Su dung thi nghiem hoa hoc de day hoc tich cucnam 2005

<span class='text_page_counter'>(1)</span>PhÇn I : Më ®Çu I. Lý do chọn đề tài: Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nền giáo dục nói chung và của bộ môn nói riêng, vấn đề quan trọng hàng đầu đặt ra với các trờng là n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc. V× vËy nhiÖm vô cña ngêi gi¸o viªn lµ ph¶i båi dìng n¨ng lùc nhËn thøc, h×nh thµnh kÜ n¨ng vµ vËn dông kiÕn thức một cách sáng tạo, linh hoạt cho học sinh. Đồng thời phải tự bồi dỡng trình độ chuyên môn, đổi mới phơng pháp dạy học để nâng cao chất lợng dạy và học đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµnh gi¸o dôc c¶ níc ®ang tiÕn hµnh tõng bíc c«ng cuéc thay s¸ch gi¸o khoa cho c¸c khèi líp. Trong c¸c m«n học khối lớp 8, 9 có môn hóa học cũng đợc thay đổi tơng đối nhiều về cÊu tróc, néi dung s¸ch, h×nh thøc tr×nh bµy, sè tiÕt häc … vµ thÊy rÊt râ là số tiết luyện tập, thực hành tăng lên đáng kể, số tiết lý thuyết có thí nghiÖm t¨ng, sè thÝ nghiÖm trong mét tiÕt häc lý thuyÕt, thùc hµnh còng tăng lên rõ rệt. Nói chung sách giáo khoa mới rất chú trọng đến thực hành thí nghiệm điều này khác hẳn với sách giáo khoa cũ. Và để thích ứng đợc với các nội dung trên thì giáo viên cũng phải thay đổi “cách dạy häc” sao cho phï hîp víi néi dung cña s¸ch gi¸o khoa míi mµ mÊu chèt là đổi mới phơng pháp dạy học. Nên ở các trờng học hiện nay đang rất tích cực thực hiện nhiệm vụ đổi mới phơng pháp dạy và học để góp phần đa nền giáo dục của nớc ta ngày càng hiện đại đáp ứng đợc nhu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nớc. Trong trêng phæ th«ng Hãa häc lµ mét trong nh÷ng m«n häc c¬ bản, giữ vai trò quan trọng trong việc thc hiện mục tiêu giáo dục- đào tạo của nhà trờng. Để đáp ứng yêu cầu đào tạo lớp ngời năng động, sáng tạo, đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc thì đội ngũ giáo viên phải quyết tâm đổi mới phơng pháp dạy học theo hớng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Đổi mới ph¬ng ph¸p d¹y häc gåm: - §æi míi môc tiªu d¹y häc ho¸ häc - Đổi mới hoạt động dạy của giáo viên. - Đổi mới hoạt động học của học sinh. - §æi míi c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc. - Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc theo híng tÝch cùc. Trong c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc bé m«n ho¸ häc cã ph¬ng pháp ((Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy học tích cực )). Đây là một phơng pháp đặc thù của hoá học.Phơng pháp này rất quan trọng trong việc hình thành năng lực nhận thức, năng lực hành động, năng lực thích ứng, năng lực giải quyết vấn đề mà mục tiêu giáo dục đã đề ra. Mà đối với học sinh lớp 8, 9 THCS thì việc đợc sử dụng thí nghiệm để nhận thức lại vô cùng quan trọng vì ở lứa tuổi này các em đang rất tò.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> mß ham thÝch kh¸m ph¸ nh÷ng c¸i míi...V× vËy ph¬ng ph¸p sö dông thÝ nghiệm hoá học để dạy học tích cực là một phơng pháp đợc đánh giá rất cao, ph¬ng ph¸p nµy gióp c¸c em h×nh thµnh n¨ng lùc, h×nh thµnh thÕ giíi quan... häc sinh nhí kiÕn thøc l©u h¬n, s©u h¬n, häc sinh tù ph¸t hiện, giải quyết một cách chủ động, sáng tạo các vấn đề học tập và các vấn đề thực tế cuộc sống có liên quan tới hoá học. Vậy dạy các bài học cã thÝ nghiÖm th× gi¸o viªn d¹y nh thÕ nµo? Häc sinh nghiªn cøu nh thÕ nµo? §©y lµ c©u hái kh«ng ph¶i cña riªng t«i mµ lµ c©u hái chung cho tÊt c¶ c¸c gi¸o viªn ®ang d¹y bé m«n hãa häc ë trêng phæ th«ng. Víi nh÷ng suy nghĩ trên tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài: Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy học tích cực. II. Mục đích nghiên cứu. Qua ®iÒu tra vÒ thùc tr¹ng gi¸o viªn d¹y m«n ho¸ häc ë c¸c trêng trung học cơ sở về thiết kế thí nghiệm theo hớng nghiên cứu đều cho là khó thực hiện đợc vì cơ sở vật chất còn thiếu, một số đồ dùng, dụng cụ thí nghiệm cha đảm bảo an toàn... Nhng để nâng cao chất lợng dạy và häc th× theo t«i trong c¸c tiÕt häc lý thuyÕt cã thÝ nghiÖm chóng ta ph¶i khắc phục để thiết kế các thí nghiệm theo hớng nghiên cứu là tốt nhất. III. NhiÖm vô nghiªn cøu. - ý nghĩa, tác dụng của phơng pháp ((Sử dụng thí nghiệm hoá học để d¹y häc tÝch cùc )). - Phân loại các mức độ ((Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy học tích cùc )). - Vận dụng các mức độ ((Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy học tích cùc )) mét c¸ch s¸ng t¹o vµo c¸c bµi d¹y ho¸ häc. III. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. - §äc vµ nghiªn cøu tµi liÖu tham kh¶o. - Nghiªn cøu c¬ së lý thuyÕt. - Thùc nghiÖm s ph¹m qua gi¶ng d¹y. - Dự giờ rút kinh nghiệm, trao đổi kinh nghiệm, học hỏi đồng nghiệp. PhÇn II: Néi dung I. Lý thuyÕt. Trong dạy học hoá học thí nghiệm hoá học đợc sử dụng chủ yếu là nguồn kiến thức để học sinh tìm tòi phát hiện những tri thức cần lĩnh hội với yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học theo hớng dạy học tích cực thì cần hạn chế sử dụng thí nghiệm cũng nh các phơng tiện trực quan để chøng minh cho lêi gi¶ng. C¸c thÝ nghiÖm do häc sinh thùc hiÖn nh»m môc tiªu nghiªn cøu hoÆc kiÓm tra gi¶ thuyÕt. C¸c thÝ nghiÖm biÓu diÔn cña gi¸o viªn cÇn thùc hiÖn theo híng nghiªn cøu. Vậy sử dụng thí nghiệm nh thế nào để tích cực hoá đợc hoạt đông của học sinh. Trong dạy học, thí nghiệm hoá học đợc sử dụng theo các cách khác nhau để đạt đợc mục đích dạy học tích cực theo các hình thức:.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - ThÝ nghiÖm biÓu diÔn cña gi¸o viªn theo híng nghiªn cøu. - ThÝ nghiÖm nghiªn cøu do häc sinh thùc hiÖn. - Thí nghiệm kiểm chứng để kiểm tra những dự đoán, những suy ®o¸n lý thuyÕt. - Thí nghiệm đối chứng nhằm giúp cho việc rút ra các kết luận một cách đầy đủ, chính xác hơn về một quy tắc, một khái niệm… - Thí nghiệm nêu vấn đề. - Thí nghiệm nhằm giải quyết vấn đề, học tập, các bài tập thc nghiÖm. Sử dụng thí nghiệm để dạy học tích cực có những mức độ khác nhau, nhng cÇn chó ý vËn dông cho phï hîp. * Møc 1 (rÊt tÝch cùc): Nhãm häc sinh thc hiÖn thÝ nghiÖm, quan s¸t hiÖn tîng, gi¶i thÝch, nhËn biÕt s¶n phÈm vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc. Từ đó, học sinh rút ra nhận xét về tính chất hoá học, quy tắc, định luật… * Møc 2 ( tÝch cùc): Nhãm häc sinh quan s¸t thÝ nghiªm biÓu diÔn cña gi¸o viªn hoÆc häc sinh, m« t¶ hiÖn tîng, gi¶i thÝch, nhËn biÕt s¶n phẩm và viết các phơng trình hoá học . Từ đó học sinh rút ra nhận xét về tính chất hoá học, quy tắc, định luật… * Mức 3 (tơng đối tích cực): Nhóm học sinh làm thí nghiệm để chứng minh cho một tính chất, quy tắc, định luật hoặc điều đã biết. * Møc 4 (Ýt tÝch cùc): Häc sinh quan s¸t thÝ nghiÖm do gi¸o viªn biÓu diễn để chứng minh cho một tính chất, quy tắc, định luật hoặc điều đã biÕt. Nh vậy việc sử dụng thí nghiệm đợc coi là tích cực khi thí nghiệm đợc coi là nguồn kiến thức để học sinh khai thác tìm kiếm kiến thức mới díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Víi d¹ng thÝ nghiÖm chøng minh tÝnh chất dù là do giáo viên biểu diễn hoặc nhóm học sinh thực hiện đều đợc đánh giá là ít tích cực nhất. Hình thức thí nghiệm nghiên cứu do giáo viên biểu diễn hoặc do học sinh hay nhóm học sinh tiến hành đều đợc đánh giá là có mức độ tích cực cao.Vậy hãy xem xét việc sử dụng thí nghiÖm díi c¸c h×nh thøc nµy. 1. Sö dông thÝ nghiÖm ho¸ häc theo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. Phơng pháp nghiên cứu trong dạy học hoá học có giá trị đức trí to lớn vì nó dạy học sinh t duy, độc lập, tự lực, sáng tạo và có kĩ năng nghiªn cøu t×m tßi. Ph¬ng ph¸p nµy gióp häc sinh n¾m kiÕn thøc v÷ng ch¾c, s©u s¾c, phong phó c¶ vÒ lý thuyÕt lÉn thùc tiÔn. Khi sö dông ph¬ng pháp nghiên cứu hoạt động của giáo viên bao gồm: Nêu thí nghiệm cần nghiên cứu, mục đích cần đạt đợc, vạch phơng hớng nghiên cứu và tổ chức chỉ đạo, kích thích sự nhận thức của học sinh. Hoạt động của học sinh mang tính chất chủ động độc lập nh: trực tiếp tác động vào đối tợng nghiên cứu để lĩnh hội kiến thức. Trong cấu trúc của phơng pháp nghiên cứu khâu quan trọng là đề xuÊt c¸c gi¶ thuyÕt, dù ®o¸n nh÷ng ph¬ng ¸n gi¶i quyÕt vµ lËp kÕ ho¹ch.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> giải ứng với từng giả thuyết. Thí nghiệm hoá học đợc dùng nh là phơng tiện để kiểm nghiệm xác nhận giả thuyết khoa học đúng đắn trong các giả thuyết mà học sinh đa ra dới sự định hớng của giáo viên. Nh vËy tríc khi thÝ nghiÖm (gi¸o viªn biÓu diÔn hoÆc häc sinh tiÕn hµnh) ta cÇn cho häc sinh ®a ra nh÷ng gi¶ thuyÕt, c¸c dù ®o¸n khoa häc dựa trên cơ sở đã biết, quan sát chất phản ứng (trớc khi thí nghiệm). Sau đó tiến hành thí nghiệm để học sinh quan sát, mô tả hiện tợng, xác nhận giả thuyết hay điều dự đoán đúng, giải thích hiện tựợng, viết phơng trình ph¶n øng vµ rót ra kÕt luËn. Víi c¸ch sö dông thÝ nghiÖm nµy sÏ gióp häc sinh h×nh thµnh kÜ n¨ng nghiªn cøu khoa häc, ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn đề. VÝ dô: Khi d¹y bµi (( TÝnh chÊt - øng dông cña hi®ro )) (SGK - líp 8) ë mục 2: (( Tác dụng với đồng (II) oxit )) tôi cho các nhóm học sinh tiến hµnh thÝ nghiÖm: H2 t¸c dông víi CuO theo híng nghiªn cøu nh sau: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Giáo viên nêu mục đích thí - Hiểu mục đích thí nghiệm. nghiệm: nghiên cứu phản ứng - Quan sát dụng cụ đã lắp đặt và mô cña H2víi CuO. t¶ dông cô vµ c¸ch lµm thÝ nghiÖm. - Dù ®o¸n ph¶n øng cã x¶y ra? - Giáo viên đa hớng dẫn làm thí - Một học sinh đọc hớng dẫn làm thí nghiÖm. nghiÖm. - C¸c nhãm tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, - Gi¸o viªn quan s¸t vµ cã thÓ quan s¸t c¸c chÊt tham gia vµ s¶n giúp đỡ nhóm yếu. phÈm, nªu hiÖn tîng cña ph¶n øng. - Dù ®o¸n chÊt s¶n phÈm, gi¶i thÝch vµ viÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n - Giáo viên giúp đỡ học sinh ghi ứng. tr¹ng th¸i c¸c chÊt. - Rút ra nhận xét: Hiđro đã chiếm oxi của đồng (II) oxit, tạo thành kim loại đồng và nớc. Hiđro là chất khử. Nh vËy khi sö dông thÝ nghiÖm theo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu th× giáo viên tổ chức cho học sinh tập nghiên cứu, hiểu mục đích nghiên cứu, đa ra các dự đoán. Việc tiến hành thí nghiệm là để dùng kết quả của nó nh là chân lý khoa học để khẳng định giả thuyết đúng, bác bỏ giả thuyÕt kh«ng phï hîp vµ t×m ra lêi gi¶i thÝch s¸t thùc. Khi lùa chän thÝ nghiệm cho học sinh tiến hành giáo viên cần chọn thí nghiệm nhằm đạt đợc mục tiêu của bài học cần đảm bảo thành công, hiện tợng rõ ràng và đảm bảo an toàn. Với học sinh cần nắm đợc mục đích thí nghiệm, hoạt động t duy mang tính tìm tòi khi xây dựng giả thuyết, dự đoán khoa học, nắm đợc cách tiến hành trớc khi làm thí nghiệm, biết chuẩn bị dụng cụ, hoá chất và tuân thủ đúng những hớng dẫn của giáo viên. 2. Sử dụng thí nghiệm đối chứng, kiểm chứng hình thành khái niÖm..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> §Ó h×nh thµnh kh¸i niÖm ho¸ häc, hoÆc gióp häc sinh rót ra kÕt luận một cách đầy đủ, chính xác hơn về một quy tắc, tính chất của các chất ta cần sử dụng thí nghiệm ở dạng đối chứng, kiểm chứng.Trong quá trình sử dụng thí nghiệm ở dạng đối chứng, giáo viên củng cố tổ chức, điều khiển hoạt động của học sinh để các em đợc hoạt động nh ngời nghiên cứu, hoạt động của giáo viên chủ yếu là: + Nêu mục đích thí nghiệm. + Yªu cÇu häc sinh: - Quan s¸t tr¹ng th¸i mµu s¾c tríc ph¶n øng. - Dù ®o¸n ph¶n øng cã x¶y ra kh«ng? Lý do. - Làm thí nghiệm đối chứng, quan sát mô tả hiện tợng. - Gi¶i thÝch hiÖn tîng, viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng. - Từ các thí nghiệm đối chứng rút ra nhận xét về kiến thức. + Gi¸o viªn chØnh lÝ kÕt luËn, nhËn xÐt, bæ xung kiÕn thøc cho häc sinh. - Thí nhiệm đối chứng thờng đợc sử dụng khi hình thành các quy luật khác nhau nh: phản ứng trao đổi, dãy hoạt động hoá học, tính chất của axit sunfuric đặc… Ví dụ : Khi dạy bài (( Một số axit quan trọng )) (lớp 9 THCS – SGK) ở mục 2: (( Axit sunfuric đặc có những tính chất hoá. học riêng )) ( tác dụng với kim loại ) tôi cho học sinh tiến hành thí nghiệm đối chứng. Cụ thể nh sau:. Hoạt động của giáo viên - Nêu mục đích thí nghiệm: nghiªn cøu ph¶n øng cña đồng với dung dịch H2SO4.. Hoạt động của học sinh - Hiểu mục đích thí nghiệm, chuẩn bị 2 mảnh đồng, 2 ống nghiệm đựng dung dịch H2SO4 loãng (1), dung dịch H2SO4 đặc (2), đèn cồn, cặp gỗ. - Quan sát trạng thái màu - Đồng màu đỏ, dung dịch H2SO4 loãng sắc các chất trớc phản ứng. không màu, H2SO4 đặc không màu, sánh. - Dự đoán có phản ứng xảy - Có phản ứng, tạo muối đồng, khí hiđro. ra không khi cho đồng vào Càng đun nóng phản ứng càng mạnh. dung dÞch axit H2SO4 lo·ng, dung dịch axit H2SO4đặc để nguéi vµ ®un nãng? ChÊt t¹o thµnh? - Làm thí nghiệm, kiểm tra - Thả 2 mảnh đồng vào 2 ống nghiệm khi dù ®o¸n, m« t¶ hiÖn tîng? kh«ng ®un nãng c¶ 2 èng nghiÖm kh«ng cã hiÖn tîng g×. - NhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt cña + NhËn xÐt: dung dÞch H2SO4 lo·ng (1), H2SO4? dung dịch H2SO4 đặc (2) khi nguội không tác dụng với kim loại đồng. - H·y ®un nãng c¶ 2 èng - §un nãng èng (1) kh«ng cã hiÖn tîng g×. nghiÖm, quan s¸t hiÖn tîng. - §un nãng èng (2) dung dÞch chuyÓn sang - NhËn xÐt. màu xanh, có khí mùi hắc thoát ra, đồng bị + KhÝ mïi h¾c lµ SO2, chÊt tan ra..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> mµu xanh lµ CuSO4. H·y viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng, - ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc: kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt H2SO4 Cu + 2H2SO4(®) CuSO4 + SO2 + 2H2O khi t¸c dông víi kim lo¹i. (r) (dd) (dd) (k) (h) + Nhận xét: - H2SO4 khi nguội dù đặc, loãng đều không tác dụng với kim loại đồng. + H2SO4đặc, nóng tác dụng với đồng tạo ra khÝ SO2 vµ dung dÞch CuSO4 mµu xanh lam. 3. Sử dụng thí nghiệm nêu vấn đề. Phơng pháp nêu vấn đề là phơng pháp dạy học tích cực, thí nghiệm hoá học đợc dùng để tạo tình huống có vấn đề, đa học sinh vào trạng thái t©m lÝ cã qu¸ tr×nh biÕn m©u thuÉn kh¸ch quan cña bµi to¸n nhËn thøc thành mâu thuẫn chủ quan mà học sinh thấy cần và giải quyết bằng đợc bài toán nhận thức đó. Với phơng pháp này sẽ kích thích hoạt động t duy cña häc sinh b»ng tÝnh chÊt cña bµi to¸n nhËn thøc, b»ng hiÖn tîng thÝ nghiệm hoá học và tổ chức, hớng dẫn học sinh tìm tòi giải quyết vấn đề đặt ra. Việc sử dụng thí nghiệm hoá học theo phơng pháp nêu vấn đề đợc thùc hiÖn theo híng sau: - Giáo viên nêu vấn đề hoặc tổ chức cho học sinh hoạt động (thí nghiệm) để phát hiện vấn đề ( tạo tình huống có vấn đề ). - Tổ chức, chỉ đạo để mỗi cá nhân hoặc nhóm học sinh hoạt động tích cực để giải quyết vấn đề, tìm ra tri thức mới cần lĩnh hội. Trong quá trình giải quyết vấn đề học sinh có thể trao đổi, thảo luận nhằm để đa ra dự đoán, giả thuyết khoa học, dùng bằng chứng hiện tợng thí nhiệm để lập luận, lựa chọn, khẳng định giả thuyết đúng, bác bỏ dự đoán sai và có sù gi¶i thÝch, kÕt luËn x¸c thùc. Nh vậy giáo viên cần nắm vững đặc điểm của phơng pháp, lựa chọn thí nghiệm phù hợp với các cách tạo tình huống có vấn đề nh tình huèng nghÞch lý, lùa chän, t×m nguyªn nh©n cña c¸c kÕt qu¶…§Ó mµ thiết kế tổ chức điều khiển các hoạt động của học sinh cho phù hợp. Khi vận dụng phơng pháp dạy học nêu vấn dề cần chú ý lựa chọn mức độ cho phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh và nội dung cụ thể của mỗi bài học. Các mức độ áp dụng từ thấp đến cao theo mức độ nhận thức của häc sinh. - Giáo viên nêu và giải quyết vấn đề. - Giáo viên nêu vấn đề và tổ chức cho học sinh tham gia giải quyết vấn đề. . - Giáo viên nêu vấn đề và gợi ý học sinh tự tìm cách giải quyết vấn đề. - Giáo viên cung cấp thông tin cho học sinh, tạo tình huống để học sinh phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề, - Giáo viên nêu mục đích nghiên cứu, học sinh thí nghiệm tự phát hiện vấn đề và tự lực giải quyết vấn đề..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ví dụ: ở bài (( Axit – bazơ - muối )) (lớp 8) tôi nêu vấn đề nghiên cứu ph©n biÖt axit - baz¬ - muèi dùa vµo thµnh phÇn chung cña chóng nh sau: Hoat động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yªu cÇu häc sinh quan s¸t c¸c lọ đựng dung dịch HCl, NaCl, NaOH, H2SO4. - Làm thế nào để xác định đợc chÊt nµo lµ axit, baz¬, muèi? - H·y lµm thÝ nghiÖm, quan s¸t, nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn.. - Quan s¸t tr¹ng th¸i mÇu s¾c c¸c dung dÞch: chÊt láng, kh«ng mÇu. - Suy nghĩ về vấn đề giáo viên đa ra.. - §Æt 4 m¶nh giÊy quú tÝm lªn tÊm kÝnh. - Dïng c«ng t¬ hót riªng nhá 1 giät c¸c dung dÞch lªn qu× tÝm. + Quan s¸t - nhËn xÐt: Dung dÞch HCl, dung dÞch H2SO4 lµm quỳ tím đổi sang màu đỏ. Dung dịch NaOH làm quỳ tím đổi sang mµu xanh. Dung dịch NaCl không làm đổi màu quú tÝm KÕt luËn: Dïng qu× tÝm cã thÓ nhËn biết đợc dung dịch axít, bazơ, muối. - Nêu vấn đề: còn cách nào khác - Dựa vào thành phần chung (công thức để phân biệt axít, bazơ, muối đặc phân tử) của axít, bazơ, muối để phân biÖt víi axÝt, baz¬, muèi kh«ng biÖt. tan trong níc? + Giáo viên nêu vấn đề: Trong các bài trớc ( điều chế khí hiđro – Phản ứng thế, nớc … ) chúng ta đã biết một số axit, bazơ, muối cụ thể. VËy c¸c chÊt cã thµnh phÇn nh thÕ nµo thuéc lo¹i axit, baz¬, muèi. §Ó giải quyết vấn đề đó, chúng ta sẽ nghiên cứu trong bài hôm nay: 4. Sử dụng thí nghiệm để giải quyết vấn đề học tập, giải bài tập thùc nghiÖm. Sử dụng phơng pháp giải quyết vấn đề dạy học hoá học đó là sự lĩnh hội tri thức mới diễn ra qua các phơng pháp giải quyết vấn đề. Phơng ph¸p nµy cã thÓ tÝch cùc cao khi cã sö dông thÝ nghiÖm trong qu¸ tr×nh giải quyết vấn đề thông qua các bớc: + Xây dựng giả thuyết dựa trên những kiến thức đã có. + Lập kế hoạch giải quyết vấn đề, kiểm tra các giả thuyết bằng các phơng pháp khác nhau. + Kết luận vấn đề đợc tiến hành: - Thảo luận về các kết quả đợc đánh giá. - Khẳng định hay bác bỏ giả thuyết đã nêu ra..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Phát biểu kết luận, đề xuất nêu vấn đề mới. Việc giải quyết các vấn đề học tập thờng đợc thực hiện thông qua các bài tập hoá học, bài tập nh là một vấn đề cần giải quyết, giáo viên hớng dẫn học sinh tìm tòi theo một quy trình nhất định để tìm ra kết quả. Víi c¸c bµi tËp thùc nghiÖm: nhËn xÐt, ®iÒu chÕ chÊt cã tÝnh chÊt nhÊt định, chứng minh tính chất của chất …giáo viên cần nêu vấn đề, h ớng dÉn ph¬ng ph¸p t×m kiÕm lêi gi¶i. Hoạt động của học sinh về cơ bản phải thực hiện là: + Nhận thức vấn đề và các nhiệm vụ đặt ra. + LËp kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt. - Chọn chất khử độc, lí do, cách thực hiện với bài tập xử lí chất th¶i... - LËp kÕ ho¹ch b»ng lý thuyÕt: víi bµi tËp nhËn biÕt, ®iÒu chÕ... + TiÕn hµnh b»ng thùc nghiÖm vµ kÕt luËn c¸ch gi¶i. Nh vậy thông qua các dạng bài tập này học sinh thu nhận đợc kiến thức, thông qua cách giải quyết vấn đề và rèn luyện kĩ năng thực hành. Trong quá trình giải quyết vấn đề học sinh nắm đợc kĩ năng vận dụng kiến thức đã thu đợc. Ví dụ. Hãy nêu biện pháp để xử lí hỗn hợp khí thải độc hại gồm HCl, Cl2, CO2, SO2, CO b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc. Hoạt động giải quyết vấn đề đợc thực hiện: Ph¬ng híng chung + Phân tích đề bài: Cho cái g×? Yªu cÇu? + T×m mèi liªn hÖ gi÷a c¸i đã biết và cái cha biết. + Ph©n lo¹i c¸c chÊt trong hỗn hợp và xác định tính chÊt cña chóng. + T×m ph¬ng ph¸p xö lÝ: T¸c dông víi chÊt kh¸c t¹o thµnh chất ít hoặc không độc hại. + Xác định các chất và biện ph¸p cô thÓ.. Hoạt động cụ thể - Cho hỗn hợp khí độc hại. - Yªu cÇu xö lý b»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc. - C¸c chÊt cã tÝnh axit: HCl, Cl 2, CO2, SO2. ChÊt cã tÝnh khö: CO. - Dïng c¸c chÊt cã tÝnh kiÒm vµ cã tÝnh oxi hoá để khử chúng. - Dïng níc v«i trong cã tÝnh kiÒm dÔ kiÕm, rẻ tiền để xử lí HCl, Cl2, CO2, SO2. Dùng CuO nung nóng để khử CO. C¸ch lµm: - Bíc 1 : DÉn hçn hîp khÝ th¶i sôc qua níc vôi trong d để khử bỏ HCl, Cl2 , CO2 , SO2. - Bíc 2: DÉn khÝ cßn d qua CuO nung nãng. - Bíc 3: Sôc s¶n phÈm khÝ qua níc v«i trong..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Kết luận: Đã khử đợc toàn bộ hỗn hợp khí th¶i. 5. Sö dông b¨ng h×nh vÒ thÝ nghiÖm trong gi¶ng d¹y. Ngoµi viÖc tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm vµ sö dông chóng gi¶ng d¹y theo c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc mang tÝnh tÝch cùc häc tËp cao, gi¸o viªn cã thÓ sử dụng các băng hình với sự trợ giúp của máy vi tính để trình diễn cách tiến hành các thí nghiệm độc hại, các phơng pháp tiến hành thí nghiệm tiên tiến để bổ sung, cập nhật, mở rộng kiến thức, tăng hứng thú học tập của học sinh. Các thí nghiệm này đợc thiết kế dới sự trợ giúp của máy vi tính hoặc lấy từ trên mạng internet dới dạng ảnh tĩnh hoặc phim động. Với các dạng phim thí nghiệm hình ảnh động ta có thể sử dụng ở d¹ng nghiªn cøu, dïng lµm nguån kiÕn thøc cho häc sinh nghiªn cøu, quan s¸t, m« t¶ hiÖn tîng vµ gi¶i thÝch, kÕt luËn. Ta còng cã thÓ sö dông nh các hình ảnh chuẩn để học sinh tự đánh giá so sánh với kết quả thí nghiệm của mình đã tiến hành, sự mô tả thí nghiệm đã đầy đủ hay cha khi đợc quan sát màn hình có sự mô tả ngắn gọn các hiện tợng thí nghiÖm. vÝ dô: ThÝ nghiÖm benzen ph¶n øng thÕ víi brom khi cã mÆt bét s¾t. Vì benzen độc nên tôi không tiến hành thí nghiệm cũng không cho häc sinh lµm thÝ nghiÖm nµy. §Ó m« t¶ hiÖn tîng ph¶n øng t«i x©y dùng m« h×nh c¸c ph©n tö benzen vµ brom trªn m¸y vi tÝnh b»ng phÇn mÒm Powerpoint, cho ch¹y c¸c hiÖu øng thÓ hiÖn nguyªn tö hi®ro trong ph©n tử benzen đợc thay thế bởi nguyên tử brom. Từ đó học sinh nhận ra đợc sù kh¸c nhau gi÷a c¸c ph¶n øng: ph¶n øng céng cña etilen, axetilen víi dung dÞch brom vµ ph¶n øng thÕ víi brom láng cña benzen. Và với các thí nghiệm khác không thực hiện đợc trong các giờ học vì tính độc hại hoặc không có hoá chất, dụng cụ, thí nghiệm gặp khó khăn… thì giáo viên có thể xây dựng các mô hình t ơng tự để học sinh quan sát, tìm tòi kiến thức thông qua các hoạt động trên máy vi tính hoặc gi¸o viªn cã thÓ su tÇm c¸c thÝ nghiÖm khã trªn m¹ng, cã thÓ quay phim c¸c thÝ nghiÖm råi cho häc sinh nghiªn cøu… Với yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học trên tinh thần sử dụng các yÕu tè tÝch cùc cho phï hîp víi môc tiªu, néi dung tõng lo¹i bµi häc, từng đối tợng học sinh, điều kiện từng địa phơng cụ thể. Việc sử dụng thí nghiÖm ho¸ häc mét c¸ch hîp lý theo ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc kÕt hîp víi h×nh thøc tæ chøc d¹y häc ®a d¹ng phong phó sÏ gãp phÇn to lín trong việc phát huy cao độ hiệu quả giờ học hoá học. II. ¸p dông.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trong c¸c n¨m qua thùc hiÖn thay s¸ch gi¸o khoa ë c¸c khèi líp trong đó có môn hoá học lớp 8, 9 thấy rõ sự thay đổi từ cấu trúc đến nội dung, hình thức… các bài học của chơng trình. Để thay đổi các nội dung trên thì điều quan trọng nhất là phải đổi mới đợc phơng pháp dạy học thì mới khai thác hết đợc các nội dung bài học, kênh chữ, kênh hình trong tõng bµi… häc sinh míi nhí kiÕn thøc bµi häc s©u s¾c, biÕt c¸ch häc, cách nghiên cứu khoa học. Và để đáp ứng nhu cầu giảng dạy, học tập thì ở các trờng đã bố trí các phòng chức năng thuận lợi cho các hoạt động nh thÝ nghiÖm thùc hµnh… Víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ s¸ch gi¸o khoa, s¸ch tham khảo, cơ sở vật chất… nh vậy tôi đã tiến hành hoạt động giảng dạy theo hớng đổi mới phơng pháp dạy học trong đó có phơng pháp “Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy học tích cực”. Cụ thể tôi dạy bài “ Điều chế khÝ hi®ro – ph¶n øng thÕ” nh sau:  KiÓm tra:- Gi¸o viªn ®a tranh c©m thÓ hiÖn c¸c øng dông cña khÝ hi®ro, yªu cÇu häc sinh lªn d¸n chó thÝch phï hîp víi tõng tranh. - Yêu cầu học sinh nhận xét, bổ sung đáp án. Chúng ta đã biết khí hiđro đợc ứng dụng rộng rãi trong đời sống và sản xuất. Vậy ngời ta điều chế khí hiđro nh thế nào để đáp ứng đợc c¸c nhu cÇu sö dông khÝ hi®ro nh vËy?  Bµi míi: Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của Ghi bảng häc sinh Trong phßng thÝ nghiÖm chØ cÇn mét lîng nhá khÝ hi®ro, tinh khiÕt vµ - Nghe vµ ghi bµi. I. §iÒu chÕ khÝ phơng pháp điều chế đơn giản, phù hi®ro. hîp víi ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm. Hoá chất để điều chế khí hiđro trong phßng thÝ nghiÖm lµ c¸c dung dÞch axit thµnh phÇn cã nguyªn tè hi®ro. Để đẩy đợc các nguyên tử hiđro ra 1. Trong phßng khái ph©n tö axit ngêi ta dïng mét thÝ nghiÖm. số kim loại. Hôm nay để chuẩn bị a) ThÝ nghiÖm. cho thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ khÝ hi®ro trong phòng thí nghiệm cô đã chuẩn bÞ s½n c¸c dông cô, ho¸ chÊt cho c¸c nhãm. ? H·y quan s¸t vµ cho biÕt c¸c dông - Mét nhãm tr¶ cụ, hoá chất dùng để điều chế khí lời. hi®ro trong phßng thÝ nghiÖm? - C¸c nhãm kh¸c Các em đã nghiên cứu thí kiểm tra dụng cụ, nghiÖm ®iÒu chÕ khÝ hi®ro trong ho¸ chÊt. phßng thÝ nghiÖm..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> ? H·y nªu c¸c thao t¸c chÝnh khi lµm - Mét häc sinh - C¸ch tiÕn hµnh: thÝ nghiÖm nµy? nªu c¸c thao t¸c chÝnh khi lµm thÝ - Gi¸o viªn ®a tõng h×nh ¶nh chôp nghiÖm. các thao tác từ thao tác 1 đến thao - Các nhóm theo dâi tõng h×nh ¶nh t¸c 6. c¸c thao t¸c trªn - Trong khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm c¸c mµn h×nh. em phải đảm bảo an toàn. Chó ý:+) ë thao t¸c 1: Khi cho c¸c viên kẽm vào ống nghiệm ta phải để - Nghe và ghi nhớ lµm thÝ nghiêng ống nghiệm rồi cho viên để nghiÖm. kÏm trît theo thµnh èng nghiÖm xuèng. Khi rãt dung dÞch axit clohi®ric ph¶i để đầu ống hút gần thành ống nghiÖm cho dung dÞch axit clohi®ric ch¶y theo thµnh èng nghiÖm xuèng. +) Thao t¸c 2 chó ý ph¶i ®Ëy chÆt nót và để khí thoát ra khoảng một phút råi míi tiÕn hµnh thao t¸c 3. +) Thao t¸c 3 chó ý ph¶i chuÈn bÞ sẵn que đóm có tàn đỏ, nếu chậm có thÓ hÕt khÝ. +) Thao tác 5 chú ý hơ đều tấm kính råi míi ®un tËp trung vµo chç cã dung dÞch. Trong khi lµm thÝ nghiÖm c¸c em nghiªn cøu 4 c©u hái sau(gi¸o - C¸c nhãm quan viªn ®a c©u hái lªn mµn h×nh): ?1. Nªu hiÖn tîng khi cho dung dÞch s¸t tõng c©u hái. axit clohi®ric tiÕp xóc víi c¸c viªn - Mét häc sinh đọc các câu hỏi, kÏm. ?2. KhÝ tho¸t ra cã lµm cho than c¸c häc sinh kh¸c hồng của que đóm bùng cháy? Khí theo dõi. đó có phải là khí oxi? ?3. Cã hiÖn tîng g× x¶y ra khi ®a que đóm đang cháy vào dòng khí thoát ra tõ èng nghiÖm? ?4. Cã hiÖn tîng g× xÈy ra khi c« c¹n mét giät dung dÞch tõ trong èng - C¸c nhãm tiÕn nghiÖm hµnh thÝ nghiÖm sau ph¶n øng?.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giáo viên có thể giúp đỡ nhóm yếu.. theo c¸c bíc vµ nghiªn cøu tr¶ lêi c¸c c©u hái. - Khi c¸c nhãm tr¶ lêi ? 3 gi¸o viªn - C¸c nhãm b¸o - HiÖn tîng: th«ng b¸o: b»ng thùc nghiÖm ngêi ta c¸o kÕt qu¶, tr¶ chứng minh đợc đó chính là khí lời các câu hỏi. hi®ro. - Khi c¸c nhãm tr¶ lêi ? 4 gi¸o viªn thông báo: chất rắn màu trắng đó là muèi kÏm clorua( c«ng thøc lµ ZnCl2). ? Khi kÏm t¸c dông víi dung dÞch axit clohiđric thì thu đợc những sản - Khí hiđro và phÈm nµo? muèi kÏm clorua. - Ph¬ng tr×nh ho¸ ? ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n häc cña ph¶n øng? - Mét häc sinh øng: Gi¸o viªn chó ý tr¹ng th¸i cña lªn b¶ng viÕt, häc Zn + 2HCl ZnCl2 lµ tr¹ng th¸i dung dÞch v× muèi sinh díi líp viÕt (r) (dd) kÏm clorua lµ muèi tan nªn trong c¸c ph¬ng tr×nh ho¸ ZnCl2 + H2 phản ứng có dung dịch thì nó đợc học vào vở. (dd) (k) sinh ra ë tr¹ng th¸i dung dÞch. Trong c¸c ph¶n øng víi c¸c dung dÞch axit th× nh«m, s¾t cã tÝnh chÊt t¬ng tù nh kÏm, dung dÞch axit sunfuric lo·ng cã tÝnh chÊt t¬ng tù nh dung dÞch axit clohi®ric. Dùa vµo thÝ nghiÖm vµ ph¬ng tr×nh ph¶n øng trªn h·y hoµn thµnh bµi tËp sau( gi¸o viªn ®a bµi tËp): Bài tập 1: Hoàn thành các sơ đồ phản øng sau: a) Al + HCl - Häc sinh theo (r) (dd) dâi bµi tËp b) Fe + H2SO4 - Mét häc sinh (r) (dd) lªn b¶ng lµm bµi. - Häc sinh díi líp lµm vµo vë, so s¸nh, nhËn xÐt - Giáo viên đa đáp án lên màn hình. bài trên bảng. ? Qua thÝ nhiÖm trªn h·y cho c« biÕt ngêi ta thêng ®iÒu chÕ khÝ hi®ro trong phßng thÝ nhiÖm b»ng nh÷ng - Häc sinh tr¶ lêi ho¸ chÊt nµo?.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Gi¸o viªn nhÊn: mét sè kim lo¹i + mét sè dung dÞch axit. - Giáo viên đa bài tập 2: Các em đã đợc học tính chất vật lí của khí oxi, hi®ro. Hoµn thµnh b¶ng sau: Bµi tËp 2:Hoµn thµnh b¶ng sau b»ng c¸ch ®iÒn tõ thÝch hîp vµo « trèng: - Häc sinh theo dâi bµi tËp Tªn TÝnh chÊt vËt lÝ C¸ch - Häc sinh quan khÝ thu s¸t b¶ng. - TÝnh tan trong KhÝ níc: oxi - Tỉ khối đối với kh«ng khÝ: - TÝnh tan trong KhÝ níc: hiđro - Tỉ khối đối với kh«ng khÝ: ? Nªu tÝnh tan trong níc vµ tØ khèi đối với không khí của khí oxi? ? Nªu tÝnh tan trong níc vµ tØ khèi đối với không khí của khí hiđro? ? Dùa vµo tÝnh chÊt khÝ oxi Ýt tan trong níc, nÆng h¬n kh«ng khÝ ngêi ta cã nh÷ng c¸ch thu khÝ oxi nµo t¬ng øng ? ? Dùa vµo 2 tÝnh chÊt vËt lÝ nµy cña khí hiđro, em dự đoán khí hiđro đợc thu b»ng nh÷ng c¸ch nµo? ? Tại sao lại thu đợc khí hiđro bằng c¸ch ®Èy níc? Nhng khÝ oxi nÆng h¬n kh«ng khÝ, khÝ hi®ro nhÑ h¬n kh«ng khÝ mµ cũng đợc thu bằng cách đẩy không khÝ. VËy ta cÇn ph¶i chó ý g× khi thu hai khÝ nµy b»ng c¸ch ®Èy kh«ng khÝ. - Gi¸o viªn ®a bµi tËp, h×nh vÏ: Gi¸o viªn gîi ý häc sinh chó ý. - Häc sinh tr¶ lêi. - Häc sinh tr¶ lêi tõng c©u hái.. - KhÝ hi®ro Ýt tan trong níc.. - Häc sinh quan s¸t h×nh vÏ, tr¶ lêi.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> miÖng èng nghiÖm khi thu 2 khÝ. - Gi¸o viªn ®a h×nh vÏ 5.5. Giíi thiÖu : §©y lµ h×nh vÏ m« pháng ®iÒu chÕ vµ thu khÝ hi®ro trong phßng thÝ nhiÖm: Cho kÏm vµo b×nh, rãt dung dÞch axit clohi®ric vµo phÔu cho chÈy tõ tõ xuèng, trªn phÔu cã kho¸ để điều chỉnh lợng axít đi xuống. Khí hiđro đợc thoát ra theo hệ thống èng dÉn khÝ ®i ra. ? Khí hiđro đợc thu đợc bằng mấy c¸ch lµ nh÷ng c¸ch nµo ? Gi¸o viªn: Nhng ®iÒu chÕ theo m« h×nh nµy th× rÊt tèn ho¸ chÊt. §Ó tiÕt kiÖm ho¸ chÊt ngêi ta sö dông b×nh Kíp để điều chế khí hiđro trong phßng thÝ nghiÖm. - Các em đã biết khi muốn cho hai chất tác dụng với nhau thì đơn giản nhÊt lµ ph¶i cho chóng tiÕp xóc víi nhau. Cßn khi kh«ng muèn hai chÊt t¸c dông víi nhau n÷a th× ta t¸ch hai chÊt ra... kh«ng cho hai chÊt tiÕp xóc víi nhau. Dùa trªn nguyªn t¾c nµy ngêi ta nghiªn cøu ra b×nh KÝp. Gi¸o viªn ®a h×nh ¶nh b×nh KÝp lªn mµn h×nh vµ giíi thiÖu cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t động của bình Kíp. HiÖn nay ë c¸c bé dông cô thÝ nghiêm cô đã chuẩn bị sẵn một bình Kíp đơn giản. Cô xin giới thiệu với c¸c em vÒ cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t động của bình Kíp đơn giản: - Bình kíp đơi giản gồm: + Bình đựng dung dịch axit(dd HCl..). + ống đựng kim loại (Zn...). Nút cã èng dÉn khÝ xuyªn qua, cã kho¸. Khi để tai khoá dọc (mở khoá) làm cho dung dÞch axit d©ng lªn tiÕp xóc víi kim lo¹i, sinh ra khÝ hi®ro. Khi kh«ng muèn ®iÒu chÕ khÝ hi®ro n÷a. c©u hái.. b). C¸ch thu.. - Häc sinh quan s¸t h×nh vÏ. Nghe, ghi nhí.. - Tr¶ lêi.. - Häc sinh quan s¸t h×nh vÏ. Nghe, ghi nhí.. - Häc sinh quan s¸t b×nh KÝp. Nghe, ghi nhí.. - Cã 2 c¸ch thu khÝ hidro + §Èy níc. + §Èy kh«ng khÝ..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ta đóng khoá lại bằng cách xoay ngang tai kho¸. Khi ta kho¸ èng dÉn khÝ l¹i th× ¸p suÊt trong èng t¨ng dÇn lªn v× khÝ hi®ro kh«ng tho¸t ra ngoµi đợc, đẩy dung dịch axit trong ống xuèng kh«ng cho tiÕp xóc víi kim lo¹i n÷a nªn kh«ng t¹o ra khÝ hi®ro. - C¸c nhãm thö c¸c b×nh KÝp xem - Các nhóm tiến hành thu khí hiđro có hoạt động theo c¸c thao t¸c sau: kh«ng + Cho dung dÞch axit clohi®ric vµo - Mét häc sinh b×nh KÝp. đọc các thao tác + Cho 3 – 4 viªn kÏm vµo èng trong tiÕn hµnh thÝ b×nh KÝp. nghiÖm. + L¾p èng dÉn khÝ vµo èng vuèt trªn b×nh KÝp. + óp lä chøa ®Çy níc vµo chËu níc, luồn ống dẫn khí vào miệng lọ để thu khÝ hi®r«. Chó ý: Khi khÝ hi®ro ®Èy hÕt níc ra khái lä, nhÑ nhµng ®Ëy nót lä l¹i råi míi nhÊc lä lªn. Giáo viên có thể giúp đỡ nhóm yếu. - Các nhóm tiến hµnh lµm thÝ nghiÖm. - C¸c nhãm b¸o Trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ngêi ta c¸o kÕt qu¶. thêng ®iÒu chÕ khÝ hi®ro víi mét lîng lín nªn thêng ®iÒu chÕ tõ nh÷ng nguån nguyªn liÖu dåi dµo dÔ kiÕm, rÎ tiÒn. VËy ngêi ta ®iÒu chÕ nh thÕ nµo? B»ng nh÷ng nguyªn liÖu nµo? ? Ngêi ta ®iÒu chÕ khÝ oxi trong c«ng nghiÖp tõ nh÷ng nguyªn liÖu - Kh«ng khÝ, níc. nµo? ? Khi điện phân nớc ngời ta thu đợc - KhÝ hi®ro, oxi . mÊy khÝ? Lµ nh÷ng khÝ nµo? Gi¸o viªn ®a h×nh vÏ m« h×nh ®iÖn ph©n níc, than khö h¬i níc, ®iÒu chÕ khÝ hi®ro tõ khÝ tù nhiªn. ? Các em đã đợc học những loại - Häc sinh tr¶ lêi ph¶n øng ho¸ häc nµo?. 2. Trong c«ng nghiÖp. - §iÖn ph©n níc. - Than khö h¬i níc. - Tõ khÝ tù nhiªn, khÝ dÇu má..

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Gi¸o viªn ®a 2 ph¬ng tr×nh ph¶n øng ë bµi tËp 1 lªn mµn h×nh, khai th¸c. ? C¸c chÊt tham gia ë 2 ph¬ng tr×nh trªn cã ®iÓm nµo gièng nhau? - Cã 2 chÊt tham gia, mét chÊt lµ đơn chất, một ? Nguyên tử của đơn chất nhôm, sắt chất là hợp chất. đã thay thế nguyên tử của nguyên tố - Nguyên tử của nµo trong ph©n tö axit? đơn chất kim loại Giáo viên: ở đây đã có sự thay đổi về đã thay thÕ thµnh phÇn ph©n tö cña c¸c chÊt: nguyªn tö cña nguyên tử của đơn chất kim loại đã một nguyên tố thay thÕ nguyªn tö cña mét nguyªn hi®ro trong hîp tè hi®ro trong hîp chÊt axit. Ngêi ta chÊt axit. gäi nh÷ng ph¶n øng nµy lµ ph¶n øng thÕ. Gi¸o viªn ®a ph¬ng tr×nh: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu (r) (dd) (dd) (r) ? Ph¶n øng nµy cã ph¶i lµ ph¶n øng thÕ? V× sao? - Häc sinh tr¶ lêi. ? Ph¶n øng thÕ lµ g×? Giáo viên đa định nghĩa phản ứng - Học sinh trả lời. thÕ. - Mét häc sinh đọc định nghĩa. ? Dấu hiệu nào để nhận ra phản ứng - Học sinh trả lời. thÕ?. II. Ph¶n øng thÕ.. - §Þnh SGK. - VÝ dô:. nghÜa:. - Gi¸o viªn ®a bµi tËp cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ. ở trong bài giảng này tôi đã thiết kế các thí nghiệm đợc sử dụng theo hớng tích cực và ở mức độ cao nhất có nghĩa là các nhóm học sinh thực hiÖn thÝ nghiÖm, quan s¸t hiÖn tîng, gi¶i thÝch, nhËn biÕt s¶n phÈm vµ viết các phơng trình hoá học. Từ đó học sinh rút ra đợc các hoá chất để ®iÒu chÕ khÝ hi®ro trong phßng thÝ nghiÖm, c¸ch thu khÝ hi®ro… III. Kết quả đạt đợc. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y 2 líp lµ: líp 8A t«i thiÕt kÕ thÝ nghiÖm theo híng nghiªn cøu, líp 8B t«i kh«ng thiÕt kÕ theo híng nghiªn cøu mµ thiết kế thí nghiệm theo hớng giáo viên làm thí nghiệm để chứng minh.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> cho điều đã biết, học sinh quan sát thí nghiệm để đối chứng. Sau đó tôi ra một đề kiểm tra 15’ nh sau: Câu I:( 3 điểm).Hãy khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng cho các c©u hái sau. 1). T thÕ cña èng nghiÖm khi thu khÝ hi®ro b»ng c¸ch ®Èy kh«ng khÝ lµ: a. ngöa èng nghiÖm. b. óp èng nghiÖm. c. c¶ a vµ b. d. cả a, b, c đều sai. 2). Nguyên liệu để điều chế khí hiđro trong phòng thí nghiệm là: a. níc. b. khÝ tù nhiªn. c. mét sè kim lo¹i( Al, Zn…) vµ mét sè dung dÞch axit( dd HCl, dd H2SO4…). d. than vµ h¬i níc. C©u II: (7 ®iÓm). Nªu c¸c thao t¸c tiÕn hµnh thÝ nghiÖm khi ®iÒu chÕ khÝ hi®ro trong phßng thÝ nghiÖm? Khi chÊm bµi xong t«i thÊy kÕt qu¶ cña häc sinh häc sinh 2 líp nh sau:. Lo¹i ®iÓm. Kh¸ - Giái. Trung b×nh. YÕu. KÐm. 8A. 75%. 25%. 0%. 0%. 8B. 55%. 40%. 5%. 0%. Líp. Nh vậy có thể nói phơng pháp “ Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy học tích cực” đã phát huy đợc tính tích cực, chủ động của học sinh trong quá trình tìm kiếm kiến thức, rèn đợc các kỹ năng, kỹ xảo thực hµnh thÝ nghiÖm, h×nh thµnh cho häc sinh thãi quen lµm viÖc khoa häc, biÕt c¸ch lµm viÖc víi c¸c dông cô, ho¸ chÊt trong phßng thÝ nghiÖm đồng thời tạo niềm yêu thích, hứng thú của học sinh đối với môn hoá học… Từ các ý trên ta có thể nói “ Sử dụng thí nghiệm hoá học để dạy häc tÝch cùc” lµ mét ph¬ng ph¸p d¹y häc rÊt phï hîp víi s¸ch gi¸o khoa míi hiÖn hµnh. PhÇn IV. §iÒu kiÖn ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy cã thÓ ¸p dông réng r·i trong c¸c tiÕt học có thí nghiệm để hình thành khái niệm, định luật… ở tất cả các khối lớp, ở tất cả các đối tợng học sinh đại trà và phân hoá. Đó chính là đổi mới phơng pháp dạy học giúp ngời giáo viên thực hiện đợc nhiệm vô cña m×nh thÝch øng víi ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi vµ nh÷ng định hớng đổi mới phơng pháp dạy học. PhÇn V. Tµi liÖu tham kh¶o. - Tài liệu bồi dỡng thờng xuyên cho giáo viên THCS chu kì III (2004 2007) môn hoá học - Bộ giáo dục và đào tạo - Nhà xuất bản giáo dôc. - Hớng dẫn thực hành hoá học 8, 9 - Trờng đại học s phạm Hà Nội. - Thùc hµnh thÝ nghiÖm ho¸ häc líp 8, 9 - NguyÔn Phó TuÊn, Vò Anh TuÊn, NguyÔn Hång Thuý - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. - ThÝ nghiÖm ho¸ häc lîng nhá ë trêng trung häc c¬ së - TrÇn Quèc §¾c - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. - Sách giáo khoa hoá học lớp 8, 9 - Bộ giáo dục và đào tạo - Nhà xuất b¶n gi¸o dôc. - Sách giáo viên hoá học lớp 8, 9 - Bộ giáo dục và đào tạo - Nhà xuất b¶n gi¸o dôc. PhÇn VI. Môc lôc. Trang I. Më ®Çu. Lý do chän đề tµi. 4 Môc đích nghiªn cøu. 5 NhiÖm vô nghiªn cøu 5 - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. 5 II. Néi dung. Lý thuyÕt: 6 + Sö dông thÝ nghiÖm ho¸ häc theo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. 7 + Sử dụng thí nghiệm đối chứng, kiểm chứng hình thành khái niệm. 8 + Sử dụng thí nghiệm nêu vấn đề. 10 + Sử dụng thí nghiệm để giải quyết vấn đề học tập, giải bài tập thực nghiÖm. 12.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> + Sö dông b¨ng h×nh vÒ thÝ nghiÖm trong gi¶ng d¹y. 13 - ¸p 14 III. KÕt qu¶ đạt 23 IV. §iÒu kiÖn ¸p dông s¸ng kiÕn kinh 24 V. Tµi liÖu tham 24 VI. Môc lôc. 24. dông. đợc. nghiÖm. kh¶o..

<span class='text_page_counter'>(20)</span>