TOAN 4

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Më ®Çu 1. Lý do chọn đề tài. Ngày nay, Việt Nam chúng ta đang trên con đờng đổi mới công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc, thực hiện mục tiêu: Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dỡng nhân tài. Muốn thực hiện đợc mục tiêu này thì đất nớc phải có đông đảo những ngời có trình độ văn hoá và trình độ tay nghề cao. Điều này phụ thuộc vào nền giáo dục nớc nhà. Đại hội lần thứ VII Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định: “ Giáo dục và Đào tạo phải đợc coi là quốc sách hàng đầu, đẩy mạnh hơn nữa sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo, khoa học và công nghệ.” Đây là sự khẳng định cha từng có và hết sức đúng đắn, xuất phát từ lợi ích của nhân dân ta, đồng thời thể hiện chân lí phổ biến của lịch sử. Điều này phù hợp với chân lí của thời đại và rất đúng đắn trong ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi níc nhµ. “ Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lµ ch×a kho¸ më vµo t¬ng lai.” Chøc n¨ng x¨ héi chñ yÕu th«ng qua ph¸t triÓn con ngêi. V× vËy, nghÒ d¹y häc cã mét vai trß v« cïng quan träng lµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ, ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho thÕ hÖ trÎ vµ ph¸t triÓn nâng cao đời sống văn hoá xã hội và nền kinh tế quốc dân. Trong hệ thống giáo dục, Tiểu học là cấp học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển nhân cách của con người, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Để đạt được mục tiêu trên, nhà trường Tiểu học đã duy trì dạy học toàn diện, việc giúp các em học tốt các môn học, có phương pháp tự học là mục tiêu hàng đầu được đặt ra trong mọi tiết học, giúp cho sự phát triển kỹ năng, kỹ xảo, năng lực, tư duy và khả năng học tập của các em. Mỗi môn học đều góp phần hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, cung cấp cho các em những tri thức cần thiết để phục vụ cho cuộc sống, học tập và sinh hoạt sao cho tốt nhất và có hiệu quả cao. Còng nh c¸c m«n häc kh¸c ë TiÓu häc, m«n To¸n lµ mét m«n häc quan trọng,vì các kiến thức, kỹ năng môn Toán ở Tiểu học đợc coi là cơ sở nền tảng cho viÖc n¾m kiÕn thøc m«n To¸n ë c¸c líp trªn. Ngoµi ra, häc xong m«n To¸n ë TiÓu học, học sinh có thể vận dụng đợc vào thực tế cuộc sống. Có thể nói dạy- học Toán chủ yếu là dạy các hoạt động Toán học mà hoạt động Toán Tiểu học chủ yếu thông qua giải toán. Giải toán là “Hòn đá thử vàng” của việc dạy học Toán. Qua giải toán, học sinh đợc rèn luyện t duy một cách tích cực, linh hoạt. Nó yêu cầu học sinh phải huy động toàn bộ kiến thức, kỹ năng vào tình huống khác nhau để giải quyết một cách năng động, sáng tạo. Việc vận dụng c¸c ph¬ng ph¸p tÝch cùc trong d¹y- häc gi¶i to¸n gióp gi¸o viªn vµ häc sinh ph¸t huy cao khả năng vốn có của bản thân nhằm đạt hiệu quả cao hơn trong dạy học nãi chung vµ gi¶i to¸n nãi riªng . Để giải đợc các bài toán ở Tiểu học ngoài việc phải nắm vững các dạng toán điển hình, nắm vững các phơng pháp suy luận…. Học sinh còn nắm đợc các phơng ph¸p gi¶i. §èi víi mçi d¹ng to¸n cã ph¬ng ph¸p vµ c¸ch gi¶i riªng. NÕu kh«ng biÕt c¸c ph¬ng ph¸p gi¶i th× häc sinh gÆp nhiÒu khã kh¨n. V× vËy, cã thÓ coi gi¶i to¸n lµ một trong những biểu hiện năng động nhất của hoạt động trí tuệ học sinh . Thùc tr¹ng trong nh÷ng n¨m qua, t«i thÊy nhiÒu häc sinh ®ang gÆp khã kh¨n trong việc giải toán, đặc biệt là các dạng toán điển hình. Hầu hết học sinh cha xác định đợc các dạng toán và phơng pháp giải một bài toán cụ thể. Qua các đợt kiểm tra, tôi thấy các em còn lúng túng nhiều trong việc giải toán. Vì vậy tôi đã cố gắng nghiªn cøu, t×m tßi vµ hÖ thèng mét sè biÖn ph¸p d¹y gi¶i to¸n mµ chñ yÕu lµ gi¶i các bài toán lớp Bốn để phần nào giúp học sinh có kỹ năng thành thạo trong việc gi¶i to¸n. 2 / Mục đích nghiên cứu:.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Nghiên cứu vấn đề này nhằm nâng cao chất lợng dạy- học Toán cho học sinh Tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp Bốn trờng Tiểu học số 1 Quảng Phú đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm trong vấn đề hớng dãn và rèn kỹ năng giải toán cho häc sinh bËc tiÓu häc. 3/ Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt đợc mục đích trên, đề tài phải thực hiện. nhiÖm vô s¹u: - Nghiên cứu cơ sở lý luận phục vụ cho đề tài. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng d¹y - häc gi¶i to¸n ë líp Bèn trêng tiÓu häc sè 1 Qu¶ng Phó - Qu¶ng Tr¹ch - Qu¶ng B×nh. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n ë líp Bèn. 4/ §èi tîng nghiªn cøu:. Mét sè biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n cho häc sinh líp Bèn ë trêng TiÓu häc sè 1 Qu¶ng Phó. 5/ Ph¹m vÞ nghiªn cøu: Do thời gian có hạn, đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu một số biện pháp dạy giải to¸n c¬ b¶n cña líp Bèn vµ thùc nghiÖm t¹i trêng tiÓu häc sè 1 Qu¶ng Phó - Qu¶ng Trạch - Quảng Bình. Mong rằng các biện pháp này sẽ đợc vận dụng rộng rải ở các trêng TiÓu häc. 6/ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:. Xuất phát từ mục đích, nhiệm vụ của đề tài tôi đã sử dụng các nhóm phơng ph¸p sau: 6.1 Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn: Su tầm nghiên cứu các tài liệu khoa học liên quan đến đề tài. Tài liệu tâm lý häc lý luËn d¹y häc m«n To¸n, mét sè thñ thuËt gi¶i to¸n, thùc hµnh gi¶i to¸n TiÓu häc …B¸o c¸o tæng kÕt vµ TËp san Gi¸o dôc TiÓu häc. 6.2. Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn: - Ph¬ng ph¸p quan s¸t ph©n tÝch - Phơng pháp đàm thoại trao đổi trực tiếp. - Ph¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm - Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm s ph¹m. PhÇn II Néi dung Ch¬ng I Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu : 1.C¬ së lý luËn: a. C¬ së t©m lý løa tuæi häc sinh líp Bèn Hệ thần kinh cơ bản đợc hoàn thiện và chất lợng của nó đợc giữ lại trong suốt đời ngời; những khả năng kiềm chế của nó còn non nớt trong khi đó bộ óc và hệ thÇn kinh cña c¸c em ®ang tõng bíc hoµn thiÖn nªn t×nh c¶m cña c¸c em dÔ bÞ kÝch động do tình cảm bên ngoài và bên trong. Học sinh lớp Bốn đã trải qua những bở ngỡ ban đầu về hoạt động học tập, bớc ®Çu tÝch luü vèn sèng, kh¶ n¨ng t duy b¾t ®Çu chuyÓn tõ cô thÓ ®Ðn trõu tîng. Kh¶ năng quan sát tinh tế hơn nhng vẫn cảm tính mang tính đại thể ít đi vào chi tiết, vì thª, c¸c em rÊt khã ph©n biÖt c¶m xóc, sù kh¸c vµ gièng nhau cña c¸c sù vËt, gi÷a hiÖn tîng vµ b¶n chÊt. C¸c em thêng suy nghÜ b»ng h×nh ¶nh, ©m thanh, mµu s¾c, c¶m xóc tá ra nh¹y c¶m víi thµnh tÝch häc tËp cña m×nh. b. §Æc ®iÓm vµ kh¶ n¨ng häc To¸n cña häc sinh. To¸n häc lµ:“M«n thÓ thao cña trÝ tuÖ, ph¬ng ph¸p suy luËn, ph¬ng ph¸p häc tập, phơng pháp giải quyết vấn đề, giúp học sinh rèn luyện trí tuệ thông minh sáng t¹o…” ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt qua viÖc gi¶i to¸n. Gi¶i to¸n võa lµ ph¬ng tiÖn,.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> vừa là mục đích của việc dạy và học toán. Có thể nói giải toán là: “Một trong những biểu hiện đặc trng nhất trong hoạt động con ngời”. Vấn đề dạy “Suy nghĩ”cho học sinh qua hoạt động giải toán là vấn đề quan t©m cña c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c nhµ gi¸o dôc häc m«n To¸n. Ph¬ng ph¸p d¹y häc tích cực “ Dựa trên hoạt động học của học sinh” đã và đang đợc đông đảo giáo viªn tiÕp tôc nghiªn cøu, vËn dông vµ hoµn thiÖn … Học sinh cần đợc đặt trớc những tình huống, các bài toán thực tế nhằm rèn khả năng suy nghĩ linh hoạt, sáng tạo biết vận dụng những điều đã biết để tìm con đờng giải quyết khác nhau từ đó chọn con đờng tốt nhất để đi tới kết quả. Qua giải một bài toán học sinh đợc rèn luyện và phát triển t duy lôgic, tính chủ động s¸ng t¹o vµ linh ho¹t thay v× häc sinh chØ biÕt m¸y mãc gi¶i nhanh, gän theo c«ng thức hoặc tính toán đơn thuần . Nh chúng ta đã biết trình độ t duy của học sinh tiểu học ở mức độ thấp (chñ yÕu lµ t duy cô thÓ). T duy cña c¸c em cßn mang tÝnh trùc quan cô thÓ, Ýt cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng, kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp nªn gi¶i to¸n thêng gÆp khó khăn. Các em thờng vội vàng, hấp tấp, đơn giản hoá vấn đề, thích giống bài của bạn không tự tin vào bài giải của mình nên dẫn đến những sai sót giống nhau. V× thÕ, bªn c¹nh viÖc cung cÊp kiÕn thøc c¬ b¶n lµ rÌn kü n¨ng tÝnh to¸n, ngêi gi¸o viªn cßn bæ sung thªm cho häc sinh c¸c kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p, t¨ng cêng kû năng thực hành vận dụng kiến thức, đề cao tính tích cực chủ động của học sinh Giải toán là một trong những vấn đề trung tâm của phơng pháp dạy học toán ở phổ thông, giải toán cũng có thớc đo cho việc nắm lý thuyết, trình độ t duy, tính linh hoạt, sáng tạo của ngời giải toán. Qua đó ngời giải toán làm quen với cách đặt vấn đề, cách phân tích, tổng hợp để nắm chắc vấn đề, cách giải quyết vấn đề nhanh, hîp lý, biÕt c¸ch tr×nh bµy lêi gi¶i râ rµng, chÝnh x¸c, l«gic .§ång thêi biÕt kiểm tra các công việc đã làm. Nó góp phần rèn luyện tính cẩn thận, kiên trì vợt khó, chủ động, sáng tạo cho ngời giải toán từ đó thực hiện tốt ba nhiệm vụ: Giáo dỡng, giáo dục và phát triển . 2.Thực trạng vấn đề nghiên cứu: 2.1 . Néi dung: Trong ch¬ng tr×nh to¸n Bèn cã rÊt nhiÒu d¹ng to¸n. Nh: T×m sè trung b×nh céng ; Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó; T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tû cña chóng; T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tû cña chóng; Một số bài toán có liên quan đến hình học. Mỗi dạng toán đều có những phơng pháp và cách giải khác nhau và một bµi to¸n còng cã nhiÒu c¸ch gi¶i .Bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa to¸n Bèn ®a sè lµ d¹ng bµi tËp c¬ b¶n néi dung c¸c bµi tËp thêng gièng nhau, c¸ch gi¶i vµ c¸c bíc tÝnh t¬ng tù nhau. Do vËy häc sinh chØ ¸p dông c«ng thøc mét c¸ch m¸y mãc rËp khu«n theo sù híng dÉn cña s¸ch gi¸o khoa trong ch¬ng tr×nh cã bµi tËp n©ng cao gióp häc sinh hiÓu s©u h¬n b¶n chÊt cña c¸c d¹ng to¸n vµ ph¸t triÓn t duy cho c¸c em. 2.2 . Thùc tr¹ng d¹y häc - Gi¶i to¸n cho häc sinh líp Bèn ë trêng TiÓu häc sè 1 Qu¶ng Phó: * §Æc ®iÓm chung cña trêng: Trờng tiểu học số 1 Quảng Phú đóng trên địa bàn thôn Phú Lộc 4 - xã Quảng Phó Qu¶ng Tr¹ch - Qu¶ng B×nh ®©y lµ mét trong hai trêng tiÓu häc cña x·. Trờng đã đợc bộ Giáo dục - Đào tạo công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 vµo n¨m 2002 vµ c«ng nhËn l¹i lÇn hai vµo th¸ng 5 n¨m 2007. N¨m häc 2011- 2012 trêng cã 18 líp víi tæng sè 568 häc sinh vµ cã 30 c¸n bé giáo viên, nhân viên. Trờng luôn duy trì đợc phong trào thi đua 2 tốt. Có uy tín với phô huynh häc sinh vµ cã mèi quan hÖ tèt víi x· héi. Đối với giáo viên của trờng luôn đợc bồi dỡng về chuyên môn nghiệp vụ và công tác tự bồi dỡng của mỗi giáo viên cũng luôn đợc thờng xuyên với ý thức tự giác cao. Vì vậy, 100 % giáo viên của trờng đã có trình độ đào tạo đạt chuẩn và trªn chuÈn; xÕp lo¹i n¨ng lùc s ph¹m tõ kh¸ trë lªn..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> * Thùc tr¹ng d¹y- häc To¸n cña gi¸o viªn. Đa số giáo viên đã tổ chức cho học sinh lĩnh hội tốt nội dung kiến thức ở sách giáo khoa. Hầu hết giáo viên đều lo lắng, nhiệt tình có ý thức học hỏi để trau dồi kiÕn thøc To¸n häc nãi chung vµ kiÕn thøc m«n To¸n ë bËc TiÓu häc nãi riªng. V× vậy không có trờng hợp dạy sai kiến thức, kiến thức trọng tâm đều đợc đảm bảo. Một số giáo viên đã nghiên cứu tìm hiểu sử dụng nhiều phơng pháp, biện pháp một cách linh hoạt để dạy các dạng toán, giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động và phát huy đợc tính sáng tạo của học sinh. Giáo viên đã nắm vững đợc năng lực của từng học sinh, tuỳ theo khả năng, sở trờng của từng em để áp dụng biÖn ph¸p d¹y häc thÝch hîp. * ViÖc häc cña häc sinh: Nội dung, kiến thức Toán ở lớp Bốn tơng đối khó, có nhiều bài toán khá trừu tợng đòi hỏi các em cần phải t duy suy luận. Do vậy nhìn tổng thể học sinh còn lóng tóng trong viÖc gi¶i to¸n. ChØ cã mét sè Ýt häc sinh n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p gi¶i vµ cã sù s¸ng t¹o trong khi gi¶i. Cßn ®a sè c¸c em chØ lµm theo khu«n mÉu, Ýt t duy, Ýt s¸ng t¹o, phÇn lín c¸c em cha n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p lµm bµi. Kết quả khảo sát chất lượng đầu năm - môn toán của lớp 4B trường tiểu học số 1 Quảng Phú (lớp tôi chủ nhiệm) Điểm 0 - 4: 4 em  11,8% Điểm 5 - 6: 7 em  20,6% Điểm 7 - 8: 10 em  29,4% Điểm 9 -10: 13 em  38,2% + Nguyªn nh©n: *Giáo viên: Một số đồng chí giáo viên cha đi sâu nghiên cứu tìm hiểu các phơng pháp, cha có biện pháp sát với thực tế để hớng dẫn giải toán cho học sinh. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, gi¸o viªn chØ híng dÉn häc sinh mét c¸ch rËp khu«n theo s¸ch gi¸o khoa chø cha më réng, gi¶ng s©u vÒ c¸ch lµm. ChÝnh v× vËy, häc sinh nắm không chắc kiến thức dẫn đến các em dễ quên. Giáo viên lên lớp còn thuyết giảng chung chung, cha cá thể hoá đợc trong quá trình dạy học, cha tìm ra phơng pháp để học sinh chiếm lĩnh tri thức, cha gắn bài d¹y víi thùc tÕ, d¹y cßn nÆng vÒ lý thuyÕt. *VÒ häc sinh: NhiÒu häc sinh cßn lêi suy nghÜ, Ýt t×m hiÓu, hay ch¸n n¶n khi gÆp bµi to¸n khã. Do học sinh không đọc kỹ đề bài, không cẩn thận trong quá trình làm bài dẫn đến sai sót về phơng pháp giải. Kỹ năng tính toán của một số em còn yếu dẫn đến kết quả sai. Mét sè em tiÕp nhËn kiÕn thøc chËm nªn khã kh¨n trong qu¸ tr×nh tiÕp thu bµi. Ch¬ng II Mét sè biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n cho häc sinh líp bèn. Giải toán là một hoạt động trí tuệ khó khăn, phức tạp. Hình thành kỹ năng gi¶i to¸n khã h¬n nhiÒu so víi kü x¶o tÝnh, v× c¸c bµi to¸n lµ mét sù kÕt hîp ®a dạng nhiều khái niệm, nhiều quan hệ toán học; đòi hỏi khả năng độc lập, suy luận cña häc sinh. §ßi hái gi¸o viªn ph¶i nhiÖt t×nh, cÈn thËn, cã ph¬ng ph¸p, cã kiÕn thøc vÒ To¸n häc. Dạy học giải toán ở lớp Bốn cần làm cho học sinh đạt đợc những yêu cầu cơ b¶n sau: - BiÕt gi¶i to¸n vÒ t×m sè trung b×nh céng; - BiÕt gi¶i to¸n t×m hai khi biÕt tæng vµ hiÖu cña chóng; - BiÕt gi¶i to¸n t×m hai sè khi biÕt Tæng - Tû hoÆc HiÖu – Tû cña chóng; - BiÕt gi¶i to¸n cã néi dung h×nh häc; §Ó n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n ë líp Bèn t«i xin ®a ra mét sè biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n cho häc sinh nh sau:.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> BiÖn ph¸p 1: CÇn qu¸n triÖt nhËn thøc trong gi¸o viªn sù cÇn thiÕt ph¶i rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp Bèn nãi riªng vµ cho häc sinh TiÓu häc nãi chung Đây là việc làm đầu tiên rất cần thiết. Cần làm cho đội ngũ giáo viên thấy đợc tầm quan trọng của việc giải toán có lời văn trong việc dạy – học Toán ở Tiểu học. Cho giáo viên thấy đợc những hạn chế và bất cập trong việc giải toán có lời văn của học sinh. Từ đó, để tìm tòi, học hỏi các biện pháp rèn kỹ năng giải toán có lêi v¨n cho c¸c em. Biện pháp 2 : Chuẩn bị bài dạy chu đáo. * §èi víi gi¸o viªn: Thông thờng trong một tiết Toán đợc phân phối ở sách giáo khoa từ dạng kiến thức mới hoặc luyện tập hầu hết đều có một đến hai bài toán có lời văn. Vì vậy, khi soạn bài giáo viên cần suy nghĩ để tìm ra phơng pháp giúp học sinh giải các bài toán đó và tìm hết các cách giải khác nhau, sau đó hớng cho học sinh tìm cách giải ng¾n gän vµ dÔ hiÓu nhÊt. Nh vậy buộc giáo viên phải đọc kỷ đề, tóm tắt bài toán xác định dạng toán , lựa chọn hệ thống câu hỏi hớng dẫn học sinh tìm hiểu bài phù hợp với đối tợng học sinh của lớp mình.Tìm cách giải 1, 2, 3 cho vào các bài toán đó. Giáo viên phải thể hiện đợc 4 phần trong khi lập kế hoạch bài học ( Tránh sự lúng túng khi lên lớp). * §èi víi häc sinh: Sau mçi tiÕt häc gi¸o viªn cÇn dÆn häc sinh xem tríc bµi häc míi. Ngêi häc sinh phải tự nghiên cứu trớc ở nhà để tìm ra hớng giải của những bài toán có lời v¨n VÝ dô: Sau khi d¹y xong tiÕt LuyÖn tËp vÒ tÝnh chÊt kÕt hîp cña phÐp céng häc sinh sẽ tiếp tục học tiếp tiết Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó. Đây là một dạng toán điển hình mới đối với học sinh lớp Bốn, nếu giáo viên không dặn trớc thì khi lên lớp học sinh sẽ tiếp thu kiến thức này rất khó. Chính vì vậy cuối tiết trớc giáo viên cần dành thời gian để hớng dẫn bài mới này cho học sinh. Yêu cầu các em đọc kỷ phần bài giảng trong khung tô màu xanh . Biện pháp 3: Xây dựng cho học sinh thói quen đọc kỹ đề bài trớc khi làm bài. Sau khi đợc chuẩn bị ở nhà, lên lớp giáo viên yêu cầu học sinh có thói quen đọc kỹ đề bài trớc khi đi vào giải toán. Mỗi bài toán ít nhất có từ hai đến ba em đọc to còn lại cả lớp đọc thầm theo bạn.Vừa đọc vừa phân tích thầm bài toán khi học sinh đọc giáo viên quan sát toàn lớp để nhắc nhở các em cha chú tâm đến học tËp. Trớc khi yêu cầu học sinh đọc to giáo viên cần phải nhắc cho các em biết trong khi đọc cần xác định những vấn đề gì của bài toán. - Bµi to¸n cho biÕt nh÷ng g×? - Yªu cÇu cña bµi to¸n hái g×? - Bài toán có liên quan đến dạng toán điển hình nào đã học? BiÖn ph¸p 4: Híng dÉn häc sinh ph©n tÝch vµ tãm t¾t bµi to¸n Dïng hÖ thèng c©u hái tõng bíc gióp häc sinh t duy, ph©n tÝch, tæng hîp, so sánh....Các đại lợng, các sự kiện trong bài toán. Phân tích các mối quan hệ giữa các dự kiện đã cho với kết luận để tìm ra cách gi¶i bµi to¸n. Có thể hớng dẫn học sinh tóm tắt bài toán bằng lời hoặc bằng sơ đồ đoạn th¼ng. §èi víi c¸c bµi to¸n vÒ mèi quan hÖ “Tæng-HiÖu ”, “Tæng-Tû ”, “HiÖu-Tû ” nên dùng bằng sơ đồ đoạn thẳng.Tuy vậy, không nhất thiết bắt buộc phải viết tóm t¾t vµo phÇn tr×nh bµy bµi gi¶i (tuú theo yªu cÇu cña bµi to¸n, theo tõng giai ®o¹n häc tËp cña häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh viÕt tãm t¾t vµo bµi gi¶i hoÆc kh«ng). Riªng c¸c bµi to¸n vÒ c¸c mèi quan hÖ sè häc (Tæng- HiÖu vµ tØ sè ) cÇn giúp học sinh vẽ sơ đồ đoạn thẳng vào trình bày bài giải. Cần cho học sinh đợc rèn luyện khả năng diễn đạt bằnh lời và bằng chữ viết khi phải giải thích các vấn đề liên quan đến phân tích bài toán. Dùng hệ thống câu hỏi cởi mở phù hợp đi ngợc từ câu hỏi của bài toán để các em có hớng tóm tắt bài đúng với yêu cầu của từng loại bài. Ví dụ: Có hai thùng chứa đợc tất cả là 600 lít nớc. Thùng bé chứa đợc ít hơn thùng lớn 120 lít nớc. Hỏi mỗi thùng chứa đợc bao nhiêu lít nớc?.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - Bài toán cho các em biết đợc điều gì ? - Bài toán yêu cầu tìm gì ? ( mỗi thùng chứa đợc bao nhiêu lít nớc ) - Bài toán thuộc dạng toán nào em đã đợc học ? (tìm hai số khi biết tổng và hiệu) - Vì sao em biết đợc điều đó? ( hai thùng chứa 600 lít nớc chính là tổng, thùng bé chøa Ýt h¬n thïng lín 120 lÝt chÝnh lµ hiÖu). - Theo em nªn t×m sè níc cña thïng nµo tríc (häc sinh cã thÓ nªu c¸ch T×m thùng bé trớc hoặc thùng lớn trớc đều đợc tuỳ theo cách chọn của học sinh). - Muốn tìm số lít nớc thùng bé chứa đợc em làm thế nào? - Yªu cÇu häc sinh nhí l¹i c¸ch t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu. - Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch bµi to¸n cã thÓ gi¸o viªn tãm t¾t hoÆc gäi häc sinh tóm tắt bài toán bằng sơ đồ ( đối với dạng toán này chỉ tóm tắt bằng sơ đồ là hợp lí nhÊt kh«ng nªn cho häc sinh tãm t¾t b»ng lêi). Trong dạy toán có lời văn nên chọn tóm tắt bằng sơ đồ vì đây là phơng pháp đợc áp dụng có hiệu quả cao ở Tiểu học ( Tuy nhiên có nhiều bài toán không thể tóm tắt bằng sơ đồ đợc thì phải tóm tắt bằng lời). Tãm t¾t: C¸ch 1 Thïng bÐ : ? LÝt 600 lÝt Thïng lín: 120 lÝt ? LÝt C¸ch 2. Thïng to : Thïng bÐ :. ? LÝt. 120 lÝt. 600 lÝt. ? LÝt. Víi bµi to¸n nµy kh«ng b¾t buéc häc sinh ph¶i tãm t¾t theo c¸ch mét hoÆc c¸ch hai mà có thể chọn một trong hai cách nh đã nêu trên . Nhng kh«ng ph¶i bµi to¸n nµo còng thÓ hiÖn râ d¹ng to¸n mµ cã nh÷ng bµi to¸n Èn d¹ng ngêi gi¸o viªn cÇn híng dÉn cho häc sinh tãm t¾t nh thÕ nµo cho đúng. VÝ dô: Chu vi m¶nh vên h×nh ch÷ nhËt lµ 120 m, chiÒu dµi gÊp 3 lÇn chiÒu réng. Tính diện tích mảnh vờn đó. Với bài toán trên học sinh tóm tắt ngay bằng sơ đồ là không hợp lý mà có thể híng dÉn häc sinh tãm t¾t b»ng lêi. P = 120 m ChiÒu dµi = 3 x chiÒu réng S=? Học sinh xác định dạng toán. - §©y lµ d¹ng to¸n g×? ( T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tû sè) - Tæng ë bµi to¸n nµy lµ ®©u? ( Tæng Èn) - Muèn t×m tæng ta ph¶i lµm thÕ nµo? ( T×m nöa chu vi) 120 : 2 = 60 m ( Nöa chu vi míi chÝnh lµ tæng cña chiÒu dµi vµ chiÒu réng ) Ta có sơ đồ: ChiÒu réng 60 m ChiÒu dµi Nh vậy sơ đồ đoạn thẳng không chỉ sử dụng khi tóm tắt mà còn có thể sử dụng để giải toán, nó là một bớc giải của bài toán. Những số ghi trên sơ đồ là những cái đã cho hoặc đã tìm đợc trớc khi vẻ sơ đồ. Sơ đồ đã thể hiện đợc mối quan hệ giữa cái biết và cái phải tìm. Nhìn vào sơ đồ, học sinh thấy ngay đợc các bớc giải tiếp theo. Đây chỉ là một trong rất nhiều bài toán dạng giải bằng sơ đồ đoạn thẳng. Giáo viên cần giúp cho học sinh thấy đợc điều này để khi giải những dạng này học sinh phải thể hiện đợc bóng dáng của sơ đồ đoạn thẳng trong một bớc giải của bài to¸n BiÖn ph¸p 5: Híng dÉn häc sinh t×m c¸ch gi¶i bµi to¸n..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Đây là bớc hết sức khó không chỉ đối với học sinh lớp Bốn mà đối với hầu hết tÊt c¶ häc sinh TiÓu häc hiÖn nay. Thùc tÕ trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë nhiÒu líp t«i có thể rút ra đợc kết luận này. Vậy ngời giáo viên phải làm thế nào để giúp học sinh tìm ra cách giải các bài toán có lời văn, đặc biệt đối với học sinh lớp Bốn . Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh häc theo nhãm nhá t¹o ra sù hç trî gióp đỡ lẫn nhau giữa các đối tợng học sinh. Sù hç trî gi÷a c¸c häc sinh trong nhãm gióp c¸c em tù tin vµo kh¶ n¨ng cña bản thân, tự rút ra khái niệm cách học, cách giải bài tập của mình để tự điều chỉnh söa chöa nh÷ng thiÕu sãt cña b¶n th©n. Trong mçi d¹ng to¸n kh«ng ph¶i bµi nµo còng cã c¸ch gi¶i nh nhau, mçi bµi là một đơn vị kiến thức khác nhau nên giáo viên cần giúp học sinh bằng cách hớng dẫn để học sinh nhớ lại kiến thức trong quá trình giải bài tập, không nên vì một lý do khách quan nào đó mà vội làm thay cho học sinh là không đạt yêu cầu. §èi víi nh÷ng bµi to¸n thÓ hiÖn râ d¹ng gi¸o viªn gîi ý cho häc sinh nhí l¹i dạng toán để vận dụng. Nếu dạng ẩn thì cần gợi mỡ để đa về dạng toán đã học. Đối với những bài toán liên quan đến nhiều dạng giáo viên cần giúp học sinh lần lợt gỡ dần từng dạng để đa vào bài giải. VÝ dô: Mét h×nh ch÷ nhËt cã nöa chu vi lµ 16m, chiÒu dµi h¬n chiÒu réng 4m. Tính diện tích của hình chữ nhật đó. Bài toán này học sinh xác định dạng toán tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó và có liên quan đến tính diện tích hình chữ nhật. Khi híng dÉn häc sinh gi¶i, gi¸o viªn nªn khuyÕn khÝch häc sinh nªu c¸c kiến thức đã học có liên quan trực tiếp đến kiến thức mới trong bài tập, sao cho học sinh nhận ra rằng, kiến thức mới chỉ là sự thể hiện khác của kiến thức đã học hoặc kiến thức mới và kiến thức đã học tợng trợ với nhau. Từ đó học sinh sẽ dể dàng tìm ra c¸ch gi¶i . Ngoµi ra cÇn khuyÕn khÝch häc sinh t×m c¸c c¸ch gi¶i kh¸c nhau cña mét bµi to¸n cã lêi v¨n. Ví dụ: Hai anh em Hải và Nam làm đợc 2 000 000 đồng tiền công. Biết 1/4 sè tiÒn cña H¶i nhiÒu h¬n sè tiÒn 1/5 cña Nam lµ 50 000 ® tÝnh sè tiÒn cña mçi ng êi. Gi¸o viªn gióp häc sinh ph©n tÝch bµi to¸n. NÕu 1/4 sè tiÒn cña H¶i b»ng 1/5 sè tiÒn cña Nam th× ta coi sè tiÒn cña anh H¶i lµ 5 phÇn b»ng nhau vµ sè tiÒn cña Nam lµ 4 phÇn nh thÕ. Đa bài toán về dạng tìm hai số khi biết tổng và tỷ của hai số đó để giải. Nhng đối với dữ kiện của bài toán này liệu ta có đa đợc bài toán về dạng toán điển hình đó không? Nhờ câu hỏi đó ta có thể nghĩ đến tình huống: Muốn cho 1/5 số tiÒn cña Nam b»ng 1/4 sè tiÒn cña H¶i th× Nam ph¶i cã thªm sè tiÒn lµ: 50 000 x 5 = 250 000 ( đồng) Khi đó tổng số tiền của hai ngời là 2 000 000 + 250 000 = 2 250 000 ( đồng) Lóc nµy bµi to¸n míi ®a vÒ d¹ng to¸n ®iÓn h×nh t×m hai sè khi biÕt tæng vµ tỷ của hai số đó. Bµi gi¶i: C¸ch 1 Muèn cho 1/5 sè tiÒn cña Nam b»ng 1/4 sè tiÒn cña anh H¶i th× Nam ph¶i cã thªm sè tiÒn lµ: 50 000 x 5 = 250 000 ( đồng) Khi đó tổng số tìên của 2 ngời là : 2 000 000 + 250 000 = 2 250 000 ( đồng) Ta có sơ đồ: Sè tiÒn cña H¶i Sè tiÒn cña Nam. 2 250 000 ( đồng).

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Sè tiÒn cña H¶i lµ: 2 250 000 : ( 4 + 5 ) x 4 = 1 000 000 ( đồng) Sè tiÒn cña Nam lµ: 2 000 000 - 1 000 000 = 1 000 000 ( đồng Nếu Nam không có thêm 250 000 đồng thì số tiền của Hải phải thay đổi thế nào để cho 1/5 số tiền của Nam bằng 1/4 số tiền của Hải? Rõ ràng là Hải phải bớt đi số tiền gấp 4 lần 50 000 đồng khi đó tổng số tiền của hai anh cũng sẻ giảm đi 4 lần 50 000 đồng. Bài toán lại trở về dạng toán khi biết tổng và tỷ của hai số đó. * Ta cã c¸ch gi¶i 2: Muèn cho 1/5 sè tiÒn cña Nam b»ng 1/4 sè tiÒn cña H¶i th× H¶i ph¶i bít ®i sè tiÒn lµ: 50 000 x 4 = 200 000 (đồng) Khi đó tổng số tiền của hai ngời là. 2 000 000 - 200 000 = 1 800 000 (đồng) Ta có sơ đồ: Sè tiÒn cña H¶i 1800000 đồng Sè tiÒn cña Nam Sè tiÒn cña Nam lµ: Sè tiÒn cña H¶i lµ:. 1 800 000 : ( 4 +5 ) x 5 = 1 000 000 (đồng). 2 000 000 - 1000 000 = 1 000 000 (đồng) Đây là bài toán có lời văn về phân số do đó có thể vận dụng kiến thức về phân số để giải bài toán này. Dùa vµo d÷ kiÖn: Biết 1/4 số tiền của Hải nhiều hơn 1/5 số tiền của Nam là 50 000 đồng ta suy ra sè tiÒn cña H¶i nhiÒu h¬n 4/5 sè tiÒn cña Nam lµ: 50 000 x 4 = 200 000 ( đồng) Hay số tiền của Hải bằng 4/5 số tiền của Nam cộng 200 000 đồng. Biết tổng số tiền của 2 anh là 2 000 000 đồng nên ta có thể giải bài toán này nhờ bốn phép tÝnh vÒ ph©n sè. * Híng dÉn gi¶i c¸ch 3: Còng tõ d÷ kiÖn: BiÕt 1/4 sè tiÒn cña H¶i nhiÒu h¬n 1/5 sè tiÒn cña Nam lµ 50 000 đồng. Ta suy ra 5/4 số tiền của Hải nhiều hơn số tiền của Nam là: 50 000 x 5 = 250 000 (đồng) Hay số tiền của Nam bằng 5/4 số tiền của Hải trừ 250 000 đồng. Biết tổng số tiền của hai ngời là 2 000 000 ( đồng). Tõ ba c¸ch gi¶i bµi to¸n trªn ta rót ra bµi häc lµ cÇn ph¶i n¾m ch¾c kiÕn thøc c¬ bản và biết vận dụng một cách linh hoạt để chinh phục các bài toán khó mới thấy đợc vẻ đẹp của toán học. Từ đó giúp học sinh ham mê học toán và sẽ không khuất phục trớc bất cứ bài toán nào, đặc biệt là những bài toán có lời văn. Hoặc có thể có những bài toán đơn giản hơn nhng vẫn có nhiều cách giải. Ngời giáo viên cần phải biết cách gợi mở, phân tích để giúp học sinh tìm nhiều cách giải kh¸c nhau. Ví dụ: Một của hàng có 5 tấm vải, mỗi tấm dài 30 m. Cửa hàng đã bán đợc 1/5 số vải. Hỏi của hàng đã bán đợc bao nhiêu mét vải. Bài toán này có thể cho học sinh t×m ba c¸ch gi¶i. * C¸ch 1: Sè mÐt v¶i cöa hµng cã lµ: 30 x 5 = 150 (m ) Số mét vải cửa hàng đã bán là: 150 : 5 = 30 (m) §¸p sè : 30 m * C¸ch 2: Số tấm vải cửa hàng bán đợc là: 5 : 5 = 1 (tÊm) Số mét vải cửa hàng bán đợc là:.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> * C¸ch 3:. 30 x 1 = 30 (m) §¸p sè : 30 m. Nếu số vải bán đợc chia đều cho các tấm thì mỗi tấm bán đi là: 30 : 5 = 6 (m) Tæng sè mÐt v¶i b¸n ®i lµ: 6 x 5 = 30 (m) §¸p sè : 30 m Nh vËy trong qu¸ tr×nh t×m c¸ch gi¶i to¸n cã lêi v¨n ngêi gi¸o viªn biÕt gîi më để giúp học sinh phát hiện mối quan hệ giữa các yếu tố, dữ kiện của bài toán từ đó mới có thể tìm nhiều cách giải khác nhau hoặc giải đợc trọn vẹn bài toán có lời văn một cách dể dàng ( đặc biệt đối với học sinh còn yếu hoặc trung bình) BiÖn ph¸p 6 : Tr×nh bµy bµi gi¶i Cần cho học sinh đợc rèn luyện khả năng diễn đạt bằng lời nói và bằng chữ viết khi phải giải thích các vấn đề liên quan đến phân tích đề toán, tìm cách giải bài toán và nhất là khi diễn đạt câu lời giải, trình bày bài giải ( Một nội dung có thể có nhiều cách diễn đạt, miễn sao học sinh hiểu đúng nội dung). Có thể lúc đầu học sinh “ tự ” thực hiện các hoạt động “ diễn đạt ” này còn khó khăn, nhng đây là “ cơ hội ” thuận lợi để học sinh phát triển t duy, ngôn ngữ toán häc. VÝ dô 1: Tổng của hai số 160. Tỷ số của hai số đó là 3/5. Tìm hai số đó. - Gi¸o viªn híng dÉn gi¶i bµi to¸n theo c¸c bíc sau: - Cho học sinh đọc bài toán nhiều lần. Xác định dạng của bài toán? ( Toán tìm hai số khi biết tổng và tỷ) Tæng cña hai sè lµ bao nhiªu (160) Tỷ của hai số đó là ( 3/5) Tỷ số 3/5 giúp em hiểu nh thế nào? ( số bé đợc biểu thị 3 phần bằng nhau và số lớn đợc biểu thị 5 phần bằng nhau nh thế). Sè bÐ 160 Sè lín Tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 3 +5 = 8 (phÇn) Gi¸ trÞ mçi phÇn lµ: 160 : 8 = 20 Sè bÐ: 20 x 3 = 60 Sè lín: 20 x 5 = 100 ( HoÆc 160 - 60 = 100 ) §¸p sè : sè bÐ: 60 Sè lín: 100 Lu ý häc sinh: Cã thÓ t×m lu«n sè bÐ hoÆc sè lín sau khi t×m sè phÇn b»ng nhau. 160 : 8 x 3 hoÆc 160 : 8 x 5 + VÝ dô 2: Một tổ công nhân trồng cây trong 5 đợt trồng đợc số cây nh sau : đợt một trồng đợc 45 cây, đợt hai trồng đợc 60 cây , đợt 3 trồng đợc 75 cây , đợt bốn và năm trồng đợc 72 cây và 98 cây. Hỏi trung bình mỗi đợt trồng đợc bao nhiêu cây? * Híng dÉn häc sinh tr×nh bµy bµi gi¶i: Tổng số cây của cả 5 đợt trồng đợc là: 45 +60 + 75 + 72 + 98 = 350 ( c©y) Trung bình mỗi đợt trồng đợc số cây là: 350 : 5 = 70 ( c©y ) §¸p sè : 70 c©y BiÖn ph¸p7: Gióp häc sinh kiÓm tra bµi gi¶i. Sau khi häc sinh lµm bµi xong gi¸o viªn kh«ng nªn cho häc sinh tho¶ m·n víi c¸ch lµm cña m×nh mµ nªn gióp häc sinh kiÓm tra bµi gi¶i cña m×nh b»ng c¸ch: - Bất cứ bài giải nào học sinh làm xong giáo viên đều yêu cầu các em phải tự kiểm tra lời giải thứ nhất đến phép tính và đáp số của một bài giải..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - ViÖc lµm nµy kh«ng chØ dõng l¹i ë mét vµi bµi mµ tËpthãi quen thêng xuyªn. - Trong qu¸ tr×nh tù kiÓm tra c¸c em ph¶i biÕt ph¸t hiÖn nh÷ng chæ sai sãt trong lêi văn cũng nh phép tính và cả tên đơn vị hoặc doanh số kèm theo để từ đó biết sửa chöa ®iÒu chØnh nh÷ng sai sãt ( nÕu cã). - Cã thÓ trong mét sè trêng hîp cö mét em kh¸ giái cña nhãm kiÓm tra l¹i bµi cña b¹n råi b¸o c¸o l¹i víi c« gi¸o. - KhuyÕn kÝch häc sinh tù nªu nh÷ng h¹n chÕ trong bµi lµm cña m×nh hoÆc cña b¹n để tự đề xuất phơng án điều chỉnh. BiÖn ph¸p 8: T¹o sù høng thó cho häc sinh trong khi gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. Giải toán có lời văn là một trong những việc khó khăn đối với học sinh Tiểu học (trừ những học sinh giỏi) đặc biệt đối với những học sinh lớp Bốn. Vì trong chơng trình toán lớp Bốn ngoài một vài dạng toán thừa kế ở lớp Hai, Ba thì ở lớp Bốn xuÊt hiÖn c¸c d¹ng to¸n ®iÓn h×nh nh : T×m sè trung b×nh céng ; T×m hai sè khi biÕt tæng - hiÖu, tæng - tû … Đây là những dạng toán khó đối với khả năng tiếp thu của học sinh. Do đó, trong quá trình lĩnh hội kiến thức mà giáo viên truyền đạt, nhiều em có cảm giác tự ty, thiÕu tù tin trong qu¸ tr×nh gi¶i c¸c bµi tËp ë d¹ng nµy. Sinh ra ch¸n n¶n kh«ng chăm chú dẫn đến kiến thức bị hổng. Chính vì lẻ đó, ngời giáo viên trong khi dạy đến phần này cần phải biết động viên khuyến khích tạo nguồn sinh khí hứng thú trong häc tËp cña häc sinh. Tr¸nh hiÖn tîng nhåi nhÐt qu¸ t¶i, hoÆc t¹o sù nÆng nÒ trong tiết học toán. Có thể tuỳ theo khả năng của từng học sinh để giúp các em luyÖn tËp nh÷ng d¹ng bµi nµy. Nªn chÊp nhËn t×nh tr¹ng trong mét kho¶ng thêi gian häc sinh kh¸ giái cã thÓ lµm bµi khã h¬n, nhiÒu h¬n. Nh÷ng häc sinh yÕu cã thể giải những bài dể hơn, hoặc tổ chức cho học sinh học nhóm để những em khá giỏi giúp đỡ những em yếu cách làm bài nhng không làm thay cho bạn. Giáo viên cần nhẹ nhàng, hớng dẫn kỹ từng bớc để các em hiểu và biết vận dụng. D¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n kh«ng dÓ g× ®em l¹i mét sù thuËn lîi cho häc sinh mµ đòi hỏi ngời giáo viên phải luôn tìm ra những giải pháp tích cực. Lúc đó mới giúp häc sinh chiÕm lÜnh kiÕn thøc mét c¸ch dÓ dµng. BiÖn ph¸p 9 : §a c¸c h×nh thøc d¹y häc míi vµo trong qu¸ tr×nh d¹y - häc To¸n. §ã lµ c¸c h×nh thøc : d¹y häc theo líp, d¹y häc theo nhãm, d¹y häc c¸ nh©n, trß ch¬i häc tËp. Víi nh÷ng h×nh thøc d¹y häc trªn, gi¸o viªn tuú theo néi dung cña bµi häc, tuỳ theo đặc trng của từng bớc trong quá trình triển khai bài dạy để lựa chọn các h×nh thøc d¹y häc cho phï hîp, thuËn tiÖn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶. Trong mét tiÕt häc, giáo viên có thể sử dụng phối hợp cả bốn hình thức một cách hợp lý, đúng lúc thì giờ dạy sẽ trở nên sinh động, tránh đợc sự đơn điệu, nhàm chán cho học sinh. Trß ch¬i häc tËp sÏ gãp phÇn t¹o nªn høng thó häc tËp cho c¸c em mµ tr¸nh đợc sự mệt mỏi, gò bó.Vì vậy, mỗi học sinh đều tham gia một cách tự nguyện qua đó mà bộc lộ đợc khả năng tiếp thu và lính hội của học sinh. BiÖn ph¸p 10 : Coi trong viÖc tæ chøc vµ x©y dùng m«i trêng häc tËp. Tríc hÕt lµ tæ chøc l¹i kh«ng gian líp häc, t¹o cho häc sinh cã niÒm tin vµ høng thó, cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong líp häc. Theo kiÓu d¹y truyÒn thång, gi¸o viªn ph¶i thuyÕt gi¶ng lµm mÉu vµ ®iÒu hµnh häc sinh lµm theo mÉu. Cßn khi ®a c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc míi vµo trong nhà trờng mọi học sinh đều phải tích cực tham gia vào hoạt động học tập theo kh¶ n¨ng vµ sù cè g¾ng cña c¸ nh©n. V× vËy, mµ häc sinh sÏ tËp trung h¬n vµo việc học tập. đồng thời lớp học cũng sẽ xuất hiện thêm các nhu cầu khác nh : tài liệu học tập, phơng tiện để thực hành, các đồ dùng học tập để thao tác cá nhân. Nên cần phải chú ý xây dựng môi trờng học tập để đáp ứng nhu cầu đó, góp phần tích cực cho việc đổi mới phơng pháp dạy học. Làm cho học sinh yêu thích học tập h¬n, g¾n bã h¬n víi líp häc. Biện pháp 11 : Đổi mới về đánh giá kết dạy – học Toán..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Đánh giá toàn diện và phong phú, vừa đánh giá về việc nắm lý thuyết, vừa đánh giá khả năng vận dụng vào thực hành giải quyết các bài tập và vận dụng vào cuộc sống. Đòi hỏi tất cả học sinh sử dụng hết thời gian quy định để làm bài tập.. Trong quá trình đánh giá chú ý động viên mọi cố gắng của học sinh dù rất bé. Kết hợp đánh giá thờng xuyên với đánh giá định kỳ, sử dụng các hình thức kiểm tra nh : kiểm tra vấn đáp, kiếm tra viết, kiểm tra dới hình thức tổ chức thi gi÷a c¸c nhãm, c¸c tæ ( díi d¹ng tæ chøc trß ch¬i häc tËp ...) Ch¬ng III kết quả đạt đợc Trong những năm gần đây, tôi được lãnh đạo nhà trường phân công giảng dạy lớp Bốn, tôi nhận thấy rằng phần giải toán có lời văn học sinh có phần lúng túng. Tôi đã áp dụng các biện pháp rèn kỹ năng giải toán nói trên để luyện giải toán cho các em. Tuỳ từng đối tượng và từng dạng bài toán, có em dạng này làm nhanh nhưng dạng khác lại chậm, từ đó trong quá trình giảng dạy tôi có cách bồi dưỡng những chổ yếu của học sinh. Đồng thời gây hứng thú cho các em khi học giờ toán bằng cách tranh thủ lúc rảnh rỗi tâm sự cùng các em , tham gia với các em trò chơi bổ ích như đố các em các bài toán cổ, toán đố ….Tổ chức thư giản bằng cách tính nhanh, …. Từ đó các em có hứng thú trong giải toán. Trong quá trình dạy tôi tuyệt đối không quát mắng, chê trách những em tiếp thu bài chậm hoặc số em hay làm bài sai. Đối với những em học khá giỏi tôi luôn khuyến khích các em ngoài việc giải các bài toán có trong sách giáo khoa, về nhà sưu tầm thêm các dạng toán và giải theo biện pháp đã được luyện ở lớp. Chính vì vậy, học sinh có nhiều tiến bộ trong quá trình phân tích, tóm tắt, giải toán có lời văn thành thạo hơn. Các em đạt kết quả cao và có hứng thú trong việc học giải toán có lời văn. Kết quả khảo sát chất lượng cuối năm học 2011-2012 - môn toán của lớp 4B trường tiểu học số 1 Quảng Phú (lớp tôi chủ nhiệm) đạt như sau: Điểm 0 - 4: 0 em  0 % Điểm 5 - 6: 5 em  14,7 % Điểm 7 - 8: 11 em  32,4 % Điểm 9 -10: 18 em  52,9 % PhÇn III KÕt luËn C¬ së cña viÖc rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp Bèn lµ c¨n cø vµo thùc tr¹ng d¹y häc To¸n ë trêng TiÓu häc sè 1 Qu¶ng Phó vµ môc tiªu d¹y học Toán của Bậc tiểu học. Trên cơ sở đó tôi đã đa ra những biện pháp để rèn kỹ năng giả toán có lời văn cho học sinh lớp Bốn có tính khả thi và đã đợc thử nghiệm t¹i nhµ trêng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc trong viÖc n©ng cao chÊt lîng häc To¸n cña c¸c em häc sinh. Gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn cña nhµ trêng. Các biện pháp đc ra trong đề tài đợc kế thừa kinh nghiệm qua thực tế của ngời đi trớc và sự đúc rút kinh nghiệm của bản thân, kết hợp với quan điểm hiện đại về Giáo dục và dạy- học môn Toán ở bậc tiểu học. Để thực hiện đề tài có hiệu quả cao cần phải phối hợp đồng bộ giữa các biện pháp. Có nh vậy mới tạo sự chuyển biến m¹nh mÏ vÒ chÊt lîng d¹y –häc m«n To¸n nãi chung vµ gi¶i to¸n cã líi v¨n nãi riªng..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Làm thế nào để giáo dục có hiệu quả? Đó là điều mà mỗi nhà giáo có lơng t©m, cã tr¸ch nhiÖm thêng tr¨n trë, suy nghÜ… Muèn cho gi¸o dôc cã hiÖu qu¶ th× ngời giáo viên phải nỗ lực, sáng tạo và đầu t thích đáng cho công việc của mình. §Æc biÖt lµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ học. Nh chúng ta đã biết: Dạy học vừa là một môn khoa học đồng thời là một nghệ thuËt - nghÖ thuËt s ph¹m. Muèn cã giê d¹y tèt, gi¸o viªn ph¶i thùc sù yªu nghÒ mÕn trÎ, kh«ng ng¹i khó, ngại khổ mà phải đào sâu suy nghĩ, tích cực sáng tạo tìm tòi cái mới để dạy. Có đợc nh vậy tất yếu bài giảng sẽ thành công. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i d¹y cho häc sinh c¸c kü n¨ng quan sát, phân tích, đặt vấn đề và lập kế hoạch giải quyết vấn đề, rèn cho học sinh tÝnh kiªn nhÉn, tinh thÇn say mª häc tËp díi sù gîi më cña thÇy. Trong đánh giá, việc chấm tay đôi với học sinh hoặc để cho học sinh tự chấm bài mình, đợc chấm bài bạn là một điều hết sức quan trọng.Trong quá trình ấy ngòi giáo viên sẻ trực tiếp chỉ ra cho học sinh đợc cái hay, cái đợc trong khi làm bài tập toán. Đồng thời cũng là cơ hội để các em tự đánh giá nhận xét kết quả làm việc của mình, của bạn. Dùng điểm số để khuyến khích sự sáng tạo, tích cực của học sinh. D¹y häc lµ mét nghÒ cao quý nhÊt trong nh÷ng nghÒ cao quý. ChÝnh v× vËy, trong dạy học ngời giáo viên phải luôn luôn tôn trọng nhân cách của trẻ, không đợc gây ức chế cho học sinh bởi nếu có thì sẽ không bao giờ phát triển hết khả năng và sức sáng tạo của các em. Hãy gần gũi tâm sự để trở thành ngời bạn lớn mà các em có thể chia sẽ mọi vấn đề trong học tập và trong cuộc sống. Sau thêi gian t×m tßi, nghiªn cøu vËn dông c¸c biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n tôi thấy nó mang lại kết quả khá cao. Chất lợng môn toán đã nâng lên rõ rệt. Để ph¸t huy vµ duy tr× chÊt lîng gi¶i to¸n nãi chung vµ chÊt lîng m«n to¸n nãi riªng trong quá trình giảng dạy ngời giáo viên phải có kiến thức và đặc biệt phải nắm v÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ vËn dông phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o; Khi d¹y gi¶i to¸n, ngêi gi¸o viªn cÇn biÕt lùa chän, x©y dùng mét hệ thống bài tập. Một hệ thống đảm bảo các yêu cầu sau: - Tính mục đích (cả kiến thức, kỹ năng, phát triển t duy khả năng suy luận, tính thùc tiÔn vµ gi¸o dôc) - Tính cân đối ( Cả về số lợng nội dung kiến thức, thể loại…) - Tính đa dạng ( Sắp xếp theo tình tự từ dễ đến khó, từ bài học cũng cố cơ bản tới bµi tËp vËn dông, ph¸t triÓn…). -Tính vừa sức ( Sát với đối tợng). - Rèn kỹ năng giải toán không phải là giảng giải, cung cấp một lời giải sẵn, đầy đủ chính xác để học sinh phụ động hiểu, ghi chép… Mà chủ yếu là dạy học sinh biết suy nghĩ, để từ đó có thể giải đợc những bài toán đòi hỏi t duy độc lập linh hoạt, có óc phán đoán và phơng pháp giải toán. Chú ý tạo tình huống có vấn đề để học sinh tích cực chủ động tự giác tìm cách giải bài toán. Giáo viên chuẩn bị chu đáo cho viÖc gi¶i to¸n nh: - Gi¶i nhiÒu c¸ch, chän c¸ch gi¶i tèi u, c¸ch gi¶i cã ph¬ng ph¸p hay. - Xác định đợc yêu cầu cảu bài và trình độ kến thức tơng ứng để có thể ôn tập, còng cè tríc khi gi¶i. - Dù kiÕn nh÷ng khã kh¨n, sai lÇm cña häc sinh. C¸ch kh¾c phôc. - Xem xét mối quan hệ giữa các bài toán khác nhau để hệ thống hoá về dạng phơng pháp ( Nếu có). - Chuẩn bị tốt một hệ thống câu hỏi để giúp học sinh cũng cố kiến thức liên quan, tìm tòi lợi giải, vận dụng kết quả bài toán trong trờng hợp đặc biệt, tơng tự khái qu¸t thùc tiÔn hoÆc s¸ng t¹o mì réng ph¹m vi bµi to¸n . Tôi mong rằng, sáng kiến kinh nghiệm này sẽ đợc các thầy giáo, cô giáo đồng nghiệp tham khảo, bổ sung thêm để đầy đủ hơn góp phần vào việc dạy học To¸n ë TiÓu häc cã hiÖu qu¶. Qu¶ng Phó, ngµy 10 th¸ng 9 n¨m 2012.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Ngêi thùc hiÖn. Hoµng ThÞ H»ng. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Lª Thu HuyÒn - NguyÔn ThÞ H¬ng : ThiÕt kÕ to¸n 4; 2. §ç Trung HiÖu - NguyÔn Hïng Quang: Ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ; 3. Đào Nãi: Một số vấn đề về môn toán bậc tiểu học; 4. Ph¹m §×nh Thùc: Mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n ë tiÓu häc; 5. Bé gi¸o dôc vµ ®oµ t¹o: §æi míi néi dung ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ë tiÓu häc; 6. Ph¹m §×nh Thùc: Mét sè thñ thuËt gi¶i to¸n ë líp 4 vµ líp 5; 7. NguyÔn KÕ Toan: Thùc hµnh gi¶i to¸n tiÓu häc ; 8. NguyÔn TuÊn: ThiÕt kÕ to¸n 4; 9. T¹p chÝ tiÓu häc ; 10.TËp san ThÕ giíi trong ta;. Môc lôc Môc lôc PhÇn 1: PhÇn më ®Çu. Trang.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> 1. Lý do chọn đề tài 2. Môc §Ých yªu cÇu 3. NhiÖm vô nghiªn cøu 4. §èi tîng nghiªn cøu 5. Ph¹m vi nghiªn cøu 6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu PhÇn 2: Néi dung Chơng I : Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu 1. C¬ së lý luËn 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Ch¬ng II : Mét sè biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n ë líp 4 1. BiÖn ph¸p 1: CÇn qu¸n triÖt nhËn thøc trong gi¸o viªn sù cÇn thiÕt ph¶i rÌn kü n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp Bèn nãi riªng vµ cho häc sinh TiÓu häc nãi chung 2. Biện pháp 2: Chuẩn bị bài dạy chu đáo. 3. Biện pháp 3: Xây dựng cho học sinh thói quen đọc kỹ đề bài trớc khi lµm bµi. 4. BiÖn ph¸p 4: Híng dÉn häc sinh ph©n tÝch vµ tãm t¾t bµi to¸n 5. BiÖn ph¸p 5: Híng dÉn häc sinh t×m c¸ch gi¶i bµi to¸n. 6.BiÖn ph¸p 6: Tr×nh bµy bµi gi¶i 7. BiÖn ph¸p 7: Gióp häc sinh kiÓm tra bµi gi¶i 8. BiÖn ph¸p 8: Gióp häc sinh høng thó trong khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n 9. BiÖn ph¸p 9: §a c¸c h×nh thøc d¹y häc míi vµo trong qu¸ tr×nh d¹y - häc To¸n. 10. BiÖn ph¸p 10: : Coi trong viÖc tæ chøc vµ x©y dùng m«i trêng häc tËp. 11. Biện pháp 11:Đổi mới về đánh giá kết dạy – học Toán Chơng III: Kết quả đạt đợc PhÇn 3 : KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o. 1 2 2 2 2 2 3 3 3 4 5 6 6 6 6 8 11 12 12 12 13 13 13 14 16. ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 1 QUẢNG PHÚ ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GD&ĐT QUẢNG TRẠCH ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….

<span class='text_page_counter'>(16)</span>