BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

VŨ TUẤN ANH

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ KON TUM, TỈNH KON TUM

Chuyên ngành : Quản lý giáo dục
Mã số :

60.14.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : PGS.TS. VÕ NGUYÊN DU

Đà Nẵng - Năm 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực và
chưa từng được cơng bố trong bất kỳ một cơng trình nào khác.

Học viên

Vũ Tuấn Anh

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1
.................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................ 3
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ..................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 4
6. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 4
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................... 4
8. Đóng góp của đề tài .............................................................................. 5
9. Cấu trúc luận văn ................................................................................ 6
HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA ..................................................... 7
1.1. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ .................................. 7
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI ............................................... 9
1.2.1. Quản lý ........................................................................................... 9
1.2.2. Quản lý giáo dục .......................................................................... 11
1.2.3. Các chức năng của quản lý giáo dục ............................................ 12
1.2.4. Quản lý nhà trƣờng....................................................................... 13
1.2.5. Chuẩn quốc gia ............................................................................. 13
1.2.6. Trƣờng Trung học cơ sở chuẩn quốc gia ..................................... 14
1.3. TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC
QUỐC DÂN ................................................................................................... 15
1.3.1. Vị trí trƣờng Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân 15
1.3.2. Mục tiêu trƣờng Trung học cơ sở................................................. 16


1.4. CÔNG TÁC QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ ................................................................................................... 17
1.4.1. Chức năng quản lý của Hiệu trƣởng đối với công tác xây dựng

trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia ........................................... 17
1.4.2. Nội dung quản lý của Hiệu trƣởng đối với công tác xây dựng
trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia ........................................... 19
1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA ....................................... 21
1.5.1. Khách quan ................................................................................... 21
1.5.2. Chủ quan ...................................................................................... 22
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ................................................................................. 22
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA Ở THÀNH PHỐ
KON TUM, TỈNH KON TUM .................................................................... 24
2.1. MỤC ĐÍCH VÀ PHƢƠNG PHÁP KHẢO SÁT .................................... 24
2.1.1. Mục đích ....................................................................................... 24
2.1.2. Phƣơng pháp................................................................................. 24
2.2. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA THÀNH PHỐ
KON TUM...................................................................................................... 24
2.3. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH GIÁO DỤC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ KON TUM, NHỮNG ĐỊNH HƢỚNG VỀ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC
VÀ XÂY DỰNG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN
QUỐC GIA ..................................................................................................... 26
2.3.1. Khái quát tình hình giáo dục trên địa bàn thành phố Kon Tum... 26
2.3.2. Những định hƣớng về phát triển giáo dục và xây dựng trƣờng
Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia....................................................... 29


2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG CÁC TRƢỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ
KON TUM...................................................................................................... 31
2.4.1. Tình hình chung ........................................................................... 31
2.4.2. Thực trạng các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Kon Tum

theo 5 tiêu chuẩn quốc gia ...................................................................... 32
2.4.3. Thực trạng quản lý trƣờng Trung học cơ sở chuẩn quốc gia của
thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum ....................................................... 44
2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG VIỆC XÂY DỰNG TRƢỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA CỦA CÁC CẤP QUẢN LÝ GIÁO
DỤC THÀNH PHỐ KON TUM .................................................................... 47
2.5.1. Đánh giá chung về thực hiện các nội dung quản lý trƣờng Trung
học cơ sở đạt chuẩn quốc gia của thành phố Kon Tum .......................... 47
2.5.2. Nguyên nhân của những hạn chế về phía quản lý ....................... 53
2.5.3. Những điều kiện thuận lợi, khó khăn trong thực hiện xây dựng
trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia của thành phố Kon Tum ... 55
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ................................................................................. 57
CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƢỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA Ở THÀNH PHỐ KON TUM,
TỈNH KON TUM ......................................................................................... 58
3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP ............................................... 58
3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống ............................................................. 58
3.1.2. Nguyên tắc tính phù hợp .............................................................. 58
3.1.3. Nguyên tắc tính hiệu quả của quản lý .......................................... 58
3.2. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƢỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA Ở THÀNH PHỐ KON TUM, TỈNH
KON TUM...................................................................................................... 59


3.2.1. Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền, các đoàn thể xã
hội, cán bộ quản lý giáo dục, đội ngũ giáo viên và phụ huynh học sinh 59
3.2.2. Tăng cƣờng công tác tổ chức và quản lý ..................................... 62
3.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên và nhân
viên ......................................................................................................... 65
3.2.4. Đầu tƣ cơ sở vật chất và thiết bị trƣờng học ................................ 70

3.2.5. Tăng cƣờng xã hội hóa giáo dục .................................................. 73
3.2.6. Nâng cao chất lƣợng và hiệu quả giáo dục .................................. 76
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP ............................................ 80
3.4. KHẢO NGHIỆM TÍNH HỢP LÝ VÀ KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN
PHÁP .............................................................................................................. 81
3.4.1. Lấy ý kiến các nhà quản lý giáo dục và đội ngũ giáo viên về tính
hợp lý và khả thi của các nhóm biện pháp ............................................. 81
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính hợp lý và tính khả thi ......................... 82
3.5. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN KHI THỰC HIỆN CÁC
BIỆN PHÁP ................................................................................................... 83
3.5.1. Những thuận lợi cơ bản ................................................................ 83
3.5.2. Những khó khăn khi thực hiện các biện pháp .............................. 83
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................. 85
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................. 86
1. Kết luận ................................................................................................... 86
2. Khuyến nghị ............................................................................................ 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 89
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (BẢN SAO)
PHỤ LỤC.


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL

:

Cán bộ quản lý

CNH, HĐH


:

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CSVC

:

Cơ sở vật chất

DTTS

:

Dân tộc thiểu số

GD

:

Giáo dục

GD-ĐT

:

Giáo dục đào tạo

GD&ĐT


:

Giáo dục và Đào tạo

GV

:

Giáo viên

HS

:

Học sinh

KT-XH

:

Kinh tế - xã hội

NV

:

Nhân viên

NXB


:

Nhà xuất bản

QLGD

:

Quản lý giáo dục

TBTH

:

TH

:

Tiểu học

THCS

:

Trung học cơ sở

UBND

:


Ủy ban nhân dân

XHH

:

Xã hội hóa


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu

Tên sơ đồ

sơ đồ
1.1
1.2

Khái niệm quản lý

Trang

10
12


Số hiệu

Tên bảng


bảng

Trang

Thống kê số trƣờng - lớp - học sinh thành phố
2.1

Kon Tum từ năm học 2010- 2011 đến năm học

26

2012– 2013
Kết quả khảo sát về trình độ đào tạo, số năm dạy
2.3

học, về chính trị và nghiệp vụ quản lý của Hiệu

34

trƣởng, Phó hiệu trƣởng đến tháng 6/2013.
2.8

2.10
2.11
3.1

Kết quả khảo sát các tiêu chí về cơ sở vật chất thiết bị trƣờng học đến tháng 6/2013
Đánh giá chung về thực hiện các chức năng quản
lý
Tổng hợp kết quả theo 5 tiêu chuẩn quốc gia


40

44
48
82


1

MỞ ĐẦU
Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn coi trọng
giáo dục và đào tạo “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu” [18,tr.130].
Trong nhiều thập kỷ qua, giáo dục và đào tạo nƣớc ta đã đạt đƣợc nhiều
thành tựu quan trọng, chất lƣợng giáo dục đƣợc nâng cao. Tuy nhiên, trƣớc
những đòi hỏi ngày càng cao của công cuộc phát triển kinh tế - xã hội trong
thế kỷ XXI, ngành giáo dục và đào tạo nƣớc ta đang đối mặt với nhiều khó
khăn thử thách.
Thực hiện “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập
quốc tế” là định hƣớng để đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam
trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán
bộ quản lý giáo dục; nâng cao chất lƣợng giáo dục, đào tạo; coi trọng giáo
dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập
nghiệp…Thực hiện kiểm định chất lƣợng giáo dục, đào tạo ở các cấp học,
bậc học [18,tr.131].
Chuẩn hóa trƣờng học là một xu thế của các quốc gia, của các nhà
trƣờng nhằm thực hiện một chiến lƣợc phát triển giáo dục và đào tạo, đảm
bảo chất lƣợng toàn diện của một cơ sở đào tạo trong bối cảnh tồn cầu hóa
và hội nhập quốc tế.
Xây dựng hệ thống trƣờng đạt chuẩn quốc gia là một cách đầu tƣ cho cơ

sở giáo dục tốt nhất và từng bƣớc hoàn chỉnh về: Tổ chức và quản lý; đội ngũ
giáo viên; cơ sở vật chất – thiết bị trƣờng học; xã hội hóa giáo dục; hoạt động
và chất lƣợng giáo dục, từng bƣớc hiện đại hóa nhà trƣờng. Xây dựng trƣờng
đạt chuẩn quốc gia nói chung, trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia nói
riêng là một mục tiêu trong chiến lƣợc phát triển giáo dục của Bộ Giáo dục
và Đào tạo.


2

Trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia là mơ hình tổng thể chất
lƣợng giáo dục của nhà trƣờng Trung học cơ sở, ở đó học sinh đƣợc củng cố
và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thơng ở
trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hƣớng nghiệp để
tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống
lao động.
Trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia với 5 tiêu chuẩn, bao gồm
các khía cạnh đảm bảo chất lƣợng giáo dục trung học cơ sở. Sự thành cơng
về mơ hình nhà trƣờng này sẽ quyết định sự thành công cho cấp học cao hơn,
đây là “bệ đỡ” giúp giáo dục trung học phổ thông đƣợc kế thừa, phát triển
những kết quả giáo dục từ trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia. Có
nhƣ thế trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia mới thực sự góp phần
hiện thực hóa quan điểm chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa giáo dục của
Đảng.
Trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia là thực hiện phổ cập chất
lƣợng cao hơn sau khi cả nƣớc đã hoàn thành phổ cập giáo dục Trung học cơ
sở vào năm 2010. Xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia góp
phần nâng cao chất lƣợng cho phổ cập giáo dục Trung học cơ sở. Nó cịn
đảm bảo sự cơng bằng trong việc cung ứng cơ hội tiếp cận giáo dục, thu hẹp
khoảng cách bất bình đẳng giữa các vùng miền trong cả nƣớc.

Thành phố Kon Tum là thành phố trực thuộc tỉnh Kon Tum - một tỉnh
miền núi, cực bắc Tây nguyên - đã hoàn thành phổ cập giáo dục Trung học
cơ sở năm 2005, phổ cập giáo dục Tiểu học đúng độ tuổi năm 2010. Mặc dù
đã có nhiều thành tựu giáo dục vƣợt bậc nhƣng ở cấp trung học cơ sở chất
lƣợng giáo dục vùng ven, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp; đội ngũ
giáo viên còn nhiều bất cập; cơ sở vật chất - thiết bị dạy học chƣa đƣợc hiện


3

đại, chuẩn hóa; cơng tác quản lý giáo dục và xã hội hóa giáo dục cịn khơng ít
hạn chế.
Thực hiện mục tiêu xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc
gia của Đảng bộ thành phố, của ngành giáo dục và đào tạo thành phố, việc
tìm kiếm biện pháp xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia của
các cấp quản lý giáo dục thành phố Kon Tum là một vấn đề thời sự và hết sức
cấp thiết.
Vì những lý do trên, chúng tơi chọn đề tài nghiên cứu “Biện pháp quản
lý xây dựng trường Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn thành
phố Kon Tum tỉnh Kon Tum”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp để đẩy nhanh tiến độ xây dựng trƣờng Trung học
cơ sở đạt chuẩn quốc gia tại thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum trƣớc định
hƣớng “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa” của Đảng và Nhà nƣớc.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia
ở thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum.

4. Giả thuyết khoa học
Việc quản lý quá trình xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc
gia ở địa bàn thành phố Kon Tum đã đạt đƣợc những thành tích nhất định
song vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế. Nếu xác lập đƣợc cơ sở lý luận và đánh
giá đúng thực trạng thì có thể đề xuất đƣợc những biện pháp quản lý xây
dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia ở thành phố Kon Tum một
cách hợp lý, khả thi góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục cấp trung học cơ


4

sở trên địa bàn nghiên cứu.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu vị trí, vai trị, nhiệm vụ mục tiêu của giáo dục trung học
cơ sở; những yêu cầu về chuẩn nhà trƣờng Trung học cơ sở do Bộ Giáo dục
và Đào tạo quy định.
5.2. Đánh giá thực trạng việc quản lý xây dựng trƣờng Trung học cơ sở
đạt chuẩn quốc gia của thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum trong những năm
qua nhằm chỉ ra mặt mạnh, mặt yếu cũng nhƣ những yêu cầu cơ bản cần
phấn đấu để đạt chuẩn quốc gia.
5.3.
chuẩn quốc gia.
5.4. Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài tập trung tìm kiếm biện pháp quản lý của Hiệu trƣởng các
trƣờng Trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum.
- Khảo sát thực trạng công tác quản lý xây dựng trƣờng Trung học cơ sở
đạt chuẩn quốc gia từ năm 2010 đến 2013 tại thành phố Kon Tum, tỉnh Kon
Tum.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các nguồn
tài liệu về lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý xây dựng
trƣờng đạt chuẩn quốc gia, đó là:
Các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh, các văn kiện của Đảng, Nhà nƣớc có liên quan đến đề tài.


5

Các tác phẩm về khoa học xã hội- nhân văn, khoa học quản lý, quản lý
giáo dục có liên quan đến đề tài, các luận văn, các tài liệu khoa học, các văn
bản của ngành, của địa phƣơng.
Các tài liệu trên đƣợc phân tích, nhận xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ
cho việc giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp quan sát

7.2.2. Phương pháp điều tra
Xây dựng phiếu

7.2.3. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia
Lấy ý kiến của cán bộ Sở Giáo d
quốc gia.
8. Đóng góp của đề tài
8.1. Về lý luận
Xác lập và làm rõ thêm cơ sở lý luận về công tác quản lý xây dựng
trƣờng Trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia.
8.2. Về thực tiễn



6

phần nâng cao chất lƣợng giáo dục cấp trung học cơ sở trên địa bàn thành
phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum.
9. Cấu trúc luận văn
Gồm 3 phần.
- Phần 1: Mở đầu.
- Phần 2: Nội dung nghiên cứu gồm:
+ Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về vấn đề xây dựng trƣờng Trung học cơ sở
đạt chuẩn quốc gia.
+ Chƣơng 2: Thực trạng quản lý xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt
chuẩn quốc gia ở thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum.
+ Chƣơng 3: Biện pháp quản lý xây dựng trƣờng Trung học cơ sở đạt
chuẩn quốc gia.
-

Phần 3: Kết luận và khuyến nghị.

Tài liệu tham khảo.
Phụ lục.


7

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA
1.1. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
Trong chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) 2011-2020, Nghị
quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI xác định: “Phát triển giáo dục là

quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo
hƣớng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế,
trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên (GV)
và cán bộ quản lý (CBQL) là khâu then chốt” [18, tr.130]
Đổi mới giáo dục ở Việt Nam là phù hợp với xu thế đổi mới giáo dục
của thế giới mà điều căn bản và trƣớc hết là đổi mới việc xây dựng trƣờng đạt
chuẩn quốc gia.
Hội nghị lần thứ 2 của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa VIII về
định hƣớng chiến lƣợc phát triển giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) trong thời kỳ
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nƣớc và nhiệm vụ đến năm
2000 đã chỉ ra những nhiệm vụ trọng tâm của GD&ĐT, trong đó xây dựng và
“ban hành chuẩn quốc gia về trƣờng học’’ [15, tr.43].
Thực hiện nghị quyết TW2 (khóa VIII), Bộ GD&ĐT đã xác định “Phát
triển mạng lƣới trƣờng phổ thông rộng khắp toàn quốc. Xây dựng trên mỗi
địa bàn xã, phƣờng hoặc nơi ở thƣa dân thì cụm xã, phƣờng ít nhất một
trƣờng Tiểu học (TH) và một trƣờng Trung học cơ sở (THCS) đạt chuẩn
quốc gia” [9, tr.112].
Bộ GD&ĐT đã ban hành Quyết định số 27/2001/QĐ-BGD&ĐT ngày
05 tháng 7 năm 2001 về việc ban hành Quy chế công nhận trƣờng Trung học
đạt chuẩn quốc gia (Giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2010). Quyết định số
08/2005/QĐ-BGD&ĐT ngày 14 tháng 03 năm 2005 về việc sửa đổi, bổ sung


8

một số điều ban hành kèm theo Quyết định số 27/2001/QĐ-BGD&ĐT.
Thông tƣ số 06/2010/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 02 năm 2010 ban hành Quy
chế công nhận trƣờng Trung học cơ sở, trƣờng Trung học phổ thơng và
trƣờng phổ thơng có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia. Để đáp ứng yêu cầu
phát triển giáo dục trong giai đoạn mới, ngày 07/12/2012 Bộ GD&ĐT đã ban

hành Thông tƣ số: 47/2012/TT-BGDĐT ban hành Quy chế công nhận trƣờng
Trung học cơ sở, trƣờng Trung học phổ thơng và trƣờng phổ thơng có nhiều
cấp học đạt chuẩn quốc gia.
Những năm gần đây, việc nghiên cứu xây dựng trƣờng THCS đạt chuẩn
quốc gia đƣợc thể hiện trong các cơng trình tiêu biểu của một số tác giả nhƣ:
“Xây dựng trƣờng THCS đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2001-2010” của Hà
Thế Truyền, trên tạp chí Giáo dục; “Thực trạng và những giải pháp tăng
cƣờng cơ sở vật chất xây dựng trƣờng chuẩn quốc gia ở Hải Phòng” của
Phạm Thị Loan, trên tạp chí phát triển giáo dục số 2/2005; Nguyễn Hữu Hải
với đề tài luận văn thạc sỹ “Biện pháp xây dựng trƣờng THCS đạt chuẩn
quốc gia ở huyện Từ Liêm” (năm 2010); Tạ Quốc Lịch với đề tài luận văn
thạc sỹ “Xây dựng trƣờng THCS đạt chuẩn quốc gia ở huyện Hà Trung, tỉnh
Thanh Hóa” (năm 2010).
Tuy nhiên, các đề tài nghiên cứu, bài báo về xây dựng trƣờng THCS đạt
chuẩn quốc gia nói trên chỉ đề cập đến những vấn đề về cơ sở lý luận và kinh
nghiệm thực tiễn xây dựng trƣờng THCS đạt chuẩn quốc gia đó là: xác định
tầm quan trọng của hệ thống trƣờng THCS đạt chuẩn quốc gia trong hệ thống
giáo dục quốc dân; thực trạng về cơ sở vật chất (CSVC) trƣờng lớp, trình độ
đào tạo và năng lực của cán bộ giáo viên và nhân viên. Từ đó đƣa ra các biện
pháp giải quyết nhƣ tuyên truyền nâng cao nhận thức về trƣờng THCS đạt
chuẩn quốc gia; tăng cƣờng cơ sở vật chất đầu tƣ trang thiết bị theo chuẩn;
huy động các nguồn lực tài chính…chƣa có đề tài nào bàn sâu đến việc quản


9

lý xây dựng trƣờng THCS đạt chuẩn quốc gia. Các cơng trình nghiên cứu trên
trên chỉ tập trung

THCS đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn thành phố Kon Tum, tỉ


1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con ngƣời. Quản
lý là hoạt động có tính phối hợp, nhằm định hƣớng và kiểm sốt q trình
tiến tới mục tiêu của đối tƣợng. C.Mác đã chỉ rõ: “Bất cứ một lao động xã hội
hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô khá lớn đều yêu cầu
phải có một sự chỉ đạo để điều hịa các hoạt động cá nhân…. Một nghệ sĩ độc
tấu tự điều khiển lấy mình, nhƣng một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trƣởng”.
[28, tr.34]
Xã hội càng phát triển thì quản lý sẽ trở thành yếu tố không thể thiếu
đƣợc trong đời sống xã hội. Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý. Dƣới
đây là một số quan niệm theo những góc nhìn khác nhau nhƣ sau: Theo góc


10

độ tâm lý học: Quản lý là sự tác động có định hƣớng, có mục đích, có kế
hoạch và có hệ thống thông tin của chủ thể đến khách thể của nó.
Ở góc độ kinh tế: F.W.Taylor - cha đẻ của thuyết quản lý khoa học cho
rằng: “Quản lý là biết đƣợc chính xác điều bạn muốn ngƣời khác làm và sau
đó thấy đƣợc rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất”.
[2, tr.89]
Dƣới góc độ của quản trị học: Theo Trần Anh Tuấn thì “Quản lý là
những hoạt động cần thiết phải đƣợc thực hiện khi con ngƣời kết hợp với
nhau trong các tổ chức nhằm đạt những mục tiêu chung”. [2, tr8]
Dƣới góc độ khoa học giáo dục: Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí,
Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì “Hoạt động quản lý là tác động có định hƣớng, có
chủ đích của chủ thể quản lý (ngƣời quản lý) đến khách thể quản lý (ngƣời bị
quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục

đích của tổ chức”. [12, tr.1]
Nhƣ vậy, tuy có nhiều cách định nghĩa quản lý dƣới các góc độ khác
nhau, nhƣng các khái niệm đó đều có chung đặc điểm: Đó là hành động tự
giác của con ngƣời, là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách
thể quản lý trong môi trƣờng tổ chức nhất định nhằm đạt đƣợc những mục
tiêu đã đề ra.
Có thể khái quát khái niệm quản lý qua sơ đồ sau:
Công cụ
Chủ thể

Khách thể

Quản lý

quản lý
Phƣơng pháp
Sơ đồ 1.1. Khái niệm quản lý [2, tr.176]

Mục tiêu


11

1.2.2. Quản lý giáo dục
Giáo dục là một bộ phận của xã hội, nên quản lý giáo dục (QLGD) là
một loại hình quản lý xã hội. Thuật ngữ QLGD cũng có nhiều quan niệm
khác nhau. Xét về góc độ vĩ mô (là quản lý một nền/hệ thống giáo dục):
QLGD đƣợc hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế
hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích
của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trƣờng) nhằm

thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế
hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội. Hoặc, QLGD là hoạt động tự giác của chủ thể
quản lý nhằm huy động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát,... một cách
có hiệu quả các nguồn lực giáo dục (nhân lực, vật lực, tài lực) phục vụ cho
mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH.
Ở góc độ vi mơ (đƣợc xem nhƣ quản lý trƣờng học/tổ chức giáo dục cơ
sở). Quản lý là hoạt động GD trong nhà trƣờng bao gồm hệ thống những tác
động có hƣớng đích của Hiệu trƣởng đến các hoạt động GD, đến con ngƣời
(giáo viên, cán bộ, nhân viên và học sinh), đến các ảnh hƣởng ngoài nhà
trƣờng một cách hợp quy luật (quy luật quản lý, quy luật giáo dục, quy luật
tâm lý, quy luật kinh tế, quy luật xã hội, …) nhằm đạt mục tiêu GD. “Quản lý
GD theo định nghĩa tổng quát là hoạt động điều hành phối hợp các lực lƣợng
xã hội nhằm thúc đẩy công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội”
[4,tr.31].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “QLGD là hệ thống tác động có mục
đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý, nhằm làm cho hệ GD
vận hành theo đƣờng lối, nguyên lý GD của Đảng, thực hiện đƣợc các tính
chất của nhà trƣờng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm là hội tụ quá
trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đƣa GD tới mục tiêu dự kiến, tiến lên
trạng thái mới về chất” [19,tr.35].


12

Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “QLGD thực chất là những tác động của
chủ thể quản lý vào quá trình GD nhằm hình thành và phát triển tồn diện
nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trƣờng” [23,tr.38].
Từ những khái niệm về QLGD, ta có thể hiểu một cách khái quát:
QLGD là những tác động có mục đích, có kế hoạch vào tồn bộ các lực
lƣợng GD, nhằm tổ chức, phối hợp các lực lƣợng này; sử dụng một cách

đúng đắn, hiệu quả các nguồn lực, phƣơng tiện, bảo đảm thực hiện đạt kết
quả tốt nhất các mục tiêu GD.
1.2.3. Các chức năng của quản lý giáo dục
Chức năng của quản lý nói chung, gồm có 4 chức năng, đó là: Kế hoạch
hóa; Tổ chức thực hiện; Lãnh đạo chỉ đạo; Kiểm tra. Chức năng của QLGD
cũng dựa trên cơ sở của 4 chức năng nói trên, và đƣợc cụ thể hóa nhƣ sau:
+ Xây dựng kế hoạch giáo dục
+ Tổ chức thực hiện kế hoạch
+ Chỉ đạo thực hiện kế hoạch
+ Kiểm tra, đánh giá
Bốn chức năng trên đều cần đến yếu tố thông tin; lƣợng thơng tin phải
đầy đủ, kịp thời, chính xác là căn cứ để thực hiện tốt các chức năng của
QLGD và làm cho việc thực hiện mục tiêu QLGD đạt kết quả tốt. Các chức
năng trên tạo thành chu trình quản lý theo sơ đồ sau:
Chức năng
kế hoạch
hóa

Chức năng
tổ chức

Chức năng
chỉ đạo
thực hiện

Thông tin phục vụ quản lý

[23,tr.80]

Chức năng

kiểm tra


13

1.2.4. Quản lý nhà trƣờng
Trong QLGD phải hƣớng đến quản lý nhà trƣờng. Quản lý nhà trƣờng là
một trong những nội dung quan trọng của hệ thống QLGD nói chung. Quản
lý nhà trƣờng là quản lý cơ sở của GD.
Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trƣờng là thực hiện đƣờng lối GD
của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà trƣờng vận
hành theo nguyên lý GD, để tiến tới mục tiêu GD, mục tiêu đào tạo đối với
ngành GD, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [19,tr.22].
Tác giả Đặng Quốc Bảo quan niệm: “Trƣờng học là một thiết chế xã hội
trong đó diễn ra quá trình đào tạo – giáo dục với sự hoạt động tƣơng tác của
hai nhân tố thầy – trò; trƣờng học là một bộ phận của cộng đồng và trong
guồng máy của hệ thống giáo dục quốc dân, nó là đơn vị cơ sở” [2].
Nhƣ vậy quản lý nhà trƣờng có nhiệm vụ làm cho các thành tố trên vận
hành, liên kết chặt chẽ với nhau, nhằm đƣa hoạt động quản lý đạt mục tiêu đề
ra.
1.2.5. Chuẩn quốc gia
Chuẩn: là “cái đƣợc chọn làm căn cứ để đối chiếu, để làm mẫu”. Chuẩn
có các mức độ và phạm vi, lĩnh vực nhƣ: “chuẩn quốc gia, chuẩn quốc tế,
chuẩn nghề nghiệp, chuẩn Hiệu trƣởng …” [35, tr.397].
Chuẩn quốc gia là chuẩn bắt buộc hoặc khuyến nghị có hiệu lực và
phạm vi áp dụng trong cả nƣớc, có tính tồn quốc, do Nhà nƣớc hoặc các tổ
chức quốc gia ban hành. Chuẩn quốc gia nói chung đƣợc phát triển sao cho
cả nƣớc thực hiện đƣợc trên cơ sở khả năng và nỗ lực hiện có. Chính vì vậy
chức năng chủ yếu của chuẩn quốc gia là giúp Nhà nƣớc đƣa các sự vật cần
điều chỉnh vào một trật tự nhất định, tức là thiết lập trật tự trong một lĩnh vực

nhất định ở qui mô quốc gia.


14

1.2.6. Trƣờng Trung học cơ sở chuẩn quốc gia
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ƣơng khóa VIII về
định hƣớng chiến lƣợc phát triển GD&ĐT trong thời kỳ cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nƣớc, trong đó có chỉ ra các giải pháp chủ yếu để phát triển
GD&ĐT nhƣ: “Ban hành chuẩn quốc gia về trƣờng học”; “Bảo đảm diện tích
đất đai về sân chơi, bãi tập cho các trƣờng theo đúng quy định của nhà
nƣớc…”. Theo đó, ngành GD&ĐT thực hiện những nhiệm vụ chiến lƣợc về
chuẩn hóa trƣờng học. Bộ GD&ĐT đã ban hành Quyết định số 27/2001/QĐBGD&ĐT ngày 05 tháng 7 năm 2001 về việc ban hành Quy chế công nhận
trƣờng Trung học đạt chuẩn quốc gia (Giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2010);
Quyết định số 08/2005/QĐ-BGD&ĐT ngày 14 tháng 03 năm 2005 về việc
sửa đổi, bổ sung một số điều ban hành kèm theo Quyết định số 27/2001/QĐBGD&ĐT; Thông tƣ số 06/2010/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 02 năm 2010
ban hành Quy chế công nhận trƣờng Trung học cơ sở, trƣờng Trung học phổ
thơng và trƣờng phổ thơng có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia. Và gần đây
nhất, ngày 07/12/2012 Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tƣ số: 47/2012/TTBGDĐT ban hành Quy chế công nhận trƣờng Trung học cơ sở, trƣờng Trung
học phổ thơng và trƣờng phổ thơng có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia bao
gồm năm tiêu chuẩn:
+ Tổ chức và quản lý nhà trƣờng.
+ Cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên.
+ Chất lƣợng giáo dục.
+ Tài chính, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học.
+ Quan hệ giữa nhà trƣờng, gia đình và xã hội.
Năm tiêu chuẩn xây dựng trƣờng trung học đạt chuẩn quốc gia là những
giải pháp tổng thể, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho trƣờng trung học thực
hiện đầy đủ mục tiêu và kế hoạch giáo dục trung học, phát triển đúng theo



15

định hƣớng của Đảng và thực hiện mong muốn của Cố Thủ tƣớng Phạm Văn
Đồng: “Trƣờng ra trƣờng, lớp ra lớp, thầy ra thầy, trò ra trò”.
Trƣờng THCS chuẩn quốc gia là nhà trƣờng THCS đạt 5 tiêu chuẩn do
Bộ GD&ĐT quy định; làm cho hệ thống trƣờng THCS ngày càng “Chuẩn
hóa” theo đúng quan điểm của Đảng đã đƣợc khẳng định trong các Nghị
quyết Đại hội Đảng toàn quốc nhằm nâng cao chất lƣợng cấp học. Đây là mơ
hình mẫu về chất lƣợng của giáo dục THCS.
1.3. TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC
QUỐC DÂN
1.3.1. Vị trí trƣờng Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục phổ thông (gồm bậc tiểu
học và bậc trung học) là nền tảng văn hoá của đất nƣớc, là sức mạnh tƣơng
lai của dân tộc, đặt cơ sở quan trọng cho sự phát triển toàn diện nhân cách
con ngƣời Việt Nam.
Luật giáo dục (đƣợc Quốc hội thông qua ngày 20/5/2005 tại kỳ họp thứ
7, Quốc hội khóa XI và có hiệu lực từ ngày 01/01/2006 thay thế Luật giáo
dục ban hành năm 1998) đã xác định vị trí của giáo dục phổ thông:
Giáo dục phổ thông bao gồm:
* Giáo dục TH đƣợc thực hiện trong năm năm học, từ lớp một đến lớp
năm. Tuổi của học sinh vào lớp một là sáu tuổi.
* Giáo dục THCS đƣợc thực hiện trong bốn năm học, từ lớp sáu đến lớp
chín. Học sinh vào học lớp sáu phải hồn thành chƣơng trình TH, có tuổi là
mƣời một tuổi.
* Giáo dục trung học phổ thông (THPT) đƣợc thực hiện trong ba năm
học, từ lớp mƣời đến lớp mƣời hai. Học sinh vào học lớp mƣời phải có bằng
tốt nghiệp THCS, có tuổi là mƣời lăm tuổi. [32,tr.7].



16

Trƣờng trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục
quốc dân. Trƣờng có tƣ cách pháp nhân và có con dấu riêng. [7,tr.2].
Hệ thống trƣờng trung học bao gồm: Trƣờng trung học có loại hình
cơng lập và loại hình tƣ thục.
* Trƣờng cơng lập do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định
thành lập và Nhà nƣớc trực tiếp quản lý. Nguồn đầu tƣ xây dựng cơ sở vật
chất và kinh phí cho chi thƣờng xuyên, chủ yếu do ngân sách nhà nƣớc bảo
đảm.
* Trƣờng tƣ thục do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ
chức kinh tế hoặc cá nhân thành lập khi đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm
quyền cho phép. Nguồn đầu tƣ xây dựng cơ sở vật chất và kinh phí hoạt động
của trƣờng tƣ thục là nguồn ngoài ngân sách nhà nƣớc.
* Các trƣờng có một cấp học gồm:
- Trƣờng THCS;
- Trƣờng THPT.
* Các trƣờng phổ thơng có nhiều cấp học gồm:
- Trƣờng TH và THCS;
- Trƣờng THCS và THPT;
- Trƣờng TH, THCS và THPT. [7,tr.3]
Nhƣ vậy, giáo dục THCS là bậc học sau TH và trƣớc bậc học THPT.
THCS cùng với TH và THPT hình thành nên giáo dục phổ thơng của nƣớc ta.
1.3.2. Mục tiêu trƣờng Trung học cơ sở
Mục tiêu của GD phổ thơng là giúp học sinh phát triển tồn diện về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con ngƣời Việt Nam
xã hội chủ nghĩa, xây dựng tƣ cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho