I CẢ
ể ổ g ế
ghi

Vi

, ể

ghi
g

h

h h ề

i h

ế

i g

g

hh

gi

ih

g h
h

c a khu b o tồ
g h i gi
ề
iề

i
hiề

h

tôi i g i
ồ

i

hi

hi

hi
hi

hự

u

h

h h


g,

g h

gi

ồ g Th h H i

ề i
h

h

h

,

ộ

i h ống trong bốn xã

iề

i

h

i gi


tôi

g i ghi
h

h h

h i gi , h i iế
hiế

i i

ế
h

hự
t

g

i

h
h

s t–

ghi , ề

h


h h ố

i

”.

gi
i

ộ g

ồ g Th h H i, ề

ố

g, ặ

ự h
g, ộ

t

h ,

i

g

ĩ h


gi

i
u

u

i

h

g

h

u

i h
hh

h

u: “Nghiên cứu

t
h

g i


i g
g

g

h

ế i h ghi

i ựh

ề i ghi

i

g iế h

g, h

g
t

ghi

hự i ,
h

hi

h h


ề

h ộ

i

ồ g ghi

i ự ốg g
h

g h
ể
ih

h

i

T

h

i

hiề

iế


gg

i

h

h hh

ghi , g

h g5

Sinh viên

g

hi ,

Th H g

5


ỤC ỤC
I
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC B NG
DANH MỤC CÁC HÌNH NH
ẶT VẤ

HƯ

G TỔNG QUAN VẤ

Q
1.2.

Ề ................................................................................................... 1
Ề NGHIÊN CỨU.................................... 1

iểm phân lo i Bò sát - Ếch nhái Vi t Nam ..................................... 1
ộ ố

g

h ghi

.................................................................... 2

1.2.1. Một số cơng trình nghiên c u Bị sát - Ếch nhái ở

c ta .................... 2

1.2.2. Tình hình nghiên c u Bò sát - Ếch nhái t i KBTTNPhu Canh .............. 3
HƯ

G

Ặ


IỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU .................................... 5

iều ki n tự nhiên ...................................................................................... 5
2.1.1. V

a lý .............................................................................................. 5
a hình ................................................................................................... 5

3

iều ki n khí h u th

..................................................................... 5

iều ki n dân sinh, kinh tế xã hội.............................................................. 6
iều ki n dân sinh ................................................................................... 6
iều ki n về kinh tế ................................................................................ 7
h gi

2.3.
HƯ

h h h iều ki n tự nhiên, kinh tế xã hội c a 4 xã trong KBT9

G 3 MỤC TIÊU – ỐI TƯỢNG – NỘI DU G VÀ HƯ

G

PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................................................... 10
3.1. M c tiêu nghiên c u................................................................................. 10

3

ối

g,

iểm, th i gian nghiên c u .............................................. 10

3.3. Nội dung nghiên c u ................................................................................ 10
33

iều tra thành ph n loài ếch nhái t i KBTTN Phu Canh ..................... 10

33

iều tra sự phân bố c a Bò sát - Ếch nhái theo sinh c nh .................... 10


333 X

nh các mối e

ến khu h Bò sát - Ếch nhái t i KBTTN Phu

Canh................................................................................................................. 10
334

ề xu t một số gi i pháp qu n lý b o tồn khu h Bò sát - Ếch nhái t i

khu vực nghiên c u. ........................................................................................ 10

34

h

g h

ghi

u.......................................................................... 10

3.4.1. Công tác chuẩn b .................................................................................. 10
34

iều tra thành ph n lồi Bị sát - Ếch nhái KBTTN Phu Canh. ........... 11

343

iều tra sự phân bố theo sinh c nh c a Bò sát - Ếch nhái t i khu b o

tồn thiên nhiên Phu Canh. ............................................................................... 15
344

h gi

ối e

ến khu h Bò sát - Ếch nhái c a khu b o tồn

thiên nhiên Phu Canh ...................................................................................... 16
HƯ


G 4 KẾT QU VÀ PHÂN TÍCH KẾT QU .................................. 18

4.1. Thành ph n loài ........................................................................................ 18
4.1.1. Kết qu .................................................................................................. 18
4

h gi

ề

ng phân lo i h c ....................................................... 24

4.2. Phân bố Bò sát - Ếch nhái theo sinh c nh ................................................ 27
4.2.1. Mô t sinh c nh ..................................................................................... 27
4.2.2. Phân bố Bò Sát - Ếch nhái theo sinh c nh ............................................ 30
4.2.3. So sánh sự

ng giữa các sinh c nh ................................................. 31

4.3. Giá tr b o tồn c a các lồi Bị sát - Ếch nhái .......................................... 33
4.4. Các mối e

ến các lồi Bị sát - Ếch nhái trong KBT thiên nhiên Phu

Canh................................................................................................................. 34
4.5. Công tác qu

ề xu t một số gi i pháp b o tồ


ộng v t hoang dã

t i KBT ............................................................................................................ 39
4.5.1. Thực tr ng cơng tác qu n lí ................................................................... 39
45

ề xu t một số bi n pháp ...................................................................... 40

KẾT LUẬN – TỒN TẠI – KIẾN NGHỊ ........................................................ 44
TÀI LIỆU THAM KH O
HỤ Ụ


ỘT SỐ TỪ VIẾT TẮT
Từ đầy đủ

Từ viết tắt
KBTTN

Khu b o tồn thiên nhiên

KBT

Khu b o tồn

BQL

Ban qu n lý

CP


Chính ph

UBND

Uỷ ban nhân dân

IUCN

Tổ ch c b o tồn thiên nhiên thế gi i

SĐV

S h ỏ Vi t Nam

Đ

Ngh

nh

SC

Sinh c nh

STT

Số th tự

QĐ


Quyế

BTTN

nh

B o tồn thiên nhiên

MV

M uv t

PV

Phỏng v n

QS

Quan sát

TL

Tài li u


DA H

ỤC CÁC BẢ G


B ng 1.1 Tổng kết về phân lo i Bò sát –Ếch nhái ở Vi t Nam theo th i gian . 1
B ng 3.1. Kế ho ch thực hi n ......................................................................... 10
h

B ng 3.2. Phỏng v n th
B ng 3.3.Tuyế
B g34

h

g ................................... 12

iều tra .................................................................................. 13

iều tra Bò sát - Ếch nhái theo tuyến ............................................. 14

B ng 3.5. Các tuyế

iều tra theo d ng sinh c nh .......................................... 15

B ng 3.6. Phân bố Bò sát – Ếch nhái theo sinh c nh ...................................... 16
B ng 3.7. Các mối e

ến lồi Bị sát - Ếch nhái trên tuyế

iều tra ...... 17

B ng 4.1. Danh l c Bò sát - Ếch nhái KBTTN Phu Canh .............................. 18
B ng 4.2. So sánh về phân lo i h c c a một số KBTTN................................ 25
B ng 4.3. Phân bố Bò sát - Ếch nhái theo sinh c nh ...................................... 30

g 44 M

ộ

ng giữa các sinh c nh theo ch số Alpha, Bêta và

Gamma ............................................................................................................ 31
B ng 4.5. Danh l c giá tr b o tồn c a các loài Bò sát - Ếch nhái.................. 33
B ng 4.6. Tổng h p các mối e

a trên tuyế

iều tra ................................. 39


DA H

Hình 3.1. Tuyế

ỤC CÁC HÌ H Ả H

iều tra Bò sát - Ếch nhái ..................................................... 17
i Cyclophiops multicinctus ......................................... 22

Hình 4.1. R n nhiề

Hình 4.2. Cá cóc s n Echinotriton asperrimus ............................................... 23
Hình 4.3. Rùa núi viền (Manouria impressa ) ................................................ 24
Hình 4.3. Biể


ồm

ộ

ng phân lo i h c L p Bị sát - Ếch nhái....... 25

Hình 4.4. Biể

ồm

ộ

ng lồi Bị sát theo h l p Bị sát ................. 26

Hình 4.5. Biề

ồm

ng c a lồi Ếch nhái theo h l p Ếch nhái ....... 27

Hình 4.6. Sinh c h ồng ruộng ..................................................................... 28
(Nguồn: Nguy n Th H ng) ............................................................................ 28
Hình 4.7. Sinh c h

g

y ....................................................................... 28

Hình 4.8. Sinh c nh r ng tự nhiên .................................................................. 29
Hình 4.9. Sinh c nh làng b n .......................................................................... 29

Hình 4.10. Sinh c nh suối, he

c .............................................................. 30

Hình 4.11. Ho

ộng khai thác gỗ ................................................................. 35

H h4

h gia súc ............................................................................ 36

h

Hình 4.13. Canh tác nơng nghi p .................................................................... 36
H h4 4

ốt r

g

Hình 4.15. L n chiế
Hình 4.16. Mối e

g

y ................................................................ 37

t r ng ....................................................................... 37
a Bò sát - Ếch nhái theo tuyế


iều tra ......................... 38


ĐẶT VẤ ĐỀ
H sinh thái c u t o t 5 thành ph n: khí h ,
g h

vi sinh v
trong nguồ

h h h n khác, Bò sát - ếch nhái là một bộ ph n

i g

ộng v t r ng, chúng giữ vai trị là một m t xích trong

m g

chuỗi th
g h

g h sinh thái r ng. Thực hi n ch c

i th

ển hóa v t ch ,
g hi

su t sinh h


t, thực v , ộng v t và

g

ng, không nhữ g

hi

i

g

mb

g

g ể trong vi c giữ cân

b ng trong các h sinh thái tự nhiên.
Bò sát - ếch nhái ở Vi t Nam gồm 369 lồi Bị sát thuộc 24 h 3 bộ và
176 loài Ếch nhái thuộc 10 h và 3 bộ (Nguy
Nguy n Qu g T
bố rộng rãi v i kh

V

S g, Hồ Thu Cúc và

ng, 2008). Các lồi Bị sát – Ếch nhái ở

g h h ghi

c ta có phân

h g h n bố ở nhiều d ng khác

nhau. Các lồi Bị sát - Ếch nhái còn là sinh v t ch th c

i

ng. Trong

cuộc sống hàng ngày, chúng góp ph n tích cực vào vi c tiêu di t một số lồi
cơn trùng có h i,

g

h : m nguồn thực phẩ ,

h h

c li u, s d ng vào m

Hi n nay nguồn tài nguyên Bò sát - Ế h h i
nhiề

i

g


về số

ng ch yếu do n

h h

i s d ng chúng vào những m

g

tuy t ch g

g

g

g

h
i…

suy gi m m nh,

h

ến suy gi m
i

t, suy gi m di n tích r ng, m


ng

số g…
Khu b o tồn thiên nhiên Phu Canh n m trong h thống các khu r ng
ặc d ng ở Vi t Nam, có vai trị quan tr ng trong vi c b o tồ
d ng sinh h c c a quố gi

c thành l p theo Quyế

i g

nh số 649/Q -UB

ngày 15/10/2001 c a UBND t nh Hịa Bình về vi c phê duy t dự án khu b o
tồn thiên nhiên Phu Canh thuộc huy
g h

Canh có ch

c, t nh Hịa Bình. KBTTN Phu

ựng giá tr

ộng, thực v t quý hiếm. Mặ

ng sinh h c cao v i nhiều loài
ghĩ

n trong vi c b o tồn sự


d ng sinh h c, song v n cịn r t ít tài li u nghiên c u ch
giá tr

ng h

khai thác

ộng thực v t t i khu b o tồn. Bên c h
1

,

c hết
g hững


g

ố

g

i

tr ng nhiều lồi hi n có một số
ng sinh h c, bổ sung nguồ
thái, sự

g
i


suy gi m về số

ng nghiêm

ở nên hiếm. Nh m góp ph n b o tồn
i u và những kiến th c về ặ

ng về thành ph n, giá tr và các mối e

iểm sinh

a c a các lồi Bị sát -

Ếch nhái t i khu B o tồn thiên nhiên Phu Canh, giúp cho công tác qu n lý b o
v

c tố h

nghiên c

h h

: “Nghiên cứu

h ge

iến hành thực hi

ề tài


m khu h Bò sát - ch nhái t i khu b o t n

thiên nhiên Phu Canh”

2


CHƯ

G1

TỔ G QUA VẤ ĐỀ GHIÊ CỨU
1.1. Quan điểm phân loại Bò sát - Ếch nhái Việt Nam
Q

iểm về phân lo i Bò sát - Ếch nhái ở Vi

h

th i kì và khác nhau giữa các tác gi (b ng 2.1). Chẳng h n Nguy
và Hồ Thu Cúc (1996)[6]
loài Ế h h i

ế

thêm 38 lồi Bị sát và 80 lồi Ế h h i

h i


g h
S

c Vi
cx

ổ sung

ng[7]

g ố Bò sát - Ế h h i

phát hi n lên tổng số 296 loài và 162 loài Ế h h i

vùng x

V n Sáng

hống kê ở Vi t Nam có 258 lồi Bị sát và 82
5, tác gi Nguy n Qu g T

Bò sát - Ếch nhái ở nhiề

ổi qua các

c

ết qu nghiên c u

h , ặc bi t ở vùng núi, vùng sâu,

3

g ố 458 lồi Bị sát - Ếch

nh, ba tác gi này l i tiếp t c công bố thêm 84 lồi m i và
c 369 lồi Bị sát và 176 loài Ếch nhái thuộc 6 bộ và 34

tổng h

h trong danh l c Bò sát, Ếch nhái Vi t Nam 2008.
Có thể nói, nghiên c u về thành ph n lồi Bị sát - Ếch nhái ở Vi t
996 ến nay, số loài m i

c nhiều tác gi quan tâm. Kể t
biế

ến ngày càng nhiề ,

h ng tỏ sự

ghi

c

ĩ h ực này

h a hẹn sẽ mang l i nhiều thành cơng cho các tổ ch ,

h


ến

nó.
Bảng 1.1 Tổng kết về phân loại Bò sát –Ếch nhái ở Việt Nam theo thời
gian
ăm

Bị sát
Ếch nhái
Bộ Họ Lồi Bộ Họ Lồi

1996

3

23

258

3

9

82

2005

3

23


296

3

9

162

2008

3

24

396

3

10

176

Mặc dù có nhiề
s d g

guồn thơng tin
g

V


g
g
g
g

iểm phân lo i h

iểm phân lo i theo Nguy
1

V

S g Hồ Th
(1996)
V S g, Hồ Th
Q gT
g ( 5)
V S g, Hồ Th
Q gT
g ( 8)
h

g

g ề tài v n

S g, Hồ Thu Cúc và Nguy n



Qu g T

ng (2008)[8]

nh

và chi tiế h

ở phân lo i
.

ột số cơng trình nghiên cứu

1.2.

T xa x
hự

g

hẩ ,

i

g h i

h

g


g h

g

, 45

-Ế h h i

i

hiế

ở ướ t

ộ ố

g

h ghi

e,F

h

h ghi

9 4 – 944 ở

-Ế h h i


s t-

h ộ ,

g

i

i h h i

g i h :

h

h

h

ứu

i

ộ ố
h

g h h h

1.2.1. Một số ô g tr
Ế h h i


g

h…

g
T

iế

h ố ,

ộ

h

h thống phân lo i c p

ề

fe , A ge , Ti

e

gD

g

i h

, 44


ộ g

hố g

77

i

-

i h

,…
i

i

i

, 7

i

i

i

ghi


h ế h h i
Th i
ề

h

-Ế h h i

g h gT
i

h

gh h iế h h iề
i h

4

i
96 ,

h

3 5
ở

V

iR ,7


i Th

Gi i
hỏ

g

8
ghi

7

i Ế h h i, 4

iR
h

V

ở

ể(

i

ghĩ
g,

96


Tiế

gS

)
ề i h ế,
ế

iế h h ghi

i

(H

h)

hố g

4

iẾ h h i

997 ế
i hiề

i

)

ở Hữ


ở hi

,3

h

96 GS

ghi

ghi

hố g

iế h h

ế

ế

Ế h h i, 9

96 , 96

N

ộ g

96


i
Tiế

- Ế h h i,

g

g h

(Python molurus) và Ba ba gai

(Th i g

iề

36 i
i h

T

h

h hi ,

V
iR

i


(Palea steindachneri) ở
h

h
iề

gT )

i Th

công ố

h

ộ gh

ự Vĩ h i h (Q

Ế h h i, 7

945 ế

hiề
g Ở h
2

ự

g
g


h ghi
Vi

có các


g

h ghi

g

997 ế
nhái t i khu b

Q

gT

3 Nghiên c

g

tồ thiên nhiên Th

g Tiế , huy

g
h


“ h

quan x
g
h

ố g 2007, NX

Gi

ối…
hi

“ ộ g

g hữ g
g

D [5])

g
h

h ồ g Th

g Th

ghi
i


hữ

h Vi

”

V

ghi

ộ ố

i

h i,

ộ g

g

g ồ

954 ế

g

h

gi


hự

h

h i

h

h

g

x

-Ế h h i

, h g

h g

h ,

i(
h

i h

x


6ở
hối h

i h h i, i h h

i … h

khu h Bò sát, Ế h

-Ế h h i

T

hẩ ,

h

g

h

Kim Bơi, t h Hịa Bình

H

ghi

g ghi

g


g

g gh

ộR ”

g

h ể

h

h

g

Nhìn chung

iể

4 ế

h ghi
7, i

Hồ Th

mộ số ặ


ỗ Quang Huy (2001). T

c

g

ghĩ
g, h h i

hiề

i i h

h

…

1.2.2. T

g

ứu

s t-

t

KBTTNPhu Canh

1.2.2.1. Đa dạng về hệ sinh thái, thảm thực vật, sự đa dạng về tài nguyên Bò

sát - Ếch nhái tại KBTTN Phu Canh
h

ồ

hi

hi

h

Phu Canh

H

i h h i

g hi

i

H

i h h i

g hỗ gi

H

i h h i


g

H

i h h i

g ỏ,

H

i h h i

g ghi

h

i
e

i h h i h

ế

:

i.

.


gx hẩ

i

.

i.
.

1.2.2.2. Tài nguyên Bò sát - Ếch nhái trong khu vực
Theo thố g

V Tiến Th nh (2012)

nhái t i KBTTN Phu Canh:
*

_ Re i i

3

hống kê số

ng Bò sát - Ếch


Ghi h
ố

g


i

hiế

hiề

g

h

gồ

7

iT

h

i

i

i
g gh

g

h


_A

hiế

ghè

h

ựh

iề

hh ở g ế

hố g

– CP[2] h ộ

i

iề

ộ

hế

h
5
h


I

II , 3

hi i
4

h

g

h3

hố g
h ộ

g

ỏ hế gi i

g

*

ộ T

h

6h
i


h

h

i 4

ự hi

ự

g6h

h

ộ, h g

g

g

i T
hự

g ề h h h

ghè

i


ở

hể

h gi

i

ộ

ộ

i

1.2.2.3. Những mối đe dọa tới các lồi Bị sát - Ếch nhái
Dự vào kế qu số li
h

ồ

i h ố g

g h

hiề

g h

i


h ,

hi

hi

ự

cho th :

ồ

h

 h
gi

h

, i
g

ố g h

i

g

i


-Ế h h i

ế

i

ự
,

i

ở

h

h

h g

h

g h
g

i i h

hữ g h

g i
h


g ối
h

i

i
ối

ể gi

g
i

hi

h

i

ối e
ế

ự

i h

ối

i


h

hi

hi

i g
h

h

i

h

g sinh

h hg

-Ế h h i
i

ự
hi

g

ồ
i h h i,


ự ch

sinh h c. Tuy nhiên, có r t ít cơng trình nghiên c u về
v

ố,

hiề

h h

h ố g

ối e

Khu b o tồ

hiể

g ố g h h

hiế
i h

ộ

i

xé : Q


ề ố
i

,
i

h ố g

ồ g

h , ố g h

ối

ề ố

g

i ố g h

h g
h

hiề

Phu Canh

ồ


i ộ g

gi

thu th

i
V

,

i hi

ựng sự
i g

i

ng

ộng, thực

, ặc bi t là các cơng trình nghiên c u về Bò sát - Ếch nhái còn r t

h n chế.
4


CHƯ
ĐẶC ĐIỂ


G2

KHU VỰC GHIÊ CỨU

2.1. Điều kiện tự nhiên
2.1.1. Vị trí ị lý
Khu B o tồn thiên nhiên Phu Canh - Huy
a gi i qu n lý hành chính c a 4 x :

thuộ

Kết và Tân Pheo, có t

ộ

c - T nh Hồ Bình

ồng h

,

ồng Ruộ g,

°56' 8" ĩ ộ B c

a lý:

5° '4" i h ộ


g

Tổng di n tích tự nhiên c a KBT là 5.644 ha, gồm 1 phân khu b o v
nghiêm ngặt v i di n tích trên 2.400 ha, 2 phân khu ph c hồi sinh thái trên
h T

3.

g

, i

h

KBT, di

h

h

t có r ng là 4.213 ha chiếm 74% di n tích
h

ng là 1.337 ha, di

t khác là 96 ha.

ồng Chum, kho nh 11, 14, 19 xã

Phía B c giáp kho nh 11, 14, 15 x

Tân Pheo.

ết.

Phía Nam giáp kho nh 1 xã n Hồ, kho nh 23 x
h

g gi

i kho nh 15, 23, xã Tân Pheo, kho nh 1, 5, 8, 12, 16,

ết.

x

ồng Ruộng, kho nh 17, 23, 31

Phía Tây giáp kho nh 9, 12, 13, 18 x
x

ồng Chum.

2.1.2. ị
Khu B o tồn thiên nhiên Phu Canh
ộ cao tuy

ối cao nh

iểm có


nh Phu Canh 349 , ộ cao th p nh t là 250m,

ộ cao trung bình là 900m so v i mặ
hình hiểm trở,

i

a hình vùng

h h ở g ến vi

c biể

i ig

h

ộ dố
h

h
g

≈ 9˚,
g

a

n lý,


thống kê kiểm soát di n biến tài nguyên r ng ở khu vực này.
2.1.3.

ều

í ậu t ủ vă

2.1.3.1. Khí hậu
Khu b o tồn thiên nhiên Phu Canh có khí h u chung c a t nh Hồ Bình,
có hai mùa rõ r t trong mộ
5


+

:

8 %

chiế

h g5 ế

h g

,

g

h


1800mm

g
h g

+ Mùa khô t
%

130mm chiế

ế

h g4

,

g

h

g

Số g

g

110 - 130 ngày.

ộ ẩm khơng khí bình qn 80% cao nh t 90%, th p nh t 74%. Nhi t

ộ h g h

h

˚ ,

h

8˚ , h p nh

˚

i t có ngày

xuống t i 5.
Gió:
gi

+ Mùa hè ch yế
+

g

gi

g

gi T
g


.
g

c thổi thành t

t t 6-10 ngày.

2.1.3.2. Thuỷ văn
Khu B o tồn thiên nhiên Phu Canh có 2 suối l n: nhánh suối Nh p và
suối c a Chum.
- Suối Nh p b t nguồn t x

ng Chiềng ch y qua x

h p v i suối Nh p t i khu vực xóm Nh p x
- Suối Chum b t nguồn t x

ồng Ruộ g, ổ

g

ng Chiềng ch y qua x

h p v i suối Nh p t i khu vực xóm Nh p x

ồng Chum,
ồng Chum,

ồng Ruộ g, ổ


Ngồi ra cịn có suối C a Chơng b t nguồn t

g

nh núi Phu Canh xã

ết ch y ra hồ S g
2.2. Điều kiện dân sinh, kinh tế xã hội
2.2.1.

ều

dâ s

2.2.1.1. Dân số và dân tộc
- Thành phần dân tộc: Dân tộ T
tộ

g

467 g

9,47 % và Dân Tộ

9 565 g

i, chiếm 85,34 %; Dân

i, chiếm 4,16 %; Dân tộ D


i h

93 g

6

g

i chiếm

i chiếm 0,83 %;
g 8

- Dân số: Trong 4 xã có 2.606 hộ v i 11.207 nhân khẩ
xóm, b n chiếm 22,25% nhân khẩu toàn huy ,
nghi

9 7 g

g

h

i chiếm 97,5%, nhân khẩu phi nông nghi
6

hẩu nông
8

g


i


g

(ch yếu là giáo viên, nhân viên y tế) chiếm 2,5 % tỷ l

ốh g

c tính 1,3%;
Trong khu vực có ba dân tộc chính: dân tộc Tày, dân tộ

ng, dân tộc

Dao. Ngồi ra, cịn một số ít dân tộc Kinh sinh sống trong khu vực b o tồn.
2.2.1.2. Lao động
ộng ch yế

Thành ph

ộng nơng nghi p. Một số ít là phi

nơng nghi p.
- Lao động: Tồn vùng khu b o tồn có tổng số
:

ộng nơng nghi

53 7 g


ộng phi nơng nghi

g

V i tổng 2.5027 hộ gi

ộ g55 9 g

i (chiếm 96,1% tổng số
763 h

hẩu. Nhữ g g

sinh sống t i bên trong và d c ranh gi i KBT chính vì v
e

a trực tiế

2.2.2.
h ,
h

ều

ộng), Lao

ộng).

i (chiếm 3,9% tổng số

h

i, trong

i dân

o ra các mối

ối v i tài nguyên r ng.
về

tế

- Sản xuất nơng nghiệp: Tổng di

h

g xu t bình quân 31 t /ha, s

g

6 ,4 g/ g

i/

t ruộng c a 4 xã ch có 209,84
h g
g

i ch


t 650,5 t /

,

g hực

c 25% nhu c

c a nhân dân.
- Chăn nuôi: Cộ g ồng ch yếu ni trâu, bị, l n, gà, ngan, v t, ngỗng,
dê, v.v. Theo thố g
65

,

9 h

n 4.010 con. Ch yế

,
h

87
h

,

t trồ g ồi tr c và


r ng tự nhiên.
- Hoạt động lâm nghiệp: Khu b o tồn ch yếu bào v r ng là chính; b ng
nguồn vốn dự

66

g

triển s n xu t lâm nghi

h

g4x

h ực phát

h n khốn khoanh ni b o v r ng hi n có

(r ng phịng hộ xung yếu và r t xung yếu) c a 4 xã thuộc vùng khu b o tồn.
Trồng m i r ng phòng hộ

837 h ,

cây v a phát huy hi u qu kinh tế c a 2 x

7

g
ồ g h


364 h

ng luồng là loài
ồng Ruộng.


- Thu nhập của nhân dân: B h
g/ g

i/

h , h

h p bình quân ch

ồ g/ g

t 3 tri

i/

Cơ sở hạ tầng

2.2.2.1

a. Giao thông: h
ế

h ộ 433


;T ế
H

x T

g i
ế x

ồ

x

g

he

ix

g

Ê hx T

ồ gR ộ g

ế

g

ồ g h


4 h

t nông nghi

ế

i 6,7
ế , xã

x

i3
ề

h

i cho s n xu t nông nghi p. Riêng hồ Cang x
cho g

gồ

x

x
i h i

b. Thủy lợi: Khu b o tồn, hi n t i các x
T

ngày càng b thu hẹp nên kh

gi

t 60,4

i sống nhân dân ở

. Các ngành nghề khác phát triển ch
h

Y

g hực ch

hi

g

c

ết dự trữ

i

ộ che ph c a r ng Phu Canh

g ự trữ

g

i c a hồ


g

i h h h g
.

n: T t c các xã trong khu b o tồ

d. Nước: Khu b o tồ
ng ống d

i

i quốc gia.
W

c dự án 472 và dự
c công cộ g,

c và các bể ch

dân trong 4 x

ề

xây dựng

m b o 100% số hộ

c sinh ho t.


2.2.2.2. Văn hóa xã hội
a. Giáo dục: Các xã trong khu b o tồ
ở, v i các phòng h c kiên cố

trung h
h

g

h 35

ề

2 c p tiểu h c và

c xây dựng t nguồn vốn c a

a Chính ph và dự án WB. Tổng số trẻ e

i h c (t 6 – 14 tuổi)

3 54 e

ội g gi

i

h


g ộ tuổi

ng là các th y cô

giáo ở t nh, huy n và một số huy n miền xuôi lên công tác.
b. Y tế:

ởh t g h

h

nh nghèo nàn, thiếu thốn về thuốc

men, thiếu trang thiết b khám chữa b nh, thiế

ội g

ộ y tế

g

lực chuyên môn, nên hi u qu khám chữa b h h
. Vă

: iều ki n kinh tế cịn gặp nhiề

hố cịn nhiều h n chế, số hộ

h


h

h ,

i hh

g i n nghe nhìn m i ch chiếm 40-

50% số hộ trong xã.
8


2.3. Đánh giá tình hình điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của 4 xã trong
KBT
- Khu B o tồn có di n tích gỗ r ng tự nhiên t p trung l n, có h thực v t,
ộng v

ng phong phú.

-

t s n xu t nơng nghi
h

cịn r t nhiề
- h

h
i


i he

i sống c a nhân dân trong vùng lõi

h

ột nguồn thu nh p thêm cho các hộ gia
g h

h

g

h h

h

ng m c d ch b nh và s

h

g h

g h
ng

không cao.
ộ g

- Dù nhân lự

nghề h
phá r
gi

h

h

g

h

c t n d ng, các ngành

iển nên tình tr ng khai thác r ng tự nhiên v n di n ra,
g

,

ộng v t hoang dã nh

g h

h p cho

h
-T

h ộ dân trí c a bà con cịn h n chế.


-

ng giao thông trong khu b o tồ

*

h

ồng số g
b o tồ

i i h

y, vi c phát triển kinh tế xã hội, t
g

g õi

g

ng sinh h ,

g h

thu nh p, gi m tỷ l

h , gi
g

h


i c làm cho cộng

m KBT là r t quan tr g ối v i công tác
g h g hộ

i ghè ,… ẽ giúp gi m b t s

b o tồn.

9

u nguồn,... nâng cao m c
é

g

i

ến khu


CHƯ

G3

ỤC TIÊU – ĐỐI TƯỢ G – ỘI DU G VÀ PHƯ

G PHÁP


GHIÊ CỨU
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Góp ph n cung c
h
i u về hi n tr ng tài nguyên Bò sát - Ếch
nhái c a khu b o tồn thiên nhiên Phu Canh t
ở ề xu t một số
gi i pháp b o tồn lồi có hi u qu .
3.2. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu
- ối ng: Các lồi Bị sát - Ếch nhái t i khu b o tồn thiên nhiên Phu Canh.
iểm: Khu b o tồn thiên nhiên Phu Canh – huy
c – t nh
Hịa Bình.
- Th i gian nghiên c u: B
u t g 9/ / 5 ến ngày 13/5/2015
nộp báo các khóa lu n tốt nghi p. Nội dung công vi
c chia thành các
gi i
n
c trình bày t i b ng 3.1.
Bảng 3.1. Kế hoạch thực hiện
STT
ội dung công việc
1 Th h
h
h i i ,h
hi
ề
h
hự

i h
ồ hi
hi
2
Canh - h
- hH
h
3 X
ố i
4 Xử lí số liệu hồn thiện luận văn
3.3. Nội dung nghiên cứu
3.3.1.

ều tr t

3.3.2.

ều tr sự p â

3.3.3. X

p ầ l

ị

ế

t

ố ủ

ố

ế

h

20/3/2015 - 6/4/2015
8/4/2015 - 17/4/2015
20/4/2015 - 13/5/2015

K TTN

s t-

e dọ

Thời gian
g 12/1/2015 - 11/3/2015

u

t e s
u

s t-

t

K TTN


Phu Canh
3.3.4. ề xuất
u vự

g

ột số g

p

p qu

lý

t

u

s t-

t

ứu.

3.4. Phương pháp nghiên cứu
3.4.1. ô g t

uẩ

Thu th p tài li


ị
i

ến v

ề nghiên c

h :

khoa h c về thành ph n loài, sinh thái t p tính c a lồi Bị sát - Ế h h i, ặc
iểm khu vực nghiên c

…
10


:

Chuẩn b d ng c ph c v cho công vi c nghiên c
i ,

a bàn, kính lúp, b ng biểu phỏng v , iề

S

ộ nghiên c

ặ


nh lo i

ồ, bình ngâm tiêu b n, Foocmon (cồn 900)

Bò sát - Ếch nhái, gi y can b
è

h

iểm khu vự

i ựng m …

iều tra thông qua b

và b

ồ hi n tr ng tài nguyên c a khu vực

3.4.2.

ều tr t

p ầ l

,

s t-

ồ


a hình

KBTTN Phu Canh.

3.4.2.1. Phương pháp phỏng vấn
* ối

ng: Là các cán bộ thực hi n công tác b o tồn.

-M

h hỏng v n: Nh m thu th p thông tin về nguồn tài nguyên

Bò sát - Ếch nhái, nhữ g
chúng nhiều nh ,

i h

ng xu t hi n nhiều, th i gian có thể b t gặp

hh h

t các lồi bò sát - ếch nhái quý hiếm hi n

nay ở khu vực b o tồn, tình hình b o tồn t i khu vự …
*

ối


ở 3 gi i
Số

h

ng: Là th

h

g, tiến hành phỏng v n

ến 30 tuổi, t 30 – 50 tuổi và trên 50 tuổi.

n tuổi bao gồm t

ng phiếu phát ra là 30 phiếu phỏng v n cho nhân dân trong 4 xã trong

khu b o tồ :

ế,

ồng Ruộ g,

hững câu hỏi

g

h

ồng Chum, Tân Pheo. Các câu hỏi

hh

g

hh

ng, nội dung

t p chung ch yếu vào thành ph n loài, giá tr s d ng, sinh c nh b t gặp, ý
th c b o v

ối v i loài ở 2 dân tộ

ộc Tày và dân tộc Dao. Kết h p
g,

v i vi c phỏng v n thu th p và quan sát thêm các m u v t (x
h , g

…)

c một số h g i

g

hộ gi

nh, ch p

u về ặ


h ể

hể x y

i và n m b t

iểm khu h Bò sát - Ế h h i

i

Khi tiến hành phỏng v n kết h p vi c s d ng bộ nh ch p một số lồi
Bị sát - Ếch nhái có trong khu b o tồ
h

g
-M

ể thu n ti n cho th
gặp.

nh n biết ra loài mà h
h hỏng v n: th

h

có r t nhiều kiến th c và kinh nghi m về vi

h


g

hữ g g

i

t các lồi Bị sát - Ếch

nhái t i khu vực nghiên c u. Do v y khi tiến hành phỏng v
thể thu th

h

g

i dân ta có

c r t nhiều thơng tin quan tr ng h : Thành ph n loài, lồi có
11


ghĩ

g

…, gi

n b t, phân bố thực t i, th

c thu n l i h


g

Kết qu phỏng v

h h

g

i iều tra

h i iều tra.

c ghi vào m u biểu sau:

Bảng 3.2. Phỏng vấn thợ săn và nhân dân địa phương
T

g

i

c phỏng v n: ..………………………………………………

Ch c v (Nghề nghi p): ..……………………………………………………
Tuổi:……………………………… Dân tộc: ...………………………………
a ch :………………………………………………………………………
g

Ngày phỏng v n:……………………


Thơng tin

Tên lồi
Tên địa
Tên phổ
phương
thông

TT

i phỏng v n: ..…………………

gày gặp

Số lượng

Địa điểm

Ghi chú

1
2
…
3.4.2.2. Phương pháp điều tra theo tuyến
h: T ế

-M

iề


c xác l p nh m x

Bò sát - Ếch nhái, phân bố c a chúng, các mối e

nh thành ph n loài
ối v i

i…

i khu

vực nghiên c u.
* Nguyên t c xác l p tuyến
+ Tuyế

iề

c xác l p vào b

kh o sát thực tế c a khu vự
+ Tuyế
i

iều tra ph i i

dàng tiếp c n, d nh n biế
c trùng v i
+ Mỗi tuyế


a hình, th m thực v t và

iều tra.
ng sinh c nh, tuyến thiết kế
h : T h thố g

sẵn có, hoặc g n các con suối, khu vự
h g

ồ

ng l

ộ ẩm cao. Song tuyế

ng hay sông suối

iều tra dài kho ng 4km

+ Tuyến ph dài 20 – 30m vng góc v i tuyến chính.
12

,

i
ng mịn
iều tra


+ Kho ng cách các tuyến ph v i nhau là 50 – 300m, tùy thuộ


a hình.

Bảng 3.3.Tuyến điều tra
Điểm đầu

Tuyến

Điểm cuối

Đặc điểm tuyến
i

ng sinh c nh: Làng

399267/2320948 400885/2319892 b ,

1

hi

g

, ồng ruộng.

i

ng sinh c nh: Làng

401467/2316262 400414/2317738 b ,


2

hi

g

ng sinh c nh: Làng

395045/2318843 397019/2317660 b ,
hi

g

ng sinh c nh: Làng

396761/2311673 398706/2312275 b n,
hi


y, khe suối, r ng tự

, ồng ruộng.

i

4

y, khe suối, r ng tự


, ồng ruộng.

i
3

y, khe suối, r ng tự

g

y, khe suối, r ng tự

, ồng ruộng.

iều tra trên tuyến:
iể

+ Xu t phát t

h

u di chuyển v i tố

ộ 1.5km /h

Trong quá trình di chuyển, quan sát về 2 bên tuyến.
+ Khi di chuyển chú ý quan sát cẩn th n l ng nghe tiếng kêu, tiếng di
chuyển c a con v t trên lá khô.
+ Khi phát hi n lồi Bị sát - Ếch nhái dùng tay hoặc v t (tùy t ng loài)
ể b t. Con v


c b t l i, dùng ch buộc chân có 1 miếng kim lo i

c lỗ (b ng vỏ lon bia) rồi
c ngay t i thự

h

h

i ựng. Những m u

a ch l y một m u, còn m

nh lo i thông qua các ch i

h

ếm c a h

nh lo i
nh lo i

c
nh lo i
c thu về
V

Tiến (1981). Nếu khi di chuyển trên tuyến gặp nhiều lồi giống nhau thì ch
b t1m


h ố

ng loài b

c.

13


+ Khi phát hi n các d u vết c a Bò sát - Ế h h i h
gh

ph i quan sát cẩn th n, khi di chuyển t

iếng kêu, hang,

khu vực có nhiều kh

g xu t hi n các lồi Bị sát - Ếch nhái.
+ Trên tuyến tiế h h iều tra vào 2 th i iểm trong ngày: Sáng t 8 16h, chiều tối t 16 –
+ Số

h, i he

ng tuyế

h

–3 g


i.

iều tra tùy thuộc vào d ng sinh c nh và d g a hình.

M u quan sát, b

c trên mỗi tuyế

c ghi vào m u biểu sau:

Bảng 3.4. Điều tra Bò sát - Ếch nhái theo tuyến
g

i iều tra: .......................... Ngày iều tra: ………………………………
iều tra số: ......................

Tuyế

ộ dài tuyến: ………………………………

u: …………… Th i gian kết thúc: …………… …………

Th i gian b

TT Tên loài Thời gian gặp
1

Số lượng Sinh cảnh Dấu hiệu Ghi chú

2

…
- Chú ý:
+ iể

u tuyế

gi

m
gỗ, phiế

h

iề

ộ,

h
g i

u b ng các v t li u không phai

g ỏ lên cành cây, viết s

ỏ lên thân cây

ng.

 B o qu n m


h

c trên thự

Các lồi Bị sát - Ế h h i

a

c b o qu n trong túi v i, h g ựng quá

nhiều m u v t trong một túi.
Sau khi kh o sát tiến hành ch p nh và làm chết các lồi Bị sát - Ếch
nhái b

c b ng cồn 900

bỏ nội t ng và r a s ch b g

ối v i những loài l
c, cồn 900 S

cồn 900.

14

h

iến hành mổ b ng

g m m u vào dung d ch



 X

nh các loài

Tiế h h
i

i,

h số về

i h ,

h ,

h

h , ộ g

g,

Ếch nhái. Khối

…

h

c các bộ ph


hiều dài chân

u, rộng mõm, dài bàn chân, dài ngón

h ộ

i h : R n, Rùa, Th n l n, hay
i h

ng hay màu s c các bộ ph n c a

h

Dự

i

h h

nh lo i Bò sát - Ếch nhái c

V

x

nh.

Tiế ( 98 ) ể xác


nh loài.
M u v t ph i

c b o qu n cẩn th

g

ng c a

3.4.3.

ều tr sự p â

t

t

gi

ốt e s

u

*X

i

h
ủ


ng d n kiể

nh l i.

s t-

t

u

.

nh sinh c nh
Vi c x

m

g

c di chuyển về

h

nh sinh c nh dựa trên vi c quan sát hi n tr ng r ng b ng
ồ

ng kết h p v i b
ểx

nghiên c

c nh ph i

h

ồ hi n tr ng t i khu vực

nh các d ng sinh c nh khác nhau. Vi c x

c thực hi

h

a hình và b

c khi thiết l p các tuyế

h y t i khu vự

nh sinh

iều tra. Kết qu

iều

iều tra có các d ng sinh c nh chính sau:

+ Sinh c h ồng ruộng (SC1)
+ Sinh c h

g


y (SC2)

+ Sinh c nh r ng tự nhiên (SC3)
+ Sinh c nh làng b n (SC4)
+ Sinh c nh suối, he
L p các tuyế

c (SC5)

iều tra trên các d ng sinh c nh:

Mỗi sinh c nh tiến hành l p 1 tuyến iề
b g h
iề

(

) ể so sánh m

ộ

ộ

i

h h

ng giữa các sinh c nh. Các tuyến


c thiết l p ghi vào b ng sau:
Bảng 3.5. Các tuyến điều tra theo dạng sinh cảnh

STT
1
2
3
4
5

Sinh cảnh
SC1
SC2
SC3
SC4
SC5

c

Tọa độ điểm đầu
395045/2318843
401835/2316825
396925/2318530
397785/2311775
401002/2320458
15

Tọa độ điểm cuối
396035/2318500
401467/2317550

397750/2317510
398555/2311400
401467/2319850


Dựa vào những sinh c h
ểx

trên các tuyế

c phân chia kết h p v i kh o sát thự

nh loài phân bố theo sinh c nh. Kết qu

a

c ghi l i

vào m u b ng sau:
Bảng 3.6. Phân bố Bò sát – Ếch nhái theo sinh cảnh
STT

Loài

Tên khoa học

Sinh cảnh (SC)
SC1

SC2


SC3

SC4

Ghi
chú

SC5

1
2
…
g

3.4.4.
t

ố

t

e dọ

ế

u

s t-


ủ

u

u
ể

h gi

c các mối e

ến sinh c nh sống c a các lồi Bị

sát - Ếch nhái trong khu vực b o tồn c n tiến hành phỏng v n các cán bộ qu n
lí khu b o tồ
ể

h

h gi

cháy r ng, phá r

h
c một số

g

g


g Ghi hé

i các thông tin thu th p

ộ g ến sinh c h h : h
, hi

16

i…

h gia súc,


Hình 3.1. Tuyến điều tra Bị sát - Ếch nhái
Những thông tin thu th

c ghi vào m u biểu sau:

Bảng 3.7. Các mối đe dọa đến lồi Bị sát - Ếch nhái trên tuyến điều tra
STT

Hoạt động

Tọa độ

17

Sinh cảnh


Ghi chú