giao an ngu van 10

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (368.17 KB, 51 trang )

(1)Ng ày so ạn: Ti ết:. Lời Tiễn Dặn (trích truyện thơ: “Tiễn dặn người yêu”- Dân tộc Thái) A. Mục tiêu bài học Giúp HS: 1. Hiểu được tình yêu tha thiết thuỷ chung và khát vọng tự do yêu đương của các chàng trai cô gái Thái. 2. Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ dân tộc Thái được thể hiện trong tác phẩm. B. Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Thiết kế bài học. C. Cách thức tiến hành Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách thức kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. Tiến trình dạy học 1. Kiểm tra bài cũ. 2. Giới thiệu bài mới. Hoạt đ ộng. Nội dung cần đạt Phần tiêu dẫn SGK trình bày hai vấn đề: Một là: a. Thế nào là truyện thơ. b. Chủ để chung của truyện thơ các dân tộc ít người. c. Nhân vật chính của truyện thơ. d. Cốt truyện. e. Kết thúc truyện thơ. Hai là: Tóm tắt truyện thơ "Tiễn dặn người yêu" và giới thiệu đoạn trích. a. Truyện thơ là những truyện kể dài bằng thơ, có sự kết hợp giữa hai yêu tố tự sự và trữ tình, phản ánh số phận của người nghèo khổ, khát vọng về tình yêu tự do, hạnh phúc và công lí. b. Chủ đề nổi bật trong truyện thơ là khát vọng yêu đương tự do và hạnh phúc lứa đôi. c. Nhân vật chính của truyện thơ là các chàng trai, cô gái, nạn nhân đau khổ của chế độ hôn nhân gả bán như: Út Lót - Hồ Liêu (Mường) Cầm Đôi - Hiền Hom (Tày) Chàng Lú - Nàng Ủa (Thái).

(2) Nàng Nhạng Dợ - Chàng Chà Tăng (Mông) d. Cốt truyện thường theo ba chặng: * Đôi ta yêu nhau tha thiết * Tình yêu tan vỡ đau khổ * Tìm cách thoát khỏi cảnh ngộ: chết cùng nhau hoặc vượt khó khăn để trở về sống hạnh phúc. e. Kết thúc truyện thơ thường bằng cái chết hoặc phải xa nhau vĩnh viễn của đôi bạn tình. Kết thúc này là phổ biến. Nó phản ánh cuộc sống ngột ngạt không thể chịu đựng được của thanh niên nam nữ các dân tộc, tố cáo xã hội, bộc lộ khát vọng tự do yêu đương. Một loại kết thúc khác là đôi bạn tùnh được chung sống hạnh phúc sau khi trải qua nhiều trắc trở. "Tiễn dặn người yêu" thuộc loại kết thúc này. Dựa vào ba sự việc sau: 1. Tình yêu tan vỡ. Chàng trai, cô gái cùng ra đời, cùng chơi chung từ ấu thơ. Lớn lên hai người càng quấn quýt và yêu nhau: "Đôi ta ngồi khuống tận khi gà gáy, đeo mộng về nhà lúc xế vầng trăng". Nhưng cha mẹ cô gái chê chàng trai nghèo không gả mà gả cô cho một nhà giàu có. Cô gái đau khổ nhưng bất lực. Trước tình cảnh ấy, chàng trai quyết ra đi tìm sự giàu sang, ước hẹn trở về chuộc lại người yêu. Cô gái ở nhà chờ đợi hết cả thời gian rể ngoài, rể trong, đành phải theo người chồng mà cha mẹ cô đã ép buộc. 2. Lời tiễn dặn. Chàng trai trở về giữa lúc cô gái phải về nhà chồng. Chàng trai dặn cô hết lời hết lẽ. Tiễn cô về nhà chồng, anh ở lại một thời gian chứng kiến cảnh cô bị chồng đánh đập, hành hạ khổ sở. Anh chăm sóc cho cô và mong ước ngày sum họp. 3. Hạnh phúc. Được một thời gian, cô gái bị nhà chồng đuổi về. Bố, mẹ cô gái lại bán đứt cho nhà quan. Cô đau khổ càng trở nên vụng về ngang ngạnh. Nhà quan mang cô ra chợ bán, nhưng nghìn lần không đắt. Cô gái ngày nào "ngón tay thon lá hành, đôi mắt đẹp như lá trầu xanh" mà nay tiều tuỵ, chỉ đáng một bó lá dong. Người đổi cô là chàng trai xua. Không nhận ra cô, anh đã có gia đình nhà cao cửa rộng. Tủi phận, cô mang đàn môi, một kỉ vật.

(3) ngày nào ra thổi. Nhận ra cô gái, anh liền tiễn vợ về nhà chu đáo (người vợ này cũng lấy được chồng và sống hạnh phúc). Chàng trai và cô gái lấy nhau, sống hạnh phúc đến trọn đời. - Tác phẩm có kết cấu dung lượng bình thường 1846 câu thơ, bằng một phần ba "truyện Kiều" của Nguyễn Du. Tác phẩm do Mạc Phi dịch từ tiếng Thái. Trong 1846 câu thơ chỉ có gần 400 câu thơ tiễn dặn. Nhưng là những câu thơ hay nhất phản ánh chân thật tình cảm của các chàng trai, cô gái Thái khi yêu nhau. - Đoạn trích gồm hai lời tiễn dặn. + Đoạn một từ đầu đến "Khi goá bụa về già". Lời tiễn dặn thể hiện tam trạng xót thương của chàng trai và nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái. + Đoạn hai còn lại: Lời tiễn dặn của chàng trai khẳng định mối tình tha thiết bền chặt của mình. - (SGK) - Qua hai lời tiễn dặn, đoạn trích làm nổi bật diễn biến tâm trạng từ xót thương trước tình cảm đau khổ tuyệt vọng của cô gái đến khẳng định tình yêu chung thuỷ và khát vọng hạnh phúc của chàng trai với người mình yêu. - Qua hai lời tiễn dặn, ta nhận ra diễn biến tâm trạng của chàng trai. Cụ thể là: a) Chàng trai cảm nhận nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái. b) Chàng trai đã khẳng định lòng thuỷ chung của mình. c) Anh động viên an ủi cô gái. d) Chàng trai ước hẹn chờ đợi cô gái trong mọi thời gian, mọi tình huống. e) Ở nhà chồng, cô gái, chàng trai cảm thông sâu sắc chia sẻ với cô gái bằng lời lẽ nhất mực yêu thương. f) Thể hiện tình yêu nồng nàn, mãnh liệt khát vọng được tự do yêu thương, khát vọng giải phóng. - Các câu thơ ở từng góc độ của tâm trạng: a) Cảm nhận về nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái: Vừa đi vừa ngoảnh lại Vừa đi vừa ngóng trông Chàng trai như thấy cô gái vẫn nuỗi tiếc, vẫn chờ đợi nuôi hi vọng. Mỗi bước đi của cô gái là nỗi.

(4) đau, nỗi nhớ "Chân bước xa lòng càng đau càng nhớ". Co gái "ngoảnh lại", "Ngóng trông", "Lòng càng đau càng nhớ". Cô buộc phải lấy người mình không yêu làm sau tránh khỏi nỗi buồn đau. Co nghĩ tới mối tình lỡ hẹn của mình. Cô như hình dung ra tất cả những kỉ niệm đẹp về người mình yêu. Con đường lên nương, lỗi mòn xuống núi, đường qua suối, qua khe… mỗi bước chân của cô là nỗi đau ghìm xé. Cô giãi bày với cảnh vật thiên nhiên: Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ Em tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi Tới rừng lá ngón ngóng trông Ớt cay, cà đắng, lá ngón độc địa gợi ra tâm trạng đầy cay đắng và tuyệt vọng không riêng gì cô gái mà cả chàng trai. b) Chàng trai khẳng định tấm lòng thuỷ chung của mình: Xưa hãy cho anh kề vóc mảnh Quấn quanh vai ủ lấy hương người Cho mai sau lửa xác đượm hơi Một lát bên em thay lời tiến dặn. Người Thái có tục hoả táng. Khi thiêu xác, họ đốt theo cái áo, cái khăn hoặc mấy sợi tóc của người thân yêu nhất khiến họ không cô đơn, xác sẽ cháy đượm, hồn sẽ siêu thoát. Chàng trai mượn hương người yêu lúc này vì suốt đời anh không còn ai yêu thương hơn để lúc chết nhờ có hương của người mình yêu mà cháy đượm. Chàng trai đã khẳng định tình yêu chung thuỷ của mình với cô gái. c) Chàng trai động viên, an ủi cô gái: Con nhỏ hãy đưa anh ẵm Bé xinh hãy đưa anh bồng Cho anh bế con đòng đừng ngượng Nựng con rồng, con phượng đừng buồn. "Con nhỏ", "Bé xinh", "con rồng", "Con phượng" là chỉ con của cô gái với người chồng được anh yêu quý. Câu thơ còn có ý nghĩa đề cao dòng giống của đứa trẻ để làm vừa lòng mẹ nó. Động viên an ủi đấy mà vẫn còn cái gì xót xa đến rưng rưng. d) Chàng trai ước hẹn, chờ đợi cô gái trong mọi thời gian, mọi tình huống:.

(5) Đôi ta yêu nhau, đợi đến tháng Năm lau nở Đợi mùa nước đỏ cá về Đợi chim tăng ló hót gọi hè Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già. Thời gian trôi đi "tháng năm lau nở" đến "mùa nước đỏ cá về", đến cả âm thanh quen thuộc như "Chim tăng ló hót gọi hè". Tất cả đều gắn bó quen thuộc với cuộc sống, với tâm hồn người Thái. Bước đi của thời gian còn khẳng định sự chờ đợi của chàng trai tình bằng mùa vụ, bằng cả đời người "không lấy được… già". Lời tiễn dặn thấm sâu tình nghĩa cũng là lời ước hẹn chờ đợi nhau. e) Chàng trai cảm thông, chia sẻ với cô gái khi bị chồng hành hạ với những lời lẽ nhất mực yêu thương: - Dậy đi em! dậy đi em ơi! Dậy rũ áo kẻo bọ Dậy phủi áo kẻo lấm! Đầu bù anh chải cho Tóc rối đưa anh búi hộ - Anh chặt tre về đốt gióng đầu Chặt tre dày anh hun gióng giữa Lam ống thuốc này em uống khỏi đau Cái nhìn xót xa thương cảm.Cô gái đang bị nhà chồng hành hạ. Đó là tỉnh cảnh đáng thương, là tiếng kêu cứu của người phụ nữ gợi bao thương cảm xót xa. Tiếng gọi, cử chỉ, sự chăm sóc của chàng trai là cử chỉ, lời nói, là hành động của tình yêu thương. Lời nói đó còn ẩn chứa xót xa, đau đớn hơn cả nỗi đau mà cô gái phải chịu. Lời lẽ đó thấm nhuần tình cảm nhân đạo đối với số phận con người. f) Lời tiễn dặn thể hiện tình yêu nồng nàn mãnh liệt, khát vọng yêu đương tự do, khát vọng được giải phóng: Về với người ta thương thủa cũ Chết ba năm hình còn treo đó; Chết thành sông, vục nước uống mát lòng, Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm.

(6) Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung Chết thành hồn, chung một mái song song. Chàng trai khẳng định với cô gái sống, chết cùng có nhau. Sáu lần từ chết xuất hiện cũng là sáu lần anh khẳng định sự gắn bó, không thể sống xa nhau. hãy sống cùng nhau đến lúc chết. Dẫu có phải chết cũng chết cùng nhau. Lại một lần nữa, ta bắt gặp tình yêu thuỷ chung, mãnh liệt của những chàng trai, cô gái Thái. - Khát vọng của họ được giải phóng được sống trong tình yêu: … Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già Ta yêu nhau tàn đời gió, không rung không chuyển, Người xiểm xui, không ngoảnh, không nghe… Những tiếng "yêu trọn đời", "Yêu trọn kiếp" là khẳng định quyết tâm trước sau không có gì thay đổi. Gió không bao giờ nhừng thổi. Song giẫu gió có thể ngừng thổi, tình yêu ấy không đổi thay. Đây cũng là khát vọng tự do được sống trong tình yêu. Nó như khắc vào gỗ đá bền vững đến muôn đời. - Đó là hình ảnh: + Vừa đi vừa ngoảnh lại + Vừa đi vừa ngóng trông + Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ. + Em tời rừng cà ngăt lá cà ngồi đợi. + Tới rừng lá ngón ngóng trông. - Từ ngữ: Chân bước xa lòng càng đau càng nhớ. Hình ảnh , từ ngữ ấy diễn tả nỗi đau khổ của cô gái. Cô như chờ đợi, bám lấy một cái gì. Mặt khác ớt cay, cà đắng, lá ngón độc địa gợi tâm trạng đau khổ của cô gái. Sự chờ đợi ngóng trông ấy chỉ là vô vọng mà thôi. Nguyên nhân của nỗi đau khổ ấy là do chế độ hôn nhân bắt buộc mà chế độ phong kiến đã giành quyền cho cha mẹ, ngăn cấm hạnh phúc của con cái. - Lời tiễn dặn đầu, chàng trai dặn cô gái. … Đôi ta yêu nhau, đợi tới tháng Năm lau nở ĐỢi mùa nước đỏ cá về Đợi chim tăng ló hót gọi hè.

(7) Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông Không lấy được nhau thời trẻ ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già. Lời tiễn dặn của chàng trai đã nhấn mạnh chữ đợi. Đó là lời hẹn ước của chàng trai. Thời gian chờ đợi tính bằng vụ, bằng cả đời người. Lời tiễn dặn ấy được diễn tả bẳng hình ảnh quen thuộc, gần gũi với người Thái. Nó góp phần phác hoạ tình cảm chânt hực, bền chắc của chàng trai dân tộc thái. - Lời tiễn dặn đầu tập trung trong một chữ đợi. Chờ đợi là tình nghĩa thuỷ chung của chàng trai với cô gái. Tình yêu của họ là bất tử. Song chờ đợi cũng có nghĩa là chấp nhận cuộc sống hiện tại chỉ còn hi vọng ở tương lai, thể hiện sự bất lực trước tập tục, chấp nhận hôn nhân do cha mẹ định đoạt. - Nếu lời tiễn dặn dầu tập trung trong một chữ đợi thì lời tiễn dặn sau tập trung trong một chữ cùng. Cả hai lời tiễn dặn thể hiện ước hẹn, chời đợi cùng nhau vươn lên khát vọng tự do, khát vọng giải phóng. Cả hai lời tiễn dặn đều mang sắc thái tình cảm đồng thời bộc lộ tư tưởng tiến bộ. Đó là phơi bầy thực chất xã hội phong kiến miền núi đã ngăn cấm toả chiết tình cảm con người. Vì vậy "Lời tiễn dặn" la tiếng nói chứa chan tình cảm nhân đạo, khát vọng đòi quyền sống của con người. Ta mới hiểu vì sao đồng bào Thái biết yêu quý say mê coi "Tiễn dặn người yêu" là niềm tự hào của họ, người Thái có câu "Hát tiễn dặn lên gà ấp phải bỏ ổ, cô gái quên hái rau, anh đi cày quên cày". Những lời tiễn dặn tha thiết chính là những lời phản kháng tập tục hôn nhân của dân tộc Thái ngày xưa. + Vì đâu mà họ phải chia li + Vì đâu họ phải chịu khổ. Tất cả vì chế độ phong kiến đã giành quyền cho cha mẹ quyết định phận của con cái. Vì vậy lời tiễn dặn chính là lời tố cáo phản kháng tập tục hôn nhân ngày xua của đồng bào dân tộc Thái. + Họ đã nguyện chết cùng nhau cũng là thái độ phản kháng mãnh liệt lại hoàn cảnh xã hội. Một xã hội đã không để cho con người yêu nhau được sống bên nhau là xã hội bất công vô lí.

(8) - Đoạn trích đã phác thảo chân dung chàng trai, cô gái là nạn nhân của chế độ phong kiến miền núi. -Biết cái hôm qua để càng yêu cái hôm nay. - Nghệ thuật : dùng từ ngữ hình ảnh gần gũi với đời sống của đồng bào dân tộc ít người.. Trả bài số 1 Hoạt động của GV và HS I. Chép lại đề. Yêu cầu cần đạt Anh (chị) hãy giải thích và làm sáng tỏ ý nghĩa của câu ngạn ngữ "Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào" II. Nêu yêu cầu của đề - Đề yêu cầu phải giải thích và chứng minh - Đề yêu cầu làm nổi bật một vấn đề thuộc về đời sống xã hội. Sau khi vào nội dung gì? đề. Bài viết thể hiện được nội dung qua các bước sau: a) Giải thích khái niệm của đề bài. - Học vấn là gì? * Quá trình nhận thức. Đó là con nđường phấn đầu rèn luyện trong học tập, nâng cao hiểu biết của con gười. - Chùm rễ đắng -> không ngọt ngào, diễn tả những khó khăn gian khổ mà quá trình học tập phải nếm trải. - Hoa quả ngọt ngào -> Thành quả của học tập. b) Giải thích và chứng minh vấn đề đặt ra. -Tại sao quá trình nhận thức, tu dưỡng để có học vấn phải trả qua gian khổ (rễ đắng) để có thành quả. + Học tập là một quá trình tự đào tạo, phải khổ luyện mới thành tài. + Muốn chiếm lĩnh được tri thức đòi hỏi bản thân người học phải tìm tòi, suy nghĩ, lựa chọn. Quá trình ấy không dễ dàng chút nào. + Học phải đi đôi với hành, phải kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn. Thực hành với người học đòi.

(9) hỏi sự vận dụng linh hoạt. Đây thực sự là quá trình thể nghiệm đời sống. Thực hiện tốt quá trình ấy, chúng ta sẽ đạt được họt vấn nhất định. Đấy cũng là thành quả ngọt ngào đem đến cho mình. - Chứng minh làm rõ lí lẽ giải thích. + Trở thành nhà bác học vĩ đại, Ac-si-met đã khổ công như thế nào trong sự tìm tòi thực tế để rút ra kết luận "Một vật nhúng trong nước được đẩy lên với một lực bằng trọng lượng của vật". + Không ai sinh ra đã trở thành nhà khoa học, trở thành người thầy mà phải qua rèn luyện, tu dưỡng. + Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết điều này qua bài thơ tứ tuyệt: Gạo đem vào giã bao đau đớn Gạo giã xong rồi trắng tựa bông Sống ở trên đời người cũng vậy Gian nan rèn luyện mới thành công. Bác Hồ là tấm gương tu dưỡng rèn luyện trong thử thách, hi sinh mới trở thành nhà tư tưởng không chỉ của dân tộc Việt Nam mà của cả nhân loại. Vì sao trái đất nặng ân tình III. Nhận xét bài viết của Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh học sinh. Nguyễn Du phải trả qua những ngày sống gian khổ ở Thái Nguyên, Thái Bình, Hà Tĩnh, phải nếm trải cảnh đời đói cơm, ốm đau không có thuốc… mà trở thành một thiên tài. - Nhiều tấm gương của những người khuyết tật, chịu khó rèn luyện để trở thành người có ích. - Bố cục bài viết: Cách vào đề, phần thân đề, kết thúc vấn đề, xử lí kiến thức, giải thích khái niệm, giải thích vấn đề đặt ra, chứng minh làm rõ vấn đề. - Diễn đạt, dùng từ, đặt câu, lỗi chính tả. 2.

(10) CA DAO THAN THÂN A. MỤC TIÊU BÀI HỌC. Giúp HS: 1. Qua bài học, bước đầu cảm nhận được cảnh ngộ, nỗi niềm của người phụ nữ, người nông dân thời xưa. 2. Nắm được nghệ thuật so sánh, ẩn dụ và cách sử dụng biểu tượng trong ca dao. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIÊN. -SGK, SGV - Thiết kế bài học C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH. GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp học sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Kiểm tra bài cũ 2. Giới thiệu bài mới I. Đọc- hiểu 1. Bài 1, 2, 3 - BÀi ca dao nói về số phận nào của người phụ nữ trong xã hội cũ? Phân tích giá trị biểu cảm của bài 1, 2. * Sắc thái tình cảm của ba bài 1, 2, 3 có gì khác nhau?. Ba bài ca dao 1, 2, 3 đều đề cập tới thân phận của người phụ nữ trong xh cũ. Họ không chủ động, có quyền quyết định hạnh phúc của mình mà hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội, gia đình. - Bài ca 1, 2 đều sử dụng biện pháo so sánh tu từ. Đối tượng để so sánh là "tấm lụa đào" và "giếng giữa đàng" gợi ra vẻ đẹp vừa mềm mại, óng ả và duyên dáng của người phụ nữ, ấy thế mà "chẳng thể biết vào tay ai". "Giếng giữa đàng" một địa điểm vừa cụ thể vừa mang tính khái quát; Giếng nước ấy vừa trong vừa mát chứ không phải là giênbgs đục. Vì giếng đục thì chẳng "người khôn" nào rửa mặt cả. Sự so sánh của hai bài chung quy là khẳng định vẻ đẹp tự nhiên, mộc mạc, giản dị của người phụ nữ hiện có. Nhưng thật xót xa cả hai người phụ nữ trong hai bài ca đều không tự chủ động và có quyền quyết định hạnh phúc của mình. Tấm lụa đào hoàn toàn phụ thuộc vào ngươiù mua ở chợ. Cũng như vậy, giếng nước giữa đành làm sao ngăn cấm người qua lại, ai người rữa mặt , ai người rửa chân? -Sắc thái tình cảm ở ba bài có khác nhau. Nếu ở bài một và hai, người phụ nữ không quyết định 2. Bài 4 được số phận của mình thì bài ba lại thể hiện tình Mối liên hệ giữa hai câu đầu cảm, tiếng nói của người con gái phải lấy chồng vaqf câu thơ cuối. Qua tâm quá sớm (tảo hôn) trạng của nhân vật trữ tình - Hai câu dầu "Hòn đá…sương sa" và bốn câu cuối.

(11) hãy phân tích mâu thuẫn đáng thương giữa niềm khao khát hạnh phúc lứa đôi và thân phận người con gái trong xh phong kiến ngày xưa. Những hình ảnh so sánh khác nhau thể hiện sắc thái khác nhau như thế nào trong những nỗi sợ của người con gái.. 3. Bài 5 -Phân tích tính cách con cò trong bàì ca dao. Giải thích nghĩa cụm từ "tôi có lòng nào" và hình ảnh ẩn dụ "nước trong", "nước đục". Tâm sự của con cò thể hiện điều gì? Con cò thường là hình ảnh biểu tượng của ai? Vì sao?. co smối liên hệ với nhau. Hai câu đầu mượn vật thể thiên nhiên bộc lộ tâm sự thầm kín. Hòn đá rắn chắc kia cũng thay đổi theo năm tháng huống hồ tuổi xuân con người. Đặc biêt, lại là con gái. Cái già sẽ sồng sộc theo sau. Nhưng cái đáng sợ nhất sẽ là bản thân cô gái khao khát hạnh phúc "muốn kết nghĩa giao hoà", "kết tóc ở đời" nhưng lại không dám nói ra . Có phải vì không xấu hổ chăng? Không! Bao lấy cô là sợ cha, sợ mẹ và sợ cả tình cảm của chàng trai nữa. Thân phận người con gái là vậy. Khao khát hạnh phúc có nhiều àm mình không thể tự quyết định được. Sợ thì sợ đấy mà thương thì vẫn cứ thương. Điều này đã trở thành bi kịch của người phụ nữ trong xh phong kiến, yêu thương, khao khát mà lo sợ thì cứ ám ảnh. Thật đáng thương… -Bài ca sử dụng hình ảnh so sánh khác nhau để thể hiện nỗi sợ của cô gái +"Sợ mẹ bằng biển, sợ cha bằng trời" Nỗi sợ cha, me được so sánh với biển( rộng), trời(cao) bởi trong xh quyền uy cha mẹ "đặt đâu con ngồi ấy".Song nối sợ về tình cảm chàng trai mới đáng nói: "Sợ rằng mây bạc trên trời mau tan". Bạc có nghĩa là mỏng. Hình ảnh "mây bạc" được lấy làm ẩn dụ chỉ tình yêu của chàng trai đẹp đấy nhưng mỏng manh không bền chặt. Đây mới chỉ là nỗi lo sợ nhất về sự không bền chặt. Tuy nỗi lo sợ ấy không bằng biển, bằng trời nhưng nó ám ảnh, nó quyết định cuộc đời, thân phận của cô gái. - Hai câu ca dao đầu "Con cò…xuống ao" Mới đọc ta thấy một nghịch cảnh. Cò thường kiếm ăn ban ngày, không kiếm ăn ban đêm. Con người phải đi kiếm ăn trong hoàn cảnh đặc biệt lại gặp phải chuyện rủi ro, không may mắn. Người nông dân xưa phải đi làm thuê, làm mướn ở phương xa. Họ tranh thủ làm cả đêm nữa để tăng tiền công, tiền thưởng. Song họ gặp chuyện chẳng làng. -Cụm từ "Tôi có lòng nào" đặt với câu trước nó "Ông ơi! Ông vơt tôi nao". Đây là tiếng kêu cớu, bầy tỏ lòng chân thật không có điều gì gian dối, ẩn khuất trong việc kiếm ăn của chú cò này. Những ẩn dụ "nước trong", "nước đục" như muốn khẳng định nếu phải chết cũng phải chọn cái chết trong sạch, không chịu chết trong nhơ bẩn, lem luốc để tiếng ở đời. -- Con cò thường là hình là.

(12) - Liệt kê những hình ảnh so sánh ẩn dụ biểu tượng của chùm ca dao trong bài học. Những hình ảnh này có phổ bieưén trong ca dao không? Vì sao? III. Củng cố. hình ảnh biểu tượng cho người nông dân. Đây là hình ảnh người nông dân hàng ngày vất vả. "Trời mưa quả daư vẹo vọ… …Con cò kiếm ăn". Còn đây là hình ảnh người nông dân làm nghề sông nước Nước non lận đận một mình… Cho ao kia cạn cho gầy cò con Vì con cò gần guĩ với cuộc sống người nông dân hàng ngày. -Trong chùm ca dao đã hcọ ta thấy có sử dụng: a. So sánh: Tấm lụa đào, giếng giẵ đàng, biển trời. b. Ẩn dụ: Chợ, bướm vàng, đọt mù u, mây bạc. c. Biểu tượng: con cò Đây là một trong những hình ảnh rất quen thuộc trong ca dao cổ truyền, gắn bó với người lao động. Những hình ảnh và biểu tượng đó có khả năng gợi cảm xúc, làm trp\ỗi dậy khả năng liên tượng của người nông dân xưa. -Ca dao than thân trách phận có số lượng lớn và tiêu biểu cho tiếng nói đòi quyền sống của con người - Nó còn là tếng nói tố cáo, boc trần bản chất của xh phong kiến đè nặng lên kiếp sống người dân. -nghệ thuật thường sử dụng là so sánh, ẩn dụ, biểu tượng có tính truyền thống, quen thuộc với người lao động.. CA DAO HÀI HƯỚC CHÂM BIẾM A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS: 1. Hiểu được đối tượng, ý nghĩa của từng bài ca dao được học 2. Nắm được nghệ thuật phóng đại, đối lập, chơi chữ, của những bài ca dao hài hước, châm biếm. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN - SGK, SGV - Thiết kế bài học. C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH.

(13) GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ 2. Giới thiệu bài mới I. Tìm hiểu chung 1. Tiểu dẫn(HS đọc DGK) - Phần tiểu dẫn SGK trình bày nội dung gi?. - Ca dao rất phong phú về nội dung + Yêu thương tình nghĩa +Than thân +Hài hước châm biếm -Ca dao hài hước châm biếm tập trung trí tuệ, nghệ thuật trào lộng dân gian như tạo ra mẫu thuẫn, cách nói phóng đại, chơi chữ để bật lên tiếng cười mang nhiều sắc thái khác nhau II. Đọc- Hiểu Bài ca đã sử dụng câu tục ngữ "nói dối như Cuội" 1. Bài 1 (HS đọc SGK) để giải thích hình ảnh chú Cuội ngồi gốc cây đa. Vì - Hình ảnh chứ Cuội ngồi nói dối như Cuội nên phải "ấp cây cả đời" khác với gốc cây đa được giải thích "thằng Cuội ngồi gốc cây đa", bởi "Thằng Cuội một cách bất ngờ như thế ngồi gốc cây đa" gợi cho người đọc sự thông cảm. nào? Cái cười và lời đáp của Cuội "ấp cây cả đời" khiến người ta bật cười cho sự Cuội nói gì về tính cách của láu lỉnh đáng yêu cỷa chú Cuội qua lời đáp ấy. nhân vật này? - Nhân dân ta quan niệm về trang nam nhi và người 1. Bài 2, 3, 4 (HS đọc SGK) anh hùng theo lý tưởng: - Quan niệm của nhân dân về "Làm trai cho đáng nên trai trang nam nhi và người anh Xuống Đông, Đông tĩnh lên Đoài, Đoài yên" hùng như thế nào? Bài ca -"Làm trai cho đáng nên trai" dao này có đúng với quan Phú Xuân cũng trải, Đồng Nai cũng từng niệm đó không? Tiếng cười Nguyễn Công Trứ lại quan niệm: châm biếm ở đây được tạo Làm trai sống ở trong trời đất nên bởi thủ pháp nghệ thuật Phải có công gì với núi sông" gi? Nêu ý nghĩa của tiếng Bài ca dao này lại không thể hiện quan niệm như cười châm biếm ấy? vậy. Nó tạo ra sự mâu thuẫn để làm bật lên tiếng cười. +Câu hai: "Một trăm đám cỗ chẳng sai đám nào" +Câu ba: "Khom lưng chống gối gánh hai hạt vừng" +Câu bốn: "Ta cho mồi lửa hết cơna nh hùng" - Ý nghĩa của tiếng cười thật phong phú. Cười những kẻ đánh cười chỉ thích cỗ bàn, chén bát, động đũa, động bát là có mặt. Sức khoẻ của nam nhi phải cường tráng thì trao ôi…thật thảm hại "khom lưnbg, chống gối", cố gắng hết sức mới mang nổi hai hạt vừng. Bài bốn tiếng cười lại sâu sắc hơn khi tập trung đã phá những kể chẳng có gì mà luôn ba hoa khoác lác..

(14) Đó là "anh hùng rơm". Với kiểu anh hùng ấy thì chỉ cần một mồi lửa là hết. Tiếng "cơm" thật đắt giá. 3. Bài 5 (HS đọc SGK) Người ta thường nói "cơn điên", "cơn co giật", ở -Phân tích cách nói về những đây "cơn anh hùng" thì thật nực cười. hiện tượng trong bài ca dao. -Toàn bộ bài ca là cách nói ngược lại Nêu tác dụng và ý nghĩa của +Ếch cắn cổ rắn cách nói này? +Lợn liếm lông hùm +Chục quả hồng nuốt… +…Chim ri đuổi đánh bồ nông Xưa nay các hiện tượng này đau phải là thế. Làm gì có chuyện "hùm cho lơn liếm lông bao giờ". Cách nói ngược lại làm nổi bật lên tiếng cười khôi hài, vừa châm biếm vừa hóm hỉnh. -Ý nghĩa của những bài ca này là: + Không đủ sức chống lại kẻ thù giai cấp hoặc phủ nhận hiện tượng xã hội mươn cách nói ngược này để thể hiện khác vọng đổi đời, mong muốn vùng lên của người lao động. Đó là khát vụng dân chủ. III. Củng cố +Bài ca thể hiện niềm tin và sức mạnh của nhân dân vào chính mình. - Ca dao hài hước châm biếm chiếm một lượng lớn. Nóp thể hiện tinh thần lạc quan, khoẻ khoắn của người lao động -Có nhiều cách tạo ra tiếng cười châm biếm, có thể nêu mâu thuẫn, nói ngược. Trách nhiệm của chúng ta phải bảo toàn và nâng cao nó. MƯỜI TAY 1. Vì sao trong lời ru con bà. -Người mẹ Mường nghèo khổ ước có mơừi tay để làm.

(15) mẹ lại ước có mười tay? Đây là tứ thơ hay am ảnh sâu sắc. Hãy phân tích tư thơ này.. được nhỉều việc trong gia đình, từ nuôi con cho đến lo lắng mọi mặt trong đời sống của họ. Đây là một tứ thơ hay. Tứ thơ ấy dựa trên đức hy sinh cao cả của người mẹ, thể hiện qua hình ảnh bàn tay: +Bắt cá, bắn chim … Tay lau nước mắt Bàn tay của người mẹ Mường cũng như bàn tay của bao người mẹ, người vợ trên đất nước này. Bàn tay ấy lo mưu sinh trong gia đình từ " chuốt chỉ luồn kim", … đến "van lạy, bẩm thưa đỡ đòn". Người mẹ ấy đã vất vả trong cuộc sống hàng ngày lại còn phải lo lắng chạy vạy, cầu xin, van lạy và thậm chí phải chịu đựng cả đòn roi phũ phàng nữa. Xã hội phong kiến dù ở đâu, người phụ nữ cũng phải chịu nhiều bất hạnh nhất. 2. Qua bài ca, anh(chị) thấy Người phụ nữ nông dân trong xh cũ phải vất vả lo toan người phụ nũ nông dân khổ mọi công việc trong gia đình. Từ những việc vụn vặt như cực như thế nào trong xh cũ. đi củi, hái rau đến làm ruộng, dệt vải. Bấy nhiêu đã đủ Câu thơ nào thể hiện thấm vất vả rồi, nhưng nào chỉ có bấy nhiêu. Người phụ nữ ấy thía nỗi khổ cực ấy? lại còn phải lo liệu, đương đầu với những tập tục và cả sự hành hạ, bức bách của một gia đình phong kiến, gia trưởng. Biết đâu cả bọn quan lại, địa chủ phong kiến miền núi nữa. Hai câu thơ thấm thía nỗi khổ cực nhất: Tay nào để giữ lấy con Tay nào lau nước mắt, mẹ vẫn còn thiếu tay Nước mắt giàn giụa của người mẹ là biểu tượng gây nhiều xúc động nhất. Những dòng nước mắt không thể cưỡng lại được. nó cứ theo lời ru mà chảy ra. Đó là nước mắt của cảnh đời chua cay mặn chát. Đó là nỗi lòng nức nở của người mẹ. 3. Trong muôn khổ cực - Khổ thì khổ, cực thì cực, mẹ vẫn dành tình cảm cho con người mẹ vẫn dành tình cảm +Một tay ôm ấp con đau yêu thương đặc biệt cho con. Tay đi vay gạo tay cầu cúng ma… Hãy chỉ ra những câu thơ đó Bồng bồng con nín con ơi và phân tích? -Con bị đau ốm mẹ "ốm ấp" giữ gìn lo cúng, lo bái mời thầy mo về nhà để "cầu cúng ma" cho con khỏi bệnh. Bao nhiêu đau khổ đổ lên đầu, lên cổ người phụ nữ. Ta hình dung người mẹ ấy một tay "giữ lấy con" một tay "lau nước mắt". Người mẹ ấy gánh chịu tất cả miễn sao con mình khỏi đau, khỏi đói dù phải lội sông, lội biển người mẹ ấy cũng cam lòng. Sớm sớm, chiều chiều vào cả lúc canh khuya tiếng ru ấy vẫn vang lên từ trái tim của người mẹ. "Bồng bồng con nín con ơi" Những lời ru nựng con yêu thương biết chừng nào. Đọc những câu thơ này ta liên tưởng tới chị Dậu trong "Tắt.

(16) đèn" của Ngô Tất Tố. 4. Sự lăph lại câu thơ đầu ở -Sự lặp lại câu thơ ở phần kết của bài "Mười tay" có tác phần kết có tác dụng như thế dụng tạo ra một phần âm hưởng vừa da diết yêu thương, nào với âm hưởng trữ tình và vừa ngâm nga không bao giờ tắt về nỗi vất cả khổ cực và ý nghĩa của bài ca tấm lòng của người mẹ. Âm hưởng ấy lại truyền từ người này qua người khác, nhắn nhủ đừng quên nỗi vất vả của người phụ nữ trong thế gian này, đừng ai quên công lao của mẹ. D. Rut kinh nghiệm. LUYỆN TẬP VỀ NGHĨA CỦA TỪ.

(17) A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS: 1. Củng cố hiểu biết về từ nhiều nghĩa, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng âm.2. Biết vận dụng những kiến thức đó vào đọc-hiểu văn bản và làm văn. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN - SGK, SGV - Thiết kế bài học C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách nêu vấn đề kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời cá câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ 2. Giới thiệu bài mới 1. Hãy xác định các nghĩa khác nhau của từ " ăn"được thể hiện trong các câu (SGK). - Từ ăn ở ví dụ nào được dùngd theo nghĩa gốc, nghĩa chuyển - Tìm ví dụ để chứng tỏ các từ đầu tay, cánh, chân, là những từ nhiều nghĩa. 2. Đọc các câu sau, chú ý các từ in đậm. a. "Bống bống bang bang… …cháo hoa nhà người" b. Mụ gì ghẻ bắt Tấm làm việc mỗi ngày một nhiều, còn hai mẹ con mụ thì ăn trắng mặc trơn, không hề nhúng tay vào việc gì c. "Chuông kháng còn chẳng ăn ai Nữa là mảnh chỉnh vứt ngoài ruộng tre" d. Con bống của con người ta ăn thịt mất rồi Nghĩa của từ ăn trong vd (a) là nghĩa gốc (nghĩa đen). Nghĩa của từ ăn trong ví dụ (b) là ăn ngon mặc đẹp, sống nhàn hạ sung sướng, ăn trong ví dụ (c) diễn tả nghĩa ai hơn ai. ăn trong vi dụ (d) là lằm thịt rồi ăn, giết chết con bống để ăn thịt. Ví dụ từ ăn trong (a) và (d) là sử dụng theo nghĩa gốc còn (b) và (c) là theo nghĩa chuyển Đầu: +Cái đầu nó cứng hơn thép + Bộ chỉ huy đầu não +Cái đầu tôi ngu quá Tay: + Cánh tay dài như cánh tay ta +Anh ấy là một tay súng giỏi + Nó là tay sai đắc lực của thằng đồn trưởng Cánh: +Cánh chim đại bàng lướt gió + Mùa hè đôi cánh áo nâu bạc thếch +làng nhỏ mà chia thành ba cánh đối lập nhau Chân:+ Anh em như thể tay chân +Chặn bàn chân một dân tộc anh hùng +Anh ấy có chân trong Đảng uỷ sư đoàn. - Các từ thôi, về, lên, tiên, chẳng ở trong thơ Nguyễn Khuyến đều diễn tả cái chết. Đây là sử dụng từ ngữ theo phép tu từ nói tránh, nói giảm để làm bớt, dịu nỗi mất mát đau thương..

(18) - Tìm các từ đồng nghĩa với từ chết và đặt câu với từ vừa tìm được. 3. Chỉ ra từ trai nghĩa được dùng (SGK) Việc sử dụng những từ trái nghĩa xó tác dụng gì với giá trị diễn đạt của câu. Hãy tìm thêm 5 câu tục ngữ.. 4. Phân tích tác dụng của hiện tượng đồng âm ở các phân tích sau (SGK). + Hai năm mươi (cụ cháu đã hai năm mươi về châu tiên tổ) + Về, đi (cụ cháu đã về hai năm nay) +Nghẻo (Thắng lính đi đầu trúng đạn nghẻo ngay tại trận) -Trẻ, già -Bán, mua - Xa, gần -Việc sử dụng những từ trái nghĩa trong ngữ cảnh cáng làm cho nghĩa ccủa câu sinh động cụ thể. Người đọc dễ liên tưởng tìm ra sự đối lập, nét nghĩa riêng biệt của từng từ. Kết quả cuối cùng làm cho nghĩa của câu phong phú, đa dạng mà vẫn gợi ra sắc thái riêg biệt. Lấy ví dụ: -Gặp đây anh nắm cổ tay Khi xưa em trắng sao rày em đen -Cổ tay em trắng lại tròn Để cho ai gối đã mòn một bên -Đonô sao thì vắng, nắng sao thì mưa -Tôi hát xuôi cũng được, tôi hát ngược cũng hay - Nước chảy xuôi con cá nó lội ngược -Bài ca dao có ba rtừ lơi. Từ lợi với nghĩa lợi, hại được diễn tả ở cặp câu thứ nhất Xem một quẻ bói lấy chồng lợi chăng Hai từ lợi ở câu cuối. Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn ->Từ lợi để chỉ răng, lợi. Ba từ đồng âm xuất hiện trong cùng một ngữ cảnh, song nghĩa của nó lại khác nhau. Người đọc đã ngầm nhận ra điều ấy. Tiếng cười bật ra trước một bà lão còn chơi trò trống bỏi - Tương tự bài ca thứ hai: Trời mưa trời gió… Răng đó không phân qua nói lại đôi lời cho đây hay Hai từ đó đầu tiên chỉ dụng cụ bắt cá -> cai đó. Ba từ sau chỉ con người. Sử dụng từ đồng ân tạo ra sự liên tưởng thú vị. CHỌN SỰ VIỆC CHI TIẾT TIÊU BIỂU A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS: Biết chọn sự việc chi tiết tiêu biểu, thể hiện thái độ và tình cảm khi viết bài văn B. PHƯƠNG T IỆN THỰC HIỆN - SGK, SGV -Thiết kế bài học.

(19) C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách nêu vấn đề kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ 2. Giới thiệu bài mới I. Tìm hiểu bài HS đọc SGK từ "trong khi viết…nhất" -Tại sao phải chọn sự việc, chi tiết tiểu biểu khi viết văn. - Khi viết thái độ, tình cảm của người viết khonog chỉ bộc lộ trực tiếp mà phần nhiều bộ lộ gián tiếp qua các sự việc chi tiết. Mặt khác không phải là sự việc chi tiết nào cũng được bộc lộ tình cảm thái độ như nhau. Vì vậy khi viết văn ta phải lựa chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu. Muốn lựa chọn chi tiết người viết phải: Để đáp ứng được chọn sự +Xác định được thái độ và tình cảm muốn thể hiện việc chi tiết tiêu biểu, người +Tìm những sự việc chi tiết tiêu biểu. viết cần phải làm những gì? +Lựa chọn sự việc và chi tiết tiêu biểu nhất. II. Luyện tập -Thái độ của Nguyễn Tuân trong "Bến Hồ và làng tranh" (HS đọc đoạn 1 và hai của giống thai độ của Vũ Tú Nam trong "cây Gạo". Cả hia SGK) đều thể hiện tình yêu quy hương đất nước. Đó là thái độ 1. Thái độ và tình cảm của trân trọng tự hào và yêu mến tha thiết đối với con người người viết trong hai đoạn và sản vật quê hương. trích có gì gionóg nhau? - Đoạn văn của Nguyễn Tuân thể hiện trực tiếp "Tôi yêu Đoạn văn nào tác giả thể Bến Hồ nằm bên bờ sông Đuống" hiện tình vảm trực tiếp, gián - Đoạn văn của Vũ Tú Nam thể hiện tình cảm gián tiếp tiếp? "Cây Gạo", chim chóc khi mùa xuân về và cây gạo hết hoa đứng im, cao lớn làm tiêu cho những con đò cập bến và cho những đứa con về quê thăm mẹ, tác giả thể hiện tình cảm của mình. Đó là tấm lòng yêu quy hương đất nước, gắn bó với quê hương. (HS đọc đoạn văn của Ngô -Tác giả thể hiện sự khinh bỉ trước những cử chỉ của vợ Tất Tố trích trong tác phẩm chồng Nghị Quế và coi thường, châm biếm, mỉa mai, "Tắt đèn") căm ghét bọn người giàu có nhưng dốt nát, vô học. 2. Thái độ tình cảm của tác - Ngô Tất Tố chọn bữa ăn và hàng loạt các chi tiết ăn giả đối với ông, bà Nghị là uống của vợ chồng Nghị Quế để miêu tả ăn uống, chúng thái độ tình cảm như thế ta biết được con người ấy sống có văn hoá hay không, nào? thô thiển hay lịch lãm. Vì sao cha ông ta phải răn dạy: -Để thể hiện thái độ tình cảm "Học ăn, học nói, học gói, học mở". Chuyện ăn uống của ấy, Ngô Tất Tố đã lựa chọn con người vô cùng hệ trọng. Ta hãy theo dõi:" Ông Nghị sự việc gì, và dùng những đâm chéo đôi đũa qua mặt mâm, bưng bát canh húp đánh chi tiết nào? Phân tích tác soạt. Vừa nhai vừa nuốt, giục thằng nhỏ lấy tăm, nhúng dụng của sự việc và chi tiết hai ngón tay vào chậu, vuột qua hai mép. Rồi ông Nghị đó trong việc thể hiện thái súc miệng òng ọc mấy cài nhổ toẹt xuống nền nhà" độ, tình cảm của tác giả Vừa nhai vừa nuốt vừa giục thằng nhỏ lấy tăm, cử chỉ ấy vừa thô thiển vừa ồn ào của kẻ vô học. Động tác xúc miệng làm vang lên những âm thanh "òng ọc" lại nhỏ.

(20) toẹt. Ta tưởng như một con ngan,. con vật nào bậy bạ ra nền nhà. Học làm sang đấy mà không nổi. Ngô Tất Tố giúp ta kinh tởm trước cử chỉ không lấy gì làm đẹp của vợ chồng Nghị Quế 3. Qua truyện An Dương - Thái độ của tác giả dân gian đối với mỗi nhân vật trong Vương và Mị Châu-Trọng truyện An Dương Vương và mị Châu- Trọng Thuỷ rất rõ Thuỷ, anh chị thấy thái độ ràng, được thể hiện qua các chi tiết lựa chọn. tình cảm của người kể với a. Với An Dương Vương mỗi nhân vật như thế nào? Có công dựng nước, xây thành, chế nỏ nhưng để mất Để thể hiện điều đó, tác giả nước vào tay giặc. An Dương Vương được tácgiả dân đã lựa chọn những sự việc gian cho "cầm sừng tê bẩy tấc cùng Rùa Vàng rẽ nước chi tiết nào? bước vào thế giới vĩnh cửu cùng thần linh". An Dương Vương không chết, song hình ảnh không rực rỡ bằng Thánh Gióng về trời. b. Với Mỵ Châu Trước hết, tác giả dân gian khẳng định nàng là người có tội: kẻ ngồi sau lưng nhà vua chính là giặc đó". Mị Châu phải bị trừng trị bằng lưỡi gươm của vua cha/ Song Mị Châu chi vô tình mắc tội. Nàng không phải là người phản nghịch vua cha. Vì thế mpú có chi tiết "Ngọc trai- Nước giếng". Máu của nàng chảy xuống biển, trai sò ăn phải biến thành ngọc, mang về rửa ở giếng nước Trọng Thuyr tự tử thìu thấy sáng lên. Ngọc trai-nước giếng không phải là tình yêu chung thuyr mà chỉ là mối oan tình được hoá giải. c. Với Trọng Thuỷ Nhân dân ta có thái độ rứt khoát, không để cho Trọng Thuỷ thực hiện tham vọng của mình. Trọng Thuỷ gây ra cái chết của người dân đất Âu Lạc, cái chết của Mị Châu. Trọng Thuỷ phải tìm lấy cái chết (tự tử) mà vẫn xót thương hối hận. Lựa chọn chi tiết để Trọng Thuỷ lao đầu xuống giếng tự tử là phù hợp với đạo lí, tình cảm ở đời. -Gợi ý để về nhà làm bài tập 4. Viétbài kể về kỷ niệm a. Đặt vấn đề: Giới thiệu một kỷ niệm đáng nhớ trong đáng nhớ nhất trong những những ngày mẹ ốm: tìm cây thuốc nam để chữa bệnh cho ngày mẹ ốm (chọn sự việc mẹ chi tiết tiêu biểu cho phù hợp b. Giải quyết vấn đề: (Lựa chọn chi tiết) với thái độ thành kính và - Đơn thuốc mà có người tin cậy bầy cho tôi phải có đủ: tình cảm yêu quý với người +Rau má mẹ sinh ra mình) +Lá lốt +Nhọ nồi (cỏ mực) +nõn chuối hột +Diếp cá +Bồ công anh Để chữa bệnh cho mẹ , tôi đã tìm được sáu vị. Riêng nõn.

(21) chuỗi hột khó quá vì ở đồng bằng ít người trông chuối hột. -Tôi phải tìm đường lên miền trung du để tìm nõn cây chuỗi hột +Đường khonog quen, chưa bao giờ tới +Tôi phải hỏi thăn, trời tối pahỉ nghỉ lại nhà dân không quen biết. Theo hướng dẫn của bà chủ nhà, tôi phải vượt qua bao đèo dốc mới tìmd được nõn cây chuối hột +Làm cách nào để mang về còn tươi Qua trình tìm cây thuốc là một kỷ niệm trong những ngày mẹ tôi ốm. c. Kết thuc vấn đề: Kỉ niệm nhỏ nhưng sâu sắc, tôi rất vui vì mẹ tôi khỏi bệnh. Một niềm vui không có gì sánh nổi.. NỖI LÒNG Đặng Dung A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS: 1. Hiểu được tâm trạng bi tráng của người anh hùng được thể hiện trong bài thơ 2. cảm nhận được những hình ảnh có sức diễn tả mạnh mẽ, tình cảm khát vọng của tác giả. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN - SGK, SGV -Thiết kế bài học C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò Câu hỏi 3. Giíi thiªu bµi míi I. Tìm hiểu chung -Giới thiệu vài nét về Đặng Dung và bài thơ "Nỗi 1. Tiểu dẫn (HS đọc SGK) lòng" - Phần tiểu dẫn SGK trình +Tác giả sinh năm nào không rõ, mất 1414. Người bày nội dung gì? Thiên Lộc nay là Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, con.

(22) 2. HS đọc-giải nghĩa từ khó -Bài thơ sáng tác theo thể thơ nào? Xác định bố cục của bài thơ và nộ dung từng phần.. Chủ đề: -Xác định chủ đề bài thơ II. Đọc -hiểu 1. Bốn câu đầu (HS đọc 4 câu thơ đầu) - Bốn câu thơ thể hiện nỗi lòng của nhà thơ như thế nào? Anh chị hãy phân tích để chỉ ra nội dung cụ thể.. Đặt hoàn cảnh riêng của mình trong thời cuộc, nhà thơ thấy gì?. tướng quân Đặng Tất. Dưới triều Hồ, Ông giúp cha cai quản đất Thuận Hoá nay là tỉnh Quảng Trị. + Quân Minh xâm lược, nhà Hồ sụp đổ. Hai cha con ông tham gia cuộc khởi nghĩa của Trần Ngỗi. Vì nghe lời rèm pha, Trần Ngỗi giết Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân. Ông bỏ Trần Ngỗi, cùng con Nguyễn Cảnh Chân là Nguyễn Cảnh Dị tôn Trần Quý Khoáng làm mình chủ. Ông từng giao chiến với quân Minh hàng trăm trận không nhụt chí. Năm 1414 ông bị giặc minh bắt đưa về Trung Quốc. Dọc đường ông nhảy xuống sông tự tử. +Sáng tác của ông chỉ còn lại bài thơ "Nỗi lòng" nổi tiếng này. (SGK) -Thể thơ thất ngôn bát cú mô phỏng thể thơ Đường. - Một bài thp Dường có bố cục: 2/2/2/2; 2/4/2; 4/4 -Bài thơ có bố cục 4/4 -Bốn câu thơ trên: Bi kịch của nhà thơ và nỗi lòng của vị trướng già trước thời cuộc. -Bốn câu thơ dưới. Tâm trạng bi tráng và ý chí quật cường. Bài thơ giãi bày nỗi lòng trước hoàn cảnh và thời cuộc. Đông thời, thể hiện tâm trạng bi tráng và ý chí quật cường của tác giả. -Để hiểu rõ nội dung bốn câu thơ đầu xin dẫn nghĩa của nó: Vịêc đời dằng dặc mà ta đã già biết làm thế nào. Trời đất rộng lớn thu vào trong rượu hát nghêu ngao. Gặp thời, hàng thịt, câu cá dễ làm nên công cán. Hết vận, bậc anh hùng cũng phải nuột hận nhiều. - Bốn câu thơ đầu là nỗi lòng của nhà thơ trước hoàn cảnh và thời cuộc. +Hoàn cảnh của một vị trướng già. Đó là hoàn cảnh bi kịch. Việc đời đang diễn ra, còn nhiều lắm mà ta thì đã già rồi. Thời gian, cuộc sống là vô tận nhưng cuộc đời của con người thì ngắn ngủi. Nhà thơ đã đem cái hữu hạn đối lập với cái vô hạn để làm nổi bật nỗi lòng băn khoăn của một người ham sống, ham vật lộn, ham đấu tranh nhưng đang rối bời bất lực vì tuổi tác, vì tình thế phải đắm chìm trong rượu và ca. Đằng sau những vâu thơ ấu không chỉ là nỗi lòng băn khoăn day dứt mà thoáng một nỗi buồn, một nỗi cảm hoài về nhân.

(23) -Cảm hoá về thời thế có phải bộc lộ tư tưởng bi quan không?. 2. Bốn câu thơ cuối (HS đọc 4 câu thơ cuối) -Tâm trạng bi tráng và ý chí quật cường thể hiện như thế nào? Anh chị hãy phân tích bốn câu thơ cuối để chứng minh cho ý hiểu của mình. thế đến rưng rưng. - Đặt hoàn cảnh của mình trước thời cuộc, nhà thơ suy nghĩ về thời và thế. Thời và thế xưa nay vẫn là nhân tố quyết định sự thành đạt của mỗi con người. Gặp thời đồ điếu thàng công dị Lỡ vận anh hùng luống nuốt cay Mượn chuyện Phàn Khoái bán thịt chó, Hàn Tín câu cá, cả hai sau giúp Hán Cao Tổ làm nên nghiệp lớn. Đấy chỉ là mượn chuyện chứ không phải nói chuyện về Phàn Khoái và Hàn Tín. Điều nhà thơ thấy, muốn nói ra là thời thế. Nhân dân ta thường nói "Thời thế tạo anh hùng". Gặp thời, có thế thì người fbình thường cũng làm nên nghiệp lớn. Mất thời không thế thì người tài ba, anh hùng lỗi lạc cũng nuốt hận mà thôi. Nguyễn Trãi cùng thời với Đặng Dung từng tâm niệm: "Anh hùng để hận mấy trăm đời" khi viết về Hồ Quý Ly, một ông vua, một nhà cải cách vĩ đại đầu thế kỷ XV. Nỗi hận của Hồ Quý Ly là mối hận không có "nhân hoà", còn mối hận của Đặng Dung là mối hận của người anh hùng lỡ vận không có "thiên thời". -Không hề một chút bi quan. Buồn thì có nhưng bi quan tiêu cực thì không có. Vì sao? con người bộc lộ nỗi lòng ấy là con người đã đánh đông dẹp bắc, đương đầu với địch tới 500 trận vẫn không nản lòng. Con người ấy đã bộc lộ tâm trạng bi tráng và ý chí quật cường. Để thấy được, chúng ta tịm hiểu bốn câu thơ còn lại. -Xin dẫn bốn câu thơ cuối (phần dịch nghĩa) "Giúp chúa những muốn xoay trục đất lại Rửa vũ khí không có lỗis kéo tuột sông Ngân xuống. Thù nước chưa trả được mà mái tóc đã bạc sớm Bao phen mang gươm báu mài dưới ánh trăng." -Mấy tiếng "Xoay trục đất lại" biểu hiện muốn nâng đỡ giang sơn đang nghiêng lệch, "Rửa vũ khí" dịch từ "tẩy binh" trong nguyên tác (Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà). Đặng Dung muốn rửa vũ khí, muốn tẩy binh để chấm dứt chiến tranh lập lại hoà bình cho dân cho nước. Mượn ý thơ của Đỗ Phủ trong bài "Tẩy binh mã" An đắc tràng sĩ vãn, thiên hà Tịnh tẩy giáp binh trường bất dụng (Ước gì có tráng sĩ kéo nước sông Ngân xuống.

(24) III. Củng cố. Rửa sạch khí giới mãi mãi không dùng nữa) Ý nguyện tốt đẹp của Đặng dung là: Muốn mang tài năng đức độ của mình giúp vua giữ yên đất nước, mang lại nền thái bình cho dân cho nước. Đó là khát vọng lớn lao của người anh hùng. Nhưng Đặng Dung không thực hiện được ước nguyện ấy. Bởi lẽ ông đã già rồi. Chí thì lớn là lực bất tòng tâm. "Quốc thù vị báo đầu tiên bạch" (Nợ nước chưa trả xong mà cái gìa đã theo sau rồi) Hùng tâm tráng khí đấy mà bất lực. Nỗi lòng, tam trạng của Đặng Dung bi tráng biết bao. -Điều đáng nói là bất lực nhưng vẫn thể hiện ý chí quật cường. Đó là tinh thần kiên trì chiến đấu. Hình tượng cuối bài thơ: "Bao thơ mang gươm báu mài dưới trăng" (Dưới nguyệt mài gươm đã bấy chầy) Tráng sĩ ngẩng đầu nhìn trời than thở đã già rồi. Nhưng cái đáng quý là mài gươm mấy độ nuôi chí lớn cho đời sau để: "sáu trăm đời vẫn còn tưởng thấy sinh khí lẫm liệt" - Qua bài thơ chúng ta thấy được +Cảm xúc bi tráng của một lão tướng trước tình thế, vẫn nước nguy nan. +bài thơ để lại dấu ấn: Thơ đi sau thể hiện tâm trạng nhân vật trữ tình, phần nào bộc lộ cái tôi, bước đàu phá vỡ quy ước của thơ ca trung đại..

(25) C¶nh ngµy hÌ (B¶o kÝnh c¶nh giíi- bµi 43). NguyÔn Tr·i A. Môc tiªu bµi häc Gióp HS: 1. Cảm nhận đợc vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, yêu đất nớc của Nguyễn Trãi. 2. Thấy đợc vẻ đẹp của thơ Nôm Nguyễn Trãi: Bình dị, tự nhiên đan xen c©u lôc ng«n vµo c©u th¬ thÊt ng«n. B. Ph¬ng thøc thùc hiÖn - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phơng pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D TiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò. 2. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV và HS yêu cầu cần đạt - PhÇn tiÓu dÉn giíi thiªô vµi nÐt vÒ "Quèc I. T×m hiÓu chung ©m thi tËp" c¶u NguyÔn Tr·i. TËp th¬ gåm 254 bµi. 1. TiÓu dÉn Gi¸ trÞ cña nã hoµn thiÖn mét bíc vÒ th¬ quèc ©m, ( H/S đọc phần tiểu dẫn) - Phần tiểu dẫn trình bày nội đặt nền móng cho thơ tiếng Việt. dung g×? + Néi dung: "Quèc ©m thi tËp" phµn ¸nh t t- Em h·y tr×nh bµy cô thÓ ởng, tình cảm, vể đẹp toàn diện của Nguyễn Trãi. nh÷ng nÐt khÝa qu¸t Êy? Dè lµ t tëng nh©n nghÜa s¸ng ngêi, yªu níc th¬ng d©n, gi÷ g×n nh©n c¸ch, hoµ c¶m víi thiªn nhiªn. + NghÖ thuËt: S¸ng t¹o trong thÓ th¬ N«m, §êng luËt, cã xen c©u lôc ng«n víi c©u thÊt ng«n. + Bè côc cña tËp th¬: chia lµm 4 phÇn. a. Vô đề: Những bài thơ không có đầu đề nhng đợc sắp xếp theo các mục: Ngôn chí (nói nên chí híng), M¹n thô©t (kÓ ra mét c¸ch t¶n m¹n), Tù th¸n (Tù than), tù thuËt (tù nãi vÒ m×nh), Bo¶ kÝnh c¶nh giíi (g¬ng b¸u r¨n m×nh). b. M«n th× lÖnh (thêi tiÕt) c. M«n hoa méc (c©y cá) d. M«n c©m thó (thó vËt) Bµi c¶nh ngµy hÌ- B¶o kÝnh c¶nh giíi sè 43 trªn tæng sè 62 bµi. 2. V¨n b¶n ( H/S đọc SGK) + Giả các nghĩ từ khó- SGK - Thống nhất nh SGK đã xhú thích. a. Xác định cảm hứng chủ - Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi. Đồng thời đạo. - Cảm hứng chủ đạo của bài bộc lộ khát vọng về cuộc sống thanh bình, hạnh phóc cho nh©n d©n. th¬ lµ g×? II. §äc – hiÓu 1. Tâm thế và vẻ đẹp của - Thiên nhiên hiện ra trong sáu câu thơ đầu. + Mµu xanh cña l¸ hoµ thµnh t¸n réng che rîp bøc tranh thiªn nhiªn c¶nh c¶ kh«ng gian. ngµy hÌ + Màu đỏ của hoa lựu bên hiên nhà. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyên Trãi.

(26) tríc thiªn nhiªn, cuéc sèng, con ngời ( H/S đọc 6 câu) Thiªn nhiªn vµ cuéc sèng con ngời đợc thể hiện nh thế nào trong sáu câu thơ đàu (c©u hái 1,2) (chó ý kh«ng gian mµu s¾c, ©m thanh vµ nh©n vËt tr÷ t×nh). + Sen hång trong ao ®ang to¶ mïi h¬ng. + TiÕn lao xao väng l¹i cña lµng lµm nghÒ chµi líi. + Tiếng ve kêu nh tiếng đàn lúc mặt trời sắp lÆn. - Nh©n v¹t tr÷ t×nh cho m×nh nhµn dçi, ngåi hãng m¸t. Nhµ thoe tËp trung nh÷ng gi¸c quan thÞ giác, thính giác, khứu giác và cả cảm giác nữa để quan s¸t c¶nh thiªn nhiªn. Thiªn nhiªn ngµy hÌ hiÖn lên với những đặc trng cụ thể bởi những cảm nhận tinh tế. Đó là màu xanh của lá cây, màu đỏ của hoa lùu vµ h¬ng th¬m cña loµi sen. Mïa hÌ cã tiÕng ve kªu. Thiªn nhiªn cµng hiÖn lªn cô thÓ bao nhiªu, càng đẹp bao nhiêu chứng tỏ tâm hồn nhà thơ càng đẹp bấy nhiêu. Một tâm hồn đẹp nhất định phải xuất ph¸t tõ thÕ giíi quan lµnh m¹nh. Bao trïm lªn lµ tấm lòng yêu nớc, yêu đời của ức Trai. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh - Cảnh vật rất gần gũi với đời thờng. Nó gắn vËt nµy? bã víi con ngêi kh«ng xa l¹. Nã còng nh qu¶ nóc n¸c, luèng mïng t¬i, bÌ rau muèng, c©y chuèi, c©y mía. Tất cả đã đi vào thơ Nguyễn Trãi. Thi hiệu ấy đủ diễn tả tâm hồn bình dị sang trọng, đẹp nh thiên nhiên, nặng tình với đất nớc. Hơn nữa những động từ hóng mát, đùn đùn, phun, tiễn, diễn tả cảnh ngày hè thật sôi động nh tấm lòng sôi nổi của nhà thơ. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ - Nhµ th¬ hµ tõ "råi" còng nh rçi, nhµn. Song "r«i" ®Çu c©u th¬? ®©y chØ lµ c¸ch nãi. Bëi ch¼ng cã lóc nµo NguyÔn Tr·i c¶m thÊy nhµn rçi c¶ ngay nh÷ng lóc vÒ sèng ë Côn Sơn, ông đã bộc bạch điều này. "Nơng thân dới m¸i nhµ tranh tëng yªn th©n lóc tuæi giµ. Nhng có nghĩ tới đám dân xanh đầu lòng lại phỉa lo trớc". Thì ra ng«n nh©n mµ t©m bÊt nhµn (miÖng nãi nhµn mµ loàng thì không nhàn). Điều ấy Nguyễn Trãi đã thể 2. Kh¸t väng vÒ cuéc sèng hiÖn ë c©u cuèi bµi. thanh b×nh h¹nh phóc cho nh©n d©n. - Hai c©u kÕt diÔn t¶ kh¸t väng, mong mái da diÕt (H/S đọc hai câu kết) - Hia c©u diÔn t¶ néi dung cña NguyÔn Tr·i vÒ cuéc sèng thanh b×nh, h¹nh phóc cho nh©n d©n. g×? + Nhà thơ mong mỏi: lẽ ra nên có khúc đàn - Em có suy nghĩ gì về lý tnam phong của vua Thuấn. Mỗi khi đàn ấy gẩy lên ëng Êy? th× ma thuËn giã hoµ, nh©n d©n lµm ¨n sung síng no đủ. - Lấy chuyện xa để nói hiện tại, tấm lòng của Nguyễn Trãi cũng mong muốn nh thế. Đủ tháy t tởng tình cảm của Nguyễn Trãi nh thế nào đối với đất nớc, với nhân dân. Đó là tấm lòng yêu nớc thơng - Em có nhận xét về âm diệu dân tha thiết đến trọn đời. - ¢m ®iÖu cña c©u th¬ cña c©u th¬ s¸u tiÕng xen vµo Dân giàu / đủ khắp / đòi phơng c©u th¬ b¶y tiÕng? Câu thoe đợc gieo vần 2/2/2. Hai tiếng một đều đặn nã xen vµo ©m hëng cña c©u th¬ b¶y tiÕng lÏ cã ngu cầm / đàn một tiếng (3/4). Sự phối hợp giữa hai câu thơ tạo gia âm hởng đều đặn, mạnh mẽ khẳng định - Qua bµi th¬ ta thÊy t©m hån kh¸t väng mµ NguyÔn Tr·i v¬n tíi. - Yªu thiªn nhiªn, yªu cuéc sèng con ngêi vµ NguyÔn Tr·i nh thÕ nµo? lu«n v¬n tíi kh¸t väng hoµ b×nh h¹nh phóc cho nh©n.

(27) dân là vẻ đẹp tâm hồn và lý tởng của Nguyễn Trãi. NguyÔn Tr·i béc lé suy nghÜ tríc c¶nh ngµy hÌ. ¤ng - Nghệ thuật câu thơ nh thế coi đó là gơng báu răn mình. nµo? - Sö dông h×nh ¶nh gÇn gòi, b×nh dÞ. c©u th¬ thÊt ng«n xen lô ng«n c¶m nhËn chung cña bµi th¬: NguyÔn Tr·i, nh©n c¸ch cña NguyÔn Tr·i. NguyÔn Trãi bộc lộ suy nghĩ trớc cảnh ngày hè. Ông coi đó NghÖ thuËt bµi th¬ nh thÕ lµ g¬ng b¸u r¨n m×nh. nµo? - Sö dông h×nh ¶nh gÇn gòi, b×nh dÞ. C©u th¬ thất ngôn xen lục ngôn: Nguyễn Trãi mang đến bức tranh thiên nhiên đày sức sống, khoẻ khoắn, lạc quan nh t©m hån nhµ th¬ vËy. III. Cñng cè - Tham kh¶o phÇn ghi nhí trong SGK. - T©m thÕ cña nhµ th¬ tríc c¶nh ngµy hÌ - Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên -Nçi niÒm t©m sù cña nhµ th¬. §äc thªm:. VËn níc (Quèc té- §ç Ph¸p ThuËn) C¸o bÖnh, b¶o mäi ngêi (C¸o tËt thÞ chóng- M·n Gi¸c). A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS : 1. Cảm nhận đợc vẻ đẹp của bài thơ, thể hiện quan niệm sống của các vị đại s trong VH giai đoạn thế kỷ X- XIV. 2. Biết cách đọc các bài thơ giàu triết lí. B. ChuÈn bÞ. - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc C. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò C©u hái: 3. Bµi míi Hoạt động của GV vµ HS. Yêu cầu cần đạt. A. VËn níc I. T×m hiÓu chung (§äc tiÓu dÉn, c¸c chó thÝch) II. §äc - hiÓu 1. "VËn níc nh m©y quÊn" T¸c gi¶ so s¸nh nh vËy nh»m diÔn t¶ ®iÒu g×?. SGK. - VËn níc lµ bµi th¬ cã tªn t¸c gi¶ sím nhÊt cña v¨n häc ViÖt Nam còng lµ bµi th¬ sím nhÊt vÒ kÕ s¸ch dùng níc l©u dµi. §©y lµ lêi tuyªn ng«n cña một vị đại s. Bài thơ đợc sáng tác năm 981 - 982 - So s¸nh nh vËy nh»m diÔn t¶: HiÓu vÒ vËn níc rÊt s©u s¾c chø kh«ng l¹c quan dÔ d·i: "VËn níc nh m¸y quÊn" lµ vËn níc phô thuéc vµo nhiÒu quan hÖ rµng buéc. VËn níc kh«ng thÓ tån t¹i cña mét lực lợng có tính độc lập. Vận nớc không chỉ dựa vµo mét yÕu tè mµ thµnh. Nã lµ quan hÖ cña nhiÒu yếu tố để giữ đợc vận nớc phát triển dài lâu, thịnh vîng. Tuy ph¸p s kh«ng nãi ra nhng ta hiÓu. - Có đờng lối trị quốc tốt, phù hợp. - Cã quan hÖ ngo¹i giao vµ c¸c níc l¸ng giÒng tèt. - Cã tiÒm n¨ng vÒ qu©n sù..

(28) 2. T©m tr¹ng t¸c gi¶ tríc hoàn cảnh đất nớc đợc thể hiÖn nh thÕ nµo? 3. HiÓu thÕ nµo lµ "V« vi"…?. 4. Hai c©u cuèi ph¶n ¸nh truyền thống tốt đẹp gì của d©n téc ViÖt Nam? III. Cñng cè. - Cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ. - Cã sù nhÊt trÝ cao gi÷a ngêi cÇm ®Çu víi mu«n d©n. - T¸c gi¶ muèn ®em hiÓu biÕt cña m×nh vÒ t tëng trÞ nớc bày tỏ với nhà vua (ngời đứng đàu) làm thế nào để giữ cho đất nớc yên tĩnh, vui vẻ, dân đợc an c lạp nghiÖp. - V« vi lµ v« vi ph¸p cña nhµ phËt. NghÜa lµ tõ bi bác ái. Điện các để chỉ triều đình, chỉ nhà vua. Cả câu thơ nên hiểu muốn giữ yên vận nớc và để vận níc ph¸t triÓn thÞnh vîng nhµ vua pg¶i v« vi, ph¶i làm những gì thuận với tự nhiên thuận với lòng ngời. Theo nghĩa nhà Phật làm cho mọi chúng sinh đợc yên vui, xoá bỏ mọi khổ nạn cho họ. Đó là lo cho d©n. - Chèn chèn t¾t ®ao binh: nghÜa lµ n¬i n¬i kh«ng cßn c¶nh chÐm giÕt n÷a, kh«ng cßn chiÕn tranh, đất nớc thanh bình thì vận nớc, ngôi vua mới bền v÷ng. - Hai c©u ph¶n ¸nh truyÒn thèng yªu níc khao khát nhân đạo hoà bình là nét đẹp truyền thống của d©n téc ViÖt Nam. - §©y lµ lêi nhµ s tr¶ lêi vua Lª §¹i Hµnh. Bµi th¬ bé lé t tëng trÞ níc, c¸ch nh×n xa tr«ng réng cña t¸c gi¶.. Hoạt động của GV và HS B. C¸o bÖn b¶o mäi ngêi I. T×m hiÓu chung (§äc tiÓu dÉn vµ c¸c chó thÝch) II. §äc - hiÓu 1. C©u hái 1. - Bèn c©u th¬ ®Çu nãi lªn quy luật nào của tự nhiên, của đời ngêi. Anh (chÞ) h·y ph©n tÝch bèn c©u th¬ ®Çu?. Yêu cầu cần đạt - PhÇn tiÓu dÉn (SGK) ta cÇn n¾m v÷ng hai néi dung: + M·n Gi¸c thiÒn s (SGK) + Kệ: Thể văn Phật giáo dùng để truyền bá giáo lý đạo phật. Kệ đợc viết bằng văn bản. NhiÒu bµi kÖ cã gi¸ trÞ v¨n ch¬ng. - Diễn tả quy luật vận động biến đổi. + Quy luật biến đổi của thiên nhiên. + Quy luật biến đổi của đời ngời.. - Câu 1 và 2 diễn tả quy luật biến đổi của thiên nhiên. Cây cối biến đổi theo thời tiết. Thông thờng mùa xuân đến hoa nở "xuân tới tr¨m hoa ®ua t¬i". Nhng bµi th¬ nãi vÒ hoa rông tríc, hoa në sau. Ph¶i ch¨ng nhµ th¬ muèn nãi vÒ sù lu©n håi cña thiªn nhiªn. Hoa tµn råi hoa l¹i në. H×nh ¶nh xu©n vµ hoa mang đến cái đẹp, sự ấm áp tràn đầy sức sống của thêi tiÕt vµ c©y cèi. - Câu 3 và 4 diễn tả quy luật biến đổi của đời ngời. Thời gian sự việc qua đi, con ngời tr¶i theo n¨m th¸ng còng giµ ®i. M¸i ®Çu b¹c lµ tîng trng cho tuæi giµ. §ã lµ biÓu hiÖn cô thÓ nhất sự biến đổi của con ngời trớc thời gian. Nhng con ngêi kh«ng lu©n håi nh c©y cèi. Cuộc đời con ngời sẽ đi về phía hủy diệt, - Nếu đảo vị trí câu thơ thứ hai không hề cứu vãn. Con ngời sẽ nuối tiếc, xót.

(29) lªn c©u 1 th× ý th¬ nh thÕ nµo? 2. C©u hái 2. Hai c©u cuèi cã ph¶i lµ th¬ t¶ thiªn nhiªn kh«ng? c©u ®Çu vµ cuèi cã m©u thuÉn kh«ng? V× sao. C¶m nhËn cña anh (chÞ) vÒ h×nh tîng cµnh mai trong bµi th¬?. xa.. - ý th¬ sÏ kh¸c vµ hai quy luËt (sinh trëng, tuÇn hoµn sÏ bÞ ¶nh hëng). - Hai c©u cu«iÝ kh«ng ph¶i t¶ thiªn nhiên. Vì xuân tàn hoa rụng để chuyển sang mïa hÌ. Cµnh mai xuÊt hiÖn. Hoa mai chØ në vào cuối đông, đầu xuân. Nên không phải là miªu t¶ thiªn nhiªn. C©u ®Çu vµ c©u cuèi m©u thuÉn . V× : Xu©n qua hoa rông hÕt vËy nhµ th¬ vÉn thÊy "§õng tëng xu©n tµn hoa rông hÕt. §ªm qua s©n tríc mét cµnh mai" - Cµnh mai gióp ta cã nhiÒu c¶m nhËn. + Cành mai đã phủ nhận cái quy luật vận động và biến đổi ở bốn câu thơ đầu. Dù cho xuân sắp đi qua, muôn loài hoa đã lìa cành nhng vẫn còn cành mai hoa nở trắng trong đêm. + Cµnh mai cßn mang ý nghÜa tîng trng. Nã thÓ hiÖn søc sèng m·nh liÖt cña v¹n vËt vµ con ngêi. Nã vît lªn tÊt c¶ sù sèng, chÕt, thÞnh, suy, khai, l¹c bÒ ngoµi. §ã lµ quy luËt vÒ sù bÊt biÕn. Cã ®iÒu ph¶i hiÓu ®©y lµ sù bÊt biÕn vÒ t tëng, t×nh c¶m, ý chÝ (bÊt biÕn bªn trong) chø kh«ng ph¶i lµ sù bÊt biÕn vÒ h×nh thøc con ngêi. Cµnh mai lµ sù biÓu hiÖn tÝnh bÊt biÕn trong tinh thÇn nhµ th¬. + Cµnh mai cßn lµ h×nh tîng nghÖ thuËt đẹp không phải cái đẹp của bức tranh tứ quý, tùng, cúc, trúc, mai để diễn tả sự thanh cao, quý phái mà là cái đẹp của tinh thần lạc quan, mạnh mẽ và kiên định trớc những biến đổi của trời đất và thời cuộc. Đó là tinh thần ý chí bất diÖt cña nhµ PhËt dï ph¶i tr¶i qua bÊt cø hoµn cảnh nào. Điều này giúp chúng ta hiểu con ngời đời Lí, thời kỳ phật giáo thịnh đạt. Dù xuất gi¸ tu hµnh nhng hä kh«ng quay lng l¹i cuéc đời vẫn đầy bản lĩnh và ý chí tham gia tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nớc.. D. Rót kinh nghiÖm. Høng trë vÒ (Quy Høng- NguyÔn Trung Ng¹n) A. Mục tiêu cần đạt B. ChuÈn bÞ - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc C. TiÕn tr×nh bµi häc 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò.

(30) C©u hái: 3. Bµi míi Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt - Giíi thiÖu vÒ NguyÔn Trung Ng¹n (SGK) I. T×m hiÓu chung - Gi¶i nghÜa chó thÝch (SGK) 1. T×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn 2. HS đọc văn bản (SGK) II. §äc - HiÓu 1. Nçi nhí quª h¬ng ë hai c©u th¬ - Hai c©u th¬ ®Çu đầu có gì đặc sắc? D©u giµ l¸ rông t»m võa chÝn Lóa sím b«ng th¬m cua bÐo ghª Nçi nhí rÊt cô thÓ, d©n d· lµm næi lªn gèc gác đồng quê, nghề trồng dâu nuôi tằm, nghề trồng lúa và sinh hoạt đạm bạc "cua béo ghê". §êi thêng hiÖn lªn trong c¶m xóc nhµ th¬. C¸i cèt lâi cña c¶m xóc Êy lµ lßng yªu quª h¬ng xø sở. Cách nói mộc mạc làm rung động lòng ngời. 2. Ph©n tÝch nÐt riªng cña lßng - T×nh yªu quª h¬ng kh«ng ph¶i b»ng yªu níc vµ niÒm tù hµo d©n téc c¶m xóc h« to gäi giËt mµ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh trong bài thơ qua hình tợng thơ gợi nhớ. Đó là dâu tằm, là hơng thơm đồng lúa, độc đáo? là cua cá trên đồng, dẻo thơm ngọt ngào trong b÷a c¬m quª. - NÐt thø hai lµ c¶m xóc b¾t nguån tõ nhËn thøc, cña lÝ trÝ. DÉu r»ng nghÌo khã vÉn lµ quê hơng hơn danh vọng ở đời phồn hoa đô hội. TiÕng gäi trë vÒ tha thiÕt, kh¾c kho¶i trong lßng kẻ xa quê. Rõ ràng lòng yêu quê hơng đất nớc, III. Cñng cè niềm tự hào về dân tộc là cảm xúc chủ đạo của bµi th¬ quy høng. - Bµi th¬ gióp ta rót ra nhËn xÐt: kh«ng c¸i g× b»ng quª h¬ng xø së cña m×nh. Bµi th¬ gióp ta thªm yªu, thªm quý n¬i m×nh sinh ra, lín lªn vµ trëng thµnh. Quª h¬ng lóc nµy cßn ®ang nghÌo khã, bao ®iÒu ph¶i bµn. D. Rót kinh nghiÖm. T¹i LÇu Hoµng H¹c TiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng (Hoµng H¹c l©u Tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng) (LÝ B¹ch) A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS: 1. Hiểu đợc tình cảm chân thành của Lí Bạch với bạn. 2. Nắm đợc đặc trng phong cách thơ Lí Bạch ngôn ngữ giản dị, hình ảnh tơi sáng và gợi cảm. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn..

(31) - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh. Giáo viên tổ chức dạy học theo cách kết hợp các phơng pháp đọc sáng tạo; gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò. 2. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt - PhÇn tiÓu dÉn (SGK) giíi thiÖu vµi nÐt I. T×m hiÓu chung vÒ LÝ B¹ch vµ s¬ bé vÒ néi dung th¬ «ng. 1. TiÓu dÉn (HS đọc phần tiểu dẫn SGK) + LÝ B¹ch sinh 701 vµ mÊt 762 (thä 61 - PhÇn tiÓu dÉn (SGK ) nªu néi tuæi). Quª ë Lòng T©y nay thuéc tØnh Cam Tóc. dung g×? Ông là nhà thơ lãng mạng vĩ đại của Trung Quốc. Thơ Lí Bạch hào phóng. Ông còn để lại h¬n 1000 bµi th¬. Ngêi ta gäi «ng lµ tiªn th¬. - Néi dung th¬ LÝ B¹ch? + Néi dung th¬ LÝ B¹ch rÊt phong phó với chủ đề chính là: * ¦íc m¬ v¬n tíi lý tëng cao c¶. * Kh¸t väng gi¶i phãng c¸ nh©n. * BÊt b×nh víi hiÖn thùc tÇm thêng * ThÓ hiÖn t×nh c¶m phong phó, m·nh - Phong c¸ch nghÖ thuËt th¬ LÝ liÖt. B¹ch? + Phong c¸ch th¬ LÝ B¹ch rÊt hµo phãng, 2. Văn bản. (HS đọc SGK) bay bæng nhng rÊt tù nhiªn, tinh tÕ, gi¶n dÞ, th¬ Lí Bạch kết hợp giữa cái cao cả và cái đẹp. II. §äc - hiÓu - Gi÷a th¸ng 3 (mïa xu©n) ë phÝa t©y lÇu 1. Không gian thời gian, địa ®iÓm ®a tiÔn b¹n. Hoàng Hạc là không gian, thời gian, địa điểm - C¶nh ®a tiÔn b¹n diÔn ra ë ®a tiÔn b¹n. không gian và địa điểm nh thế - Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ nhµ th¬ nµo? chọn phía tây lầu Hoàng Hạc để tiễn bạn. Theo - Em cã suy nghÜ g× vÒ kh«ng quan niÖm ngêi ¸ §«ng, phÝa t©y lµ câi phËt, gian, thời gian địa điểm ấy với cõi tiên. Đặc biệt ở Trung Quốc, phía tây là ngêi ®i vµ ngêi ë? vùng đất hoang sơ, nhiều núi cao, bí hiểm. Ngày xa chỉ dành riêng cho những ẩn sĩ đến tu hµnh. N¬i Èn chøa nh÷ng t©m hån thanh cao trong s¹ch. Theo huyÒn tho¹i lÇu Hoµng H¹c lµ n¬i PhÝ V¨n Vi tu luyÖn thµnh tiªn råi cìi H¹c vµng bay ®i: H¹c vµng ai cìi ®i ®©u Mµ ®©y Hoµng h¹c riªng lÇu cßn tr¬ H¹c vµng ®i mÊt tõ xa Ngµn n¨m m©y tr¾ng b©y giê cßn - Hai tiÕng "Cè nh©n" gîi cho bay. em suy nghÜ g×? Đến một nơi thoát tục để đa tiễn một ngời bạn chi âm trở về với cuộc đời trần tục. Buổi ®a tiÔn mang ý nghÜa v« cïng s©u s¾c. - Hai tiÕng "cè nh©n" ë ®Çu c©u dÞch lµ bạn, đúng mà cha hết nghĩa. Bởi lẽ "cố nhân" là ngêi b¹n g¾n bã th©n thiÕt tõ xa xa, cho dï thêi gian cã thÓ t« ®iÓm trªn m¸i tãc. Buæi chia tay nhờ có hai tiếng "cố nhân" ấy mà đắm chìm trong sù thiÕt tha quyÕn luyÕn. L¹i n÷a, LÝ B¹ch kh«ng sö dông c¸ch viÕt thêng t×nh. Phót - Thêi gian gîi cho em suy nghÜ biÖt ly kh«ng cã nh÷ng li rîu tiÔn nhau, kh«ng g×? dßng níc m¾t, kh«ng lêi nãi t¹ tõ. ChØ cã lÇu.

(32) 2. Nçi lßng cña LÝ B¹ch (C©u 2 vµ 3) - Nỗi lòng Lí Bạch đợc thể hiện nh thÕ nµo qua h×nh ¶nh c¸nh buåm.. - Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ c©u th¬ cuèi bµi?. III. Cñng cè Em học đợc gì sau khi học bài th¬?. Ngµy so¹n: TiÕt:. H¹c, chØ cã dßng s«ng víi bÇu trêi, c¶nh buån nhng nó đã thể hiện tình cảm sâu sắc của nhà th¬ víi b¹n. - Thêi gian: "Gi÷a mïa hoa khãi Ch©u D¬ng xu«i dßng" (Yªn hoa tam nguyÖt h¸ D¬ng Ch©u) một khung cảnh thật đẹp đầy lãng mạn. Một chiÕc thuyÒn con ®ang rÏ sãng, lít trªn lµn hoa khãi. H×nh ¶nh Êy gîi lªn kh«ng khÝ m¬ hå, lãng đãng của thơ Đờng. Từ "hoa" còn chỉ thời gian, th¸ng 3 cßn cã tiÕt xu©n. H¬n n÷a M¹nh H¹o Nhiªn xu«i dßng xuèng D¬ng Ch©u n¬i phồn hoa đô hộ. Một từ mà nói đợc nhiều đến thÕ. Míi thÊy c¸i hay cña th¬ §êng ë "ý t¹i ng«n ngo¹i". - NghÖ thuËt cña bµi th¬ lµ thÓ hiÖn sù đồng nhất giữa con ngời và cảnh vật. Câu thứ 3: C« phµm viÔn ¶nh bÝch kh«ng tËn (Cánh buồm cô đơn xa dần lẫn vµo bÇu trêi xanh) Cánh buồm cô đơn diễn tả nhiều nghĩa. Mét lµ chØ M¹nh H¹o Nhiªn ra ®i mét m×nh trong cô đơn. Hai là diễn tả chính nỗi lòng cô đơn của mình. Thơ Đờng hay ở chỗ đó. Nói bạn cô đơn nhng chính là biểu hiện mình trong cô đơn. Hiểu theo cách nào cũng là gợi lên một kiếp ngời cô đơn giữa dòng sông. Nó nhỏ bé và đơn chiếc. Bạn đi đã để lại nỗi nhớ thơng vô h¹n. C©u th¬: Tr«ng xa chØ thÊy dßng s«ng lng trêi. C©u th¬ chØ gîi mµ kh«ng t¶: Tríc mÆt nhµ th¬ con s«ng nh cao dÇn lªn hoµ nhËp vµo với trời xanh. ánh mắt nhà thơ đành bất lực trớc cõi không vô tận đã che khuất ngời bạn, cảnh vËt hiÖn ra tríc m¾t nhµ th¬ theo dßng t©m tr¹ng. - ChÐp phÇn ghi nhí (SGK). - Häc tËp ë t×nh b¹n g¾n bã.. Nhµn. NguyÔn BØnh Khiªm A. Môc tiªu bµi häc Gióp HS: 1. Cảm nhận đợc vể đẹp cuộc sống và nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài th¬. 2. Hiểu đúng quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. 3. Biết cách đọc bài thơ giàu triết lí. B. ChuÈn bÞ - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc..

(33) - GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phơng pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi. C. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò. Câu hỏi: Hãy trình bày đặc điểm của văn bản nói và văn bản viết? 2. Bµi míi. Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt - PhÇn tiÓu dÉn SGK tr×nh b¸y¬ lîc vÒ cuéc I. T×m hiÓu chung đời sự nghiệp của Nguyễn Bỉnh Khiêm. ( H/ S đọc phần tiểu dẫn) + Nguån gèc: Sinh 1941 mÊt 1585. Quª ë lµng - PhÇn tiÓu dÉn SGK tr×nh Trung Am nay thuéc x· LÝ Häc huþen VÜnh B¶o, bµy néi dung g×? ngo¹i thµnh H¶i Phßng. + VÒ nguån gèc + Qu¸ tr×nh trëng thµnh: §ç Tr¹ng nguyªn n¨m + VÒ qu¸ tr×nh trëng thµnh 1535 (44 tuæi) lµm quan díi triÒu M¹c. ¤ng sèng cña NguyÔn BØnh Khiªm. th¼ng th¾n c¬ng trùc. ¤ng d©ng sí chem 18 tªn lộng thần không đợc nhà vua chấp nhận, ông cáo quan vÒ quª, lËp Am B¹ch V©n d¹y häc. + ¤ng nãi víi nhµ M¹c khi chiÕn tranh Lª - M¸c xảy ra: "Cao Bằng tuy đất thiếu nhng vẫn còn trụ đợc vài đời". Ông đợc nhà Mạc phong tớc Trình Quèc C«ng. Trong d©n gian vÉn gäi «ng lµ Tr¹ng Trình vì ông có nói nhiều về vệc đời thành sự thật (ngêi ta gäi lµ nh÷ng c©u sÊm ng÷). + Sự nghiệp văn chơng: Ông để lại 700 bài thơ ch÷ H¸n trong "B¹ch V©n am thi tËp" vµ 170 bµi th¬ ch÷ N«m trong "B¹ch V©n quèc ng÷ thi". + Néi dung th¬ NguyÔn BØnh Khiªm mang ®Ëm + VÒ sù nghiÖp v¨n ch¬ng ch¸t triÐt lÝ gi¸o huÊn, ngîi ca chÝ cña kÎ sÜ, thó thanh nhàn. Đồng thời phê phán thói đời đen bạc cña NguyÔn BØnh Khiªm. trong x· héi.. 2. V¨n b¶n - VÞ trÝ trong tËp "B¹ch V©n quèc ng÷ thi". ( HS đọc SGK) GV luyện - Giải nghĩa theo (SGK). đọc. - Th¬ §êng thêng cã bè côc: + VÞ trÝ bµi th¬. + 2/2/2/2 bốn cặp câu (đề, thực, luận, kết). + Gi¶i nghÜa tõ. + 4/4 (Bèn c©u trªn, bèn c©u díi). - Theo anh (chÞ) bµi th¬ cã + 2/4/2. Bµi th¬ bè côc 2/4/2. bè côc nh thÕ nµo? - Hai c©u ®Çu: II. §äc - hiÓu "Mét mai, mét cuèc, mét cÇn c©u Th¬ thÈn dÇu ai vui thó nµo." 1. Hai c©u th¬ ®Çu Mai, cuốc: dụng cụ dào xới đất. Cần câu - Néi dung cña hai c©u th¬ đàu thể hiện hoàn cảnh, tâm dùng để bắt cá. Th¬ thÈn dÇu ai: dï ai cã c¸ch vui thó nµo tr¹ng t¸c gi¶ nh thÕ nµo? C¸ch dïng sè tõ vµ nhÞp ®iÖu còng mÆc, ta cø th¬ thÈn theo c¸ch cña ta. Hai c©u th¬ thÓ hiÖn quan niÖm vÒ cuéc sèng nhµn t¶n. §ã có gì đáng chú ý? lµ sèng kh«ng vÊt v¶, cùc nhäc. NhÞp ®iÖu 2/2/1/2 ë c©u th¬ ®Çu diÔn t¶ tr¹ng th¸i ung dung trong những việc hàng ngày (lao động, vui chơi). Ba chữ "một" trong câu thơ để thấy nhu cầu cuộc sống của t¸c gi¶ ch¼ng cã g× cao sang thËt khiªm tèn, b×nh dÞ. - Hai tiÕng th¬ thÈn gîi ra tr¹ng th¸i th¶nh th¬i cña con ngêi. §ã lµ mét con ngêi v« sù trong.

(34) - Hai tiÕng "Th¬ thÈn" cïng lßng kh«ng bËn chót c¬ mu, tù dôc. MÊy tiÕng víi "§Çu ai vui thó nµo" gîi "dÇu ai vui thó nµo" thÓ hiÖn kh«ng bËn t©m tíi lèi ra ý g×? sèn bon chen, ch¹y ®ua víi danh lîi, kh¼ng dÞnh lối sống của mình đã chọn. Đó là lối sống không vÊt v¶, kh«ng cùc nhäc. 2. Bèn c©u th¬ tiÕp - Bốn câu thơ thể hiện: Không quan tâm đến ( HS đọc) - Bèn c©u th¬ thÓ hiÖn néi x· héi chØ la an nhµn cña b¶n th©n sèng hoµ hîp víi thiªn nhiªn. dung g×? - Hai tiếng "ta dại", "ngời khôn" khẳng định - Em h·y ph©n tÝch bèn c©u thơ này để làm rõ nội dung phơng chân sống của tác giả, pha chút mỉa mai với trên đây đã xác định? (câu ngời khác. Ta dại có nghĩa là ta ngu dại. Đây là ngu dại bậc đại trí. Ngời xa có câu "Đại trí nh ngu" hái 2) nghÜa lµ ngßi cã chÝ tuÖ lín thêng kh«ng khoe khoang, bÒ ngoµi xem rÊt vông vÒ, d¹i dét. Cho nªn khi ta nãi "d¹i" còng lµ thÓ hiÖn nhµ th¬ kiªu ngạo với cuộc đời. + T×m n¬i: "v¾ng vÎ" kh«ng ph¶i lµ xa l¸nh cuộc đời mà tìm nơi mình thích thú đợc sống thoải m¸i an toµn. + "Chèn lao xao" lµ chèn vô lîi, giµnh giËt h·m h¹i lÉn nhau. Râ rµng NguyÔn BØnh Khiªm cho c¸ch sèng nhµn nh· lµ xa l¸nh kh«ng quan t©m tíi x· héi, chØ quan t©m ®Ðn b¶n th©n. §Æc biÖt lµ sèng hoµ nhËp víi thiªn nhiªn. "Thu ăn măng trúc, đông ăn giá, Xu©n t¾m hå sen, h¹ t¾m ao" NhÞp th¬ cña hai c©u lµ 1/3/1/2. NhÞp mét - C¸c sinh vËt trong sinh ho¹t có gì đáng chú ý. Hai câu thơ nhấn mạnh vào các mùa trong năm ăn, tắm đều cho thÊy cuéc sèng NguyÔn thÝch thó, mïa nµo thøc Êy. C¸ch sèng nhµn lµ hoµ hîp víi tô nhiªn. BØnh Khiªn nh thÕ nµo? - Măng trúc, giá, hồ sen, ao tất cả đều rất 3. Hai câu thơ cuối ( HS đọc gần gũi với cuộc sống lao động đời thờng. Đó là SGK) - Nội dung của hai câu thơ cuộc sống quê mùa chất phác, sinh hoạt rất đạm b¹c. Cho dï sinh ho¹t Êy cßn khæ cùc, thiÕu thèn cuèi? nhng đó là thú nhàn, là cuộc sống hoà hợp với tự nhiªn cña con ngêi. Tõ trong cuéc sèng nhµn t¶n III. Cñng cè ấy đã toả sáng nhân cách. - Hai c©u th¬ cuèi mùon ®iÓn tÝch xa song tÝnh chÊt bi quan cña ®iÓn tÝch mê ®i mµ næi lªn ý nghÜa coi thêng phó quý. l¹i mét lÇn n÷a, NguyÔn Bỉnh Khiêm đã tìm lối sống cho riêng mình. - Năm vững đặc trng thi phápVH Trung đại - Kỹ năng đọc- hiểu văn bản VH trung đại D. Rót kinh nghiÖm.

(35) §äc tiÓu thanh kÝ ( §éc tiÓu thanh kÝ) NguyÔn Du A. Môc tiªu bµi häc Gióp HS 1. Cảm nhận đợc tâm sự xót thơng. Day dứt của Nguyên Du đối với nỗi oan của ngời tài hoa. Đây cũng là đề tài mà Nguyễn Du đặc biệt quan tâm. 2. Thấy đợc nghệ thuật của bài thơ nhất là ngôn ngữ, hình ảnh hàm súc cùng với vận dụng sáng tạo lối kết cấu thơ đờng. B. Ph¬ng thøc thùc hiÖn - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phơng pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò. 2. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung. 1. Tiểu dẫn.( HS đọc phần td) - PhÇn tiÓu dÉn SGK giíi thiÖu - Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ NguyÔn Du vµ nµng TiÓu Thanh. víi ta néi dung g× ? + Nguyễn Du (1765 - 1820) là đại thi hào cña d©n téc ViÖt Nam, ngoµi nh÷ng t¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ N«m, NguyÔn Du co ba tËp th¬ ch÷ H¸n. "§äc TiÓu Thanh kÝ" lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ ch÷ H¸n cña «ng. NguyÔn Du rÊt quan t©m tíi sè phËn bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷ cã tµi hoa nhan s¾c. + TiÓu Thanh lµ ngêi Qu¶ng L¨ng, TØnh Giang T«, Trung Quèc, nµng rÊt th«ng minh vµ nhiÒu tµi nghÖ. N¨m mêi s¸u tuæi lµm vî lÏ mét ngêi Hµng Ch©u, tØnh ChiÕt Giang nµng hä Phïng vµ lÊy chång tªn lµ Phïng. Vî c¶ ghen b¾t ë riªng biệt trên một ngọn núi thuộc địa phận Hàng Ch©u. Ngän nói Êy lµ C« S¬n. TiÓu Thanh buån khæ lµm nhiÒu th¬, tõ. Nµng l©m bÖnh mÊt n¨m mời tám tuôi. Tập thơ, từ nàng để lại bị ngời vợ cả đem đốt. Trớc khi chết, nàng lấy hai tờ giấy gói mÊy vËt trang søc göi tÆng mét c« g¸i. §ã lµ b¶n 2. V¨n B¶n th¶o th¬, tõ cßn l¹i cña nµng. §©y còng lµ phÇn d. - (HS đọc văn bản) Nguyễn Du đã đọc phần d ấy để viết bài thơ này. - Thầy sửa cách đọc. - Ba HS đọc. - Gi¶i nghÜa c¸c tõ khã. - SGK. a. Bè côc bµi th¬ nh thÕ nµo ? - Bè côc s¸ng t¹o 2/4/2. (Lu ý thơ đờng có ba bố cục). b. Chủ đề. - bµi th¬ miªu t¶ sè phËn bÊt h¹nh cña TiÓu Nêu chủ đề ? Thanh mét con ngêi tµi hoa vµ nhan s¾c. §ång thời thể hiện suy nghĩ, thái độ của Nguyễn Du đối víi nµng. II. §äc - hiÓu. - Miªu t¶ sè phËn cña TiÓu Thanh ngêi con 1. Hai c©u ®Çu. - Hai c©u th¬ ®Çu thÓ hiÖn néi g¸i tµi hoa vµ nhan s¾c,thÓ hiÖn nçi lßng xãt th¬ng cña nhµ th¬. "Hå T©y…giÊy tµn". dung g×?.

(36) - Em suy nghÜ g× vÒ hai c©u th¬ - Hai câu thơ mở đầu mang đến cho ngời nµy ? đọc những gì không tròn trĩnh, toàn vẹn. Nó đều hẫng hụt mất mát. Tây Hồ vẫn còn đó nhng vờn hao thì không. Cảnh đẹp mất rồi chỉ còn sự hoang tàn. Kí của Tiểu Thanh còn đó nhng đâu có phải vÑn nguyªn. Nã chØ cßn sãt l¹i vµi ba gäi lµ PhÇn d. Cã ch¨ng chØ cßn l¹i hai t©m hån, mét TiÓ Thanh vµ mét NguyÔn Du. T©m hån TiÓu Thanh chØ cßn nghi l¹i trªn trang giÊy dï chØ Ýt ái. - Vì sao Nguyễn Du đồng cảm Nguyễn Du khóc, viếng nàng "THổn thức bên cửa víi sè phËn cña TiÓu Thanh sæ". (c©u hái 1). - Bëi NguyÔn Du nhËn ra TiÓu Thanh lµ con ngêi cã tµi, cã s¾c nhng bÞ vïi dËp, chÕt oan øc.C¸i chÕt cña nµng lµ b»ng chøng xãt xa cho kiÕp con ngêi "Hång nhan b¹c phËn". NguyÔn Du đã từng thơng xót, chia sẻ nỗi lòng mình với biết bao ngời con gái nh vậy. Từ Đạm tiên đến nàng Kiều, từ ngời đàn bà gẩy đàn ở Long Thành cho đến Tiểu Thanh đều là kiếp ngời ấy. Thơng bao 2. Bèn c©u th¬ tiÕp theo. giờ cũng đi liền với xúc cảm.Nguyễn Du đã xúc - Nguyễn Du đã cảm nhận nh cảm nh thế nào trớc cuộc đời Tiểu Thanh! thÕ nµo vÒ con ngêi tµi hoa. - Nguyễn Du cảm nhận về cuộc đời Tiểu Thanh: "Son phÊn…. …. cßn v¬ng" Son phấn là sắc đẹp, văn chơng là hồn, NguyÔn Du l¹i ch¹m vµo nçi ®au mu«n thña cña cuộc đời. Nỗi đau ấy, oan ức dờng ấy không thể hỏi và trông cậy vào đâu. Ngay đến cả lực lợng thần uy tối cao là ông trời cũng không hỏi đợc. Nçi hên kim cæ trêi kh«n hái - Nỗi oán hận xa nay đến trời cũng không cã c©u tr¶ lêi. V× thÕ trêi còng kh«ng thÓ hái chØ cßn biÕt cam chÞu mµ th«i. NguyÔn Du bÊt lùc l¹i - Em hiÓu c©u th¬ nµy nh thÕ quay vÒ víi TiÓu Thanh víi chÝnh m×nh. nµo? C¸i ¸n phong lu kh¸ch tù mang - Phong lu, phong vận, phong nhã đều chỉ ngêi tµi hoa, nhan s¾c. NguyÔn Du nh muèn nãi cïng TiÓu Thanh. Nµng cã tµi, cã t×nh nhan nh thÕ, l¹i bÞ nçi oan k× l¹ Êy, thÕ th× nµng gièng ta rồi. Nhng ai là ngời giả đáp vì sao những tài hoa nhan sắc lại phải chịu nỗi oan ức kì lạ ở trên đời? Nguyễn Du cũng không tìm đợc câu trả lời. "Đau 3. Hai c©u kÕt. đời có cứu đợc đời đâu" (Huy Cận). Nguyễn Du - Hai câu kết, nhà thơ thể hiện tạo ra mạch nối trong suy tởng. Để thấy đợc ta néi dung g×? t×m hiÓu hai c©u cuèi bµi. - Em h·y ph©n tÝch c©u th¬ - Ch¼ng biÕt… ch¨ng nµy? NguyÔn Du nh hái TiÓu Thanh. H«m nay ta khãc nµng c¸ch ta trªn ba tr¨m n¨m. Ba tr¨m n¨m sau ai lµ ngêi khãc ta. - NguyÔn Du hái TiÓu Thanh còng nh hái m×nh. Hái m×nh mµ nh hái ngêi. Cã c¸i g× xa xãt đến rng rng. Xuân Diệu cho đó là "Tiếng chim cô lẻ giữa trời thu khuya". Hai câu cuối đã khép lại những tấm lòng đồng cảm với ngời phụ nữ có tài v¨n ch¬ng mµ bÊt h¹nh cø sèng m·i trong tr¸i tim bạn đọc. ở thế kỷ XX, ta khẳng định:.

(37) III. Cñng cè. Ba tr¨m n¨m tÝnh cha ®Çy n÷a Thiªn h¹ ngµy nay hiÓu Tè Nh N¨m 1965, ViÖt Nam long träng kû niÖm hai tr¨m n¨m ngµy sinh cña NguyÔn Du. Còng những ngày này, Hội đồng hoà bình thế giới đã c«ng nhËn NguyÔn Du lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi. - Tham kh¶o phÇn ghi nhí trong SGK.. C¶m xóc mïa thu (Thu høng ) §ç Phñ A. Môc tiªu bµi häc Gióp Hs: 1. Hiểu đợc bức tranh mùa thu hiu hắt cũng là tâm trạng buồn lo của con ngời cho đất nớc, nỗi buôn nhớ quê hơng và nỗi ngậm ngùi xót xa cho thân phận §ç Phñ. 2. Hiểu thêm đặc điểm của thơ Đờng. B. ChuÈn bÞ - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. - GV tổ chứ giờ dạy học theo cách kết hợp các phơng pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. C. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi. Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung - Giíi thiÖu vµi nÐt c¬ b¶n vÒ §ç Phñ (GV hớng dẫn HS đọc phần + Nguån gèc tiÓu dÉn) * «ng sinh n¨m 712 - mÊt n¨m 770. 1. TiÓu dÉn - Nh÷ng néi dung g× ë phÇn + S¸ng t¸c: tiÓu dÉn cÇn chó ý? * B¾t ®Çu lµm th¬ tõ lóc nhµ §êng phån thịnh nhng chủ yếu từ loạn An Lộc Sơn (755 763), làm cho đất nớc Trung Quốc chìm đắm trong nội chiến, loạn li, nhân dân vô cùng điêu đứng. Trong mời một năm cuối đời, Đỗ Phủ đa gia đình ®i l¸nh n¹n kh¾p c¸c vïng thuéc c¸c tØnh phÝa t©y.

(38) + Th¬ §ç Phñ cã néi dung nh thÕ nµo?. - Dùa vµo SGK, em h·y nªu mét vµi t¸c phÈm vµ néi dung cña nã? - VÒ nghÖ thuËt th¬ §ç Phñ cã gì đáng ghi nhận?. 2. Văn bản ( HS đọc - GV söa) a. Bè côc §©y lµ bµi th¬ thÊt ng«n b¸t có theo anh (chÞ) bè côc bµi th¬ nh thÕ nµo? ý mçi phÇn?. b. Chủ đề - Tìm chủ đề của bài thơ? II. §äc - HiÓu 1. Bøc tranh mïa thu ký th¸c mét t©m tr¹ng. - Bức tranh thiên nhiên đợc miªu t¶ nh thÕ nµo trong bèn c©u ®Çu?. Nam Trung Quèc (Cam Tóc, Tø Xuyªn, Hå B¾c, Hồ Nam). Nhà thơ đã qua đời trong hoàn cảnh đói rét và bệnh tật trên một chiếc thuyền, để lại cho hËu thÕ 1.456 bµi th¬. + Néi dung th¬ §ç Phñ: * Cã néi dung rÊt phong phó vµ s©u s¾c: - Trớc loạn An Lộc Sơn, Đỗ Phủ đã sáng tác đợc những bài thơ dài nh "Binh xa hành", "Lệ Nh©n Hµnh", . Binh xa hµnh (bµi ca xe ra trËn) phª ph¸n chÝnh s¸ch më réng biªn c¬ng cña vua §êng. "Lệ nhân hành" (bài ca ngời đẹp) đả kích cuộc sèng xa hoa d©m dËt cña chÞ em D¬ng Quý Phi. - Trong thêi gian lo¹n An Léc S¬n, §ç Phñ sáng tác nhiều và nội dung đạt tới giá trị hiện thực s©u s¾c. - Chïm th¬ "Tam l¹i": Tªn l¹i ë §«ng Quan, tên lại ở Tân An, tên lại ở Thạch Hào, nhà thơ đã tố cáo thái độ vô trách nhiệm, chính sách bắt phu, bắt lính bừa bãi của triều đình. - Chïm th¬ "T¹m biÖt" dùng lªn ba cuéc li biệt "Tân hôn biệt" là cuộc chia tay của đôi vợ chồng mới cới cha đợc một ngày. "Thuỳ lão biệt" là cuộc chia tay của đôi vợ chồng già có hai thế hệ con ch¸u chÕt trËn. "V« gia biÖt" lµ sù li biÖt cña những kẻ không nhà. Biệt li là đặc trng của thời loạn. Thơ Đỗ Phủ đợc mệnh danh là thi sử (sử bằng thơ). Qua lời ông ở các thời kỳ ta thấy xã hội đời §êng hiÖn lªn. - Nghệ thuật thơ Đỗ Phủ đạt tới trình độ cao cña nh÷ng bµi th¬ luËt. Nhµ th¬ t¹o ra nh÷ng h×nh ¶nh biÓu diÔn t©m tr¹ng kh¸c nhau tríc hiÖn thùc nãng báng. §¹i thi hµo NguyÔn Du t«n vinh §ç Phủ là "nhà thơ muôn đời của văn chơng muôn đời". Năm 1962, Đỗ Phủ đợc Hội đồng hoà bình thÕ giíi kØ niÖm nh mét danh nh©n v¨n ho¸. §ç Phủ đợc nhân dân Trung Quốc mệnh danh là "Thi Thµnh" (Thµnh th¬). - Gi¶i nghÜa nh÷ng tõ khã (SGK). - §äc víi nhÞp 4/3. - Th¬ §êng luËt cã 3 bè côc + Theo bốn cặp câu (đề, thực, luận, kết) + Bèn c©u trªn, bèn c©u díi (4/4) + Hai, bèn, hai (2/4/2) Víi bµi th¬ nµy cã bè côc bèn c©u trªn vµ bèn c©u díi. - Bèn c©u trªn: Bøc tranh thiªn nhiªn hïng vĩ mà hiu hắt, sôi động mà nhạt nhoà trong sơng khãi mïa thu, hiÖn diÖn cña mét t©m tr¹ng buån xa xãt. - Bèn c©u díi: Nçi buån th¬ng nhí quª h¬ng. - Bµi th¬ miªu t¶ bøc tranh thiªn nhiªn hïng vĩ mà hiu hắt, sôi động mà nhạt nhoà trong sơng khãi mïa thu hiÖn diÖn cña mét t©m tr¹ng buån xa xãt. §ång thêi diÔn t¶ nçi buån th¬ng nhí quª h¬ng. - Bèn c©u ®Çu:.

(39) - Nhà thơ đứng ở đâu để quan sát đợc cảnh ấy? - Bøc tranh thiªn nhiªn Êy diÔn t¶ néi dung g×? - Nçi niÒm th¬ng nhí Êy t¸c giả đã gửi vào đâu?. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù thay đổi tầm nhìn của nhà thơ từ bốn câu đầu đến bốn câu cuối. H·y ph©n tÝch?. Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a bèn c©u th¬ ®Çu và cuối, toàn bài với nhan đề thu høng?. Lác đác rừng phong hạt móc xa Ngµn non hiu h¾t khÝ thu loµ Lng trêi sãng dîn lßng s«ng th¼m Mặt đát mây đùn cửa ải xa. - §©y lµ bøc tranh thiªn nhiªn rÊt hïng vÜ bëi cã nói, cã níc cã mµu s¾c cña rõng phong l¸ đỏ. Núi thì trùng trùng, điệp điệp và vỗn dĩ hiểm trë v× lµ nói ë thîng nguån dßng s«ng. Bøc tranh thu hiu h¾t l¹i nh¹t nhoµ bëi s¬ng khãi "khÝ thu loà". Cảnh rất động: "Lng trời sóng dợn" và "Mặt đất mây đùn". - §øng ë rÊt xa. V× ë xa nh×n dßng s«ng xa ngót tÇm m¾t míi thÊy sãng nh vç ngang trêi. Míi thấy mặt đất nh hoà nhập với bầu trời "Mặt đất mây đùn cửa ải xa". - Bức tranh thiên nhiên đợc vẽ bằng tâm cảnh núi non trùng điệp mà hiu hắt, cảnh sôi động mµ nh¹t nhoµ diÔn t¶ nçi buån thu. §Êt níc ch×m ngập trong loạn li. Nhà thơ cảm nhận đợc nỗi đau khỏ của mọi ngời, mọi cảnh ngộ, trong đó cả nỗi xãt xa cña riªng m×nh. Mét nçi niÒm rng rng th¬ng nhí. - Nçi niÒm th¬ng nhí Êy t¸c gi¶ göi vµo bèn c©u th¬ sau: Khãm cóc tu«n thªm dßng lÖ cò Con thuyÒn buéc chÆt mèi t×nh nhµ L¹nh lïng giôc kÎ tay dao thíc Thµnh B¹ch chµy vang bãng ¸c tµ. - Tầm nhìn của nhà thơ có thay đổi. từ cảnh tợng chung của thiên nhiên đến sự vật cụ thể gắn bó với riêng mình. Một khóm cúc đã nở hoa tới hai lÇn "Tïng cóc lìng khai tha nhËt lÖ" còng lµ hai n¨m xa nhµ, xa quª h¬ng lµm sao kh«ng th¬ng nhớ, không rơi lệ. Đỗ Phủ đã khóc không chỉ hai năm nay mà đã rất lâu rồi. Cụ thể hơn gia đình Đỗ Phñ ®ang ph¶i l¸nh n¹n ®i trªn mét con thuyÒn, tr«i trªn dßng s«ng biÕt d¹t vÒ ®©u? C¶nh ngé Êy cµng lµm «ng nhí tíi quª nhµ. L¹nh lïng giôc kÎ tay dao thíc Thµnh B¹ch chµy vang bãng ¸c tµ Chç nµo còng thÊy ngêi dôc nhau, rén rµng dao thíc may ¸o rÐt. C¶nh chiÒu ë thµnh B¹ch §Ò cao, tiÕng chµy ®Ëp ¸o nghe dån dËp. Chao «i! C¶nh Êy cµng kh¬i dËy trong lßng ngêi nçi th¬ng nhí kh«n ngu«i. - Mçi quan hÖ gi÷a bèn c©u th¬ ®Çu vµ bèn c©u th¬ cuèi còng lµ mèi quan hÖ gi÷a toµn bé bµi thơ với nhan đề thu hứng. Đó là mối quan hệ nhất qu¸n trong c¶m xóc. + Nhìn từ khái quát đến cụ thể, từ viễn cảnh đến cận cảnh để diễn tả nỗi buồn thu. Một nỗi buồn riêng gắn với hoàn cảnh của đất nớc. Thơ Đỗ Phủ giàu chất hiện thực là ở chỗ đó. Mặt khác ta nhËn ra ®iÒu nçi buån riªng kh«ng t¸ch khái nçi ®au chung. §ã lµ nçi buån vÒ c¶nh nhµ kh«ng t¸c khỏi cảnh loạn li của đất nớc. + TÝnh chÊt nhÊt qu¸n trong mèi quan hÖ.

(40) còn thể hiện mỗi câu thơ của Đỗ Phủ đều có cảm xóc vµ chÊt thu. C©u mét: Ta nhËn ra c¶m xóc vµ chÊt thu ë sơng thu và rừng phong lá đỏ. C©u hai: Ta nhËn ra c¶m xóc vµ chÊt thu ë h¬i thu (giã thu) hiu h¾t. C¶ hai c©u ba vµ bèn, ta nhËn ra vÞ trÝ cña Vu S¬n Vu Gi¸p thuéc tØnh Tø Xuyªn, s«ng Trêng Giang hẹp chảy xiết, hai bên bờ vách dựng đứng mµu thu ©m u mï tÞt. Câu năm: Khóm cúc nở, đặc trng của mùa thu. Câu sáu: Mùa thu ấy gia đình Đỗ Phủ phải ch¹y lo¹n. C©u b¶y: Mïa thu l¹nh giôc gi· mäi ngêi rñ nhau may ¸o rÐt. C©u t¸m: Thµnh B¹ch §Õ Cao thuéc tØnh Tø Xuyªn, mïa thu thêng cã m©y bao phñ. Ta nhËn ra tiếng chày nện vào vải để may áo rét. - ChÐp phÇn ghi nhí (SGK). QUAN SÁT THỂ NGHIỆM ĐỜI SỐNG A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Gíup HS: Qua bài học, bước đầu hiểu và biết vận dụng kết quả quan sát, thể nghiệm đời sống đối với nhiệm vụ làm văn. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN -SGK, SGV -Thiết kế bài học C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách nêu vấn đề để kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ.

(41) 2. Giới thiệu bài mới I. Tìm hiểu bài 1. Quan sát (HS đọc SGK) -Anh chị hãy trình bày nội dung ỏ phần quan sát của SGK. +Khái niệm về quan sát: -Quan sát là xem chăm chú khám phá và phát hiện những đổi thay, điều ẩn kín mà mắt thường dẽ bỏ qua. -Quan sát là xem xét sự vât, hiện tượng một cách có phương pháp. Từ gần đến xa, từ ngoài vào trong, từ bắt đầu đến kết thúc nhàm nhận ra một điều mới lạ có ý nghĩa của hiện tượng. +Yêu cầu của quan sát: -Chú ý các hiện tượng lặp đi, lặp lại -Quan sát bằng các giác quan con người, Quan sát sự việc, sự vật ở trạng thái động, tĩnh, bộ phận toàn thể, so sánh, đối chiếu, nguyên nhân, kết quả. Ngoài ra còn vận dụng liên tưởng, tưởng tượng để cảm nhận hiện tượng một cách đầy đủ. Thường xuyên quan sát sẽ có đủ vốn sống dồi dào 2. Thể nghiệm (HS đọc để viết. SGK) +Khái niệm -SGK trình bày nội dung gì -Thể nghiệm là một cách tích luỹ quan trọng đối với về thể nghiệm? việc làm văn. Thể nghiệm là sự chủ động sử dụng giác quan của mình để tìm hiểu sự vật, thâm nhập vào đối tượng, tự đặt mình vào hoàn cảnh của sự vật hiện tượng, để nhận rõ niềm vui, nỗi đau của người trong cuộc. +So sánh với quan sát Thể nghiệm khác quan sát ở chỗ, Người quan sát II. Luyện tập đứng ở bên ngoài đối tượng được quan sát. Thể 1.Đọc hai đoạn văn và trả nghiệm đòi hỏi con người phải hoá thân vào đối lời câu hỏi tượng a. Hãy cho biết ở đoạn một, Đoạn văn có hai nhân vật hút thuốc. Quá trình hút nhà văn NC thể hiện sự quan thuốc được nhà văn quan sát rất kỹ, từ động tác sát về quá trình hút thuốc lào châm đóm, đến vo viên một điều thuốc và hút, vừa của nhân vật như thế nào? thở khói, vừa gà gà đôi mắt của người say. Nhân vật Lão Hạc được quan sát: "Lão bỏ thuốc, nhưng chưa hút vội. Lão cầm đóm, gạt tàn", "Lão đặt xe điếu hút". Người muốn có chuyện tâm sự nên động tác hút thuốc có vẻ ngập ngừng chờ đợi để nói b. Hãy phân tích để thấy ra, Người thì dửng dưng vì nghe chuyện ấy có vẻ NMC đã quan sát, thể nhiều lần. Nếu không quan sát và thể nghiệm, Nam nghiệm để doạn văn có hồn Cao không thể có đoạn văn ấy. như thế nào? -Nhà văn đã nhập thân(thể nghiệm) vào nhân vật lão Khúng để quan sát sao trời, một vùng quê phía biển. Ở đó: +Chân trời như thấp hẳn xuống (quan sát từ xa).

(42) +Âm thanh của sóng biển rì rầm +Của đất đai quê nhà từ khi còn nằm trong bụng -Hãy cho biết vì sao trong mẹ. tác phẩm văn học, sự quan Sự quan sát thể nghiệm của Nguyễn Minh Châu đã sát thể nghiệm không tách làm sống dậy tâm trạng của một ông già vùng biển. rời nhau. Từ đó rút ra kết Đó là sự gắn bó với quê hương, nơi chôn rau cắt rốn luận gi? Hãy lấy vd để làm lão Khúng. rõ? -Bởi lẽ khi thể nghiệm, nhà văn tự quan sát mình ở bên trong. Khi quan sát, nhà văn mỉêu tả sự vật qua cái nhìn của tâm trạng, lúc này lại cần sự thể nghiệm. Từ đây ta rút ra kết luận. Quan sát thể nhiệm đời sống là xơ sở để viết những trang văn chân thực, sinh động. VD: trong chuyện ngắn "Chiếc lược ngà" của nhà văn NQS , nhân vật tôi quan sát thái độ, cử chỉ của bé Thu: không nhận bố, đã có những lời nói trỏng: 2. Tập phát biểu hoặc viết "Cơm sôi rồi chắt nước rùm cái" một đoạn văn ngắn theo "Vô ăn cơm" một trong các yêu cầu sau: Cùng lúc ấy nhân vật tôi đã thể nghiệm tâm trạng a.Quan sát miêu tả mặt trời của nhân vật anh Sáu "suốt ngày anh chẳng đi đâu mọc và nêu ý nghĩa của mình xa, lúc nào cũng vỗ về con. Nhưng càng vỗ về con b. Quan sát miêu tả cảnh bé càng đẩy ra. Anh mong được nghe thấy một người thân làm việc. tiếng "ba" của con bé". c. Quan sát thể nghiệm cảnh a. Quan sát miêu tả mặt trời mọc và nêu ý nghĩa của làm việc chân tay nặng nhọc mình (nông dân làm ruộng, bộ đội -Buổi sáng mùa hè, mặt trời chuẩn bị mọc luyện tập) hoặc HS vui chơi +Phương đông rực sáng, mây khoác áo hồng và nêu suy nghĩ cảm tưởng +Cảnh vật sau đêm dài chờ đón bình minh/ của mình. Tiếng chim lao xao trên cành. Gió mát phả vào mặt -Mặt trời nhô lên khỏi rặng núi xa xa +Trong như một khối cầu đỏ rực +Những hạt sương long lanh trên những cành cây +Một ngày oi nồng lại đến -Những suy nghĩ b. Quan sát thể nghiệm cảnh người thân làm việc nặng nhọc -Anh hai đang cày trên thửa ruộng đầu làng +Nắng trên trời đổ xuống +Nóng mặt nước bốc lên +Mồ hôi đầm trên áo, trên nét mặt. +Con trâu gò lưng kéo, những luống cày bật tung đất. Những tiếng vắt, diệt giục trâu -Suy nghĩ.

(43) Th¬ Hai - C Ba - S« A. Môc tiªu bµi häc Gióp HS: 1. Hiểu đợc thơ Hai-k và đặc điểm của nó. 2. Hiểu đợc ý nghĩa và vẻ đẹp của thơ Hai-k. Hớng dẫn đọc thêm Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung (HS đọc phần tiểu dẫn SGK) - PhÇn tiÓu dÉn (SGK) tr×nh bµy hai vÊn 1. TiÓu dÉn. - Theo anh (chị) đối chiếu với đề: + §Æc ®iÓm th¬ Hai-k yªu cÇu, phÇn tiÓu dÉn nªn n¾m + Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Mat-su-« Ba-s« trong néi dung nµo lµ chñ yÕu. - Anh (chị) hãy nêu những đặc đó phần chủ yếu là đặc điểm thơ Hai-k. - Thơ Hai-k có những đặc điểm chính cần ®iÓm chÝnh cña th¬ Hai-k n¾m sau ®©y: + Th¬ Hai-k rÊt ng¾n: Mét bµi th¬ chØ cã ba c©u toµn bµi cã mêi b¶y ©m tiÕt, cã tõ t¸m đến mời chữ. Một bài thơ không quá mời chữ (ví dô v¨n b¶n SGK). + Th¬ Hai-k thêng ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i t©m hån ngêi NhËt. §ã lµ t©m hån rÊt a thÝch vµ hoà nhập với thiên nhiên để tìm vẻ đẹp thuần khiÕt cña nã. V× thÕ, th¬ Hai-k thêng miªu t¶ vµ gîi c¶m xóc vÒ thiªn nhiªn, vÒ phong c¶nh bèn mïa víi h×nh ¶nh hoa, l¸, chim mu«ng. C¶m nhận một bài thơ Hai-k nh đứng trớc bức tranh thủy mạc vừa đơn sơ giản dị, tinh tế vừa tạo sự liªn tëng s©u th¼m. + Trong th¬ Hai-k thêng ®Ëm chÊt thiÒn, ®a t©m tëng cña c¸i t«i hoµ nhËp vµo c¸i tÝnh lÆng v« biªn, trèng v¾ng v« h¹n, kh«ng bÞ øc chÕ để giải phóng tâm linh. Ngời NHật gọi chất thiÒn Êy lµ Sa-bi. YÕu tè Sa-bi biÓu hiÖn ë sù c« liªu, tÞnh lÆng, trÇm l¾ng. §ã lµ c¸ch sö dông tõ - Về tác giả Mat-su-ô Ba-sô có gì ngữ để miêu tả cảnh vật thiên nhiên, khiến ngời vµ vËt hoµ lµm mét - t©m b»ng vËt. chó ý? Mat-su-« Ba-s« (1644 - 1694) - Sinh trởng trong một gia đình võ sĩ đạo Xa-mu-rai b×nh thêng ë thµnh phè U-e-n« (naylµ tØnh Mi-ª). ChÝn tuæi ph¶i ®i hÇu h¹ cho một gia đình lãnh chúa. Ông thích thơ văn hội hoạ từ thủa nhỏ, thích đi du lịch nhiều nơi để ngắm cảnh đẹp thiên nhiên, thăm viếng bạn bè. Mat-su-ô Ba-sô đã có công rất lớn trong việc c¸ch t©n vÒ h×nh thøc néi dung th¬ Hai-k. Tríc 2. V¨n b¶n. (HS đọc các văn bản SGK) thêi Ba-s«, th¬ Hai-k mang nÆng tÝnh trµo léng Gải nghĩa các từ khó để hiểu hài hớc và rất dài. Thơ Hai-k thời Ba-sô đậm thªm bµi th¬. chất lãng mạng trữ tình. Từ đó Ba-sô là bậc thầy II. §äc - hiÓu cña th¬ Hai-k. 1. T×nh c¶m th©n thiÕt cña nhµ.

(44) thơ với thành phố Ê-đô và nỗi - Chú ý các từ khó đợc giải nghĩa ở cuối niềm hoà cảm về kinh đô Ki-ô-tô mỗi trang SGK. đẹp đẽ, đầy kỉ niệm đợc thể hiện Bài một là nỗi cảm về Ê-đo(Ê-đô là Tô-ki-ô nh thÕ nµo? trong bµi mét vµ hai. ngµy nay). §· mêi mïa s¬ng xa quª, tøc lµ mêi năm đằng đẵng nhà thơ sống ở Ê-đô. Có mọtlần trở về quê cha đất tổ ông không thể nào quên đợc Ê- đô. Mời mùa sơng gợi lòng lạnh giá của kẻ xa quê. Vậy mà về quê lại nhớ Ê-đô. Tình yêu quê hơng đất nớc đã hào làm một. - Ki-ô-tô là nơi Ba-sô sống thời trẻ (16661672). Sau đó ông chuyển đến Ê-đo. Hai mơi năm sau trở lại Ki-ô-tô nghe tiếng chim đỗ quyên hoát ông đã làm bài thơ này, Bài thơ là sự 2. Tình cảm đối với mẹ và em bé hoài cảm qua tiếng chim đỗ quyên, loài chim bá r¬i thÓ hiÖn nh thÕ nµo trong b¸o mïa hÌ, tiÕng kh¾c kho¶i gäi l¹i kØ niÖm bµi ba vµ bèn mét thêi trÎ tuæi. §ã lµ tiÕng lßng da diÕt xen lÉn buån, vui m¬ hå vÒ mét thêi xa x¨m. Th¬ Ba-sô đã gây ấn tợng đầy lãng mạn. Câu thơ cũng bồng bềnh trong khẳng định thầm lặng của nçi nhí, sù hoµi c¶m. - Mét mí tãc b¹c di vËt cßn l¹i cña mÑ, cÇm trªn tay mµ Ba-s« rng rng dßng lÖ ch¶y. Nçi lßng th¬ng c¶m xãt xa khi mÑ kh«ng cßn. H×nh ¶nh "lµn s¬ng thu" m¬ hå gîi ra nçi buån trèng trải bởi công sinh thành, dỡng dục cha đợc báo đền. Tình mẫu tử khiến ngời đọc cũng rng rng. - Bài bốn, ngời đọc bắt gặp nỗi buồn nhân thế. Bố mẹ đẻ ra con không nuôi đợc vì nghèo đói mà mang bỏ trong rừng sâu. Sự thực ấy đi vào thơ gợi lên biết bao nỗi buồn đến tê tái. TiÕng vîn hó kh«ng ph¶i rïng rîn mµ "n·o nÒ" 3. Qua bài văn hãy tìm ra vẻ đẹp cả ruột gan, không còn nỗi buồn mà là nỗi đau t©m hån nhµ th¬. nh©n thÕ. TiÕng trÎ "than khãc" v× bÞ bá r¬i không phải vì cha mẹ nó độc ác mà vì cực chẳng đã, không nuôi nổi. Nỗi buồn ấy gửi vào gió mùa thu tái tê. Nỗi buồn ấy đã nâng bổng giá trị thơ Ba-sô tới đỉnh cao của chủ nghĩa nhân đạo. Điều đáng nói trong cái buồn ấy có nỗi đau đời, càng đau hơn vì "đau đời có cứu đợc đời đâu". - Vẻ đẹp về khát vọng trong tâm hồn nhà th¬. Ma gi¨ng (ít mÊt), mét chó khØ con thÇm íc 4. Mối tơng giao giữa các sự vật (khát vọng) có một chiếc áo tơi để che ma. Mợn hiện tợng trong vũ trụ đợc thể ma để nói về một hiện thực nào đó trong cuộc hiện nh thế nào ở bài sáu và bảy? đời (đói khổ, rét mớt chẳng hạn). Chú khỉ con ấy lµ mét sinh m¹ng, mét con ngêi, mét kiÕp ngêi và là con ngời chung trong cuộc đời. Chú khỉ mong hay nh©n vËt tr÷ t×nh mong mái lµm thÕ nào để khỏi đói, khỏi rét, khỏi khổ. Vẻ đẹp tâm hồn ấy lấp lánh giá trị nhân đạo thiết thực. - ở bài sáu chúng ta bắt gặp cánh "hoa đào lả tả" và sóng nớc hồ Bi-wa. Hoa đào lả tả là hoa rụng báo hiệu mùa xuân ở Nhật Bản đã qua. Đây 5. Kh¸t väng sèng ®i tiÕp nh÷ng lµ thêi k× chuyÓn giao mïa. §Õn bµi b¶y ta gÆp cuộc du hành của Ba-sô đợc thể tiếng "ve ngân", đặc trng của mùa hè. Sự liên thiện nh thế nào trong bài tám. ởng về chuyển giao mùa đợc hoà cảm trong cái nh×n, sù c¶m giao vµ l¾ng nghe ©m thanh. Xóc c¶m Êy cña nhµ th¬ thËt tinh tÕ. H×nh ¶nh th¬ rÊt.

(45) đẹp: Hoa đào, hồ Bi-wa và tiếng ve ngân không chØ lan to¶ trong kh«ng gian mµ cßn chÊm s©u 6. Tìm quý ngữ tức là chỉ mùa và vào đá. Câu thơ đằm trong cảm nhận sâu sắc, cảm thức về vắng lặng đơn sơ, u thắm trong cái tình của con ngời với thiên nhiên, huyÒn trong c¸c bµi th¬ 6,7 vµ 8. t¹o vËt. - B¶n chÊt Ba-s« rÊt thÝch ®i l·ng du (®i nhiều nơi trên đất nớc) ông nằm bệnh. Con ngời đã đến lúc này còn có khát vọng gì nữa, gần đất xa trêi råi, kh«ng ! Ba-s« vÉn cã kh¸t väng sègn để đi tiếp cuộc du hành. Khát vọng sống không phải để hởng thụ mà thực hiện sở thích của mình, du hành trên đất nớc. Lạc quan biết bao. III. Cñng cè. - Quý ng÷ (tõ chØ mïa thu) + Hoa đào lả tả (cuối xuân) + TiÕng ve ng©n (mïa hÌ) - Cảm thức thẩm mĩ về sự vắng lặng, đơn s¬, u hoµi. + L¶ t¶. + Gîn sãng + V¾ng lÆng + L·ng du, phiªu b¹t, hoang vu. - Nhớ đặc điểm thơ Hai-k - C¸ch c¶m nhËn mçi bµi th¬ Đọc thêm: VIÊN MAI BÀN VỀ THƠ. I. Tìm hiểu chung. 1. Tiểu dẫn (HS đọc SGK) - Phần nói về Viên Mai cần chú ý những gì?. +Nhà phê bình văn học nổi tiếng thời Thanh +Đỗ tiến sĩ, làm quan ở một số nơi +Năm 37 tuổi cáo quan tự xưng là Tuỳ viên lão nhân. -Về thơ: +Ông bàn về thơ nổi tiếng với cuốn "Tuỳ viên thi thoại" gồm 16 quyển và "Tuỳ viên thi thoại bổ di" Điểm cốt lõi trong quan gồm 10 quyển điểm văn học của Viên Mai - Là thuyết tính linh bao gồm 3 điểm cơ bản: là gi? Thơ phải chân thật "Văn chương truyền cái chân thật chứ không truyền cái giả dối". Viên Mai nhấn mạnh: +Làm thơ phỉa có cái tôi "Làm thơ không thể không có cái tôi" +Tài năng "Nhà thơ khôg có tài thì khôg vận Đọc 2 đoạn SGK. chuyển được tâm linh". a. Thơ văn quý ở chỗ cong +Trong quan hệ giữa tình và tài, tình là điều kiện b. Dùng điển cố trong thơ. số 1 "Không có tình thì không thể có tài". Viên Mai phê phán mạnh mẽ lối sùng bái người xưa, lối dùng điển cố một cách xơ cứng. Tuy vậy, ông không hề phủ nhận ý nghĩa của học tập người.

(46) xưa.. PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT A. MỤC TIÊU BÀI HỌC. Giúp HS: 1. Có những hiểu biết khái quát về PC NN sinh hoạt. 2. Biết vận dụng vào đọc- hiểu và làm văn B.PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN. - SGK, SGV - Thiết kế bài học C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH. GV tổ chức giờ dạy học theo phương pháp Nêu vấn đề, Đặt câu hỏi kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận… D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. I. Tìm hiểu bài. 1. khai niệm -Thế nào là phong cách ngôn ngữ sinh hoạt? (Đọc ví dụ trong sách GK) Phong cách ngôn ngốninh hoạt ở dạng viết được thể hiện như thế nào? -Đặc điểm của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.. II. Luyện tập 1. Chỉ ra đặc điểm chung của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt qua đoạn đối đáp(SGK). -Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt(còn được gọi là phong cách hội thoại, phong cách khẩu ngữ) là phong cách dùng trong giao tiếp hàng ngày mang phong cách tự nhiên, thoải mái, sinh động, giàu cảm xúc, ít trau chuốt. -phong cách ngôn ngữ sinh hoạt chủ yếu tồn tại dưới dạng nói (trò chuyện tâm tình, thăm hỏi nhau) -Thư từ các nhận. -Ghi lưu niệm -Nhật ký +Tính cá thể (mang đặc điểm riêng của mỗi người. Nhà văn thường khai thác góc độ này để thể hiện tính cách nhân vật). +Tính sinh động cụ thể (Không dùng lời nói trừu tượng mà ưa chuộng lời nói sinh động, cụ thể) * Giàu âm thanh * Giàu màu sắc * Gây ấn tượng + Tính cảm xúc Bộc lộ tự nhiên cảm xúc của người nói, viết, gắn với những tình huống giao tiếp cụ thể -Manh tính cá thể của: * Ông Lý trưởng * Bắc Phô gái -Tính sinh động - Ông Lí (ốm gần chết cũng phải đi, lệnh quan như thế. Ai cũng cáo ốm…Cho chó nó xem à. Đây.

(47) 2. Phân tích cảnh diễn đạt trong ghi chép của Tô Hoài III. Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ phong cách sinh hoạt 1. Về ngữ âm 2. Về từ ngữ (đọc SGK). 3. Về kiểu câu (Đọc SGK). 4. Về biện pháp tu từ (Đọc SGK) 5. Về bố cục trình bày. không biết, đây cũng không nghe đâu). *Bác Phô gái (Thưa, lạy, dịu dàng) * Ông Lí (đây mặc kệ) - Có hình ảnh sinh động (bồ côi mẹ, bồ hôi con) vụt ngã, bết xuống, ngồi lên, đánh ngã, trâu dắt ra, bò dắt vào. - Bộc lộ cảm xúc chân thật(nóng quá, mất nhiều lúa quá) -Phát âm thoải mái theo mỗi người, kèm theo hiện tượng biến âm ở một số từ "mấy lị" (với lại), "hẵng" (hãy) -Liến thoắng hay kéo dài. -Khi viết dùng dấu chấm lửng (…) chấm than (!). - Ưa dùng từ ngữ biểu cảm, từ ngữ này nhiều khi suồng sã, thông tục. - Dùng nhiều tình thái từ (à, ư, nhỉ, nhé). -Dùng từ ngữ biểu cảm (cực kỳ, chưa từng thấy, ghê hồn…). -Dùng tất cả các kiểu cây -Dùng một số kiểu câu riêng ("nó" làm chủ ngữ giả) Ví dụ: Người tôi hôm nay nó khang khác thế nào ấy - Dùng kết cấu với "thì" ở đầu câu -Dùng các câu có nghĩa phủ định theo mẫu: X +gì mà +Y nào có (đâu có) + Động từ (tính từ) -Dùng nhiều từ ngữ chêm xen vào câu (trước là thưa, sau nữa là) - Ưa lối ví von, so sánh. -Sử dụng cách nói phóng đại, nói tránh -Sử dụng lối "iếc hoá" (học với chả hiếc). Tính tự nhiên (đang nói chuyện nọ lại xọ chuyện kia) những câu trùng lặp hoặc cố ý. Đoạn văn sử dụng về ngữ âm, từ ngữ và cả các kiểu câu của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. -Mét má nghen (mách má nghe) -Thằng Bình nó cởit chuồng nè má (suồng sã) -Tao đi đái chứ đi đâu mà theo (suồng sã) Các dấu (!) bộc lộ thái độ, tình cảm. Nói chung sử dụng ngôn ngữ rất tự nhiên..

(48) LËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n A. Môc tiªu bµi häc Gióp HS: 1. Nắm đợc cách lập kế hoạch cá nhân 2. Cã thãi quen vµ cã kÜ n¨ng lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n. B. Ph¬ng thøc thùc hiÖn - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luËn, thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. Sù cÇn thiÕt lËp kÕ ho¹ch c¸ - KÕ ho¹ch c¸ nh©n lµ b¶n dù kiÕn néi nhân (HS đọc SGK) dung, cách thức hành động và phân bố thời - KÕ ho¹ch c¸ nh©n lµ g×? gian để hoàn thành công việc nhất đinh của - Lập kế hoạch cá nhân có lợi một ngời nào đó. - Lập đợc kế hoạch các nhân, ta sẽ hình nh thÕ nµo? dung tríc c«ng viÖc cÇn lµm, ph©n phèi thêi gian hợp lý. Trành bị động, bỏ sót, bỏ quên c«ng viÖc. V× vËy, lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n lµ thÓ hiện phong cách làm việc khoa học, chủ động, II. Cách lập kế hoạch cá nhân công việc sẽ tiến hành thuận lợi và đạt kết quả. VËy c¸ch lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n nh thÕ nµo? (HS đọc SGK) - §äc VD SGK anh (chÞ) cho B¶n kÕ ho¹ch c¸ nh©n gåm hai phÇn biÕt b¶n kÕ ho¹ch c¸ nh©n gåm ngoµi tªn gäi cña kÕ ho¹ch. Cô thÓ lµ: mÊy phÇn? nªu cô thÓ? + PhÇn mét nªu hä tªn, n¬i lµm viÖc, häc tËp cña ngêi lËp kÕ ho¹ch. + PhÇn hai nªu néi dung c«ng viÖc cÇn làm, thời gian địa điểm tiến hành, dự kiến kết quả đạt đợc. Chó ý: NÕu lµm kÕ ho¹ch cho riªng m×nh th× kh«ng cÇn phÇn mét, lêi v¨n ng¾n gän. CÇn thiÕt cã thÓ kÎ b¶ng. - Tham kh¶o phÇn ghi nhí SGK. III. Cñng cè IV. LuyÖn tËp - §©y lµ th¬i gian biÓu trong mét ngµy. Bài 1. (SGK) đọc và cho biết nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt cña b¶n kÕ Nã kh«ng ph¶i lµ b¶n kÕ ho¹ch c¸ nh©n dù kiÕn làm công việc nào đó. Đây chỉ có sự sắp xếp ho¹ch c¸ nh©n. thêi gian biÓu cho mét ngµy. C«ng viÖc chØ nªu chung, kh«ng cô thÓ, kh«ng cã phÇn dù kiÕn hoàn thành công việc, kết quả cần đạt. Bµi 2. (§äc VD SGK) - Néi dung cÇn ph¶i bæ sung. + ViÕt dù th¶o b¸o c¸o, dù kiÕn néi dung. * KiÓm ®iÓm qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vụ của chi đoàn những việc đã làm đợc, kết quả cô thÓ. * Nguyªn nh©n..

(49) * Nh÷ng mÆt yÕu kÐm, nguyªn nh©n. * Ph¬ng híng c«ng t¸c trong nhiÖm kú tới, nêu rõ phơng hớng cụ thể để thực hiện tốt những gì đã đề ra. + Cách thức tiến hành đại hội. * Thời gian, địa điểm * Ai đảm nhiệm công tác tổ chức trang hoàng cho đại hội. * BÝ th b¸o c¸o. * §Ò cö, øng cö vµo BCH. * BÇu ban kiÓm phiÕu. TÊt c¶ ph¶i cã ý kiÕn tham gia cña c« chñ nhiÖm líp vµ duyÖt BCH nhµ trêng. Thùc hµnh phÐp tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS: 1. N©ng cao hiÓu biÕt vÒ phÐp tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô. 2. Cã kü n¨ng ph©n tÝch gi¸ trÞ sö dông hai biÖn ph¸p tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô. B. ChuÈn bÞ - SGK. SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. - GV tổ chứ giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hµnh. C. TiÕn tr×nh d¹y häc 1.ổn định tổ chuác 2. KiÓm tra bµi cò. C©u hái: 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt - Thuyền là ẩn dụ để chỉ ngời con trai trong xã I. Èn dô héi cò. Ngêi con trai trong x· héi cò cã quyÒn lÊy 1. §äc nh÷ng c©u ca dao a. Nh÷ng tõ thuyÒn bÕn, c©y ®a, n¨m thª b¶y thiÕp, còng nh chiÕc thuyÒn ®i hÕt con đò, không chỉ là thuyền bến bến này đến bến khác. mµ cßn mang néi dung ý nghÜa - Bến là ẩn dụ. Bến nớc cố định đợc lấy khác. Nội dung ý nghĩa ấy là làm ẩn dụ để chỉ tấm lòng thuỷ chung son sắt của g×? ngêi con g¸i. b. ThuyÒn vµ bÕn c©u 1 víi c©y - C©y ®a, bÕn cò chØ nh÷ng ngêi cã quan hÖ đa, bến cũ con đò ở câu 2 có gì gắn bó nhng phải xa nhau. kh¸c nhau? - Thuyền và con đò về bản chất đều là dụng cụ để chuyên trở trên sông. - Bến và bến cũ đều là địa điểm cố định. Song chóng kh¸c nhau ThuyÒn vµ BÕn ë câu 1 chỉ hai đối tợng. Đó là chàng trai và cô gái. Còn Bến và đò ở câu 2 lại là con ngời có quan hệ gắn bó nhng vì điều kiện nào đó phải xa nhau. a. Lửa lựu: chỉ hoa lựu đỏ chói nh lửa. 2. T×m vµ ph©n tÝch phÐp Èn b. Lµm thµnh ngêi: con ngêi míi sèng dô. trong độc lập tự do, biết làm chủ thiên nhiên, làm chủ xã hội, làm chủ cuộc đời mình..

(50) 3. T×m thªm Èn dô trong ca dao, tôc ng÷.. II. Ho¸n dô 1. §äc nh÷ng c©u sau vµ tr¶ lêi c©u hái. A. Côm tõ ®Çu xanh, m¸ hång NguyÔn Du ¸m chØ ai? B. ¸o n©u, ¸o xanh chØ ai? 2. Ph©n biÖt hai phÐp tu tõ.. 3. ViÕt mét ®o¹n v¨n cã biÖn ph¸p Èn dô vµ ho¸n dô.. c. Hót: ca ngợi mùa xuân đất nớc, ca ngợi cuộc đời mới với sức sống đang trỗi dậy. - Tõng giät long lanh r¬i: Èn dô: ca ngîi c¸i đẹp của sáng xuân cũng là cái đẹp của cuộc đời, cái đẹp của cuộc sống. d. Th¸c: lµ Èn dô chØ nh÷ng gian khæ trong cuộc sống mà con ngời phải đối mặt. Thuyền ta còng lµ Èn dô chØ cuéc sèng con ngêi ®ang vît qua nh÷ng gian khæ, khã kh¨n thªnh thang mµ bíc tíi. e. Phù du: là hình ảnh đợc lấy làm ẩn dụ để chØ kiÕp sèng tr«i næi, phï phiÕm, sím në tèi tµn cña con ngêi. Phù sa: là hình ảnh đợc lấy làm ẩn dụ để chØ cuéc sèng míi, cuéc sèng mµu mì ®Çy triÓn vọng tốt đẹp của con ngời. - Đi một ngày đàng học một sàng kh«n - Ch¸y nhµ míi ra mÆt chuét - Löa thö vµng + R©u t«m nÊu víi ruét bÇu Chång chan vî hóp gËt ®Çu khen ngon + Cô kia đứng ở bên sông Muèn sang anh ng¶ cµnh hång cho sang. - Sö dông nh÷ng tõ ®Çu xanh, m¸ hång, NguyÔn Du muèn ¸m chØ Thuý KiÒu (lÊy tªn cña đối tợng này để gọi một đối tợng khác dựa vào sự tiÕp cËn: §Çu xanh, m¸ hång -> chØ tuæi trÎ) - Chỉ ngời nông dân (áo nâu) và đội ngũ c«ng nh©n ViÖt Nam (¸o xanh) trong x· héi ta (dùa vµo sù tiÕp cËn: Hä thêng hay mÆc mµu ¸o đó). - Thôn Đoài, thôn Đông là hoán dụ để chỉ hai ngêi trong cuéc t×nh "Cau th«n §oµi" vµ "TrÇu kh«ng th«n nµo" l¹i lµ Èn dô trong c¸ch nãi lấp lửng của tình yêu lứa đôi. Em nhớ ai. - Cơn bão số một đã đi qua. Sóng đã yên, biển đã lặng. Những cơn bão trong cuộc sống hµng ngµy th× vÉn cßn tiÕp diÔn. §©y lµ c¶nh ngêi mẹ mất con, vợ mất chồng, gia đình tan nát. Những đôi mắt trẻ thoe ngơ ngác nhìn quanh. + Sóng và biển: Hình ảnh đợc lấy làm hoán dụ để chỉ cuộc sống đã trở lại bình yên sau cơn b·o. + C¬n b·o: Èn dô chØ sù tµn ph¸, mÊt m¸t, đau đớn hàng ngày. + §«i m¾t trÎ ng¬ ng¸c: Ho¸n dô chØ những đứa trẻ cha đủ nhận thức thấy đợc mất m¸t, ®auth¬ng..

(51)

(52)

giao an ngu van 10

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về