chung

143

V.3.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

145

Mc lc


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

V.3.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn


145

V.3.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

146

Chó sưë 31

146

Chó sưë 32

146

Chó sưë 33

149

V.4 Bn bấn ngûúâi vâ bốc lưåt mẩi dêm (Àiïìu 6 ca CEDAW)

151

V.4.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

151

V.4.1.1 CEDAW

151


V.4.1.2 Cấc khuën nghõ chung

151

V.4.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

152

V.4.2 Nhûäng chó sưë àûúåc lûåa chổn

153

V.4.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

156

CEDAW vâ Phấp låt

V.4.3.1 Bn bấn ngûúâi

156

Chó sưë 34

158

Chó sưë 35

158


Chó sưë 36

158

Chó sưë 37

158

Chó sưë 38

162

Chó sưë 39

162

Chó sưë 40

162

Chó sưë 41

162

Chó sưë 42

162

Chó sưë 43


165

Chó sưë 44

166

Chó sưë 45

166

V.4.3.2 Bốc lưåt mẩi dêm

167

Chó sưë 46

168

Chó sưë 47

168

Chó sưë 48

171

Chó sưë 49

171


Chó sưë 50

174

Chó sưë 51

174

Chó sưë 52

174

v


CEDAW vâ Phấp låt:

V.5 Àúâi sưëng chđnh trõ vâ cưng cưång (Àiïìu 7-8 ca CEDAW)
V.5.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

176

V.5.1.1 CEDAW

176

V.5.1.2 Cấc khuën nghõ chung

176


V.5.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

181

V.5.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

182

V.5.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

183

Chó sưë 53

183

Chó sưë 54

183

Chó sưë 55

183

Chó sưë 56

187

Chó sưë 57


187

Chó sưë 58

191

Chó sưë 59

193

Chó sưë 60

193

Chó sưë 61

193

Chó sưë 62

198

V.6 Qëc tõch (Àiïìu 9 ca CEDAW)

200

V.6.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

200


V.6.1.1 CEDAW

200

V.6.1.2 Cấc khuën nghõ chung

200

V.6.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

200

V.6.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

201

Chó sưë 63

201

Chó sưë 64

201

V.7 Giấo dc (Àiïìu 10 ca CEDAW)

203

V.7.1 Cấc nghơa v theo CEDAW


203

V.7.1.1 CEDAW

203

V.7.1.2 Cấc khuën nghõ chung

203

V.7.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

204

V.7.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa choån

vi

176

204

Muåc luåc


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

V.7.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan
Chó sưë 65


206
206

Chó sưë 65(a)

206

Chó sưë 65(b)

206

Chó sưë 65(c)

209

Chó sưë 65(d)

210

Chó sưë 66

216

Chó sưë 67

217

Chó sưë 68


217

Chó sưë 69

218

Chó sưë 70

219

V.8 Viïåc lâm (Àiïìu 11 ca CEDAW)

220

V.8.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

220

V.8.1.1 CEDAW

220

V.8.1.2 Cấc khuën nghõ chung

221

V.8.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

222


V.8.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

223

V.8.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

225

CEDAW vâ Phấp låt:

Chó sưë 71

225

Chó sưë 72

227

Chó sưë 73

235

Chó sưë 74

236

Chó sưë 75

236


Chó sưë 76

236

Chó sưë 77

242

Chó sưë 78

245

Chó sưë 79

245

Chó sưë 80

248

Chó sưë 81

249

Chó sưë 82

249

Chó sưë 83


251

Chó söë 84

251

vii


CEDAW vâ Phấp låt:

V.9 Sûác khỗe (Àiïìu 12 ca CEDAW)

257

V.9.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

257

V.9.1.1 CEDAW

257

V.9.1.2 Cấc khuën nghõ chung

257

V.9.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

264


V.9.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

264

V.9.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

267

Chó sưë 85

267

Chó sưë 86

274

Chó sưë 87

276

Chó sưë 88

280

Chó sưë 89

288

Chó sưë 90


288

Chó sưë 91

291

Chó sưë 92

291

Chó sưë 93

291

V.10 Àúâi sưëng kinh tïë vâ xậ hưåi (Àiïìu 13 ca CEDAW)
V.10.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

292

V.10.1.1. CEDAW

292

V.10.1.2. Cấc khuën nghõ chung

292

V.10.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn


292

V.10.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

293

Chó sưë 94

293

Chó sưë 95

296

V.11 Ph nûä nưng thưn (Àiïìu 14 ca CEDAW)

300

V.11.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

300

V.11.1.1 CEDAW

300

V.11.1.2 Cấc khuën nghõ chung

300


V.11.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

301

V.11.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa choån

viii

292

301

Muåc luåc


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

V.11.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

302

Chó sưë 96

302

Chó sưë 97

302

Chó sưë 98


302

Chó sưë 99

303

Chó sưë 100

304

V.12 Bịnh àùèng trûúác phấp låt (Àiïìu 15 ca CEDAW)

305

V.12.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

305

V.12.1.1 CEDAW

305

V.12.1.2 Cấc khuën nghõ chung

305

V.12.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

306


V.12.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

306

Chó sưë 101

306

Chó sưë 102

306

Chó sưë 103

306

Chó sưë 104

306

Chó sưë 105

307

Chó sưë 106

309

V.13 Hưn nhên vâ gia àịnh (Àiïìu 16 ca CEDAW)


311

V.13.1 Cấc nghơa v theo CEDAW

311

V.13.1.1 CEDAW

311

V.13.1.2 Cấc khuën nghõ chung

311

V.13.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån

315

V.13.2 Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn

315

V.13.3 Cấc vùn bẫn phấp låt liïn quan

316

CEDAW vâ Phấp låt

Chó sưë 107


316

Chó sưë 108

316

Chó sưë 109

318

Chó sưë 109(a)

318

Chó sưë 109(b)

318

ix


CEDAW vâ Phấp låt:

Chó sưë 110

318

Chó sưë 111


318

Chó sưë 112

322

Chó sưë 113

324

Chó sưë 114

324

Chó sưë 115

327

Chó sưë 116

338

Chó sưë 117

339

VI. Kïët lån

342


Ph lc I: Danh mc 150 chó sưë

343

Ph lc II: Danh mc tâi liïåu tham khẫo

353

x

I. Danh mc vùn bẫn phấp låt qëc tïë

353

II. Danh mc vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam

355

III. Nhûäng tham khẫo khấc

364

Mc lc


CẤC TÛÂ VIÏËT TÙỈT
ADB
AIDS
ARVs
AUSAID

CEDAW
CIDA
DFID
ESCAP
GDI
GDP
ILO
IWRAW
HDI
HIV
NGOs
UNAIDS
UNDP
UNFPA
UNICEF
UNIFEM
VDG
WHO
y ban CEDAW

Ngên hâng Phất triïín chêu Ấ
Hưåi chûáng suy giẫm miïỵn dõch mùỉc phẫi úã ngûúâi
Thëc khấng virut
Cú quan Phất triïín qëc tïë c
Cưng ûúác vïì Xốa bỗ têët cẫ cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã
chưëng lẩi ph nûä
Cú quan Phất triïín qëc tïë Canầa
Bưå Phất triïín qëc tïë Vûúng qëc Anh
y ban Kinh tïë-xậ hưåi khu vûåc chêu Ấ-Thấi Bịnh Dûúng
Chó sưë Phất triïín giúái

Tưíng sẫn phêím trong nûúác
Tưí chûác Lao àưång qëc tïë
Tưí chûác Quan sất hânh àưång qëc tïë vïì quìn ph nûä
chêu Ấ-Thấi Bịnh Dûúng
Chó sưë Phất triïín con ngûúâi
Virut gêy suy giẫm miïỵn dõch mùỉc phẫi úã ngûúâi
Cấc tưí chûác phi chđnh ph
Chûúng trịnh chung Liïn Húåp Qëc vïì HIV/AIDS
Chûúng trịnh Phất triïín Liïn Húåp Qëc
Qu Dên sưë Liïn Húåp Qëc
Qu Nhi àưìng Liïn Húåp Qëc
Qu Phất triïín ph nûä Liïn Húåp Qëc
Mc tiïu Phất triïín ca Viïåt Nam
Tưí chûác Y tïë thïë giúái
y ban Xốa bỗ phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä

Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kñnh CEDAW

xi


LÚÂI NỐI ÀÊÌU
Bêët bịnh àùèng giúái lâ cùn ngun ca phên biïåt àưëi xûã, lẩm dng vâ bốc lưåt ph nûä. Phấp låt
vâ chđnh sấch mâ lâm tùng thïm sûå phên biïåt àưëi xûã vâ loẩi trûâ câng lâm tưìi tïå ài cấc mưëi quan
hïå bêët bịnh quìn. Nhûäng ngûúâi vờồn ửồng ờởu tranh cho bũnh ựống giỳỏi aọ nhựỗm vaõo vờởn ùỡ
naõy bựỗng caỏch thuỏc giuc viùồc coỏ mửi trûúâng lêåp phấp bẫo àẫm cho bịnh àùèng giúái, bẫo vïå vâ
thc àêíy cấc quìn ca ph nûä, cng nhû viïåc xoấ bỗ nhûäng àiïìu khoẫn phên biïåt àưëi xûã trong
phấp låt vâ chđnh sấch hiïån hânh àïí àẫm bẫo sûå tn th Cưng ûúác vïì Xốa bỗ têët cẫ cấc
hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä (CEDAW) vâ nhûäng chín mûåc qëc tïë khấc vïì
quìn con ngûúâi. Àïën nay àậ cố 185 nûúác phï chín Cưng ûúác vâ 96 nûúác khấc àậ phï

chín Nghõ àõnh thû khưng bùỉt båc ca Cưng ûúác. Cưng ûúác thïí hiïån sûå àưìng thån qëc
tïë vïì nhûäng quìn cú bẫn ca ph nûä vâ àûúåc coi lâ vùn kiïån qëc tïë vïì quìn con ngûúâi
toân diïån nhêët giẫi quët vêën àïì phên biïåt àưëi xûã àưëi chưëng lẩi ph nûä. CEDAW thiïët lêåp cấc
quy tùỉc vâ chín mûåc cho låt phấp vâ chđnh sấch cêìn cố àïí xốa bỗ phên biïåt àưëi xûã chưëng
lẩi ph nûä.
Cấc qëc gia thânh viïn cố nhûäng nghơa v trong låt phấp vâ cấc nghơa v trïn thûåc
tïë. Àïí àẩt àûúåc sûå tn th vïì mùåt phaỏp lyỏ, quửởc gia thaõnh viùn phaói aóm baóo rựỗng hiïën phấp
vâ phấp låt ca hổ ph húåp vúái cấc àiïìu khoẫn cưët ëu ca CEDAW vâ nhûäng cú chïë theo
dội giấm sất àûúåc thiïët lêåp àïí àẫm bẫo sûå thûåc thi Cưng ûúác. Àiïìu nây àôi hỗi sûå sûãa àưíi hóåc
bậi bỗ cấc vùn bẫn låt cố nưåi dung phên biïåt àưëi xûã, àiïìu chónh nhûäng vùn bẫn låt hiïån hânh
hay ban hânh cấc vùn bẫn låt múái. Nhu cêìu cố vùn bẫn låt múái àïí àẩt àûúåc sûå tn th vïì
phấp låt lâm gia tùng xu hûúáng xêy dûång vâ ban hânh cấc nhûäng vùn bẫn låt vïì bịnh àùèng
giúái - mưåt sûå hưìi ûáng khấc biïåt àưëi vúái cấch tiïëp cêån truìn thưëng lâ àûa cấc àiïìu khoẫn vïì
bịnh àùèng giúái vâo phấp låt hiïån hânh. Tuy nhiïn, vúái bêët k quấ trịnh cẫi cấch låt phấp nâo
thị cng cêìn mưåt sûå ch nghiïm tc triïín khai vâ thûåc hiïån. Cấc àiïìu khoẫn phấp låt vïì
bịnh àùèng cho ph nûä phẫi cố kêm theo sûå bịnh àùèng thûåc tïë trong cåc sưëng hâng ngây.
Trong nhûäng nùm gêìn àêy, nhiïìu qëc gia trïn àậ bùỉt àêìu cẫi cấch lêåp phấp, vúái sûå
trúå gip ca UNIFEM vâ cấc àưëi tấc khấc, gip àùåt cú súã nïìn tẫng cho cho viïåc thc àêíy bịnh
àùèng giúái vâ quìn ph nûä. Nhûäng cẫi cấch nây bao gưìm viïåc xốa bỗ nhûäng àiïìu khoẫn phên
biïåt àưëi xûã trong phấp låt qëc gia vâ àõa phûúng trong nhûäng lơnh vûåc nhû viïåc lâm, súã hûäu
vâ thûâa kïë tâi sẫn, àûa nhûäng àiïìu khoẫn múái vïì bịnh àùèng giúái vâo hiïën phấp qëc gia. Àậ
cố nhûäng cêu chuån thânh cưng trong cấc nưỵ lûåc àûa cấc mc tiïu bịnh àùèng giúái vâo sûå phất
triïín qëc gia àûúåc ghi lẩi. Têët cẫ nhûäng cưë gùỉng nây àậ dêỵn àïën viïåc nêng cao trấch nhiïåm
ca chđnh ph àưëi vúái ph nûä. Nhûäng àiïìu nây rêët quan trổng trong bưëi cẫnh ca hiïåu quẫ viïån
trúå, núi mâ cấc kïë hoẩch ca qëc gia hịnh thânh nïn cú súã cho viïåc hưỵ trúå phất triïín qëc
tïë. Cấc kïë hoẩch, chđnh sấch vâ låt phấp vïì bịnh àùèng giúái tẩo mưåt nïìn tẫng mâ trïn àố
nhûäng ngûúâi vêån àưång, ng hưå vâ àêëu tranh cho bịnh àùèng giúái cố thïí lêåp lån àïí lâm tùng
sûå ch túái bịnh àùèng giúái nhû möåt ûu tiïn quöëc gia.
Trong xu hûúáng tđch cûåc nây, sûå chêåm chïỵ trong viïåc thûåc hiïån vêỵn lâ sûå quan ngẩi sêu
sùỉc trong khu vûåc Àưng Nam Ấ vâ cấc núi khấc. Thđ d nhû nhûäng khn khưí låt phấp vêỵn

chûáa àûång cấc àiïìu khoẫn phên biïåt àưëi xûã vïì giúái vâ cố nhiïìu khoẫng trưëng lúán trong lơnh

xii

CEDAW vâ Phấp låt:


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

vûåc bẫo vïå nhûäng quìn ca ph nûä. Nhûäng núi mâ cấc vùn bẫn låt múái àûúåc thưng qua thị
nhûäng vùn bẫn låt nây thûúâng cung cêëp đt hóåc khưng cố cấc biïån phấp thûåc thi vâ cng
khưng cố nhûäng quy àõnh nâo vïì khùỉc phc, bưìi thûúâng. Àêy thûúâng lâ trûúâng húåp vúái nhûäng
vùn bẫn låt cêëm bẩo lûåc vúái ph nûä.
Nhûäng sấng kiïën tấo bẩo phẫi àûúåc tiïën hânh àïí àẫm bẫo cho viïåc chuín hốa nhûäng
thỗa thån qëc tïë thânh nhûäng biïån phấp phấp l c thïí úã cêëp qëc gia àïí thûåc hiïån hún
nûäa cấc quìn con ngûúâi ca ph nûä vâ bịnh àùèng giúái trong khu vûåc chng ta. Hún nûäa, khi
àûúåc thưng qua, cấc vùn bẫn låt nây cng sệ trang bõ cho nhûäng ngûúâi vêån àưång vâ àêëu tranh
cho quìn ph nûä vúái cấc khn khưí àïí àôi hỗi trấch nhiïåm giẫi trịnh mang tđnh thïí chïë cho
viïåc thûåc hiïån nhûäng vùn bẫn låt àố.
Quan trổng khưng kếm lâ nhu cêìu tùng cûúâng nùng lûåc ca nhûäng nhốm ph nûä vâ cấc
chđnh ph àïí tiïën hânh nhûäng phên tđch cấc vùn bẫn låt qëc gia hiïån hânh dûåa trïn cú súã
quìn, àïí cấc chûúng trịnh nghõ sûå àưíi thay lêåp phấp àûúåc xêy dûång mâ sệ thûåc sûå tùng
cûúâng thc àêíy cấc quìn ca ph nûä. Ngânh tû phấp cêìn àûúåc hưỵ trúå nhiïìu hún, khưng chó
àïí hiïíu cấc låt múái vïì bịnh àùèng giúái, mâ côn àïí phất triïín mưåt nhêån thûác rưång rậi hún vïì
nhûäng vêën àïì giúái mâ sệ cho phếp hổ giẫi thđch hiïåu quẫ nhûäng vùn bẫn låt.
Viïåt Nam cng khưng lâ ngoẩi lïå. Côn rêët nhiïìu viïåc phẫi lâm mùåc d Viïåt Nam àậ vâ
àang nưỵ lûåc trong 27 nùm qua nhû y ban Xốa bỗ phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä (y ban
CEDAW) àậ chó ra vïì sûå tn th CEDAW trong Cấc Nhêån xết kïët lån vïì Viïåt Nam ca U
ban trong thấng 1 nùm 2007 vúái Bấo cấo qëc gia ghếp lêìn thûá 5 vâ thûá 6 ca Viïåt Nam vïì
thûåc hiïån CEDAW. y bẫn CEDAW cng àậ cố nhûäng gúåi cho Viïåt Nam àïí lâm sao lâm

tưët hún viïåc thûåc thi Cưng ûúác, bao gưìm cẫ viïåc àẫm bẫo lâm hâi hôa cấc vùn bẫn låt låt
hiïån hânh vúái nhûäng àiïìu khoẫn ca Cưng ûúác vâ Låt Bịnh àùèng giúái.
Nghiïn cûáu râ soất trïn cú súã vïì giúái vâ quìn nây vúái cấc vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam
qua lùng kđnh CEDAW do Rea Abada Chiongson tiïën haânh cho UNIFEM Viïåt Nam trong giai
àoẩn 2007-2008 àïí xem xết sûå tn th, tûúng thđch ca cấc vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam vúái
nhûäng chín mûåc CEDAW vâ chó ra sûå cêìn thiïët phẫi thay àưíi, chónh sûãa, bậi bỗ hay ban hânh
cấc vựn baón phaỏp luờồt mỳỏi. Chuỏng tửi hi voồng rựỗng bấo cấo nây gip thưng tin cho nhûäng nghiïn
cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam, àùåc biïåt do Qëc hưåi, cấc bưå ngânh, cấc tưí chûác àoân
thïí qìn chng vâ nhûäng tưí chûác phi chđnh ph trong nûúác tiïën haânh trong tûúng lai.
UNIFEM cam kïët giuáp àúä nhûäng cẫi cấch phấp låt àïí thc àêíy vâ bẫo vïå cấc quìn
ca ph nûä. Chng tưi khuën khđch qu võ sûã dng bấo cấo nây àïí hûúáng túái mc tiïu trïn.

Tiïën s Jean D’ Cunha
Giấm àưëc Chûúng trịnh khu vûåc
Vùn phông UNIFEM Khu vûåc Àưng vâ Àưng Nam Ấ

Lúâi nối àêìu

xiii


GIÚÁI THIÏÅU

L DO
Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam dûåa trïn cú súã giúái vâ quìn nây lâ cưng viïåc
kõp thúâi vâ ph húåp nhêët úã Viïåt Nam vị vâi l do.
Qëc hưåi Viïåt Nam àậ thưng qua Låt Bịnh àùèng giúái ngây 29-11-2006. Àêy àûúåc xem
lâ sûå kiïån quan trổng trong viïåc tẩo àiïìu kiïån cho cưng dên àûúåc hûúãng cấc quìn bịnh àùèng
vâ khưng bõ phên biïåt àưëi xûã, àùåc biïåt lâ àưëi vúái ph nûä. Låt Bịnh àùèng giúái lâ vùn bẫn phấp
låt toân diùồn nhựỗm baóo aóm sỷồ bũnh ựống trong tờởt caó cấc lơnh vûåc: chđnh trõ, kinh tïë, lao

àưång, giấo dc, àâo tẩo, khoa hổc vâ cưng nghïå, vùn hốa, thưng tin, thïí dc, thïí thao, y tïë
vâ gia àịnh. Låt quy ừnh caỏc biùồn phaỏp nhựỗm baóo aóm bũnh ựống giúái gưìm a) thc àêíy bịnh
àùèng hay ấp dng cấc biïån phấp àùåc biïåt tẩm thúâi; b) lưìng ghếp bịnh àùèng giúái trong hïå thưëng
vùn bẫn quy phẩm phấp låt; c) tun truìn, phưí biïën, giấo dc; d) xấc àõnh trấch nhiïåm ca
cấc cú quan nhâ nûúác, kïí cẫ cú quan quẫn l nhâ nûúác vïì bịnh àùèng giúái vâ nhûäng cú quan,
tưí chûác khấc; vâ e) quy àõnh cấc hânh vi bõ cêëm.
Låt Bịnh àùèng giúái bấo hiïåu nhu cêìu cêìn phẫi xem xết vâ râ soất lẩi cấc chđnh sấch,
phấp låt vâ thûåc tiïỵn trïn cú súã so sấnh, àưëi chiïëu vúái Låt Bịnh àùèng giúái vâ àấnh giấ nhu
cêìu sûãa àưíi, bưí sung, bậi bỗ hóåc ban hânh vùn bẫn phấp låt múái. Nhu cêìu nây àậ àûúåc
khùèng àõnh trong Chó thõ sưë 10/2007/CT-TTg ngây 03-5-2007 ca Th tûúáng Chđnh ph vïì
viïåc triïín khai thûåc hiïån Låt Bịnh àùèng giúái. Ngoâi ra, Nghõ quët sưë 11-NQ/TW ca Bưå Chđnh
trõ ngây 27-4-2007 vïì cưng tấc ph nûä trong thúâi k àêíy mẩnh cưng nghiïåp hốa vâ hiïån àẩi
hốa àậ àïì ra cấc nhiïåm v vâ giẫi phấp sau trong sửở nhiùỡu nhiùồm vuồ vaõ giaói phaỏp nhựỗm caói
thiùồn tịnh hịnh ca ph nûäa) thûåc hiïån tưët Låt Bịnh àùèng giúái; vâ b) xêy dûång, sûãa àưíi, bưí sung
vâ hoân thiïån hïå thưëng phấp låt, chđnh sấch àïí bẫo àẫm thûåc hiïån tưët hún cấc quìn ca
ph nûä, nhêët lâ trong lơnh vûåc lao àưång, giấo dc, kinh doanh, dên sûå, sûã dng àêët, mưi trûúâng,
bẫo hiïím xậ hưåi, hưn nhên vâ gia àịnh, y tïë, bẫo vïå bâ mể vâ trễ em.
Vâo ngây 17-01-2007, Viïåt Nam tham gia mưåt cåc àưëi thoẩi mang tđnh xêy dûång vúái
y ban Xốa bỗ phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi chưëng lẩi ph nûä (y ban CEDAW) thẫo lån Bấo
cấo qëc gia ghếp lêìn thûá 5 vâ lêìn thûá 6 ca Viïåt Nam vïì tịnh hịnh thûåc hiïån Cưng ûúác vïì Xốa
bỗ têët cẫ cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä (CEDAW). Dûåa trïn kïët quẫ ca cåc
àưëi thoẩi nây, y ban CEDAW àậ àûa ra Cấc Nhêån xết kïët lån vïì Viïåt Nam nùm 2007, trong
àố cố nhûäng gúåi cấch thûác àïí Viïåt Nam nêng cao hiïåu quẫ thûåc thi CEDAW, kïí cẫ viïåc bẫo
àẫm sûå tûúng thđch giûäa vùn bẫn låt hiïån hânh vúái nhûäng quy àõnh ca CEDAW vâ Låt Bịnh
àùèng giúái.
Låt Phông, chưëng bẩo lûåc gia àịnh cng àậ àûúåc Qëc hưåi thưng qua ngây 21-112007. Låt nây tẩo ra mưåt khn khưí tưët hún cho viïåc bẫo vïå nẩn nhên ca bẩo lûåc vâ cho
thêëy sûå cêìn thiïët phẫi râ soất lẩi nhiïìu th tc, dõch v vâ thïí chïë àïí kõp thúâi àấp ûáng cấc nhu
cêìu ca nẩn nhên.
Vúái tinh thêìn nhû vêåy, cưng trịnh nghiïn cûáu râ soất nây àûúåc tiùởn haõnh nhựỗm aỏp ỷỏng
nhỷọng nhu cờỡu noỏi trùn.


xiv

CEDAW vaõ Phaáp luêåt:


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

MC TIÏU
Mc tiïu ca nghiïn cûáu râ soất nây lâ àấnh giấ sûå tn th ca vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam
vúái cấc tiïu chín vïì bịnh àùèng giúái theo khn khưí giúái vâ quìn. Hy vổng nghiïn cûáu râ soất
sệ nhêën mẩnh àûúåc nhûäng giấc àưå giúái trong cấc lơnh vûåc c thïí vâ chó ra nhûäng nhu cêìu sûãa
àưíi, bưí sung vùn bẫn phấp låt. Bïn cẩnh àố, cng hy vổng viïåc nghiïn cûáu râ soất lêìn nây
sệ lâ cú súã àïí tiïën hânh cấc nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trong tûúng lai,
àùåc biïåt lâ nhûäng nghiïn cûáu râ soất do cấc nhâ dûå thẫo låt ca Chđnh ph tiïën hânh. Vïì
vêën àïì nây, nghiïn cûáu râ soất phấp låt nây àùåc biïåt ch àïën Chó thõ sưë 10/2007/CT-TTg
ngây 03-5-2007 ca Th tûúáng Chđnh ph vïì viïåc triïín khai thûåc hiïån Låt Bịnh àùèng giúái,
trong àố giao Bưå Lao àưång, Thûúng binh vâ Xậ hưåi lâ cú quan quẫn l nhâ nûúác vïì viïåc thi
hânh Låt Bịnh àùèng giúái phẫi tiïën hânh râ soất vùn bẫn quy phẩm phấp låt.

KHUNG KHN KHƯÍ VÂ CƯNG C PHÊN TĐCH
Khi tiïën hânh nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam dûåa trïn cú súã giúái vâ quìn,
Cưng ûúác CEDAW àûúåc chổn lâm khn khưí vâ cưng c phên tđch vị:
Lâ mưåt àiïìu ûúác vïì quìn con ngûúâi.
Thc àêíy mẩnh mệ phûúng phấp tiïëp cêån dûåa trïn cú súã quìn àïí àôi hỗi viïåc thûåc hiïån
quìn.
Cố khn khưí khấi niïåm cố tđnh àïën cêëu trc xậ hưåi ca giúái.
Thûâa nhêån ngun tùỉc bịnh àùèng, theo àố khưng nhûäng bao gưìm sûå bịnh àùèng vïì cú
hưåi mâ côn cẫ sûå bịnh àùèng vïì lúåi đch vâ kïët quẫ.
Quy àõnh vïì khung phên biïåt àưëi xûã, bao gưìm têët cẫ cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã, àùåc

biïåt lâ phên biïåt àưëi xûã giấn tiïëp.
Têåp trung vâo Nhâ nûúác vúái tû cấch lâ ch thïí chđnh cố nghơa v tẩo àiïìu kiïån cho sûå
th hûúãng nhûäng quìn con ngûúâi vâ bịnh àùèng ca ph nûä, do vêåy tẩo cú súã cho nhûäng
cåc cẫi cấch mang tđnh toân diïån hún.
Quy àõnh viïåc bẫo àẫm bịnh àùèng toân diïån trong têët cẫ cấc lơnh vûåc dên sûå, chđnh trõ,
kinh tïë, xậ hưåi, vùn hốa vâ nhûäng lơnh vûåc khấc.
Cëi cng, tûúng thđch nhêët trong cấc bân lån vïì phấp låt vâ cẫi cấch phấp låt vúái
tû cấch lâ mưåt àiïìu ûúác vâ cng lâ mưåt vùn bẫn phấp låt.

VÙN BẪN PHẤP LÅT
Theo Låt Ban hânh vùn bẫn quy phẩm phấp låt nùm 1996 (àậ àûúåc sûãa àưíi, bưí sung nùm
2002), thåt ngûä “vùn bẫn quy phẩm phấp låt” úã Viïåt Nam bao gưìm:
Cấc vùn bẫn do Qëc hưåi vâ y ban Thûúâng v Qëc hưåi ban hânh:
Hiïën phấp, låt vâ nghõ quët ca Qëc hưåi
Phấp lïånh vâ nghõ quët ca y ban Thûúâng v Qëc hưåi.
Cấc vùn bẫn do cấc cú quan nhâ nûúác cố thêím quìn úã Trung ûúng ban haânh:
Lïånh vaâ quyïët àõnh cuãa Chuã tõch nûúác
Quyïët àõnh vâ chó thõ ca Th tûúáng Chđnh ph
Giúái thiïåu

xv


CEDAW vâ Phấp låt:

Nghõ quët vâ nghõ àõnh ca Chđnh ph
Quët àõnh, chó thõ vâ thưng tû ca Bưå trûúãng, Th trûúãng cú quan ngang Bưå, cú quan
thåc Chđnh ph
Nghõ quët ca Hưåi àưìng thêím phấn Tôa ấn nhên dên tưëi cao
Quët àõnh, chó thõ, thưng tû ca Chấnh ấn Toâ ấn nhên dên tưëi cao, Quët àõnh, chó

thõ, thưng tû ca Viïån trûúãng Viïån Kiïím sất nhên dên tưëi cao
Nghõ quët, thưng tû liïn tõch giûäa cấc cú quan nhâ nûúác vâ giûäa cấc cú quan nhâ
nûúác vâ cấc tưí chûác chđnh trõ xậ hưåi.
Cấc vùn bẫn do Hưåi àưìng nhên dên vâ y ban nhên dên ban hânh:
Nghõ quët ca Hưåi àưìng nhên dên
Quët àõnh, chó thõ ca y ban nhên dên.
Viïåc nghiïn cûáu râ soất sệ têåp trung vâo cấc vùn bẫn do Qëc hưåi vâ y ban Thûúâng
v Qëc hưåi ban hânh vị cấc vùn bẫn nây cố hiïåu lûåc phấp låt cao vâ phẩm vi ấp dng rưång
tưíng thïí. Tiïëp àïën lâ nhûäng vùn bẫn do cấc bưå, ngânh trung ûúng ban hânh. Ngoâi ra, chng
tưi cng bân xết nhiïìu kïë hoẩch vâ chiïën lûúåc qëc gia. Mùåc d úã nhiïìu nûúác khưng chùåt chệ
coi àố lâ vùn bẫn phấp låt nhûng úã Viïåt Nam cấc kïë hoẩch, chiïën lûúåc àố àûúåc ban hânh kêm
theo nhûäng vùn bẫn phấp låt. Do vêåy, chng àûúåc trđch dêỵn vâ xem xết úã nhûäng chưỵ thđch
húåp trong nghiïn cûáu râ soất nây.
Do soẩn thẫo vùn bẫn phấp låt lâ mưåt quấ trịnh liïn tc nïn àïí tẩo thån lúåi cho viïåc
nghiïn cûáu râ soất, chng tưi àậ xấc àõnh cêìn àùåt mưëc nghiïn cûáu râ soất àïën giai àoẩn nâo
cho thđch húåp. Nghiïn cûáu râ soất nây xem xết cấc vùn bẫn phấp låt àûúåc ban hânh àïën thúâi
àiïím ngây 30-10-2007. Tuy nhiïn, trong nhiïìu trûúâng húåp khi cố vùn bẫn quan trổng àưëi vúái
nghiïn cûáu râ soất nây, chùèng hẩn nhû Låt Phông, chưëng bẩo lûåc gia àịnh vâ Nghõ àõnh sưë
186/2007/NÀ-CP ngây 25-12-2007 ca Chđnh ph quy àõnh chûác nùng, nhiïåm v, quín hẩn
vâ cú cêëu tưí chûác ca Bưå Lao àưång, Thûúng binh vâ Xậ hưåi (xấc àõnh Bưå nây lâ cú quan quẫn
l nhâ nûúác vïì thûåc hiïån bịnh àùèng giúái), chng tưi àïìu ghi nhêån vâ cố nhêån xết.

TƯÍNG QUAN
Nghiïn cûáu râ soất nây àûúåc chia thânh 6 phêìn. Phêìn I trịnh bây tưíng quất vïì nhûäng phất triïín
hiïån tẩi úã Viïåt Nam nhựỗm giuỏp hiùớu ỷỳồc bửởi caónh cỳ sỳó tiùởn haõnh nghiïn cûáu râ soất. Phêìn
II cung cêëp thưng tin vïì khung chđnh trõ vâ phấp låt ca Viïåt Nam. Mc àđch lâ gip nhûäng
ngûúâi quan têm hiïíu àûúåc cấc cú cêëu chđnh trõ úã Viïåt Nam cng nhû quìn hẩn vâ nhiïåm v
ca nhûäng cú cêëu àố. Phêìn nây côn liïåt kï cấc vùn bẫn phấp låt tẩi Viïåt Nam vâ hiïåu lûåc ca
nhûäng vùn bẫn àố. Phêìn III thẫo lån vïì CEDAW vúái tû cấch lâ vùn bẫn àiïìu ûúác àûúåc sûã dng
lâm cùn cûá khn khưí vâ cưng c phên tđch cho nghiïn cûáu râ soất nây. Phêìn nây khưng chó

cung cêëp thưng tin cú bẫn vïì CEDAW mâ côn giẫi thđch nhûäng ngun tùỉc chđnh ca Cưng
ûúác, mâ nïëu thiïëu thị sệ khố hiïíu àûúåc cùån kệ vêën àïì bịnh àùèng giúái vâ khưng phên biïåt àưëi
xûã. Phêìn IV trịnh bây sú lûúåc thûåc tïë Viïåt Nam tham gia CEDAW, kïí cẫ ngây phï chín, ngây
Cưng ûúác cố hiïåu lûåc àưëi vúái Viïåt Nam vâ nưåp cấc bấo cấo qëc gia. Phêìn chđnh ca nưåi dung
ca nghiïn cûáu râ soất nây lâ Phêìn V.

xvi

Giúái thiïåu


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

PHÊÌN V
Phêìn V àûúåc chia ra nhûäng lơnh vûåc c thïí àûúåc theo cấc àiïìu 1 àïën 16 ca CEDAW. Mưỵi lơnh
vûåc sệ thẫo lån vïì: a) nhûäng nghơa v theo CEDAW; b) cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn; c) nhûäng
quy àõnh cố liïn quan.
Liïn quan àïën cấc nghơa v theo CEDAW, nhûäng nưåi dung trđch dêỵn tûâ lúâi vùn ca Cưng
ûúác, nhûäng khuën nghõ chung vïì CEDAW vâ Cấc nhêån xết kïët lån ca y ban CEDAW vïì
Viïåt Nam nùm 2007 àûúåc cung cêëp. Lúâi vùn göëc cuãa nhûäng quy àõnh nây àûúåc cung cêëp àïí
ngûúâi àổc tiïån àưëi chiïëu vâ cố vùn bẫn c thïí cho viïåc hổ sûã dng vâ tun truìn, biïån hưå.
Vïì cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn, vị CEDAW lâ mưåt vùn bẫn mang tđnh toân diïån quy àõnh
vïì têët cẫ nhûäng khđa cẩnh ca cấc lơnh vûåc dên sûå, chđnh trõ, kinh tïë, xậ hưåi, vùn hốa vâ nhûäng
lơnh vûåc khấc, cho nïn cêìn cố nhiïìu chó sưë àïí àấnh giấ sûå tn th. Tưíng cưång cố 150 chó sưë
(117 chó sưë chđnh vâ 33 chó sưë ph) bao quất hâng loẩt vêën àïì àậ àûúåc sûã dng trong nghiïn
cûáu râ soất. Thåt ngûä “chó sưë” àûúåc dng vúái nghơa khấc trong nghiïn cûáu râ soất nây. Cấc
chó sưë nây thiïn vïì tđnh chêët cêu hỗi vâ tịm hiïíu àïí tịm thưng tin cêìn thiïët phc v cho viïåc
phên tđch hún lâ mang tđnh chêët cấc chó sưë àún thìn vïì phất triïín chûúng trịnh. Chng àûúåc
sûã dng àïí hûúáng dêỵn cêìn têåp trung vâo nhûäng vêën àïì nâo vâ cấch thûác trẫ lúâi. Àêy chûa phẫi
lâ têët cẫ cấc chó sưë. Àưëi vúái nghiïn cûáu râ soất nây, nhûäng chó sưë nây àûúåc lûåa chổn trïn cú

súã cên nhùỉc àïën: a) thûåc trẩng vïì bịnh àùèng giúái tẩi Viïåt Nam, àùåc biïåt lâ cấc vêën àïì àûúåc
xấc àõnh lâ ûu tiïn àưëi vúái Nhâ nûúác, giúái hổc giẫ, nhûäng nhâ nghiïn cûáu vâ cấc tưí chûác phi
chđnh ph; b) nhûäng vêën àïì mâ y ban CEDAW quan têm trong Cấc nhêån xết kïët lån vïì Viïåt
Nam nùm 2007; c) phẩm vi ca cấc vùn bẫn phấp låt vïì nhûäng vêën àïì c thïí.
Vïì cấc quy àõnh trong vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam cố liïn quan, nhûäng nưåi dung sau
àêy àûúåc phên tđch cng vúái nhau: a) cấc quy àõnh phấp låt cố liïn quan, b) tịnh hịnh ph
nûä trong lơnh vûåc c thïí, c) phên tđch nhûäng quy àõnh phấp låt vâ khuën nghõ. Àưëi vúái cấc
quy àõnh phấp låt cố liïn quan nhû àậ giẫi thđch úã trïn, chng tưi têåp trung vâo nhûäng vùn
bẫn phấp låt do Qëc hưåi vâ y ban Thûúâng v Qëc hưåi ban hânh. Ngoâi ra, chng tưi côn
xem xết cấc vùn bẫn do cấc bưå, ngânh trung ûúng ban hânh, cng nhû nhûäng kïë hoẩch,
chiïën lûúåc qëc gia úã nhûäng núi thđch húåp. Vïì tịnh hịnh ph nûä, chng tưi dûåa vâo cấc ngìn
thûá cêëp. Mc àđch lâ trịnh bây vùỉn tùỉt vïì tịnh hịnh bịnh àùèng giúái vâ ph nûä àïí hiïíu rộ hún
cấc quy àõnh phấp låt. Trong mưåt sưë trûúâng húåp, thưng tin vïì tấc àưång ca quy àõnh phấp
låt khưng sùén cố àậ gêy khố khùn cho viïåc àấnh giấ tịnh hịnh bịnh àùèng giúái thûåc chêët hóåc
trïn thûåc tïë. Liïn quan àïën phên tđch vâ khuën nghõ, cấc khuën nghõ àûúåc àûa ra trïn cú
súã cấc nghơa v quy àõnh trong CEDAW, khung phấp låt úã Viïåt Nam, tịnh hịnh bịnh àùèng giúái
vâ tđnh khẫ thi vâ sûå thđch húåp ca viïåc thûåc hiïån tẩi Viïåt Nam. Chng tưi cng lûu àïën nhiïìu
loẩi vùn bẫn phấp låt úã Viïåt Nam vâ thûåc tiïỵn xêy dûång cấc vùn bẫn àố. Viïåc nghiïn cûáu râ
soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam cho thêëy nhûäng nưåi dung ca vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam
cng cố thïí lẩi khưng ph húåp úã cấc nûúác khấc. Tấc giẫ lûu àiïím nây trong phêìn àûa ra
khuën nghõ. Cng rộ râng lâ khưng phẫi têët cẫ cấc giẫi phấp bẫo àẫm sûå bịnh àùèng vâ
khưng phên biïåt àưëi xûã àïìu lâ giẫi phấp phấp l. Do vêåy, mùåc d hêìu hïët cấc khuën nghõ
àïìu nhựỗm phuồc vuồ caói caỏch phaỏp luờồt, nhỷng coỏ mửồt vâi khuën nghõ dêỵu khưng liïn quan
àïën viïåc soẩn thẫo, sûãa àưíi, bưí sung hay bậi bỗ vùn bẫn phấp låt cng sệ gip cho viïåc
thûåc hiïån vâ thûåc thi cấc quy àõnh vïì bịnh àùèng giúái.

CEDAW vâ Phấp låt

xvii



CEDAW vâ Phấp låt:

CẤC HẨN CHÏË
Cố mưåt sưë hẩn chïë, khố khùn chđnh.
Àêìu tiïn lâ nhûäng thấch thûác liïn quan àïën viïåc tiïëp cêån vùn bẫn phấp låt. Trong nhiïìu
trûúâng húåp khưng sùén cố cấc bẫn dõch tiïëng Anh. Do vêåy chng tưi àậ phẫi sûã dng nhiïìu
ngìn dõch khấc nhau, thđ d nhû Cưng bấo, cú súã dûä liïåu phấp låt ca Bưå Tû phấp, cấc cưng
ty låt, nhâ tâi trúå cng nhû nhûäng bẫn dõch khưng chđnh thûác. Ngoâi ra côn mưåt sưë vùn bẫn
phấp låt vêỵn chûa àûúåc dõch ra tiïëng Anh. Viïåc dõch möåt söë quy àõnh phấp låt chûa nhêët quấn
trong toân bưå vùn bẫn hóåc chûa chđnh xấc, kïí cẫ nưåi dung dõch trong cấc êën phêím chđnh thûác
àậ tẩo ra sûå khấc biïåt vúái bẫn tiïëng Viïåt vâ gêy nhêìm lêỵn cho nhûäng ngûúâi dûåa vâo bẫn dõch
tiïëng Anh. Tiïëp cêån cấc vùn bẫn phấp låt cng lâ mưåt thấch thûác do khưëi lûúång lúán vùn bẫn
phấp låt cêìn nghiïn cûáu râ soất. Àiïìu nây lâ do thûåc tiïỵn tẩi Viïåt Nam khi ban hânh låt phẫi
cố nhûäng vùn bẫn hûúáng dêỵn kêm theo chûá bẫn thên cấc låt lẩi khưng quy àõnh àûúåc hïët
nhûäng chín mûåc cêìn thiïët. Do vêåy, nhiïìu chín mûåc phấp l quan trổng àûúåc tịm thêëy trong
nhûäng vùn bẫn hûúáng dêỵn thi hânh mâ khưng phẫi lâ trong bẫn thên cấc låt.
Thûá hai lâ mưåt hẩn chïë khấc liïn quan àïën tiïëp cêån thưng tin vïì tấc àưång ca cấc quy
àõnh c thïí. Trong nhiïìu trûúâng húåp, khưng sùén cố thưng tin loẩi nây. Khi tịm àûúåc thưng tin
thị cố khi thưng tin àố lẩi khưng àûúåc phên tđch theo giúái tđnh hóåc khưng cố phên tđch vïì giúái
àïí lâm nưíi rộ sûå khấc biïåt hóåc khấc nhau. Thûåc tïë nây ẫnh hûúãng àïën viïåc sûã dng CEDAW
lâm cưng c phên tđch. Vị ch trổng vïì bịnh àùèng thûåc chêët nïn CEDAW àôi hỗi phẫi àấnh giấ
liïåu mưåt àẩo låt hay mưåt biïån phấp can thiïåp nâo àố cố tẩo ra sûå bịnh àùèng hay khưng. Thiïëu
thưng tin cêìn thiïët àố, viïåc àấnh giấ àố khưng thïí thûåc hiïån àûúåc.
Thûá ba lâ nghiïn cûáu râ soất nây àûúåc dûå àõnh sệ tiïën hânh trong khoẫng 30 ngây lâm
viïåc trong vông 3 thấng, rưìi sau àố àậ àûúåc kếo dâi lïn 6 thấng do khưëi lûúång lúán tû liïåu vâ
thúâi gian cêìn cho viïåc tịm kiïëm vâ xûã l cấc tû liïåu àố. Thúâi hẩn ngùỉn àûúåc xấc àõnh dûåa vâo
Chó thõ sưë 10/2007/CT-TTg ngây 03-5-2007 ca Th tûúáng Chđnh ph vïì viïåc triïín khai thûåc
hiïån Låt Bịnh àùèng giúái.


NHÛÄNG NGÛÚÂI TH HÛÚÃNG
Nghiïn cûáu râ soất nây àûúåc soẩn thẫo lâ cho nhûäng ngûúâi tham gia vâo cưng tấc soẩn thẫo
vâ sûãa àưíi, bưí sung vùn bẫn phấp låt. Ph húåp vúái nhûäng mc àđch àậ nối úã phêìn trïn, nghiïn
cûáu râ soất nây cưë gùỉng àùåc biïåt hûäu ñch phuåc vuå nhûäng ngûúâi trûåc tiïëp tham gia thûåc hiïån
nhiïåm v nghiïn cûáu râ soất sùỉp túái theo u cêìu ca Chó thõ sưë 10/2007/CT-TTg ngây 03-52007 ca Th tûúáng Chđnh ph vïì viïåc triïín khai thûåc hiïån Låt Bịnh àùèng giúái. Do vêåy, vùn
phong sûã dng trong tâi liïåu nây mang nùång tđnh k thåt vâ phấp l trïn nhiïìu mùåt. Tuy
nhiïn, nghiïn cûáu râ soất nây cng cố thïí hûäu đch àưëi vúái nhûäng ngûúâi theo dội sûå tn th
ca Viïåt Nam vâ cấc qëc gia khấc àưëi vúái cấc nghơa v vïì quìn con ngûúâi vâ bịnh àùèng giúái.

Hâ Nưåi, thấng chđn nùm 2008

xviii

Giúái thiïåu


TỐM TÙỈT

Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam dûåa trïn cú súã giúái vâ quìn nây lâ àng lc
vâ ph húåp nhêët úã Viïåt Nam. Viïåc thưng qua Låt Bịnh àùèng giúái vâo ngây 29-11-2006 vâ sûå
àấnh giấ ca U ban CEDAW vâo ngây 17-1-2007 bấo hiïåu sûå cêìn thiïët nghiïn cûáu râ soất
xem vùn bẫn phấp låt hiïån hânh àậ ph húåp vúái cấc tiïu chín vïì bịnh àùèng giúái hay chûa
vâ liïåu cố cêìn phẫi sûãa àưíi, bưí sung, bậi bỗ hay ban hânh vùn baón mỳỏi hay khửng.
Nghiùn cỷỏu raõ soaỏt naõy nhựỗm muồc àđch gip quấ trịnh àấnh giấ vâ cẫi cấch vùn bẫn
phấp låt. Do vêåy, chng tưi hy vổng cưng trịnh nghiïn cûáu râ soất nây sệ cố đch cho nhûäng
ngûúâi soẩn thẫo vùn bẫn phấp låt cng nhû nhûäng ai tun truìn vêån àưång cho bịnh àùèng
giúái àang mën chuín hïå thưëng phấp låt hiïån hânh thânh mưåt hïå thưëng phấp låt cố àûa
vâo mưåt cấch àêìy à cấc ngun tùỉc vïì bịnh àùèng giúái vâ khưng phên biïåt àưëi xûã.
Khi tiïën hânh hoẩt àưång nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam dûåa trïn cú súã
giúái vâ quìn, CEDAW àậ àûúåc chổn lâm khn khưí vâ cưng c phên tđch, vị CEDAW lâ mưåt

àiïìu ûúác vïì quìn con ngûúâi vâ ng hưå mẩnh mệ phûúng phấp tiïëp cêån dûåa trïn cú súã quìn
àïí àôi àûúåc hûúãng quìn. Cưng ûúác nây côn lâ mưåt àiïìu ûúác ng hưå mẩnh mệ bịnh àùèng giúái
vâ khưng phên biïåt àưëi xûã trong têët cẫ cấc lơnh vûåc. Cưng ûúác nhêën mẩnh nghơa v ca cấc
qëc gia thânh viïn àïí bẫo àẫm sûå th hûúãng bịnh àùèng. Sau cng, vúái tû cấch lâ mưåt àiïìu
ûúác vâ do àố bẫn thên nố cng lâ mưåt vùn bẫn phấp låt, CEDAW lâ cùn cûá ph húåp, tûúng
thđch nhêët trong nhûäng cåc bân lån vïì phấp låt vâ cẫi cấch phấp låt.
Vị vêåy, cêëu trc ca cưng trịnh nghiïn cûáu râ soất nây lâ dûåa trïn cấc àiïìu chđnh ca
Cưng ûúác - tûác lâ nhûäng àiïìu tûâ Àiïìu 1 àïën Àiïìu 16, trong àố xấc àõnh cấc lơnh vûåc c thïí cêìn
àûa vâo sûå bịnh àùèng. Cưng trịnh nghiïn cûáu râ soất nây àậ: a) nghiïn cûáu cấc nghơa v theo
CEDAW, nhûäng khuën nghõ chung ca Cưng ûúác vâ Cấc nhêån xết kïët lån ca y ban
CEDAW vïì Viïåt Nam nùm 2007; b) xấc àõnh nhûäng chó sưë àûúåc lûåa chổn àïí àấnh giấ sûå tn
th cấc nghơa v quy àõnh trong CEDAW; c) nhêën mẩnh nhûäng quy àõnh phấp låt cố liïn
quan, cố tđnh àïën tịnh hịnh ph nûä trong cấc lơnh vûåc c thïí; d) àûa ra phên tđch vâ khuën
nghõ. Cưng trịnh nghiïn cûáu râ soất nây àûúåc tốm tùỉt dûúái cấc àïì mc sau:

NHÛÄNG VIÏåC CHUNG VÏÌ XỐA BỖ SÛÅ PHÊN BIÏåT ÀƯËI XÛÃ VÂ BẪO ÀẪM BỊNH ÀÙÈNG
(Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)
Cấc àiïìu tûâ 1 àïën 3 ca CEDAW gưìm nhûäng viïåc chung cêìn lâm ca qëc gia thânh viïn.
Nhûäng àiïìu nây àôi hỗi phẫi ấp dng mưåt loẩt cấc biùồn phaỏp ửỡng bửồ nhựỗm baóo aóm bũnh
ựống giỳỏi. Nhỷọng chó sưë àưëi vúái cấc àiïìu nây àûúåc chia ra 6 lơnh vûåc: a) nhûäng bẫo àẫm vïì
bịnh àùèng vâ khöng phên biïåt àöëi xûã; b) cêëm phên biïåt àöëi xûã; c) bẫo vïå phấp l àưëi vúái ph
nûä; d) cấc thiïët chïë vâ cú chïë phưëi húåp; e) nưåi låt hoấ vâ ấp dng nhûäng àiïìu ûúác; f) bẩo
lûåc trïn cú súã giúái.

Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kñnh CEDAW

1


CEDAW vâ Phấp låt:


CẤC ÀẪM BẪO VÏÌ BỊNH ÀÙÈNG GIÚÁI VÂ KHƯNG PHÊN BIÏÅT ÀƯËI XÛÃ
Àiïìu 2 CEDAW u cêìu ngun tùỉc bịnh àùèng phẫi àûúåc thïí hiïån trong hiïën phấp hay cấc vùn
bẫn låt. Àiïìu 1 quy àõnh àõnh nghơa vïì phên biïåt àưëi xûã. Khuën nghõ chung sưë 25 nhêën mẩnh
cấc ëu tưë bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã mâ Cưng ûúác theo àíi. Cùn cûá vâo nhûäng
àiïìu trïn cố thïí thêëy àõnh nghơa vâ cấc ëu tưë bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã lâ mưåt trong
nhûäng chó sưë àûúåc chổn lûåa àïí àấnh giấ sûå tn th CEDAW. Do àố, cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn
têåp trung xấc àõnh liïåu cố mưåt àõnh nghơa rộ râng vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã cố
tûúng thđch vúái CEDAW hay khưng. Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn têåp trung cng àưìng thúâi xấc àõnh
xem nhûäng bẫo àẫm vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã cố gưìm phên biïåt àưëi xûã trïn cú
súã giúái tñnh hay giúái cuäng nhû nhûäng cú súã khấc ca phên biïåt àưëi xûã khấc hay khưng, chùèng
hẩn nhû dên tưåc, tịnh trẩng tân têåt, tíi tấc hay khuynh hûúáng tịnh dc. Àiïìu nây sệ tẩo àiïìu
kiïån bẫo àẫm cố bao gưìm hún vâ àấp ûáng hún cố tđnh àïën nhûäng thiïåt thôi mâ ph nûä cố thïí
phẫi chõu nhiïìu cú súã khấc nhau ca sûå phên biïåt àưëi xûã.
Viïåt Nam bẫo àẫm bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái tđnh vâ giúái trong cấc
àiïìu 52 vâ 63 trong Hiïën phấp vâ nhûäng vùn bẫn phấp låt khấc nhû trong Àiïìu 5 Bưå låt Dên
sûå, Àiïìu 8 Bưå låt Tưë tng dên sûå, Àiïìu 5 Bưå låt Tưë tng Hịnh sûå, Àiïìu 5 Bưå låt Lao àưång,
Àiïìu 2 Låt Hưn nhên vâ gia àịnh vâ Àiïìu 3 Bưå låt Hịnh sûå. Àùåc biïåt Àiïìu 5.3 vâ Àiïìu 5.5
Låt Bịnh àùèng giúái cố àõnh nghơa riïng vïì bịnh àùèng giúái vâ phên biïåt àưëi xûã vïì giúái. Cấc àiïìu
10, 40 vâ 41 ca Låt quy ừnh mửồt caỏch roọ raõng rựỗng Luờồt nghiùm cờởm nhûäng hânh vi cẫn
trúã viïåc thûåc hiïån bịnh àùèng giúái, phên biïåt àưëi xûã vïì giúái dûúái têët cẫ cấc hịnh thûác vâ bẩo lûåc
trïn cú súã giúái.

Àõnh nghơa vïì bịnh àùèng giúái vâ phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái
Àõnh nghơa vïì bịnh àùèng giúái vâ phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái trong Låt Bịnh àùèng giúái mùåc
d àậ cố triïín vổng song vêỵn cố thïí cêìn hoân thiïån hún. Àïí ph húåp vúái CEDAW, àõnh nghơa
vïì bịnh àùèng giúái vâ phên biïåt àưëi xûã trïn cúã súã giúái phẫi bao gưìm vâ nhêën mẩnh cấc quìn
bịnh àùèng. Àõnh nghơa vïì phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái cng phẫi nối rộ phên biïåt àưëi xûã cố
thïí lâ trûåc tiïëp hóåc giấn tiïëp. Chng tưi cng khuën nghõ lâ àõnh nghơa vïì phên biïåt àưëi xûã
giấn tiïëp ph húåp vúái Khuën nghõ chung sưë 25 cng cêìn àûúåc àûa vâo phấp låt àïí tẩo thån

lúåi cho viïåc thûåc hiïån. Ngoâi ra, chng tưi gúåi lâ nhûäng quy àõnh vïì bẫo àẫm bịnh àùèng trong
cấc vùn bẫn phấp låt khấc ngoâi Låt Bịnh àùèng giúái cng cêìn phẫi àûa vâo àõnh nghơa vïì
bịnh àùèng giúái vâ phên biïåt àưëi xûã vïì giúái, thđ d nhû àiïìu nây cố thïí àûúåc thûåc hiïån bưí sung
cấc låt trïn vúái nhûäng vùn bẫn hûúáng dêỵn dûúái låt, trong àố viïån dêỵn trûåc tiïëp àïën cấc àõnh
nghơa trong Låt Bịnh àùèng giúái.

2

Cấc cú súã ca phên biïåt àưëi xûã
Trong nhûäng quy àõnh chung liïn quan àïën bẫo àẫm bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã
trong cấc vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam (nhû Hiïën phấp, Bưå låt Dên sûå, Bưå låt Lao àưång, Låt
Hưn nhên vâ gia àịnh vaõ Bửồ luờồt Hũnh sỷồ), cuọng coỏ thùớ thờởy rựỗng ngoâi giúái tđnh hay giúái thị
nhiïìu cú súã phên biïåt àưëi xûã khấc àậ àûúåc cưng nhêån. Nhûäng cú súã àố bao gưìm qëc tõch, àõa
võ xậ hưåi/giai cêëp/àõa võ, tđn ngûúäng, tưn giấo, trịnh àưå vùn hốa, nghïì nghiïåp vâ ngìn gưëc gia
àịnh. Cấc låt chun ngânh quy àõnh c thïí vïì bẫo vïå nhûäng nhốm dên cû c thïí nhû ngûúâi
cao tíi, ngûúâi tân têåt vâ ngûúâi sưëng chung vúái HIV/AIDS. Àiïìu nhêån thêëy úã àêy lâ cấc cú súã
nây àûúåc nhịn nhêån biïåt lêåp vúái nhau vâ khưng phẫi thûúâng ln àûúåc phên tđch hay cưng

Tốm tùỉt


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

nhêån mưåt cấch gùỉn kïët. Cấc vùn bẫn phấp låt khưng àûa ra cú chïë hay cấch thûác giẫi quët
nhûäng hịnh thûác thiïåt thôi khấc ngoâi giúái mưåt cấch àưìng thúâi vâ cố hïå thưëng. Vïì àiïím nây,
chng tưi àïì xët nïn bưí sung Låt Bịnh àùèng giúái mưåt quy àõnh thûâa nhêån mưëi liïn hïå qua lẩi
giûäa cấc cú súã phên biïåt àưëi xûã. Àùåc biïåt nïn quy àõnh rộ lâ cấc cú súã phên biïåt àưëi xûã khấc
nhû qëc tõch, tưn giấo, tđn ngûúäng, tíi, tân têåt, khuynh hûúáng tịnh dc vâ nhûäng hôan cẫnh
xậ hưåi, kinh tïë, sûác khoễ vâ tịnh trẩng khấc cố thïí lâm trêìm trổng hóåc phûác tẩp hún hânh vi
phên biïåt àưëi xûã vïì giúái. Do vêåy, chng phẫi àûúåc giẫi quët mưåt cấch gùỉn kïët vúái vêën àïì phên

biïåt àưëi xûã vïì giúái.
Chng tưi cng gúåi lâ nhûäng quy àõnh trong cấc låt khấc cng phẫi àïì cêåp mưåt cấch
rộ râng àïën vêën àïì khưng phên biïåt àưëi xûã vị l do giúái, vđ d nhû Phấp lïånh Ngûúâi cao tíi,
Phấp lïånh Ngûúâi tân têåt vâ Låt Phông, chưëng HIV/AIDS cêìn phẫi cố quy àõnh vïì phên biïåt
àưëi xûã vị l do giỳỏi nhựỗm baóo aóm khửng boó qua vờởn ùỡ bũnh àùèng giúái, àưìng thúâi tẩo cú súã
cho viïåc thûåc hiïån vâ giấm sất viïåc thûåc thi nhûäng låt nây. Chng tửi cuọng ùỡ xuờởt rựỗng caỏc
vựn baón hỷỳỏng dờợn thi hânh cêìn nhêën mẩnh rộ nhûäng lơnh vûåc giao thoa giûäa cấc cú súã phên
biïåt àưëi xûã vâ giúái, cng nhû nhûäng cấch thûác xûã l chng.

CÊËM PHÊN BIÏÅT ÀƯËI XÛÃ
Cấc àiïìu 2.b, 2.e vâ 2.f ca CEDAW u cêìu nghiïm cêëm mưåt cấch rộ râng sûå phên biïåt àưëi
xûã. Cùn cûá vâo cấc quy àõnh nây, nhûäng chó sưë àûúåc lûåa chổn têåp trung xấc àõnh xem àậ cố
sûå nghiïm cêëm toân diïån hânh vi phên biïåt àưëi xûã trong cấc vùn bẫn phấp låt hay chûa. Sûå
nghiïm cêëm nây cêìn àûúåc ấp dng àưëi vúái cấc ch thïí cưng vâ tû, ngûúâi nûúác ngoâi vâ ngûúâi
trong nûúác, tưí chûác, doanh nghiïåp vâ nhûäng àưëi tûúång khấc.
Mưåt sưë quy àõnh trong Hiïën phấp vâ cấc låt, thđ d nhû Låt Khiïëu nẩi, tưë cấo, Låt Bịnh
àùèng giúái vâ Bưå låt Hịnh sûå cố thïí àûúåc sûã dng àïí cêëm hânh vi phên biïåt àưëi xûã ca cấc
ch thïí thåc khu vûåc cưng vâ khu vûåc tû. Tuy nhiïn vïì chïë tâi, Àiïìu 42 Låt Bịnh àùèng giúái
chó múái cố quy àõnh mang tđnh hûúáng dêỵn chung vïì xûã l vi phẩm mâ khưng quy àõnh mûác xûã
phẩt c thïí ấp dng àưëi vúái cấc vi phẩm. Àïí khùỉc phc nhûúåc àiïím nây, Àổan II.b Chó thõ vïì
viïåc triïín khai thûåc hiïån Låt Bịnh àùèng giúái u cêìu xêy dûång mưåt nghõ àõnh quy àõnh vïì xûã
phẩt hânh chđnh àưëi vúái cấc hânh vi vi phẩm bịnh àùèng giúái. Chng tửi ùỡ xuờởt rựỗng mửồt nghừ
ừnh quy ừnh xỷó phaồt vi phẩm hânh chđnh vïì bịnh àùèng giúái cêìn súám àûúåc ban hânh, theo àố
mûác phẩt sệ àûúåc quy àõnh ty theo tđnh chêët ca vi phẩm (vâ do vêåy cêìn quy àõnh mưåt loẩt
cấc mûác phẩt ph húåp vúái hânh vi vi phẩm, kïí cẫ truy cûáu trấch nhiïåm vâ hịnh phẩt hịnh sûå
nïëu cêìn thiïët).
Hiïån àậ cố cấc quy àõnh vïì nghơa v ca ngûúâi nûúác ngoâi trong viïåc tn th phấp låt
Viïåt Nam, kïí cẫ nhûäng quy àõnh cêëm phên biïåt àưëi xûã. Cấc quy àõnh nây cố thïí thêëy trong Hiïën
phấp, Bưå låt Dên sûå, Bưå låt Hịnh sûå vâ Phấp lïånh Xûã l vi phẩm hânh chđnh. Tuy nhiïn, Àiïìu
2 Låt Bịnh àùèng giúái múái chó xấc àõnh àưëi tûúång ấp dng. Thåt ngûä àưëi tûúång ấp dng cố thïí

gêy nhêìm lêỵn vị khưng rộ hổ lâ ngûúâi th hûúãng ca Låt, ngûúâi cố nghơa v, ngûúâi vi phẩm
hay lâ têët cẫ nhûäng ngûúâi àố. Chuỏng tửi khuyùởn nghừ rựỗng trong Luờồt Bũnh ựống giỳỏi hóåc nghõ
àõnh thi hânh nïn cố mưåt quy àõnh rộ râng dêỵn chiïëu àïën cấc quy àõnh tûúng ûáng liïn quan vïì
xûã l vi phẩm ca cấ nhên, tưí chûác nûúác ngoâi, kïí cẫ nhûäng vi phẩm ca cấ nhên nûúác ngoâi
cû tr bêët húåp phấp tẩi Viïåt Nam, cng nhû cấc tưí chûác nûúác ngoâi khưng hoẩt àưång trïn lậnh
thưí Viïåt Nam song thåc thêím quìn xûã l ca Viïåt Nam.

CEDAW vâ Phấp låt

3