TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TW
KHOA SƯ PHẠM MỸ THUẬT
______

THUYẾT MINH TÁC PHẨM TỐT NGHIỆP
(Năm 2021)

TÊN TRANH “GÓC PHỐ”
Sinh viên:
Mã SV:
GVHD:

Hà Nội – Năm 2021
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn chất liệu/ đề tài sáng tác


2. Mục đích sáng tác tác phẩm “…….”
3. Phương pháp sáng tác
4. Đối tượng nghiên cứu liên quan đến chủ dề sáng tác tranh tốt nghiệp
NỘI DUNG
1.Đặc điểm chất liệu
Ưu điểm của chất liệu hoặc một vài suy nghĩ của bản thân về vấn đề lựa chọn
chất liệu sáng tác
2. Phân tích tác phẩm “…………………”
- Các ý tưởng xây dựng chủ đề/ đề tài
- Các bước tiến hành sáng tác tác phẩm
- Phân tích về màu sắc, đường nét, bố cục, khơng gian, chất liệu, ánh sáng……
- Phân tích sự ảnh hưởng phong cách của họa sĩ hoặc trường phái nào đến q
trình tìm tịi, nghiên cứu sáng tác của bản thân.

- Nêu điểm mới của tác phẩm
3. Nhận định giá trị của tác phẩm
- Những đóng góp của tác phẩm
- Những vấn đề sáng tạo mà tác phẩm đạt được
KẾT LUẬN
-Tóm lược nội dung chính của tác phẩm
- Bài học rút ra trong quá trình nghiên cứu, sáng tác
- Đề xuất hướng nghiên cứu, sáng tác, vận dụng thực tiễn giảng dạy (nếu có)
TÀI LIỆU THAM KHẢO

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn chất liệu/ đề tài sáng tác
2

2


Ký họa một hình thức vẽ, ghi nhanh, thậm chí rất nhanh. Để kịp giữ lại cái
thần thái của nhân vật hay của đối tượng được quan sát mà người vẽ muốn
truyền tải thông tin đến người xem một cách thực tế. Ký họa dùng để phác
thảo nhân vật, cảnh vật trước, rồi sau đó bắt đầu sắp xếp lại thành bố cục. Vì
vậy mỗi tác phẩm kí họa được tạo ra phải hội tụ đầy đủ tất cả các yếu tố mà
người muốn thể hiện trong thời gian ngắn. Ký họa là một môn học không thể
thiếu được đối với bất kỳ ai học và yêu mĩ thuật. Trước mỗi đối tượng, cảm xúc
của mỗi người không giống nhau. Ví dụ cùng thể hiện về một đề tài ký họa góc
phố đơn giản, có người sẽ thể hiện nét vẽ lên bức tranh buồn tẻ và nghèo nàn
xơ xác, có người lại khai thác những khía cạnh của đời sống trên đường phố,
có người thì tiết điệu rộn ràng thành bức tranh trang trí nhịp nhàng … chưa nói
đến về sự rung động cảm xúc của mỗi người qua từng nét bút. Bản chất của
nghệ thuật là sự sáng tạo mang nhiều dấu ấn cá tính nhất. Mặt khác ký họa là

một phương pháp luyện khả năng chuyển hóa hình ảnh khách quan của tự
nhiên thành dấu ấn chứng tích nghệ thuật, để từ đó chuyển thành bố cục, tranh
giá vẽ hay trang trí. Những kí họa góc phố đơn giản luôn là một đề tài hấp dẫn
đối với bản thân tơi. Ký họa góc phố đơn giản có nhiều lý do khiến bản thân tôi
cần phải thổi hồn vào nó để tạo thành một bức tranh, thể hiện rõ nét về đam mê
của mình. Trước một cuộc sống đầy hối hả của một nền công nghiệp hiện đại
mới với những tịa nhà cao chọc trời, con người thì ít có thời gian quan tâm và
gần gũi với nhau...và một lí do khá đặc biệt đó là trong học phần vẽ kí họa vừa
qua của bản thân tơi. Do tình hình dịch Covid19 nên những học viên như
chúng tơi khơng được đi vẽ kí họa ở các địa điểm xa. Và lúc này đây, tơi đã đi
vẽ kí họa lại những góc cảnh đẹp trên đường phố gần nơi mình sinh sống
( thường là các góc phố mang phong cách hồi cổ), tơi đã vẽ kí họa về những
cảnh sinh hoạt của con người – nhóm người trên phố phường... Chính những
bức kí họa này đã gây ấn tượng mạnh đối với tơi. Nó làm cho tơi cảm thấy yêu
thiên nhiên, yêu nơi ở, yêu con người, yêu những gì gần gũi với bản thân và nó
làm sống dậy trong tôi kỉ niệm thời thơ ấu khi bà nội còn sống. Cũng với gánh
hàng chè trên con phố nhỏ, bà đã nuôi nấng bố và cô tôi khôn lớn, trưởng
3

3


thành. Và tôi nhớ những ly chè ngon tuyệt mà bà dành cho tơi mỗi khi tơi có
nhu cầu được ăn. Tất cả giờ chỉ cịn là kỉ niệm. Chính vì vậy mà tơi đã chọn
sinh hoạt của những con người nơi góc phố làm nội dung cho bài tốt nghiệp
của bản thân. Các bức kí họa về góc phố sẽ đẹp hơn khi được thể hiện vẽ bằng
màu nước và đó là lí do tơi chọn màu nước và chất liệu lụa để thể hiện bài vẽ
tốt nghiệp. “ Góc Phố ” là tên gọi bài vẽ tốt nghiệp của tơi. Đó là “góc” lưu giữ
một kí ức nhỏ trong tơi khi cịn thơ ấu.
2. Mục đích sáng tác tác phẩm “ Góc phố ”

- Ca ngợi vẻ đẹp của người lao động.
- Sưu tầm tư liệu và rút ra những bài học thiết thực từ bài sáng tác tốt nghiệp
của bản thân.
- Tìm hiểu về chất liệu lụa, học hỏi phong cách cũng như quan niệm sáng tác
của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh.
- Nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của phong cách sáng tác trong hội họa.
- Là tài liệu tham khảo thêm về mặt lý luận phục vụ công tác giảng dạy của bản
thân. Mang hội họa đến gần hơn với mọi người.
3. Phương pháp sáng tác
- Phương pháp sưu tầm, tổng hợp tư liệu:
+ Tìm hiểu một số các bài viết, hình ảnh về mĩ thuật có liên quan đến đề tài
sáng tác
+ Tìm hiểu về phong cách nghệ thuật trong tranh lụa của họa sĩ Nguyễn Phan
Chánh
- Phương pháp tìm hiểu thực tế:
+ Trải nghiệm, vẽ kí họa.
+ Thực hành sáng tác
4. Đối tượng nghiên cứu liên quan đến chủ đề sáng tác tranh tốt nghiệp
Những góc cảnh của phố cổ, đời sống sinh hoạt và lao động của con người trên
những góc phố.
4

4


NỘI DUNG
1.Đặc điểm chất liệu
Một vài suy nghĩ của bản thân về vấn đề lựa chọn chất sáng tác ( Chất liệu lụa)
Tranh lụa là một loai hình nghệ thuật có nguồn gốc Á Đơng mà ở đó thay vì
vẽ tranh giấy, các nghệ nhân sẽ tô vẽ màu sắc và họa tiết sẽ được thể hiện trên

nền tấm vải lụa.
Tranh lụa truyền thống đã từng phát triển mạnh mẽ ở các nước có nền văn hóa
lâu đời như Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam. Tranh lụa cổ ở Việt Nam chủ
yếu tập trung miêu tả lối sống sinh hoạt của người dân và được dùng để tả lại
chân dung các bậc quân phu tướng sĩ.
Đến những năm 30 của thế kỷ trước, tranh lụa hiên đại bắt đầu những bước tiến
mới về nghệ thuật. Điểm khác biệt nhất giữa kỹ thuật vẽ tranh lụa cổ và tranh
lụa hiện đại Việt Nam là ở chỗ: tranh lụa cổ thường được vẽ trực tiếp trên lụa
khơ, trong khi q trình tranh lụa hiện đại giống như sự nhuộm đi nhuộm lại
màu lên mặt lụa; lụa được căng trên khung gỗ và trong q trình vẽ họa sĩ có thể
rửa lụa nhiều lần rồi vẽ tiếp tới khi như ý.
Về chất liệu vẽ tranh, lụa vẽ thường là lụa tơ tằm, không lỗi, mịn hoặc hơi thô,
dệt thủ công hay dệt bằng máy. Gần đây, do yêu cầu của ngành mỹ thuật, các
nhà máy dệt đã sản xuất loại lụa chuyên dùng để vẽ tranh, mỏng và hơi thưa,
nhìn rõ thớ lụa. Màu vẽ để vẽ lụa thường là màu nước, phẩm hoặc mực nho.
Ngày nay, nhiều họa sĩ còn dùng những họa phẩm đục, dày hơn như tempera,
màu bột, phấn màu,… để thử sức với lụa.
Vẽ tranh lụa đòi hỏi người họa sĩ có sự khéo léo và kiên trì nhất định vì đây là
một chất liêu khá khó tả. Lụa trước khi vẽ phải căng lên khung. Thông thường,
lụa mới được quét một lớp hồ loãng, người vẽ nên rửa qua lớp hồ này để màu có
5

5


thể ngấm vào thớ lụa. Nếu lụa hút nhiều nước như lụa Trung Quốc thì nên qt
một lớp hồ lỗng lên trên, có pha lẫn một ít phèn chua để chống mốc.
Điểm mạnh của tranh lụa là ở sự trong trẻo và êm dịu của màu sắc, vì vậy phần
lớn người vẽ tranh lụa thường xây dựng phác thảo (hình, mảng) hết sức kỹ càng
trước khi thể hiện lên lụa. Nhiều người sử dụng cách can hình từ bản can giấy

lên lụa để lưu lại nét một cách chính xác. Tuy nhiên cũng có thể vẽ lụa một cách
thoải mái.
Khi vẽ lụa, người ta thường vẽ từ nhạt đến đậm, màu nhạt chồng lên nhau nhiều
lần sẽ thành đậm nhưng vẫn nhìn thấy thớ lụa tạo nên vẻ đẹp của chất lụa. Vẽ
chồng lên nhau bằng các màu khác nhau cũng là một cách pha màu. Thỉnh
thoảng, khi màu đã khô, phải rửa nhẹ cho sạch những chất bẩn nổi lên mặt lụa
và để cho màu ngấm vào từng thớ lụa.
Muốn cho các mảng màu cạnh nhau hòa vào với nhau khơng cịn ranh giới tách
bạch, tạo ra một hiệu quả mềm mại, mờ ảo, người ta vẽ khi mặt lụa cịn hơi ẩm
và khơng cần viền nét nữa. Ta cũng có thể sử dụng bột điệp và bạc thêm vào
tranh lụa (dán ở mặt sau). Tranh lụa vẽ xong thường được bồi lên một lớp giấy,
sau khi khơ hồn tồn, họa sĩ có thể rạch phần tranh ra khỏi khung lụa để đưa
vào khung. Tranh lụa tăng hiệu quả thẩm mỹ nhiều khi với khung kính.
2. Phân tích tác phẩm “ Góc Phố ”
- Các ý tưởng xây dựng chủ đề/ đề tài bài tốt nghiệp.
Với chủ đề đưa ra cho bài vẽ tốt nghiệp “ Sáng tác 1 tác phẩm theo chủ đề
sinh họat của con người”. Nó đã tạo cho chúng tôi những học viên mĩ thuật rất
nhiều những băn khoăn và trăn trở trong quá trình sáng tác. Sẽ vẽ gì đây? Vẽ
như thế nào? Là những câu hỏi lớn đang đặt ra đối với chúng tôi. Sau nhiều thời
gian suy
6

6


nghĩ, tìm tịi, bằng những trải nghiệm vẽ kí họa tôi đã định hướng được nội dung
cho chủ đề sáng tác của mình. Đối với bản thân tơi, kí họa ln là một nguồn tư
liệu q để chúng ta có thể tham khảo, sáng tạo nghệ thuật và ngoài ra chúng ta
sẽ tham khảo thêm những kinh nghiệm của lớp người đi trước. Nếu bạn
khơng có ý tưởng cho một bức tranh, tất cả những kỹ năng vẽ

tranh sẽ trở nên vô dụng. Từ nội dung, chủ đề định hướng là
sinh hoạt của con người trên phố. Tôi đã thể hiện dần dần
những ý tưởng của bài vẽ trên bài phác thảo hình họa tốt
nghiệp của bản thân. Phác thảo là một cơng đoạn khởi đầu cho q trình
hình thành một bài vẽ. Nó là sự tập hợp các ý tưởng để xây dựng nên bài vẽ,
nhưng ở giai

đoạn thử nghiệm.

Nó có một vai

trị khá quan trọng

và là yếu tố gây

dựng ban đầu cho

sự thành công

của mỗi bài vẽ.

Phác thảo bằng

chì trên giấy trắng là

cách để người

vẽ tn trào nguồn

cảm hứng sáng


tạo của mình nhanh

nhất, dễ dàng

nhất. Sau khi tìm tịi

các tài liệu kí họa của bản thân, tơi đã rất tâm đắc với bài kí họa một quán hàng
chè trên đường phố của một người phụ nữ trung tuổi. Dáng người trịn trịa, tóc
búi trên đầu, đơi tay uyển chuyển và thành thục trong công việc của bản thân.
Trông bà thật duyên dáng trong cái nghiệp mưu sinh tần tảo của mình. Bà làm
cho tơi liên tưởng tới bà nội, tới những kỉ niệm bên bà khi còn là một đứa trẻ, tới
món chè Huế đặc sản mà bà bán trên đường. Tất cả như ùa về, thôi thúc tơi sáng
tác. Trong nghệ thuật, hình tượng của người phụ nữ luôn là mảng đề tài để các
họa sĩ khai thác vẽ tranh và với tôi cũng không phải là ngoại lệ. Đó là mẹ, là bà
là những con người cần mẫn và hy sinh tất cả cho người thân. Ban đầu bài kí
họa nhóm của tơi gồm có 2 nhân vật. Một người phụ nữ trung tuổi với quán
7

7


hàng chè trên hè phố, bên cạnh bà là một người phụ nữ trẻ tuổi đang ngồi
thưởng thức món chè. Xung quanh 2 người phụ nữ là các đồ dùng để đựng và
bán các món chè này. Đây là một bố cục đẹp và có thể triển khai thành bố cục
của 1 bài vẽ. Tơi đã vẽ ngun những hình vẽ này vào góc bên phải của bài phác
thảo tốt nghiệp. Để làm rõ thêm nội dung cho bài vẽ tơi cần tìm thêm những ý
tưởng thể ở phía cịn lại của bức tranh ( phía bên trái ). Sau đó tơi vẽ thêm ở phía
xa hơn, góc bên trái 2 người đàn ông đang ngồi chơi đánh cờ nhưng được sự tư
vấn của giáo viên hướng dẫn tốt nghiệp nhận xét: vẽ như vậy chưa làm rõ được

nội dung của bài vẽ nên tôi đã sửa lại phác thảo, vẽ phác lại ở góc bên trái là một
nhóm người gồm có 3 nhân vật. Họ đang ngồi thưởng thức các món chè và tán
chuyện trên những chiếc ghế nhỏ xung quanh một chiếc bàn của quán chè đã
được bày ra từ trước đó. Mỗi người một tâm trạng thể hiện trên nét mặt. Người
thì trầm ngâm, người thì hồ hởi, người lại đăm chiêu. Dường như trong câu
chuyện của họ có nhiều chăn trở của cuộc sống. Với bố cục bài phác thảo gồm
có 5 người. Như vậy,về cơ bản bài phác thảo của tôi đã tạm ổn về bố cục người.
Ý tưởng tiếp theo cho bài phác thảo của tơi là phần tạo khơng gian phía sau. Mà
kí họa góc phố cổ vốn là niềm đam mê của tơi đối với mơn kí họa nên ý tưởng
cho phần không gian của bài vẽ sẽ là cảnh phố nhưng phải hơi cổ kính một chút.
Tơi lại thích vẽ tranh lụa nên tơi muốn phần tạo hình cho khơng gian phía sau
của bài phác thảo phải phù hợp với cách tạo khơng gian cho bài vẽ bằng chất
liệu lụa. Đó là, cách tạo khơng gian theo lối trang trí, gợi tả không tập trung quá
nhiều cho việc gợi khối để tạo ra khơng gian trong tranh. Tận dụng mảng trống
phía đằng sau các nhân vật, tơi đã tạo hình cho phần khơng gian phía xa của bài
phác thảo bằng cách sử dụng hình ảnh của các mảng tường lớn, đan cài với hình
ảnh của các ơ cửa sổ, cửa ra vào, và hàng rào sắt (Cửa sổ, cửa ra vào, hàng rào
đều có khung sắt được tạo theo hình các hoa văn trang trí khác nhau). Ẩn phía
sau hàng rào là hình ảnh những chùm hoa giấy đang nở rực. Phác thảo bài tốt
nghiệp của tơi đã dần hồn thiện nhưng góc bên phải dường như cịn hơi trống
8

8


nên tơi đã phác thêm hình ảnh của một em nhỏ đang ơm một con gấu chơi gần
đó vào vị trí ngồi cùng, góc bên phải của bài phác thảo. Sau khi quan sát bài
phác thảo một cách toàn bộ, tơi nhận thấy bài phác thảo tốt nghiệp của mình đã
ổn về hình thức thể hiện và nội dung. Tơi đã tham khảo ý kiến của GVHD, được
sự đồng ý và tơi đã chọn đây làm phác thảo chì của mình. Trên cơ sở bản phác

thảo chì tơi đã vẽ thêm bài phác thảo màu để nghiên cứu thêm về cách thể hiện
đậm nhạt, ánh sáng cho bài vẽ tốt nghiệp. Tơi đặt tên bài phác thảo tốt nghiệp
của mình là “Góc phố”. Và tất cả q trình suy nghĩ và làm phác thảo là quá
trình xây dựng ý tưởng cho chủ đề sáng tác bài vẽ tốt nghiệp của tôi.

9

9


-

Các

bước

tiến hành

sáng tác

tác phẩm

Ký họa chì nhóm người và góc cảnh phố

10

10


Phác thảo chì và màu tranh “Góc phố”


11

11


Tranh sáng tác “ Góc phố”
- Phân tích về màu sắc, đường nét, bố cục, không gian, kĩ thuật sử lí chất liệu,
cách xây dựng hình tượng trong tranh “Góc phố”
* Màu sắc tranh “Góc phố”
Gam nóng là gam màu chủ đạo mà tôi sử dụng trong tranh. Với 5 màu chính
được sử dụng trong bài là màu vàng, nâu, màu cam, màu xanh lục và màu đen.
Đây là những gam màu khi kết hợp với nhau thì tạo cho bức tranh cảm giác hài
hòa, từ màu này chuyển sang màu khác có sự chuyển sắc nhẹ nhàng. Tồn bộ
phần nền tranh là sự chuyển sắc của hai màu vàng và màu lục. Màu xanh lục
diễn tả bóng mát của những tán cây trồng ven đường. Xuyên qua các tán lá
những bóng nắng màu vàng, vàng lục, vàng nâu đang nhảy nhót dưới nền tranh.
Màu nắng chính là thứ ánh sáng làm cho bức tranh lụa của của tôi bừng sáng,
làm cho hình tượng của người phụ nữ ngồi bán chè, nhân vật chính của bức
tranh thêm phần nổi bật. Màu áo của nhân vật chính tơi sử dụng màu cam và
nhắc lại một cách khéo léo trên trang phục áo của một số các nhân vật và một
12

12


vài các chi tiết nhỏ tạo nên nhịp điệu, hòa sắc cam trong bức tranh “ Góc phố ”.
Các trang phục áo của các nhân vật cịn lại tơi tơ màu vàng. Mặc dù là 2 màu
cam và màu vàng là 2 màu tương đối tươi tắn. Nhưng nằm trong tổng thể hòa
sắc vàng, nâu, cam và xanh lục... lại tạo thành một tổng thể thống nhất chứ

khơng mang tính đối chọi, tương phản. Màu sắc tương phản sáng - tối giữa áo và
quần của các nhân vật làm cho hình tượng của các nhân vật thêm phần nổi bật
và đẹp mắt. Đây là một thủ pháp nhỏ trong cách sử dụng màu của họa sĩ Nguyễn
Phan Chánh mà tôi học hỏi được khi tìm hiểu các bài viết về ông. Tranh lụa bị
hạn chế trong việc diễn tả chiều sâu giống như hình họa nên khi vẽ phải khai
thác một cách triệt để cách sử dụng màu để diễn tả được không gian cho bức
tranh (gần: đậm, rõ – xa: nhạt, mờ). Vì vậy, trong thanh “Góc phố”, tơi sử dụng
các màu đậm như màu nâu, nâu đen tô cho các vật dụng như nồi chè, ghế để
diễn tả chúng ở lớp cảnh phía trước .... Màu đen, màu xanh lục đậm tô vào quần
các nhân vật, nhấn màu đậm vào con người để làm tơn lên phần chính của bức
tranh đó là vẻ đẹp hình tượng và của con người, của người lao động. Còn lại,
bức tường ở phía đằng sau tơi tơ màu vàng, của sổ, hàng rào sắt màu nâu nhạt.
Tơi sử dụng sự loang, nhịe màu của các màu vàng, màu cam, màu lục để diễn tả
giàn hoa giấy ẩn phía sau hàng rào sắt. Các màu nhạt (màu vàng, màu vàng
lục...) và các màu loang, nhòe ... là những màu tạo cảm giác mờ nhạt được tôi sử
dụng để diễn tả không gian đằng xa của tranh “Góc phố”. Với gam màu nóng
nhưng nhờ các kĩ thuật tiết chế, chuyển màu, chuyển sắc, làm nhịe một cách
hợp lí nên màu sắc trong bức tranh “Góc phố” của tơi trơng khá hài hịa, nhuần
nhị và trong trẻo. Đảm bảo những yêu cầu chính khi sử dụng màu sắc để thể
hiện một bức tranh lụa. Màu nâu, đen được sử dụng nhiều nhưng không mang
lại cảm giác nặng nề. Tất cả tạo nên cho tranh sự bình dị mà đong đầy tình cảm
chân thành.
* Đường nét tranh “Góc phố”
Trong tranh “Góc phố”, tơi khơng sử dụng nhiều nét. Một số nét nhỏ mảnh, ngứt
đoạn được tôi sử dụng đan cài trên áo, quần của các nhân vật trong tranh nhằm
13

13



tác dụng định hình các hình tượng nhân vật. Các đường nét thô đậm và dài hơn
được tôi sử dụng để định hình các đồ vật như túi xách, dây quang gánh. Và một
phần rất khó đối với vẽ tranh lụa, là việc sử dụng nét để miêu tả các đặc điểm
trên gương mặt, bàn tay, chân . Các nét phải đặt khá chính xác để lột tả được
thần thái bên trong của các nhân vật. Tôi đã sử dụng các nét cong nhỏ mềm mại,
chính xác để thể hiện các chi tiết này. Ngồi ra trong tranh, tơi có sử dụng một
số các đường nét đan cài trong một số họa tiết trang trí trên cửa sổ, cửa ra vào,
hàng rào sắt để làm tăng thêm tính trang trí tạo nên một khơng gian mang tính
ước lệ cho bức tranh. Đường nét trong tranh “Góc Phố” ln có sự thay đổi. Có
nét thì trơng rất mảnh, có nét thì thơ đậm, có nét rất uyển chuyển, nét nọ làm tôn
nét kia, lúc nhẹ nhàng lúc lại nặng, đặt khá chính xác, thoải mái, thêm phần thể
hiện được sức sống bên trong của nhân vật và tạo được không gian đặc trưng
trong tranh lụa.
* Bố cục tranh “ Góc Phố”
Bố cục tranh được sắp đặt theo lối dàn trải. Chia làm 2 nhóm nhân vật: nhóm
bên trái gồm 3 nhân vật. Nhóm bên phải gồm 3 nhân vật. Đồ vật được sắp xếp
xung quanh, dàn trải khắp bức tranh. Các nhân vật được sắp xếp cao thấp khác
nhau theo hình lượn sóng làm cho bức tranh trở nên sống động, phá vỡ các động
tác tĩnh tại đang ngồi của các nhân vật trong tranh.
* Khơng gian tranh “ Góc Phố”
Khơng tả khối, không vờn sáng tối. Tuân theo quy luật của phối cảnh (Gần: to,
rõ – Xa: nhỏ, mờ và nhạt). Con người, cảnh vật, đồ vật (bà bán chè, cơ gái, nồi
chè..) ở gần kích thước lớn các nhân vật ở phía bên trái (hai cơ gái và người đàn
ơng) ở xa hơn, hình người nhỏ hơn. Khơng gian ở phía đằng sau tranh diễn tả
mờ, nhạt nhờ kĩ thuật làm loang và nhòe mau trong tranh. Tận dụng những mảng
hình lớn phía sau các nhân vật để tạo không gian ( Mảng tường, hàng rào...)
14

14



* Kĩ thuật sử lí chất liệu khi vẽ tranh “ Góc Phố”
Khâu đầu tiên chọn lụa, tơi chọn loại “lụa thơ” vì loại này sợi tơ xếp thưa, màu
nước sẽ thấm từ từ theo đường thớ lụa, dễ sử lí, phù hợp với tơi những người
mới bắt đầu vẽ lụa. Sau khi hồn thành xong phác thảo chì A0 và phác thảo màu
ra giấy vẽ A4, tôi sử dụng bản vẽ phác thảo chì đặt phía sau khung lụa để can
hình bằng nét chì mờ lên trên lụa rồi mang khung lụa đi rửa, phơi khô để cho
đến khi tấm lụa hơi ẩm thì bắt đầu vẽ màu nước lên đó. Màu sẽ được vẽ lần lượt
từ sáng đến tối. Màu sáng vẽ trước sau đó chồng các màu tối lên tạo nên độ
chuyển màu nhẹ nhàng và uyển chuyển. Giai đoạn đầu khi vẽ tranh tôi sử dụng
kĩ thuật vẽ ướt trên ướt (màu pha nước vẽ loang trên nền lụa ẩm) như vẽ người,
đồ vật cảnh vật. Lớp màu trước chồng lên lớp màu sau để tạo độ sâu cho bức
tranh. Mỗi khi lụa bị khô, màu vẽ đọng hoặc sùi màu tôi lại mang khung đi rửa
phơi khô đến khi tấm lụa hơi ẩm rồi lại vẽ tiếp. Giai đoạn gần cuối quá trình thể
hiện bài vẽ lụa tôi sử dụng kĩ thuật vẽ ướt trên khô (màu pha đặc hơn trước với
nước và vẽ trên nền lụa khô) như bước tỉa nét, vẽ da thịt người, chân tay. Cuối
bài để lấy điểm sáng cho bài vẽ, đôi chỗ tôi sử dụng kĩ thuật vẽ khô trên ướt
( màu để khô, dùng bút vẽ di vờn trên nền lụa ướt) thường là sử dụng màu
trắng,vàng để tạo nên những điểm sáng nhấn mạnh trong bài như tay cầm của
các đồ vật và để tả màu da thịt cho các nhân vật trong tranh.
* Cách xây dựng hình tượng trong tranh “ Góc Phố”
Tên bức tranh là “ Góc Phố” nhưng hình tượng chính của bức tranh khơng phải
là hình ảnh hồi niệm về góc cảnh của phố xưa. Mà đó chỉ là cái cớ để đưa hình
tượng chính trong bức tranh là hình ảnh của người phụ nữ trung tuổi, ngồi bán
các món chè trên vỉa hè tại một góc phố nhỏ. Người phụ nữ có dáng vẻ tròn
15

15



chịa, đôi tay uyển chuyển, khéo léo trong công việc của mình. Khn mặt chị
bầu bĩnh, nét mặt đằm thắm nhìn đầy thiện cảm. Chị là một hình tượng đẹp
trong lao động. Các món hè trên vỉa hè vốn là một món ăn dân giã của những
người lao động, của tầng lớp bình dân giải nhiệt trong ngày hè. Nhưng nó để lại
những dư vị khó quên đối những ai từng thưởng thức. Bằng cách sử dụng hình
ảnh của những bóng nắng hè hắt lên trên tường, lọt qua các tán lá hắt xuống nền
tranh cho ta thấy sự vất vả trong công việc của chị. Mặc cho thời tiết nắng hay
mưa, chị vẫn ngồi đó để phục vụ sở thích của những người thưởng thức, để chị
mưu sinh và đảm bảo cuộc sống cho những người thân. Xung quanh chị là
những thực khách đang thưởng thức các món chè, mỗi người một vẻ mặt, một
tâm trạng. Người phụ nữ phía bên phải chị thì nét mặt sảng khối khi được giải
nhiệt khi được giải nhiệt bằng ly chè mát lạnh. Nhóm người phía bên trái thì lại
như đang đăm chiêu, tư lự, nghĩ ngợi một điều gì đó. Họ ngồi đó, đối mặt với
nhau, có lẽ là đang nói chuyện nhưng thông qua nét mặt cho ta thấy câu chuyện
của họ có thể là những chăn trở trong cuộc sống . Họ là những người lao động
trên đường phố đang ngồi giải lao, giải nhiệt tại quán chè của chị. Bức tranh là
một thế giới thu nhỏ miêu tả về đời sống sinh hoạt bình dị thường ngày của con
người nhưng qua đó lại ca ngợi được vẻ đẹp trong lao động của người phụ nữ.
Những người mẹ, người chị luôn khéo léo, tảo tần luôn hi sinh cho người thân.
-Phân tích sự ảnh hưởng phong cách của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh đến q
trình tìm tịi, nghiên cứu sáng tác của bản thân.
Việc nghiên cứu đặc điểm tạo hình trong tranh lụa của họa sĩ Nguyễn Phan
Chánh đã mang đến cho tôi rất nhiều bài học giá trị để vận dụng nó vào sáng
tác tốt nghiệp của bản thân.
Trước hết, qua q trình tìm hiểu, khám phá, tơi đã nhận ra, xác định và khẳng
định được những nét độc đáo, riêng biệt trong tạo hình của tranh lụa Nguyễn
Phan Chánh. Từ đó tơi đã có được những bài học trong tạo hình và vận dụng
vào sáng tác. Đó là vận dụng về việc xây dựng hình tượng, khơng gian và bố
16


16


cục đơn giản nhưng chặt chẽ. Sự kết tinh của phương pháp mảng hình lớn cùng
đường nét nhỏ và nghiên cứu hình thể với cách thể hiện tả thực. Tìm tòi sáng
tạo, chắt lọc về cử chỉ, dáng điệu kĩ dựa trên những nghiên cứu hình họa từ đơn
giản đến phức tạp. Xây dựng dáng người với nhiều tư thế sinh hoạt hàng ngày.
Gợi tả và lấy những nét điển hình trên khn mặt, trang phục, hình thể nhưng
vẫn cho người xem thấy được đầy đủ các đặc điểm và tính cách của từng nhân
vật. Tạo khơng gian theo lối trang trí, gợi tả khơng tập trung q nhiều cho việc
gợi khối, lợi dụng độ đậm của màu, sức loang của nước để tạo ra không gian
trong tranh. Vận dụng cách khai thác mảng, nét. Bố trí các mảng lớn, nhỏ cạnh
nhau, tạo nên sự vận động của nét. Tạo nét mảnh, uyển chuyển, nét nọ làm tôn
nét kia, lúc nhẹ nhàng lúc lại nặng, đặt chính xác, thoải mái, thể hiện được sức
sống bên trong của nhân vật.
Vận dụng màu sắc giàu tính trang trí, màu bao giờ cũng phải lấn át nét. Tranh
sử dụng ít màu nhưng hịa sắc một cách tinh tế các màu tạo cho tranh giàu sắc
độ. Màu sắc sử dụng thường là sáng cho các mảng hình mặt và chân tay; màu
trang phục cũng đơn giản với nâu, vàng, đỏ cam phù hợp với lứa tuổi, giới tính.
Màu nâu, đen được sử dụng nhiều nhưng không mang lại cảm giác nặng nề. Tất
cả tạo nên cho tranh sự bình dị mà đong đầy tình cảm chân thành. Màu sắc
không cần phải giống thực tế mà theo quan điểm cá nhân tơi, có thể dùng
những gam màu khác biệt, trái ngược hoàn toàn thực tế nhưng đủ sức giúp tôi
thể hiện tốt nhất ý tưởng của mình thì cũng nên mạnh dạn thử nghiệm.
Vận dụng về xử lý kĩ thuật vẽ màu nước trên tranh lụa. Kết hợp lối vẽ ẩm và vẽ
khô. Ban đầu rửa lụa nhiều lần nhưng sau đó chuyển dần sang lối vẽ khơng rửa,
ít rửa, có nhiều mảng vẽ cho hiệu quả là dừng lại ngay. Khi vẽ, kết hợp là màu
lỗng và đặc, những mảng đậm thì ưu tiên dùng màu đặc. Những nơi cần mềm
mại thì vẽ ẩm, nhiều nước, để màu loang ra ngoài rồi dùng nét chặn hình hoặc
cứ để màu loang nhịe tạo ấn tượng về không gian.

- Nêu điểm mới của tác phẩm trong tranh lụa “Góc phố”
17

17


Là một chất liệu có phần hạn chế về khả năng biểu đạt. Không rực rỡ như sơn
mài, không sang quý hiện đại như sơn dầu, nhưng lụa lại có nét dun thầm mà
khơng phải ai cũng dễ dàng nhìn nhận thấy. Sáng tác trên lụa đòi hỏi sự kiên trì,
ít chịu được sự phá cách. Nên khi sáng tác tranh lụa luôn phải tuân thủ một số
các nguyên tắc như kĩ thuật nhuộm mầu, biểu bồi truyền thống, làm sao cho
khơng mất đi vẻ óng ả, mềm mại của lụa. Chỉ có thể đổi mới trong tìm tịi thể
hiện nhưng vẫn giữ nguyên được vẻ đẹp truyền thống của lụa. Vì vậy, tơi đã
mạnh dạn đưa ra một số các điểm mới trong tranh “Góc phố” đó là: Giới thiệu
món ẩm thực mới lạ “ Đặc sản chè vỉa hè” trong tranh lụa (Một món ăn bình dân
nhưng để lại nhiều dư vị khó quên cho người thưởng thức). Sử dụng gam màu
tươi tắn (đỏ cam, vàng cam) là gam màu đi rất xa với cái nhìn hiện thực thường
thấy ở lụa truyền thống. Vẽ nắng chiều với lối thấu thị, tả thực, dùng ánh sáng
chói chang va đập như cách vẽ sơn dầu nhưng vẫn đạt hiệu quả mềm mại của
lụa. Pha lối thủy mặc trong diễn hình của Trung Hoa nhưng bố cục thì kéo về
với đất Việt.
3. Nhận định giá trị của tác phẩm “Góc Phố”
- Những đóng góp của tác phẩm “Góc Phố”
Hướng tâm hồn con người đến chân, thiện, mỹ. Giúp con người ngày càng
hoàn thiện hơn, ngày càng nhân ái và tốt đẹp hơn. Mang tới người xem những
hiểu biết về giá trị nghệ thuật trong tranh lụa, tạo niềm yêu thích và đưa tranh
lụa và nghệ thuật gần với công chúng hơn. Góp phần bảo tồn, thúc đẩy sự phát
triển những giá trị nghệ thuật của tranh lụa Việt Nam.
-Những vấn đề sáng tạo mà tác phẩm đạt được.
Gửi gắm những tình cảm sâu lắng. Gửi những thông điệp về tư tưởng, những

chuẩn mực về tình cảm, thẩm mỹ đối với xã hội và con người. Kết nối tình u
thương, lịng nhân ái giữa con người với con người trong xã hội.
18

18


KẾT LUẬN
-Tóm lược nội dung chính của tác phẩm
Là một bức tranh về đề tài sinh hoạt của con người. Ca ngợi hình tượng của
người phụ nữ trong lao động, giới thiệu đôi nét về ẩm thực truyền thống dân
tộc, ca ngợi nét đẹp tạo hình của góc cảnh phố cổ.
-Bài học rút ra trong quá trình nghiên cứu, sáng tác
Tôi đã học hỏi được một số kinh nghiệm của các họa sĩ vẽ tranh lụa Việt
Nam. Tơi đã có thêm kiến thức và trải nghiệm về sáng tác tranh lụa. Đó là bài
học về việc sáng tạo nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, nghệ thuật chỉ có
giá trị khi nó bắt nguồn từ cuộc sống ngồn ngộn sắc màu, thanh âm. Bài học về
tình yêu nghề, khao khát khám phá và thể hiện sức sáng tạo trong nghệ thuật.
Qua q trình sáng tác bài tốt nghiệp tơi nhận thấy vô cùng cảm ơn những bài
học quý giá của các thầy cô trong trường SPNHTW đã truyền lại cho tơi trong
q trình học tập. Càng cảm ơn hơn nữa trước sự chỉ bảo, hướng dẫn, định
hướng của các giảng viên hướng dẫn sáng tác (TH.S Lê Thị Kim Liên), hướng
dẫn thuyết trình (TS. Đào Thúy Anh, Trần Thị Vân) vô cùng nhiệt huyết. Là
một giáo viên mĩ thuật khối THCS, tôi mong rằng sẽ mang được những kiến
thức này để truyền thụ lại cho các em học sinh.
-Đề xuất hướng nghiên cứu, sáng tác, vận dụng thực tiễn giảng dạy (nếu có)
Mong muốn của tơi, nếu được đề xuất tôi xin đề xuất với các cấp lãnh đạo đưa
tranh lụa vào thành một chủ đề trong dạy học mĩ thuật 8. Để giới thiệu về tranh
lụa, cho học sinh được trải nghiệm, gây dựng tình cảm của học sinh với tranh
lụa. Hoặc đưa tranh lụa tạo thành môn học giáo dục hướng nghiệp của cấp

19

19


THPT để học sinh trải nghiệm và định hướng. Góp phần bảo tồn những nét đẹp
trong nghệ thuật tranh lụa nói chung và nghệ thuật nói riêng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hồng Cơng Luận (1997), Tranh lụa Việt Nam, Nxb Mỹ thuật 1997, Hà Nội.
2.Đàm Luyện (2008), Giáo trình bố cục, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội.
3.Nguyễn Văn Biên (2005), Cảm nhận về tranh lụa của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh
Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam,

4.Nguyễn Khánh Hùng (2006), Những khả năng biểu đạt trong tranh lụa hiện đại Việt
Nam, Luận văn thạc sĩ Mỹ thuật, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Hà Nội.

5.Bùi Hải Triều (2013), Hình tượng người phụ nữ trong tranh lụa của họa sĩ Nguyễn
Phan Chánh, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, Hịa Bình.

6. Vũ Ngọc Anh (1999) “Nghệ thuật tranh lụa Việt Nam”, Tư liệu Viện mỹ thuật, TL28/HĐ.

7.Hoàng Minh Đức (2014) “Nghệ thuật tranh lụa Việt Nam- Hình thức biểu đạt
phương Tây trên tinh thần Á Đơng” Nghiên cứu Mỹ thuật, 2(02), 06/2014.

20

20