<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Ngun thÞ chiÕn. </b>

Trêng thcs VƯ An.

Thành phố Bắc Ninh.

ngày dạy: 9/3/2011.

<b>tit 105: thu mỏu.</b>

<b> </b>

<i><b> ( Trích: Bản án chế độ thực dân Pháp)</b></i>
<i><b> Nguyễn ỏi Quc.</b></i>

<b>A. mục tiêu bài học:</b>

Qua tit 1, hs nắm đợc:

-Những nét khái quát về tác giả Nguyễn ái Quốc, tác phẩm " Bản án chế độ thực dân
Pháp.

- Hiểu đợc bản chất độc ác, bộ mặt giả nhân giả nghĩa của bọn thực dân Pháp qua việc
dùng ngời dân các xứ thuộc địa làm vật hy sinh cho quyền lợi của mình trong các cuộc
chiến tranh tàn khốc. hình dung ra số phận bi thảm của những ngời bị bóc lột

" th m¸u" theo trrình tự miêu tả của tác giả.

- Thấy rõ ngòi bút lập luận sắc bén, trào phúng sâu cay của Nguyễn ái Quốc trong văn
chính luận.

<b>B. Đồ dùng phơng tiện: </b>máy chiếu, máy tính.

<b>c. Tin trỡnh t chc các hoạt động.</b>

<b>1. ổn định.</b>
<b>2. Kiểm tra.</b>

<b>- Chiếu câu hỏi.</b>

? Nêu nội dung văn bản " Bàn luận phép học" cđa La s¬n phu tư Ngun ThiÕp.
- HS, Gv nhËn xét.

<b>- Chiu ỏp ỏn.</b>
<b>3. Bi mi.</b>

<b>HĐ 1: GTB.Chiếu chân dung chủ tịch Hồ chí Minh.</b>

GV: Đây chính là chân dung chủ tịch nớc HCM, còn có tên gọi thân thơng Bác Hồ kính
yêu, vị cha già của dân tộc VN.

Trong chơng trình Ngữ văn THCS, các em đã học một số tác phẩm của Bác.

? Nhớ và kể tên các tác phẩm của Ngời? ( Cảnh khuya, Rằm tháng giêng, Những trò lố
hay Va ren và Phan Bội Châu, Ngắm trăng, Đi đờng.)

- GV: Các em ạ, trong cuộc đời hoạt động của Ngời đặc biệt là những năm bơn ba nớc
ngồi văn thơ ln là vũ khí sắc bén nhằm mục đích vạch trần bộ mặt kẻ thù, nói lên nỗi
khổ của nhân dân, kêu gọi đấu tranh. Trong giờ học hôm nay cơ trị chúng ta sẽ đến với
văn bản Thuế máu, trích trong Bản án chế độ thực dân Pháp của Nguyễn ái Quốc.

<b>Hoạt động của gv và hs.</b>

<b>H§ 2: HD tìm hiểu chung.</b>
<b>- Chiếu chân dung tác giả.</b>

? Qua các tác phẩm mà em đã học, nêu
những hiểu biết của em về lãnh tụ Nguyễn

¸i Quèc?

<b>- Chiếu vài nét giới thiệu về tác giả.</b>

+ Là ngời sáng lập ra Đảng Cộng sản
Việt Nam, vị lÃnh tụ thiên tài, danh nhân
văn hoá thÕ giíi.

+ Văn chơng của Ngời là cơng cụ sắc bén
để nhằm mục đích vạch trần bộ mặt kẻ

<b>Ni dung cn t. </b>

<b>I. Tìm hiếu chung.</b>
<b>1. Tác giả, tác phẩm</b>.

<b>a. Tác giả.(</b> 1890- 1969)

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

thự, núi lên nỗi khổ của nhân dân và kêu
gọi đấu tranh.

<b>- Chiếu bìa tác phẩm Bản án chế độ </b>
<b>thực dân Pháp( Tiếng Việt, Tiếng Pháp)</b>

? Căn cứ vào sự chuẩn bị ở nhà, hãy nêu
những hiểu biết của em về tác phẩm Bản
án chế độ thực dân Phỏp?

<b>- Chiếu tên 12 chơng.</b>

- GV bổ sung t liệu vỊ t¸c phÈm:

Nh các em đã biết, 20 năm đầu của thế kỉ
20 đặc biệt là cuộc chiến tranh thế giới lần
thứ nhất ( 1914- 1918) các nớc đế quốc thi
nhau bành trớng , xâm chiếm nhiều nơi
trên thế giới, vơ vét trắng trợn của cải và
nhân lực, đẩy nhân dân thuộc địa vào lò
lửa chiến tranh thảm khốc.Bản án chế độ
thực dân Pháp là tác phẩm đợc Nguyễn ái
Quốc dành nhiều thời gian, đầu t nhiều
công sức trong những năm 1922-1925. Để
hồn thiện tác phẩm, Ngời đã tìm đọc rất
nhiều tài liệu, gặp gỡ nhiều nhân chứng ,
thống kê công phu rất nhiều con số. Tác
phẩm gồm 12 chơng và một phần phụ lục.
Mỗi chơng viết về một chủ đề và tất cả hợp
nhất thành một bản cáo trạng phong phú,
đanh thép tố cáo tội ác tày trời của bọn
thực dân Pháp , về cuộc sống khốn cùng
của ngời dân các thuộc địa, qua đó thể
hiện lịng căm thù mãnh liệt với những thế
lực thống trị tàn bạo, tình yêu thơng thắm
thiết những kiếp ngời nô lệ nghèo khổ ,
chứng tỏ ý chí chiến đấu giành độc lập tự
do cho các dân tộc thuộc địa của tác giả.
? Nêu vị trí đoạn trích?

Nhan đề chơng 1 là Thuế máu. cách đặt

tên của tác giả gợi cho em suy nghĩ gì ?
( Trong thực tế, khơng có một thứ thuế nào
gọi là thuế máu. Thuế máu là cách đặt tên
của tác giả nhằm phản ánh một thủ đoạn
bóc lột tàn nhẫn của chế độ thực dân ở các
nớc thuộc địa: biến ngời dân nơi đây thành
vật hy sinh trong các cuộc chến tranh phi
nghĩa; cách đặt tên đã bộc lộ trực tiếp quan
điểm phê phán , tố cáo của tác giả trớc
thực trạng đó.

? Ptbđ chính của văn bản Thuế máu là gì?
Vấn đề cần bàn luận trong văn bản là gì?
Vì sao em lại nói thuộc kiểu văn bản nghị
luận?( dùng lí lẽ và dẫn chứng để làm rõ
vấn đề thuế máu trong chế độ thực dân
phong kến, từ đó thuyết phục ngời đọc)
? Là văn bản nghị luận , tố cáo tội ác của
bọn thực dân Pháp đối với các dân tộc

<b>b. T¸c phÈm.</b>

- Bản án chế độ thực dân Pháp viết bằng
tiếng Pháp( 1925) gồm 12 chơng và một
phụ lục.

- Đoạn trích: thuộc chơng 1.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

thuc a. Vy thì, theo em khi đọc văn
bản này thì giọng điệu sẽ nh thế nào?

( lu loát, rõ ràng, nhấn mạnh các từ ngữ
trong " ", từ ngữ lặp đi lặp lại để thấy rõ
giọng điệu trào phúng, giễu cợt vừa châm
biếm vừa xót xa)

- GV khẳng định giọng đọc.
- Gv đọc mẫu 1/2 đoạn.
- HS đọc + giải thích từ khó.
- Hs- gv nhận xét.

- Là văn bản nghị luận, vậy luận điểm của
thuế máu đợc triển khai bằng hệ thống
luận điểm nào?

- GV: đó chính là bố cục của văn bản.

<b>- ChiÕu bè cục văn bản.</b>

? Nhan chng 1 l thu mỏu, trong
ch-ơng có 3 tiêu đề. Vậy cách đặt tên chch-ơng
và tên các phần gợi điều gì?

( gợi quá trình lừa bịp, bóc lột đến cùng
kiệt thuế máu của bọn thực dân cai trị: từ
chiến tranh và ngời bản xứ đến chế độ lính
tình nguyện rồi chỉ ra kết quả của sự hy
sinh. Các phần nối tiếp nhau nh thế chứng
tỏ tinh thần chiến đấu mạnh mẽ, sự phê
phán triệt để của ngời viết.)

<b>H§ 3: Đọc, tìm hiếu văn bản.</b>
<b>- Chiếu phần 1.</b>

? Thỏi độ của các quan cai trị đợc Nguyễn

ái Quốc nói đến ở các mốc thời gian trớc
chiến tranh và khi chiến tranh bùng nổ.
? Vậy trớc chiến tranh, bọn thực dân Pháp
gọi ngời dân thuộc địa ntn?

? Bọn thực dân cho rằng, những ngời thuộc
địa chỉ biết làm gì?

? Cách gọi và cách đối xử ấy chứng tỏ bản
chất gì của bọn thực dân?( coi thờng,
khinh miệt, đối xử đánh đập nh súc vật.)

<b>- ChiÕu hình ảnh.</b>

<b>õy l hai bc nh do chớnh tỏc giả vẽ </b>
<b>minh hoạ cho thái độ của bọn thực dân </b>
<b>đối với ngời dân thuộc địa. Quả thật, dới</b>
<b>cái nhìn của nhà cầm quyền, ngời dân </b>
<b>thuộc địa chỉ là giống hạ đẳng, bị đối xử</b>
<b>đánh đập nh súc vật. </b>

?Thế nhng khi chiến tranh vừa xảy ra thì
chúng có cịn gọi ngời dân thuộc địa là
những tên da đen bẩn thỉu, an nam mít bẩn
thỉu nữa khơng?

? Sự thay đối tên gọi nhanh chóng, quay
ngoắt 180 độ nh vậy nhằm mục đích gì?
( tâng bốc vỗ về, phong cho những danh
hiệu cao quí, hào nháng)

? Vì sao từ địa vị thấp hèn họ lại trở thành
những con yêu, bạn hiền và thậm chí đợc

<b>* Bè cơc:</b> 3 phÇn.

a. Chiến tranh và ngời bản xứ.
b. Chế độ lính tình nguyện.
c. Kết quả s hy sinh.

<b>II. Tìm hiểu văn bản.</b>

<b>1. Chiến tranh và ngời bản xứ.</b>

- da đen bẩn thỉu.
- an nam mít bÈn thØu.

- chỉ biết kéo xe tay, ăn đòn.

- con yêu.
- bạn hiền.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

chính quyền thực dân phong cho danh hiệu
tối cao là chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do?
( thực dân Pháp muốn che giấu dà tâm, lợi

dụng xơng máu của họ biến họ thành vật
hy sinh--> thủ đoạn lừa bịp mị d©n)

? Các cụm từ: con yêu, bạn hiền, chiến sĩ
bảo vệ cơng lí và tự do đợc đặt trong ngoặc
kép dùng với ý nghĩa gì?( mỉa mai, châm
biếm sự giả dối, thâm độc của bọn thực
dân.)

?Trớc chiến tranh, những ngời dân các nớc
thuộc địa chỉ là da đen bẩn thỉu, an nam
mít bẩn thỉu.Đùng một cái họ đã trở thành
con yêu, bạn hiền, chiến sĩ bảo vệ cơng lý
và tự do. Vậy em có nhận xét gì về cách
lập luận, cách dùng từ ngữ, giọng điệu của
tác giả viết trong đoạn này?

? Qua đó tác giả đã giúp chúng ta nhận ra
bản chất gì của bọn cầm quyền thực dân
- Gv: Trong mục 1, Chiến tranh và ngời
bản xứ, Nguyễn ái Quốc khơng chỉ nói
đến thái độ của các quan cai trị đối với
ng-ời dân thuộc địa mà ngng-ời viết nói đến số
phận của ngi dõn thuc a.

? HÃy tìm những từ ngữ miêu tả số phận
những ngời ra trận?

? Nhng ngi lính ra trận là nh vậy đấy,
cịn ngời ở hậu phơng thì sao?

?Quan sát lại đoạn văn nói số phận ngời
dân thuộc địa, Nhận xét cách đa dẫn
chứng, cách dùng từ ngữ , sử dụng
câu, , lời bình luận của tỏc gi?

- Chúng ta hÃy quan sát câu văn nêu sè
phËn ngêi ë hËu ph¬ng.

? Cách cấu tạo lời văn trong đoạn này có
gì đặc biệt?( câu văn dài với nhiều dấu
phảy, chấm phảy)

* Từ ngữ mỉa mai, giọng giễu nhại; tơng
phản, đối lập.

* B¶n chÊt giả dối, thủ đoạn lừa bịp, mị
dân, bỉ ổi cđa bän thùc d©n.

- đột ngột lìa gia đình.

- đi phơi thây trên các chiến trờng châu
Âu.

- bảo vệ tổ quốc của các loài thuỷ quái.
- bỏ xác tại những miền hoang vu thơ
mộng.

- anh dng a thân cho ngời ta tàn sát ...lấy
máu mình tới những vòng nguyệt quế của

các cấp chỉ huy, lấy xơng mình chạm nên
những chiếc gậy của các ngài thống chế.
- kiệt sức trong các xởng thuốc súng ghê
tởm...nhiễm phải luồng khí độc đỏ

èi...kh¹c ra tõng miếng phổi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

? Cách cấu tạo lời văn nh thế có tác dụng
gì?( lợng thông tin cao, nhanh, giàu sức
biểu cảm.).

? Từ đây, em thấy số phËn cña hä ntn?

- Chiếu đoạn cuối. Hs đọc đoạn cuối.
? Nhận xét việc đa số liệu và cách nói nào
đợc Nguyễn ái Quốc sử dụng? ( con số
chính xấc, nói giảm nói trấnh)

? Việc tác giả đa ra hai số liệu: tổng số 70
vạn ngời bản xứ đặt chân lên đất Pháp vf
trong đó 8 vạn ngời không bao giờ trông
thấy mặt trời trên quê hơng và cách nói
giảm nói tránh ở cuối phần 1 có tác dụng
gì?( tố cáo mạnh mẽ tội ác của bọn thực
dân, gây lòng căm thù, phẫn nộ trong
quảng đại các dân tộc thuộc địa ; đó là con
số biết nói , cái chết đau đớn, vơ nghĩa.)
- Gv bình.Chiến tranh là đau thơng, là mất
mát. ngời phải hứng chịu tất cả đó là
những ngời dân vơ tội. Họ phải xa lìa gia

đình, q hơng vì mục đích vơ nghĩa, đem
mạng sống của mình mà đấnh đổi lấy
những vinh dự hão huyền.Xơng máu của
họ, cấi chết của họ thật vơ nghĩa.Cịn
những ngời may mắn ở lại quê hơng thì
hàng ngày nhiễm chất độc bởi cơng việc
chế tạo vũ khí, bệnh tật hành hạ đến chết .
Những kẻ cầm quyền kia thì ngồi mát ăn
bát vàng mà hởng thụ. thật bất công, phi
lý làm sao! Chỉ một đoạn văn ngắn trong
mục Chiến tranh và ngời bản xứ, tác giả đã
tố cáo tội ác tày trời của bọn thực dân
Pháp, vì lợi nhuận đã đẩy ngời dân vơ tội
vào lò lửa chiến tranh thảm khốc.Đoạn văn
cũng cho ta thấy phần nào tình yêu thơng
thắm thiết những kiếp ngời nơ lệ của
Nguyễn ái Quốc.

<b>-H§ 4: híng dẫn luyện tập.</b>

- GV hớng dẫn Hs trò chơi ô ch÷.

1. Ơ chữ gồm 21 chữ cái. Cuộc chiến tranh
thế giới thứ nhất( 1914-1918) đợc Nguyễn
ái Quốc ví bằng cụm từ nào trong phần 1
của bài Thuế máu? ( cuộc chiến tranh vui
tơi)

2. Ô chữ gồm 9 chữ cái. Nguyễn ái Quốc
cịn có tên gọi là gì? ( Hồ Chí Minh)

3. Ơ chữ gồm 6 chữ cái. Khi cuộc chiến
tranh phi nghĩa xảy ra, những ngời dân
thuộc địa lập tức biến thành gì của các
quan cai trị phụ mẫu nhân hậu? ( con yờu)

* Số phận những ngời dân bản xứ: bi thảm,
thảm thơng, là vật hy sinh cho lợi ích và
danh dự của những kẻ cầm quyền.

<b>* Luyện tập.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

4. Ô chữ gồm 15 chữ cái. Những ngời dân
thuộc địa đã lấy xơng mình chạm nên
những chiếc gậy của ai?( các ngài thống
chế)

5. Ô chữ gồm 8 chữ cái.Thực dân Pháp đã
gọi ngời Việt Nam với thái độ khinh miệt
bằng từ gì?( an nam mít)

6. Ơ chữ gồm 6 chữ cái. Trong cuộc chiến
trânh phi nghĩa đó tổng số có bao nhiêu
ngời lính thuộc địa chết?( tám vạn)

7. Ơ chữ gồm 12 chữ cái. Những ngời dân
thuộc dịa đã lấy máu mình tới lên vịng
nguyệt quế của ai? ( các cấp chỉ huy)
? Qua việc giải đáp các ơ chữ trên, hãy tìm
ra từ khố. Từ gồm 2 từ, chỉ một loại thuế
mà Nguyễn ái Quốc đề cập trong bài viết?

( Thuế máu)

<b>4. Cñng cè: </b>- ChiÕu hình ảnh ngời dân trong chiến tranh.+ lời bình khái qu¸t .

Đọc mục chiến tranh và ngời bản xứ trong chơng thuế máu ta vô cùng căm giận bộ mặt
bỉ ổi, bản chất xảo trá của bọn thực dân, xúc động trớc số phận đau thơng của những
ngời bản xứ, những nô lệ da đen, da vàng đã phẩi nộp thuế máu cho bọn thực dân Pháp
trong đại chiến thế giới lần thứ nhất.

Tác giả đã sử dụng sắc sảo các thủ pháp nghệ thuật nh tơng phản, đối lập, miêu tả với
bình luận, nêu lên những con số , những sự thực , đặc biệt tạo nên những lời văn , giọng
văn chua cay để vạch trần, để lên án, để châm biếm loại thuế máu , một trong những
hình thức bóc lột dã man nhất của bọn thực dân Pháp. Thuế máu đã bóc trần luận điệu
khai hố , bảo hộ của bọn thực dân Pháp.

Nh một dòng điện cực mạnh, Bản án chế độ thực dân Pháp thu hút ngay sự chú ý của tất
cả những ai dang quằn quại trong kiếp nơ lệ, đang ni lịng căm thù không đội trời
chung đối với bọn cớp nớc và bán nớc, đang ấp ủ hoài bão cao quý giành lại độc lập
cho tổ quốc, tự do cho nhân dân, hạnh phúc cho giống nòi, nhân phẩm cho con ngời.
Với đất nớc chúng ta, bản án chế độ thực dân Pháp còn nh một trận ma rào giữa những
ngày hạn hán, một tiếng hải âu báo trớc dông bão cách mạng sắp tới gần.

</div>

<!--links-->