<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Gắng giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt</b>

<b>I. Hãy tránh viết giọng văn dịch</b>

<b>Có lẽ do được đào tạo ở nước ngoài, hoặc đọc sách báo ngoại ngữ nhiều, lời </b>
<b>văn ở </b>

<b>bản thảo của một số tác giả do chính tác giả viết ra, diễn đạt một ý của chính </b>
<b>mình, </b>

<b>mà cứ như là dịch từ lời văn của người nước ngồi. Có thể lấy ví dụ: "Các </b>
<b>phần </b>

<b>của đứt gãy mà nó được phát triển trong pha thứ nhất…"; có lẽ tơi phải lấy </b>
<b>danh </b>

<b>dự ra mà đảm bảo là tôi đã trích dẫn ngun si, thì các bạn mới tin là có tác </b>
<b>giả đã </b>

<b>viết như vậy. Cái đoạn "mà nó được phát triển" sao mà nặng nề và "tây" đến</b>
<b>thế? </b>

<b>Nó làm ta liên tưởng ngay đến cách viết: "that was developed…". Phổ biến </b>
<b>hơn, </b>

<b>các tác giả thường viết tính động từ đi kèm với từ "được" làm cho câu văn </b>
<b>rất </b>

<b>nặng, ví dụ như: "các mặt cắt lấy mẫu được phân bố dọc theo quốc lộ 6…", </b>
<b>"sự </b>

<b>nâng lên của khối này được xảy ra…", "đá bazan được lộ ra…", "bản </b>
<b>đồ được thành lập bởi…", v.v. Dân ta vẫn thường nói: "Thịt bị ăn ngon </b>
<b>quá!". Tất </b>

<b>nhiên, ai cũng hiểu là chúng ta ăn thịt bò, và thịt bò được chúng ta ăn, nhưng </b>
<b>các </b>

<b>bạn xem, chẳng có ai nói là: "Thịt bị được ăn ngon q!", càng khơng có ai </b>
<b>nói: </b>

<b>"Thịt bị được ăn bởi vợ tơi!". Có lẽ phải sang hay mới được nghe cách nói </b>
<b>như </b>

<b>vậy. Nếu chúng ta viết: "các mặt cắt lấy mẫu phân bố dọc theo quốc lộ 6…" </b>
<b>hay </b>

<b>"đá bazan lộ ra…", v.v. thì có đưa đến hiểu lầm gì đâu nhỉ? Mà câu văn rất </b>
<b>thoát. </b>

<b>Thêm nữa, ta nên quen với cách viết: "bản đồ do X và nnk. thành lập…", </b>
<b>"phương </b>

<b>pháp do Nagibian đưa ra…", chứ không nên viết: "bản đồ được thành lập </b>
<b>bởi X </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>gì khác nhau, nhưng câu văn kiểu thứ hai rất "tây" và nặng nề lắm. Đấy là </b>
<b>giọng </b>

<b>văn dịch, và là dịch vụng.</b>

<b>Ngoài ra, một vài thuật ngữ nước ngồi có nhiều nghĩa quốc ngữ, nhưng </b>
<b>người </b>

<b>viết chỉ dùng có một nghĩa, nên đưa đến các trường hợp rất sái. Ví dụ như </b>
<b>một số tác giả rất hay dùng từ "lãnh thổ" không đúng chỗ, như "lãnh thổ </b>
<b>Nam Trung Bộ", </b>

<b>thậm chí " trong lãnh thổ tỉnh Điện Biên". Về trường hợp này, có lẽ các tác </b>
<b>giả đó </b>

<b>đã hiểu "territory" chỉ có một nghĩa là "lãnh thổ"; nhưng theo Từ điển </b>
<b>Anh-Việt </b>

<b>[5], "territory" có 2 nhóm nghĩa: 1) đất đai, địa hạt, lãnh thổ; 2) khu vực, </b>
<b>vùng, </b>

<b>miền. Như vậy, phải viết là: "miền " và "trong địa phận tỉnh Điện Biên" thì </b>
<b>mới </b>

<b>thích hợp. Vì theo Từ điển tiếng Việt [2], "lãnh thổ" là "đất đai thuộc chủ </b>
<b>quyền </b>

<b>của một nước". Việc hiểu theo một nghĩa làm ta lại nhớ đến một thời, có một </b>
<b>số </b>

<b>người ở nước ta hiểu (hay cố tình hiểu) "academy" chỉ có một nghĩa là "viện </b>
<b>hàn </b>

<b>lâm", mà báo chí đã từng nói đến nhiều. Nếu bạn đến số 7, Lý Thường Kiệt, </b>
<b>Hà </b>

<b>Nội sẽ thấy Học viện Tài chính có tên tiếng Anh là "Academy of Finance", mà</b>
<b>ở </b>

<b>đó chắc là chẳng có "Viện sĩ" nào. Khi ta dùng từ gì, nếu có chút ngờ ngợ, </b>
<b>nên tìm </b>

<b>hiểu kỹ nghĩa của từ đó trong các từ điển.</b>
<b>II. Hãy quan tâm tới văn phạm</b>

<b>Không hiểu sao, trong khoảng vài năm gần đây, một vài tác giả hay dùng một</b>
<b>cách </b>

<b>viết rất sai văn phạm, kể cả trong các nhật báo phổ thơng. Đó là cách viết </b>
<b>"Dựa </b>

<b>vào các kết quả phân tích cho thấy…"! Hoặc là "Qua quan hệ địa tầng vừa </b>
<b>trình </b>

<b>bày cho thấy…"! Cái gì cho thấy? Rõ ràng là "các kết quả phân tích" hay </b>
<b>"quan hệ </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>thuộc "dựa vào" và "qua" để tạo nên một mệnh đề phụ cho câu. Tại sao lại </b>
<b>không </b>

<b>viết một cách đơn giản: "Các kết quả phân tích cho thấy…" và "Quan hệ địa </b>
<b>tầng </b>

<b>vừa trình bày cho thấy…"; hay là "Dựa vào các kết quả phân tích, ta thấy…"</b>
<b>và </b>

<b>"Qua quan hệ địa tầng vừa trình bày, ta thấy…", thì câu văn sẽ khơng có gì </b>
<b>sai </b>

<b>phạm. Tơi cho là trong trường hợp này, người viết đã không quan tâm tới </b>
<b>vấn đề </b>

<b>văn phạm của câu mình viết ra.</b>

<b>Cũng gần đây, thường xuất hiện cách viết kiểu này: "Trong vùng X lộ ra hai </b>
<b>khối magma. Trong đó, khối nằm ở phía nam có thành phần axit". Cái dấu </b>
<b>chấm </b>

<b>đứng trước "Trong đó" sao mà vơ dun thế! Các bạn cứ thử đọc lại riêng </b>
<b>một câu thứ hai, thì thấy nó rất cụt. Thực ra, đó chỉ là một câu "Trong vùng </b>
<b>X lộ ra hai khối </b>

<b>magma, trong đó khối nằm ở phía nam có thành phần axit", và "trong đó" là </b>
<b>một </b>

<b>liên từ thường không được dùng để mở đầu một câu, khác với "tuy nhiên", </b>
<b>"tuy </b>

<b>vậy", "nhưng"… Việc thay đổi một dấu ngắt trong câu cũng có ý nghĩa quan </b>
<b>trọng, khơng nên xem thường.</b>

<b>Một số tác giả viết hoa một số từ chưa được đúng luật của quốc ngữ. Từ khi </b>
<b>còn ngồi ghế nhà trường, chúng ta đã được dạy là chỉ có tên người và địa </b>
<b>danh </b>

<b>phải viết hoa tồn bộ, cịn các loại tên khác chỉ viết hoa từ thứ nhất; ví dụ tên </b>
<b>các </b>

<b>cấp phân loại động vật: Tay cuộn, Bọ ba thuỳ,…; tên các cấp phân loại địa </b>
<b>tầng: </b>

<b>Cổ sinh, Trung sinh,…; tên các thiên thể: Thiên vương tinh, Mộc tinh, Trái </b>
<b>đất,…; </b>

<b>tên các tổ chức: (Bộ) Tài chính, (Tổng cục) Thống kê,… Tuy nhiên, vẫn có tác</b>
<b>giả </b>

<b>viết: "Đệ Tam, Đệ Tứ, Trái Đất",… Một số tác giả còn viết hoa cả các </b>
<b>phương, </b>

<b>như: "phía Đơng sơng Hồng, nằm ở Đơng Bắc núi Ơng,…". Rõ ràng các </b>
<b>phương </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>viết hoa chúng, như: "miền Bắc, miền Tây Bắc Bộ, trũng Đông Phú Khánh, </b>
<b>bể </b>

<b>Côn Sơn…". Cả những danh từ chung khác, khi đã trở thành tên riêng cũng </b>
<b>phải </b>

<b>viết hoa, như: "đứt gãySông Hồng, khối granit Núi Pháo, khối nâng Núi Con </b>
<b>Voi…". Đơi khi, có tác giả còn viết hoa cả các ký hiệu đã được quy định rõ </b>
<b>ràng </b>

<b>và dạy từ cấp tiểu học, như kilomet (km) cứ viết tắt là "Km".</b>

<b>Vất vả nhất đối với việc sửa bản thảo là việc sửa cách viết số lẻ, nhất là khi </b>
<b>bài </b>

<b>báo đưa ra các bảng thống kê dài dằng dặc. Theo kiến thức phổ thơng thì dấu</b>
<b>chấm dùng để biểu thị hàng nghìn và dấu phẩy để thể hiện số lẻ, ví dụ: bản đồ</b>
<b>tỷ lệ </b>

<b>1:50.000, hay bán kính Trái đất ở xích đạo là 6.378,25 km. Đây là cách viết </b>
<b>của </b>

<b>các nước thuộc hệ ngôn ngữ Rôman. Nhưng ở các nước Anh, Mỹ thì ngược </b>
<b>lại: </b>

<b>dấu phẩy biểu thị hàng nghìn, cịn dấu chấm để thể hiện số lẻ. Cho đến nay, </b>
<b>theo </b>

<b>truyền thống, nước ta vẫn dùng cách thứ nhất, thì các cá nhân đừng tự tiện </b>
<b>thay đổi nề nếp chung, có thể dẫn đến hiểu lầm, mất chính xác khơng đáng </b>
<b>có. Và chúng </b>

</div>

<!--links-->