UBND
TỈNH
BÌNH
DƢƠNG
UBND
TỈNH
BÌNH
DƢƠNG
TRƢỜNG
ĐẠI
HỌC
THỦ
DẦU
MỘT
TRƢỜNG
ĐẠI
HỌC
THỦ
DẦU
MỘT

PHẠM VĂN CHÂU
PHẠM VĂN CHÂU
1683403010003

ĐỀ CƢƠNG
“HỒN THIỆN DỰ TỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI SỞ
VĂN HĨA,
THỂ THAO
DU TỐN

LỊCH TỈNH
BÌNH DƢƠNG”
HỒN
THIỆN
CƠNG
TÁCVÀDỰ
NGÂN
SÁCH

TẠI SỞ VĂN HĨA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
TỈNH BÌNH DƢƠNG
Mơn: Phƣơng pháp nghiên cứu khoa học
Chuyên ngành: KẾ TOÁN
LUẬN
MãVĂN
ngành:
THẠC
60 34SĨ03 01
Lớp: CH16KT01
CHUN NGÀNH: KẾ TỐN
MÃ SỐ: 8340301

PGS.TS. ĐINH PHI HỔ

BÌNH DƢƠNG - 2018


UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG
BÌNH DƢƠNG
TRƢỜNGUBND

ĐẠITỈNH
HỌC
THỦ DẦU MỘT
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

PHẠM
CHÂU
PHẠMVĂN
VĂN CHÂU

HỒN THIỆN CƠNG TÁC DỰ TỐN NGÂN SÁCH
TẠI SỞ VĂN HĨA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH

HỒN THIỆN CƠNG TÁC DỰ TỐN NGÂN SÁCH TẠI SỞ VĂN HĨA, THỂ THAO VÀ
DU LỊCH TỈNH BÌNH DƢƠNG
TỈNH
BÌNH DƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN
SỐ: 8340301
CHUYÊN MÃ
NGÀNH:
KẾ TOÁN

MÃ SỐ: 8340301

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG


NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG

BÌNH DƢƠNG – 2018

BÌNH DƢƠNG - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan nội dung bài luận này là cơng trình nghiên cứu thực sự của
riêng tơi dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS. Huỳnh Đức Lộng.
Tôi xin cam đoan các số liệu, những kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày
trong luận văn này trung thực và chƣa từng đƣợc cơng bố dƣới hình thức nào.
Tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm về nghiên cứu của mình trong bài luận
văn này./.
Tác giả luận văn

Phạm Văn Châu

ii


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin chân thành cám ơn thầy PGS.TS. Huỳnh Đức Lộng đã
tận tình hƣớng dẫn và góp ý chỉnh sửa bản thảo luận văn của tơi trong suốt q
trình thực hiện.
Tơi xin gửi lời cám ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và
Du lịch tỉnh Bình Dƣơng cùng các anh chị cán bộ nhân viên đã nhiệt tình giúp đỡ
tơi trong q trình thu thập thơng tin số liệu.

Tơi cũng xin gửi lời cám ơn đến các Thầy cô khoa Sau đại học Trƣờng Đại
học Thủ Dầu Một đã đóng góp ý kiến và tạo điều kiện cho chúng tơi hồn thành
chƣơng trình học trong suốt thời gian tơi theo học tại trƣờng. Tôi cám ơn các
Thầy Cô giảng dạy tại Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một đã truyền dạy những kinh
nghiệm q báu làm nền tảng cho tơi hồn thành tốt luận văn này.
Tơi xin cảm ơn gia đình tơi đã động viên, khích lệ tinh thần và hỗ trợ tôi
trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Xin chân thành tri ân!

Phạm Văn Châu

iii


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Luận văn thực hiện nhằm hệ thống hóa những kiến thức lý luận cơ bản
nhất về lập dự tốn ngân sách Nhà nƣớc; trên cơ sở đó đánh giá đúng thực trạng
cơng tác lập dự tốn ngân sách của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình
Dƣơng nhằm đƣa ra những quan điểm, giải pháp, kiến nghị, đề xuất phù hợp để
nâng cao hiệu quả cơng tác lập dự tốn ngân sách của Sở trong thời gian tới.
Luận văn đƣợc nghiên cứu dựa trên cơ sở sử dụng phƣơng pháp định tính để thực
hiện mục tiêu nghiên cứu đề ra, nhƣ: phƣơng pháp thu thập, so sánh, phân tích
các tài liệu; phƣơng pháp quan sát, nghiên cứu thực tế; phƣơng pháp thống kê,
phân tích, so sánh...
Trong chƣơng 1 của luận văn đã trình bày những vấn đề lý luận chung
nhất về dự toán ngân sách nhƣ: khái niệm, phân loại, vai trị của dự tốn ngân
sách; các mơ hình và phƣơng thức lập dự tốn ngân sách. Đồng thời, cũng chỉ ra
đặc điểm của dự tốn ngân sách trong khu vực cơng, trong các đơn vị hành chính
sự nghiệp trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các yếu tố về đặc trƣng
quản lý, nghiệp vụ và mơi trƣờng có ảnh hƣởng đến cơng tác lập dự tốn tại các

đơn vị hành chính sự nghiệp thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; quy trình và
hệ thống dự tốn ngân sách hoạt động hằng năm của các đơn vị sự nghiệp trực
thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Bên cạnh đó cịn nghiên cứu kinh
nghiệm thực tiễn trong lập dự tốn ngân sách Nhà nƣớc của Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang và Hải Phòng để rút ra bài học đối với Sở Văn
hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
Ở chƣơng 2, tác giả đã trình bày những vấn đề khái quát nhất liên quan
đến thực trạng cơng tác lập dự tốn ngân sách của Sở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch tỉnh Bình Dƣơng nhƣ: quá trình hình thành và phát triển, chức năng, nhiệm
vụ, tổ chức, bộ máy, cơ sở vật chất, tình hình kết quả hoạt động của Sở những
năm gần đây. Bên cạnh đó, tác giả cịn chỉ ra những thuận lợi, khó khăn và
phƣơng hƣớng phát triển của Sở trong thời gian tới có ảnh hƣởng đến hoạt động
kế tốn. Đồng thời, phân tích thực trạng cơng tác lập dự toán ngân sách của Sở
iv


Văn hóa, Thể thao và Du lịch thời gian qua để đánh giá ƣu, nhƣợc điểm của mơ
hình lập dự tốn, quy trình lập dự tốn và các báo cáo dự tốn của Sở. Từ đó,
phân tích ngun nhân khách quan, chủ quan của những hạn chế trong công tác
lập dự toán để làm cơ sở cho các quan điểm, giải pháp hồn thiện cơng tác lập dự
tốn của Sở thời gian tới.
Chƣơng 3 của luận văn, tác giả phân tích những quan điểm cơ bản định
hƣớng cho việc hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng. Đồng thời, chỉ rõ những ngun tắc cơ bản trong
hồn thiện cơng tác lập dự toán ngân sách để làm căn cứ cho việc đề xuất các giải
pháp hồn thiện cơng tác lập dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch tỉnh Bình Dƣơng thời gian tới. Tác giả đã mạnh dạn đƣa ra những giải pháp
cụ thể về cơ sở vật chất kỹ thuật, về nhân sự, về cơng tác quản lý nhằm hồn
thiện cơng tác lập dự tốn ngân sách của Sở. Bên cạnh đó, tác giả đã kiến nghị
với các cơ quan hữu quan những vấn đề cần phải thực hiện để nâng cao hơn nữa

chất lƣợng lập dự toán ngân sách của các đơn vị hành chính sự nghiệp trực thuộc
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nói chung và cơng tác lập dự tốn ngân sách
của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng nói riêng nhằm đáp ứng
tốt yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới.

v


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... ii
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ iii
TÓM TẮT LUẬN VĂN ........................................................................................ iv
MỤC LỤC .............................................................................................................. vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ..............................................................................x
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................1
2. Tổng quan về các cơng trình nghiên cứu có liên quan ......................................2
3. Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................4
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................5
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................5
6. Những đóng góp mới của luận văn ...................................................................6
7. Kết cấu luận văn ................................................................................................6
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TỐN NGÂN SÁCH TRONG
KHU VỰC CƠNG ...................................................................................................7
1.1 Tổng quan về dự toán ngân sách ................................................................7
1.1.1 Khái niệm dự toán ngân sách ...................................................................7
1.1.2 Phân loại dự toán ngân sách trong các đơn vị hành chính sự nghiệp ......8
1.1.2.1 Phân loại theo thời gian .....................................................................8
1.1.2.2 Phân loại theo phƣơng pháp lập ........................................................9
1.1.2.3 Phân loại theo mức độ phân tích .....................................................10

1.1.3 Vai trị của dự tốn ngân sách nhà nƣớc ................................................11
1.1.4 Mơ hình lập dự tốn ngân sách .............................................................13
1.1.4.1 Mơ hình 1: Mơ hình ấn định thơng tin từ trên xuống .....................13
1.1.4.2 Mơ hình 2: Mơ hình thơng tin phản hồi ..........................................14
1.1.4.3 Mơ hình 3: Mơ hình thơng tin từ dƣới lên ......................................15
1.1.5 Các phƣơng thức lập dự toán ngân sách trong các đơn vị hành chính
sự nghiệp .........................................................................................................17
1.1.5.1 Lập dự toán ngân sách theo khoản mục (Line Item Budgeting) .....17
1.1.5.2 Lập dự tốn ngân sách theo cơng việc thực hiện (Performance
Budgeting) ...................................................................................................18
vi


1.1.5.3 Lập dự tốn ngân sách theo chƣơng trình (Program Budgeting) ...19
1.1.5.4 Lập dự toán ngân sách theo đầu ra gắn với khuôn khổ chi tiêu
trung hạn ......................................................................................................19
1.2 Đặc điểm của dự tốn ngân sách trong khu vực cơng .............................20
1.2.1 Đặc điểm của dự toán ngân sách trong khu vực công ...........................20
1.2.2 Đặc điểm các khoản thu, chi của các đơn vị hành chính sự nghiệp .......21
1.2.2.1 Kinh phí do ngân sách nhà nƣớc cấp ..............................................21
1.2.2.2 Nguồn thu sự nghiệp .......................................................................22
1.2.2.3 Chi thƣờng xuyên ............................................................................22
1.2.2.4 Chi không thƣờng xuyên .................................................................23
1.2.3 Đặc điểm của dự toán ngân sách đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Văn
hóa, Thể thao và Du lịch .................................................................................24
1.2.3.1 Đặc điểm đơn vị hành chính sự nghiệp trực thuộc Bộ Văn hóa,
Thể thao và Du lịch .....................................................................................24
1.2.3.2. Các yếu tố về đặc trƣng quản lý, nghiệp vụ và mơi trƣờng có ảnh
hƣởng đến cơng tác lập dự tốn tại các đơn vị hành chính sự nghiệp thuộc
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ................................................................25

1.2.3.3 Quy trình lập dự toán ngân sách nhà nƣớc đối với các đơn vị hành
chính sự nghiệp trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ....................26
1.2.3.4 Hệ thống dự toán ngân sách hoạt động hằng năm của các đơn vị
sự nghiệp trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ..............................30
1.3 Kinh nghiệm lập dự toán ngân sách tại các đơn vị hành chính sự
nghiệp thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - Bài học rút ra đối với Sở
Văn hóa, Thể thao & Du lịch tỉnh Bình Dƣơng..............................................32
1.3.1 Kinh nghiệm lập dự toán ngân sách tại các đơn vị hành chính sự
nghiệp thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ..............................................32
1.3.1.1 Kinh nghiệm của Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch tỉnh Bắc Giang32
1.3.1.2 Kinh nghiệm của Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch tỉnh Hải Phòng 33
1.3.2 Bài học kinh nghiệm rút ra đối với Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch
tỉnh Bình Dƣơng ..............................................................................................33
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CƠNG TÁC DỰ TỐN NGÂN SÁCH TẠI
SỞ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TỈNH BÌNH DƢƠNG .................36
vii


2.1 Giới thiệu tổng quan Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng ....36
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ....................................................36
2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ và sứ mạng .......................................................37
2.1.2.1 Chức năng .......................................................................................37
2.1.2.2 Nhiệm vụ ........................................................................................37
2.1.2.3 Sứ mạng ..........................................................................................39
2.1.3 Tổ chức bộ máy quản lý tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh
Bình Dƣơng ....................................................................................................39
2.1.3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của Sở .............................................39
2.1.3.2 Chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận ..........................................46
2.1.4 Đánh giá chung về tình hình hoạt động của Sở ................................49
2.1.4.1 Đội ngũ cán bộ quản lý của Sở .......................................................49

2.1.4.2 Cơ sở vật chất kỹ thuật ....................................................................51
2.1.4.3 Tình hình kết quả hoạt động của Sở trong những năm gần đây .....53
2.1.5 Những thuận lợi, khó khăn và phƣơng hƣớng phát triển của Sở ...56
2.1.5.1 Những thuận lợi của Sở...................................................................56
2.1.5.2 Những khó khăn của Sở ..................................................................57
2.1.5.3 Phƣơng hƣớng phát triển của Sở .....................................................57
2.1.6 Tổ chức cơng tác kế tốn tại Sở ..........................................................58
2.1.6.1 Các chế độ, chính sách kế tốn áp dụng .........................................58
2.1.6.2 Hình thức tổ chức hệ thống sổ kế tốn ............................................59
2.1.6.3 Tổ chức bộ máy kế toán ..................................................................61
2.2 Thực trạng cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
tỉnh Bình Dƣơng ..................................................................................................64
2.2.1 Mơ hình lập dự tốn ngân sách ...........................................................64
2.2.2 Quy trình lập dự toán ngân sách ........................................................66
2.2.2.1 Giai đoạn chuẩn bị ..........................................................................66
2.2.2.2 Giai đoạn lập dự toán ......................................................................67
2.2.2.3 Giai đoạn theo dõi ...........................................................................69
2.2.3 Thực trạng cơng tác lập các loại dự tốn ngân sách tại Sở Văn
hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng .................................................69

viii


2.2.3.1 Thực trạng cơng tác lập dự tốn thu phí, lệ phí năm hiện tại và kế
hoạch năm. ..................................................................................................69
2.2.3.2 Thực trạng cơng tác lập dự tốn chi ngân sách ...............................71
2.2.4 Đánh giá thực trạng lập dự toán ngân sách tại Sở ............................89
2.2.4.1 Ƣu điểm ...........................................................................................89
2.2.4.2 Nhƣợc điểm .....................................................................................92
2.2.4.3 Những nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong công tác lập dự tốn

ngân sách tại Sở...........................................................................................95
CHƢƠNG 3: HỒN THIỆN CƠNG TÁC DỰ TỐN NGÂN SÁCH TẠI
SỞ VĂN HĨA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TỈNH BÌNH DƢƠNG .................98
3.1 Quan điểm và nguyên tắc hoàn thiện ............................................................98
3.1.1 Quan điểm hoàn thiện ............................................................................98
3.1.2 Nguyên tắc hồn thiện ...........................................................................99
3.2 Hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
tỉnh Bình Dƣơng ................................................................................................100
3.2.1 Hồn thiện mơ hình lập dự tốn ngân sách. .........................................100
3.2.2 Hồn thiện quy trình dự tốn ngân sách ..............................................102
3.2.3 Hồn thiện lập các dự tốn ngân sách. ................................................105
3.3 Các giải pháp hỗ trợ để hồn thiện cơng tác dự toán ngân sách tại Sở .......106
3.3.1 Về cơ sở vật chất kỹ thuật ....................................................................106
3.3.2 Về nhân sự ............................................................................................107
3.3.3 Về công tác quản lý ..............................................................................108
3.4 Một số kiến nghị để hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở. ...........110
3.4.1 Kiến nghị đối với Nhà nƣớc và các cơ quan Trung ƣơng.........................110
3.4.2 Các kiến nghị đối Ủy ban nhân dân tỉnh. .............................................111
KẾT LUẬN ..........................................................................................................113
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................114
PHỤ LỤC .............................................................................................................117

ix


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Số thứ tự

Từ viết tắt


Nghĩa đầy đủ

1

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

2

BHXH

Bảo hiểm xã hội

3

BHYT

Bảo hiểm y tế

4

BVHTTDL

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

5

CNH


Cơng nghiệp hóa

6

DT

Dự tốn

7

DL

Du lịch

8

ĐVSN

Đơn vị sự nghiệp

9

HĐH

Hiện đại hóa

10

KBNN


Kho bạc nhà nƣớc

11

KPCĐ

Kinh phí cơng đồn

12

KTC

Khơng tự chủ

13

KTX

Khơng thƣờng xun

14

MS

Mua sắm

15

NSNN


Ngân sách Nhà nƣớc

16

SC

Sửa chữa

17

TDTT

Thể dục Thể thao

18

UBND

Ủy ban nhân dân

19

VĐV

Vận động viên

20

VH


Văn hóa

x


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Dự tốn ngân sách là việc cụ thể hóa kế hoạch chiến lƣợc trong từng kỳ
hoạt động trong ngắn hạn. Mục đích chủ yếu của dự toán ngân sách là hỗ trợ nhà
quản trị trong việc hoạch định và kiểm soát các hoạt động tại đơn vị. Dự toán
ngân sách buộc các nhà quản trị phải hoạch định để xử lý trƣớc các vấn đề có thể
xảy ra, giúp cho việc kiểm sốt các hoạt động của đơn vị bởi vì nó u cầu các
nhân viên thực hiện những gì đã đề ra. Dự tốn giúp cho các nhà quản trị giải
thích những khoản chênh lệch giữa thực tế so với dự toán, khuyến khích các nhà
quản trị các cấp và nhân viên trong đơn vị cố gắng để thực hiện các chỉ tiêu dự
toán đã đề ra.
Dự toán ngân sách là sự tính tốn một cách chi tiết về việc huy động và
sử dụng các nguồn lực của một tổ chức trong một kỳ hoạt động. Dự toán ngân
sách là một bảng tóm tắt trên mọi phƣơng diện của các kế hoạch và mục tiêu
cho tƣơng lai của tổ chức, xác định các nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận trong
đơn vị phải thực hiện.
Dự tốn ngân sách đóng vai trị quan trọng trong việc giúp cho những nhà
quản lý thực hiện các chức năng quản lý của đơn vị; cung cấp thơng tin giúp dự
tính các rủi ro có thể xảy ra trong tƣơng lai để chuẩn bị cho các giải pháp đối phó
kịp thời và điều phối giúp phối hợp và thúc đẩy hoạt động của các bộ phận hƣớng
đến việc thực hiện mục tiêu chung của đơn vị đƣợc tốt hơn. Dự toán ngân sách là
khâu đầu tiên trong chu trình quản lý ngân sách, chất lƣợng của dự toán ảnh
hƣởng rất lớn tới các khâu tiếp theo là thực hiện dự toán và quyết toán ngân sách.
Do đó, để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thì các cơ quan, đơn vị sử dụng
ngân sách nhà nƣớc đều phải chú trọng và chủ động xây dựng dự toán ngân sách

kịp thời, đúng quy định, sát với thực tiễn hoạt động của cơ quan, đơn vị mình.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch là đơn vị quản lý nhà nƣớc trực thuộc
Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dƣơng đang thực hiện chế độ tự chủ, tự chịu trách
nhiệm về tài chính. Hệ thống dự tốn ngân sách có ý nghĩa vơ cùng quan trọng
đối với các đơn vị nói chung và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nói riêng. Bởi,
1


dự toán ngân sách giúp cho Sở định hƣớng những hoạt động cơ bản trong năm
kế hoạch, chủ động chuẩn bị tốt và phát huy các nguồn lực tài chính để hoàn
thành nhiệm vụ đƣợc giao; giúp cho Sở đề ra phƣơng hƣớng sử dụng kinh phí
ngân sách nhà nƣớc đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm hiệu quả; đồng thời
giúp cho Sở đối chiếu, đánh giá đƣợc hiệu quả của việc quản lý ngân sách nhà
nƣớc.
Tuy nhiên hiện nay cơng tác dự tốn ngân sách của Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch vẫn cịn tồn tại nhiều khiếm khuyết, số liệu dự toán ngân sách chƣa
phản ánh đúng tiềm năng thực tế của Sở nên không phát huy vai trị, cơng dụng
của nó và gây lãng phí cho đơn vị. Trong khi đó, để phát triển và hồn thành
nhiệm vụ đƣợc giao, giúp cho Sở phải khơng ngừng đổi mới và nâng cao trình
độ quản lý, trong đó, những yếu kém, bất cập về cơng tác dự toán ngân sách cần
sớm đƣợc khắc phục.
Từ việc nhận thức đƣợc sự cần thiết của cơng tác dự tốn ngân sách tại
Sở nên tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng” nhằm hƣớng tới mục tiêu
giúp Sở xây dựng hệ thống báo cáo dự tốn ngân sách phù hợp với tình hình
thực tiễn của đơn vị, phản ánh đúng tiềm năng, đảm bảo cho các dự toán thực sự
là kim chỉ nam, là cơng cụ hữu ích cho việc nâng cao chất lƣợng quản lý điều
hành các hoạt động của Sở trong giai đoạn hiện nay.
2. Tổng quan về các cơng trình nghiên cứu có liên quan
Hiện nay, vấn đề lập dự tốn tổng thể đƣợc nhiều ngƣời quan tâm nghiên

cứu. Qua quá trình tìm hiểu và nghiên cứu những tài liệu có liên quan đã có
nhiều đề tài nghiên cứu dự tốn tổng thể ở những khía cạnh và áp dụng cho nhiều
loại hình đơn vị khác nhau. Cụ thể:
Vũ Thị Minh Quyền (2011) với đề tài luận văn thạc sĩ “Nghiên cứu cơng
tác lập dự tốn ngân sách nhà nước tại Đài khí tượng thủy văn khu vực Việt
Bắc”, Đại học nơng nghiệp Hà Nội. Đề tài đã hệ thống hố cơ sở lý luận và cơ sở
thực tiễn về lập dự tốn ngân sách Nhà nƣớc. Bên cạnh đó tìm hiểu thực tế về
cơng tác lập dự tốn ngân sách Nhà nƣớc tại Đài Khí tƣợng Thuỷ văn khu vực
2


Việt Bắc, cụ thể nhƣ: mơ hình lập dự tốn, quy trình lập dự tốn và các biểu mẫu
kế tốn tại Đài Khí tƣợng Thuỷ văn khu vực Việt Bắc. Chỉ ra ƣu điểm, hạn chế
và phân tích những nguyên nhân ảnh hƣởng tới việc lập dự toán ngân sách nhà
nƣớc tại Đài Khí tƣợng Thuỷ văn khu vực Việt Bắc. Qua đó đề xuất những giải
pháp nhằm hồn thiện cơng tác lập dự tốn ngân sách nhà nƣớc tại Đài Khí tƣợng
thuỷ văn khu vực Việt Bắc [13].
Đề tài “Nghiên cứu Pháp luật về Tài chính cơng Việt Nam” của Đại học
Luật Hà Nội do TS. Phạm Thị Giang Thu (chủ nhiệm), Hà Nội, 2011 đã trình
bày về “Giai đoạn lập dự tốn ngân sách nhà nƣớc”. Đó là giai đoạn thực hiện
việc xây dựng và quyết định dự toán ngân sách nhà nƣớc hàng năm. Giai đoạn
này đƣợc tiến hành trong khoảng thời gian không giống nhau ở các quốc gia.
Bên cạnh đó, đề tài cũng chỉ ra những ƣu, nhƣợc điểm trong hệ thống các quy
phạm pháp luật quy định về lập dự toán ngân sách nhà nƣớc ở Việt Nam hiện
nay. Đề tài cũng đƣa ra các phƣơng hƣớng và các giải pháp hoàn thiện pháp luật
lập ngân sách nhà nƣớc: Quản lý ngân sách theo đầu ra cần đáp ứng đƣợc yêu
cầu: Đánh giá mọi nguồn lực sẵn có, ƣớc tính chi phí thực tế của việc thực hiện
chính sách; Tập trung tất cả nguồn lực nhằm thực hiện các mục tiêu chiến lƣợc;
Phân bổ nguồn lực theo các ƣu tiên chiến lƣợc của chính sách một cách minh
bạch. Quản lý ngân sách theo đầu ra hƣớng đạt đƣợc mục tiêu: Khắc phục

phƣơng pháp soạn lập ngân sách tăng thêm, cắt giảm tuỳ tiện, tách biệt ngân
sách thƣờng xuyên và ngân sách đầu tƣ, thiếu minh bạch trong phân bổ nguồn
lực. Việc lập kế hoạch ngân sách trung hạn không thể thay thế chu kỳ lập ngân
sách hàng năm, nhƣng đem lại nền tảng cho chính sách tài chính trong quy
trình ngân sách hàng năm. Thay đổi quy trình soạn lập ngân sách theo khn
khổ chiến lƣợc trung hạn [23].
Luận văn thạc sĩ kế toán năm 2016, đề tài “Hồn thiện cơng tác lập dự
tốn phục vụ kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động tại Công ty Cổ phần
Dược phẩm Hà Tây’’ của tác giả Trần Quang Hƣng - Đại học Lao động và xã
hội. Tác giả đã phân tích, đánh giá cơng tác lập dự toán tổng thể, kiểm soát và
đánh giá hiệu quả hoạt động thơng qua việc lập dự tốn tại doanh nghiệp nói
3


chung và tại Công ty Cổ phần Dƣợc phẩm Hà Tây nói riêng. Cụ thể, tác giả nêu
khái quát về dự tốn, ngun tắc, phƣơng pháp, quy trình và nội dung lập dự tốn
trong doanh nghiệp và trong Cơng ty Cổ phần dƣợc phẩm Hà Tây. Qua đó chỉ ra
mặt mạnh, mặt yếu và tìm ngun nhân trong cơng tác lập dự tốn và đề ra
những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác lập dự tốn và kiểm sốt chi phí tại
Cơng ty Cổ phần Dƣợc phẩm Hà Tây [12].
Nghiên cứu về vấn đề này, tác giả Michael Spackman (2002), Multi-year
perspective in Budgeting and public investment planing (quan điểm dài hạn
trong lập kế hoạch ngân sách và đầu tư công), OECD, Pari, April 2002 khẳng
định, khi có qúa nhiều mục tiêu thì việc lập kế hoạch ngân sách và kế hoạch đầu
tƣ cơng sẽ khó khăn và cũng khơng thể đem lại hiệu qua cao. Vì thế, trong một
thời gian nhất định chỉ nên tâp trung vốn ngân sách nhà nƣớc cho một số mục
tiêu quan trọng hơn. Do đó, trƣớc khi tiến hành xây dựng kế hoạch ngân sách và
kế họach đầu tƣ công phải xác định đƣợc mục tiêu cơ bản cần ƣu tiên. Các kế
hoạch đầu tƣ công phải đƣợc thông qua ở cấp cao nhất và phải đƣợc cấp cao nhất
kiểm sóat chặt chẽ và phải đƣợc cơng khai, minh bạch.[24]

Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến một vài khía
cạnh liên quan đến vấn đề lý luận và thực tiễn của cơng tác lập dự tốn ngân sách
nhà nƣớc tại một đơn vị cụ thể. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về cơng tác dự lập dự
tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng đến nay
chƣa có cơng trình nào đề cập đến. Do đó tác giả chọn nghiên cứu vấn đề này với
mục đích hồn thiện cơng tác lập dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và
Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
3. Mục tiêu nghiên cứu
3.1 Mục tiêu chung
Luận văn thực hiện nhằm mục tiêu hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách
tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
3.2 Mục tiêu cụ thể
- Phân tích, đánh giá thực trạng về cơng tác lập dự tốn ngân sách tại Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
4


- Đề xuất những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
3.3 Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt mục tiêu nghiên cứu đề ra, đề tài phải trả lời đƣợc các câu hỏi
nghiên cứu sau:
- Thực trạng về cơng tác lập dự tốn tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
nhƣ thế nào?
- Đề xuất một số giải pháp hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng?
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tƣợng nghiên cứu: Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu cơng tác
lập dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
4.2 Phạm vi nghiên cứu: Số liệu dự toán ngân sách năm 2018 của Sở

Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
4.3 Thời gian nghiên cứu: Năm 2018.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn đƣợc nghiên cứu trên cơ sở sử dụng phƣơng pháp định tính để
thực hiện mục tiêu nghiên cứu đề ra, cụ thể tác giả sử dụng các phƣơng pháp
nghiên cứu sau:
- Phƣơng pháp thu thập, so sánh, phân tích các tài liệu nhƣ các cơng trình
nghiên cứu khoa học, bài báo, luận án, luận văn, để hệ thống hóa lý luận về hồn
thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình
Dƣơng.
- Phƣơng pháp quan sát, nghiên cứu thực tế để mơ tả, phân tích, đánh giá
thực trạng cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh
Bình Dƣơng.
- Phƣơng pháp thống kê, phân tích, so sánh, suy luận đề xuất các giải pháp
hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh
Bình Dƣơng.

5


6. Những đóng góp mới của luận văn
- Về lý luận: đề tài hệ thống hóa những cơ sở lý luận chung về cơng tác lập
dự tốn ngân sách ở khu vực công.
- Về thực tiễn: Thông qua những phân tích về thực trạng cơng tác lập dự
tốn ngân sách và đánh giá những ƣu điểm, nhƣợc điểm về công tác dự tốn ngân
sách hiện nay tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng. Những đề
xuất giải pháp nhằm góp phần hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách, để phát
huy vai trị của dự tốn ngân sách, từ đó giúp nhà quản trị đƣa ra các quyết định
quản lý phù hợp và kịp thời để đạt đƣợc mục tiêu mà đơn vị đã đề ra cụ thể là:
Đề tài giúp việc xây dựng dự toán ngân sách trở nên khoa học và sát với

thực tiễn hơn, nhằm đảm bảo tất cả các thông tin trên báo cáo dự tốn ngân sách
là thích hợp với thực tế, phản ánh đúng nhu cầu của đơn vị, thể hiện sự liên kết
giữa các bộ phận và trở thành cơng cụ quản lý hữu ích cho Ban Giám đốc Sở.
Đề tài góp phần đảm bảo huy động tất cả các bộ phận trong Sở tham gia
vào việc xây dựng dự toán ngân sách, giúp xâu chuỗi, liên kết, phối hợp hoạt
động của các bộ phận trong Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng hƣớng đến
việc thực hiện hóa các mục tiêu chung của Sở đề ra.
Luận văn giúp cho đơn vị xây dựng cơ chế quản lý tài chính thuận tiện và
hiệu quả, thiết lập đƣợc căn cứ để đánh giá trách nhiệm quản lý của các trƣởng
bộ phận, nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý của Sở Văn hóa, Thể thao và
Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
7. Kết cấu luận văn
Luận văn đƣợc thiết kế theo 03 chƣơng. Trình tự các chƣơng đƣợc trình
bày nhƣ sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về dự toán ngân sách trong khu vực công.
Chƣơng 2: Thực trạng công tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.
Chƣơng 3: Hồn thiện cơng tác dự tốn ngân sách tại Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch tỉnh Bình Dƣơng.

6


CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH
TRONG KHU VỰC CƠNG
1.1 Tổng quan về dự tốn ngân sách
1.1.1 Khái niệm dự toán ngân sách
Dự toán là một kế hoạch sử dụng nguồn lực trong một thời kỳ cụ thể bằng
thƣớc đo định lƣợng. Dự toán đƣợc thực hiện để so sánh với khoản chi tiêu thực
tế để đảm bảo là đang tuân thủ theo kế hoạch chi tiêu (Garrison, 2008).

Dự báo: Dự báo là khoa học và nghệ thuật nhằm tiên đoán trƣớc các hiện
tƣợng và sự việc sẽ xảy ra trong tƣơng lai đƣợc căn cứ vào các tài liệu nhƣ sau:
- Các dãy số liệu của các thời kỳ quá khứ.
- Căn cứ vào kết quả phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đối với kết quả dự
báo.
- Căn cứ vào các kinh nghiệm thực tế đã đƣợc đúc kết và từ nghệ thuật
phán đoán của các chuyên gia, đƣợc kết hợp với kết quả dự báo, để có đƣợc các
quyết định với độ chính xác và tin cậy cao.
- Dự báo là một công tác rất quan trọng trong nhiều ngành. Dự báo đặc
biệt quan trọng với việc quản lý vĩ mô và kinh doanh. Dự báo là giai đoạn đầu
tiên của quá trình lập kế hoạch.
Kế hoạch: Kế hoạch là một tập hợp những hoạt động đƣợc sắp xếp theo
lịch trình, có thời hạn, nguồn lực, ấn định những mục tiêu cụ thể và xác định biện
pháp tốt nhất để thực hiện một mục tiêu cuối cùng đã đƣợc đề ra. Theo phạm vi
hoạt động, các kế hoạch đƣợc chia thành kế hoạch chiến lƣợc và kế hoạch tác
nghiệp.
- Kế hoạch chiến lƣợc: là kế hoạch ở cấp độ toàn tổ chức, thiết lập nên
những mục tiêu cơ bản, nguồn lực cơ bản của tổ chức.
- Kế hoạch tác nghiệp: là kế hoạch trình bày rõ mục tiêu, nguồn lực chi
tiết, cụ thể để đạt đƣợc những mục tiêu đã đƣợc đặt ra trong kế hoạch chiến lƣợc.
Kế hoạch tác nghiệp đƣa ra những chiến thuật hay những bƣớc cụ thể mà tổ chức
sẽ tiến hành để thực hiện kế hoạch chiến lƣợc.

7


Dự tốn: Dự tốn là những tính tốn, dự kiến, phối hợp một cách chi tiết,
tỉ mỉ, phản ảnh mục tiêu và toàn diện nguồn lực, cách thức huy động và sử dụng
nguồn lực để thực hiện một khối lƣợng công việc nhất định trong một khoảng
thời gian nhất định đƣợc biểu hiện bằng một hệ thống các chỉ tiêu về số lƣợng và

giá trị. Dự toán chi tiết hơn kế hoạch.
Dự toán ngân sách: Dự toán ngân sách là sự tính tốn một cách chi tiết về
việc huy động và sử dụng các nguồn lực của một tổ chức trong một kỳ hoạt động,
hay nói cách khác, dự tốn ngân sách là một kế hoạch hành động đƣợc lƣợng hoá
và đƣợc chuẩn bị cho một khoảng thời gian cụ thể. Lập dự toán ngân sách là cách
thức để lập kế hoạch về kết quả tài chính sẽ thu trong kỳ hoạt động. Dự toán
ngân sách bao gồm các thành phần chủ yếu là sự tính tốn, dự kiến; sự phối hợp
chi tiết và toàn diện, các nguồn lực, thời gian thực hiện; hệ thống các chỉ tiêu về
lƣợng và giá trị. [2]
Đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp (HCSN) là các đơn vị hoạt động
bằng nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nƣớc hoặc cấp trên cấp phát hoặc bằng
nguồn kinh phí khác nhƣ hội phí, học phí, viện phí, kinh phí đƣợc tài trợ, thu từ
hoạt động kinh doanh, dịch vụ,…để phục vụ các nhiệm vụ của Nhà nƣớc, chủ
yếu là các hoạt động chính trị xã hội thì dự tốn ngân sách nhà nƣớc đƣợc hiểu là
q trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài chính để
xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm một cách đúng đắn, có căn cứ
khoa học và thực tiễn.
1.1.2 Phân loại dự toán ngân sách trong các đơn vị hành chính sự
nghiệp
1.1.2.1 Phân loại theo thời gian
- Dự tốn ngân sách ngắn hạn: Dự tốn ngân sách ngắn hạn cịn đƣợc
gọi là dự toán ngân sách hoạt động, đây là dự tốn ngân sách mà các đơn vị hành
chính sự nghiệp lập cho kỳ kế hoạch là một năm và đƣợc chia ra từng thời kỳ
ngắn hơn là từng quý, từng tháng. Đặc điểm cơ bản của dự toán này là đƣợc lập
hàng năm trƣớc khi niên độ kế toán kết thúc để định hƣớng nguồn tài chính cho
hoạt động của cơ quan, tổ chức trong năm kế hoạch tiếp theo.
8


- Dự toán ngân sách dài hạn: Dự toán ngân sách dài hạn cịn đƣợc gọi là

dự tốn ngân sách vốn (capital budget) dài hạn, đây là dự toán mà các đơn vị
hành chính sự nghiệp lập liên quan đến nguồn tài chính cho đầu tƣ, mua sắm tài
sản dài hạn, loại tài sản đƣợc sử dụng vào hoạt động nhiều năm. Do vậy, dự toán
này là việc sắp xếp các nguồn lực, chủ yếu là nguồn tài chính để đạt đƣợc kết quả
dự kiến trong tƣơng lai nhiều năm. Đặc điểm cơ bản của dự toán ngân sách dài
hạn là kết quả dự kiến lớn, mức độ rủi ro tƣơng đối cao, thời điểm đƣa vốn vào
hoạt động, thời gian thu hồi vốn và thời điểm thu đƣợc kết quả dự kiến tƣơng đối
dài.
1.1.2.2 Phân loại theo phƣơng pháp lập
- Dự toán ngân sách linh hoạt: Dự toán ngân sách linh hoạt là dự toán
ngân sách đƣợc lập tƣơng ứng với nhiều mức độ hoạt động khác nhau của các
đơn vị hành chính sự nghiệp. Dự tốn linh hoạt đƣợc lập theo mối quan hệ với
quá trình hoạt động giúp ta xác định các chi phí tƣơng ứng với các mức độ, phạm
vi hoạt động khác nhau. Thông thƣờng, dự toán linh hoạt đƣợc lập ở ba mức độ
cơ bản là mức độ hoạt động bình thƣờng, mức độ hoạt động khả quan nhất, mức
độ hoạt động bất lợi nhất. Dự toán ngân sách linh hoạt do lập ở nhiều mức độ
hoạt động khác nhau nên đòi hỏi các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp phải
tính tốn cân đối rất phức tạp. Tuy nhiên, dự toán linh hoạt sẽ giúp các nhà quản
lý trong các đơn vị sự nghiệp có nhiều thơng tin hơn để ứng phó với các tình
huống khác nhau.
- Dự tốn ngân sách cố định: Dự toán ngân sách cố định là dự toán ngân
sách đƣợc lập theo một mức độ hoạt động nhất định của các đơn vị hành chính sự
nghiệp. Nhƣ vậy, dự toán ngân sách cố định chỉ thiết lập những dự kiến, nguồn
lực để đảm bảo cho các hoạt động của các đơn vị sự nghiệp ở một mức độ hoạt
động nhất định bằng một hệ thống chỉ tiêu số lƣợng và giá trị nhất định trong một
khoảng thời gian. Dự toán ngân sách cố định đƣợc lập tƣơng đối giản đơn, tính
tốn cân đối ít. Tuy nhiên, nó khơng cung cấp đủ thơng tin để ứng phó với các
tình huống khác nhau, nhất là khi cơ quan, đơn vị có sự điều chỉnh về quy mơ,
mức độ hoạt động để thích ứng với tình hình thực tế.
9



1.1.2.3 Phân loại theo mức độ phân tích
- Dự tốn từ gốc: Là khi các đơn vị hành chính sự nghiệp lập dự toán tiến
hành xem xét khả năng thu nhập, những khoản chi phí phát sinh để lập các báo
cáo dự toán. Các báo cáo dự toán mới sẽ khơng lệ thuộc vào số liệu của báo cáo
dự tốn cũ. Dự tốn từ gốc khơng chịu hạn chế các mức chi tiêu đã qua, khơng có
khn mẫu. Vì thế, nó địi hỏi ngƣời quản lý trong các cơ quan, đơn vị hành
chính sự nghiệp phải phát huy tính năng động, sáng tạo và căn cứ vào tình hình
cụ thể để lập dự toán ngân sách. Phƣơng pháp dự toán từ gốc có nhiều ƣu điểm.
Thứ nhất, nó khơng lệ thuộc vào các số liệu của kỳ quá khứ. Thông thƣờng thì
các tổ chức hay dựa vào số liệu của các báo cáo dự toán cũ kết hợp với mục tiêu
mới để lập dự toán ngân sách cho năm sau. Nhƣng cách lập dự toán ngân sách
nhƣ vậy sẽ che lấp và lệ thuộc vào các khuyết điểm ở kỳ quá khứ và cứ để các
thiếu sót, các khuyết điểm của kỳ quá khứ tồn tại mãi. Dự toán từ gốc sẽ khắc
phục nhƣợc điểm này trong quá trình lập dự toán. Thứ hai, phƣơng pháp dự toán
từ gốc là phát huy mạnh mẽ tính chủ động và sáng tạo của bộ phận lập dự toán.
Quan điểm của các bộ phận lập dự tốn khơng bị ảnh hƣởng, chi phối bởi những
quan điểm sai lầm của những ngƣời đi trƣớc. Thơng thƣờng thì các bộ phận lập
dự tốn có khuynh hƣớng dựa vào ý định của ngƣời quản lý cùng với các quy
định có sẵng để lập dự tốn, thiếu chủ động suy nghĩ về tình hình tƣơng lai,
khơng mạnh dạn khai thác cơ hội phát triển cơng việc. Vì vậy, làm cho cơng tác
dự tốn chỉ mang tính hình thức, mất đi tính hiệu quả thực sự. Tuy nhiên, nhƣợc
điểm của phƣơng pháp này là tất cả mọi hoạt động phân tích, nghiên cứu đều bắt
đầu từ con số không, khối lƣợng công việc nhiều, thời gian dùng lập dự tốn dài,
kinh phí cho việc lập dự tốn cao và cũng khơng thể chắc chắn rằng số liệu dự
tốn từ gốc chính xác hồn tồn, khơng có sai sót.
- Dự tốn cuốn chiếu: Dự tốn cuốn chiếu cịn gọi là dự toán nối mạch.
Dự toán theo phƣơng pháp này là các bộ phận lập dự toán trong các đơn vị hành
chính sự nghiệp sẽ dựa vào các báo cáo dự toán cũ và điều chỉnh với những thay

đổi trong thực tế để lập các báo cáo dự toán mới. Ví dụ chu kỳ lập dự tốn ngân
sách năm (12 tháng) cứ 1 tháng đi qua thì chỉ cịn 11 tháng thì cơ quan lại sử
10


dụng báo cáo dự toán cũ (báo cáo dự toán tháng 1) để lập thêm báo cáo dự toán
cho tháng tiếp theo (tháng 2). Trong trƣờng hợp có sự thay đổi mức độ hoạt động
hoặc có sự chênh lệch giữa báo cáo dự toán ngân sách cũ (tháng 1) và số liệu thực
tế tháng 1 thì sẽ tiến hành điều chỉnh hoặc sửa đổi dự toán cũ (dự toán tháng 1)
cho phù hợp với tình hình mới, rồi từ đó làm cơ sở cho việc lập dự toán tháng tiếp
theo sau.
Ƣu điểm của phƣơng pháp này là các báo cáo dự toán đƣợc soạn thảo, theo
dõi và cập nhật một cách liên tục, khơng ngừng. Dự tốn cuốn chiếu giúp cho các
nhà quản lý có thể kế hoạch hóa liên tục các hoạt động kinh doanh của các năm
một cách liên tục mà không phải đợi đến kết thúc việc thực hiện dự tốn năm cũ
mới có thể lập dự toán ngân sách cho năm mới.
Khuyết điểm của phƣơng pháp này là q trình lập dự tốn ngân sách lệ
thuộc rất nhiều vào các báo cáo dự tốn cũ, khơng phát huy tính chủ động sáng
tạo của các bộ phận lập dự tốn ngân sách.
1.1.3 Vai trị của dự tốn ngân sách nhà nƣớc
Dự toán ngân sách nhà nƣớc trong các đơn vị hành chính sự nghiệp đóng
vai trị quan trọng trong việc giúp cho những nhà quản lý thực hiện các chức năng
quản lý của đơn vị. Vai trò đó đƣợc thể hiện nhƣ sau:
Lập kế hoạch: dự tốn ngân sách sẽ đóng vai trị hoạch định, xác định các
mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho các bộ phận, cá nhân trong tổ chức, vạch ra đƣờng
đi cụ thể đến các mục tiêu chung của tổ chức, nhờ đó dễ dàng điều chỉnh khi hoạt
động của tổ chức đi chệch hƣớng. Kế hoạch thu, chi trong dự toán ngân sách
chính là mục tiêu hoạt động. Dự tốn ngân sách phải dự tính những gì sẽ xảy ra.
Những dự tính xảy ra – nếu khơng tốt, dự tốn ngân sách sẽ cung cấp thông tin để
nhà quản lý biết đƣợc những gì cần làm để thay đổi kết quả khơng mong muốn

đó. Ngƣợc lại, với những dự tính tốt trong tƣơng lai, dự tốn ngân sách cung cấp
thơng tin để ngƣời quản lý trong các đơn bị hành chính sự nghiệp có biện pháp
kịp thời với những cơ hội tốt, để những dự tính tốt đó sớm trở thành hiện thực.
Bên cạnh đó, dự tốn ngân sách cịn đóng vai trị thơng tin giúp dự tính các rủi ro
có thể xảy ra trong tƣơng lai để chuẩn bị cho các giải pháp đối phó kịp thời.
11


Tổ chức điều hành: dự tốn ngân sách sẽ đóng vai trò điều phối giúp phối
hợp và thúc đẩy hoạt động của các bộ phận hƣớng đến việc thực hiện mục tiêu
chung của tổ chức tích cực hơn. Dự tốn là cơ sở để triển khai hoạt động. Dự toán
ngân sách đƣợc coi là kế hoạch tổng thể, chỉ ra phƣơng thức, mục tiêu hoạt động
của các bộ phận khác nhau. Trên cơ sở này, sẽ liên kết hoạt động của các bộ phận
khác nhau hoạt động vì mục tiêu chung của đơn vị hành chính sự nghiệp.
Kiểm tra: kiểm tra giúp bảo đảm cho công việc của các đơn vị hành chính sự
nghiệp đi đúng mục tiêu. Biểu hiện của chức năng kiểm tra của nhà quản lý chính là
việc nghiên cứu báo cáo kế toán và các báo cáo khác, so sánh số liệu báo cáo với số
liệu kế hoạch để kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm nhằm kịp thời điều
chỉnh, giúp đỡ các thành viên hoàn thành nhiệm vụ. Gắn với chức năng kiểm tra của
nhà quản lý, dự tốn ngân sách có vai trị kiểm sốt, là cơ sở để giám sát hoạt động
tại tổ chức trong từng thời kỳ nhất định. Hoạch định ngân sách cụ thể hoá các thủ tục
kiểm soát theo chỉ tiêu định hƣớng.
Ra quyết định: Tất cả các quyết định của các đơn vị hành chính sự nghiệp
đều phải dựa vào nền tảng thông tin. Một trong những công việc nền tảng để làm
căn cứ cho việc ra quyết định là ngƣời quản lý đơn vị sẽ đánh giá các mục tiêu đề
ra, khi đó họ cần thơng tin về các báo cáo thực hiện, trình bày và so sánh kết quả
thực hiện với dự toán đã lập, với những thay đổi lớn vƣợt quá mức cho phép, nhà
quản lý sẽ tìm hiểu nguyên nhân của sự thay đổi, ngƣợc lại, với những hoạt động
phù hợp thì cần tiếp tục duy trì và đối với những hoạt động lệch lạc, kém hiệu quả
thì cần có biện pháp điều chỉnh hoặc chấm dứt. Dự tốn ngân sách khi đó có vai

trị giúp cho nhà quản lý đo lƣờng, đánh giá. Với các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể
đã đƣợc xác định trong dự toán ngân sách, dự toán ngân sách sẽ là cơ sở để đánh
giá trách nhiệm của các bộ phận, cá nhân trong tổ chức. Thông qua việc so sánh
kết quả hoạt động đã đạt đƣợc với dự toán ngân sách đã đƣợc lập, nhà quản lý sẽ
đánh giá đƣợc các hoạt động đã diễn ra nhƣ thế nào để đƣa ra các quyết định quản
lý một cách thích hợp.
Có thể nói, dự tốn ngân sách nhà nƣớc trong các đơn vị hành chính sự
nghiệp đóng vai trị quan trọng và gắn liền với các cơng việc của nhà quản lý trên
12


nhiều phƣơng diện khác nhau. Có thể nói, dự tốn ngân sách nhà nƣớc trong các
đơn vị hành chính sự nghiệp đƣợc xây dựng hồn hảo có tác dụng nhƣ kim chỉ
nam cho nhà quản lý trong việc điều hành tổ chức hoạt động đạt hiệu quả cao, có
đƣợc nguồn tài chính dồi dào, quan hệ tài chính của tổ chức lành mạnh và ngày
càng mở rộng.
1.1.4 Mơ hình lập dự tốn ngân sách
1.1.4.1 Mơ hình 1: Mơ hình ấn định thơng tin từ trên xuống
Theo mơ hình này các chỉ tiêu dự toán đƣợc định ra từ ban quản lý cấp cao
của tổ chức, sau đó truyền xuống cho quản lý cấp trung gian, sau khi quản lý cấp
trung gian xem xét sẽ chuyển xuống cho quản lý cấp cơ sở làm mục tiêu, kế
hoạch trong việc tổ chức hoạt động tại từng bộ phận trong tổ chức.
Quản lý cấp
cao

Quản lý cấp
trung

Quản lý
cấp thấp


Quản lý cấp
trung

Quản lý

Quản lý

Quản lý

cấp thấp

cấp thấp

cấp thấp

Sơ đồ 1.1: Mơ hình lập dự tốn từ trên xuống [3]
Lập dự tốn theo mơ hình này mang nặng tính áp đặt từ quản lý cấp cao
xuống nên rất dễ tạo ra sự gây ra sự bất bình của các bộ phận riêng lẻ trong tổ
chức. Đơi khi dự toán do nhà quản lý cấp cao tự ấn định sẽ quá cao hoặc quá thấp
so với mức độ hoạt động và năng lực thực tế của bộ phận, điều này khơng
khuyến khích sự cộng tác chung sức và tăng năng suất của các bộ phận trong tổ
chức. Tâm lý của nhiều ngƣời thì họ thích làm những gì mà mình hoạch định hơn
là những gì áp đặt từ bên ngồi vì thế dự tốn ngân sách khó có thể thành cơng.

13


Khi lập dự tốn ngân sách theo mơ hình này địi hỏi nhà quản lý cấp cao
phải có tầm nhìn tổng quát, toàn diện về mọi mặt của cấp dƣới và nhà quản lý

cấp cao phải nắm vững chặt chẽ chi tiết hoạt động của từng bộ phận trong tổ
chức cấp dƣới cả về mặt định tính và định lƣợng, điều này chỉ phù hợp với tổ
chức có qui mơ nhỏ, có ít sự phân cấp về quản lý hoặc đƣợc sử dụng trong những
trƣờng hợp hoặc tình thế đặc biệt mà buộc tổ chức phải tuân theo sự chỉ đạo của
quản lý cấp cao hơn.
1.1.4.2 Mơ hình 2: Mơ hình thơng tin phản hồi
Theo mơ hình này thì việc lập dự tốn đƣợc thực hiện theo qui trình sau:
Các chỉ tiêu dự tốn đầu tiên đƣợc ƣớc tính từ ban quản lý cấp cao nhất
trong tổ chức, dự toán lúc này mang tính dự thảo và đƣợc truyền xuống cho các
cấp quản lý trung gian. Trên cơ sở đó các đơn vị quản lý trung gian sẽ phân bổ
xuống các đơn vị cấp cơ sở. Các bộ phận quản lý cấp cơ sở căn cứ vào các chỉ
tiêu dự thảo, căn cứ vào khả năng và điều kiện của mình để xác định các chỉ tiêu
dự tốn có thể thực hiện đƣợc và những chỉ tiêu dự toán cần giảm bớt hoặc tăng
lên. Sau đó bộ phận quản lý cấp cơ sở bảo vệ dự tốn của mình trƣớc bộ phận
quản lý cấp trung gian.
Bộ phận quản lý cấp trung gian, trên cơ sở tổng hợp các chỉ tiêu dự toán từ
các bộ phận cấp cơ sở, kết hợp với kinh nghiệm và tầm nhìn tổng qt tồn diện
hơn về hoạt động của các bộ phận cấp cơ sở, để xác định các chỉ tiêu dự tốn có
thể thực hiện đƣợc của bộ phận mình và tiến hành trình bày và bảo vệ trƣớc bộ
phận quản lý cấp cao hơn.
Bộ phận quản lý cấp cao trên cơ sở tổng hợp số liệu dự toán từ các bộ
phận cấp trung gian, kết hợp với tầm nhìn tổng qt, tồn diện về toàn bộ hoạt
động của tổ chức, hƣớng các bộ phận khác nhau đến mục tiêu chung. Bộ phận
quản lý cấp cao sẽ xét duyệt thông qua các chỉ tiêu dự toán của bộ phận quản lý
trung gian và bộ phận quản lý trung gian xét duyệt thông qua cho bộ phận quản
lý cơ sở. Và khi dự toán đã đƣợc xét duyệt sẽ trở thành dự tốn chính thức đƣợc
sử dụng nhƣ định hƣớng hoạt động của kỳ kế hoạch.

14