Den Ngo Thi Ngoc Dao va den Thai Yen

<span class='text_page_counter'>(1)</span>SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HÀ TĨNH. CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT. NAM. PHÒNG GD & ĐT ĐỨC THỌ TRƯỜNG THCS BÌNH THỊNH. Độc lập – Tự do – Hạnh phúc -------------Thái Yên, ngày 22 tháng 2 năm 2012. BÁO CÁO VỀ DI TÍCH LỊCH SỬ, VĂN HÓA CẤP QUỐC GIA. Đền Ngô Thị Ngọc Dao và Đền Thái Yên – Hà Tĩnh. **********. Kính gửi: Thường trực Ban chỉ đạo Phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, Bộ GD&ĐT.. 1. Thông tin về di tích lịch sử trường nhận hỗ trợ chăm sóc trong phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”: Di tích 1: 1.1a. Tên di tích: Đền Ngô Thị Ngọc Dao. 1.2a. Loại công trình: Công trình nhà đền cấp 4. 1.3a. Loại di tích: Lịch sử - Văn hóa. 1.4a. Quyết định: Đã xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia theo quyết định số 95-QĐ/BT, ngày 24 tháng 01 năm 1998. 1.5a. Địa chỉ di tích: Xã Đức Thịnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. 1.6a. Ảnh di tích: Gửi file kèm theo qua email có tên “ĐỀN NGÔ THỊ NGỌC DAO - HÀ TĨNH”. Di tích 2: 1.1b. Tên di tích: Đền Thái Yên. 1.2ba. Loại công trình: Công trình nhà đền cấp 4. 1.3b. Loại di tích: Lịch sử - Văn hóa. 1.4b. Quyết định: Đã xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia theo quyết định số 921-QĐ/BT, ngày 20 tháng 07 năm 1994. 1.5b. Địa chỉ di tích: Xã Thái Yên, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. 1.6b. Ảnh di tích: Gửi file kèm theo qua email có tên “ĐỀN THÁI YÊN - HÀ TĨNH”.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 2. Nội dung báo cáo: 2.1. Tóm lược thông tin về di tích: ● Di tích lịch sử Đền Ngô Thị Ngọc Dao – Hà Tĩnh. Đền thờ Quang Thục Hoàng Thái Hậu Ngô Thị Ngọc Dao được xây dựng bên bờ sông Đò Trai. Khuôn viên đền có diện tích dài 80m rộng 50m, kết cấu kiến trúc chữ Nhị, chất liệu nhà bằng gỗ lim, mái lợp ngói mũi hài, nội thất chạm khắc những đề tài tứ linh, tứ quí quen thuộc. Các công trình gồm: Thượng điện, Hạ điện, bên trong có đặt linh vị Thái hậu với những đồ thờ truyền thống. Theo lời kể của người dân địa phương làng Trang Cần, thì vào năm 1470 giặc Chiêm Thành sang xâm lấn bờ cõi nước Đại Việt, trước tình hình đó nhà vua đã ngự giá thân chinh đưa quân đi đánh giặc, Lê Tư Thành đã mời mẹ cùng đi, phong cho mẹ là “Long nhương tướng quân” vì bà có tài mưu lược. Chỉ trong thời gian ngắn quân của Lê Tư Thành đã đánh bại quân giặc. Đầu năm 1471, sau khi cùng con là Lê Thánh Tông đi đánh Chiêm Thành, về Thăng Long dọc đường theo kênh nhà Lê, bà bị lâm bệnh nặng và mất tại Cửa Sót (nay thuộc huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh). Vì đường về Kinh thành còn xa nên khi đến bến Thúy Giang (còn gọi là bến Cầu vì đó là nơi bắc cầu đưa thi thể của bà từ dưới thuyền lên bờ) nhà vua đành phải mai táng mẹ tại trang Đồng Cần, xã Quang Chiêm (nay thuộc xã Đức Thịnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh). Nơi ký táng chôn cất mẹ là vườn nhà ông Phan Đình Song hiện nay. Gia phả họ Phan hiện còn lưu giữ ở xã Đức Thịnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh tất cả đều ghi Thái hậu Ngọc Dao mất ngày 25 tháng 3 năm Tân Mão (1471). Trong sử sách còn ghi rõ: “Thích đáo Quang Chiêm xã, Thúy Giang Thái hậu băng”. Chẳng bao lâu sau, vua sai người chọn đất, cải táng hài cốt của bà về vị trí cũng gần đó. Trước khi trở về Thăng Long, vua Lê còn cấp trăm công đất cho cậu ruột (em Thái hậu Ngọc Dao) cùng năm người họ Phan, vốn là bà con bên ngoại của Thái hậu, ở lại canh tác, lấy hoa lợi, lo việc tế tự và trông coi mộ phần. Kể từ đó, ở trang Đồng Cần mới có một chi họ Phan, mà nguồn gốc ở Thanh Hóa. Người dân ở trang Đồng Cần còn khẳng định rằng: Sát bên cạnh đền thờ, có một ngôi mộ cổ. Đấy mới thật là mộ của Thái hậu Ngọc Dao. Tất cả đều ở thôn Trang Cần, xã Đức Thịnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh). Sau đó nhà vua cắt cử Điện bàn hầu là em trai Hoàng Thái Hậu và 5 người ngoại Hoàng thích họ Phan để làm tự dân thờ cúng chăm sóc phần mộ của bà. Đó là niềm tự hào to lớn của nhân dân địa phương. Tại đây hiện còn lưu giữ những hiện vật và những tư liệu lịch sử quý giá gồm áo, mũ, đai (thắt lưng), giày của bà Ngô Thị Ngọc Dao và đặc biệt là 25 đạo sắc phong của các vua qua các thời kỳ ban cho khu đền này. Mỗi đạo sắc phong như vậy là một “Bằng chứng nhận Di tích lịch sử” qua các thời kỳ khác nhau..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Di tích lịch sử đền thờ tại làng Trang Cần là nơi tưởng niệm một vị Hoàng Hậu, một người mẹ Việt Nam nhân hậu, tài năng, đức độ, đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp đánh giặc ngoại xâm đưa lại nền thái bình cho muôn dân, trăm họ. Đó là bà Quang Thục Hoàng Thái Hậu Ngô Thị Ngọc Dao. Ẩn mình dưới những hàng cây xà cừ tán rộng xanh mát trên cánh đồng rộng lớn, đền Ngô Thị Ngọc Dao là công trình của sự tôn nghiêm, của lòng thành kính mà nhân dân làng Trang Cần nói riêng và vùng đất Hà Tĩnh đoàn kết trân trọng chung tay giữ gìn. Cứ mỗi dịp tháng 3 âm lịch con cháu thập phương lại hướng về ngày giổ của Đức Mẹ Ngô Thị Ngọc Dao với tất cả lòng thành kính thiêng liêng, nhắc nhở, giáo dục biết bao thế hệ con cháu mai sau về một mốc son quan trọng trong lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm giữ gìn bờ cõi của dân tộc. Đền Ngô Thị Ngọc Dao không chỉ là địa chỉ tâm linh của nhân dân địa phương mà còn là điểm đến thú vị của người thập phương, người đi xa luôn hướng về, người ở gần luôn bảo vệ, chăm sóc, xây dựng nên công trình ngày càng được khang trang, bề thế, xứng đáng với tầm vóc của một công trình là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia mà nhà nước đã phong tặng. ● Di tích lịch sử Đền Thái Yên – Hà Tĩnh. Quê hương nơi có đền Thái Yên là địa phương có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng, có kho tàng văn hóa phong phú và đa dạng. Trong quá trình phát triển, tuy có bị mai một nhưng nhờ truyền thống tôn trọng di sản lịch sử văn hóa của nhân dân, sự quan tâm của Đảng ủy, chính quyền, mặt trận, đến nay Thái Yên còn giữ được nhiều di tích lich sử - văn hóa kiến trúc nghệ thuật. Trong đó có đền Thái Yên được nhà nước công nhận: “Di tích lịch sử văn hóa quốc gia”. Đây là tài sản vô giá, là tâm linh, là niềm tự hào của nhân dân Thái Yên. Nằm trên mảnh đất cao bằng phẳng đầu làng của xã Thái Yên, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh với mặt bằng kiến trúc thoáng đãng rộng rãi theo cấu trúc chữ Tam. Đền Thái Yên được xây dựng khá đồ sộ gồm 3 toà Hạ điện, Trung điện và Thượng điện. Với nghệ thuật chạm trổ tài hoa, điêu luyện, đền như một bảo tàng cổ vật chạm trổ, điêu khắc gỗ là dấu ấn của những bàn tay lao động sáng tạo và tài hoa qua nhiều thế hệ của làng mộc Thái Yên nổi tiếng. Ngôi Đền Thái Yên bước đầu xây dựng còn đơn sơ, qua nhiều thời kỳ tôn tạo công phu mới được như ngày nay. Nghệ thuật kiến trúc của đền Thái Yên mang đậm kiến trúc đền đình truyền thống từ bố cục không gian đến bài trí nội thất. Trong đó nét độc đáo và giá trị nhất của đền Thái Yên là nghệ thuật điêu khắc chạm trổ, các kết cấu nhà.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> đền cùng với các sản phẩm chạm trổ như các phù điêu, long kiệu. Trong đền có nhiều đồ thờ cúng được chạm trổ tinh xảo, mỗi công trình là một nét thần riêng, trông vào vừa anh linh, vừa dục tú, từ những cổ vật điêu khắc lâu đời quý giá ở Trung Điện như hương án, lư hương, hệ thống bài vị long ngai, tượng phổng cùng các đồ tế khí khác như long đao, chân đèn, kiếm, đại đao toát lên một phong cách thanh thoát, giản dị, mộc mạc, nhẹ nhàng có sức bao quát cao nhưng không cầu kỳ; các bức hoành phi ở Thượng Điện; chiếc kiệu long đình đặt giữa Hạ Điện... và nhiều sản phẩm tinh xảo khác là biểu tượng sinh động nhất chứng minh cho truyền thống lao động cần cù, tư duy mỹ cảm đạt đến trình độ cao, bàn tay khéo léo, trí óc sáng tạo của người dân lao động ở vùng đất Hà Tĩnh vốn dày truyền thống văn vật. Ngoài kỹ thuật bào ghép tạo dáng chắc khoẻ của phong cách nghề mộc Thái Yên, các chi tiết chạm trỗ trong đền đều theo chủ đề trong các điển tích ngày xưa với phong cách dân gian rất rõ nét. Hổ giắt răng, rồng đau mắt, tích ông Biểu thức, tích Thuấn canh lịch sơn, nhị thập tứ hiếu... Ngoài ra còn chú trọng các đề tài hoa lá hay tích Tam điểm, đề tài động vật ngoài tứ linh còn có long mã, cá chép, hươu, hạc. Đặc biệt đồ tế khí trong đền gồm nhiều loại hình §, có giá trị lớn. Từ hai quả chuông đồng đúc nỗi 2 chữ Thái Yên hay "Vĩnh phúc tự chung" (chuông chùa Vĩnh Phúc) chuyển từ chùa Vĩnh Phúc ở ngay cạnh đền về treo ở đây cho đến các bộ long đao, bát bão, bữu tượng, quy hạc, các lư hương chạm bằng gỗ quý... tất cả đều thể hiện rõ tư duy thẩm mỹ của nhiều đời thợ mộc Thái Yên. Vào khoảng năm 1743, các Cụ và Nhân dân trong làng họp bàn việc xây dựng ngôi Đền thờ thần, lúc đầu chỉ thờ “Thần bản thổ” nay chúng ta nên bàn với các Cụ và Nhân dân xin rước Dy hiệu vị “Tam Lang Đại Vương” và vị “Song Đồng Ngọc Nữ Thượng Đẳng Tôn Thần” có nhiều linh ứng, về thờ ở Đền làng ta. Như vậy là ở Đền Thái Yên hiện nay thờ các vị: -. Vị Tam Lang Đại Vương.. -. Vị Song Đồng Ngọc Nữ Thượng đẳng tôn thần.. -. Chư vị tả hữu bộ hạ.. -. Nhị vi thần liêu.. -. Thần bản thổ.. Đền Thái Yên cùng nhà Thánh thợ Thái Yên và chùa Vĩnh Phúc là một cuốn sử biên niên bằng hiện vật về hoạt động của dân làng Thái Yên trong lịch sử đấu tranh, sản xuất và xây dựng. Đó là niềm tự hào của nhân dân Thái Yên..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Đền Thái Yên là một di sản văn hóa quý giá, có nhiều giá trị văn hóa, lịch sử và khoa học, cần được bảo lưu, gìn giữ như một đóng góp ý nghĩa vào kho tàng văn hóa dân tộc. Hàng tháng, hàng năm nhân dân trong xã đến đây tế lễ cầu mong mọi điều tốt đẹp cho một năm lao động. Nhờ vậy đa số nhân dân ở đây có đời sống tinh thần và kinh tế thịnh vượng, khá giả… Đền Thái Yên không chỉ là địa chỉ tâm linh của nhân dân địa phương mà còn là điểm đến thú vị của người thập phương, người đi xa luôn hướng về, người ở gần luôn bảo vệ, chăm sóc, xây dựng nên công trình ngày càng được khang trang, bề thế, xứng đáng với tầm vóc của một công trình là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia mà nhà nước đã phong tặng. 2.2. Một số hoạt động nhà trường đã làm trong nội dung chăm sóc di tích lịch sử: Từ nhiều năm nay khi trên địa bàn có 2 di tích lịch sử được nhà nước công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa quốc gia là đền Ngô Thị Ngọc Giao và đền Thái Yên thì hằng năm giáo viên và học sinh Trường THCS Bình Thịnh đã được BGH tổ chức đến thăm viếng, học tập về ý nghĩa lịch sử của các công trình. Khi Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động phong trào thi đua xây dựng “Trường học thân thiện – Học sinh tích cực” thì Trường THCS Bình Thịnh vinh dự được nhận nhiệm vụ chăm sóc 2 khu di tích này. Nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng của việc học tập, tìm hiểu lịch sử cội nguồn dân tộc tất cả giáo viên và học sinh đã tham gia với ý thức và tinh thần trách nhiệm cao. Cụ thể nhà trường đã và đang thường xuyên thực hiện các hoạt động sau đây: - Tổ chức cho giáo viên và học sinh đến lao động chăm sóc, trồng cây xanh, dẫy cỏ, quét rác, dọn vệ sinh phong quang làm cho khu di tích xanh sạch đẹp hơn. - Tìm hiểu, học tập về lịch sử truyền thống của các di tích, nghe các cụ phụ lão kể chuyện thêm về lịch sử của các khu di tích. - Cùng với nhân dân địa phương tham gia các lễ hội truyền thống của các di tích, tuyên truyền, quảng bá giới thiệu di tích với nhân dân thập phương. - Góp quỹ công đức cho các di tích. Đó là những hành động cụ thể của nhà trường không chỉ có ý nghĩa là góp một phần nhỏ bé của mình vào việc xây dựng, tôn tạo, bảo vệ di tích ngày càng linh thiêng, khang trang, to đẹp hơn, mà còn có ý nghĩa giáo dục sau sắc tới học sinh về lịch sử cội nguồn và truyền thống xây dựng và đấu tranh chống giặc.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> ngoại xâm của dân tộc mà các công trình lịch sử này là minh chứng trực quan sinh động nhất. Những hành động cụ thể đó nhận được sự ghi nhận, đánh giá cao của Ban quản lý di tích và được nhân dân địa phương hết sức ủng hộ. 3. Đề xuất kiến nghị: …………………………………………………………………………………… ……........................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 1. Họ và tên hiệu trưởng:. Đinh Xuân Đông.. Chuyên ngành đào tạo:. Sư phạm Toán.. Năm tốt nghiệp ĐH: 1994. Điện thoại cố định:. 0393.835.123. Di động:. Địa chỉ email:. 0912.241.859. 2. Họ và tên Tổng phụ trách Đội:. Đoàn Xuân Bảo.. Chuyên ngành đào tạo:. SP Mỹ thuật.. Năm tốt nghiệp ĐH: 2010. Điện thoại cố định:. 0393.835.123. Di động:. Địa chỉ email:. 0986.633.886. 2. Địa chỉ trường: Trường THCS Bình Thịnh – Xã Thái Yên – Huyện Đức Thọ - Tỉnh Hà Tĩnh. Điện thoại cố định của trường: 0393.835.123. Hiệu trưởng:. Đinh Xuân Đông..

<span class='text_page_counter'>(7)</span>