giao an Ngu Van 12

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.18 MB, 233 trang )

(1)- TiÕt PPCT: TuÇn 01 TiÕt 01 - Ngµy so¹n: 20/8/2012. - Ngµy: 22/8/2012 D¹y líp: 12A3 - Ngµy: 24/8/2012 D¹y líp: 12C2. kh¸i qu¸t v¨n häc viÖt nam tõ c¸ch m¹ng tháng 8 – 1945 đến hết thế kỉ XX( Tiết 1) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: + Nắm đợc một số nét tổng quát về các chặng đờng phát triển, những thành tựu chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ CMT8- 1945 đến năm 1975 cùng những đổi mới bớc đầu của văn học Việt Nam giai đoạn từ năm1975 nhất là từ 1986 đến hết thế kỉ XX. + Rèn luyện năng lực tổng hợp, khái quát hoá hệ thống hoá các kiến thức đã học về văn học Việt Nam từ CMT8-1945 đến hết thế kỉ XX. B. Ph¬ng tiÖn hç trî d¹y häc: - SGK; SGV. - ThiÕt kÕ d¹y häc ng÷ v¨n 12. - B¶ng phô. C. Néi dung bµi häc: Hoạt động của Gv và HS Yêu cầu cần đạt * Hoạt động 1 : Hớng dẫn tìm hiểu I. Khái quát văn học Việt Nam từ CMT8 – 1945 đến kh¸i qu¸t n¨m 1975. 1. Vµi nÐt vÒ hoµn c¶nh lÞch sö vµ x· héi : - Đờng lối văn nghệ của Đảng Cộng sản, sự lãnh đạo của Gv: Tr×nh bµy vÒ hoµn c¶nh lÞch sö Đảng đã góp phần tạo nên một nền văn học thống nhất – x· héi cña v¨n häc giai ®o¹n trên đất nớc ta. nµy? - Hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ kÐo dµi suốt 30 năm đã tác động mạnh mẽ tới đời sống vật chất - Hs : Trªn c¬ së so¹n bµi ë nhµ tr¶ và tinh thần của toàn dân tộc, trong đó có văn học nghệ lêi c©u hái. thuật tạo nên ở giai đoạn này những đặc điểm và tính chÊt riªng cña mét nÒn v¨n häc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn - Gv: NhÊn m¹nh c¸c ý c¬ b¶n. trong hoµn c¶nh chiÕn tranh l©u dµi vµ v« cïng ¸c liÖt. - NÒn kinh tÕ cßn nghÌo nµn vµ chËm ph¸t triÓn. VÒ v¨n hoá từ năm 1945 đến 1975 điều kiện giao lu bị hạn chế, chñ yÕu tiÕp xóc vµ chÞu ¶nh hëng cña v¨n ho¸ c¸c níc XHCN (Liªn X«, §«ng ¢u...). 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu : a) Giai đoạn từ 1945 đến năm 1954 : - Một số tác phẩm trong những năm 1945 -1946 đã phản ánh đợc bầu không khí hồ hởi, vui sớng của nhân dân khi đất nớc vừa giành đợc độc lập - Gv: Chia líp thµnh 3 nhãm th¶o luËn 3 giai ®o¹n cña v¨n häc. Gv định hớng theo các vấn đề sau: + T×nh h×nh v¨n häc? + Néi dung ? ThÓ lo¹i v¨n häc ? + T¸c gi¶ vµ t¸c phÈm cô thÓ ? - Hs : Th¶o luËn vµ tr×nh bµy. Nhãm 1: Giai ®o¹n 1. - Cuèi n¨m 1946 v¨n häc tËp trung ph¶n ¸nh cuéc kh¸ng chiến chống Pháp. Văn học gắn bó sâu sắc với đời sống c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn; tËp trung kh¸m ph¸ søc mạnh và phẩm chất tốt đẹp của quần chúng nhân dân; thÓ hiÖn niÒm tù hµo d©n téc vµ niÒm tin vµo t¬ng lai tÊt th¾ng cña cuéc kh¸ng chiÕn. - TruyÖn ng¾n vµ kÝ lµ thÓ lo¹i më ®Çu cho v¨n xu«i chặng đờng kháng chiến chống Pháp. Tiêu biểu các tác phẩm: “Một lần tới thủ đô” của Trần Đăng, “Làng” của Kim L©n, “§«i m¾t” cña Nam Cao….N¨m 1950 xuÊt hiÖn nhiÒu tËp truyÖn, kÝ kh¸ dµy dÆn nh: “Vïng má”,.

(2) - Nhãm 2: Giai ®o¹n 2. - Nhãm 3 :Giai ®o¹n 3 - Gv: Lu ý häc sinh: §Õn giai ®o¹n này văn học có gì thay đổi?. - Gv: Cho häc sinh t×m t¸c phÈm cô thÓ?. - Gv : Đa ra ví dụ cụ thể để phân tÝch cho häc sinh thÊy.. - Gv : Dùa vµo SGK chØ râ cho häc sinh biết về văn học vùng địch tạm chiÕn.. - Hs : H·y cho biÕt t¹i sao nÕn v¨n. “Đất nớc đứng lên” của Nguyên Ngọc…. - Thơ ca đạt nhiều thành tựu xuất sắc: “Cảnh khuya” (Hồ ChÝ Minh), “Bªn kia s«ng §uèng” (Hoµng CÇm), “§Êt níc” (NguyÔn §×nh Thi)…. - Kịch xuất hiện và có nhiều vở đợc chú ý nh: “Bắc sơn” (NguyÔn Huy Tëng)…. b) Giai đoạn từ 1955 đến năm 1964: - Văn xuôi mở rộng đề tài, bao quát đợc khá nhiều vấn đề, nhiều phạm vi hiện thực đời sống. + Một số tác phẩm khai thác đề tài kháng chiến chống Ph¸p nh: “Cao ®iÓm cuèi cïng”, “Tríc giê næ sóng”…. + Một số tác phẩm khai thác vấn đề hiện thực đời sống trớc CMT8 nh: “ Vỡ bờ” - Nguyễn Đình Thi, “Cửa biển” - Nguyªn Hång…. + ViÕt vÒ cuéc sèng XHCN cã “S«ng §µ” (NguyÔn Tu©n), “Mïa l¹c” (NguyÔn Kh¶i)…. - Th¬ ca ph¸t triÓn m¹nh, cã nhiÒu tËp th¬ tiªu biÓu nh: “¸nh s¸ng vµ phï sa” (ChÕ Lan Viªn), “Giã léng” (Tè H÷u) …. - Kịch cũng phát triển. Tác phẩm tiêu biểu: Một đảng viªn (Häc Phi), Ngän löa (Nguyªn Vò).... c) Giai đoạn từ 1965 đến 1975 : - Mét cao trµo s¸ng t¸c viÕt vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mĩ đợc phát động trong cả nớc. - Chủ đề bao trùm của văn học là đề cao tinh thần yêu nớc, ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng. - Văn xuôi chặng đờng này phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động, khắc hoạ khá thành công hình ảnh con ngời Việt Nam anh dũng, kiên cờng, bất khuất. + Tõ trong tiÒn tuyÕn c¸c t¸c phÈm truyÖn, kÝ viÕt trong m¸u löa, ph¶n ¸nh nhanh nh¹y cuéc chiÕn cña qu©n d©n miÒn Nam anh dòng nh t¸c phÈm Ngêi mÑ cÇm sóng (NguyÔn Thi), Rõng xµ nu (NguyÔn Trung Thµnh). + MiÒn B¾c truyÖn, kÝ còng ph¸t triÓn m¹nh. Tiªu biÓu lµ kÝ chèng MÜ cña NguyÔn Tu©n, truyÖn ng¾n cña NguyÔn Thµnh Long.... - Thơ là một bớc tiến mới. Nó mở rộng và đào sâu chất liÖu hiÖn thùc, t¨ng cêng søc kh¸i qu¸t, chÊt suy tëng, chính luận. Đặc biệt có sự đóng góp của các nhà thơ trẻ: “Máu và hoa”, “Ra trận” của Tố Hữu, “ Mặt đờng khát väng” cña NguyÔn Khoa §iÒm…. - Kịch có nhiều thành tựu, gây đợc tiếng vang lớn. * Văn học vùng địch tạm chiếm: 3. Những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ 1945 đến 1975 : a) Nền văn học chủ yếu vận động theo hớng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nớc. - Đây chính là đặc điểm nói lên bản chất của văn học giai ®o¹n 1945 – 1975. - Giai ®o¹n v¨n häc 1945 – 1975 diÔn ra trong hoµn c¶nh cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng d©n téc ¸c liÖt kÐo dµi tíi 3 thËp kØ. ChiÕn tranh chi phèi s©u s¾c mäi mÆt cña.

(3) học giai đọan này lại vận động theo híng c¸ch m¹ng ho¸ ?. - Néi dung cô thÓ cña v¨n häc vËn động theo hớng cách mạng hoá là nh thế nào? (đề tài, tác phẩm ). - T¹i sao v¨n häc giai ®o¹n nµy l¹i hớng về đại chúng? Biểu hiện của một nền văn học hớng về đại chúng nh thÕ nµo?. - Gv: ChuÈn bÞ mét vµi c©u hái tr¾c nghiÖm cho häc sinh cñng cè bµi häc. - Gv: §Þnh híng cho häc sinh hÖ thèng c©u hái chuÈn bÞ cho bµi míi sau. cuộc sống trong đó có văn học. Vì thế văn học không thể không vận động theo hớng cách mạng hoá để khai th¸c vµ ph¶n ¸nh tiÕn tr×nh c¸ch m¹ng. - Lóc nµy: V¨n ho¸ nghÖ thuËt còng lµ mét mÆt trËn . Anh chÞ em (nhµ v¨n) lµ chiÕn sÜ trªn mÆt trËn Êy (Hå ChÝ Minh). Hay nãi c¸ch kh¸c: Nhµ v¨n – chiÕn sÜ. - V¨n häc lµ thø vò khÝ s¾c bÐn phôc vô cho c¸ch m¹ng. - §Ò tµi ph¶n ¸nh: Tæ Quèc. + Bảo vệ đất nớc, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhÊt níc nhµ. - Bên cạnh đó có đề tài về chủ nghĩa xã hội. Hai đề tài nµy g¾n bã mËt thiÕt víi nhau. b) Nền văn học hớng về đại chúng: Lu ý: Văn học hớng về đại chúng nên: + T¸c phÈm ng¾n gän. + Néi dung dÔ hiÓu. + Sö dông nghÖ thuËt quen thuéc. + Ng«n ng÷ b×nh dÞ, trong s¸ng, gÇn gòi. II. Tæng kÕt tiÕt häc: 1. HÖ thèng l¹i kiÕn thøc. 2. LuyÖn tËp. III. Cñng cè vµ kÕt thóc: 1. N¾m kiÕn thøc c¬ b¶n. 2. ChuÈn bÞ bµi míi tiÕp theo: 2.1. ThÕ nµo lµ nÒn v¨n häc mang khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n? T¹i sao v¨n häc giai ®o¹n nµy l¹i võa mang c¶m høng sö thi võa mang c¶m høng l·ng m¹n? 2.2. Văn học giai đoạn 1975 đến thế kỉ XX, đặc biệt là từ năm 1986 đã có sự thay đổi thực sự nh thế nào? Nó có g× kh¸c so víi giai ®o¹n v¨n häc 1945 – 1975?. TiÕt PPCT: TuÇn 1 tiÕt 2 - Ngµy d¹y: 22/8/2012 D¹y líp: 12A3 Ngµy so¹n : 20/8/2012 - Ngµy d¹y: 25/8/2012 D¹y líp: 12C2 khái quát văn học việt nam từ cách mạng tháng 8 – 1945 đến hết thÕ kØ XX ( TiÕt 2) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh:.

(4) + Hệ thống đợc kiến thức và có cái nhìn toàn diện về văn học Việt Nam. + So sánh và thấy đợc sự đổi mới của văn học Việt Nam theo các giai đoạn, đặc biệt là giai đoạn từ sau 1975. + Rèn luyện năng lực tổng hợp, khái quát hoá, hệ thống hoá các kiến thức đã học về văn học Việt Nam từ CMT8-1945 đến hết thế kỉ XX. B. Ph¬ng tiÖn hç trî d¹y häc: - SGK; SGV. - ThiÕt kÕ d¹y häc ng÷ v¨n 12. - B¶ng phô. C. Néi dung bµi häc: 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò: H·y tr×nh bµy c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña v¨n häc giai ®o¹n 1945 – 1975? Tại sao văn học giai đoạn này lại vận động theo hớng cách mạng hoá? 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt - Gv : Cho häc sinh hÖ thèng l¹i kiến thức đã học.. - Gv: Gîi ý cho häc sinh tù tr×nh bµy. - Học sinh: Tự trình bày đặc điểm nµy.. - Gv: ThÕ nµo lµ khuynh híng sö thi? BiÓu hiÖn cô thÓ trong v¨n häc giai ®o¹n nµy nh thÕ nµo?. I. Khái quát VHVN từ CMT8 – 1945 đến năm 1975. 1. Hoµn c¶nh lÞch sö, v¨n ho¸, x· héi: 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn: 3. Các đặc điểm : a) Nền văn học chủ yếu vận động theo hớng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc tới vận mệnh chung của đất nớc và nh©n d©n. b) Nền văn học hớng về đại chúng.. c) NÒn v¨n häc chñ yÕu mang khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n: - V¨n häc mang khuynh híng sö thi lµ kh«ng viÕt vÒ sè phận cá nhân mà đề cập đến số phận cả cộng đồng dân tộc. Nhân vật sử thi là nhân vật anh hùng, không đại diện cho cá nhân mình mà đại diện cho cộng đồng, sống chết với cộng đồng và kết tinh những phẩm chất cao quí của cả cộng đồng. - V¨n häc mang khuynh híng sö thi lµ thø v¨n sang träng, thêng dïng ng«n tõ chãi läi, nh÷ng h×nh ¶nh tr¸ng lÖ ngîi ca nh©n vËt anh hïng. - Khuynh hớng sử thi đòi hỏi ngời cầm bút có cái nhìn con ngời và cuộc đời không chỉ bằng con mắt của cá nhân m×nh mµ chñ yÕu b»ng con m¾t cã tÇm bao qu¸t cña lÞch sử, dân tộc, thời đại..

(5) - Hs: Em h·y kÓ tªn c¸c t¸c phÈm v¨n häc mang khuynh híng sö thi?. - Gv : §a ra mét vµi t¸c phÈm, ph©n tÝch cho häc sinh c¶m nhËn mét c¸ch cô thÓ. - Gv: Em h·y cho biÕt t¹i sao v¨n häc mang khuynh híng sö thi l¹i g¾n víi c¶m høng l·ng m¹n? - Hs: Kể tên và đọc một số bài thơ, c©u th¬ nãi vÒ sù kÕt hîp gi÷a khuynh híng sö thi vµ l·ng m¹n?. - Hs: Hoµn c¶nh lÞch sö cã g× thay đổi? Nó đã ảnh hởng đến văn học nh thÕ nµo?. - Häc sinh: C¨n cø bµi so¹n h·y cho biÕt nh÷ng chuyÓn biÕn cña v¨n häc giai ®o¹n nµy?. - Gv: Tại sao văn học đến giai đoạn này mới thực sự đổi mới?. - V¨n häc 1945 – 1975 mang ®Ëm tÝnh sö thi vµ trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n. §ã lµ nÐt t©m lÝ chung cña con ngêi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam trong chiÕn tranh ¸c liÖt ®Çy gian lao nhng vÉn trµn ®Çy m¬ íc híng tíi t¬ng lai. Nh÷ng ®oµn qu©n ra trËn, ®i vµo câi chÕt mµ vui nh trÈy hội: Những buổi vui sao, cả nớc lên đờng (Đờng ra mặt trËn – ChÝnh H÷u). - Lòng yêu nớc đợc khơi dậy mạnh mẽ cùng với niềm tin ë t¬ng lai lµ søc m¹nh to lín khiÕn d©n téc cã thÓ vît qua mäi thö th¸ch ¸c liÖt nhÊt : XÎ däc Trêng S¬n, ®i cøu níc Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai ! ( Theo ch©n B¸c – Tè H÷u) - Khuynh híng sö thi kÕt hîp víi c¶m høng l·ng m¹n lµm cho v¨n häc giai ®o¹n nµy thÊm nhuÇn tinh thÇn l¹c quan, đồng thời đáp ứng đợc yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển của cách m¹ng. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn hoµ hîp víi nhau t¹o nªn đặc điểm cơ bản của Văn học Việt Nam từ năm 1945 đến 1975 vÒ khuynh híng thÈm mÜ. II. Vài nét khái quát về văn học VN từ 1975 đến hết thÕ kØ XX. 1. Hoµn c¶nh lÞch sö, x· héi, v¨n ho¸: - ChiÕn th¾ng mïa xu©n n¨m 1975 lÞch sö d©n téc më ra thời kì mới – thời kì độc lập tự do và thống nhất đất nớc. Tuy nhiên từ năm 1975 đến 1985, đất nớc ta gặp nhiều khã kh¨n vµ th¸ch thøc míi. - Từ năm 1986, công cuộc đổi mới do Đảng ta đề xớng và lãnh đạo, kinh tế nớc ta chuyển sang nền kinh tế thị trờng. V¨n ho¸ cã ®iÒu kiÖn tiÕp thu víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Văn học, báo chí phát triển mạnh mẽ. Theo tiến độ đó văn học buộc phải đổi mới để phù hợp với nguyện vọng của nhà văn và ngời đọc cũng nh qui luật phát triển khách quan cña nÒn v¨n häc. 2. Nh÷ng chuyÓn biÕn vµ mét sè thµnh tùu ban ®Çu: - Sau 1975, thơ không tạo đợc sự lôi cuốn hấp dẫn nh giai ®o¹n tríc. Tuy nhiªn, vÉn cã nh÷ng t¸c phÈm Ýt nhiÒu t¹o đợc sự chú ý của bạn đọc. - Trêng ca në ré lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña th¬ ca giai ®o¹n nµy: “Nh÷ng ngêi ®i tíi biÓn” cña Thanh Th¶o, “§êng tíi thµnh phè” cña H÷u ThØnh, “Trêng ca s ®oµn” cña NguyÔn §øc MËu…. - Sau 1975, văn xuôi có sự khởi sắc. Một số cây bút đã có ý thức muốn đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống nh Nguyễn Trọng Oánh với “Đất tr¾ng”, … §Çu nh÷ng n¨m 80 v¨n xu«i t¹o ® îc sù chó ý ë ngời đọc với những tác phẩm nh: “Mùa lá rụng trong vờn” của Ma Văn Kháng, “Thời xa vắng” của Lê Lựu, “ Ngời đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”, “Bến quê” của NguyÔn Minh Ch©u. - Từ 1986, văn học chính thức bớc vào chặng đờng đổi mới. Văn học gắn bó hơn, cập nhật hơn những vấn đề đời.

(6) - Häc sinh: KÓ tªn c¸c t¸c phÈm mang mµu s¾c míi?. ? Rót ra nhËn xÐt vÒ v¨n häc giai ®o¹n nµy ?. - Häc sinh: ChØ ra nh÷ng h¹n chÕ cña v¨n häc giai ®o¹n 1945 – 1975 ?. *Hoạt động 2: Hớng dẫn luyện tập - Gv : Gîi ý cho häc sinh lµm bµi.. sống hàng ngày. Phóng sự xuất hiện đề cập tới nhiều bức xúc của đời sống. Văn xuôi thực sự khởi sắc với nhiều tác phÈm nh: + TruyÖn ng¾n: “ChiÕc thuyÒn ngoµi xa”, “Cá lau” cña NguyÔn Minh Ch©u, “ Tíng vÒ hu” cña NguyÔn Huy ThiÖp,…. +Tiểu thuyết: “Mảnh đất lắm ngời nhiều ma” của Nguyễn Kh¾c Trêng, “BÕn kh«ng chång” cña D¬ng Híng,…. + Bút kí: “Ai đã dặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngäc Têng, “C¸t bôi ch©n ai” – T« Hoµi,…. - Sau 1975, kÞch nãi ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Nh÷ng vë kÞch nh: “Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt”- Lu Quang Vò, “Mïa hÌ ë biÓn” – Xu©n Tr×nh,…. - Lí luận nghiên cứu phê bình cũng khá phát triển, đặc biÖt xuÊt hiÖn nhiÒu c©y bót trÎ n¾m b¾t cËp nhËt th«ng tin nhanh nhạy. Nhiều nhà nghiên cứu đã có ý thức tự giác trong việc đổi mới phơng pháp tiếp cận đối tợng. Chức năng thẩm mĩ của văn học thực sự đợc coi trọng. *TiÓu kÕt: Nh vËy tõ n¨m 1975, nhÊt lµ giai ®o¹n 1986, v¨n häc bíc vào giai đoạn đổi mới. Văn học vận động theo hớng dân chñ ho¸, mang tÝnh nh©n b¶n vµ nh©n v¨n s©u s¾c. V¨n học phát triển đa dạng hơn về đề tài, phong phú về nghệ thuËt, ph¸t huy c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n. V¨n häc kh¸m ph¸ con ngêi ë trong nh÷ng mèi quan hÖ ®a chiÒu, vµ phøc t¹p, thÓ hiÖn con ngêi ë nhiÒu ph¬ng diÖn kÓ c¶ đời sống tâm linh. - Cái mới của văn học giai đoạn này chính là tính chất hớng nội, đi vào đời sống bên trong, quan tâm hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thờng. III. Tæng kÕt: - V¨n häc 1945 – 1975 kÕ thõa vµ ph¸t huy m¹nh mÏ những truyền thống của văn học dân tộc đã có nhiều thµnh tùu næi bËt. - Song bên cạnh đó vẫn còn nhiều hạn chế … - Điều đáng lu ý là văn học đã hớng sâu vào đời sống xã hội phản ánh đợc tình hình hiện thực của đất nớc.  Văn học giai đoạn này “xứng đáng đứng vào hàng ngũ tiên phong của những nền văn học nghệ thuật chống đế quốc trong thời đại ngày nay”. IV. LuyÖn tËp: T¹i sao nãi: “V¨n nghÖ phông sù kh¸ng chiÕn, nhng chÝnh kháng chiến đem đến cho văn nghệ một sức sống mới. Sắt lửa mặt trận đang đúc nên văn nghệ mới của chúng ta” ( “Nhận đờng” – Nguyễn Đình Thi) V. Cñng cè vµ kÕt thóc bµi häc: 1. N¾m kiÕn thøc c¬ b¶n. 2. §Þnh híng c©u hái cho bµi häc sau: 2.1. Thế nào là nghị luận về một t tởng, đạo lí? 2.2. Quy trình làm một bài nghị luận về một t tởng đạo lí?.

(7) - Gv: Cho häc sinh c©u hái chuÈn bÞ cho bµi häc míi. TiÕt PPCT: TuÇn 1 tiÕt 03 Ngµy so¹n: 21/8/2012. - Ngµy d¹y: 24/8/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy d¹y: 25/8/2012 D¹y líp 12C2 nghị luận về một t tởng, đạo lí. A.Môc tiªu bµi häc: - Gióp häc sinh: + Nắm đợc cách viết bài nghị luận về một t tởng, đạo lí, trớc hết là kĩ năng tìm hiểu đề và lập dàn ý. + Giáo dục ý thức và khả năng tiếp thu quan niệm sống đúng đắn và phê phán, tránh xa những lối sèng, t tëng xÊu. B. Ph¬ng tiÖn hç trî d¹y häc: - SGK; SGV. - ThiÕt kÕ d¹y häc Ng÷ v¨n 12. - B¶ng phô. C. Néi dung bµi häc: 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò: ?Tại sao văn học giai đoạn 1975 đến thế kỉ XX lại phải đổi mới? Sự đổi mới đó đ ợc biểu hiện nh thÕ nµo? 3. Bµi míi Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu đề 1. Tìm hiểu đề, lập dàn ý : - Gv: DÉn d¾t vµo bµi b»ng c¸ch cho häc *Cho đề bài : sinh xem bøc tranh vÒ h×nh ¶nh mét em Anh (chÞ) h·y tr¶ lêi c©u hái sau cña nhµ th¬ Tè bé dắt cụ già qua đờng, một bạn trẻ ngồi Hữu: Ôi ! Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn ? häc m¾t híng vÒ c©u danh ng«n “Ph¶i chiÕn th¾ng hoµn c¶nh b»ng søc m¹nh chính mình để sống có ý nghĩa”. - Gv: Theo em đó là những hình ảnh nói vÒ néi dung g×? - Đó chính là một lí tởng, mục đích sống, một đạo lí làm ngời của một con ngời. - Gv : Chuẩn bị bảng phụ ghi đề bài cho Hs tiÖn theo dâi. - Hs : Theo đề bài và thảo luận tìm hiểu đề. Gv: Gîi dÉn häc sinh t×m: + Yªu cÇu vÒ néi dung. + Yªu cÇu vÒ thao t¸c lËp luËn. + Yªu cÇu vÒ t liÖu, kiÕn thøc. - Gv: Chia 3 nhãm häc sinh th¶o luËn vµ tr×nh bµy theo gîi dÉn ë SGK. + Nhãm 1: Më bµi. + Nhãm 2 : Th©n bµi + Nhãm 3: KÕt bµi.. a) Tìm hiểu đề: - Nội dung đề yêu cầu: Vấn đề sống đẹp trong đời sống mỗi con ngời. Đây là vấn đề cơ bản mà mỗi ngời muốn xứng đáng là con ngời cần nhận thức đúng và rèn luyện tích cực. - Với đề bài này nên dùng các thao tác lập luận nh : + Giải thích thế nào là “sống đẹp’’? + Phân tích các khía cạnh để sống đẹp. + Chøng minh, b×nh luËn, b»ng c¸c tÊm g¬ng trong thùc tÕ cuéc sèng. - DÉn chøng cã thÓ lÊy trong v¨n häc hoÆc thùc tÕ đời sống. b) LËp dµn ý: b1) Më bµi: - Giới thiệu vấn đề( Diễn dịch, qui nạp, bác bỏ, …). - Trích dẫn vấn đề bằng câu thơ của Tố Hữu. b2) Th©n bµi:.

(8) + Nhãm 4: KÕt luËn vÒ lÝ thuyÕt lµm bµi.. - Gv: ChuÈn bÞ b¶ng phô cho häc sinh lµm vµ tr×nh bµy tríc líp.. - Gv: Lu ý gäi nh÷ng häc sinh Ýt nãi, rôt rÌ.. ?Tõ vÝ dô trªn em rót ra kÕt luËn g× vÒ quy tr×nh lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ t tëng, đạo lí?. - Giải thích thế nào là “sống đẹp”? Làm thế nào để sống đẹp? - Phân tích các khía cạnh để sống đẹp: + Sống đúng với lơng tâm, trách nhiệm, sống có ý nghÜa. + Sống có lí tởng sống, có mục đích sống. + Sèng ph¶i cã nhËn thøc. - B×nh luËn, chøng minh b»ng dÉn chøng trong v¨n häc nh: + Trong th¬ Tè H÷u: Ngêi con g¸i anh hïng NguyÔn ThÞ Lý sèng gan d¹, dòng c¶m, s½n sµng x¶ th©n m×nh v× Tæ quèc, chó bÐ Lîm, …. §ã lµ nh÷ng con ngời của cái đẹp bất tử. Họ là tấm gơng sáng muôn đời cho thế hệ trẻ Việt Nam noi theo. Hay nh÷ng chÞ ót TÞch, anh hïng Nóp, …. Hä sèng cã lÝ tởng, có mục đích sống đáng tôn thờ. + Trong cuéc sèng h»ng, ngµy nèi tiÕp truyÒn thèng, thế hệ trẻ phần lớn đã phát huy lí tởng sống đẹp của cha «ng. NhiÒu ngêi thµnh c«ng trong lÜnh vùc khoa học – kĩ thuật đa đất nớc ngày càng phát triển. Học sinh cã nhiÒu phong trµo nh ch¨m sãc c¸c bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng, phong trµo “¸o lôa tÆng bµ”, phong trµo t×nh nguyÖn cña sinh viªn vÒ vïng s©u, hải đảo … dạy học. Đó là những con ngời của lòng nhân ái bao la. Trong đời sống không ít ngời tình nguyện đi các nghĩa trang để ghi tên các liệt sĩ để thông báo cho các gia đình tìm mộ…. Đó là hành động của nghĩa lớn, của mối quan hệ đồng bào, ruột thÞt ®Çy ©n t×nh…. - B¸c bá nh÷ng lèi sèng Ých kØ, ba hoa, vô lîi,… sống không đẹp trong cuộc sống. Đó là lối sống vô bổ, vô ích, không có lí tởng, đạo đức.Thậm chí có nhiều lối sống buông thả. Đặc biệt đất nớc càng hôị nhËp, x· héi cµng ph¸t triÓn lèi sèng bu«ng th¶, tÖ n¹n x· héi cµng nhiÒu. - Bình luận về phơng hớng để sống đẹp. + Để sống đẹp cần có: Lí tởng sống đúng đắn, tâm hồn lành mạnh, nhận thức mở rộng, hành động s¸ng suèt, l¬ng thiÖn…. + §Æc biÖt lµ häc sinh phæ th«ng cÇn sèng cã môc đích, lí tởng sống đẹp. Cụ thể là cần phải học tốt, rÌn luyÖn tèt tõng bíc hoµn thiÖn nh©n c¸ch. 2. KÕt luËn: - Nghị luận về một vấn đề một t tởng, đạo lí là bàn luận tới những vấn đề thuộc nhận thức, lí tởng, tâm hån, tÝnh c¸ch, cïng c¸c quan hÖ cña con ngêi…. trong cuéc sèng cña mçi ngêi. - Để nghị luận về vấn đề t tởng, đạo lí cần sử dụng c¸c thao t¸c nghÞ luËn nh: Gi¶i thÝch, ph©n tÝch, b×nh luËn, b¸c bá, chøng minh, so s¸nh… - Lu ý vÒ qui tr×nh lµm bµi v¨n: - Một bài nghị luận về vấn đề t tởng, đạo lí có 3.

(9) - Gv: Cho học sinh đọc ghi nhớ. - Hs: LuyÖn tËp. - Gv: Lu ý Hs liªn hÖ thùc tÕ.. - Häc sinh tËp lËp dµn ý vµ tr×nh bµy tríc líp. - Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung, kh¼ng định kiến thức đúng. - GV: Cho häc sinh n¾m l¹i kiÕn thøc c¬ bản. Hệ thống các vấn đề cần thiết cho bµi häc sau.. phÇn: a) Më bµi: - Giới thiệu và trích dẫn vấn đề. b) Th©n bµi: - Giải thích vấn đề. - Phân tích các mặt đúng sai, bác bỏ biểu hiện sai lệch, khuyến khích những t tởng đạo lí tốt, đẹp để häc tËp. - B×nh luËn vÒ c¸c tÊm g¬ng trong cuéc sèng vµ v¨n häc. - Thấy đợc ý nghĩa và chỉ ra phơng hớng phấn đấu sống có lí tởng và đạo lí. c) KÕt bµi: - Khẳng định lại vấn đề. - Liªn hÖ b¶n th©n m×nh. Khi làm bài để tăng tính hấp dẫn cần đầu t các phép tu tõ phï hîp vµ nh÷ng yÕu tè biÓu c¶m cã chõng mực cho bài làm. Diễn đạt mạch lạc, trôi chảy. 3. Ghi nhí: 4. LuyÖn tËp: Bµi tËp 2 (SGK). Yªu cÇu lËp dµn ý. 2. Bµi tËp bæ sung: Suy nghĩ của em về vấn đề đền ơn đáp nghĩa? - LËp dµn ý. 5. Cñng cè vµ kÕt thóc bµi häc: 1. N¾m hÖ thèng bµi häc. 2. ChuÈn bÞ tiÕt häc sau: 2.1. Vµi nÐt c¬ b¶n vÒ tiÓu sö Hå ChÝ Minh? 2.2. Quan ®iÓm nghÖ thuËt cña Hå ChÝ Minh? 2.3. Phong c¸ch nghÖ thuËt Hå ChÝ Minh? Chó ý t×m dÉn chøng th¬ v¨n cña Ngêi lµm minh ho¹..

(10) - TiÕt PPCT: TuÇn 2 tiÕt 04. - Ngµy so¹n: 28/8/2012. - Ngµy d¹y: 29/8/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy d¹y: 31/8/2012 D¹y líp 12C2. Tuyên ngôn độc lập ( Hồ Chí minh) PhÇn mét: t¸c gi¶ A.Môc tiªu bµi häc: - Gióp häc sinh: + Nắm đợc những nét khái quát về sự nghiệp văn học, quan điểm sáng tác văn học, phong cách nghÖ thuËt cña Hå ChÝ Minh + Thấy đợc ý nghĩa to lớn và giá trị nhiều mặt của thơ văn Hồ Chí Minh với văn học và sự nghiệp gi¶i phãng d©n téc. B. Ph¬ng tiÖn hç trî d¹y häc: - SGK; SGV. - ThiÕt kÕ d¹y häc Ng÷ v¨n 12. - B¶ng phô. C. Néi dung bµi häc: 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò: ?Thế nào là nghị luận về một t tởng, đạo lí? Quy trình cụ thể của bài viết đó ra sao?. 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS *Hoạt động 1 : Hớng dẫn tìm hiểu tiÓu sö - Gv: C¨n cø vµo bµi so¹n h·y cho biÕt mét vµi nÐt c¬ b¶n nhÊt vÒ tiÓu sö Hå ChÝ Minh? - Häc sinh tr¶ lêi. - Gv bổ sung, khẳng định.. Yêu cầu cần đạt I. Vµi nÐt vÒ tiÓu sö: - Hồ Chí Minh sinh ngày 19-5-1890, trong một gia đình nhµ Nho yªu níc t¹i Kim Liªn - Nam §µn - NghÖ An. Th©n sinh lµ nhµ yªu níc, cô phã b¶ng NguyÔn Sinh S¾c. - Ngêi sinh ra trong hoµn c¶nh níc mÊt nhµ tan, khñng hoảng về đờng lối lãnh đạo cách mạng… - Năm 1911, tại bến cảng nhà Rồng, Ngời đã ra đi tìm đờng cứu nớc. - N¨m 1919, Ngêi göi b¶n yªu s¸ch tíi héi nghÞ VÐc -x©y (Ph¸p) kÝ tªn NguyÔn ¸i Quèc. - Năm 1920, Ngời dự đại hội Tua và trở thành một trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp ra §¶ng Céng S¶n Ph¸p. - Từ 1923-1941 Ngời đã tham gia nhiều hoạt động, thành lập nhiều tổ chức cách mạng…. Đặc biệt Ng ời đã chủ trì héi nghÞ thµnh lËp §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam.

(11) *Hoạt động 2 : Hớng dẫn tìm hiểu sù nghiÖp v¨n häc - Gv : CÇn nhÊn m¹nh c¶ sù nghiÖp c¸ch m¹ng lÉn v¨n häc cña Hå ChÝ Minh. - Gv : Chia 3 nhãm häc sinh th¶o luận 3 vấn đề theo bảng phụ. *Nhãm 1: Quan ®iÓm s¸ng t¸c cña Hå ChÝ Minh?. *Nhãm 2: Di s¶n v¨n häc cña Ngêi?. - Lu ý: nhÊn m¹nh v¨n chÝnh luËn. (3/2/1930). - Năm 1941 Ngời về nớc trực tiếp lãnh đạo cách mạng ViÖt Nam. - N¨m 1942, Ngêi bÞ b¾t giam ë nhµ lao Tëng Giíi Thạch. Chính trong giai đoạn này, Ngời đã cho ra đời tập th¬ “NhËt kÝ trong tï”. Sau khi ra tï Ngêi l¹i tiÕp tôc l·nh đạo cách mạng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Ngày 2–9-1945, Ngời đọc bản “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh ra níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. - Bên cạnh sự nghiệp cách mạng, Hồ Chí Minh còn để lại một sự nghiệp văn chơng đồ sộ. Ngời là nhà thơ, nhà văn, nhµ v¨n hãa lín cña d©n téc. II. Sù nghiÖp v¨n häc: 1. Quan ®iÓm s¸ng t¸c: - Hồ Chí Minh coi văn học là một vũ khí chiến đấu lợi hại phông sù cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng. Nhµ v¨n còng ph¶i cã tinh thÇn xung phong nh ngêi chiÕn sÜ trªn mÆt trËn. - Ngêi lu«n coi träng tÝnh ch©n thËt vµ tÝnh d©n téc cña v¨n häc. - Khi cầm bút, Ngời luôn xuất phát từ mục đích, đối tợng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm. Trớc khi viết, Ngời thờng tự đặt cho mình các câu hỏi: “Viết cho ai”? (đối tợng),“Viết để làm gì” ? (mục đích). Sau đó mới quyết định Viết cái gì ? (nội dung), viết nh thÕ nµo?(h×nh thøc). Tùy từng nội dung cụ thể, Ngời đã vận dụng phơng châm đó theo các cách khác nhau. Vì thế tác phẩm của Ngời kh«ng nh÷ng cã t tëng s©u s¾c, néi dung thiÕt thùc mµ còn có hình thức nghệ thuật sinh động, hấp dẫn. Với quan ®iÓm trªn gi¶i thÝch v× sao s¸ng t¸c cña Ngêi cã nh÷ng bài thơ lời lẽ nôm na, giản dị, dễ hiểu nhng bên cạnh đó lại có những tác phẩm đạt tới trình độ nghệ thuật cao, phong cách độc đáo. 2. Di s¶n v¨n häc : a) V¨n chÝnh luËn: - Đợc viết với mục đích đấu tranh trực diện vào kẻ thù, thøc tØnh gi¸c ngé quÇn chóng hoÆc thÓ hiÖn nh÷ng nhiÖm vụ cách mạng của dân tộc qua những chặng đờng lịch sử. - Tiêu biểu là “Bản án chế độ thực dân Pháp”(1925). “Tuyên ngôn độc lập”(1945). “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”(1946). “Không có gì quí hơn độc lập tự do”(1966). Đó là những văn kiện đợc viết trong những giờ phút thử thách đặc biệt của dân tộc, thể hiện sâu sắc tiếng gọi thiêng liêng của non sông đất nớc. Văn phong hào sảng, vừa thiết tha làm rung động trái tim hàng triệu ngêi ViÖt Nam yªu níc. T¸c gi¶ kh«ng chØ viÕt b»ng lÝ trÝ s¸ng suèt, trÝ tuÖ s¾c bÐn mµ cßn b»ng c¶ tÊm lßng yªu, ghÐt s©u s¾c m·nh liÖt, nång nµn. b) TruyÖn vµ kÝ: - §ã lµ nh÷ng truyÖn ng¾n viÕt b»ng tiÕng Ph¸p ®¨ng b¸o ë Pari, nh: “Lêi than v·n cña bµ Trng Tr¾c”(1922), “ Vi.

(12) *Nhãm 3: Phong c¸ch nghÖ thuËt của Hồ Chí Minh có gì đặc sắc?. - Gv: §Þnh híng cho häc sinh vÊn đề để thảo luận trên bảng phụ. - Hs : Tr×nh bµy.. - Gv : Cã thÓ lÊy c¸c vÝ dô cô thÓ minh chøng cho häc sinh thÊy.. *Hoạt động 3: Hớng dẫn luyện tập - Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n, tr×nh bµy tríc líp *Hoạt động 4 : Củng cố, dặn dò. hµnh”(1923), “ Nh÷ng trß lè hay lµ Varen vµ Phan Béi Ch©u”(1925)…. - Néi dung: Võa v¹ch trÇn bé mÆt tµn ¸c, x¶o tr¸ bÞp bîm cña bän thùc d©n, ch©m biÕm mét c¸ch chua cay vua quan phong kiÕn «m ch©n thùc d©n Ph¸p, võa béc lé lßng yªu níc nång nµn vµ tù hµo vÒ truyÒn thèng d©n téc. - TruyÖn vµ kÝ ng¾n gän, sóc tÝch, võa thÊm nhuÇn t tëng tình cảm của thời đại lại vừa thể hiện một bút pháp mới mang màu sắc hiện đại trong lối viết nhẹ nhàng đầy tính trào lộng. Ngời ta nhận xét : “Chất trí tuệ và tính hiện đại là những nét đặc sắc của truyện ngắn Nguyễn ái Quốc”. c) Th¬ ca: - Th¬ ca g¾n liÒn víi “NhËt kÝ trong tï”. §ã lµ tËp th¬ ghi l¹i bøc ch©n dung tinh thÇn tù ho¹ vÒ con ngêi Hå ChÝ Minh. Nó là sự thể hiện sâu sắc về t tởng độc đáo, đa d¹ng vÒ bót ph¸t, kÕt tinh gi¸ trÞ t tëng vµ nghÖ thuËt th¬ ca cña Ngêi. 3. Phong c¸ch nghÖ thuËt: - C¬ së h×nh thµnh phong c¸ch nghÖ thuËt cña th¬ v¨n Hå ChÝ Minh: + Bắt nguồn từ truyền thống gia đình, môi trờng văn hóa, hoàn cảnh sống, hoạt động cách mạng cùng cá tính của Ngêi. + B¾t nguån tõ quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc cña Ngêi. - ở mỗi loại văn học đều thể hiện những nét phong cách kh¸c nhau. + V¨n chÝnh luËn ng¾n gän, t duy s¾c s¶o, lËp luËn chÆt chÏ, lÝ lÏ ®anh thÐp, b»ng chøng ®Çy søc thuyÕt phôc, giµu tÝnh luËn chiÕn vµ d¹ng vÒ bót ph¸p. + Truyện và kí hiện đại thể hiện tính chiến đấu mạnh mẽ vµ nghÖ thuËt trµo phóng s¾c bÐn, th©m thuý cña ph¬ng §«ng, võa hµi híc, hãm hØnh cña ph¬ng T©y. + Th¬ ca: lµ thÓ lo¹i thÓ hiÖn s©u s¾c phong c¸ch nghÖ thuật Hồ Chí Minh. Mục đích thơ là tuyên truyền vận động, phục vụ cho sự ngiệp cách mạng. Thơ của Ngời là sự kết hợp tài tình giữa bút pháp cổ điển và hiện đại, giữa chất trữ tình và tính chiến đấu. III. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1 (SGK): Phân tích bài thơ “Chiều tối” để làm rõ sự hoà hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và hiện đại của thơ Hồ Chí Minh. 2. Cñng cè: - KiÕn thøc c¬ b¶n. - ChuÈn bÞ bµi häc míi. “ Gi÷ g×n sù trong s¸ng TiÕng viÖt” ..

(13) - TiÕt PPCT: TuÇn 2 tiÕt 5 - Ngµy d¹y: 29/8/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 28/8/2012 - Ngµy d¹y: 7/9/2012 D¹y líp 12C2 gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng viÖt A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: 1. Hiểu đợc sự trong sáng của tiếng Việt khi sử dụng, tìm các biện pháp để bảo vệ sự trong sáng cña tiÕng ViÖt. 2. ThÊy c¸ch thøc, thùc tr¹ng sö dông tiÕng ViÖt hiÖn nay. 3. Rèn luyện, trau dồi ý thức bảo vệ và phát huy tiếng mẹ đẻ. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. 1. S¸ch gi¸o khoa – s¸ch gi¸o viªn. 2. ThiÕt kÕ ng÷ v¨n 12. 3. B¶ng phô. C. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. ?Tr×nh bµy phong c¸ch nghÖ thuËt Hå ChÝ Minh? LÊy vÝ dô cô thÓ? 3. Bµi míi: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1 : Hớng dẫn tìm I. Sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt. hiÓu sù trong s¸ng cña tiÕng 1. Cho c¸c ng÷ liÖu sau: ViÖt a) Tác phẩm “ Tắt đèn” - Nỗi thống khổ về mặt vật chất của nhân dân lao động Việt Nam trớc CMT8-1945. - GV: Cho ng÷ liÖu trªn b¶ng b) Tình cảm của Tố Hữu đối với đồng bào ta trong bài ‘‘ Việt phô vµ cho häc sinh th¶o luËn. B¾c’’ ( 1954). c) Công ty Microsoft vừa phá vỡ đợc một File đồ hoạ do một hacker g©y ph¸, lµm h¹i. d) MÑ b¶o bÐ Thu mêi ba vµo ¨n c¬m. - C¸i Thu gäi: V« ¨n c¬m! (TrÝch“ ChiÕc lîc ngµ”-NguyÔn Quang S¸ng).

(14) - HS: 4 nhãm th¶o luËn 4 vÊn đề. - GV: §Þnh híng cho häc sinh ph©n tÝch c¸ch sö dông ng«n ng÷ tiÕng ViÖt trong 4 vÝ dô.. - GV: §Ó b¶o vÖ sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt chóng ta cÇn lµm g×?. - Gọi học sinh đọc Ghi nhớ ở SGK *Hoạt động 2: Hớng dẫn luyện tËp - Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n - Gv gäi mét häc sinh lªn lµm bµi tËp. * Hoạt động 3: Củng cố, dặn dò - Gv lu ý lại những vấn đề trọng t©m cña bµi häc. - TiÕt PPCT: TuÇn 3 TiÕt 7. 2. Ph©n tÝch ng÷ liÖu. a) ở ví dụ (a) diễn đạt cha đầy đủ về mặt nội dung, cha mạch lạc rõ ràng. Cách diễn đạt thiếu bộ phận vị ngữ, ngời đọc cha hiÓu dông ý cña ngêi viÕt. - Thay đổi: + “Tắt đèn” là nỗi thống khổ về mặt vật chất …………. + “Tắt đèn” là nỗi thống khổ về mặt vật chất ………. thể hiện râ th«ng qua sè phËn nh©n vËt chÞ DËu. b) ở câu (b) cách diễn đạt cha đầy đủ, rõ ràng, mạch lạc, thiếu thµnh phÇn vÞ ng÷ cña c©u. c) Khi sö dông tiÕng ViÖt, hä vay mîn ng«n ng÷ níc ngoµi song quá lạm dụng gây sự khó hiểu cho ngời đọc, gây sự d thõa, bÊt hîp lý. VD: File: TËp tin. Hacker: Tin tÆc (KÎ x©m nhËp tr¸i phÐp hÖ thèng m¸y tÝnh). => Thay đổi bằng cách sử dụng tiếng Việt. d) Cách sử dụng ngôn ngữ ở con ngời cha đảm bảo đợc tính v¨n hãa, lÞch sù trong lêi nãi. ChÝnh c¸ch sö dông ng«n ng÷ nh trên đã làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt. 3. KÕt luËn. - Muèn gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt cÇn: + Khi nói, viết đúng với các chuẩn mực và quy tắc của tiếng ViÖt. + Không đợc lai căng, pha tạp, sử dụng một cách tùy tiện, kh«ng cÇn thiÕt c¸c yÕu tè cña ng«n ng÷ kh¸c. NÕu cã sö dông thì cũng phải đúng lúc, đúng chỗ, phù hợp. + Khi sử dụng tiếng Việt phải bảo đảm tính văn hoá, lịch sự giữa ngời nói – ngời nghe; ngời viết và ngời đọc. II. LuyÖn tËp. 1. Bµi tËp 1(SGK) - Ph©n tÝch chuÈn x¸c trong viÖc sö dông tõ ng÷ cña Hoµi Thanh vµ NguyÔn Du khi chØ ra nÐt tiªu biÓu vÒ diÖn m¹o, tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt trong “TruyÖn KiÒu”: - Kim Träng: Chung t×nh. - Thuý V©n: c« em g¸i ngoan … => C¸ch sö dông TiÕng viÖt chuÈn x¸c vµ trong s¸ng. III. Cñng cè: 1. KiÕn thøc c¬ b¶n. 2. Soạn bài mới: “Tuyên ngôn độc lập ” (Tác phẩm) cần nắm : + Bè côc ? Néi dung tõng phÇn cã g× kh¸c nhau ? + Ph©n tÝch tµi n¨ng chÝnh luËn cña Hå ChÝ Minh. + Tính chiến đấu của tác phẩm?. - Ngµy d¹y: 7/9/2012 D¹y líp 12A3.

(15) - Ngµy so¹n: 3/9/2012. - Ngµy d¹y: 8/9/2012 D¹y líp 12C2 tuyên ngôn độc lập ( Hồ Chí Minh) PhÇn 2: T¸c phÈm. A. Môc tiªu tiÕt häc: Gióp häc sinh: 1. Tìm hiểu cụ thể phong cách văn chính luận của Hồ Chí Minh trong “Tuyên ngôn độc lập”. 2. Thấy đợc tính chiến đấu của tác phẩm. 3. Rèn luyện đợc ý thức đấu tranh, giữ gìn và bảo vệ đất nớc. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. 1. S¸ch gi¸o khoa – s¸ch gi¸o viªn. 2. ThiÕt kÕ ng÷ v¨n 12. 3. B¶ng phô. C. TiÕn tr×nh bµi häc. 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm I. Tìm hiểu chung: hiểu chung về tác phẩm 1. Hoàn cảnh ra đời: - Yêu cầu HS theo dõi phần tiểu - Ngày 19/8/1945 nhân dân ta giành chính quyền ở thủ đô . dẫn (SGK), trả lời ngắn gọn: - Ngày 25/8/1945 Bác Hồ từ chiến khu ViÖt B¾c về tới Hµ Néi. Ngày 26/8/1945 tại nhà số 48 phố Hàng Ngang, Hà Nội, ?”Tuyên ngôn độc lập” ra đời Người soạn thảo bản Tuyên ngôn độc lập. Ngày 2/9/1945, trong hoàn cảnh nào? Người đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội trước 50 vạn dân thủ đô và các vùng lân cận, khai sinh ra nước ViÖt Nam mới.- Cùng lúc này nhiều lực lượng thù địch đã và đang âm mưu xâm lược nước ta, đặc biệt là thực dân Pháp đang tìm mọi cách để quay trở lại Đông Dương... ?Tác giả viết nhằm mục đích b. Đối tượng và mục đích viết: gì? - Đối tượng: Nhân dân Việt Nam và thế giới (đặc biệt là Anh, ?Tác phẩm hướng đến đối Pháp, Mĩ). tượng nào? - Mục đích: Tuyên bố nền độc lập của nước ta. Tranh luận nhằm bác bỏ luận điệu xảo trá của Thực dân Pháp muốn quay trở lại tái chiếm Đông Dương. d. Bố cục: 3 đoạn (3 luận điểm) - Gọi học sinh đọc văn bản, chú - Đoạn 1: ( Từ đầu đến không ai chối cãi được) Nêu nguyên lí ý hệ thống luận điểm- xác định chung của bản Tuyên ngôn. bố cục văn bản và phân tích tính - Đoạn 2: (Tiếp theo đến ...phải được độc lập): Tố cáo tội ác logic chặt chẽ của văn bản qua của thực dân Pháp và khẳng định thực tế lịch sử là nhân dân ta 3 luận điểm. đã kiên trì đấu tranh giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Dân Chủ Cộng hoà. - Đoạn 3: (Còn lại ) Lời tuyên ngôn và tuyên bố về ý chí bảo vệ nền độc lập tự do của dân tộc Việt Nam. *Hoạt động 2: Hướng dẫn HS II. Đọc- hiểu v¨n b¶n.

(16) đọc - hiểu văn bản - Tổ chức cho học sinh thảo luận theo nhóm các câu hỏi của SGK - Dẫn lời một nhà nghiên cứu nước ngoài “ Cống hiến nổi tiếng của cụ HCM là ở chỗ Người đã phát triển quyền lợi của con người thành quyền lợi của dân tộc. Như vậy, tất cả mọi dân tộc đều có quyền tự quyết lấy vận mệnh của mình” - Cho HS thảo luận câu hỏi 2 (SGK) - HS thảo luận nhóm, ghi kết quả vào phiếu học tập. - Đại diện nhóm trình bày kết quả.. 1. Phần mở đầu: Nêu nguyên lí chung làm cơ sở pháp lí cho bản Tuyên ngôn: - Nguyên lí căn bản: Quyền bình đẳng dân tộc trên thế giới. - Cách lập luận: + Trích dẫn nguyên văn lời của 2 bản tuyªn ng«n (Bản Tuyên ngôn độc lập của Mĩ 1776 và bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của cách mạng Pháp 1791) + Từ quyền tự do bình đẳng của con người => “Suy rộng ra..” Quyền bình đẳng dân tộc! - Ý nghĩa : + Vừa đề cao những giá trị hiển nhiên của tư tưởng nhân đạo và văn minh của nhân loại, vừa tạo tiền đề cho lập luận sẽ nêu ở phần sau. + Thể hiện ý chí tự cường, lòng tự hào dân tộc.. III- Củng cố: - Nắm nguyên lí chính nghĩa của bản Tuyên ngôn. - Soạn tiếp tiết 02.. - TiÕt PPCT: TuÇn 3 TiÕt 8 - Ngµy so¹n: 10/9/2012. - Ngµy d¹y: 12/9/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy d¹y: 14/9/2012 D¹y líp 12C2 Tuyên ngôn độc lập (tiết 2) (Hå ChÝ Minh). *TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi. TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP (TIẾT 2) (HỒ CHÍ MINH) III-.

(17) ? Tội ác của thực dân Pháp đã bị vạch trần nh thÕ nµo?. ?Từ những lí lẽ và dẫn chứng, tác giả đi đến khẳng định điều gì?. - Học sinh đọc đọan kết thúc và phân tích giäng ®iÖu cña ®o¹n kÕt bµi?. *Hoạt động 3: Hớng dẫn tổng kết. - Gv: Híng dÉn häc sinh luyÖn tËp.. 1. 2. Phần tiếp theo: Chứng minh nguyên lí - cơ sở thực tế của bản Tuyên ngôn độc lập. (Thực chất là tranh luận nhằm bác bỏ luận điệu xảo trá của bọn thực dân ) a. Tố cáo tội ác của thực dân Pháp: - Lí lẽ xác đáng “Thế mà hơn 80 năm nay...” - Dẫn chứng cụ thể xác thực: Từ thực tế và lịch sử “Về chính trị... Về kinh tế...”; “Sự thật là..”. - Lời văn tố cáo vừa ngắn gọn, hùng hồn, đanh thép, vừa chứa chất tình cảm yêu nước, thương dân nồng nàn. b. Từ những cứ liệu lịch sử hiển nhiên trên, bản Tuyên ngôn dẫn đến lời tuyên bố quan trọng (Làm tiền đề cho lời tuyên bố chính thức): - Tuyên bố: + “Thoát li hẳn quan hệ với thực dân Pháp.” + “Xoá bỏ hết những hiệp ước..”. + “Xoá bỏ mọi đặc quyền, đặc lợi của thực dân Pháp...” - Khẳng định thêm “Một dân tộc đã gan góc... phải độc lập” => Như một chân lí hiển nhiên, không thể chối cãi. 3. Kết thúc: Lời tuyên bố chính thức - Tuyên bố và khẳng định quyền độc lập tự do của dân tộc Việt Nam trên 2 mặt: Lí luận và thực tiễn “Nước Việt Nam có quyền...Sự thật là...” - Khẳng định quyết tâm của toàn dân tộc và định hướng cho cách mạng Việt Nam “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tinh thần và lực lượng... độc lập ấy” III. Kết luận: Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá đồng thời vừa là một tác phẩm văn học lớn, một áng văn chính luận mẫu mực trong lịch sử văn họcViệt Nam. IV. Củng cố: Giá trị to lớn về mặt lịch sử, tư tưởng và giá trị văn chương của tác phẩm. V. Luyện tập:.

(18) Lí giải vì sao bản Tuyên ngôn độc lập từ khi ra đời cho đến nay luôn là một áng văn chính luận có sức lay động lòng người sâu sắc ? Gợi ý: Vì ngoài giá trị lịch sử lớn lao, bản Tuyên ngôn độc lập còn chứa đựng một tình cảm yêu nước thương dân nồng nàn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tình cảm đó được bộc lộ qua các phương diện: - Về lập luận: Mọi cố gắng trong lập luận của tác giả đều chủ yếu dựa trên lập trườngquyền lợi tối cao của các dân tộc nói chung của dân tộc ta nói riêng. - Về lí lẽ: Sức mạnh của lí lẽ trong bản Tuyên ngôn xuất phát từ tình yêu công lí, thái độ tôn trọng sự thật, và trên hết là dựa vào lẽ phải và chính nghĩa của dân tộc ta. - Về bằng chứng: Những bằng chứng xác thực hùng hồn không thể chối cãi được cho thấy một sự quan tâm sâu sắc của Người đến vận mệnh dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. - Về ngôn ngữ: Cách sử dụng từ ngữ chan chứa tình cảm yêu thương đối với nhân dân đất nước: ngay từ câu đầu tiên “Hỡi đồng bào cả nước!”; nhiều từ ngữ xưng hô gần gũi thân thiết “đất nước ta”, “nhân dân ta”, “nước nhà của ta”, “Những người yêu nước thương nòi của ta”… *Dặn dò : Chuẩn bị bài học Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt..

(19) - TiÕt PPCT: TuÇn 3 TiÕt 9. - Ngµy d¹y: 12/9/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 11/9/2012 - Ngµy d¹y: 15/9/2012 D¹y líp 12C2 Gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng viÖt (TiÕp theo) A. Mục tiêu cần đạt. Gióp häc sinh: - Cã ý thøc vµ thãi quen gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt khi nãi, khi viÕt - Rèn luyện các kĩ năng nói và viết đảm bảo giữ gìn và phát huy đợc sự trong sáng của tiếng Việt. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc ThiÕt kÕ bµi häc, Tµi liÖu tham kh¶o. C. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của Gv và Hs Nội dung cần đạt - Gv: HÖ thèng kiÕn thøc tiÕt trI. Lý thuyÕt: íc. *Hoạt động 1: Tìm hiểu trách II- Trách nhiệm giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt nhiÖm gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt Muốn giữ gìn sự trong sáng khi sử dụng tiếng Việt, mỗi cá ?Theo em muốn giữ gìn sự nhân phải: trong sáng của tiếng Việt, mỗi - Có tình cảm yêu mến và ý thức quí trọng tiếng Việt chúng ta cần phải làm gì? - Có những hiểu biết về chuẩn mực và qui tắc của tiếng Việt ở các phương diện: phát âm, chữ viết, dùng từ, đặt câu, tạo - Học sinh thảo luận và nói lên lập văn bản, giao tiếp. Thường xuyên rèn luyện kĩ năng sử ý kiến của mình dụng tiếng Việt - Có ý thức bảo vệ tiếng Việt, không lạm dụng tiếng nước.

(20) *Hoạt động 2: Hớng dẫn luyện tËp. - GV hướng dẫn học sinh đọc và giải các bài tập trong SGK - HS tự giải các bài tập và lên bảng trình bày. - HS tự tìm và trình bày phương án mà mình chọn. - Gi¸o viªn ra thªm bµi tËp më réng. - Gv: Më réng bµi tËp cho häc sinh. Ghi vµo b¶ng phô cho häc sinh theo dâi. - Có thể dẫn văn bản sau để tác động HS : “ Có ngời đánh mất dấu phẩy trë nªn sî nh÷ng phøc t¹p, cè tìm ra những câu đơn giản. Đằng sau những câu đơn giản là những ý nghĩ đơn giản. Sau đó anh ta đánh mất dấu chấm than vµ b¾t ®Çu nãi khe khÏ, không có ngữ điệu... Kế đó đánh mÊt dÊu hái vµ ch¼ng bao giê hái g× n÷a. Mäi sù kiÖn bÊt k× x¶y ra ë ®©u,… còng kh«ng lµm anh ta quan t©m. Mét vµi n¨m. ngoài khi nói và viết. - Có ý thức về sự phát triển của tiếng Việt làm cho tiếng Việt ngày càng giàu và đẹp. Có những cách sử sụng mới sáng tạo (VD: Bệnh viện máy tính, Ngân hàng đề thi, thế giới phẳng ….) III. Luyện tập + Bài tập 1(tr 33): Hai nhà văn sử dụng từ ngữ nói về các nhân vật: - Kim Trọng: rất mực chung tình - Thúy Vân: cô em gái ngoan - Thúc Sinh: sợ vợ => Đảm bảo tính chuẩn xác trong cách dùng từ ngữ + Bài tập 2 (tr 34): Đoạn văn đã bị lược bỏ một số dấu câu nên lời văn không gãy gọn, ý không được sáng sủa, Có thể khôi phục lại những dấu câu vào các vị trí thích hợp sau: Tôi có lấy ví dụ về một dòng sông. Dòng sông vừa trôi chảy, vừa phải tiếp nhận dọc đường đi của mình những dòng sông khác. Dòng ngôn ngữ cũng vậy. Một mặt nó phải giữ gìn bản sắc cố hữu của dân tộc, nhưng nó không được phép gạt bỏ, từ chối những gì mà thời đại đem lại. + Bài tập 3 (tr34): - Thay file thành từ Tập tin - Từ hacker chuyển thành kẻ đột nhập trái phép hệ thống máy tính + Bài tập 1(tr 44) - Câu a: Không trong sáng do lẫn lộn giữa trạng ngữ với chủ ngữ của động từ - Câu b, c, d: Là những câu trong sáng, thể hiện rõ các thành phần ngữ pháp và các quan hệ ý nghĩa trong câu Bµi tËp më réng: 1. LuyÖn tËp vÒ viÖc dïng nh÷ng yÕu tè vay mîn Dịp World cup này càng là cơ hội để các fan thể hiện tình yêu đối với đội bóng mình yêu thích bằng cách nhắn tin cho đội ruột của mình. (Báo Bóng đá, ngày 14- 6- 2006) + World cup : Cúp bóng đá thế giới - thay bằng tiếng Việt. + fan (fen) : ngêi h©m mé - thay b»ng tiÕng ViÖt. Lu ý : nÕu thay fan = ngời hâm mộ thì phải đổi các = những mới thuận víi lèi nãi ViÖt..

(21) sau th× quªn mÊt dÊu hai chÊm nªn còng quªn lu«n mäi sù gi¶i thích. Cuối đời, anh ta chỉ còn l¹i dÊu ngoÆc kÐp. Anh ta kh«ng còn phát biểu đợc ý kiến nào cña riªng m×nh, toµn trÝch dÉn lêi ngêi kh¸c. ThÕ lµ anh ta hoµn toµn quªn mÊt c¸ch t duy. C nh vậy, anh ta đã đi đến dấu chÊm hÕt. Xin h·y gi÷ nh÷ng dÊu chÊm c©u cña m×nh. (Theo Trang HuyÒn) - Gi¸o viªn nh¾c l¹i nh÷ng kiÕn thøc träng t©m. IV. Cñng cè kiÕn thøc Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n: + BiÓu hiÖn sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt : - TÝnh chuÈn mùc, tÝnh m¹ch l¹c s¸ng râ theo nh÷ng quy t¾c vµ ph¬ng thøc chung. - Sù kh«ng lai c¨ng, pha t¹p vµ tÝnh lÞch sù, v¨n hãa. + Gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt : - Cã t×nh c¶m quý träng. - Cã ý thøc, thãi quen sö dông tiÕng ViÖt theo c¸c chuÈn mùc, c¸c quy t¾c chung. - Sử dụng sáng tạo nhng đảm bảo đúng, hay, có văn hóa. DÆn dß: - §äc, ghi nhí kiÕn thøc c¬ b¶n - So¹n bµi: “NguyÔn §×nh ChiÓu, ng«i sao s¸ng trong nÒn v¨n nghÖ cña d©n téc”.. - TiÕt: TuÇn 4 TiÕt 10. - Ngµy so¹n: 13/9/2012. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh:. - Ngµy d¹y: 14/9/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy d¹y: 15/9/2012 D¹y líp 12C2 Nguyễn đình chiểu, ngôi sao sáng trong v¨n nghÖ cña d©n téc - Ph¹m V¨n §ång -.

(22) - Tiếp thu đợc cách nhìn nhận, đánh giá đúng đắn, sâu sắc và mới mẻ về con ngời và thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu; để thấy rõ rằng, trong bầu trời văn nghệ của dân tộc Việt Nam, Nguyễn Đình Chiểu đúng là một vì sao “càng nhìn thì càng thấy sáng”. - Nhận thấy sức thuyết phục, lôi cuốn của bài văn đợc làm nên không chỉ bằng các lí lẽ xác đáng, lËp luËn chÆt chÏ, ng«n tõ trong s¸ng, giµu h×nh ¶nh, mµ cßn b»ng nhiÖt huyÕt cña mét con ngêi g¾n bã víi Tæ quèc, nh©n d©n, biÕt kÕt hîp hµi hßa gi÷a sù tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thống với những vấn đề trọng đại đang đặt ra cho thời đại mình. - Rót ra nh÷ng bµi häc h÷u Ých, gióp häc sinh cã thÓ n©ng cao chÊt lîng c¸c bµi lµm v¨n nghÞ luËn. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc - ThiÕt kÕ bµi häc, Tµi liÖu tham kh¶o C.TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò 3. Giíi thiÖu bµi míi C¸c nhµ c¸ch m¹ng lín cña ViÖt Nam nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Ph¹m V¨n §ång,…, ý thøc rÊt râ vai trß to lín cña v¨n häc. Ph¹m V¨n §ång vèn kh«ng ph¶i lµ ngêi s¸ng t¸c v¨n häc hay chuyên viết lí luận, phê bình văn học. Mặc dù vậy, ông cũng đã để lại một áng văn đợc xếp vào hµng tiªu biÓu trong v¨n xu«i nghÞ luËn nöa cuèi thÕ kØ XX ë níc ta vÒ mét nhµ v¨n, nhµ th¬ vèn không phải ai cũng dễ dàng cảm nhận đợc cái hay cái đẹp trong văn phẩm của ông. Để thấy rõ điều đó, chúng ta cùng nhau đọc hiểu bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của d©n téc”. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt *Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm I. T×m hiÓu chung hiÓu chung. 1. T¸c gi¶: - Ph¹m V¨n §ång (1906 - 2000) quª ë x· §øc T©n, huyÖn Mé §øc tØnh Qu¶ng Ng·i. - HS đọc Tiểu dẫn, rút ra những - Là nhà chính trị, kinh tế, quản lí đồng thời cũng là nhà điểm đáng chú ý về tác giả. văn hoá lỗi lạc, nhà văn nghệ tài ba, đã để lại nhiều tác phÈm lín cho d©n téc. - Tham gia các hoạt động yêu nớc và cách mạng từ khi cha đầy hai mơi tuổi. Từng bị thực dân Pháp kết án tù, đày ra Côn đảo. Tham gia xây dựng căn cứ địa cách mạng ở biên giíi ViÖt Trung. §íc bÇu vµo ñy ban d©n téc gi¶i phãng. - Sau c¸ch m¹ng cã nhiÒu cèng hiÕn trong viÖc x©y dùng qu¶n lÝ nhµ níc. - Tõng lµ trëng ph¸i ®oµn chÝnh phñ ViÖt Nam tham dù c¸c héi nghÞ : Ph«ng-te-n¬-bl« (1946) Gi¬nev¬ vÒ §«ng D¬ng (1954) - §¶m nhiÖm c¸c c¬ng vÞ quan träng trong chÝnh phñ nh: Bé trëng Bé tµi chÝnh, Bé trëng Bé ngo¹i giao, Phã thñ tíng, Thñ tíng. - Luôn dành mối quan tâm đặc biệt đến mặt trận văn hoá v¨n nghÖ. 2. Văn bản: -Gv: Gợi ý để học sinh rút ra mục a) Hoàn cảnh, mục đích sáng tác: đích sáng tác của tác phẩm (Phạm - 7/1963- Kỉ niệm 75 năm ngày mất Nguyễn Đình Chiểu Văn Đồng viết tác phẩm này có - Để tưởng nhớ Nguyễn Đình Chiểu; định hướng, điều phải chỉ để kỉ niệm ngày mất của chỉnh cách nhìn nhận, đánh giá về Nguyễn Đình Chiểu và Nguyễn Đình Chiểu?) thơ văn của ông; khơi dậy tinh thần yêu nước trong thời đại chống Mĩ cứu nước.

(23) - GV: V¨n b¶n cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn? Néi dung chÝnh cña tõng phÇn? - HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu. *Hoạt động 2: Hớng dẫn HS đọc hiểu văn bản ?T×m nh÷ng luËn ®iÓm chÝnh cña bµi viÕt vµ nhËn xÐt c¸ch s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm (cã g× kh¸c víi trËt tù th«ng thêng) vµ ý nghÜa nghÖ thuật của cách sắp xếp đó?. - Häc sinh: Th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. - Giáo viên nêu vấn đề: V× sao v¨n th¬ cña NguyÔn §×nh ChiÓu còng gièng nh “nh÷ng v× sao cã ¸nh s¸ng kh¸c thêng” “con m¾t chóng ta ph¶i ch¨m chó nh×n th× míi thÊy” ?. b) Bố cục: *Luận đề: NguyÔn §×nh ChiÓu, ngôi sao sáng trong bầu trời văn nghệ dân tộc *Bố cục: Gåm 3 phÇn: - Phần 1: Từ đầu đến “chúng đến nớc ta cách đây một trăm n¨m”: C¸ch nh×n míi mÎ, khoa häc vÒ NguyÔn §×nh ChiÒu vµ th¬ v¨n cña «ng. - Phần 2: Tiếp theo đến “còn vì văn hay của Lục Vân Tiên”: Nh÷ng ý kiÕn míi mÎ th¬ v¨n yªu níc cña NguyÔn §×nh ChiÓu. - Phần 3: Còn lại: Cách đánh giá đúng đắn về Nguyễn Đình ChiÒu vµ th¬ v¨n cña «ng II. §äc - hiÓu v¨n b¶n: 1. C¸c luËn ®iÓm chÝnh cña bµi viÕt: a) C¸c luËn ®iÓm chÝnh: + Më bµi : “Ng«i sao NguyÔn §×nh ChiÓu mét nhµ th¬ lín của nớc ta đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu trời văn nghÖ d©n téc nhÊt lµ trong lóc nµy. + Th©n bµi : - NguyÔn §×nh ChiÓu lµ mét nhµ th¬ yªu níc. - Th¬ v¨n yªu níc cña NguyÔn §×nh ChiÓu tÊm g¬ng ph¶n chiÕu phong trµo kh¸ng Ph¸p oanh liÖt vµ bÒn bØ cña nh©n d©n Nam Bé. - Lôc V©n Tiªn mét t¸c phÈm lín nhÊt cña NguyÔn §×nh ChiÓu rÊt phæ biÕn trong d©n gian nhÊt lµ ë MiÒn Nam. + KÕt bµi : “§êi sèng, sù nghiÖp cña NguyÔn §×nh ChiÓu lµ một tấm gơng sáng” nêu cao địa vị và tác dụng của văn học nghÖ thuËt, nªu cao sø m¹ng cña ngêi chiÕn sÜ trªn mÆt trËn v¨n ho¸ t tëng. b) C¸ch s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm: - Th«ng thêng khi nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc, ngêi viết phải nêu lên các tác phẩm chính có giá trị, sau đó mới tæng kÕt vÒ con ngêi cña t¸c gi¶. - Ngîc l¹i: Ph¹m V¨n §ång l¹i tr×nh bµy rÊt kü lìng, têng tận về tấm lòng con ngời của tác giả, sau đó mới đi qua các t¸c phÈm chÝnh cña NguyÔn §×nh ChiÓu. => Nh vËy víi trËt tù nµy, Ph¹m V¨n §ång muèn nhÊn mạnh Nguyễn Đình Chiểu là con ngời đặc biệt. Để hiểu về thơ ông thì trớc tiên phải biết đợc con ngời của ông. Vì thực tÕ nhiÒu ngêi cßn cã c¸i nh×n thiªn kiÕn, thiªn lÖch vÒ Nguyễn Đình Chiểu cha nhìn đúng và thấy hết những giá trị cơ bản trong cuộc đời và thơ văn của ông. 2. C¸ch nh×n míi mÎ, s©u s¾c vÒ NguyÔn §×nh ChiÓu + L©u nay ta cã thãi quen nh×n c¸c nhµ th¬ ë b×nh diÖn nghÖ thuËt theo kiÓu trau chuèt, gät giòa, lêi lÏ hoa mÜ,… Điều này không thoả đáng và không đúng với hoàn cảnh s¸ng t¸c cña NguyÔn §×nh ChiÓu (do bÞ mï loµ), nªn kh«ng thấy hết đợc những vẻ đẹp và đánh giá đúng về thơ văn của «ng. +"Nh÷ng v× sao cã ¸nh s¸ng kh¸c thêng" cã nghÜa lµ : ¸nh.

(24) - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn.. ? Cuéc sèng vµ quan niÖm s¸ng t¸c cña nhµ th¬ NguyÔn §×nh ChiÓu?. HS : Th¶o luËn, ph¸t biÓu. - GV: C¸ch viÕt vÒ th¬ v¨n yªu níc NguyÔn §×nh ChiÓu cña t¸c gi¶ cã gì đặc sắc ?. - Cách đánh giá về Văn tế nghĩa sĩ CÇn Giuéc cã g× míi mÎ ? - HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu - GV: Sự đánh giá về tác phẩm Lôc V©n Tiªn cã nh÷ng kiÕn gi¶i míi mÎ vµ s©u s¾c nh thÕ nµo vÒ c¶ néi dung vµ nghÖ thuËt ? C¸ch viÕt nghÞ luËn v¨n häc cña t¸c gi¶ cã g× đặc sắc ? - HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu. sáng đẹp nhng ta cha quen nhìn nên khó phát hiện ra vẻ đẹp Êy. +"Con m¾t chóng ta ph¶i ch¨m chó nh×n th× míi thÊy”: cã nghÜa lµ ph¶i dµy c«ng kiªn tr× nghiªn cøu th× míi kh¸m phá đợc. + NhËn xÐt : - Cách nhìn nhận của tác giả mới mẻ, đúng đắn sâu sắc, khoa häc. - Cách nhìn nhận này có ý nghĩa điều chỉnh định hớng cho viÖc nghiªn cøu vµ tiÕp cËn th¬ v¨n NguyÔn §×nh ChiÓu. 3. Cách nhìn nhận, đánh giá về nhà thơ, nhà văn yêu nớc NguyÔn §×nh ChiÓu vµ nh÷ng s¸ng t¸c cña «ng a) Cuộc đời và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu - Điều đáng trân trọng kính phục đối với cuộc đời Nguyễn §×nh ChiÓu lµ tÊm g¬ng s¸ng chãi vÒ tinh thÇn yªu níc ch¸y báng vµ lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c. - Quan điểm thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu đáng trân trọng ở chỗ: ông luôn dùng thơ văn làm vũ khí chiến đấu chống bọn xâm lợc, ngợi ca chính nghĩa đạo đức đáng quý trọng ở đời. => Điều này đã đợc tác giả bài viết làm sáng tỏ bằng cách nêu lên 3 luận điểm chính nhằm giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp thơ văn cao đẹp của Nguyễn Đình Chiểu. b) Thơ văn sáng tác phục vụ chiến đấu chống Pháp xâm lợc bảo vệ tổ quốc : - Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu là thơ văn chiến đấu, đánh th¼ng vµo giÆc ngo¹i x©m vµ t«i tí cña chóng. - Th¬ v¨n NguyÔn §×nh ChiÓu lµm sèng l¹i trong t©m trÝ chóng ta phong trµo kh¸ng Ph¸p oanh liÖt vµ bÒn bØ cña nh©n d©n Nam Bé. - Ca ngợi những ngời anh hùng suốt đời tận tuỵ với nớc, than khóc những ngời liệt sĩ đã trọn nghĩa với dân. - Cách đánh giá về Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc mới mẻ, sâu sắc và đúng đắn. (Từ mạch nguồn chung của văn thơ yêu nớc mà dẫn đến bài văn tế, tóm tắt đầy đủ nội dung tác phẩm, so sánh với Bình Ngô đại cáo). - C¸ch viÕt: Võa cã sù ph©n tÝch khoa häc võa cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt. c) TruyÖn th¬ Lôc V©n Tiªn: Tác giả đã có những kiến giải mới mẻ và sâu sắc về Lục V©n Tiªn. + VÒ néi dung : - Mối quan hệ giữa cuộc đời nhà thơ và các nhân vật trong t¸c phÈm. - Nguyễn Đình Chiểu suốt đời trong lòng quần chúng nhân dân nên ông đã xây dựng thành công các nhân vật chính nghĩa trong tác phẩm để tạo ra những xúc cảm thẩm mĩ trong lòng ngời đọc. - Họ là những tấm gơng dũng cảm. Vì những lẽ đó họ gần gòi chóng ta vµ c©u chuyÖn cña hä lµm chóng ta c¶m xóc vµ thÝch thó. + VÒ nghÖ thuËt :.

(25) - GV nêu vấn đề để HS suy nghĩ và tr¶ lêi : V× sao t¸c gi¶ l¹i cho r»ng ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu đáng lÏ ra ph¶i s¸ng tá h¬n n÷a kh«ng chØ trong thêi Êy mµ c¶ trong thêi đại hiện nay ? - Häc sinh: Th¶o luËn, ph¸t biÓu. ? Cã thÓ nãi bµi v¨n nghÞ luËn nµy kh«ng kh« khan mµ tr¸i l¹i cã søc hÊp dÉn l«i cuèn. V× sao vËy ? HS: Th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. *Hoạt động 3: Hớng dẫn học sinh tæng kÕt. - Gv dÆn dß häc sinh chuÈn bÞ bµi míi. - §©y lµ mét truyÖn kÓ, truyÖn nãi - Th«ng c¶m víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña nhµ th¬ để nhận ra những giá trị nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm. - T¸c gi¶ cè viÕt mét lèi v¨n “n«m na dÔ hiÓu, dÔ nhí cã thÓ truyền bá rộng rãi trong dân gian”, “Dẫu sao đôi chỗ sơ sót vÒ v¨n ch¬ng kh«ng hÒ lµm gi¶m gi¸ trÞ v¨n nghÖ cña b¶n trờng ca thật hấp dẫn từ đầu đến cuối”. - Từ đó mà khẳng định “Trong dân gian Miền Nam, ngời ta thÝch Lôc V©n Tiªn, ngêi ta say sa kÓ Lôc V©n Tiªn kh«ng chØ v× néi dung c©u chuyÖn, cßn v× v¨n hay cña Lôc V©n Tiªn”. => Đó là những ý kiến có cơ sở khoa học nhng lại đợc trình bµy mét c¸ch dung dÞ mµ râ rµng s¸ng tá. 4. ý nghĩa của việc đánh giá đúng Nguyễn Đình Chiểu + Cã mét sè ngêi chØ biÕt NguyÔn §×nh ChiÓu lµ t¸c gi¶ cña Lôc V©n Tiªn vµ hiÓu Lôc V©n Tiªn kh¸ thiªn lÖch vÒ néi dung vµ vÒ v¨n, cßn rÊt Ýt biÕt th¬ v¨n yªu níc cña NguyÔn §×nh ChiÓu. + Trong khi đó: Với những phẩm chất đạo đức và những thµnh c«ng, hiÖu qu¶ mµ v¨n ch¬ng yªu níc cña «ng ®a l¹i, có thể khẳng định Nguyễn Đình Chiểu xứng đáng là lá cờ đầu của thơ ca chống Pháp, cần đợc dơng cao hơn nữa trong thời đại của ông và ngay cả thời đại ngày nay. 5. Søc hÊp dÉn, l«i cuèn cña bµi viÕt: Bµi viÕt kh«ng kh« khan mµ tr¸i l¹i cã søc hÊp dÉn l«i cuèn v× : + Bài viết có sự kết hợp hài hoà giữa lí lẽ xác đáng và tình cảm nồng hậu của ngời viết đối với nhà thơ yêu nớc NguyÔn §×nh ChiÓu. + Bài viết có sự kết hợp giữa cuộc đời và thơ văn Nguyễn §×nh ChiÓu víi c«ng viÖc chèng MÜ lóc bÊy giê cña nh©n d©n Nam Bé. => Nhờ vậy bài viết rõ ràng, mạch lạc dễ hiểu, vừa tác động đến lí trí lại thấm sâu vào tình cảm ngời đọc tạo nên sức thuyÕt phôc lín. III. Tæng kÕt 1/ Giá trị nội dung: Mới mẻ, sâu sắc, xúc động 2/ Giá trị nghệ thuật: - Hệ thống luận điểm, luận cứ chặt chẽ - Sử dụng nhiều thao tác lập luận - Đậm màu sắc biểu cảm: Ngôn từ trong sáng, giàu hình ảnh, cảm hứng ngợi ca, giọng điệu hùng hồn IV. DÆn dß: - Ph©n tÝch tÝnh chÊt chÝnh luËn cña v¨n b¶n. - Soạn bài “Nghị luận về một hiện tợng đời sống”.

(26) - TiÕt PPCT: TuÇn 4 TiÕt 11 - Ngµy d¹y: 19/9/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 17/9/2012 - Ngµy d¹y: 20/9/2012 D¹y líp 12C2 Hớng dẫn đọc thêm: - Mấy ý nghĩ về thơ ( trích) - §«t – xt«i – ep- xki (trÝch) A. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: - Nắm được những đặc trưng cơ bản của thơ. - Thấy được nét tài hoa của Nguyễn Đình Thi trong nghệ thuật lập luận, đưa dẫn chứng, sử dụng từ ngữ, hình ảnh ... để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra. -Thấy được những nét chính về tính cách và số phận của Đôt-xtôi-ep-xki qua một chân dung văn học . - Hiểu được giá trị của ngòi bút vẽ chân dung bằng ngôn ngữ rất tài hoa của X.Vaig¬ . B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa, sách giáo viên, bản thiết kế, phiếu thảo luận . C. Tiến trình lên lớp. 1. Ổn định lớp 2.Kiểm tra bài cũ: 3. Giới thiệu bài mới..

(27) Hoạt động của GV - HS *Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu chung - Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NguyÔn §×nh Thi? - HS: Dựa vào SGK để trả lời.. - GV: Nªu xuÊt xø, hoµn c¶nh ra đời và thể loại của văn bản MÊy ý nghÜ vÒ th¬ ? *Hoạt động 2: Hớng dẫn HS đọc- hiểu văn bản - GV nêu vấn đề cho HS thảo luËn : Nguyễn Đình Thị đã phân tích nh thế nào để làm rõ đặc trng cơ b¶n nhÊt cña th¬ lµ biÓu hiÖn t©m hån con ngêi ?. - Häc sinh suy nghÜ, tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh. Yêu cầu cần đạt A. Bµi mét: “MÊy ý nghÜ vÒ th¬” I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - NguyÔn §×nh Thi (1924 - 2003) sinh t¹i Lu«ng Pha - B¨ng (Lào), quê gốc ở Hà Nội, thuở nhỏ sống cùng gia đình ở Lào. - Năm 1931 theo gia đình về nớc tham gia hoạt động cách m¹ng tõ n¨m 1941. Sau c¸ch m¹ng «ng gi÷ nhiÒu träng tr¸ch quan träng trong héi v¨n häc nghÖ thuËt vµ héi nhµ v¨n ViÖt Nam. - NguyÔn §×nh Thi lµ mét nghÖ sÜ ®a tµi: Biªn kh¶o triÕt häc, viÕt v¨n, lµm th¬, phª b×nh v¨n nghÖ, s¸ng t¸c nh¹c … ë lÜnh vực nào cũng có đóng góp đáng ghi nhận. - Năm 1996 ông đợc trao tặng giải thởng Hồ Chí Minh về văn häc nghÖ thuËt. 2. V¨n b¶n “MÊy ý nghÜ vÒ th¬” a) Hoàn cảnh ra đời. - Mấy ý nghĩ về thơ đợc trình bày vào tháng 9/1949 tại Hội nghÞ tranh luËn v¨n nghÖ ë ViÖt B¾c. - Bài viết này về sau đợc đa vào tập Mấy vấn đề về văn học. b) ThÓ lo¹i: TiÓu luËn phª b×nh v¨n häc II. §äc- hiÓu v¨n b¶n 1. Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về đặc trng cơ bản nhÊt cña th¬: biÓu hiÖn t©m hån con ngêi - Để làm nổi bật đặc trng cơ bản nhất của thơ là biểu hiện tâm hồn con ngời, Nguyễn Đình Thi đã phân tích, lí giải về mối quan hÖ gi÷a th¬ víi t©m hån con ngêi b»ng c¸ch ®a ra mét lo¹t dÉn chøng. + “Ta nãi trêi h«m nay nªn th¬ nhng chÝnh ra lµ lßng chóng ta mong một nỗi niềm vui buồn nào mà muốn làm thơ, hoặc đọc th¬ vÒ trêi xanh. Ma phïn nhng chÝnh nçi nhí nhung gÆp buæi chiÒu ma mµ muèn th× thÇm nh÷ng c©u th¬ cha thµnh h×nh râ". + “Làm một câu thơ yêu, tâm hồn cũng rung động nh khi có ngêi yªu tríc mÆt” + Nh÷ng c©u, nh÷ng lêi th¬ diÔn lªn “lµm sèng ngay lªn mét tình cảm, một nỗi niềm trong lòng ngời đọc”. + “Th¬ lµ tiÕng nãi ®Çu tiªn, tiÕng nãi thø nhÊt cña t©m hån khi đụng chạm với cuộc sống”. => Qua đó tác giả muốn nhấn mạnh giữa thơ với tâm hồn con ngời có sự tác động qua lại lẫn nhau. - Tiếp theo tác giả đa ra đặc điểm của thơ để khẳng định thơ diÔn t¶ t©m hån con ngêi. + “Th¬ lµ mét thø nh¹c”, “mét thø nhÞp ®iÖu bªn trong, mét thứ nhịp điệu của hình ảnh, tình ý” và nói chung những cái đó lµ “cña t©m hån”. + Nhịp điệu thơ đợc hình thành từ những cảm xúc, hình ảnh và trong khoảng im lặng “cũng là nơi lu trú ngụ kín đáo của sự xúc động”. - Cuối cùng tác giả kết luận “đờng đi của thơ là đi thẳng vào t×nh c¶m”. 2. Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về những đặc trng kh¸c cña th¬.

(28) - GV nêu vấn đề cho HS thảo luËn: Những yếu tố đặc trng khác của th¬: h×nh ¶nh, t tëng, c¶m xóc, cái thực đã đợc Nguyễn Đình Thi đề cập ra sao ?. - HS: Th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. - GV: Anh/chÞ ph©n tÝch quan niÖm cña NguyÔn §×nh Thi vÒ ng«n ng÷ th¬, vÒ th¬ tù do, th¬ kh«ng vÇn? - HS: Ph©n tÝch vµ rót ra kÕt luËn. - Bªn c¹nh viÖc thÓ hiÖn t©m hån con ngêi th¬ cßn mang nhiÒu yếu tố đặc trng cơ bản khác: + H×nh ¶nh th¬: “lµ h×nh ¶nh thùc nÈy lªn trong t©m hån khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy” ví nh “những tia lửa loé lên khi búa đập vào sắt trên đe” đợc thu lợm kÕt nªn mét bã s¸ng. + T tëng: “Nh÷ng t tëng trong th¬ lµ t tëng dÝnh liÒn víi cuéc sèng, ë trong cuéc sèng. T tëng cña nhµ th¬ n»m ngay trong c¶m xóc, t×nh tù”. + Cảm xúc: “Cảm xúc là phần xơng thịt hơn cả của đời sống t©m hån” “bÊt cø c¶m xóc t×nh tù nµo cña con ngêi còng dÝnh liÒn víi sù suy nghÜ”. + C¸i thùc: “Lµ nh÷ng h×nh ¶nh sèng nh÷ng h×nh ¶nh cã søc lôi cuốn và thuyết phục ngời đọc. Đó là những hình ảnh cha cã vÕt nhoµ cña thãi quen, kh«ng bÞ dËp khu«n vµo nh÷ng ý niệm trừu tợng định trớc. 3. Quan niÖm cña NguyÔn §×nh Thi vÒ h×nh thøc th¬ + VÒ ng«n ng÷ th¬ : - Ng«n ng÷ th¬ kh¸c víi ng«n ng÷ cña c¸c thÓ lo¹i v¨n häc kh¸c ë chç: nã cã nhÞp ®iÖu cã tÝnh nh¹c vµ ý ë ngoµi lêi “thi t¹i ng«n ngo¹i”. - Nguyễn Đình Thi đã so sánh ngôn ngữ thơ với ngôn ngữ văn xuôi để tìm ra điểm riêng của thơ : “Đờng đi của thơ là con đờng đi thẳng vào tình cảm, không quanh co, qua những chặng, nh÷ng trung gian, nh÷ng cét c©y sè. Trong khi v¨n xu«i l«i cuèn ngêi nh dßng níc, ®a ta ®i lÇn lît tõ ®iÓm nµy qua ®iÓm kh¸c th× th¬ chØ chän mét Ýt ®iÓm chÝnh bÊm vµo nh÷ng ®iÓm ấy thì toàn thể động lên theo” + VÒ th¬ tù do vµ th¬ kh«ng vÇn : - Tríc tiªn t¸c gi¶ c«ng nhËn vai trß, søc m¹nh cña vÇn, nhÞp, luật thơ, sau đó sử dụng thao tác lập luận bác bỏ để khẳng định không có nó ngời làm thơ vẫn thành công: “theo tôi những luật lệ của thơ từ âm điệu đến vần đều là những vũ khí rÊt m¹nh trong tay ngêi lµm th¬. Nhng kh«ng ph¶i hÔ thiÕu những vũ khí ấy là trận đánh nhất định thua. Thiếu võ khi ấy trận đánh gay go thêm nhiều, nhng ngời làm thơ vẫn có thể th¾ng”. - Đa ra quan niệm: “Tôi nghĩ rằng, không có vấn đề thơ tự do, th¬ cã vÇn vµ th¬ kh«ng vÇn”. - §Þnh híng c¸ch hiÓu vÒ th¬: “T«i cho r»ng chóng ta kh«ng nªn lo th¬ ®i vµo h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c mµ tríc hÕt nên lo sao phải nói lên đợc những tình cảm t tởng mới của thời đại. Dùng bất cứ hình thức nào miễn là thơ diễn tả đợc đúng t©m hån con ngêi míi ngµy nay. => Đây chính là vấn đề trọng tâm, cốt lõi trong quan niệm về th¬ cña NguyÔn §×nh Thi. * NhËn xÐt : - Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thị đúng đắn, tiến bộ, sát thực với tình hình thơ ca đơng thời - Quan niÖm vÒ th¬ cña NguyÔn §×nh Thi ngµy nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ v×: S¸ng t¸c th¬ ca vµ thëng thøc th¬ lµ nh÷ng hoạt động nghệ thuật không ngừng nghỉ. Bất kì ở thời đại nào,.

(29) - GV: Anh/ chÞ h·y nªu vµ ph©n tÝch râ nÐt tµi hoa cña NguyÔn §×nh Thi trong nghÖ thuËt lËp luËn ®a dÉn chøng sö dông tõ ngữ, hình ảnh,… để làm sáng tỏ từng vấn đề đặt ra sao ? - HS: Ph©n tÝch vµ rót ra kÕt luËn. *Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết. ?Dùa vµo tiÓu dÉn, h·y tãm t¾t nh÷ng ý chÝnh vÒ §«t«iepxki vµ Xvaig¬? - Hs tr¶ lêi, GV chèt ý. ? Chân dung Đôtôiepxki đợc Xvaigơ tái hiện sinh động nh thế nµo?. con ngêi còng cã nhu cÇu thÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m, c¶m xóc và thơ chính là chuyện đồng điệu của những tâm hồn. Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi còn có ý nghĩa rất lớn đối với việc định hớng sáng tạo và cảm thụ thơ ca. 4. NghÖ thuËt lËp luËn cña bµi viÕt: Bài tiểu luận Mấy ý nghĩ về thơ đã thể hiện nét tài hoa của NguyÔn §×nh Thi trong nghÖ thuËt lËp luËn, ®a dÉn chøng sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh. - HÖ thèng luËn ®iÓm râ rµng, lËp luËn chÆt chÏ, s¾c s¶o. T¸c gi¶ sö dông linh ho¹t c¸c thao t¸c lËp luËn so s¸nh, ph©n tÝch, gi¶i thÝch, b¸c bá, c¸ch suy luËn lo gÝc. - Cách lấy dẫn chứng: độc đáo, tinh tế, sát thực có tác dụng soi s¸ng cho luËn ®iÓm. - Từ ngữ giàu có, ngôn ngữ chọn lọc đợc vận dụng một cách linh ho¹t, s¸ng t¹o. - Cách viết có hình ảnh, hình ảnh chân thực độc đáo gợi nhiều liªn tëng. III. Tæng kÕt - Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi đã đánh thức và giúp chúng ta nhận ra giá trị đích thực của thơ ca. - Bài tiểu luận đã thể hiện đợc nét tài hoa của Nguyễn Đình Thi trong nghÖ thuËt lËp luËn. B. Bµi hai: “§«t – xt«i- ep- xki” I- Tìm hiểu khái quát tiểu sử + Đô-xtôi-ép-xki là nhà văn lớn của nước Nga. Cuộc đời ông có nhiều thăng trầm (thay đổi nhiều công việc trước khi viết văn); thay đổi quan điểm trong quá trình sáng tác và chuyển biến tư tưởng tình cảm (lúc trẻ rất thích Biê –lin- xki sau này lại chống đối, phê phán chủ nghĩa tư bản, công khai ca ngợi hết lời chủ nghĩa cá nhân). Ông để lại nhiều tác phẩm có giá trị như Tội ác và trừng phạt, Lũ quỷ ám , Anh em nhà Ca-rama-dôp... + X. Xvai-gơ (xem Tiểu dẫn SGK) - Tóm tắt những ý chính của đoạn trích + Kiếp sống lưu vong (đoạn 1,2): (Sống leo lét trong thế giới xa lạ, đầy đau khổ: cầm cả cái quần đùi cuối cùng để đánh điện, làm việc suốt đêm trong cơn đau đẻ của vợ, sống giữa giống người chấy rận, bệnh tật ...) + Trở về Tổ quốc (phần còn lại): (Hạnh phúc tuyệt đỉnh , là sứ giả của xứ sở mình, là tổng hòa giải của nước Nga, đám tang của ông là sự đoàn kết của tất cả những người Nga, ông qua đời giữa dông bão – dư chấn của những cuồng nhiệt yêu thương và dự báo của bão táp cách mạng) II. Đọc- hiểu văn bản : 1. Chân dung Đô-xtôi-ép-xki a. Số phận nghiệt ngã :.

(30) ?Tính cách Đốtôiepxki có gì đặc biÖt? - Hs dùa vµo chi tiÕt trong v¨n bản để trả lời. ? H·y nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt viÕt ch©n dung v¨n häc cña Xvaig¬?. - Gv dÆn dß häc sinh chuÈn bÞ bµi míi. + Trước cửa tò vò của ngân hàng, ông đứng chờ ngày lại ngày... + Là người khách chuyên cần của hiệu cầm đồ + Làm việc suốt đêm trong cơn đau đẻ của vợ + Sống giữa giống người chấy rận + Bệnh tật ...  Những yếu tố đẩy nhân vật vào chỗ tận cùng của nghiệt ngã đầy bi kịch . b. Tính cách mâu thuẫn : + Tình cảm mãnh liệt trong cơ thể yếu đuối của con bệnh thần kinh + Phải tìm đến những cơ hội “thấp hèn” để cho tròn khát vọng cao cả . + Số phận vùi dập thiên tài nhưng thiên tài tự cứu vãn bằng lao động và tự đốt cháy trong lao động (Lao động là sự giải thoát và là nỗi thống khổ của ông ) + Chịu hàng thế kỉ dằn vặt để chắt lọc nên những vinh quang cho Tổ quốc, dân tộc mình (sứ giả của xứ sở, mang lại cho đất nước sự hòa giải, kiềm chế lần cuối sự cuồng nhiệt của các mâu thuẫn thời đại)  Nơi tận cùng của bế tắc, Đô-xtôi-ép-xki đã tỏa sáng cho vinh quang của Tổ quốc và dân tộc. 2. Nghệ thuật viết chân dung văn học : - Đối lập: cấu trúc câu, hoàn cảnh, tính cách . - So sánh, ẩn dụ: cấu trúc câu, hình ảnh so sánh ẩn dụ có tính hệ thống . - Bút pháp vẽ chân dung văn học: Gắn hình tượng con người trên khung cảnh rộng lớn. - Thể loại có sự kết hợp hài hòa giữa: Tiểu sử - Tiểu thuyết Chân dung văn học  Ngòi bút viết chân dung rất tài hoa, văn xuôi mà giàu chất thơ chứng tỏ tấm lòng kính trọng của X.Xvai-gơ dành cho Đô-xtôi-ép-xki thật lớn lao, cao cả, đáng trân trọng. Dặn dò: - Về nhà học bài cũ. - Chuẩn bị bài “Nghị luận về một hiện tượng đời sống” ..

(31) - TiÕt: TuÇn 4 TiÕt 12. – Ngµy d¹y: 19/9/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 17/9/2012 – Ngµy d¹y: 22/9/2012 D¹y líp 12C2 nghị luận về một hiện tợng đời sống A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Nắm được cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống. - Có nhận thức, tư tưởng, thái độ và hành động đúng trước những hiện tượng đời sống hằng ngày. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: + SGK, SGV. + Thiết kế bài học, tài liệu tham khảo. C. Ph¬ng thøc tiÕn hµnh: Thực hành, luyện tập giúp học sinh nắm vững kiến thức, kĩ năng D. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm I. Cách làm một bài nghị luận về một hiện tợng đời sống. hiÓu c¸ch lµm mét bµi nghÞ.

(32) luận về một hiện tợng đời sèng 1. Học sinh đọc t liệu tham khảo (SGK): Chia chiÕc b¸nh cña m×nh cho ai (T¹ Minh Ph¬ng, B¸o ®iÖn tö nguoiduong thoi.com.vn). - Giáo viên đặt câu hỏi: + §Ò bµi yªu cÇu nghÞ luËn vÒ hiÖn tîng g× ? + Anh (chị) dự định ý kiến của m×nh gåm nh÷ng luËn ®iÓm nµo?. + Bµi nªn cã nh÷ng dÉn chøng minh ho¹ g× ?. + CÇn vËn dông nh÷ng thao t¸c lËp luËn nµo ? HS: lµm viÖc c¸ nh©n - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh sö dụng các ý đã nêu để lập dàn ý hîp lý theo 3 phÇn.. - Tất cả học sinh đều làm. - Gi¸o viªn gäi 1 sè häc sinh tr×nh bµy, c¶ líp x©y dùng dµn ý.. - Gi¸o viªn chèt l¹i ý chÝnh.. 1. Tìm hiểu đề bài. - §Ò bµi yªu cÇu nghÞ luËn vÒ hiÖn tîng chia chiÕc b¸nh thêi gian cña c¸c b¹n trÎ h«m nay. - LuËn ®iÓm : + ViÖc lµm cña NguyÔn H÷u ©n + Hiện tợng Nguyễn Hữu Ân là một hiện tợng sống đẹp của thanh niªn ngµy nay. + HiÖn tîng tiªu cùc trong lèi sèng “l·ng phÝ chiÕc b¸nh thêi gian vµ nh÷ng trß ch¬i v« bæ” cña mét sè Ýt thanh niªn, häc sinh. - DÉn chøng : + §a ra mét sè viÖc lµm cã ý nghÜa cña thanh niªn ngµy nay t¬ng tù NguyÔn H÷u ¢n. VD: Dạy học ở các lớp học tình thơng (đối với sinh viên) giúp đỡ ngời tàn tật có hoàn cảnh neo đơn, tham gia phong trào thanh niên tình nguyện, hiến máu nhân đạo… + Đa ra một số việc làm đáng phê phán của thanh niên học sinh. VD: Bỏ học ra ngoài chơi điện tử, đánh bi a, tham gia đua xe, cíp giËt … - Thao t¸c lËp luËn: cÇn vËn dông tæng hîp c¸c thao t¸c lËp luËn: Ph©n tÝch, so s¸nh, b×nh luËn, b¸c bá,… 2. LËp dµn ý Cã thÓ lËp dµn ý nh sau: + Mở bài: Nêu hiện tợng, trích dẫn đề nhận định chung. + Th©n bµi : - Nguyễn Hữu Ân đã dành hết thời gian của mình cho những ngêi bÖnh ung th giai ®o¹n cuèi. - Ph©n tÝch hiÖn tîng: HiÖn tîng NguyÔn H÷u ¢n cã ý nghÜa giáo dục rất lớn đối với thanh niên học sinh ngày nay. Hiện tợng này chứng tỏ thanh niên Việt Nam đã và đang phát huy truyền thống “lá lành đùm lá rách” tinh thần tơng thân tơng ái, giúp đỡ lẫn nhau của cha ông xa. Hiện tợng Nguyễn Hữu Ân tiêu hiểu cho lối sống đẹp, tình thơng yêu con ngời của thanh niªn ngµy nay. - B×nh luËn : + §¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tîng: Chóng ta cÇn thÊy r»ng, ®a sè thanh niªn ViÖt Nam cã ý thøc tèt víi mäi viÖc lµm cña m×nh, có hành vi ứng xử đúng đắn, có tấm lòng nhân hậu, bao dung, không nên chỉ vì một ít thanh niên có thái độ và việc làm không hợp lý mà đánh giá sai toàn bộ thanh niên. + Tuy nhiªn, mét vµi hiÖn tîng tiªu cùc trong lèi sèng “l·ng phÝ chiÕc b¸nh thêi gian vµo nh÷ng trß ch¬i v« bæ” cña thanh niên, học sinh vẫn đáng phải phê phán. Đó là họ đã để thời.

(33) ?Từ đó, em rút ra kết luận gì về c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ một hiện tợng đời sống?. *Hoạt động 2: Hớng dẫn luyện tËp. Bµi tËp 1 : - Häc sinh lµm bµi, ghi lªn b¶ng, häc sinh kh¸c bæ sung - Gi¸o viªn nhËn xÐt cñng cè. Bµi tËp 2 : - Gi¸o viªn híng dÉn : - Häc sinh lËp dµn ý, tr×nh bµy, häc sinh kh¸c bæ sung. - Gi¸o viªn nhËn xÐt, cñng cè. *Củng cố: Học sinh cần nắm lại: Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống.. gian trôi đi một cách vô ích, không làm đợc gì cho bản thân, cho gia đình bạn bè, cho những ngời cần đợc quan tâm chia sÎ. + BiÓu d¬ng viÖc lµm cña NguyÔn H÷u ¢n + Kªu gäi thanh niªn, häc sinh h·y noi g¬ng NguyÔn H÷u ¢n để thời gian của mình không trôi đi một cách vô ích. +Kết bài : Bày tỏ suy nghĩ riêng của ngời viết đối với hiện tợng trên. 3. Cách làm một bài nghị luận về một hiện tợng đời sống - Nghị luận về một hiện tợng đời sống là bàn về một hiện tợng có ý nghĩa đối với xã hội. - Bài nghị luận cần nêu rõ hiện tợng, phân tích các mặt đúng sai, lợi - hại, chỉ ra nguyên nhân, đề ra giải pháp và bày tỏ thái độ, ý kiến của ngời viết. - Ngoµi viÖc vËn dông c¸c thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch so s¸nh, bác bỏ, bình luận… ngời viết cần diễn đạt giản dị ngắn gọn, s¸ng sña nhÊt lµ phÇn nªu c¶m nghÜ cña riªng m×nh. II. LuyÖn tËp 1. Bµi tËp 1 Gîi ý : - NguyÔn ¸i Quèc bµn vÒ hiÖn tîng: Sù l·ng phÝ thêi gian cña thanh niªn An Nam. HiÖn tîng nµy diÔn ra vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX. Víi hoµn c¶nh x· héi níc ta ngµy nay, hiÖn tîng Êy vÉn cßn (Häc sinh tù nªu thªm ý kiÕn cña m×nh) - Trong v¨n b¶n, t¸c gi¶ sö dông thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch, so s¸nh, b×nh luËn,… Ch¼ng h¹n: thao t¸c lËp luËn so s¸nh: T¸c gi¶ so s¸nh thanh niªn An Nam víi thanh niªn Trung Hoa (Gi¸o viªn ph©n tÝch thªm hoÆc híng dÉn häc sinh ph©n tÝch). - C¸ch dïng tõ gi¶n dÞ kh«ng hoa mÜ, c©u v¨n chuÈn mùc gÇn víi nh÷ng ph¸n ®o¸n l« gÝc trong mét hÖ thèng lËp luËn, c©u tríc liªn kÕt víi c©u sau, c©u sau nèi tiÕp c©u tríc trong mét mạch suy luận. Cách diễn đạt trong sáng, thuyết phục cao. 2. Bµi tËp 2 : LËp dµn ý bµi viÕt vÒ hiÖn tîng "nghiÖn" ka-ra-«-kª vµ in-t¬nÐt trong nhiÒu b¹n trÎ hiÖn nay. Gîi ý : Cã thÓ lËp dµn ý nh sau : +Mở bài : Nêu hiện tợng, trích dẫn đề, nhận định chung. +Th©n bµi : - Ph©n tÝch hiÖn tîng. - B×nh luËn hiÖn tîng. + §¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tîng. + Phª ph¸n c¸c biÓu hiÖn cha tèt. + BiÖn ph¸p gi¶i quyÕt. +KÕt bµi : Bµy tá suy nghÜ riªng cña m×nh, kªu gäi mäi ngêi tr¸nh xa tÖ n¹n x· héi. *Những điểm cần ghi nhớ: - Nghị luận về một hiện tượng đời sống không chỉ có ý nghĩa xã hội mà còn có tác dụng giáo dục tư tưởng, đạo lí, cách.

(34) sống đúng đắn, tích cực đối với thanh niên, học sinh. - Cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống. *Dặn dò: Chuẩn bị bài mới:“Phong cách ngôn ngữ khoa học”. - TiÕt PPCT: TuÇn 5 TiÕt 13. – Ngµy d¹y: 22/9/2012 D¹y líp 12C2 - Ngµy so¹n: 20/9/2012 – Ngµy d¹y: 26/9/2012 D¹y líp 12A3 phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc (tiÕt 1) A. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: - HiÓu râ 2 kh¸i niÖm: ng«n ng÷ khoa häc vµ phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt trong các bài tập, bài làm văn nghị luận và kĩ năng nhận diện, phân tích đặc điểm của văn bản khoa học B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc:.

(35) - ThiÕt kÕ bµi häc, Tµi liÖu tham kh¶o C. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Tìm hiểu văn bản I. Văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học : khoa häc vµ ng«n ng÷ khoa häc 1. Văn bản khoa học: ?Em h·y cho biÕt v¨n b¶n khoa Gồm 3 loại: häc gåm mÊy lo¹i? - Các văn bản khoa học chuyên sâu: mang tính chuyên ngành khoa học cao và sâu, dùng để giao tiếp giữa những người làm công tác nghiên cứu trong các ngành khoa học (chuyên khảo, luận án, luận văn, báo cáo khoa học...) - Các văn bản khoa học giáo khoa: Đảm bảo yêu cầu khoa học và tính sư phạm: Trình bày vấn đề từ thấp đến cao, từ dễ đến khó... dùng trong nhà trường (Giáo trình, SGK, thiết kế bài dạy ...) ?ThÕ nµo lµ ng«n ng÷ khoa - Các văn bản khoa học phổ cập: Cách viết dễ hiểu nhằm phổ häc? Ng«n ng÷ khoa häc tån t¹i biến rộng rãi kiến thức khoa học (Các bài báo, sách phổ biến díi mÊy d¹ng? kiến thức khoa học phổ thông) 2. Ngôn ngữ khoa học: - Là ngôn ngữ được dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực khoa học (KH tự nhiên, KH xã hội, KH công nghệ) *Hoạt động 2: Tổ chức luyện + Dạng viết: sử dụng từ ngữ khoa học và các kí hiệu, công tËp Bµi tËp 1: GV ph¸t vÊn, HS t×m thức, sơ đồ… ý vµ cã thÓ thuyÕt gi¶ng bæ + Dạng nói: Đảm bảo tính chuẩn xác về cách phát âm, dùng sung. từ, đặt câu … *LuyÖn tËp *Bµi tËp 1 : V¨n b¶n “Kh¸i qu¸t v¨n häc ViÖt Nam tõ c¸ch m¹ng th¸ng Tám 1945 đến cuối thế kỷ XX” : - Những nội dung khoa học đợc trình bày trong văn bản gồm: + Những tiền đề phát triển của văn học. + C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ thµnh tùu qua mçi giai ®o¹n + Những đặc điểm chung về nội dung và nghệ thuật - V¨n b¶n thuéc ngµnh khoa häc x· héi (V¨n häc) => V¨n b¶n khoa häc gi¸o khoa. - §Æc ®iÓm d¹ng viÕt cña ng«n ng÷ trong v¨n b¶n dÔ nhËn thÊy là ở hệ thống các đề mục hợp lý, dễ hiểu và các thuật ngữ khoa học đợc dùng ở mức độ vừa phải. II- Cñng cè vµ híng dÉn häc bµi: - N¾m kh¸i niÖm v¨n b¶n khoa häc vµ ng«n ng÷ khoa häc. - So¹n tiÕp tiÕt 2..

(36) - Tiết PPCT: Tuần 02 Tiết 06 - Ngày soạn: 30/8/2012. - Ngày dạy: 31/8/2012 Dạy lớp 12A3 - Ngày dạy: 8/92012 Dạy lớp 12C2 VIẾT BÀI LÀM VĂN SỐ 1 (NGHỊ LUẬN XÃ HỘI – NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ) I- MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: - Giúp học sinh rèn luyện cách làm bài văn nghị luận cả về cách thức diễn đạt, dùng từ, đặt câu, tạo lập văn bản …. - Thông qua bài viết, giúp học sinh biết cách bày tỏ quan điểm của mình về một tư tưởng đạo lí, từ đó biết cách định hướng cho mình một lối sống đúng đắn, phù hợp. II- CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: 1) Giáo viên: - SGK, SGV - Giáo án 2) Học sinh: - Ôn lại cách làm bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí. II- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1) Ổn định lớp 2) Ra đề bài cho học sinh. Nhà văn Nga Lép Tộnxtôi nói: “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”..

(37) Từ ý kiến trên, em hãy nêu suy nghĩ của mình về vai trò của lí tưởng trong cuộc sống của mỗi con người. III- HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ CÁCH CHO ĐIỂM: Học sinh có thể có nhiều cách diễn đạt khác nhau, được tự do bày tỏ quan điểm của mình miễn là quan điểm ấy có lí và có sức thuyết phục, khuyến khích những bài làm thực sự có cảm xúc và sáng tạo, có cảm xúc riêng, chân thành. Song cần đạt được các ý cơ bản sau: *Giải thích được nội dung cơ bản của ý kiến trên cơ sở những từ ngữ quan trọng: Lí tưởng, ngọn đèn chỉ đường, cuộc sống. - Lí tưởng: Mục đích cao cả, tốt đẹp mà mỗi con người đang phấn đấu để đạt tới. Như vậy, nó sẽ có tác dụng định hướng, là cái đích để mỗi con người hướng tới trong quá trình tu dưỡng, rèn luyện và hoàn thiện bản thân để trở thành người có ích cho xã hội. - Nếu không có lí tưởng, con người chúng ta sẽ không xác định được cho mình mục đích sống, làm hạn chế rất lớn đến quá trình tu dưỡng và rèn luyện của bản thân. *Bình luận, mở rộng vấn đề: - Khẳng định tính đúng đắn của ý kiến: + Trong thực tế cuộc sống, bất cứ ai muốn thành công, tạo dựng tên tuổi và sự nghiệp là đều nhờ họ có một lí tưởng sống đúng đắn, tốt đẹp: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Bình Trọng, Nguyễn Trãi, Phan Bội Châu, Hồ Chí Minh …. + Các tệ nạn xã hội đang phổ biến trong giới trẻ hiện nay như ma túy, cờ bạc, thuốc lắc, ma túy, đua xe, trộm cắp, cướp giật, giết người … đã cho thấy họ sống thiếu lí tưởng, ích kỉ, thực dụng, chỉ biết đòi hỏi, thỏa mãn cho riêng mình, không quan tâm đến cuộc sống của những người xung quanh … Nó càng cho ta thấy tầm quan trọng của lí tưởng sống. *Liên hệ bản thân: - Cần hình thành, xây dựng cho mình một lí tưởng sống đúng đắn, tốt đẹp ngay từ bây giờ: Cố gắng học tập, tu dưỡng đạo đức để trở thành người có ích cho xã hội. - Phải luôn có ý thức phấn đấu, rèn luyện để thực hiện lí tưởng của bản thân. *CÁCH CHO ĐIỂM: - Điểm 9 -10: Bài làm đảm bảo được các ý cơ bản, bố cục bài viết rõ ràng, mạch lạc, hành văn trôi chảy, có lập luận chặt chẽ, dẫn chứng tiêu biểu, có sức thuyết phục, chữ viết rõ ràng, sai ít về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Điểm 7 – 8: Bài làm đảm bảo được hơn một nửa số ý cơ bản, bố cục rõ ràng, hành văn trôi chảy, có cảm xúc, biết cách lập luận, dẫn chứng tiêu biếu, có thể mắc một số lỗi về diễn đạt, dùng từ, đặt câu, chính tả. - Điểm 5 – 6: Bài làm đảm bảo được một nửa số ý cơ bản, bố cục rõ ràng, biết cách lập luận, có thể mắc một số lỗi về chính tả, diễn đạt, dùng từ, đặt câu. - Điểm 3 – 4: Bài làm sơ sài, cẩu thả, diễn đạt yếu, bố cục không rõ, sai nhiều về chính tả, diễn đạt, đặt câu, dùng từ. - Điểm 1 – 2: Bài làm lạc đề, xa đề, cẩu thả, chữ xấu, chưa biết cách tạo lập văn bản, đoạn văn, sai quá nhiều về chính tả, dùng từ, ngữ pháp, diễn đạt. IV- CỦNG CỐ: - Ôn lại cách làm bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lí..

(38) - Soạn bài mới: “Tuyên ngôn độc lập”. - Tiết PPCT: Tuần 05 Tiết 15 - Ngày soạn: 27/9/2012. - Ngày dạy: 28/9/2012 Dạy lớp 12A3 - Ngày dạy: 29/9/2012 Dạy lớp 12C2 TRẢ BÀI LÀM VĂN SỐ 01 (NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ) I- MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: - Giúp học sinh thấy được ưu điểm và tồn tại của mình trong bài viết số 01 để rút kinh nghiệm. - Rèn luyện và nâng cao hơn kĩ năng làm văn nghị luận. II- CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: 1) Giáo viên: - SGK, SGV - Giáo án 2) Học sinh: - Nhớ lại đề bài - Chuẩn bị sửa lỗi, III- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1) Ổn định lớp 2) Gọi học sinh nhắc lại đề bài viết số 01. Nhà văn Nga Lép Tộnxtôi nói: “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”. Từ ý kiến trên, em hãy nêu suy nghĩ của mình về vai trò của lí tưởng trong cuộc sống của mỗi con người. III- HƯỚNG DẪN HỌC SINH TÌM HIỂU ĐỀ VÀ LẬP DÀN Ý: Hoạt động của giáo viên và học sinh. Yêu cầu cần đạt *Đề bài:.

(39) ?HS tìm hiểu dạng đề, yêu cầu và phạm vi dẫn chứng?. ?HS tìm cách lập dàn ý cho đề bài?. ?Nhận xét bài làm của học sinh.. Nhà văn Nga Lép Tộnxtôi nói: “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”. Từ ý kiến trên, em hãy nêu suy nghĩ của mình về vai trò của lí tưởng trong cuộc sống của mỗi con người. I- Tìm hiểu đề: - Dạng đề: Nghị luận xã hội (Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí). - Yêu cầu: Bàn về vai trò của lí tưởng trong đời sống của mỗi con người. - Phạm vi dẫn chứng: Chủ yếu lấy từ đời sống xã hội. II- Lập dàn ý: a) Mở bài: - Khẳng định vai trò của lí tưởng trong đời sống của mỗi con người. - Trích dẫn ý kiến. b) Thân bài: - Giải thích được khái niệm lí tưởng. - Khẳng định tính đúng đắn của ý kiến, lấy dẫn chứng để chứng minh. - Liên hệ và rút ra bài học cho bản thân. c) Kết bài: - Khẳng định và nhấn mạnh vai trò quan trọng của lí tưởng trong đời sống của mỗi con người. III- Nhận xét: 1) Ưu điểm: - Đa số học sinh đều có ý thức trong quá trình thực hiện bài viết. - Một số em đã thực sự hiểu đề, bài làm đạt kết quả khá, giỏi. 2) Tồn tại: - Diễn đạt của đa số học sinh còn yếu. - Nhiều học sinh tỏ ra chưa biết cách làm bài văn nghị luận. - Học sinh chưa biết cách lấy và phân tích dẫn chứng. 3) Kết quả cụ thể: *Lớp 12C2:.

(40) - Giáo viên liệt kê lỗi (Có thể dùng bảng phụ hoặc trình chiếu) - Yêu cầu học sinh xác định lỗi và tìm cách sửa lại. - Giáo viên nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức đúng. - Học sinh ghi nhớ, sửa chữa, rút kinh nghiệm trong bài viết.. - Giỏi: 1/40 - TB: 24/40 - Khá: 15/40 - Yếu: 0 *Lớp 12A3: - Giỏi: 2/44 - TB: 28 - Khá: 14/44 - Yếu: 0 *Giáo viên có thể đọc một vài bài văn, đoạn văn đạt kết quả cao cho học sinh tham khảo. IV- Sửa lỗi cho học sinh: Tập trung vào các lỗi mà học sinh thường mắc phải: + Lỗi chính tả. + Lỗi diễn đạt. + Lỗi dùng từ. + Lỗi cú pháp.. V- Trả bài cho học sinh: - Giáo viên có thể đọc một vài bài văn (đoạn văn) của những học sinh đạt kết quả cao cho cả lớp tham khảo. VI- Ra đề bài viết số 2: Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề bạo lực học đường trong xã hội hiện nay.. *HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ CÁCH CHO ĐIỂM: Học sinh có thể có nhiều cách diễn đạt khác nhau, miễn là biết cách tổ chức hệ thống luận điểm, luận cứ và cách lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục, đặc biệt khuyến khích những bài làm có cảm xúc, sáng tạo và có quan điểm riêng miễn là quan điểm ấy có sức thuyết phục người đọc. Song cần đáp ứng được các ý cơ bản sau đây: a) Mở bài: - Khẳng định bạo lực học đường đã và đang trở thành một vấn đề bức xúc, đáng lo ngại trong xã hội hiện nay. b) Thân bài: - Làm rõ biểu hiện của vấn đề: + HS đánh nhau. + HS đánh giáo viên. + Sự thờ ơ của những người xung quanh - Phân tích hậu quả:.

(41) + Môi trường giáo dục bị ảnh hưởng xấu. + Phá vỡ quan hệ bè bạn, thầy cô. + Chất lượng giáo dục suy giảm. + Có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng…. - Nguyên nhân: + Tâm lí lứa tuổi. + Suy thoái đạo đức của một bộ phận thanh niên trong xã hội hiện nay. + Giáo dục đạo đức, pháp luật trong nhà trường còn ít. + Sự thờ ơ, vô cảm của những người xung quanh. - Giải pháp: + Giáo dục đạo đức, pháp luật cho học sinh. + Hình thành cho học sinh lí tưởng sống tốt đẹp. + Xử lí nghiêm khắc đối với những học sinh vi phạm. + Nâng cao ý thức và sự quan tâm của cộng đồng xã hội. - Liên hệ và rút ra bài học cho bản thân: + Hình thành lí tưởng sống và các mối quan hệ bạn bè, thầy cô tốt đẹp, trong sáng. + Phê phán, lên án bạo lực học đường. + Tránh thái độ thờ ơ, vô cảm, cùng nhau lên tiếng, ngăn chặn bạo lực học đường… c) Kết bài: - Khẳng định sự cần thiết phải ngăn chặn vấn đề bạo lực học đường trong xã hội hiện nay. *CÁCH CHO ĐIỂM: - Điểm 9 -10: Bài làm đảm bảo được các ý cơ bản, chữ viết cẩn thận, trình bày rõ ràng, bố cục mạch lạc, diễn đạt trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, liên hệ bản thân sâu sắc, sai ít về chính tả. - Điểm 7- 8: Bài làm đảm bảo được các ý cơ bản, trình bày cẩn thận, rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục song liên hệ bản thân chưa sâu sắc, có thể mắc một số lối về diễn đạt, chính tả, dùng từ, cú pháp. - Điểm 5 – 6: Bài làm đảm bảo được một nửa số ý cơ bản, bố cục rõ ràng, biết cách lập luận và đưa dẫn chứng song phần liên hệ bản thân còn sơ sài, có thể mắc một số lỗi về diễn đạt, dùng từ, đặt câu, chính tả. - Điểm 3- 4: Bài làm sơ sài, bố cục không rõ, dẫn chứng thiếu, chữ xấu, chưa có sự liên hệ bản thân, sai nhiều về chính tả, diễn đạt, dùng từ, đặt câu. - Điểm 1 – 2: Bài làm sơ sài, cẩu thả, chưa biết cách làm bài văn nghị luận, thiếu dẫn chứng, thiếu sự liên hệ bản thân, bố cục không rõ, sai nhiều về chính tả, diễn đạt, dùng từ, đặt câu..

(42) - Tiết PPCT: Tuần 08 Tiết 24 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … TRẢ BÀI LÀM VĂN SỐ 02 (NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG) I- MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: - Giúp học sinh thấy được ưu điểm và tồn tại của mình trong bài viết số 02 để rút kinh nghiệm. - Rèn luyện và nâng cao hơn cho học sinh về kĩ năng làm văn nghị luận. II- CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: 1) Giáo viên: - SGK, SGV - Giáo án 2) Học sinh: - Nhớ lại đề bài - Chuẩn bị sửa lỗi, III- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1) Ổn định lớp 2) Gọi học sinh nhắc lại đề bài viết số 02 Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề bạo lực học đường trong xã hội hiện nay. III- HƯỚNG DẪN HỌC SINH TÌM HIỂU ĐỀ VÀ LẬP DÀN Ý: Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt *Đề bài: Trình bày suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề bạo lực học đường trong xã hội hiện nay. I- Tìm hiểu đề: ?HS tìm hiểu dạng đề, yêu cầu và phạm vi dẫn - Dạng đề: Nghị luận xã hội (Nghị luận về một chứng? hiện tượng đời sống). - Yêu cầu: Trình bày suy nghĩ của bản thân về vấn đề bạo lực học đường trong xã hội hiện nay. - Phạm vi dẫn chứng: Chủ yếu lấy từ đời sống xã hội..

(43) ?HS tìm cách lập dàn ý cho đề bài?. ?Nhận xét bài làm của học sinh.. II- Lập dàn ý: a) Mở bài: - Khẳng định bạo lực học đường đã và đang trở thành một vấn đề bức xúc, đáng lo ngại trong xã hội hiện nay. b) Thân bài: - Làm rõ biểu hiện của vấn đề: + HS đánh nhau. + HS đánh giáo viên. + Sự thờ ơ của những người xung quanh - Phân tích hậu quả: + Môi trường giáo dục bị ảnh hưởng xấu. + Phá vỡ quan hệ bè bạn, thầy cô. + Chất lượng giáo dục suy giảm. + Có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng…. - Nguyên nhân: + Tâm lí lứa tuổi. + Suy thoái đạo đức của một bộ phận thanh niên trong xã hội hiện nay. + Giáo dục đạo đức, pháp luật trong nhà trường còn ít. + Sự thờ ơ, vô cảm của những người xung quanh. - Giải pháp: + Giáo dục đạo đức, pháp luật cho học sinh. + Hình thành cho học sinh lí tưởng sống tốt đẹp. + Xử lí nghiêm khắc đối với những học sinh vi phạm. + Nâng cao ý thức và sự quan tâm của cộng đồng xã hội. - Liên hệ và rút ra bài học cho bản thân: + Hình thành lí tưởng sống và các mối quan hệ bạn bè, thầy cô tốt đẹp, trong sáng. + Phê phán, lên án bạo lực học đường. + Tránh thái độ thờ ơ, vô cảm, cùng nhau lên tiếng, ngăn chặn bạo lực học đường… c) Kết bài: - Khẳng định sự cần thiết phải ngăn chặn vấn đề bạo lực học đường trong xã hội hiện nay..

(44) - Giáo viên liệt kê lỗi (Có thể dùng bảng phụ hoặc trình chiếu) - Yêu cầu học sinh xác định lỗi và tìm cách sửa lại. - Giáo viên nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức đúng. - Học sinh ghi nhớ, sửa chữa, rút kinh nghiệm trong bài viết.. III- Nhận xét: 1) Ưu điểm: - Đa số học sinh đều có ý thức trong quá trình thực hiện bài viết. - Một số em đã thực sự hiểu đề, bài làm đạt kết quả khá, giỏi. 2) Tồn tại: - Diễn đạt của đa số học sinh còn yếu. - Nhiều học sinh tỏ ra chưa biết cách làm bài văn nghị luận. - Học sinh chưa biết cách lấy và phân tích dẫn chứng. 3) Kết quả cụ thể: *Lớp 12C2: - Giỏi: …….. - TB: ……… - Khá: ……… - Yếu: ……… *Lớp 12A3: - Giỏi: …….. - TB: ……… - Khá: ……… - Yếu: ……… *Giáo viên có thể đọc một vài bài văn, đoạn văn đạt kết quả cao cho học sinh tham khảo. IV- Sửa lỗi cho học sinh: Tập trung vào các lỗi mà học sinh thường mắc phải: + Lỗi chính tả. + Lỗi diễn đạt. + Lỗi dùng từ. + Lỗi cú pháp. V- Trả bài cho học sinh: - Giáo viên có thể đọc một vài bài văn (đoạn văn) của những học sinh đạt kết quả cao cho cả lớp tham khảo. VI- Củng cố: - Ôn lại cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống. - Soạn bài mới: “Việt Bắc” (Phần II).

(45) - TiÕt PPCT: TuÇn 5 TiÕt 14. – Ngµy d¹y: 26/9/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 21/9/2012 – Ngµy d¹y: 27/9/2012 D¹y líp 12C2 phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc (tiÕt 2) *TiÕn tr×nh d¹y häc: 1) ổn định lớp. 2) KiÓm tra bµi cò. 3) Giíi thiÖu bµi míi. phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc (tiÕt 2) III- Đặc trưng của phong cách ngôn ngữ khoa học *Hoạt động 1: Tìm hiểu các đặc trng của 1. Tính khái quát, trừu tượng : phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc - BiÓu hiÖn: viÖc dïng nhiÒu c¸c thuËt ng÷ khoa häc. - GV đưa ngữ liệu: Một bài học trong SGK, - Thuật ngữ khoa học đợc phân chia theo các một đề toán, một bài báo ... Một vài ví dụ về ngµnh khoa häc kh¸c nhau. các văn bản do học sinh tạo lập còn mắc nhiều lỗi về tính khoa học... ( có thể dùng bảng phụ) 2. Tính lí trí, lôgic: - Yêu cầu HS phân tích rút ra các đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ khoa học? - GV theo dõi, nhận xét và khắc sâu kiến thức cho học sinh.. - Thể hiện ở trong nội dung và ở tất cả các phương tiện ngôn ngữ (từ ngữ, câu văn, đoạn văn, văn bản.) + Câu văn: chuẩn cú pháp, nhận định đánh giá chÝnh x¸c, l«gÝc, chÆt chÏ. + §o¹n v¨n, v¨n b¶n: cã sù liªn kÕt chÆt chÏ vµ m¹ch l¹c, v¨n b¶n cã bè côc chÆt chÏ tõng phÇn râ rµng. - C©u v¨n cña v¨n b¶n khoa häc kh«ng ph¶i do c¶m nhËn chñ quan, do c¶m xóc mµ lµ s¶n phÈm cña t duy khoa häc. 3. Tính khách quan, phi cá thể : - Hạn chế sử dụng những biểu đạt có tính chất cá nhân, ít biểu lộ sắc thái cảm xúc - BiÓu hiÖn: c©u v¨n trong v¨n b¶n khoa häc cã s¾c th¸i trung hoµ, Ýt c¶m xóc. - Khoa häc cã tÝnh kh¸ch quan cao nªn Ýt cã những biểu đạt có tính chất cá nhân GHI NHỚ: ( SGK). * Cho HS chép phần ghi nhớ ở SGK và yêu.

(46) cầu học thuộc *Hoạt động 2: Tổ chức luyện tập Bµi tËp 1: GV ®a ra mét sè vÝ dô trong lêi nãi hàng ngày về cách dùng từ ngữ thông thờng để so sánh với các thuật ngữ khoa học tơng đơng. Từ đó rút ra sự khác biệt giữa chúng.. - HS lµm bµi tËp 03 ë SGK.. - GV híng dÉn häc sinh vÒ nhµ lµm bµi tËp 4 (SGK). - TiÕt PPCT: TuÇn 6 TiÕt 16 - Ngµy so¹n: 28/9/2012. III. Luyện tập 1. Bµi tËp 1 : - Thuật ngữ khoa học: chứa đựng khái niệm cơ b¶n cña chuyªn ngµnh khoa häc. Nã cã tÝnh kh¸i qu¸t, tÝnh trõu tîng vµ tÝnh hÖ thèng. - Tõ ng÷ trong lêi nãi hµng ngµy: cô thÓ giµu s¾c th¸i biÓu c¶m. 2. Bµi tËp 3 (SGK): - Sö dông nhiÒu thuËt ng÷ cña ngµnh kh¶o cæ học: khảo cổ, ngời vợn, hạch đá, rìu tay, mảnh tíc, di chØ xëng … - LËp luËn chÆt chÏ. - Tõ ng÷, c©u v¨n mang s¾c th¸i trung hßa, mang tính đơn nghĩa, ít biểu lộ cảm xúc cá nh©n.  Thuéc v¨n b¶n khoa häc gi¸o khoa. 3. Bµi tËp 4 (SGK) : Yêu cầu đoạn văn phải đảm bảo các yêu cầu cña ng«n ng÷ khoa häc Iv. DÆn dß: - Nắm định nghĩa về văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học. - Nắm các đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ khoa học. - ChuÈn bÞ dµn ý cho tiÕt tr¶ bµi kiÓm tra sè 1.. - Ngµy d¹y: 29/8/2012 D¹y líp 12C2 - Ngµy d¹y: 3/10/2012 D¹y líp 12A3. Th«ng ®iÖp nh©n ngµy thÕ giíi phßng chèng aids, 1 - 12 - 2003 C«-phi An-nan A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh thÊy râ : - TÇm quan träng vµ ý nghÜa cÊp b¸ch cña viÖc phßng chèng hiÓm häa HIV/AIDS. Chèng l¹i HIV/AIDS lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi nhµ níc vµ mçi con ngêi..

(47) - Khi đại dịch ấy còn hoành hành trên thế giới, không ai có thể giữ thái độ im lặng cũng nh sự kì thị, phân biệt đối xử với những ngời đang sống chung cùng HIV/AIDS. - Sức thuyết phục mạnh mẽ của bài văn đợc tạo nên bởi tầm nhìn, tầm suy nghĩ sâu rộng, bởi mối quan tâm, lo lắng cho vận mệnh của nhân loại và bởi cách diễn đạt vừa trang trọng, cô đúc, vừa giµu h×nh ¶nh vµ gîi c¶m. - Bản thông điệp nói về một vấn đề cụ thể, đang đặt ra trớc mắt mỗi chính phủ và mỗi ngời dân trên thế giới nhng có sức gợi nghĩ đến nhiều điều sâu xa, rộng lớn hơn. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: ThiÕt kÕ bµi häc, tµi liÖu tham kh¶o C .TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò 3. Giíi thiÖu bµi míi : Có những vấn đề đợc cả thế giới quan tâm và phải cả thế giới cùng nhau giải quyết thì mới mong đạt đợc hiệu quả nh vấn đề ô nhiễm môi trờng, khí hậu nóng lên trên toàn cầu, an ninh lơng thực, đại dịch HIV/AIDS… vì đây là vấn đề mang tính chất toàn cầu. Chúng ta thử xem, ng ời đứng đầu tổ chức lớn nhất thế giới, tổ chức Liên hợp quốc, có thái độ nh thế nào về một trong những vấn đề đợc xem là nan giải nhất hiện nay: Đại dịch HIV/AIDS qua bản Thông điệp nhân ngày thế giới phßng chèng AIDS, 1-12-2003. Hoạt động của GV - HS. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung. *Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiÓu chung - GV yêu cầu HS đọc Tiểu dẫn (SGK) ?Cho biÕt nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ bµi viÕt?. ?XuÊt xø b¶n th«ng ®iÖp?. *Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu văn bản - GV c¾t nghÜa kh¸i niÖm "thông điệp", yêu cầu HS đọc vµ t×m hiÓu: B¶n th«ng ®iÖp nêu lên vấn đề gì ? Vì sao cho rằng đó là một vấn đề rất cần phải đặt lên “vị trí hàng đầu trong ch¬ng tr×nh nghÞ sù vÒ chính trị và hành động thực tế” cña mçi quèc gia vµ mçi c¸ nh©n?. 1. T¸c gi¶: - C«-phi An-nan sinh 8/4/1938 t¹i Ga-na, mét níc céng hßa thuéc ch©u Phi. - Ông là ngời da đen đầu tiên đợc bầu giữ chức vụ Tổng th kí Liªn hiÖp quèc trong hai nhiÖm k× (tõ 1/1997 -> 1/2007) - Ông đã ra lời kêu gọi hành động gồm 5 điều về đại dịch HIV/AIDS, kªu gäi thµnh lËp quü søc khoÎ vÒ AIDS toµn cÇu, kªu gäi chèng khñng bè trªn toµn thÕ giíi. - §îc trao gi¶i thëng N«-ben hoµ b×nh n¨m 2001 2. V¨n b¶n: Văn bản đợc Tổng th kí liên hiệp quốc Cô phi An-nan viết và göi nh©n d©n thÕ giíi nh©n ngµy thÕ giíi phßng chèng AIDS 1/12/2003. II. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Vấn đề đợc nêu trong bản thông điệp: + Bản thông điệp nêu lên vấn đề phòng chống AIDS. + Đó là một vấn đề rất cần phải đặt lên vị trí hàng đầu trong chơng trình nghị sự về chính trị và hành động thực tế của mỗi quèc gia, mçi c¸ nh©n v×: - HIV/AIDS là vấn đề nóng bỏng, cấp thiết của toàn nhân loại và đe dọa tới vấn đề sống còn của cả thế giới. - AIDS vẫn hoành hành và đang lây lan với tốc độ đáng báo động, nhất là ở phụ nữ và rất ít có dấu hiệu suy giảm. - HIV/AIDS lµm tuæi thä cña ngêi d©n bÞ gi¶m sót nghiªm träng, tØ lÖ tö vong cao. - Những thách thức cạnh tranh không quan trọng hơn vấn đề về đại dịch HIV/AIDS 2. Cuéc chiÕn phßng chèng HIV/AIDS: + Trớc hết, tác giả nhấn mạnh, trong phiên họp đặc biệt của Đại.

(48) ?HS t×m hiÓu c¸ch t¸c gi¶ ®iÓm lại tình hình đã qua?. ?VÞ Tæng th kÝ Liªn hiÖp quèc đã làm thế nào để cho việc tæng kÕt t×nh h×nh thùc tÕ cña m×nh kh«ng chØ trung thùc đáng tin cậy mà còn là cơ sở để dẫn tới những kiến nghị mà «ng sÏ nªu bªn díi ?. ?Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt lËp luËn ë ®©y cña t¸c gi¶?. Hội đồng LHQ về HIV/AIDS năm 2001, các quốc gia đã thống nhÊt th«ng qua “Tuyªn bè vÒ cam kÕt phßng chèng HIV/AIDS", ®a ra c¸c môc tiªu, cam kÕt, nguån lùc vµ hµnh động. Đến nay, năm 2003 chúng ta đã đạt đợc một số kết quả bớc đầu: - Ngân sách dành cho phòng chống HIV/AIDS đã tăng lên một cách đáng kể. - Quỹ toàn cầu về phòng chống AIDS, lao, sốt rét đã đợc thông qua. - Đại đa số các quốc gia đã xây dựng chiến lợc phòng chống HIV/AIDS. - Ngµy cµng nhiÒu c¸c c«ng ty ¸p dông chÝnh s¸ch phßng chèng HIV/AIDS t¹i n¬i lµm viÖc. - Các nhóm từ thiện cộng đồng luôn đi đầu trong cuộc chiến chống AIDS và có các hoạt động tích cực, phối hợp với chính phñ c¸c tæ chøc kh¸c. + Tuy nhiên với những kết quả đó thì đại dịch HIV/AIDS vẫn ®ang hoµnh hµnh, g©y tØ lÖ tö vong cao vµ cã rÊt Ýt dÊu hiÖu suy giảm, lây lan trên thế giới với một tốc độ đáng báo động. + Tiếp đó, tác giả nêu ra “chúng ta đã không hoàn thành đợc một số mục tiêu đề ra cho năm nay trong tuyên bố về cam kết phßng chèng HIV/AIDS. Víi tiÕn bé nh hiÖn nay th× sÏ kh«ng đạt đợc bất cứ mục tiêu vào trong năm 2005. => Tác giả đã điểm lại tình hình đã qua một cách trung thực đáng tin cậy. + §Ó cã c¬ së dÉn tíi nh÷ng kiÕn nghÞ mµ «ng sÏ nªu, C« phi Annan đã đa ra các biểu hiện và số liệu cụ thể nhằm thuyết phục ngời đọc. Đó là : - Trong năm qua, mỗi phút đồng hồ của một ngày trôi đi, có kho¶ng 10 ngêi bÞ nhiÔm HIV. - ë nh÷ng khu vùc bÞ ¶nh hëng nÆng nÒ nhÊt, tuæi thä cña ngêi d©n bÞ gi¶m sót nghiªm träng. - HIV/AIDS đang lây lan với tốc độ báo động ở phụ nữ. Giờ đây phụ nữ đã chiếm tới một nửa trong tổng số ngời nhiễm trên toµn thÕ giíi. - DÞch bÖnh lan nhanh nhÊt ë chÝnh nh÷ng khu vùc mµ tríc hÇu nh vẫn còn an toàn đặc biệt là Đông Âu, toàn bộ Châu á, từ dãy núi A - ran đến Thái Bình Dơng. + Ngoµi ra t¸c gi¶ cßn sö dông c¸c c©u më ®Çu b»ng tõ “lÏ ra” để làm cơ sở đa ra kiến nghị ở phía sau của mình (Lẽ ra chúng ta phải giảm đợc 1/4 số thanh niên bị nhiễm HIV ở các nớc bị ¶nh hëng nghiªm träng nhÊt/ LÏ ra chóng ta ph¶i triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh ch¨m sãc toµn diÖn ë kh¾p mäi n¬i…). => NhËn xÐt: NghÖ thuËt lËp luËn chÆt chÏ cã søc thuyÕt phôc. III- Cñng cè: - Nắm vấn đề đợc nêu lên trong bản thông điệp và nghệ thuật lËp luËn cña t¸c gi¶. - So¹n tiÕp tiÕt 02..

(49) - TiÕt PPCT: TuÇn 6 TiÕt 17 - Ngµy so¹n: 28/9/2012. - Ngµy d¹y: 3/10/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy d¹y: 4/10/2012 D¹y líp 12C2. Th«ng ®iÖp nh©n ngµy thÕ giíi phßng chèng aids, 1 - 12 – 2003 (tiÕt 2) C«-phi An-nan *TiÕn tr×nh d¹y häc: 1) ổn định lớp. 2) KiÓm tra bµi cò. 3) Giíi thiÖu bµi míi. Th«ng ®iÖp nh©n ngµy thÕ giíi phßng chèng aids, 1 - 12 – 2003 (tiÕt 2) (C«-phi An-nan) III1) 2) 3) Néi dung kªu gäi phßng chèng HIV/AIDS: + Tác giả đã đặc biệt nhấn mạnh : “ThËm chÝ chóng ta cßn bÞ chËm h¬n n÷a vÒ - HS t×m hiÓu néi dung kªu gäi cña t¸c gi¶ tiến độ hoàn thành các mục tiêu nếu sự kì thị (GV hái: Trong lêi kªu gäi mäi ngêi ph¶i næ và phân biệt đối xử vẫn tiếp tục diễn ra đối với lùc phßng chèng HIV/AIDS nhiÒu h¬n n÷a, nh÷ng ngêi bÞ HIV/AIDS”. tác giả đã nhấn mạnh nữa đặc biệt đến điều + Tõ ®©y cã thÓ thÊy: T¸c gi¶ lµ mét con ngêi gì? Từ đó nêu cảm nhận về con ngời tác giả cã tr¸i tim nh©n hËu, chan chøa yªu th¬ng, và đặc sắc của bài viết?) một tấm lòng nhân đạo sâu sắc. ở ông có tầm nhìn sâu rộng đối với sự vận động không ngừng của sự sống, luôn quan tâm đến vận mÖnh cña loµi ngêi h¬n bao giê hÕt, mét con ngời sống vì công việc, vì sự ổn định tốt đẹp cña toµn nh©n lo¹i. + Bµi v¨n cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ bëi : - Sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a yÕu tè chÝnh luận với giọng văn trữ tình thấm đợm tình c¶m, c¶m xóc. - Cách lập luận chặt chẽ, đáng tin cậy khi tác giả lần lợt điểm lại hình hình đã qua, thực tr¹ng cña HIV/AIDS vµ híng tíi kªu gäi mäi ngời hãy sát cánh để chống HIV/AIDS bởi “Cuéc chiÕn chèng l¹i HIV/AIDS b¾t ®Çu tõ chÝnh c¸c b¹n”. 4) Sức lay động của thông điệp:.

(50) - GV nêu vấn đề : Trong bản thông điệp này những nội dung và câu văn nào đã làm cho anh (chị) xúc động nhiều hơn cả ? Vì sao ?. ?Qua đó anh (chị) rút ra đợc bài học nào cho viÖc lµm v¨n nghÞ luËn cña b¶n th©n ?. - HS th¶o luËn vÒ gi¸ trÞ cña b¶n th«ng ®iÖp (GV có thể nêu vấn đề: khi đại dịch HIV/AIDS qua ®i th× b¶n th«ng ®iÖp nµy cã cßn gi¸ trÞ n÷a kh«ng? V× sao?).. *Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết. + Các câu văn cảm động nh : - “Hãy đừng để một ai có ảo tởng rằng chúng ta có thể bảo vệ đợc chính mình bằng cách dùng lªn c¸c bøc têng rµo ng¨n c¸ch gi÷a chóng ta vµ hä. Trong thÕ giíi khèc liÖt cña AIDS kh«ng cã kh¸i niÖm chóng ta vµ hä. Trong thế giới đó, im lặng đồng nghĩa với cái chÕt”. - “Hãy cùng tôi đánh đổ các thành luỹ của sự im lặng, kì thị và phân biệt đối xử bao vây quanh bÖnh dÞch nµy”. => §ã lµ nh÷ng c©u v¨n gi¶n dÞ, ch©n thµnh thiÕt tha thÓ hiÖn t©m huyÕt cña ngêi viÕt. Trong cuéc sèng chØ cã t×nh th¬ng ch©n thµnh míi nÝu gi÷ con ngêi ta khái r¬i vµo c¸i xÊu, cái ác, nâng đỡ con ngời khi lầm lỗi, tiếp sức cho họ vững bớc, tự tin trên đờng đời. Đối với nh÷ng ngêi bÞ bÖnh HIV cµng rÊt cÇn cã t×nh thơng, sự quan tâm động viên an ủi của mọi ngời. Chỉ khi tất cả mọi ngời cùng lên tiếng để chèng l¹i HIV/AIDS th«ng c¶m, sÎ chia víi nh÷ng ngêi bÊt h¹nh lóc Êy cuéc sèng míi thËt sù dÔ chÞu, cã ý nghÜa thay v× sù dÌ dÆt im lÆng v« Ých. + Bµi häc cho viÖc lµm v¨n nghÞ luËn: - LËp luËn chÆt chÏ l«-gÝc - DÉn chøng thuyÕt phôc, s¸t thùc - ThÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m, quan ®iÓm cña m×nh mét c¸ch râ rµng. - Lêi v¨n trong s¸ng, giµu søc thuyÕt phôc. 5. Gi¸ trÞ cña b¶n th«ng ®iÖp: + Khi đại dịch HIV/AIDS qua đi thì bản thông ®iÖp nµy vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ v× : - B¶n th«ng ®iÖp mang gi¸ trÞ vµ ý nghÜa cao đối với cuộc sống. - ở bất kì thời đại nào, ở đâu, vấn đề sức khoẻ của con ngời vẫn đợc đặt lên hàng đầu. - B¶n th«ng ®iÖp sÏ m·i lµ bµi häc nh¾c nhë con ngêi ta ph¶i sèng sao cho lµnh m¹nh kh«ng sa ng· vµo c¸c tÖ n¹n x· héi. - HiÓm häa HIV/AIDS lu«n thêng trùc ®e däa tÝnh m¹ng con ngêi. - B¶n th«ng ®iÖp cßn cã gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u sắc, nhắc nhở mỗi con ngời về đạo làm ngời là phải biết yêu thơng quan tâm giúp đỡ lần nhau. III. Tæng kÕt: 1. Qua b¶n th«ng ®iÖp, C«-phi An-nan cho chóng ta thÊy phßng chèng HIV/AIDS lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña toµn nh©n lo¹i, nh÷ng cố gắng của con ngời vẫn cha đủ. Vì vậy tác gi¶ thiÕt tha kªu gäi c¸c quèc gia, toµn thÓ.

(51) * Hoạt ®ộng 4: - Híng dÉn luyện tập - GV hướng dẫn, kiểm tra, đánh giá.. nh©n d©n trªn thÕ giíi h·y s¸t c¸nh bªn nhau để cùng lật đổ thành trì của sự im lặng, vì thị và phân biệt đối xử với những ngời bị HIV/AIDS. 2. B¶n th«ng ®iÖp cã søc thuyÕt phôc m¹nh mẽ vì đã diễn đạt đợc những suy nghĩ và cảm xúc của một con ngời có tấm lòng nhân đạo, cã tÇm nh×n réng lín vµ lu«n quan t©m s©u sắc đến vận mệnh chung của cả nhân loại. IV. LuyÖn tËp: Em sẽ làm gì để hưởng ứng bản thông điệp? Gợi ý viết theo định hướng: V.Củng cố: - Nắm giá trị nội dung và nghệ thuật của Bản thông điệp. - Thấy được tình cảm cũng như tầm nhìn rộng lớn của Tổng thư kí LHQ Côphi Annan. - So¹n bµi tiÕp: “NghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n th¬”. - TiÕt PPCT: TuÇn 6 TiÕt 18 - Ngµy d¹y: 5/10/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 4/10/2012 - Ngµy d¹y: 6/10/2012 D¹y líp 12C6 nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n th¬ A- Môc tiªu bµi häc: Gióp HS: Có kĩ năng vận dụng các thao tác phân tích, bình luận, chứng minh, so sánh để làm bài văn nghÞ luËn v¨n häc. - BiÕt c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n th¬. B- Ph¬ng tiÖn d¹y häc: ThiÕt kÕ bµi häc, Tµi liÖu tham kh¶o. C- TiÕn tr×nh bµi häc 1) ổn định tổ chức 2) KiÓm tra bµi cò 3) Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tỡm hiểu I. Nghị luận về một bài thơ: 1. Tìm hiểu đề, lập dàn ý: phần nghị luận về một bài thơ a.Tìm hiểu đề: - Cho học sinh đọc đề 1 trong SGK. - Hoàn cảnh ra đời. - Hướng dẫn học sinh thảo luận các câu - Giá trị nội dung: hỏi: + Bức tranh thiên nhiên thơ mộng tuyệt đẹp. - Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? + Tâm trạng chủ thể trữ tình: một chiến sĩ cách - Bức tranh thiên nhiên được miêu tả như.

(52) thế nào? - Nhân vật trữ tình trong bài thơ có khác gì hình ảnh các ẩn sĩ trong thơ cổ? - Vì sao nói bài thơ vừa có chất cổ điển vừa có chất hiện đại? - Cho học sinh thảo luận nhóm: chia 4 nhóm: - Giáo viên cho đại diện nhóm lên bảng trình bày, lớp nhận xét, bổ sung. - Giáo viên nhận xét, bổ sung, định hướng các ý đúng. (Có thể dùng bảng phụ trình bày dàn ý mẫu để học sinh đối chiếu). - Theo em, để làm bài văn nghị luận về một bài thơ, ta phải thực hiện các bước nào? - Giáo viên định hướng, bổ sung, chốt lại các bước chính.. *Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tỡm hiểu phần nghị luận về một đoạn thơ: - Cho học sinh đọc đề 2 SGK. - Hướng dẫn học sinh thảo luận theo câu hỏi SGK: - Hoàn cảnh sáng tác bài thơ? Xuất xứ đoạn thơ?. mạng nặng lòng lo nỗi nước nhà. - Giá trị nghệ thuật: bài thơ vừa đậm chất cổ điển vừa mang tính hiện đại. => Tìm hiểu đề là tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ đặt trong hoàn cảnh sáng tác cụ thể. b. Lập dàn ý: *Mở bài: - Giới thiệu khái quát về bài thơ (tác giả, đề tài, hoàn cảnh sáng tác, vị trí...), gợi mở vấn đề *Thân bài: - Phân tích các giá trị nội dung, nghệ thuật: + Bức tranh thiên nhiên: Hình ảnh, âm thanh => thơ mộng, thi vị. + Hình ảnh chủ thể trữ tình nổi bật trong bức tranh thiên nhiên đẹp: Một thi sĩ đồng thời là một chiến sĩ nặng lòng vì “lo nỗi nước nhà” (Khác với nhân vật trữ tình trong thơ cổ) + Chất cổ điển hoà quyện với chất hiện đại: *Kết bài: - Bài thơ thể hiện sự hài hoà giữa tâm hồn nghệ sĩ và ý chí chiến sĩ. - Là một trong những thi phẩm xuất sắc của thơ ca thời kì kháng chiến chống Pháp. 2.Các bước làm bài nghị luận về một bài thơ: - Bước 1: Đọc kĩ, cảm nhận chung về tác phẩm: bài thơ nói về vấn đề gì? Tình cảm của tác giả như thế nào? - Bước 2: Tìm hiểu sâu tác phẩm ở 2 phương diện: Nội dung và nghệ thuật (chú ý phân tích từ ngữ, hình ảnh, chi tiết nghệ thuật tiêu biểu) - Bước 3: Lập dàn ý theo các luận điểm đã tìm được. - Bước 4: Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn II. Nghị luận về một đoạn thơ: 1.Tìm hiểu đề bài: a. Tìm hiểu đề: - Hoàn cảnh ra đời bài thơ - Khí thế chiến đấu hào hùng, sôi động - Cách sử dụng thể thơ lục bát điêu luyện. b.Lập dàn ý: *Mở bài:.

(53) - Khí thế cuộc kháng chiến được miêu tả như thế nào? Chi tiết nào thể hiện rõ nhất? - Chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật? - Nhận định chung về đoạn thơ? - Giáo viên theo dõi, nhận xét, bổ sung, định hướng, hoàn chỉnh dàn ý. - Giáo viên có thể sử dụng bảng phụ trình bày dàn ý mẫu. -Theo em, khi làm bài nghị luận về một đoạn thơ, ta có thể tiến hành các bước giống hệt bài văn nghị luận về một bài thơ hay không? - Giáo viên chỉ rõ, nhấn mạnh cho học sinh thấy điểm giống và khác giữa 2 kiểu bài. *Hoạt động 3: Hướng dẫn HS chốt lại phần ghi nhớ: - Đối tượng của một bài văn nghị luận về thơ? - Hãy cho biết nội dung của một bài nghị luận về thơ? - Giáo viên nhận xét, chốt lại và cho học sinh lưu ý phần ghi nhớ.. *Hoạt động 4: Hướng dẫn HS làm phần luyện tập: - Bài tập SGK, trang 86:. - Giới thiệu đoạn thơ (hoàn cảnh sáng tác bài thơ, xuất xứ đoạn thơ) => Khái quát về giá trị đoạn thơ *Thân bài: - 8 câu đầu: Quang cảnh chiến đấu sôi động ở Việt Bắc: - 4 câu sau: Nhớ lại niềm vui khi tin chiến thắng của mọi miền đất nước tiếp nối báo về. - Nghệ thuật: tác giả điêu luyện trong việc sử dụng thể thơ lục bát: - Nhận định chung: một đoạn thơ hay, nội dung và nghệ thuật đậm chất sử thi. *Kết bài: Đoạn thơ thể hiện không khí cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta một cách cụ thể và sinh động. 2.Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ: - Các bước tiến hành tương tự như nghị luận về một bài thơ. - Lưu ý thêm : + Vị trí đoạn thơ. + Ý nghĩa đoạn thơ (chú ý đặt đoạn thơ trong chỉnh thể cả tác phẩm) + Dạng đề thường gặp. *GHI NHỚ: SGK - Đối tượng của bài nghị luận về thơ rất đa dạng (một bài thơ, một đoạn thơ, một hình tượng thơ...) Với kiểu bài này cần tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu...(các thủ pháp nghệ thuật đặc sắc) mà qua đó tác giả đã thể hiện thành công nội dung tư tưởng và tình cảm, cảm xúc của mình. - Bài viết thường có các nội dung sau: + Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ. + Bàn về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ. + Nhận định, đánh giá chung về bài thơ đoạn thơ (Đóng góp về tư tưởng, tình cảm, ý nghĩa giáo dục, tài năng nghệ thuật...) III. Luyện tập: 1.Bài tập trang 86, SGK. + Khái quát về bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận, vị trí đoạn trích... + Nội dung:.

(54) - Giáo viên cho học sinh độc lập làm bài trên cơ sở một số gợi ý, trình bày miệng trước lớp. - Giáo viên nhận xét, bổ sung. - Giáo viên gợi ý học sinh về nhà làm bài luyện tập thêm. - TiÕt PPCT: TuÇn 7 TiÕt 19 - Ngµy so¹n: 5/10/2012. - Cảnh chiều đẹp nhưng buồn. - Tâm trạng nhớ quê của tác giả. + Nghệ thuật: Hình ảnh đối lập, gợi cảm, âm điệu, tứ thơ có giá trị nghệ thuật cao… 2.Tìm hiểu đề và lập dàn ý đề bài: Phân tích bài thơ “Tây Tiến” của nhà thơ Quang Dũng IV. Cñng cè: - N¾m c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n th¬. - So¹n bµi míi: “T©y TiÕn” (Quang Dòng). - Ngµy d¹y: 6/10/2012 D¹y líp 12C2 - Ngµy d¹y: 10/10/2012 D¹y líp 12A3 T©Y TiÕn - Quang Dũng -. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp HS: - Cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên miền Tây và hình ảnh người lính Tây Tiến trong bài thơ. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ: Bút pháp lãng mạn, những sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ và giọng điệu. B. Phương tiện d¹y häc: - SGK, SGV - Thiết kế dạy học, phiếu học tập. C. TiÕn tr×nh bµi häc: 1) ổn định tổ chức 2) KiÓm tra bµi cò 3) Bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Họat động 1: Tổ chức tìm I. T×m hiÓu chung: hiÓu chung 1. T¸c gi¶: HS đọc phần Tiểu dẫn - Quang Dòng (1921 - 1988) tªn khai sinh lµ Bïi §×nh DiÖm, ?Giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ quê Phợng Trì - Đan Phợng - Hà Tây, học đến bậc trung học ở nhµ th¬ Quang Dòng? Hà Nội. Quang Dũng là một ngời đa tài song đợc biết nhiều với - GV nhÊn m¹nh mét sè ®iÓm. t c¸ch lµ mét nhµ th¬. - Thơ Quang Dũng vừa hồn nhiên, vừa tinh tế mang vẻ đẹp hào hoa, phãng kho¸ng, ®Ëm chÊt l·ng m¹n. - T¸c phÈm : Rõng biÓn quª h¬ng (tËp th¬, v¨n, in chung víi GV cung cÊp thªm mét sè t TrÇn Lª V¨n - 1957), §êng lªn Ch©u ThuËn (truyÖn ký 1964), liÖu vÒ ®oµn qu©n T©y TiÕn Rừng về xuôi (truyện ký- 1968), Nhà đồi (truyện ký - 1970), (đặc biệt là những bài viết của M©y ®Çu « (th¬ - 1986). nhµ th¬ TrÇn Lª V¨n, ngêi b¹n 2. §oµn qu©n T©y TiÕn:.

(55) th©n sèng nhiÒu n¨m víi nhµ th¬ Quang Dòng). ?Hoàn cảnh ra đời bài thơ?. - GV giíi thiÖu thªm mét sè ®iÓm vÒ hµnh tr×nh cña bµi th¬.. - C¨n cø vµo néi dung vµ sù ph©n chia c¸c khæ trong bµi th¬, GV híng dÉn HS t×m hiÓu bè côc. *Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc và cảm nhận đoạn 1:. ?Bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra như thế nào ở đoạn mở đầu? - Cho HS trao đổi nhóm, trình bày - Theo dõi HS trả lời, định hướng tiếp cận và khắc sâu kiến thức - Gợi mở cho HS phân tích làm rõ giá trị nghệ thuật đặc sắc của đoạn thơ - Diễn giảng bình thêm giá trị biểu đạt của một vài chi tiết thơ giúp học sinh cảm thụ sâu sắc hơn vẻ đẹp của đoạn thơ.. - Thµnh phÇn: §a sè lµ thanh niªn Hµ Néi thuéc nhiÒu tÇng líp khác nhau) lao động, tri thức, học sinh, sinh viên,…) - Địa bàn hoạt động: Miền rừng núi phía Tây của tổ quốc. - §iÒu kiÖn sinh ho¹t: ThiÕu thèn - Hoµn c¶nh: §¸nh trËn tö vong Ýt, sèt rÐt tö vong nhiÒu. 3. T¸c phÈm: - Bài thơ ra đời khi nhà thơ đã chuyển sang đơn vị khác, bồi hồi nhớ về đơn vị cũ ông viết bài thơ này. Ban đầu có tên là Nhớ Tây Tiến, sau đổi thành Tây Tiến. - Bµi th¬ h×nh thµnh theo dßng ký øc ®Çy ¾p kû niÖm cña nhµ th¬. - Khi mới ra đời bài thơ đợc yêu thích và lu truyền rộng rãi. Nhng sau đó do quan niệm ấu trĩ của một số ngời trong giới v¨n häc cho r»ng bµi th¬ cã nh÷ng r¬i rít cña t tëng l·ng m¹n yêng hùng kiểu cũ nên bài thơ ít đợc nhắc đến Mãi đến thời kỳ đổi mới, trong xu hớng nhận thức lại các giá trị văn học Tây Tiến mới đợc khôi phục lại vị trí xứng đáng của nó trong nền v¨n häc d©n téc. - Bè côc bµi th¬: Bµi th¬ cã thÓ chia lµm 4 ®o¹n : + §o¹n 1: (14 dßng ®Çu) H×nh ¶nh ®oµn qu©n T©y TiÕn trong nh÷ng cuéc hµnh qu©n gian khæ trªn c¸i nÒn cña thiªn nhiªn miÒn T©y hïng vÜ, d÷ déi. + Đoạn 2: (Từ dòng 15 đến dòng 22) Những kỷ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và vẻ đẹp thơ mộng của núi rõng. + Đoạn 3: (Từ dòng 23 đến dòng 30) khắc hoạ bức chân dung cña ngêi lÝnh T©y TiÕn. + §o¹n 4: (4 c©u cuèi) lêi thÒ g¾n bã víi miÒn T©y. II. §äc - hiÓu bµi th¬: 1.Cảm nhận vẻ đẹp của bài thơ: a) Đoạn 1: Nỗi nhớ về những chặng đường hành quân của bộ đội Tây Tiến và khung cảnh núi rừng miền Tây. - Hai câu thơ mở đầu: “ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi...” => Hình ảnh “Sông Mã” như gợi thức nỗi nhớ ùa về trong tâm hồn nhà thơ. => Nhớ “Chơi vơi” (2 thanh bằng, nhẹ, lan toả, không hình khối. => Hồn thơ Quang Dũng như đang bơi trong một biển nhớ bát ngát mênh mông, không bờ, không bến, tràn ngập, chơi vơi... Câu thơ như khơi dòng cho nguồn thác kí ức hiện về. - Bức tranh thiên nhiên miền Tây Vừa vừa hùng vĩ, hiểm trở , hoang vu, nghiệt ngã vừa độc đáo, thú vị: + Hùng vĩ, hiểm trở (Mở ra trong nhiều chiều không gian, thời gian). - Nhiều tên đất lạ lẫm, gợi 1 vùng xa xôi, hẻo lánh: Sông Mã,.

(56) Gv: B×nh gi¶ng: (Từ láy: Khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút đều tả độ cao theo hướng nhìn lên trong cuộc hành trình. Khổ thơ là một bằng chứng về “Thi trung hữu họa”=> Gợi tả mặt dốc lồi lõm, nhấp nhô, khúc khuỷu, càng lên cao càng dựng đứng hun hút, thăm thẳm, chót vót chênh vênh như sắp chạm đến đỉnh trời! => Gợi bao nỗi vất vả nhọc nhằn nhưng cũng không kém phần thú vị, tinh nghịch) (Tác giả tả thực về sự hi sinh mất mát: Gợi cảm giác cái chết như lẫn vào bức tranh chung của những gian khổ nhọc nhằn. Người chiến sĩ như đột ngột dừng chân trong cuộc hành trình của đơn vị. Câu thơ gợi một kí ức buồn trên những chặng đường hành quân của binh đoàn Tây Tiến) Hướng dẫn HS tiếp cận và cảm thụ đoạn thứ 2: - Nêu vấn đề: Đoạn thơ thứ 2 mở ra một thế giới thiên nhiên và con người khác với đoạn 1. Hãy phân tích làm rõ? - Cho HS thảo luận nhóm, gọi đại diện trả lời. GV theo dõi, gợi mở, định hướng giúp các em cảm thụ được giá trị đoạn thơ. - Diễn giảng thêm giúp HS cảm thụ đoạn thơ (Gv bình: Đọc đoạn thơ ta như lạc vào một thế giới của cái đẹp, thế giới của cõi mơ,. Sài Khao, Mường Lát, Mường Hịch, Pha Luông, Mai Châu... - Nhiều đèo dốc hiểm trở: “ Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây súng ngửi trời Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi...” => Sử dụng từ láy giàu chất tạo hình, gợi tả, gợi cảm, những câu thơ toàn thanh trắc ...=> Một bức tranh hoành tráng với tất cả sự hiểm trở và dữ dội, hoang vu và heo hút của núi rừng miền Tây. - Nhiều vẻ hoang dại, bí ẩn, khắc nghiệt với mưa rừng, “Sương lấp đoàn quân mỏi”, “Thác gầm thét”, “Cọp trêu người.” - Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn thơ: + Đó là những chiến sĩ anh hùng bất khuất không quản ngại vượt qua bao chặng đường gian khổ, bao nhiêu hi sinh mất mát lớn lao: “ Anh bạn dãi dầu không bước nữa Gục lên súng mũ bỏ quên đời...” => Nổi bật chất bi tráng. + Nhưng đó còn là những chàng trai hào hoa lãng mạn tinh nghịch với bao hăm hở khám phá, chinh phục. - Hai câu kết đoạn thơ:“ Nhớ ôi...nếp xôi”=> Gợi không khí đầm ấm tình quân dân, như xua đi bao mệt mỏi của cuộc hành trình, tạo cảm giác êm dịu, ấm áp, chuẩn bị tâm thế cho đoạn sau.. b. Đoạn 2: Nhớ về nh÷ng kỉ niệm đẹp - một vùng kí ức mĩ lệ, thơ mộng, trữ tình + Cảnh một đêm liên hoan văn nghệ: Những chàng trai Tây Tiến cùng những cô gái miền Tây như hòa quyện trong một không gian lãng mạn với: - Đường nét uyển chuyển, mềm mại. - Không khí sôi nổi, tình tứ - Âm thanh, sắc màu hoà quyện ... => Cảnh vật và con người như hoà trong men say, tình tứ, ngây ngất, rạo rực. + Cảnh sông nước miền Tây hoang sơ, mênh mang huyền ảo: “Người đi Châu Mộc...hoa đong đưa”.

(57) của âm nhạc. Bốn câu thơ đầu ngân nga như tiếng hát, như nhạc điệu cất lên từ tâm hồn ngây ngất mê say của những người lính Tây Tiến ... Trong đoạn thơ này chất thơ, chất nhạc hoà quyện với nhau đến mức khó mà tách bạch được... Xuân Diệu cho rằng “đọc bài thơ Tây Tiến, ta có cảm tưởng như ngậm âm nhạc trong miệng”). - Không gian dòng sông trong một buổi chiều sương huyền ảo, thơ mộng vừa hoang dại như một bờ tiền sử-> Gợi sắc màu cổ tích huyền thoại. - Nổi bật lên trên nền không gian ấy là dáng hình mềm mại uyển chuyển của cô gái miền Tây trên chiếc thuyền độc mộc. => Thiên nhiên hoang sơ nhưng vẫn rất gần gũi, gợi bao cảm xúc sâu lắng.. *Củng cố và hướng dẫn học bài: - Nắm chắc nội dung của đoạn thơ 1 và 2. - Soạn tiếp tiết 02.. - TiÕt PPCT: TuÇn 7 TiÕt 20 - Ngµy so¹n: 5/10/2012. *TiÕn tr×nh d¹y häc: 1) ổn định lớp.. - Ngµy d¹y: 10/10/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy d¹y: 11/10/2012 D¹y líp 12C2 T©Y TiÕn (tiÕt 2) -Quang Dũng-.

(58) 2) KiÓm tra bµi cò. 3) Giíi thiÖu bµi míi. T©Y TiÕn (tiÕt 2) (Quang Dũng). *Hướng dẫn học sinh đọc hiểu đoạn 3: GV đọc đoạn thơ. - Nêu vấn đề cho học sinh thảo luận: (Câu hỏi 4 SGK ). - Gọi đại diện 2 nhóm trả lời, các nhóm khác theo dõi góp ý nhận xét - Giáo viên bình: => Hình ảnh người lính được khắc hoạ chân thực mà không trần trụi, nghiệt ngã mà không hề bi quan, bi luỵ. Tất cả làm toát lên vẻ đẹp hào hùng mà hào hoa của người lính Tây Tiến. Có thể nói, với bài thơ, Quang Dũng đã tạc vào thơ ca bức tượng đài về người lính một thời đánh giặc cứu nước không thể nào quên.. *Hướng dẫn học sinh đọc, cảm nhận đoạn kết - Nêu câu hỏi 5, yêu cầu HS suy nghĩ , trả lời. III1) a) b) c) Đoạn 3: Nhớ về những đồng đội Tây Tiến - những người lính mang vẻ đẹp lãng mạn và chất bi tráng. + Chân dung: (Gương mặt chung của những người lính Tây Tiến qua kí ức của Quang Dũng) - Ngoại hình: Toát lên vẻ oai phong, dữ dội qua cái nhìn lãng mạn của nhà thơ. - Tâm hồn: lãng mạn, mơ mộng, khát khao yêu đương. + Sự hi sinh mất mát: - Từ Hán Việt: Biên cương, viễn xứ, độc hành...=> Gợi âm hưởng cổ kính, trang trọng. - Hình ảnh về sự hi sinh lặp lại ở khổ 1, nhưng được nâng lên tầm khái quát mang tầm vóc sử thi, thần thoại. - Sự thật bi thảm được làm mờ bằng những câu thơ gợi hình ảnh những tráng sĩ ngày xưa ra đi vì nghĩa lớn, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. => Bút pháp hiện thực kết hợp lãng mạn, toát lên vẻ đẹp hào hùng và hào hoa, đậm chất bi tráng của người lính Tây Tiến. d) Đoạn kết: Lời thề gắn bó với miền Tây. - “Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy ...”=> Thời điểm mơ mộng, hào hùng một đi không trở lại. - Câu kết ” Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi” thể hiện tinh thần “ một đi không trở lại” => Gợi không khí một thời đại ra đi kháng chiến “thà chết chớ lui” của tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc..

(59) - Qua bài thơ, theo em, tác giả Quang Dũng muốn thể hiện điều gì? - GV định hướng chủ đề.. - Hướng dẫn HS tổng kết. ?Kh¸i qu¸t ng¾n gän gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬?. - Gi¸o viªn: Cho häc sinh luyÖn tËp.. 2. Chủ đề : - Ca ngợi vẻ đẹp của người lính Tây Tiến, cũng là vẻ đẹp của những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp. - Thể hiện tình cảm sâu nặng của nhà thơ với đơn vị Tây Tiến với cảnh vật và con người miền Tây một thời gắn bó. III. Tổng kết: - Quang Dòng thµnh c«ng trong viÖc x©y dùng h×nh tîng bi tr¸ng vÒ ngêi lÝnh T©y TiÕn víi vÎ đẹp hào hùng và hào hoa. - Bài thơ ghi lại một chặng đờng anh hùng của một đơn vị anh hùng. Đó cũng là tinh thần chung cña qu©n d©n ta thêi kú ®Çu chèng Ph¸p. - Tây Tiến đợc viết với bút pháp lãng mạn hào hoa. * Củng cố: - Vẻ đẹp của hình tượng người lính Tây Tiến: Hào hùng, hào hoa. - Cảm hứng lãng mạn và chất bi tráng của bài thơ. *Bài tập luyện tập: So sánh hình tượng người lính trong “Đồng chí” và “Tây Tiến”? + Bài 1: - Bút pháp của Quang Dũng trong bài “Tây Tiến” là bút pháp lãng mạn. - Bút pháp của Chính Hữu trong bài thơ “Đồng chí” là bút pháp hiện thực + Bài 2: Cảm nhận về hình tượng người lính Tây Tiến (Qua phần đọc- hiểu, học sinh tự phân tích cảm nhận theo cách riêng của mình) * Dặn dò: Chuẩn bị bài học sau: “Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học”.

(60) - TiÕt PPCT: TuÇn 07 TiÕt 21 - Ngµy d¹y: 12/10/2012 D¹y líp 12A3 - Ngµy so¹n: 8/10/2012 - Ngµy d¹y: 13/10/2012 D¹y líp 12C2 NGHỊ LUẬN VỀ MỘT Ý KIẾN BÀN VỀ VĂN HỌC A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh : - Có kỹ năng vận dụng các thao tác giải thích, chứng minh, bình luận, so sánh, phân tích…để làm bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học. - Biết cách làm bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa, sách giáo viên - Thiết kế bài học. C. Tiến trình d¹y häc: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ. 3. Bài mới Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hướng dẫn I. Tìm hiểu đề - Lập dàn ý học sinh tìm hiểu đề và lập 1. Đề 1: dàn ý. Nhà nghiên cứu Đặng Thai Mai cho rằng: “ Nhìn chung văn - GV gọi một học sinh đọc rõ 2 học Việt Nam phong phú, đa dạng; nhưng nếu cần xác định đề bài ở mục 1- SGK (trang91) một chủ lưu, một dòng chính, quán thông kim cổ, thì đó là văn.

(61) - GV có thể chia đôi bảng và chép hai đề lên bảng. - GV gợi cho học sinh thảo luận theo từng câu hỏi của SGK, lần lượt đối với đề 1và đề 2. - GV chia lớp thành 4 nhóm và tiến hành thảo luận nhóm Nhóm 1, 3: đề 1 Nhóm 2, 4: đề 2 - GV yêu cầu học sinh ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ. - GV gọi một học sinh bất kỳ của nhóm 1 và 2 trình bày kết quả thảo luận.. - GV gọi học sinh khác nhận xét bổ sung. - GV theo dõi kết quả trình bày của hai nhóm và chỉnh sửa phần tìm hiểu đề và lập dàn ý đối với cả hai đề, chốt lại phần kiến thức đề, học sinh ghi bài. học yêu nước” (Dẫn theo Trần Văn Giàu tuyển tập - NXB Giáo dục - 2001) Hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị) đối với ý kiến trên, 1.Tìm hiểu đề: a- Thể loại: Nghị luận (Bao hàm giải thích, chứng minh, bình luận) về một ý kiến bàn về văn học. b- Nội dung: - Tìm hiểu nghĩa của các từ khó: + Phong phú, đa dạng: có nhiều tác phẩm với nhiều hình thức thể loại khác nhau + Chủ lưu: Dòng chính (bộ phận chính) khác với phụ lưu, chi lưu. + Quán thông kim cổ: Thông suốt từ xưa đến nay. -Tìm hiểu ý nghĩa của các vế câu và cả câu: + Văn học Việt Nam rất đa dạng, phong phú + Văn học yêu nước là chủ lưu c. Phạm vi tư liệu: Các tác phẩm tiêu biểu có nội dung yêu nước của văn học Việt Nam qua các thời kỳ. 2) Lập dàn ý: a. Mở bài: Giới thiệu câu nói của Đặng Thai Mai b. Thân bài: - Giải thích ý nghĩa của câu nói: - Bình luận, chứng minh về ý nghĩa câu nói: + Đây là một ý kiến hoàn toàn đúng + Văn học yêu nước là chủ lưu xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam. + Nguyên nhân. + Nêu và phân tích một số dẫn chứng: Nam quốc sơn hà, Đại cáo bình Ngô, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Tuyên ngôn độc lập, Đồng chí, Bên kia sông Đuống … c. Kết bài: Khẳng định giá trị của ý kiến trên. 2/ Đề 2: Bàn về đọc sách, nhất là đọc các tác phẩm văn học lớn, người xưa nói: “ Tuổi trẻ đọc sách như nhìn trăng qua kẽ lá, lớn tuổi đọc sách như ngắm trăng ngoài sân, tuổi già đọc sách như thưởng trăng trên đài.”( Dẫn theo Lâm Ngữ Đường, Sống đẹp, Nguyễn Hiến Lê dịch, NXB Tao đàn, Sài Gòn, 1965) Anh (chị ) hiểu ý kiến trên như thế nào? 1.Tìm hiểu đề: a) Thể loại: Nghị luận (giải thích – bình luận) một ý kiến bàn.

(62) Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu lí thuyết bài học: + Từ các đề bài và kết quả thảo luận trên, đối tượng của bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học là gì? + Cách làm kiểu bài này như thế nào + Giáo viên bổ sung lại toàn bộ kiến thức bài học + Học sinh đọc lại phần Ghi nhớ ở SGK.. về văn học. b) Nội dung: - Tìm hiểu nghĩa của các hình ảnh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường. - Tìm hiểu nghĩa của câu nói: Càng lớn tuổi, có vốn sống, vốn văn hoá và kinh nghiệm… càng nhiều thì đọc sách càng hiệu quả hơn. c) Phạm vi tư liệu: Thực tế cuộc sống 2. Lập dàn ý: a) Mở bài: Giới thiệu ý kiến của Lâm Ngữ Đường. b) Thân bài: - Giải thích hàm ý của ba hình ảnh so sánh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường. - Bình luận và chứng minh những khía cạnh đúng của vấn đề: + Đọc sách tùy thuộc vào vốn sống, vốn văn hóa, kinh nghiệm, tâm lý, của người đọc. - Bình luận bổ sung những khía cạnh chưa đúng của vấn đề: + Không phải ai từng trải cũng hiểu sâu sắc tác phẩm khi đọc. Ngược lại, có những người trẻ tuổi nhưng vẫn hiểu sâu sắc tác phẩm (do tự nâng cao vốn sống, trình độ văn hóa, trình độ lý luận, ham học hỏi,…) + Ví dụ: Những bài luận đạt giải cao của các bạn học sinh giỏi về tác phẩm văn học (tự học, ham đọc, sưu tầm sách, nâng cao kiến thức) c) Kết bài: Tác dụng, giá trị của ý kiến trên đối với người đọc. - Muốn đọc sách tốt, tự trang bị sự hiểu biết về nhiều mặt - Đọc sách phải biết suy ngẫm, tra cứu II. Kết luận: 1- Đối tượng của một bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học rất đa dạng: Về văn học sử, về lí luận văn học, về tác phẩm văn học…. 2- Cách làm: Tùy từng đề để vận dụng thao tác một cách hợp lí nhưng thường tập trung vào các thao tác chủ yếu: + Giải thích + Chứng minh + Bình luận.

(63) *Hoạt động 3: Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập - Giáo viên gọi học sinh đọc đề bài tập 1 SGK/93 - Giáo viên cho học sinh thảo luận theo nhóm .. III. Luyện tập: *Bài tập 1 (Tr93 – SGK): 1. Tìm hiểu đề: a.Thể loại: Nghị luận (Giải thích, bình luận, chứng minh) một ý kiến bàn về một vấn đề văn học. b. Nội dung: + Thạch Lam không tán thành quan điểm văn học thoát li thực tế: Thế giới dối trá và tàn ác + Khẳng định giá trị cải tạo xã hội và giá trị giáo dục của văn học c. Phạm vi tư liệu: - Tác phẩm Thạch Lam - Những tác phẩm văn học tiêu biểu khác. 2. Lập dàn ý: a. Mở bài: - Giới thiệu tác giả Thạch Lam. - Trích dẫn ý kiến của Thạch Lam về chức năng của văn học. b.Thân bài: - Giải thích về ý nghĩa câu nói: Thạch Lam nêu lên chức năng to lớn và cao cả của văn học. - Bình luận và chứng minh ý kiến: + Đó là một quan điểm rất đúng đắn về giá trị văn học: c. Kết bài: - Khẳng định sự đúng đắn và tiến bộ trong quan điểm sáng tác của Thạch Lam. - Nêu tác dụng của ý kiến trên đối với người đọc: + Hiểu và thẩm định đúng giá trị của tác phẩm văn học. + Trân trọng, yêu quý và giữ gìn những tác phẩm văn học tiến bộ của từng thời kỳ. IV. Cñng cè: - N¾m c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét ý kiÕn bµn vÒ v¨n häc. - So¹n bµi míi: “ViÖt B¾c” (Tè H÷u – PhÇn I).

(64) - TiÕt PPCT: TuÇn 08 TiÕt 22 - Ngµy so¹n: 8/10/2012. - Ngµy d¹y: 13/10/2012 D¹y líp 12C2 - Ngµy d¹y: 17/10/2012 D¹y líp 12A3 ViÖt b¾c (Tè H÷u ) PhÇn mét: t¸c gi¶. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Nắm đợc những nét chính trong cuộc đời và sự nghiệp của Tố Hữu - nhà hoạt động cách mạng u tó, mét trong nh÷ng l¸ cê ®Çu cña nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng ViÖt Nam. - C¶m nhËn s©u s¾c chÊt tr÷ t×nh chÝnh trÞ vÒ néi dung vµ tÝnh d©n téc trong nghÖ thuËt biÓu hiÖn cña phong c¸ch th¬ Tè H÷u. B. Phương tiện dạy học: - SGK,SGV - Thiết kế dạy học, Tư liệu tham khảo. C. Tiến trình tổ chức dạy học: 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Giới thiệu bài mới Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt ®ộng 1: Hướng dẫn I.Vài nét về tiểu sử: - Tố Hữu (1920 - 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành HS tìm hiểu về tiểu sử tác giả. - Quê quán: xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. - GV cho HS đọc lướt để có ấn tượng chung, ghi nhớ những ý - Cuộc đời: + Thời thơ ấu: Tố Hữu sinh ra trong một gia đình Nho học ở chính. Huế - mảnh đất thơ mộng, trữ tình còn lưu giữ nhiều nét văn hoá dân gian. ?Cuộc đời của Tố Hữu có thể + Thời thanh niên: Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động, kiên cường đấu tranh trong các nhà tù thực dân chia làm mấy giai đoạn? + Thời kỳ sau cách mạng tháng Tám: Tố Hữu đảm nhiệm những cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hoá văn nghệ, trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và nhà nước. II. Đường cách mạng, đường thơ: *Hoạt động 2: Hướng dẫn 1) Nhận xét chung: Những chặng đường thơ Tố Hữu gắn bó và.

(65) HS tìm hiểu ®ường cách mạng, đường thơ của Tố Hữu.. - GV cần nhấn mạnh bảy chặng đường đời của Tố Hữu gắn liền với bảy chặng đường cách mạng và bảy tập thơ của nhà thơ (nhất là 5 tập thơ đầu) - GV chia lớp thành 4 nhóm, hướng dẫn HS thảo luận về nội dung chính của 5 tập thơ đầu. -Nhóm 1: Tập Từ ấy - Nhóm 2: Tập Việt Bắc - Nhóm 3: Tập Gió lộng - Nhóm 4: Ra trận, Máu và hoa - GV gọi học sinh đại diện nhóm trả lời ngắn gọn. *Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu phong cách thơ Tố Hữu. - Phong cách thơ Tố Hữu thể hiện ở những mặt nào? - Häc sinh th¶o luËn: thÕ nµo lµ th¬ tr÷ t×nh - chÝnh trÞ ? V× sao đây lại là đặc điểm nổi bật nhất trong th¬ Tè H÷u ? LÊy vÝ dô minh ho¹.. - Häc sinh th¶o luËn: T¹i sao khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n l¹i trë thµnh nÐt phong c¸ch trong th¬ Tè H÷u ?. phản ánh chân thực những chặng đường cách mạng của dân tộc Việt Nam. 2) Những chặng đường thơ Tố Hữu: * Từ ấy (1937- 1946): - Niềm hân hoan của tâm hồn trẻ tuổi khi bắt gặp ánh sáng lý tưởng cách mạng, tìm thấy lẽ sống và quyết tâm đi theo ngọn cờ của Đảng. - Gồm có 3 phần: a. Máu lửa: b. Xiềng xích: c. Giải phóng : * Việt Bắc (1946- 1954): Bản anh hùng ca về cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc. * Gió lộng (1955- 1961): Niềm vui lớn trước cuộc sống mới, con người mới và thể hiện tình cảm sâu nặng với miền nam ruột thịt. * Ra trận (1962- 1971), Máu và hoa (1972- 1977): Viết về cuộc kháng chiến chống Mĩ hào hùng của dân tộc *Một tiếng đờn (1992), Ta với ta (1999): Đánh dấu bước chuyển biến mới trong thơ Tố Hữu sau hòa bình: Từ cái Tôi chiến sĩ => cái Tôi – công dân, càng về sau là cái Tôi nhân danh dân tộc, cách mạng.. III. Phong cách thơ Tố Hữu: 1) Th¬ Tè H÷u lµ th¬ tr÷ t×nh - chÝnh trÞ: - Tè H÷u lµ mét thi sÜ - chiÕn sÜ, th¬ lµ sù thèng nhÊt gi÷a tuyªn truyÒn c¸ch m¹ng vµ c¶m xóc tr÷ t×nh. - Thơ Tố Hữu chủ yếu khai thác cảm hứng từ đời sống chính trị của đất nớc, từ hoạt động cách mạng và tình cảm chính trị của b¶n th©n t¸c gi¶. - Lý tëng c¸ch m¹ng lµ ngän nguån mäi c¶m høng nghÖ thuËt cña Tè H÷u. Lý tëng và thùc tiÔn c¸ch m¹ng ë mçi thêi kú lµ đề tài, chủ đề sáng tác của nhà thơ. 2) Th¬ Tè H÷u thiªn vÒ khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n - Thơ Tố Hữu tập trung thể hiện những vấn đề cốt yếu của đời sèng c¸ch m¹ng vµ vËn mÖnh d©n téc. C¶m høng híng vÒ lÞch sử, dân tộc chứ không hớng về đời t; hớng về những lẽ sống lớn t×nh c¶m lín, niÒm vui lín. - Nhân vật trữ tình luôn đại diện cho những phẩm chất của giai cấp, dân tộc, thậm chí là của lịch sử và thời đại. - Cái tôi trữ tình trong thơ Tố Hữu ngay từ đầu đã là cái tôi chiến sĩ, cái tôi - công dân sau đó là cái tôi nhân danh dân tộc,.

(66) Sù thÓ hiÖn cña nÐt phong c¸ch đó trong thơ Tố Hữu là gì? - HS th¶o luËn vÒ giäng ®iÖu trong thơ Tố Hữu (có đặc điểm g× næi bËt ? Sù thÓ hiÖn giäng ®iÖu trong th¬ ? C¬ së h×nh thành giọng điệu đó ?) ?HS th¶o luËn : V× sao nãi th¬ Tè H÷u mang tÝnh d©n téc ®Ëm đà? Sự thể hiện tính dân tộc trong th¬ Tè H÷u.. Hoạt động 4 - Tổ chức tổng kÕt C©u hái gîi ý: VÞ trÝ th¬ Tè H÷u trong nÒn th¬ ca d©n téc? Th¬ Tè H÷u cã sù kÕt hîp gi÷a nh÷ng yÕu tè nµo ? Søc hÊp dÉn cña th¬ Tè H÷u?. - TiÕt PPCT: TuÇn 08 TiÕt 23 - Ngµy so¹n: ……………………. c¸ch m¹ng. - Những con ngời trong thơ Tố Hữu luôn có vẻ đẹp của lý tởng c¸ch m¹ng. §ã chÝnh lµ sù thÓ hiÖn c¶m høng l·ng m¹n. 3) Th¬ Tè H÷u cã giäng ®iÖu t©m t×nh, ngät ngµo tha thiÕt: - C¸ch xng h« gÇn gòi th©n mËt. - Tố Hữu tuyên truyền, vận động cách mạng nói chuyện chính trÞ b»ng giäng t©m t×nh. - Giäng t©m t×nh ngät ngµo chÝnh lµ “chÊt HuÕ” trong hån th¬ Tè H÷u. 4) Thơ Tố Hữu mang tính dân tộc đậm đà: - Về nội dung: Thơ Tố Hữu phản ánh đậm nét hình ảnh con ngời Việt Nam và tình cảm Việt Nam trong thời đại mới, tiếp nối với truyền thống tinh thần, tình cảm, đạo lý của dân tộc. - VÒ nghÖ thuËt: Tè H÷u sö dông thµnh c«ng c¸c thÓ th¬ thuÇn d©n téc (th¬ lôc b¸t, th¬ b¶y ch÷), ng«n ng÷ th¬ gÇn víi lèi nãi quen thuéc cña d©n téc, giµu nh¹c ®iÖu. IV. Tæng kÕt - VÞ trÝ th¬ Tè H÷u: Lµ mét thµnh c«ng xuÊt s¾c cña th¬ c¸ch m¹ng, th¬ tr÷ t×nh - chÝnh trÞ, kÕ tôc truyÒn thèng lín cña th¬ ca d©n téc. - Th¬ Tè H÷u lµ sù kÕt hîp cña 2 yÕu tè: c¸ch m¹ng vµ d©n téc trong nghÖ thuËt. - Søc hÊp dÉn cña th¬ Tè H÷u lµ ë niÒm say mª lý tëng vµ tÝnh dân tộc đậm đà. V. Cñng cè: - Nắm các chặng đờng thơ và phong cách thơ Tố Hữu. - So¹n bµi míi: “LuËt th¬”. - Ngµy d¹y …………………. Líp …….. - Ngµy d¹y …………………. Líp ……... LuËt th¬ A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - HiÓu luËt th¬ cña mét sè thÓ th¬ truyÒn thèng: lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t, thÓ ngò ng«n vµ thÊt ng«n §êng luËt. - Qua các bài tập, hiểu thêm về một số đổi mới trong các thể thơ hiện đại: thể năm tiếng, bảy tiếng, t¸m tiÕng, th¬ tù do, th¬ v¨n xu«i …….

(67) B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - SGK, SGV - Tµi liÖu tham kh¶o - ThiÕt kÕ bµi gi¶ng C. C¸ch thøc tiÕn hµnh : HS t×m hiÓu SGK, tr¶ lêi c©u hái, GV nhËn xÐt, kÕt luËn. D. TiÕn tr×nh bµi häc: - Ổn định lớp. - Kiểm tra bài cũ. - Bài mới: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. Kh¸i qu¸t luËt th¬: *Hoạt động 1: Hướng dẫn 1. Vai trß, kh¸i niÖm luËt th¬: HS tìm hiểu kiến thức khái - LuËt th¬ lµ chç dùa cho ngêi s¸ng t¸c vµ ngêi thëng thøc b×nh quát về luật thơ. phÈm th¬. - LuËt th¬ cña mét thÓ th¬ lµ toµn bé nh÷ng quy t¾c gieo vÇn, - Gọi HS đọc mục I SGK , chú ngắt nhịp, hài thanh,… đợc khái quát theo một kiểu mẫu ổn ý tìm hiểu khái niệm, phân định. Thể thơ nào thì có luật của thể thơ ấy. loại, vai trò của tiếng trong 2. Ph©n lo¹i: việc hình thành luật thơ (Thế - Nhóm 1: Các thể thơ dân tộc: Lục bát, song thất lục bát, hát nào là luật thơ? Theo em tiếng nói. trong tiếng Việt có vai trò như - Nhóm2: Các thể thơ Đường luật: Ngũ ngôn, thất ngôn tứ thế nào?...) tuyệt, thất ngôn bát cú - Nhóm 3: Các thể thơ hiện đại: Thơ 5 tiếng, bảy tiếng, tám tiếng, thơ tự do, hỗn hợp, thơ văn xuôi... 3.Vai trò của Tiếng trong việc hình thành luật thơ: + Tiếng trong Tiếng Viêt: - Đưa ví dụ một đoạn thơ cho - Xét về ngữ âm: Mỗi tiếng là một âm tiết. HS quan sát, nhận xét về vai - Xét về ngữ nghĩa: Nhìn chung tiếng là đơn vị nhỏ nhất có trò của tiếng trong thơ (“Đưa nghĩa. người ta không đưa qua - Xét về ngữ pháp: Tiếng thường là một từ. sông ........................ mắt + Tiếng trong hình thành luật thơ:: trong”) - Tiếng là căn cứ để xác định các thể thơ (Thơ lục bát, thất - GV lưu ý tính chất đơn lập ngôn, ngũ ngôn...) của tiếng Việt, nhấn mạnh vai - Tiếng là căn cứ đẻ xác định cách hiệp vần của bài thơ (Vần trò của tiếng trong tiếng Việt, chân, vần lưng, vần ôm, gián cách, vần bằng, vần trắc...) từ đó hiểu vai trò của tiếng - Thanh của tiếng tạo nên nhạc điệu thơ, nhịp thơ (Phối thanh, trong việc hình thành luật thơ ngắt nhịp) => Như vậy số tiếng và đặc điểm của tiếng là những nhân tố cấu thành luật thơ. II. Một số thể thơ truyền thống: 1) Thơ lục bát: - Số tiếng: Mỗi cặp lục bát có 2 dòng: Dòng lục (6 tiếng) và *Hoạt động 2: Hướng dẫn dòng bát ( 8 tiếng) HS tìm hiểu một số thể thơ.

(68) truyền thống. - Đưa ngữ liệu: Một bài (đoạn thơ) lục bát, yêu cầu HS quan sát và nhận xét các phương diện: Số tiếng, vần, ngắt nhịp, hài thanh... căn cứ vào tiếng thứ 6 và thứ 8 - Theo dõi học sinh trả lời, giáo viên nhận xét, hoàn thiện nội dung và lưu ý thêm một số trường hợp đặc biệt về ngắt nhịp, hiệp vần trong thơ lục bát. - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu luật thơ song thất lục bát. - Yêu cầu học sinh quan sát ngữ liệu SGK, đối chiếu phần nhận xét, hình thành kiến thức về thơ song thất lục bát, sau đó đưa một ngữ liệu khác cho học sinh phân tích khắc sâu kiến thức (Một đoạn trong “Cung oán ngâm khúc” của Nguyễn Gia Thiều) - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu luật thơ các thể thơ ngũ ngôn Đường luật. - Yêu cầu quan sát ngữ liệu , nêu nhận xét hình thành kiến thức. - Hướng dẫn học sinh quan sát ngữ liệu SGK và ngữ liệu khác (một bài thơ tứ tuyệt của Lí Bạch hoặc Hồ Chí Minh), nhận ra các nguyên tắc của luật thơ. - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu luật thơ của thể thơ thất ngôn. - Hiệp vần: Vần chân và vần lưng. - Ngắt nhịp: Nhịp chẵn 2/2/2 - Hài thanh: Có sự đối xứng luân phiên B-T-B ở các tiếng thứ 2,4,6 trong dòng thơ; đối lập âm vực trầm bỗng ở tiếng thứ 6 và thứ 8 của dòng bát.. 2) Thơ song thất lục bát: - Số tiếng: Cặp song thất (7 tiếng) và cặp lục bát (6,8 Tiếng) luân phiên kế tiếp trong bài - Hiệp vần: + Cặp song thất có vần trắc + Cặp lục bát có vần bằng. + Giữa cặp song thất và cặp lục bát có vần liền - Hài thanh: Cặp song thất có thể lấy tiếng thứ 3 làm chuẩn, nhưng không bắt buộc. Cặp lục bát có sự đối xứng B-T chặt chẽ như ở thể lục bát - Ngắt nhịp: Nhịp 3/4 ở câu thất và nhịp 2/2/2 ở câu lục bát. 3) Các thể thơ ngũ ngôn Đường luật: - Có 2 thể chính: Ngũ ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn bát cú - Số tiếng 5, có 4 hoặc 8 dòng - Gieo vần : Vần chân, độc vận. - Ngắt nhịp : Nhịp lẻ 2/3 - Hài thanh: Có sự luân phiên B-T hoặc B-B, T-T ở tiếng thứ 2 và 4. 4) Các thể thơ thất ngôn Đường luật: - Có 2 thể chính: Thất ngôn tứ tuyệt và thất ngôn bát cú Đường luật. a/ Thất ngôn tứ tuyệt: - Số tiếng: 7 tiếng/ 4 dòng - Vần: Vần chân, độc vận, vần cách - Nhịp 4/3 - Hài thanh: Mô hình (SGK) b/ Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật: - Số tiếng: 7 tiếng/ 8 dòng (4 phần: Đề, thực, luận, kết) - Vần: Vần chân, độc vận.

(69) bát cú Đường luật (Như trên) - Đưa ngữ liệu: Bài thơ “Thương vợ” của Tú Xương.. *Hoạt đông 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu thi luật các thể thơ hiện đai - GV giới thiệu đôi nét về Phong trào Thơ mới và những cách tân của thơ hiện đại - Chọn 1 ngữ liệu trong các bài thơ hiện đại ở phần đọc hiểu trong chương trình Ngữ văn 11 *Hoạt động 4: Hướng dẫn HS luyện tập khắc sâu kiến thức cùng kĩ năng vận dụng.. *Hoạt động 5: Hướng dẫn học sinh tổng kết kiến thức qua phần ghi nhớ ở SGK. - Nhịp 4/3 - Hài thanh: Mô hình (SGK) - Niêm luật chặt chẽ: + Luật B vần B + Luật T vần B (Căn cứ tiếng thư 2 câu phá đề) + Niêm (dính): Ở các dòng thơ: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 ( Nhất tam ngũ bất luận. Nhị tứ lục phân minh) III. Các thể thơ hiện đại: 1) Khái niệm: Thơ mới được khởi xướng từ năm 1932, là thơ không theo luật lệ của thơ cũ => Không hạn chế số tiếng, số câu, không theo niêm luật. Thơ mới coi trọng vần và điệu 2) Đặc điểm: - Thể thơ : Không nhất định. Thường là 5 tiếng, 6, 7, 8 tiếng - Vần: Vần B vần T (Vần chính, vần thông). Cách hiệp theo nhiều kiểu: vần liên tiếp , vần gián cách, vần ôm. - Nhịp điệu: Các âm và thanh được lựa chọn tự do, ngắt nhịp tuỳ tình ý trong câu, trong bài IV. Luyện tập: + Bài tập 1: ( Trang 107) a. Gieo vần: - Nguyệt- mịt ( Vần T) - Tay- ngày ( Vần B) - Mây – Tay - Ngắt nhịp: - Hai câu thất: Nhịp 3/4 - Hai câu lục bát : Nhịp chẵn 2/2/2 - Hài thanh: Tiếng thứ 3 ở cặp thất thanh B. Cặp lục bát các tiếng 2,4 6: B-T-B ... b. Bài thơ thất ngôn tứ tuyệt : Các yếu tố số tiếng, vần, ngắt nhịp theo đúng luật thơ. V/ Ghi nhớ : SGK VI. Cñng cè: - Nắm được đặc trưng một số thể thơ truyền thống và thơ Đường luật. - Tiết sau: Trả bài viết số 2..

(70) - TiÕt PPCT: TuÇn 09 TiÕt 25 - Ngµy so¹n: ……………………... - Ngµy d¹y:……………….... líp…….. - Ngµy d¹y:……………….... líp…….. ViÖt b¾c (TrÝch) Tè H÷u PhÇn hai : t¸c phÈm. A. Môc tiªu bµi häc : Gióp häc sinh: - Cảm nhận đợc một thời kháng chiến gian khổ mà hào hùng cùng nghĩa tình gắn bó thắm thiết của những ngời kháng chiến với Việt Bắc, với nhân dân, đất nớc; qua đó thấy rõ: từ tình cảm thủy chung truyền thống của dân tộc, Tố Hữu đã nâng lên thành một tình cảm mới, in đậm nét thời đại, đó là ân tình cách mạng - cội nguồn sức mạnh quan trọng tạo nên thắng lợi của cách mạng và kh¸ng chiÕn. - Hiểu đợc phơng thức diễn tả và tính dân tộc của bài thơ: nội dung trữ tình chính trị đợc thể hiện bằng một hình thức nghệ thuật đậm đà tính dân tộc, có sức tác động sâu xa, làm dạt dào thêm tình yêu quê hơng đất nớc trong mỗi ngời dân Việt Nam. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - SGK, SGV, gi¸o ¸n - Tµi liÖu tham kh¶o, bæ trî. C. TiÕn tr×nh bµi häc: - ổn định lớp. - kiÓm tra bµi cò. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt ViÖt b¾c (trÝch) Tè H÷u I. T×m hiÓu chung: *Hoạt động 1: Tổ chức tìm 1. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: hiÓu chung Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Giơnevơ về Đông D-.

(71) - GV híng dÉn HS t×m hiÓu hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ vÞ trÝ cña bµi th¬.. *Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu đoạn trích 1. HS đọc văn bản. GV hớng dÉn HS rót ra nh÷ng nhËn xÐt chung : - Kh«ng khÝ buæi chia tay? - KÕt cÊu ®o¹n th¬?. - Giäng ®iÖu ®o¹n th¬? - Hai tõ: "m×nh" vµ "ta" cã g× đặc biệt?. - Cuéc sèng vµ con ngêi ViÖt B¾c hiÖn lªn trong hoµi niÖm với những đặc điểm nào ?. ơng đợc kí kết (tháng 7 năm 1954), hòa bình trở lại, miền Bắc đợc giải phóng, một trang sử mới của đất nớc và một giai đoạn mới của cách mạng đợc mở ra. Tháng 10 năm 1954, các cơ quan trung ¬ng cña §¶ng vµ chÝnh phñ rêi chiÕn khu ViÖt B¾c trở về Hà Nội. "Khi về Hà Nội tôi có cảm giác nh mình để lại một phần đời ở Việt Bắc. Đó là lí do giản dị khiến tôi viết bài Việt Bắc". Tố Hu đã tâm sự nh vậy. 2. VÞ trÝ cña bµi th¬: - Bµi th¬ kh«ng chØ lµ t×nh c¶m riªng cña Tè H÷u mµ cßn tiªu biÓu cho suy nghÜ t×nh c¶m cña nh÷ng con ngêi kh¸ng chiÕn đối với Việt Bắc, đất nớc và cách mạng. Bài thơ là khúc hát tâm t×nh cña ngêi ®i kÎ ë, song bÒ s©u cña nã lµ truyÒn thèng ©n nghĩa và đạo lí thuỷ chung của dân tộc. - Việt Bắc là thành công xuất sắc của thơ Tố Hữu và là đỉnh cao cña th¬ ca ViÖt Nam thêi k× chèng Ph¸p. II. §äc - hiÓu v¨n b¶n: 1. C¶m nhËn chung vÒ ®o¹n th¬: - Đoạn thơ đã tái hiện đợc không khí của cuộc chia tay đầy lu luyÕn, bÞn rÞn sau 15 n¨m g¾n bã ©n t×nh gi÷a ngêi ®i kÎ ë. §ã lµ kh«ng khÝ ©n t×nh cña håi tëng vµ hoµi niÖm, cña íc väng vµ tin tëng. - Kết cấu: Theo lối đối đáp quen thuộc của ca dao, dân ca. Không đơn thuần là lời hỏi - đáp mà là sự hô ứng, đồng vọng là sự độc thoại của tâm trạng. Đó là cách “phân thân” “hoá thân” để bộc lộ tâm trạng đợc đầy đủ hơn. - Giäng ®iÖu: Ngät ngµo, ªm ¸i, giäng t©m t×nh. - Hai tõ: "m×nh" vµ "ta": + "Mình": chỉ bản thân (ngôi thứ nhất) nhng còn đợc dùng để chỉ đối tợng gần gũi, thân thiết (ngôi thứ hai). + "Ta" cũng đợc dùng để chỉ bản thân (ngôi thứ nhất số ít : Mình về mình lại nhớ ta) nhng còn đợc dùng để chỉ chung hai hay nhiều ngời (ngôi thứ nhất, số nhiều: Ta cùng đánh Tây, lßng ta ¬n B¸c,…). + Chính Tố Hữu cũng đã xác nhận: "Mình và ta, ta và mình - cả hai đều là chủ thể. Mình ấy, ta ấy là một phần của đời sống thi sĩ đã trải qua bao nhiêu năm ở Việt Bắc. Cái phần đời này trò chuyện với phần đời kia. Cuộc chia tay không phải diễn ra bình thêng mµ nã diÔn ra trong m¸u thÞt, trong t©m hån nhµ th¬". "Ta" vµ "m×nh" cã sù chuyÓn hãa ®a nghÜa: võa lµ chñ thÓ, võa là đối tợng, vừa phân đôi vừa hòa nhập làm một, nhiều khi rất khã ph©n biÖt. 2. Cuéc chia tay vµ t©m tr¹ng cña ngêi ®i kÎ ë: a) T©m tr¹ng b©ng khu©ng bån chån, bÞn rÞn lu luyÕn khi chia tay. - Ngêi ë l¹i lªn tiÕng tríc vµ gîi nh¾c vÒ nh÷ng kû niÖm g¾n bã suèt 15 n¨m : M×nh vÒ m×nh cã nhí ta Mêi l¨m n¨m Êy thiÕt tha mÆn nång - Ngêi ra ®i còng cïng t©m tr¹ng Êy nªn nçi nhí kh«ng chØ híng vÒ ngêi kh¸c mµ cßn lµ nhí chÝnh m×nh. - Lời hỏi đã khơi gợi cả một quá khứ đầy ắp kỷ niệm, khơi nguån cho m¹ch c¶m xóc nhí th¬ng tu«n ch¶y..

(72) *Củng cố và hướng dẫn học bài: - Nắm được tâm trạng bịn rịn, lưu luyến lúc chia tay của kẻ đi, người ở. - Soạn tiếp tiết 2.. - Tiết PPCT: Tuần 09 Tiết 27. - Ngày dạy: ………………. Lớp: …….

(73) - Ngày soạn: …………………... - Ngày dạy: ………………. Lớp: …… PHÁT BIỂU THEO CHỦ ĐỀ. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Hiểu được yêu cầu, cách thức phát biểu theo chủ đề. - Trình bày được ý kiến của mình trước tập thể phù hợp với chủ đề thảo luận và tình huống giao tiếp. - Qua bài học, học sinh biết cách trình bày, thảo luận, tranh luận về những vấn đề trong quá trình học tập và trong cuộc sống. B. Phương tiện d¹y häc : Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án. C. Tiến trình bài dạy: 1/ Ổn định lớp; 2 / Kiểm tra bài cũ - Hãy trình bày ngắn gọn hoàn cảnh ra đời của bài thơ Việt Bắc? - Nêu những đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ Việt Bắc? 3 / Bài mới Trong cuộc sống hằng ngày cũng như trong quá trình học tập của học sinh thường nảy sinh nhiều vấn đề buộc các em phải suy nghĩ và đưa ra những ý kiến của mình để cùng với mọi người tìm ra một điểm chung, một cách giải quyết thỏa đáng nhất. Để có được một bài phát biểu phù hợp với chủ đề đưa ra và thuyết phục người nghe, hôm nay chúng ta cùng đi vào tìm hiểu bài học “Phát biểu theo chủ đề” Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I/ Các bước chuẩn bị phát biểu *Hoạt động1: Hướng dẫn HS 1. Xác định nội dung cần phát biểu nắm các bước chuẩn bị phát * Đọc kỹ chủ đề của cuộc hội thảo. biểu * Xác định những nội dung cụ thể của chủ đề. - Cho HS đọc lại chủ đề phát * Chọn nội dung tiêu biểu để phát biểu. biểu trong SGK và hướng dẫn học sinh thực hiện các bước: 2. Dự kiến đề cương phát biểu. - Em hãy xác định chủ đề phát *Chọn nội dung phát biểu phù hợp. biểu, các nội dung cần phát * Lập đề cương theo nội dung đã chọn: “Khắc phục tình biểu theo chủ đề đó? trạng đi ẩu, nguyên nhân chủ yếu của tai nạn giao thông” *Hoạt động 2: Hướng dẫn HS - Phần mở đầu: Giới thiệu tình trạng gia tăng tai nạn giao xác định các phần của đề thông hiện nay và hậu quả nghiêm trọng của nó. Trong đó đi ẩu cương, lập đề cương: là một trong những nguyên nhân gây tai nạn giao thông. - Dự kiến đề cương gồm mấy - Nội dung: phần? + Thế nào là đi ẩu. + Những biểu hiện của đi ẩu. - Hãy lập đề cương với nội + Những tai nạn giao thông do đi ẩu. dung: “Khắc phục tình trạng đi + Các biện pháp chống hành vi đi ẩu. ẩu, nguyên nhân chủ yếu của - Kết luận:.

(74) tai nạn giao thông” ?. + Đi ẩu là nguyên nhân gây ra nhiều vụ tai nạn giao thông. + Kêu gọi mọi người hãy chấp hành đúng luật giao thông, - Ngoài việc chuẩn bị đề chấm dứt hành vi phóng nhanh vượt ẩu nhằm bảo đảm an toàn cương, chúng ta còn phải làm giao thông. gì để có thể phát biểu theo chủ Lưu ý: đề một cách chủ động và hiệu - Tìm hiểu thêm về đối tượng tham gia hội thảo. quả? - Lắng nghe và học tập phong cách của những người đã phát - Cho HS trình bày bài phát biểu trước đó. biểu trước lớp. - Dự kiến giọng điệu, cử chỉ khi phát biểu. - Cả lớp nhận xét, bổ sung và - Hình dung trước một số tình huống để chủ động giải quyết. rút ra cách phát biểu theo chủ 3. Phát biểu ý kiến. đề. (Phần ghi nhớ trong SGK) - Giới thiệu khái quát nội dung sẽ phát biểu, *Hoạt động 3 : Hướng dẫn HS - Trình bày nội dung theo đề cương đã dự kiến. luyện tập - Kết thúc và nói lời cảm ơn. - Bài tập 1: Giáo viên gợi ý và GHI NHỚ: SGK cho HS thực hiện ở nhà. II/ Luyện tập 1. Bài 1: HS xác định trong 4 ý kiến theo chủ đề, những ý kiến - Bài tập 2: Giáo viên hướng nào chưa phù hợp và nêu ý kiến phản bác. dẫn HS lập đề cương và trình Nếu tán đồng với ý kiến nào thì hãy phân tích sâu sắc ý kiến đó bày ý kiến trước lớp. đồng thời trình bày quan niệm riêng của mình về hạnh phúc. 2. Bài 2: - Vào đại học là ước mơ, là nguyện vọng chính đáng của học sinh, thanh niên. - Tuy nhiên, không phải vào đại học là cách lập thân duy nhất. Sau khi tốt nghiệp THPT, học sinh có thể không theo học đại học mà có thể theo học ở các trường dạy nghề, tuỳ theo năng lực, sở trường của mình. - Điều đáng nói là trong xã hội ngày nay, mọi người sẽ luôn luôn được học tập suốt đời.Vì vậy, học sinh, thanh niên sẽ có nhiều cơ hội tiếp tục học tập để nâng cao trình độ, nếu các em có ý chí, nghị lực, biết vươn lên trong cuộc sống III/Củng cố, dặn dò. - Muốn có một bài phát biểu theo chủ đề đạt hiệu quả người phát biểu cần chuẩn bị kĩ từ khâu lựa chọn nội dung, dự kiến đề cương chi tiết đến cử chỉ, thái độ, phong cách trình bày phù hợp với chủ đề. - Soạn bài “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm. - TiÕt PPCT: TuÇn 10 TiÕt 28 - Ngµy d¹y: ………………... Líp: …….. - Ngµy so¹n: ……………………... - Ngµy d¹y: ………………... Líp: …….. đất nớc (Trích: Mặt đờng khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm) A. Môc tiªu bµi häc:.

(75) Gióp häc sinh: - ThÊy thªm mét c¸i nh×n míi mÎ vÒ §Êt Níc qua c¸ch c¶m nhËn cña NguyÔn Khoa §iÒm: §Êt Níc lµ sù héi tô vµ kÕt tinh bao c«ng søc vµ kh¸t väng cña nh©n d©n. Nh©n d©n lµ ngêi lµm ra §Êt Níc. - Nắm đợc một số nét đặc sắc về nghệ thụât: giọng thơ trữ tình - chính luận, sự vận dụng sáng tạo nhiÒu yÕu tè cña v¨n hãa vµ v¨n häc d©n gian lµm s¸ng tá thªm t tëng §Êt Níc cña nh©n d©n. - Cảm nhận đợc một cách khái quát cảm hứng về đất nớc của tác giả và hình ảnh đất nớc hiện lên qua cảm hứng đó. - Đánh giá đợc nghệ thụât biểu hiện của tác giả trong bài thơ, đặc biệt là hệ thống hình ảnh có tính kh¸i qu¸t cao vµ kh¶ n¨ng gîi c¶m m¹nh mÏ B. Phương tiện thực hiện : - SGK + SGV + Sách tham khảo - Tranh ảnh minh hoạ: Chân dung tác giả Nguyễn Khoa Điềm, hình ảnh tươi đẹp của đất nước. - Thiết kế bài dạy C. Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. KT bài cũ : 3.Giới thiệu bài mới : Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt đất nớc (Trích: Mặt đờng khát vọng) NguyÔn Khoa §iÒm I. Tiểu dẫn : 1. Tiểu sử tác giả: *Hoạt động 1 : - Sinh ra trong một gia đình trí thức, giàu truyền thống yêu GV hướng dẫn HS tìm hiểu nước và tinh thần cách mạng. phần Tiểu dẫn. - Học tập và trưởng thành trên miền Bắc, tham gia chiến đấu và - Phần Tiểu dẫn trình bày hoạt động văn nghệ ở miền Nam. những nội dung chính nào? - Lµ thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ, tõng gi÷ nhiÒu träng tr¸ch trong bé m¸y cña §¶ng, nhµ níc vµ - GV nhận xét sau đó nhấn trong lÜnh vùc v¨n häc nghÖ thuËt. mạnh những thông tin chủ yếu 2. Phong cách sáng tác về tiểu sử, phong cách thơ. - Giàu chất suy tư , xúc cảm dồn nén . - Giọng thơ trữ tình chính luận . 3. Đoạn trích : - Vị trí : Trích chương V của trường ca “Mặt đường khát vọng” - Hoàn cảnh sáng tác : Hoàn thành ở chiến khu Trị -Thiên 1971 II. Đọc hiểu văn bản : * Đọc văn bản - hiểu chú thích : * Bố cục văn bản : Hai phần * Hoạt động II: Giáo viên - Phần I : 42 câu đầu : Đất nước được cảm nhận từ nhiều hướng dẫn HS đọc hiểu văn phương diện lịch sử văn hoá dân tộc, chiều sâu của không gian, bản. chiều dài của thời gian. - GV gọi 1-2 học sinh đọc diễn - Phần II: 47 câu cuối : Tư tưởng cốt lõi, cảm nhận về đất cảm VB nước: Đất nước của Nhân dân . - Yêu cầu 1 học sinh đọc phần.

(76) chú thích và giải thích một số từ khó . - Yêu cầu HS tìm bố cục , từ đó nắm được trình tự triển khai mạch suy nghĩ và cảm xúc của tác giả trong bài thơ. Nêu vấn đề cho HS thảo luận: - Trong phần đầu của đoạn trích tác giả đã có những cảm nhận riêng về đất nước, nét riêng đó là gì? - Từ những bình diện được nhà thơ cảm nhận, đất nước hiện ra như thế nào? Cảm hứng chi phối đoạn thơ là gì?. - Ngoài ra Đất nước còn gắn liền với những hình ảnh quen thuộc nào, những con người ra sao?. Đất nước gắn liền với những không gian nào? Những không gian ấy để lại cho em ấn tượng gì ?. 1. Đất nước được cảm nhận trên nhiều bình diện: * Cảm nhận chung về đất nước: (Đoạn mở đầu) => Đất nước hiện ra trong cảm nhận qua những gì thân thương, gần gũi, đơn sơ: - Đó là những câu chuyện cổ tích mẹ thường hay kể. - Là miếng trầu của bà, là hạt gao một nắng hai sương, là ngôi nhà ta ở... => Giọng thơ nhẹ nhàng, âm hưởng đầy quyến rũ , sử dụng chất liệu VHDG..., tác giả đưa ta về với cội nguồn của đất nước : Một đất nước vừa cụ thể vừa huyền ảo và đã có từ rất lâu đời. * Cảm nhận về đất nước ở phương diện lịch sử - văn hoá :Đất nước được cảm nhận gắn liền với nền văn hoá lâu đời của dân tộc: + Câu chuyện cổ tích, ca dao. + Phong tục của người Việt: ăn trầu, bới tóc. - Đất nước lớn lên đau thương vất vả cùng với cuộc trường chinh không nghỉ ngơi của con người : + Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, gắn với hình ảnh cây tre-biểu tượng cho sức sống bất diệt của dân tộc. + Gắn với nền văn minh lúa nước, lao động vất vả. - Đất nước gắn liền với những con người sống ân tình thuỷ chung. => Đất nước không trừu tượng mà ở ngay trong cuộc sống của mỗi chúng ta. * Cảm nhận đất nước ở phương diện chiều rộng của không gian: - Là không gian hò hẹn của tình yêu (Lối chiết tự đầy ý nhị vừa mang tính cá thể vừa hết sức táo bạo , tác giả đã định nghĩa đất nước thật độc đáo) - ĐN là nơi chốn sinh tồn của cả cộng đồng dân tộc qua bao thế hệ ( nơi dân mình đoàn tụ ) =>Là sự thống nhất giữa cá nhân với cộng đồng. - Đất nước còn là không gian rộng lớn tráng lệ hùng vĩ của núi cao, biển cả. => ĐN là những gì gần gũi thân quen gắn bó với cuộc sống mỗi người lại vừa mênh mông rộng lớn. * Cảm nhận về Đất nước ở phương diện chiều dài thời gian :.

(77) Xét về phương diện là chiều dài thời gian thì ĐN tồn tại trong một thời gian “đằng đẳng” . Em hãy tìm dẫn chứng để làm rõ ý trên ? - Tác giả suy nghĩ ntn về trách nhiệm của mình đối với ĐN? - Vì sao có thể nói qua cách cảm nhận ây ĐN vừa thiêng liêng vừa gần gũi ? - Phần sau của đoạn thơ tập trung làm nổi bật tư tưởng ĐN của nhân dân. Tư tưởng ấy đã quy tụ mọi cách nhìn nhận và đưa đến những phát hiện và mới của tác giả về địa lí lịch sử và văn hoá của Đất nước như thế nào ? + Tác giả đã cảm nhận đất nước qua những địa danh , thắng cảnh nào ? + Những địa danh gắn với cái gì , của ai ?. Đất nước được cảm nhận từ quá khứ với huyền thoại “ Lạc Long Quân và Âu Cơ” cho đến hiện tại với những con người không bao giờ quên nguồn cội dân tộc, truyền thuyết Hùng Vương và ngày giỗ Tổ . * Suy ngẫm của tác giả về trách nhiệm của thế hệ mình với Đất nước : phải biết gắn bó, san sẻ và hi sinh vì đất nước. => Đất nước hiện lên vừa thiêng liêng sâu xa , lớn lao vừa gần gũi thân thiết với sự sống mỗi người. 2. Tư tưởng cốt lõi : Đất nước của nhân dân - Tác giả tiếp tục với những cảm nhận về đất nước trên nhiều bình diện: Chiều dài lịch sử, chiều rộng địa lí, chiều sâu văn hoá lịch sử + Một Đất nước với nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, gắn với số phận, tính cách, phẩm chất, tâm hồn nhân dân ( Hòn Trống Mái, Núi Vọng phu, Núi Bút, Non Nghiên, Vjịnh Hạ Long...) => Đất nước hiện lên vừa gần gũi vừa thiêng liêng. + Một Đất nước giàu truyền thống : - Anh hùng bất khuất : Có những anh hùng không ai nhớ mặt đặt tên. Họ hi sinh thầm lặng cho Đất nước - Đoàn kết trong đấu tranh, lao động sinh tồn... + Một Đất nước của ca dao, thần thoại , của những vẻ đẹp tâm hồn nhân hậu thuần phác => Tác giả chọn 3 dẫn chứng để nói về truyền thống của nhân dân : + Say đắm, lạc quan trong tình yêu (Yêu em từ thuở trong nôi) + Biết quý trọng tình nghĩa ( Biết quý công...) + Quyết liệt trong căm thù và chiến đấu ( biết trồng tre ...) => Sự phát hiện thú vị và độc đáo của tác giả về Đất nước trên các phương diện địa lí, lịch sử, văn hoá với nhiều ý nghĩa mới : Muôn vàn vẻ đẹp của Đất nước đều là kết tinh của bao công sức và khát vọng của nhân dân, của những con người vô danh , bình dị. Đất nước từ nhân dân mà ra, do nhân dân mà có và nhờ nhân dân mà tồn tại 3. Nghệ thuật : - Thể thơ tự do phóng túng . - Sử dụng phong phú, đa dạng và đầy sáng tao chất liệu văn hoá dân gian. - Giọng thơ trữ tình - chính trị . - T¸c gi¶ sö dông mét c¸ch nhuÇn nhÞ vµ ®Çy s¸ng t¹o chÊt liÖu v¨n ho¸, v¨n häc d©n gian : nh÷ng c©u chuyÖn thÇn tho¹i, cæ tÝch, nh÷ng c©u tôc ng÷, ca dao, nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n l©u.

(78) ?Bài thơ là một đóng góp độc đáo của Nguyễn Khoa Điềm về sự tìm tòi sáng tạo trong nghệ thuật. Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên?. đời,… - C¸i hay cña ®o¹n th¬ lµ sù hßa quyÖn gi÷a lÝ luËn vµ rung cảm. Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện những suy tởng về đất nớc dới dạng trò chuyện tâm tình. Bởi vậy mà không hề khô khan. "§Êt níc cña nh©n d©n" lµ hÖ quy chiÕu mäi c¶m xóc, suy tëng khiÕn cho nhËn thøc nghÖ thuËt cña nhµ th¬ võa quen võa l¹ võa míi mÎ ë chiÒu s©u cña nh÷ng h×nh ¶nh quen thuéc, gÇn gòi mµ huyÒn diÖu, nªn th¬. 4. Chủ đề : Văn bản đã thể hiện một cái nhìn mới mẽ về đất nước: ĐN là sự hội tụ và kết tinh bao công sức và khát vọng của nhân dân . Nhân dân là người làm ra đất nước III. Tæng kÕt §o¹n th¬ thÓ hiÖn nh÷ng c¶m nh©n míi mÎ vµ ph¸t hiÖn s©u s¾c cña nhµ th¬ vÒ §Êt níc. T tëng träng t©m bao trïm lµ t tëng “§Êt níc cña nh©n d©n”. T¸c gi¶ sö dông nhuÇn nhÞ vµ s¸ng t¹o chÊt liÖu v¨n ho¸, v¨n häc d©n gian cïng víi sù kÕt hîp giäng tr÷ t×nh- chÝnh luËn, hình thức tâm tình đôi lứa đã tạo nên đặc sắc nghệ thuật cho ®o¹n th¬.. ? Em hãy nêu chủ đề của đoạn trích ?. - Hướng dẫn HS tổng kết lại nội dung của văn bản. - TiÕt PPCT: TuÇn 10 – TiÕt 30 - Ngµy so¹n: …………………….... - Ngµy d¹y: ………………... Líp: …….. - Ngµy d¹y: ………………... Líp: …….. LuËt th¬ (TiÕp theo). A. Môc tiªu bµi häc : Qua viÖc phan tÝch c¸c yÕu tè : tiÕng, vÇn, nhÞp, hµi thanh cña mét sè ®o¹n th¬, nhËn râ sù gièng nhau, khác nhau của các thể thơ hiện đại và truyền thống B. Ph¬ng tiÖn : - SGK, SGV, gi¸o ¸n C. C¸ch thøc tiÕn hµnh : - HS thùc hiÖn c¸c bµi tËp trong SGK, nhËn xÐt, GV ®iÒu chØnh, kÕt luËn. D. TiÕn tr×nh bµi häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt LuËt th¬ (TiÕp theo) I. Mét sè thÓ th¬ phæ biÕn hiÖn nay: 1. ThÓ 5 tiÕng (ch÷) Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu a) Khæ th¬ : mét sè thÓ th¬ phæ biÕn hiÖn - Cã thÓ cã hoÆc kh«ng cã khæ, mçi khæ cã thÓ cã 4 dßng hoÆc nay.

(79) GV cung cÊp (hoÆc cho HS tù t×m) mét bµi th¬ ngò ng«n cách luật để so sánh với thơ 5 tiÕng hiÖn nay (VÝ dô TÜnh d¹ t cña Lý B¹ch) GV cho HS lÊy thªm vÝ dô minh ho¹. GV cho HS xác định thanh b»ng, tr¾c vµ nhËn xÐt vÒ c¸ch s¾p xÕp thanh ®iÖu trong ®o¹n th¬.. - GV cung cÊp thi liÖu vµ yªu cầu HS xác định, nhận xét về nhÞp ®iÖu trong vÝ dô.. GV cung cÊp mét bµi th¬ thÊt ng«n (tø tuyÖt hoÆc b¸t có) §êng luËt vµ cho HS so s¸nh víi th¬ b¶y tiÕng hiÖn nay. VÝ dô: B¸nh tr«i níc (Hå Xu©n H¬ng) hoÆc Qua §Ìo Ngang (Bµ HuyÖn Thanh Quan). - GV lÊy thªm vÝ dô vµ yªu cÇu HS xác định các loại vần. nhiÒu h¬n. - Sè khæ trong bµi th¬ cã thÓ nhiÒu chø kh«ng dõng l¹i ë 1 hoÆc 2 khæ nh trong th¬ c¸ch luËt VÝ dô : TiÕng thu (Lu träng L) b) VÇn th¬ : Th¬ 5 tiÕng hiÖn nay, c¸ch gieo vÇn ®a d¹ng h¬n th¬ ngò ng«n c¸ch luËt (vÇn gi¸n c¸ch, vÇn liÒn, vÇn giao nhau) c) Hµi thanh vµ ng¾t nhÞp : - Thanh điệu : Tuy không giống thơ cổ song vẫn đảm bảo sự hài hoµ vÒ thanh ®iÖu VÝ dô : Tríc s©n anh th¬ thÈn Đăm đắm trông nhạn về M©y chiÒu cßn phiªu b¹t Lang thang trên đồi quê (T×nh quª - Hµn MÆc Tö) Sù hµi hoµ thanh ®iÖu b»ng, tr¾c thÓ hiÖn ë dßng 1 vµ dßng 3 ; có sự đối ứng giữa dòng 1 với dòng 2, dòng 2 với dòng 3 và dßng 3 víi dßng 4. - NhÞp ®iÖu : cã thÓ ng¾t nhÞp gièng th¬ ngò ng«n truyÒn thèng (2/3) hoÆc ng¾t nhÞp kh¸c (3/2). VÝ dô : (1) Kh¨n nhá / ®u«i gµ cao Em đeo / dải yếm đào QuÇn lÜnh / ¸o the míi Tay cÇm / nãn quai thao (Chïa H¬ng - NguyÔn Nhîc Ph¸p) (2) Em kh«ng nghe / rõng thu L¸ thu kªu xµo x¹c Con nai vµng / ng¬ ng¸c §¹p trªn l¸ vµng kh« 2. ThÓ b¶y tiÕng: a) Khæ th¬ : - Bµi th¬ cã thÓ chia khæ hoÆc kh«ng chia khæ, mçi khæ thêng cã 4 dßng, 3 lÇn ®iÖp vÇn. - Mçi khæ 4 cÇu gÇn gièng víi th¬ tø tuyÖt nhng kh«ng khÐp kÝn, t¸ch biÖt mµ më ra híng liªn kÕt víi khæ kh¸c. - Khæ th¬ cña mét bµi th¬ cã thÓ chØ mét khæ hoÆc nhiÒu khæ VÝ dô : Trµng giang (Huy CËn) b) VÇn - Mçi khæ mét vÇn, vÇn liÒn ë hai dßng ®Çu, gi¸n c¸ch ë 3 dßng vµ ®iÖp l¹i ë dßng 4 (gÇn víi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt) - Th¬ 7 tiÕng cã thÓ hîp vÇn chÝnh, vÇn th«ng, hoÆc kh«ng vÇn. Sù ®a d¹ng vÒ c¸ch gieo vÇn khiÕn c©u th¬ kh«ng gß bã, ®iÖu th¬ phong phó c) Hµi thanh vµ ng¾t nhÞp : - Thanh điệu có sự đối xứng, hài hoà trong một dòng hoặc giữa 2 dßng víi nhau, sù hµi hoµ thanh ®iÖu b»ng- tr¾c thÓ hiÖn cè định ở các tiếng 2, 4, 6. VÝ dô : Sãng gîn trµng giang buån ®iÖp ®iÖp.

(80) GV cung cÊp mét sè thi liÖu vÒ th¬ 8 tiÕng vµ yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ khæ th¬, vÇn, thanh ®iÖu vµ nhÞp ®iÖu.. 4. GV yêu cầu HS đọc lại văn b¶n bµi th¬ §Êt níc (NguyÔn §×nh Thi) vµ ph©n tÝch c¸c đặc điểm của thể thơ tự do ở mét sè ®o¹n th¬ kh¸c ngoµi những đoạn mà SGK đã phân tÝch. Câu hỏi thảo luận : Những đặc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ th¬ tù do ? V× sao thÓ th¬ tù do l¹i tiªu biểu cho thơ hiện đại ?. Hoạt động 2: Tổ chức luyện tËp 1. Bµi tËp 1 : GV híng dÉn HS lËp b¶ng so s¸nh gi÷a thÓ th¬ 5 tiếng, 7 tiếng hiện đại và thÓ th¬ thÊt ng«n truyÒn thèng vÒ hµi thanh vµ nhÞp ®iÖu 2. Bµi tËp 3 : GV cho HS lùa chän theo së thÝch. GV dÆn dß häc sinh so¹n bµi míi: Mét sè phÐp tu tõ ng÷. Con thuyÒn xu«i m¸i níct song song (Trµng giang - Huy cËn) - Ng¾t nhÞp : kh«ng bã buéc nh th¬ thÊt ng«n §êng luËt mµ phï hîp víi diÔn t¶ c¶m xóc ®a d¹ng, phong phó. 3. ThÓ t¸m tiÕng a) Khæ th¬ : Th¬ 8 tiÕng Ýt chia khæ b) VÇn : Dïng vÇn ch©n lµ chÝnh (kh¸c víi thÓ h¸t nãi chñ yÕu lµ dïng vÇn lng). VÝ dô : Đây những Tháp gầy mòn vì mong đợi Những đền xa đổ nát dới thời gian Nh÷ng s«ng v¾ng lª m×nh trong bãng tèi Nh÷ng tîng chµm lë lãi rØ rªn than (Trên đờng về- Chế Lan Viên) c) Hµi thanh vµ ng¾t nhÞp Thanh ®iÖu cã sù hµi hoµ b»ng- tr¾c, thÓ hiÖn ë c¸c tiÕng 3,6,8 cña dßng th¬ 3/3/2- NhÞp th¬ th«ng thêng lµ 3/5 VÝ dô : Còn trời đất / nhng chẳng còn tôi nữa Nên buâng khuâng / tôi tiếc cả đất trời. (Véi vµng - Xu©n DiÖu) 4. ThÓ th¬ tù do a) Khæ th¬ vµ dßng th¬ : Phần lớn không chia khổ, nếu chia khổ thì không đều, dòng thơ không hạn định số tiếng. VÝ dô : §Êt níc (NguyÔn §×nh Thi) b) VÇn : Th¬ tù do cã thÓ cã hoÆc kh«ng cã vÇn. c) Hµi thanh vµ ng¾t nhÞp - Thanh điệu : không có luật nhng vẫn nhịp nhàng, cân đối - NhÞp th¬ : kh«ng theo luËt mµ ng¾t nhÞp theo c¶m xóc, ý nghÜa cña mçi dßng th¬ vµ bµi th¬. * Th¬ tù do kh«ng theo luËt chÆt chÏ vÒ gieo vÇn, ng¾t nhÞp, vÒ ph©n chia khæ th¬, vÒ sè ch÷, sè dßng,... chØ chó träng c¶m xóc, nh¹c ®iÖu vµ h×nh tîng toµn bµi. Thể thơ tự do tiêu biểu cho thơ hiện đại vì nó phong phú về nh¹c ®iÖu. II. LuyÖn tËp 1. Bµi tËp 1 (LËp b¶ng so s¸nh) 2. Bµi tËp 2 Làm đợc một bài thơ lục bát ngắn về đề tài tình cảm gia đình với yêu cầu đúng luật thơ.. 3. Bµi tËp 3 Thuộc chính xác các bài thơ và hiểu đợc những đặc điểm về luật thơ trong các bài thơ đó..

(81) ©m. - TiÕt PPCT: TuÇn 11 TiÕt 31 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m A .Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè vµ n©ng cao nhËn thøc vÒ mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m (t¹o nhÞp ®iÖu ©m h ëng, ®iÖp ©m, ®iÖp vÇn, ®iÖp thanh) - Có kĩ năng phân tích phép tu từ trong văn bản, đồng thời biết sử dụng nó khi cần thiết - Là cơ sở cho việc đọc -hiểu và cảm thụ văn bản B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: SGK, ThiÕt kÕ bµi häc C.TiÕn tr×nh lªn líp: - Kiểm tra bài cũ: Nhịp và âm hởng cho câu đợc tạo ra do những yếu tố nào? - Bµi míi: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ ng÷ ©m I. Tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu.

(82) *Hoạt động 1: Hướng dẫn HS giải bài tập phần 1 GV: chia nhóm học sinh Yêu cầu HS đọc ngữ liệu và thảo luận theo cõu hỏi đã cho trong bài tập.. GV hướng dẫn HS trả lời bài tập, nhận xét, tổng hợp rút ra kết luận.. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS giải bài tập phần II. Tiếp tục cho HS thảo luận nhóm theo bài tập SGK.. GV chốt lại tác dụng của các phép tu từ biểu cảm, gợi hình trong văn bản.. GV chuẩn bị đoạn thơ, đoạn văn cho HS luyện tập ở lớp.. Bài tập 1: - Hai vế câu mở đầu dài- nhịp dàn trải thể hiện cuộc đấu tranh từng kỳ của dân tộc. Vế sau ngắn: dồn dập mạnh mẽ, khẳng định quyền độc lập. - Thay đổi linh hoạt các thanh bằng trắc - Phối hợp nhịp điệu, âm thanh, kết hợp biện pháp tu từ từ vựng, cú pháp. Bài tập 2: Đoạn văn lời kêu gọi cứu nước phối hợp nhiều yếu tố. - Phép điệp, phép đối: từ ngữ, nhịp điệu, kết cấu ngữ pháp. - Sử dụng vần => Tạo âm hưởng cho đoạn văn. Bài tập 3: Kết hợp sử dụng phép tu từ nhân hoá, các động từ với các yếu tố ngữ âm. - Ngắt nhịp (liệt kê) - Xen kẻ nhịp ngắn dài. - Ngắt nhịp giữa chủ ngữ, vị ngữ (không dùng từ là), tạo nên âm hưởng mạnh mẽ, ý nghĩa khẳng định. II. Điệp âm, điệp vần, điệp thanh: Bài tập 1: a. Lặp lại và phối hợp phụ âm “lửa lựu lập loè”  trạng thái ẩn hiện, sống động của cảnh vật. b. Phối hợp các phụ âm: diễn tả trạng thái ánh trăng. Bài tập 2: Đoạn thơ lặp nhiều lần vầng “ang” =>âm hưởng rộng mở kéo dài. Nó phù hợp với cảm xúc: mùa đông tiếp diễn với nhiều dấu hiệu đặc trưng. Bài tập 3: Các yếu tố ngữ âm trong đoạn thơ - Nhịp điệu - Phối hợp các thanh trắc-bằng - Từ láy gợi hình, phép đối từ ngữ, lặp từ ngữ. - Lặp cú pháp (câu 1-3) Luyện tập: Tìm các phép tu từ ngữ âm được sử dụng trong các ngữ liệu sau: - Đoạn thơ (GV tự chọn). - Đoạn văn (GV tự chọn). 4/ Củng cố: + Điệp âm, điệp vần, điệp thanh, nhịp điệu, âm hưởng là.

(83) những phép tu từ ngữ âm thường dùng trong văn bản, đặc biệt những văn bản nghệ thuật. + Luyện tập ở nhà: chỉ ra phép tu từ ngữ âm và ý nghĩa của nó trong đoạn thơ, đoạn văn đã học trong chương trình. 5/ Dặn dò: chuẩn bị bài mới: Làm bài viết số 03 (Nghị luận văn học). - TiÕt PPCT: TuÇn 11 TiÕt 32 - 33 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... ViÕt bµi v¨n sè 3 - nghÞ luËn v¨n häc A- Mục tiêu cần đạt 1. Vận dụng những kiến thức cơ bản đã học trong các văn bản đọc hiểu để viết bài nghị luận về mét ®o¹n th¬ tr÷ t×nh. 2. Vận dụng đợc khả năng nghị luận văn học để viết bài làm văn phù hợp với yêu cầu cụ thể của đề bµi. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: 1. C«ng viÖc cña trß + ¤n l¹i kiÕn thøc v¨n häc sö trong bµi Kh¸i qu¸t v¨n häc ViÖt Nam tõ C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 đến cuối thế kỉ XX và kiến thức đọc hiểu về các văn bản: Tây Tiến (Quang Dũng), Việt Bắc (Tố Hữu), đoạn trích Đất nớc (trích trờng ca Mặt đờng khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm). 2. C«ng viÖc cña thÇy a) Híng dÉn trß chuÈn bÞ tèt cho bµi viÕt sè 3. b) Ra đề và đáp án. C. Lµm bµi: §Ò ra: C©u 1( 4 ®iÓm): Nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña tÝnh d©n téc trong bµi th¬ “ViÖt B¾c” cña nhµ th¬ Tè H÷u? C©u 2 (6 ®iÓm): C¶m nhËn cña anh (chÞ) vÒ ®o¹n th¬ sau: T©y TiÕn ®oµn binh kh«ng mäc tãc ......................................................... ......................................................... Sông Mã gầm lên khúc độc hành (T©y TiÕn - Quang Dòng) *đáp án chấm và cách cho điểm *C©u 1 (4 ®iÓm):.

(84) Nh÷ng biÓu hiÖn cña tÝnh d©n téc trong bµi th¬ “ViÖt B¾c” a) Về nội dung: Đề tài, hình tợng trung tâm, cảm hứng chủ đạo của bài thơ đều hớng về những vấn đề lớn lao, trọng đại của đất nớc và nhân dân (Dẫn chứng minh họa) – 02 điểm. b) Về hình thức: Sử dụng thành công thể thơ lục bát, kết cấu đối đáp “mình – ta” thờng gặp trong ca dao – dân ca truyền thống, ngôn ngữ bình dị, gần gũi với đời sống mà vẫn tinh tế và giàu giá trị biÓu c¶m (DÉn chøng minh häa) – 02 ®iÓm. *Câu 2: Học sinh có thể có nhiều cách thức diễn đạt khác nhau miễn là hợp lí và có sức thuyết phục. Giáo viên đặc biệt khuyến khích những bài làm có cảm xúc và sáng tạo, có quan điểm riêng, song bài làm cần đáp ứng những ý cơ bản sau: - Hình tợng ngời lính Tây Tiến hiện lên với vẻ đẹp bi tráng. Trong khó khăn, gian khổ, trong thiếu thốn, vất vả và hi sinh, họ vẫn hiện lên với vẻ đẹp của lòng yêu nớc, của tinh thần xả thân vì Tổ quèc, mang d¸ng dÊp cña nh÷ng trang anh hïng thêi cæ. - Đó còn là những con ngời mang trong mình vẻ đẹp của một tâm hồn hào hoa và lãng mạn. Họ không chỉ sống và chiến đấu mà còn có những giây phút, những khoảng lặng để hớng về quê hơng, hớng về một dáng hình yêu kiều ở phơng xa. Đó là vẻ đẹp hào hoa của những chàng trai đất Hà thành, là yếu tố giúp ngời lính Tây Tiến có đủ sức mạnh để vợt qua sự hi sinh, khó khăn và gian khổ để làm nên thắng lợi cuối cùng. - Bút pháp lãng mạn đợc sử dụng triệt để để khắc họa chân dung của ngời lính Tây Tiến: lí tởng hóa, tơng phản, đối lập, tô đậm sự phi thờng của con ngời, khắc họa thành công bức tợng đài về ngời chiến sĩ vệ quốc trong buổi đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. *C¸ch cho ®iÓm: - Cho 5 – 6 điểm: Bài làm đảm bảo đợc các ý cơ bản, diễn đạt trôi chảy, có cảm xúc, bố cục rõ ràng, mạch lạc, sai ít về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Cho 3 – 4 điểm: Bài làm đảm bảo đợc hơn một nửa số ý cơ bản, văn viết rõ ràng, trôi chảy, bố cục mạch lạc, sai ít về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Cho 1 – 2 điểm: Bài làm còn sơ sài, cẩu thả, bố cục không rõ ràng, diễn đạt rối, lặp, sai nhiều về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Điểm 0: Bài làm hoàn toàn lạc đề hoặc không làm câu 02.. - TiÕt PPCT: TuÇn 12 TiÕt 34 - Ngµy so¹n: ................................... - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ............

(85) HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM:. - DỌN VỀ LÀNG ( Nông Quốc Chấn ). - TẾNG HÁT CON TÀU ( Chế lan Viên ) - ĐÒ LÈN ( Nguyễn Duy ) I/ Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh hiểu thêm những vấn đề sau: -Vẻ đẹp rất riêng của thơ Nông Quốc Chấn, đại diện cho thơ của tầng lớp trí thức dân tộc ít người. Cảm nhận vẻ đẹp về nội dung và hình thức của bài thơ “ Dọn về làng” - Cảm nhận được khát vọng về với nhân dân và đất nước với những kỷ niệm sâu nặng nghĩa tình trong cuộc kháng chiến chống Pháp của nhà thơ. Thấy được những đặc sắc nghệ thuật thơ Chế Lan Viên: sáng tạo hình ảnh, liên tưởng phong phú, bất ngờ, cảm xúc gắn với suy tưởng. - Hiểu thêm về thơ Nguyễn Duy - “ một thế giới nội tâm có bản sắc”. Cảm nhận được tình cảm tri ân sâu sắc pha nỗi xót xa ân hận muộn màng của nhà thơ đối với người bà đã khuất. Hiểu được những nét riêng của Nguyễn Duy trong cách nhìn về quá khứ, về tuổi thơ cũng như trong cách thể hiện những cảm nhận về người bà lam lũ tảo tần giàu yêu thương. II/ Phương tiện và phương pháp 1. Phương tiện: SGK, SGV, bài chuẩn bị ở nhà của học sinh, Tư liệu tham khảo. 2. Phương pháp: Nêu vấn đề, hợp tác nhóm... III/ Tiến trình dạy học: 1. Ôn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. 3. Giới thiệu bài mới: Hoạt động của GV - HS Bước 1: Cho h/s tham khảo phần tiểu dẫn, gọi 1 em nêu những nét chính về tác giả và đặc điểm thơ Nông Quốc Chấn. Bước 2: (?) Em cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Hoàn cảnh ấy có tác động như thể nào đến cảm hứng của tác giả? ( không ghi bảng). Góp ý: đây cũng là cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Bước 3: Gọi h/s đọc bài thơ (?) Tác phẩm “Dọn về làng” nói về vấn đề gì?. (?) Từ bố cục rất lạ của bài. Yêu cầu cần đạt DỌN VỀ LÀNG ( Nông Quốc Chấn ). I/ Vài nét chung về tác giả,tác phẩm - Nông Quốc Chấn là nhà thơ dân tộc Tày. Thơ ông đậm bản sắc dân tộc miền núi. - Tác phẩm: (sgk). II/ Hoàn cảnh ra đời: (SGK). III/ Đọc hiểu: 1. Đọc 2. Tìm hiểu.

(86) thơ, em có thể suy ra được bài thơ có những nội dung cơ bản nào?. Gọi h/s đọc minh hoạ. (?) Nhân dân đã sống cay cực ra sao? Phải chăng đó là bi kịch của một gia đình?. Giáo viên bình tiểu kết. Gọi h/s đọc phần còn lại. (?) Có người cho rằng từ hiện thực đau thương đó, niềm vui được giải phóng của nhân dân là niềm vui lớn mang tính thời đại, dân tộc. Em nghĩ sao?. Gọi h/s khác tìm hình ảnh minh hoạ. Gv bình, tiểu kết. (?) Để có được những nội dung trên, NQC đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật độc đáo nào? Từ đó suy ra thơ của NQC có gì đặc biệt? Tiểu kết: Tất cả góp phần xây dựng một bài thơ đẹp.. Hoạt động 1: Huớng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm -Cho HS đọc tiểu dẫn SGK. Dẫn dắt giúp HS nắm được những điều căn bản về tác giả, tác phẩm. - Gọi HS phát biểu. - Nhận xét đánh giá, định hướng cho HS nắm vấn đề.. a) Đặc sắc về nội dung: + Cuộc sống “cay đắng đủ mùi” của nhân dân. - Sống đói khát, ngột ngạt, kinh hoàng; chết không ai chôn. => Đó là bi kịch của dân tộc ta, nỗi đau lớn của nhà thơ + Niềm vui khi được “Dọn về làng”.. b) Đặc sắc về nghệ thuật: Bài thơ có cấu trúc lạ, cách diẽn tả giàu h/ảnh, xúc cảm dồn nén, lời thơ chân thành, mộc mạc, tự nhiên...và đậm phong cách riêng của nhà thơ dân tộc ít người. IV/ Tổng kết: Bài thơ có nội dung và nghệ thuật đặc sắc, góp một gương mặt đặc biệt cho nền thơ Việt Nam.. TIẾNG HÁT CON TÀU (Chế Lan Viên) I/ TiÓu dÉn 1. Tác giả chế Lan Viên (1920 - 1989) - Tên thật: Phan Ngọc Hoan, quê gốc Quảng Trị. N¨m 1927 chuyển vào sống ở An Nhơn, Bình Định - Làm thơ sớm ( 12,13 tuổi) + Trước CM tháng 8: là nhà thơ tiêu biểu cho văn học lãng mạn. + Sau CM tháng 8 : tham gia hoạt động văn nghệ, tìm được con đường cho thơ đến với nhân dân, cách mạng. - Con đường thơ trải qua nhiều biến động, bước ngoặt ( “Từ thung lũng đau thương ra cánh đồng vui”, từ chân trời một người đến chân trời tất cả).

(87) Hoạt động2: Hướng dẫn HS đọc- hiểu văn bản - Cho HS đọc văn bản thơ. Có thể gọi một HS có chất giọng tốt đọc trước lớp. - GV gợi mở dẫn dắt giúp HS dần tìm hiểu văn bản: -Ý nghĩa nhan đề và lời đề từ,bố cục, nội dung từng phần của bố cục, đặc biệt lưu ý HS các thủ pháp nghệ thuật được tác giả vận dụng. -GV có thể phát vấn bằng hệ thống câu hỏi để đưa HS đi dần sáng tỏ các vấn đề. -GV theo dõi đáp án của HS, nhận xét, đánh giá. Nếu cần có thể thuyết giảng nhấn mạnh thêm để HS lĩnh hội trọn vẹn vấn đề.. - Phong cách thơ Chế Lan Viên : giàu chất suy tưởng, triết lý, mang vẻ đẹp của trí tuệ. => Giải thưởng HCM về văn học 1996 đợt1) 2. Tác phẩm: - Rút từ tập “Ánh sáng và phù sa”. - Bài thơ được gợi cảm hứng từ một sự kiện lịch sử những năm 1958- 1960: cuộc vận động đồng bào miền xuôi lên xây dựng kinh tế ở miền núi Tây Bắc. II/ Đọc- hiểu : 1. Nhan đề và Lời đề từ + Nhan đề : Tiếng hát con tàu ( nhân hoá) => Biểu tượng cho tâm hồn nhà thơ đang khao khát lên đường, vượt ra khỏi cuộc sống chật hẹp, quẩn quanh để đến với cuộc đời rộng lớn ( Với nhân dân, với cội nguồn sáng tao) + Lời đề từ:“Tây Bắc ư ?... còn đâu. ” - Giới thiệu một cách khái quát cảm xúc bao trùm cả bài thơ : Khát vọng lên đường hăm hở, mê say. - Đến với nhân dân, với Tây Bắc cũng chính là trở về với lòng mình, với tình cảm sâu nặng, gắn bó. 2. Mạch cảm xúc của bài thơ a..Hai khổ đầu: Sự trăn trở và lời mời gọi lên đường. - Thủ pháp phân thân, hàng loạt câu hỏi tu từ róng riết, nhiều hình ảnh đối lập, giong thơ giục giã, hối thúc, trăn trở - Tác giả vừa kêu gọi mọi người vừa tự phê, tự vấn trên con đường về với tổ quốc, nhân dân, về với cội nguồn sáng tạo của người nghệ sĩ. b. Chín khổ thơ tiếp: Hoài niệm về Tây Bắc trong kháng chiến . a. Viết về kháng chiến bằng lòng biết ơn sâu xa: - Cách nói triều mến thiết tha . - Hình ảnh bình dị gần gũi. → Về với nhân dân là về với những gì thân thuộc, gần gũi nhất, về với ngọn nguồn thiết yếu của sự sống. b. Gợi kỷ niệm với nhân dân trong kháng chiến: - Chi tiết cụ thể chân thực. - Cách xưng hô thân thiết, ấm áp tình cảm. → Lòng biết ơn sâu sắc gắn bó chân thành với những xúc động thấm thía của tấm lòng, trái tim. c..Bốn khổ cuối: Khúc hát lên đường sôi nổi, mê say. - Điệp từ., điệp ngữ, âm hưởng sôi nổi. - Hình ảnh thơ phong phú, sáng tạo..

(88) - Dẫn dắt HS đi đến phần tổng kết. GV củng cố lại những vấn đề cơ bản của bài học.. → Khao khát, bồn chồn, giục giã lên đường sôi nổi, mê say đáp lại lời mời gọi của hai khổ thơ đầu. IV/ Chủ đề: Bài thơ thể hiện khát vọng của hồn thơ Chế Lan Viên về với nhân dân, về với những kỉ niệm sâu nặng nghĩa tình cách mạng chính, về với cội nguồn sáng tạo của thi ca.. * B ài 3 : ĐÒ LÈN Nguyễn Duy Hoạt Động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung.. I.Tìm hiểu chung:. - GV yêu cầu HS: Phát biểu một vài nét về Nguyễn Duy. 1.Tác giả. - GV nhấn mạnh một số nội dung quan trọng đã ghi trong Tiểu dẫn. a.Đọc. 2.Bài thơ Đò Lèn. b.Xuất xứ và đại ý. -GV đọc diễn cảm bài thơ.Hướng dẫn cách đọc. -GV nói nhanh về xuất xứ và đại ý , bố cục bài thơ.. II.Hướng dẫn đọc hiểu:.

(89) Hoạt động 2:. 1.Cách nhìn mới mẻ của Nguyễn Duy về tuổi thơ của mình. + Hai khổ thơ đầu khắc họa cái tôi ND thời thơ ấu. GV nêu một vài chi tiết và nhận xét về cái tôi tác giả.+ Gv đọc đoạn đầu bài thơ Quê Hương của Giang Nam. So sánh với bài thơ này để học sinh thấy rõ cách nhìn mới mẻ của ND về tuổi thơ. -Thời thơ ấu : câu cá , bắt chim sẻ ở vành tai tượng Phật,ăn trộm nhãn, đi chơi đền,chân đất đi đêm, níu váy bà đòi đi chợ...=> tinh nghịch, hiếu động, hồn nhiên.. GV gợi ý :- Hình ảnh người bà , qua hồi ức của tác giả,hiện lên như thế nào ? ( các chi tiết, hình ảnh ) -Tình cảm của nhà thơ như thế nào khi nghĩ về người bà một thời tần tảo, yêu thương nuôi nấng mình ? ( Lưu ý trạng thái cảm xúc nhiều chiều trong tâm hồn nhà thơ ) Hoạt Động 3 GV đối chiếu bài này với bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt.Từ đó rút ra nét đặc sắc của Nguyễn Duy trong cùng thi đề viết về tình bà cháu.GV gợi mở : - Để khắc hoạ hình ảnh người bà và gửi gắm tình cảm đối với bà, Nguyễn Duy đã sử dụng hiệu quả hai thủ pháp nghệ thuật : + Thủ pháp đối lập.. + Thủ pháp so sánh, đối chiếu. - Cách nhìn của nhà thơ: Thành thực, thẳng thắng, tự nhiên, đậm chất quê, khác với lối thi vị hoá thường gặp 2.Tình cảm sâu nặng đối với người bà - Hình ảnh người bà: mò cua xúc tép ,gánh chè xanh những đêm lạnh ,bán trứng ga Lèn ngày bom Mỹ dội, năm đói củ dong riềng luộc sượng.. . =>cơ cực, tần tảo, yêu thương . - Tình cảm của nhà thơ khi nghĩ về bà ngoại: + Thấu hiểu nỗi cơ cực, tần tảo, tình yêu thương của bà .Thể hiện tình yêu thương, sự tôn kính, lòng tri ân sâu sắc đối với bà. + Sự ân hận , ngậm ngùi , xót đau muộn màng : “Khi tôi biết thương bà thì đã muộn Bà chỉ còn một nấm cỏ thôi “. 3.Những đặc sắc trong cách thể hiện của ND trong thi đề viết về tình bà cháu - Sử dụng thủ pháp đối lập : + Đối lập giữa cái tinh nghịch vô tư của người cháu với cái cơ cực, tần tảo của người bà. + Đối lập giữa hoàn cảnh đói kém, chiến tranh ác liệt, hoàn cảnh gia đình đau thương với cái đơn chiếc, già nua tội nghiệp của người bà. + Đối lập giữa cái vĩnh hằng của vũ trụ với cái ngắn ngủi, hữu hạn của cuộc đời con người. => thấu hiểu nỗi khổ cực của bà; thể hiện nỗi ngậm ngùi, sự ân hận muộn màng khi bà không còn nữa. -Sử dụng phép so sánh đối chiếu : + Giữa cái hư và cái thực; giữa bà với Tiên , Phật, thánh thần.

(90) => tương đồng + Giữa thần thánh với bà đặt trong một bối cảnh chiến tranh => tương phản GV so sánh giọng điệu ở 2 bài thơ.. =>Tôn vinh, ngợi ca tấm lòng nhân từ cao cả của bà.Khẳng định sự bất diệt của hình ảnh người bà. - Giọng điệu: thành thực, thẳng thắng.Vì thế tạo được dư vị về nỗi ngậm ngùi, đắng xót , ân hận pha lẫn những suy niệm đầy màu sắc triết lí về sự sống con người.. GV tổng kết. III.Kết luận: - Bài thơ để lại nhiều dư vị trong tâm hồn, chạm đến cõi sâu kín và thường nhật trong cuộc sống tình cảm của mỗi con người. Dường như ND vừa nói hộ vừa nhắc nhở cho nhiều người về lẻ sống ở đời, đặc biệt là thái độ sống của mỗi người trong hiện tại đối với những gì gần gũi nhất trong cuộc sống của mình. IV. Củng cố GV dÆn dß häc sinh so¹n bµi míi: Sãng- Xu©n Quúnh. - TiÕt PPCT: TuÇn 12 TiÕt 36 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ CÚ PHÁP A- Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh : -Củng cố và nâng cao nhận thức về một số phép tu từ cú pháp ( phép lặp cú pháp, phép liệt kê, phép chêm xen ): đặc điểm và tác dụng của chúng. - Biết phân tích các phép tu từ cú pháp trong văn bản và biết sử dụng chúng khi cần thiết. B- Phương tiện : SGK,SGV, Thiết kế dạy học, bảng phụ C- Phương pháp : Thảo luận nhóm, phát vấn, gîi më D- Tiến trình dạy học : 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ : 3. Bài mới : Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ CÚ PHÁP A- Cñng cè l¹i lý thuyÕt Gv: §a hÖ thèng lý thuyÕt vµo - Phép lặp cú pháp : bảng phụ để củng cố lại cho Đó là những câu hoặc những đoạn câu có chung một kiểu cấu.

(91) Hs.. Hoạt động 1 : Hướng dẫn học sinh lần lượt thực hiện các bài tập ở phép lặp cú pháp .. - Bài tập 1 - Bảng phụ 1 : - Yêu cầu HS nhận xét về kiểu cấu trúc cú pháp của câu (1), (2) và kiểu cấu trúc cú pháp đó có tác dụng như thế nào - Hỏi : Cách nhận biết phép lặp cú pháp ? - HS thấy được. Hướng dẫn HS làm bài tập,. tạo cú pháp - Phép liệt kê : Sự sắp xếp nối tiếp những đơn vị cú pháp đồng loại ( nhưng khác nhau về từ ngữ ) nhằm tạo ra những ý nghĩa bổ sung về mặt nhận thức hoặc thể hiện cách đánh giá, cảm xúc chủ quan về các sự vật được đưa ra - Phép chêm xen : Là những từ ngữ ( có khi là một tổ hợp từ có dạng một câu trọn vẹn ) trong câu, nhưng không có quan hệ ngữ pháp giữa câu này với phần câu chứa chúng nhằm chi tiết hoá sự việc, làm cho lời văn linh hoạt… - Phần chêm xen trên chữ viết được tách ra bằng dấu ngang cách, dấu ngoặc đơn hoặc dấu phẩy. B.Thực hiện các bài tập:. “ Buồn thay ! ( 1 ) Đàn muỗi vo ve bay, đùa nhau quanh ngọn đèn.(2) Lá cây sột soạt rụng, đuổi nhau trên đường nhựa” ( Nguyễn Công Hoan ) - Câu (1) và (2) cùng có chung một kiểu cấu trúc cú pháp, từng bộ phận trong chúng ( trước và sau dấu phẩy ) cũng có chung một kiểu cấu tạo cú pháp. Tác dụng : Tạo ra tính đơn điệu gợi thêm cảm giác “ buồn” bằng sự đều đều về nhịp điệu lặp lại nhau của 2 câu . 1. Bài tập 1: a) Câu có hiện tượng lặp kết cấu cú pháp : + Hai câu bắt đầu từ “ Sự thật là ”. + Hai câu bắt đầu từ “ Dân ta”. - Phân tích kết cấu cú pháp đó : + Kết cấu lặp ở hai câu bắt đầu từ “ Sự thật là” “: P – C – V1 – V2. Kết cấu khẳng định ở vế đầu và bác bỏ ở vế sau. + Kết cấu lặp ở hai câu bắt đầu từ “ Dân ta” : C – V – Tr. -Tác dụng : Tạo cho lời tuyên ngôn âm hưởng đanh thép, hào hùng, thích hợp với việc khẳng định nền độc lập của Việt Nam, đồng thời khẳng định thắng lợi của CMT8 là đánh đổ chế độ thực dân và chế độ phong kiến. b. Các câu có lặp kết cấu cú pháp: Câu 1, 2 - Câu 3,4,5.

(92) chia HS thành từng nhóm để thảo luận. Chốt lại đáp án của bài tập. -Bài tập 2 : Yêu cầu HS đọc ngữ liệu trong SGK và xác định yêu cầu của bài tập.. - Bài tập 3 : HS về nhà làm.. Hoạt động 2 : Hướng dẫn HS thực hành về phép liệt kê . Bảng phụ 2 : -Hướng dẫn HS làm bài tập, chia nhóm để HS thảo luận. - GV chốt lại đáp án của bài tập.. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS thực hành về phép chêm xen . - Bảng phụ 3 : - Yêu cầu HS nhận xét về tác dụng của phép chêm xen trong câu trên.. - Tác dụng : Khẳng định mạnh mẽ chủ quyền của chúng ta và bộc lộ cảm xúc sung sướng, tự hào, sảng khoái đối với thiên nhiên, đất nước khi giành được quyền làm chủ đất nước. c. Đoạn thơ vừa lặp từ ngữ, vừa lặp cú pháp. Ba cặp câu lục bát lặp các từ nhớ sao và lặp kết cấu ngữ pháp của kiểu câu cảm thán. - Tác dụng : Biểu hiện nỗi nhớ da diết của người ra đi đối với những cảnh sinh hoạt và cảnh vật thiên nhiên ở Việt Bắc. 2. Bài tập 2 : So sánh : a) Ở mỗi câu tục ngữ, hai vế lặp cú pháp nhờ phép đối chặt chẽ về số lượng tiếng, về từ loại, về kết cấu ngữ pháp của từng vế. b) Ở phép đối, phép lặp cú pháp đòi hỏi mức độ chặt chẽ hơn: số tiếng ở hai câu bằng nhau. Hơn nữa, phép lặp còn phối hợp với phép đối ( đối ứng từng tiếng trong hai vế về từ loại, về nghĩa; trong mỗi vế còn dùng từ đồng nghĩa, trái nghĩa tương ứng ) c. Ở thơ Đường luật, phép lặp cú pháp cũng đòi hỏi mức độ chặt chẽ cao: kết cấu ngữ pháp giống nhau, số lượng tiếng bằng nhau, các tiếng đối nhau về từ loại và nghĩa ( đặc biệt giữa hai câu thực và hai câu luận của bài thất ngôn bát cú ) d. Ở văn biền ngẫu, phép lặp cú pháp cũng thường phối hợp với phép đối. Điều đó thường tồn tại trong một cặp câu ( câu trong văn biền ngẫu có thể dài, không cố định về số tiếng ) II. Phép liệt kê : - Bài tập: a. Phép liệt kê đã phối hợp với phép lặp cú pháp. Tác dụng : nhấn mạnh và khẳng định sự đối đãi chu đáo, đầy tình nghĩa của Trần Quốc Tuấn đối với tướng sĩ trong mọi hoàn cảnh. b. Phép lặp cú pháp ( các câu có kết cấu ngữ pháp giống nhau : C- V ( + phụ ngữ chỉ đối tượng ) phối hợp với phép liệt kê để vạch tội ác của thực dân Pháp, chỉ mặt vạch tên kẻ thù dân tộc. Cũng cùng mục đích ấy là cách tách dòng liên tiếp, dồn dập. III. Phép chêm xen : Bài tập 1 : -Tất cả các bộ phận in đậm trong các bài tập a, b, c, d đều ở vị trí giữa câu hoặc cuối câu, sau bộ phận được chú thích. - Các bộ phận đó đều được tách bằng ngữ điệu khi nói, khi đọc..

(93) - Hỏi: Cách nhận biết phép chêm xen ? - Hướng dẫn HS làm bài tập 1.Chia nhóm để thảo luận - GV chốt lại đáp án của bài tập - Bài tập 2 : HS về nhà thực hiện. - TiÕt PPCT: TuÇn 13 TiÕt 37 - Ngµy so¹n: ................................... Còn khi viết thì chúng được tách ra bằng dấu phẩy, dấu ngoặc đơn hoặc dấu gạch ngang. - Chúng có tác dụng ghi chú hoặc giải thích cho từ ngữ đi trước, bổ sung thông tin thêm sắc thái về tình cảm, cảm xúc của người viết. Bài tập 2 : HS về nhà thực hiện IV. Củng cố, dặn dò : Lưu ý HS vận dụng những hiểu biết về các biện pháp tu từ cú pháp vào quá trình đọc - hiểu văn bản và tạo lập văn bản - Làm các bài tập về nhà. - Soạn bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh theo các câu hỏi 1,2,3 trong SGK.. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... SÓNG - Xuân Quỳnh –. A. Môc tiªu bµi häc Giúp HS: - Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và niềm khát khao của người phụ nữ về một tình yêu thuỷ chung, bất diệt. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật kết cấu, xây dựng hình ảnh, nhịp diệu và ngôn từ của bài thơ. B. Ph¬ng thøc tiÕn hµnh: 1. Phương pháp dạy học: - Hướng dẫn HS tiếp cận và khám phá tác phẩm qua phát vấn, đàm thoại về các hình ảnh, từ ngữ, âm điệu của bài thơ. - Kết hợp việc đọc diễn cảm với các hình thức nêu vấn đề, phát vấn, đàm thoại, thảo luận nhóm. 2. Phương tiện dạy học: SGK, SGV, thiết kế bài dạy, tài liệu tham khảo. C. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Giới thiệu bài mới. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt SÓNG (Tiết 01) - Xuân Quỳnh – Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu I. T×m hiÓu chung chung 1. T¸c gi¶ HS đọc phần Tiểu dẫn ?Tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ - Tên đầy đủ là : Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 - 1988) nhµ th¬ Xu©n Quúnh? - Quª qu¸n : Lµng La Khª, huyÖn Hoµi §øc, Hµ T©y. - Tõng lµ diÔn viªn móa, biªn tËp b¸o v¨n nghÖ, uû viªn ban chÊp hµnh Héi nhµ v¨n ViÖt Nam khãa III.

(94) ?Cho biÕt xuÊt xø, hoµn c¶nh ra đời bài thơ Sóng?. Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu văn bản HS đọc bài thơ. GV tổ chức cho c¶ líp th¶o luËn vÒ nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t chung vÒ bµi th¬ (GV gîi ý : ©m ®iÖu, nhÞp ®iÖu, h×nh tîng, ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh tîng,...). (Cã thÓ chia tæ nhãm vµ giao cho mçi nhãm th¶o luËn vÒ mét khÝa c¹nh) 2. HS đọc 4 khổ thơ đầu, phân tÝch ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh tîng sãng vµ c¸c thñ ph¸p nghÖ thuật đặc sắc. Gîi ý t×m hiÓu: - Nh÷ng tr¹ng th¸i cña sãng ë khæ th¬ thø nhÊt. - Nh÷ng suy t cña nhµ th¬ trong khæ 2, 3. - Nh÷ng c©u hái vµ lêi c¾t nghÜa ë khæ 3 vµ 4.. - Vụ tại nạn giao thông năm 1988 đã cớp đi sự sống của cả gia đình tác giả. - S¸ng t¸c tõ khi cßn lµ diÔn viªn móa. - T¸c phÈm chÝnh: - C¸c tËp th¬ : T¬ t»m - Chåi biÕc (1963), Hoa däc chiÕn hµo (1968), Giã Lµo c¸t tr¾ng (1974), Lêi ru trên mặt đất (1978), Bầu trời trong quả trứng (1982), Hoa cỏ may (1989), Tù h¸t (1984)... - NÐt tiªu biÓu : Xu©n Quúnh thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trÎ thêi kú chèng Mü. Th¬ Xu©n Quúnh lµ hån th¬ phô n÷ nhiÒu tr¾c Èn, hån nhiªn, tơi tắn, chân thành, đằm thắm, da diết trong khát vọng về tình yêu và hạnh phúc đời thờng. 2. Bµi th¬ Sãng - Đây là bài thơ tình tiêu biểu, đợc sáng tác năm 1967 trong chuyÕn ®i vïng biÓn Diªm §iÒn. Bµi th¬ rót tõ tËp Hoa däc chiÕn hµo, NXB V¨n häc 1968. II. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ bµi th¬: a) Hình tợng sóng đợc tái hiện qua nhạc điệu bài thơ - H×nh tîng sãng diÔn t¶ nh÷ng c¶m xóc, nh÷ng s¾c th¸i t×nh c¶m võa phong phó ®a d¹ng, võa thiÕt tha s«i næi cña mét tr¸i tim đang rạo rực yêu đơng. - H×nh tîng sãng hiÖn lªn qua nhÞp ®iÖu nhÑ nhµng, lóc s«i næi dån dËp, lóc dÞu ªm s©u l¾ng nh nhÞp sãng ngoµi biÓn kh¬i, còng lµ nhÞp cña nh÷ng con sãng t×nh c¶m cña mét tr¸i tim khao khát yêu đơng. - Nhµ th¬ sö dông thÓ th¬ 5 ch÷ víi nh÷ng dßng th¬ liÒn m¹ch Ýt ng¾t nhÞp, sù trë ®i trë l¹i håi hoµn cña h×nh tîng sãng, biÖn pháp điệp từ ngữ, điệp cấu trúc, những từ láy,… đã tạo nên nhạc điệu của những con sóng, đợt sóng liên tiếp gối lên nhau lóc trµn lªn s«i næi, lóc l¾ng l¹i dÞu ªm. b) H×nh tîng sãng mang ý nghÜa biÓu tîng cho t×nh yªu vµ t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh (ngêi phô n÷) trong bµi th¬ : - Sãng lµ biÓu tîng cho sù bÝ Èn trong t×nh yªu, biÓu tîng cho niÒm kh¸t khao mét t×nh yªu lín, mét t×nh yªu m·nh liÖt. - Sãng lµ biÓu tîng cho nçi nhí trong t×nh yªu cña ngêi phô n÷. - Sãng lµ biÓu tîng cho sù thñy chung trong t×nh yªu cña ngêi phô n÷. - Sãng lµ biÓu tîng cho nh÷ng tr¨n trë, lo ©u trong câi lßng ngêi phô n÷ ®ang yªu. - Sãng lµ biÓu tîng cho kh¸t väng m·nh liÖt muèn bÊt tö hãa t×nh yªu. 2. Sãng - sù bÝ Èn trong t×nh yªu - niÒm kh¸t khao mét t×nh yªu lín + Khæ th¬ thø nhÊt thÓ hiÖn hai tr¹ng th¸i cña sãng còng lµ hai trạng thái của tình yêu tởng nh đối lập nhng rất thống nhất (d÷ déi- dÞu ªm; ån µo- lÆng lÏ). §ã lµ sù bÝ Èn cña t×nh yªu. Cũng nh sóng, con ngời tìm đến "biển lớn tình yêu" để hiểu m×nh h¬n (S«ng kh«ng hiÓu næi m×nh/ Sãng t×m ra tËn bÓ). + Khổ thơ thứ hai là phát hiện sự tơng đồng giữa sóng và quy luËt mu«n thuë cña t×nh yªu. Sãng "ngµy xa" vµ sãng "ngµy.

(95) sau" vÉn thÕ gièng nh "nçi kh¸t väng t×nh yªu/ Båi håi trong ngùc trÎ". + Khổ thơ thứ ba và thứ t tác giả dùng để cắt nghĩa về nguồn gèc cña sãng vµ n¬i b¾t ®Çu cña t×nh yªu. C¸i hay cña ®o¹n th¬ lµ sù ®Çu hµng cña nhËn thøc, lµ sù bÊt lùc trong l«gic lÝ trÝ (Em còng kh«ng biÕt n÷a/ Khi nµo ta yªu nhau). *Cñng cè: - N¾m c¸c luËn ®iÓm 1 vµ 2. - So¹n tiÕp tiÕt 02.. HÕt tiÕt 37 chuyÓn tiÕt 38. - GV tæ chøc cho HS b×nh vÒ cái hay cái đẹp của khổ thơ thø 5, khæ th¬ diÔn t¶ : sãngbiÓu tîng cho nçi nhí trong t×nh yªu. Gîi ý : nhËn xÐt vÒ sè c©u cña khæ (sè c©u t¶ sãng, sè c©u nãi vÒ em), c¸ch dïng thñ pháp điệp, đối, liên tởng,.... 3. Sãng- nçi nhí trong t×nh yªu cña ngêi phô n÷. + Con sãng thao thøc ë mäi chiÒu kh«ng gian, thêi gian còng nh : "Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức". + Nhà thơ dùng liên tởng đan cài để đồng nhất "sóng" và "em". Sóng vỗ ngày đêm ở mọi tầng không gian dù "dới lòng sâu" hay "trên mặt nớc". Bằng cách điệp và đối, nhà thơ muốn khám phá đến tận cùng những con sóng cũng nh khám phá đến tận cùng nỗi nhớ. Từ một thực tế là con sóng nào cũng hớng về bờ cát, Xuân Quỳnh liên tởng tới nỗi nhớ trong tình yêu. Liên tởng này đã đa đến sự đồng nhất giữa "sóng" và "em". Thành thử 4 câu tả sóng thực chất là để tả lòng em và 2 câu nói về nỗi nhớ của em mà trong lòng chao đảo, cồn cào nh cã sãng. 4. Sãng- sù thñy chung trong t×nh yªu cña ngêi phô n÷. + Nhà thơ sử dụng kết cấu : dẫu… thì… cùng với những đối lập (xuôi- ngợc, Bắc- Nam) để khẳng định : "Nơi nào em cũng nghÜ/ Híng vÒ anh mét ph¬ng"..

(96) - GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh tîng sãng trong khæ th¬ thø 6 vµ thø 7 Gîi ý : - Sãng biÓu tîng cho ®iÒu g× ? - Điều đó đợc biểu đạt nh thế nµo ? - C¸ch nãi kh¸c l¹ cña Xu©n Quúnh ë ®©y lµ g× ? HiÖu qu¶ nghÖ thuËt cña c¸ch nãi Êy?. - HS nhớ lại một đặc điểm của hån th¬ Xu©n Quúnh vµ cho biết đặc điểm ấy đợc thể hiện nh thÕ nµo trong khæ th¬ thø 8? Gîi ý : - Th¬ Xu©n Quúnh chøa nhiÒu tr¨n trë, ©u lo. - Điều đó có thể hiện ở khổ thơ thø 8 kh«ng ? thÓ hiÖn nh thÕ nµo ?. GV yêu cầu HS đọc lại cả bài th¬ vµ nhËn xÐt ý nghÜa biÓu tîng cña sãng ë khæ th¬ kÕt.. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết HS xem lại toàn bộ phần đọchiểu và thảo luận, rút ra. Những chữ "xuôi", "ngợc" gắn với không gian đối cực "Bắc", "Nam" mang ý nghÜa t¬ng ph¶n quyÕt liÖt. ý nghÜa t¬ng ph¶n còn đợc nhấn mạnh hơn bởi hai từ "dẫu" đặt ở hai đầu câu th¬. B×nh thêng ngêi ta hay nãi: ngîc vÒ ph¬ng B¾c, xu«i vÒ phơng Nam nhng ở đây Xuân Quỳnh đã nói ngợc lại (xuôi Bắc- ngợc Nam). Đối với ngời phụ nữ đang yêu, dù cuộc đời có thay đổi, dù vũ trụ có biến thiên cũng không hề quan träng. §iÒu quan träng nhÊt lµ "ph¬ng anh", dï ë ®©u, lµ "Nam" hay "B¾c", ph¶i "xu«i" hay "ngîc" em còng híng vÒ. + Ngoài việc khẳng định tình yêu chung thủy, Xuân Quỳnh còn muốn đề cập đến những thử thách trong tình yêu. Tình yêu cho ta søc m¹nh vît qua thö th¸ch vµ qua thö th¸ch t×nh yªu cµng thªm bÒn v÷ng. 5. Sãng- nh÷ng tr¨n trë, lo ©u trong câi lßng ngêi phô n÷ ®ang yªu Đó là nỗi lo âu về cái hữu hạn của đời ngời, của tình yêu. Xuân Quỳnh vốn rất nhạy cảm với thời gian và sự biến đổi đặc biệt là sự biến đổi của cuộc đời và lòng ngời. Sự nhạy cảm ấy thờng dẫn chị tới tâm trạng âu lo. Cho nên trong thơ chị ta thấy xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu c©u hái : - Sao kh«ng cµi khuy ¸o l¹i anh ? - Em chê anh, anh cã vÒ kh«ng ? - Ai biết lòng anh có đổi thay ? - §èt lßng em c©u hái Yªu em nhiÒu kh«ng anh ? Ngay nh lóc nµy, trong tr¹ng th¸i h¹nh phóc cña t©m hån ngêi phụ nữ đang yêu, thấy cuộc đời tất cả còn ở phía trớc vậy mà vẫn cứ hiện ra một thoáng âu lo về cái hữu hạn của đời ngời, c¸i mong manh cña t×nh yªu : Cuộc đời tuy dài thế N¨m th¸ng vÉn ®i qua Nh biÓn kia dÉu réng M©y vÉn bay vÒ xa. 6. Sãng- kh¸t väng bÊt tö hãa t×nh yªu + Nhà thơ sử dụng những đại lợng lớn có tính ớc lệ (trăm, ngµn) cïng víi nh÷ng h×nh ¶nh thuéc vÒ v« biªn (biÓn, sãng). + Kh¸t väng cña t©m hån ngêi phô n÷ ®ang yªu thËt m·nh liÖt. Đó là khát vọng của muôn đời, muôn ngời, khát vọng mang giá trị nhân bản sâu sắc, cao đẹp. III. Tæng kÕt + Sóng là một hình tợng không mới nhng trở nên rất đẹp, một vẻ đẹp rất riêng trong cảm nhận của hồn thơ Xuân Quỳnh. + Bằng hình tợng sóng, Xuân Quỳnh đã nói đợc những điều gi¶n dÞ mµ lín lao cña t©m hån ngêi phô n÷ ®ang yªu. + Khát vọng tình yêu đợc gửi vào sóng là khát vọng thành thực, khÈn thiÕt, nång nµn vµ rÊt nh©n v¨n..

(97) những nhận xét, đánh giá chung vÒ gi¸ trÞ cña bµi th¬.. GV dÆn dß häc sinh so¹n bµi míi. - TiÕt PPCT: TuÇn 13 TiÕt 39 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... LUYỆN TẬP VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: 1. Hiểu được thế nào là vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt và việc vận dụng kết hợp các phương thức đó đem lại những lợi ích gì đối với công việc làm văn. 2. Nắm được kiến thức và cách vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt, tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh trong một bài văn nghị luận để nâng cao hiệu quả nghị luận của bài văn đó. B. Phương pháp và phương tiện lên lớp: 1. Phương pháp: Phát vấn, đàm thoại, thảo luận nhóm. 2. Phương tiện: Sách giáo khoa, sách giáo viên, TKBG ngữ văn 11 C. Tiến trình lên lớp: 1. ổn định lớp 2. Bài cũ 3. Bài mới: Trong bài văn nghị luận, việc kết hợp các phương thức biểu đạt, tự sự, miêu tả, biểu cảm đem lại sự hấp dẫn, sinh động cho bài văn nghị luận. Để sử dụng tốt các phương thức biểu đạt trong bài văn, chúng ta cùng đi vào “luyện tập” vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận. Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS ôn tập kiến thức qua luyện tập trên lớp HS làm việc cá nhân, trả lời. - Các phương thức biểu đạt gồm 6 phương thức - Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt thể hiện ở sự phối hợp chặt chẽ các phương thức vận dụng. Yêu cầu cần đạt I/ Luyện tập trên lớp. 1. Đưa các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm vào bài văn nghị luận: - Việc đưa các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm vào bài văn nghị luận là rất cần thiết, làm cho bài văn sinh động, thuyết phục. - Khi đưa các yếu tố tự sự, miêu tả,biểu cảm vào bài văn nghị luận đúng lúc đúng cách, mỗi yếu tố đó sẽ giúp cho bài văn có sức thuyết phục cả về nhận thức và tình cảm..

(98) với phương thức chính và giữa các phương thức với nhau thành một thể thống nhất chặt chẽ, lôgic thuyết phục. - Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận cần xuất phát từ mục đích và nội dung nghị luận của văn bản - Yêu cầu HS chú ý SGK, trả lới các câu hỏi ở mục1.1, 1.2,1.3- trang 158. - Tổ chúc cho Hs thảo luận về đoạn văn nghị luận (đã chuẩn bị sẵn ở nhà theo nhóm , trình bày trên bảng phụ - Theo dõi trao đổi của lớp, nhận xét và yêu cầu rút ra lí thuyết qua câu hỏi gợi mở - Yêu cầu HS chú ý câu hỏi 2 mục 1 ( SGK), đọc ngữ liệu phân tích và rút ra kết luận. - Gợi ý : Nội dung văn bản nói gì? Những yếu tố thuyết minh là yếu tố nào?Hiệu quả diễn đạt như thế nào? - Tổ chức cho lớp luyện tập – yêu cầu Hs làm việc cá nhân, trình bày trước lớp, tập thể nhận xét, rút kinh nghiệm - Chốt lại kiến thức qua kết quả thực hành của HS, dựa theo phần Ghi nhớ trong SGK - Hướng dẫn HS luyện tập ở nhà các bài tập 1,2 ( SGK ). 2. Đưa yếu tố thuyết minh vào bài văn nghị luận: - Việc kết hợp vận dụng phương thức thuyết minh trong bài nghị luận là cần thiết. - Tác dụng: Tạo sự thuyết phục cho luận điểm bằng việc trình bày một cách chính xác khách quan, khoa học vấn đề ở nhiều góc nhìn ( Lí thuyết, thực tiễn...) 3. Bài tập vận dụng: + Bài tập 3: (SGK ) - Có thể viết về một nhà thơ hoặc nhà văn đã học trong chương trình hoặc thường xuyên đọc và nắm vững. - Đưa ra những ý kiến nhận định, đánh giá và thuyết phục người đọc qua việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt. => Ghi nhớ: ( SGK ). II/ Luyện tập ở nhà: Bµi tËp 1: Cả 2 nhận định đều đúng vì : - Mét bµi v¨n nghÞ luËn chØ hÊp dÉn khi sö dông kÕt hîp c¸c phơng thức biểu đạt nếu không nó rất dễ xa vào trừu tợng, kh« khan.... - T¸c phÈm nghÞ luËn chØ vËn dông mét ph¬ng ph¸p sÏ r¬i vµo đơn điệu, nhàm chán, khô cứng. Bµi tËp 2 : Viết bài theo chủ đề : Gia đình trong thời hiện đại. *. Củng cố: - Việc vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận là cần thiết. - Việc vận dụng các phương thức biểu đạt phải xuất phát từ yêu cầu và mục đích nghị luận. - Kết hợp nhuần nhuyễn các phương thức người viết có thể làm cho tiến trình nghị luận đặc sắc, hấp dẫn. * Dặn dò: - Chuẩn bị bài mới : Đọc- hiểu bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-Ca” ( Thanh Thảo).

(99) - TiÕt PPCT: TuÇn 14 TiÕt 40 - Ngµy so¹n: ................................... - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ............ §µN GHI - TA CñA LORCA -Thanh ThảoA. Mục tiêu bài học: Giúp HS: - Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Lor- ca trong mạch cảm xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của tác giả bài thơ. - Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo trong hình thức biểu đạt mang phong cách hiện đại. B. Phương pháp - Đọc diễn cảm. - Kết hợp phát vấn, giảng bình, thảo luận nhóm. C. Phương tiện: Sgk, Sgv, tài liệu tham khảo, bảng phụ… D. Tiến trình dạy học: - Ổn định lớp. - KT bài cũ. - Bài mới: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm I/ Giới thiệu chung: hiÓu chung 1/ Tác giả: (Sgk) - GV yêu cầu 1 Hs đọc Tiểu 2/ Sự nghiệp: dẫn (sgk). a/ Tác phẩm: (Sgk) - GV: Hãy trình bày những nét b/ Đặc điểm thơ: chính về nhà thơ Thanh - Là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các Thảo; Những tác phẩm tiêu vấn đề xã hội và thời đại. biểu và đặc điểm của thơ - Thể hiện sự cách tân thơ Việt: đào sâu cái tôi nội cảm; cách Thanh Thảo. biểu đạt mới với câu thơ tự do, xoá bỏ ràng buộc khuôn sáo bằng nhịp điệu, cách gieo vần… - GV: Bổ sung các kiến thức 3/Bài thơ: về Lor-ca; về trào lưu văn học a/ Xuất xứ: siêu thực; về trào lưu văn học - Rút trong tập “Khối vuông Ru – bích”. tượng trưng… - Thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo: giàu suy tư, nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực. b/ Bố cục: Gồm 4 phần: GV: Gọi 1 HS đọc bài thơ. * Câu 1 – 6: Lor-ca – con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong - GV: Cho HS xác định bố cục. khung cảnh chính trị, nghệ thuật Tây Ban Nha. - GV: Nhận xét cách chia bố * Câu 7- 18: Lor-ca với cái chết oan khuất và nỗi xót xa về sự cục của hs và điều chỉnh, bổ dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật..

(100) sung.. GV: Theo em qua bài thơ nhà thơ muốn nói lên điều gì? (Câu hỏi tìm chủ đề). Hoạt động 2: hớng dẫn tìm hiÓu v¨n b¶n - GV: đọc lại 18 dòng thơ đầu. GV: Em có suy nghĩ gì khi bắt gặp h/ả “Áo choàng đỏ gắt”, “ tiếng đàn ghi ta…?”. - GV:Các h/ả “đi lang thang, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn, hát nghêu ngao, li la…” giúp ta liên tưởng đến điều gì? - GV dẫn dắt chuyển ý: Từ bối cảnh chính trị và nghệ thuật TBN lúc bấy giờ số phận bi thương của Lor-ca. - GV:Tác giả đã tái hiện cái chết oan khuất của Lor-ca qua các h/ả, chi tiết nào?. - GV: Cảm nhận của em về các bpnt được tác giả sử dụng trong bài thơ? (ý nghĩa của các biện pháp nghệ thuật đó?) GV: Nhận xét, giảng giải, bổ. * Câu 19- 22: Niềm xót thương Lor-ca. * Câu 23- 31: Suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca. c/ Chủ đề: - Khắc hoạ cuộc đời nghệ sĩ Lor-ca với lý tưởng cách tân nghệ thuật và cái chết oan khuất. - Thể hiện niềm ngưỡng mộ và xót thương của tác giả đối với Lor-ca. II. Đọc - hiểu văn bản: 1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca: a/ Lor-ca, một con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha: - Áo choàng đỏ: + Gợi bản sắc văn hoá Tây Ban Nha. + H/ả Lor-ca như một đấu sĩ với khát vọng dân chủ trước nền chính trị Tây Ban Nha độc tài lúc bấy giờ. - Tiếng đàn: + Ghi ta: nhạc cụ của người Tây Ban Nha. + Tài năng nghệ thuật của Lor-ca với khát vọng cách tân nghệ thuật - Đi lang thang; vầng trăng chếnh choáng; yên ngựa mỏi mòn; hát nghêu ngao; li la…: + Phong cách nghệ sĩ dân gian tự do. + Sự cô đơn của Lor-ca trước thời cuộc chính trị, trước nghệ thuật Tây Ban Nha già cỗi. b/ Lor-ca và cái chết oan khuất: - Hình ảnh: + Áo choàng bê bết đỏ – Gợi cảnh tượng khủng khiếp về cái chết của Lor-ca. + Tiếng ghi ta: . nâu: trầm tĩnh, nghĩ suy. . xanh: thiết tha, hy vọng. . tròn bọt nước vỡ tan: bàng hoàng, tức tưởi. . ròng ròng máu chảy: sự đau đớn, nghẹn ngào. => Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể. - Biện pháp nghệ thuật: + Đối lập: Hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết đỏ khát vọng >< hiện thực phũ phàng (giữa tiếng hát yêu đời vô tư, giữa tình yêu cái Đẹp và hành động tàn ác, dã man)..

(101) sung và cho hs ghi vở những nét cơ bản. (Tránh sự áp đặt cách hiểu cho hs, tôn trọng ý kiến riêng của các em) - GV: Đọc phần thơ còn lại. - GV: Theo em, Lor-ca muốn nhắn gửi thông điệp gì qua câu nói “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”? - GV: Cho hs nêu cảm nhận 4 câu thơ “Không ai chôn …cỏ mọc hoang”. - GV: Yêu cầu hs giải mã các h/ả “giọt nước mắt , đường chỉ tay, dòng sông, lá bùa, chiếc ghi ta màu bạc…”. - GV: Định hướng cách hiểu. - GV: Tiếng “Li la- li la- li la” trong bài thơ có ý nghĩa gì? - GV: định hướng. Hoạt động 3:Hớng dẫn tổng kÕt -GV: Yêu cầu hs tự tổng kết bài học về phương diện nội dung và nghệ thuật. -GV: Nhận xét, định hướng ý chính.. + Nhân hoá: Tiếng ghi ta… máu chảy. + Hoán dụ: Áo choàng, tiếng ghi ta Lor-ca. + Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động… * Với việc sử dụng biện pháp nghệ thuật tài tình, tác giả đã khắc hoạ thật ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn của người nghệ sĩ Lor-ca. 2/ Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor-ca - Lời Lor-ca (đề từ): “Khi tôi chết …cây đàn.” + Niềm đam mê nghệ thuật. + Hãy biết quên nghệ thuật của Lor-ca để tìm hướng đi mới. - “Không ai chôn cất… cỏ mọc hoang” + Nghệ thuật của Lor-ca (cái đẹp): có sức sống và lưu truyền mãi mãi như “cỏ mọc hoang”. + Phải chăng không ai dám vượt qua cái cũ, thần tượng để làm nên nghệ thuật mới. - Giọt nước mắt …trong đáy giếng: + Vầng trăng nơi đáy giếngsự bất tử của cái Đẹp. - Đường chỉ tay: ẩn dụ về định mệnh nghiệt ngã. -... dòng sông, ghi ta màu bạc... gợi cõi chết, siêu thoát. - Các hành động: ném lá bùa, ném trái tim: có ý nghĩa tượng trưng cho một sự giã từ, một sự lựa chọn. * Tiếng lòng tri âm sâu sắc đối với người nghệ sĩ, thiên tài Lor3/Yếu tố âm nhạc trong bài thơ - Chuỗi âm thanh “Li la- li la- li la” luyến láy ở đầu và cuối như khúc dạo đầu và kết thúc bản nhạc. - Sự kính trọng và tri âm Lor-ca- nghệ sĩ thiên tài. III. Tổng kết: 1/ Nghệ thuật: - Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc. - Sử dụng h/ả, biểu tượng - siêu thực có sức chứa lớn về nội dung. - Kết hợp hài hoà hai yếu tố thơ và nhạc. 2/ Nội dung: Tác giả bày tỏ nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết oan khuất của thiên tài Lor-ca- một nghệ sĩ khát khao tự do, dân chủ, luôn mong muốn cách tân nghệ thuật. - Dặn dò : Yêu cầu hs học thuộc lòng bài thơ, làm các bài tập ở SGK và chuẩn bị bài mới: Đọc thêm: Bác ơi!, Tự do.

(102) - TiÕt PPCT: TuÇn 14 TiÕt 41 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... Hớng dẫn đọc thêm: - Bác ơi ! (Tố hữu) - TỰ DO ( P. Ê-LUY-A ) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Cảm nhận đợc niềm đau đớn, tiếc thơng vô hạn của nhà thơ Tố Hữu, của nhân dân ta với Bác Hồ. Thấy đợc tình cảm biết ơn, ca ngợi công lao và tấm gơng sáng ngời của Bác. - Hiểu được bài thơ là khát vọng tự do mãnh liệt không chỉ của cá nhân nhà thơ mà còn là của nhân dân Pháp khi bị phát xít Đức xâm lược trong chiến tranh thế giới lần thứ 2. - Nắm được các biện pháp nghệ thuật cơ bản của bài thơ: điệp khúc, kết cấu vòng tròn, nhân cách hóa ... góp phần diễn tả cảm xúc dào dạt, tuôn trào. B. Ph¬ng ph¸p - §äc – hiÓu.

(103) - C©u hái gîi më C. TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc 1. KiÓm tra bµi cò 2. Bµi míi * Lời vào bài: Đã có rất nhiều người làm thơ về Bác Hồ nhưng có lẽ sáng tác nhiều nhất, hay nhất, sâu sắc và cảm động nhất là nhà thơ Tố Hữu: “Sáng tháng năm”, “Theo chân Bác”, “Bác ơi”... Trong đó, “Bác ơi” là bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. Bài thơ không chỉ là tiếng lòng của nhà thơ mà còn là tiếng lòng của cả dân tộc Việt Nam đối với Bác Người anh hùng giải phóng dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam – trong giờ khắc Bác đi xa. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt Động 1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Bác ơi” - Gọi HS đọc tiểu dẫn SGK/167. - Em hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ?  GV nhận xét, chốt ý * Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc, tìm hiểu văn bản : * Hướng dẫn HS đọc diễn cảm  GV nhận xét cách đọc của HS, sau đó đọc lại * Hướng dẫn HS tìm bố cục: + Theo em, bài thơ chia làm mấy phần? Đại ý của từng phần?  GV nhận xét cách chia của HS, phân tích tính hợp lý của các ý kiến, thống nhất cách chia 3 phần: * Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản - Hướng dẫn HS tìm hiểu 4 khổ thơ đầu + Nỗi đau xót lớn lao khi Bác qua đời được thể hiện như thế nào? (Cảnh vật? Lòng người?) Giữa cảnh vật và. I. Hoàn cảnh ra đời: - Ngày 02/9/1969, Bác Hồ từ trần, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho cả dân tộc Việt Nam. Trong hoàn cảnh ấy, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ “Bác ơi”.. II. Đọc – hiểu văn bản: 1- Bố cục: 3 phần - Bốn khổ đầu: Nỗi đau xót trước sự kiện Bác qua đời. - Sáu khổ tiếp: Hình tượng Bác Hồ. - Ba khổ cuối: Cảm nghĩ khi Bác qua đời. 2. Tìm hiểu văn bản: a) Bốn khổ đầu: Nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác qua đời. - Lòng người: + Xót xa, đau đớn: chạy về, lần theo lối sỏi quen thuộc, bơ vơ đứng nhìn lên thang gác. + Bàng hoàng không tin vào sự thật: “Bác đã đi rồi sao Bác ơi”.

(104) con người có gì tương đồng? + Nhận xét, khái quát ý cho HS nắm. - Hướng dẫn HS tìm hiểu 6 khổ tiếp theo +Hình tượng Bác Hồ được thể hiện như thế nào? (GV gợi mở: về tình thương yêu, lý tưởng, lẽ sống...) + Nhận xét, khái quát ý - Hướng dẫn HS tìm hiểu 3 khổ cuối + Hãy cho biết cảm nghĩ của mọi người khi Bác ra đi? + Nhận xét, khái quát ý. * Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng kết về tác phẩm đã học.. Dựa vào phần Tiểu dẫn, em hãy tóm lược những nét cơ bản nhất về tác giả và tác phẩm? Nhận xét phần trả lời của hs, nhấn mạnh nội dung chính. Lưu ý hs: nguyên tác bài thơ. - Cảnh vật: + Hoang vắng, lạnh lẽo, ngơ ngác (phòng im lặng, chuông không reo, rèm không cuốn, đèn không sáng...) + Thừa thải, cô đơn, không còn bóng dáng Người. - Không gian thiên nhiên và con người như có sự đồng điệu “ Đời tuôn nước mắt/ trời tuôn mưa” Cùng khóc thương trước sự ra đi của Bác  Nỗi đau xót lớn lao bao trùm cả thiên nhiên đất trời và lòng người. b) Sáu khổ tiếp: Hình tượng Bác Hồ. - Giàu tình yêu thương đối với mọi người. - Giàu đức hy sinh. - Lẽ sống giản dị, tự nhiên, khiêm tốn.  Hình tượng Bác Hồ cao cả, vĩ đại mà giản dị, gần gũi c) Ba khổ cuối: Cảm nghĩ của mọi người khi Bác ra đi: - Bác ra đi để lại sự thương nhớ vô bờ - Lý tưởng, con đường cách mạng của Bác sẽ còn mãi soi đường cho con cháu. - Yêu Bác  quyết tâm vươn lên hoàn thành sự nghiệp cách mạng  Lời tâm nguyện của cả dân tộc Việt Nam III/ Tổng kết: - Bài thơ là tình cảm ngợi ca Bác, đau xót, tiếc thương khi Bác qua đời. Đó cũng là tấm lòng kính yêu Bác Hồ của Tố Hữu, cũng là của cả dân tộc Việt Nam - Bài thơ tiêu biểu cho giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, tha thiết của thơ Tố Hữu TỰ DO ( P. Ê-LUY-A) 1. Tác giả: - Pôn Ê-luy-a (1895-1952) là nhà thơ lớn nước Pháp. - Từng tham gia trào lưu siêu thực. Trong chiến tranh thế giới lần thứ 2, ông thoát ly chủ nghĩa siêu thực, cùng nhân dân Pháp kháng chiến chống chủ nghĩa phát xít. - Thơ ông mang đậm chất trữ tình chính trị, mang đậm hơi thở của thời đại 2. Bài thơ "Tự do": - Được viết vào mùa hè 1941, trong lúc nước Pháp đang bị phát xít Đức xâm lược, in trong tập "Thơ ca và chân lý, 1942" (1942). - Bài thơ được coi là kiệt tác, là thánh ca của thơ ca kháng.

(105) có 21 khổ thơ (không kể dòng cuối cùng: Tự do), không vần, không dấu chấm câu- trừ dòng cuối cùng. Bản dịch có 12 khổ thơ. Hướng dẫn cách đọc: giọng tha thiết, cảm xúc; nhấn giọng ở câu kết mỗi khổ thơ. . Gọi 1 hs đọc bài thơ * NHÓM 1 (C1 Sgk) - Xác định từ TỰ DO- chủ đề nhất quán và xuyên suốt các khổ thơ. - NHÓM 2:(câu 2 sgk)Tìm hiểu câu kết mỗi khổ thơ, cách lặp từ (trên ...trên) và nhạc điệu bài thơ. Bài thơ điệp cấu trúc "Trên ... trên ... Tôi viết tên em". "Em" ở đây nên hiểu như thế nào? Đây có phải là một bài thơ tình yêu không ? Từ đó khái quát chủ đề của bài thơ ? * Diễn giảng thêm: Bài thơ trữ tình chính trị, khắc họa không khí thời đại - mang đậm phong cách của tác giả. * NHÓM 3 (C3 sgk): Xác định từ "trên" trong bài thơ ở trường hợp nào chỉ không gian, trường hợp nào chỉ thời gian. Nêu ý nghĩa? 2. Tổ chức các nhóm trình bày trả lời câu hỏi được phân công. 3. Nhận xét.Gợi ý hs phát biểu bổ sung (nếu cần). Kết luận các nội dung chính.. chiến Pháp.. 3.Chủ đề bài thơ. - Em = Tự do (Tự do nhân hóa thành em- cách nói tha thiết, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liêng, sâu xa). Chủ đề: Khát vọng tự do cháy bỏng của nhà thơ (và của cả dân tộc Pháp) khi đất nước bị xâm lăng. 4. Những điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật : a, Kết cấu bài thơ: - Lặp kết cấu, cú pháp: 11/12 khổ thơ dịch (tương ứng 20/21 khổ thơ nguyên tác) lặp lại: "Trên ... trên ...Tôi viết tên em". - Điệp từ "trên" theo kiểu "xoáy tròn"  Hiệu quả nghệ thuật: Mạch cảm xúc hướng về tự do tuôn trào, triền miên, mạnh mẽ của những nô lệ rên xiết dưới ách phát xít. b. Không gian, thời gian biểu hiện Tự Do và cách thức liên tưởng . - Từ "trên" thể hiện cả không gian và thời gian: + Chỉ địa điểm - không gian( tôi viết Tự do ở đâu, vào đâu) + Chỉ thời gian ( t«i viết Tự do khi nào) - Cách thức liên tưởng: Hình ảnh trong các khổ thơ thể hiện sự liên tưởng ngẫu hứng (Tự do được viết mọi nơi, mọi lúc): + Viết tên em- Tự do lên những vật cụ thể, hữu hình . + Viết tên em - Tự do lên những cái trừu tượng, vô hình  Khát vọng Tự do hoá thân khắp không gian, xuyên suốt thời gian, hiện hữu trong cuộc đời mỗi con người. Kết luận: - Tình yêu tự do tha thiết tuôn trào trong trái tim nhà thơ đã đồng vọng trong tâm hồn cả dân tộc; Khát khao tự do biến thành khát khao hành động để giành lấy tự do cho tÊt c¶ mäi ngêi. - Vì thế, bài thơ được xem là thánh ca của thơ kháng chiến Pháp..

(106) * NHÓM 4: (Câu 4 sgk) "Tôi" có thể là tác giả và cũng có thể là độc giả của bài thơ; "viết" cũng có thể là ''ghi, chép '' hoặc "hành động". Từ đó hãy suy luận để chỉ ra tính chất thánh ca của bài thơ này trong cuộc kháng chiến chống phát xít Đức ? Nhấn mạnh: Hình ảnh thơ giản dị lấy từ cuộc sống nhưng vẫn rất sâu xa.. - TiÕt PPCT: TuÇn 14 TiÕt 42 - Ngµy so¹n: ................................... - Dặn dò: Chuẩn bị bài học Làm văn: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ............ LuyÖn tËp vËn dông kÕt hîp c¸c thao t¸c lËp luËn A .Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Củng cố kiến thức và kĩ năng cơ bản về các thao tác lập luận đã học. - Biết vận dụng các thao tác lập luận để viết đợc một văn bản nghị luận ngắn về một hiện tợng (vấn đề) trong đời sống hoặc trong văn học. B. Ph¬ng ph¸p: - ¤n tËp lÝ thuyÕt kÕt hîp luyÖn tËp nhËn biÕt C. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. LuyÖn tËp trªn líp 1. Ôn tập về các thao tác lập luận và những đặc trng cơ bản của *Hoạt động 1: Tổ chức luyện tập thao t¸c lËp luËn trªn líp Thao tác lập luận phân tích : chia đối tợng ra thành nhiều yếu tố, bộ Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái, phËn nhỏ để có thể nhận biết đối tợng một cách cặn kẽ, thấu đáo. bµi tËp trong SGK. HS cã thÓ - Thao t¸c lËp luËn so s¸nh : Lµm râ th«ng tin vÒ sù vËt b»ng c¸ch hoạt động tập thể theo nhóm, tổ đem nó đối chiếu với đối tợng sự vật khác quen thuộc hơn, cụ thể hoÆc c¸ nh©n. hơn để chỉ ra sự giống nhau và khác nhau giữa chúng Mét sè gîi ý : Thao tác lập luận giải thích : là giảng giải về các vấn đề liên quan - H·y nh¾c l¹i nh÷ng tao t¸c lËp đến đối tợng một cách cụ thể, rõ ràng cho ngời nghe, ngời đọc hiểu luận mà anh (chị) đã học cùng têng tËn. những đặc trng cơ bản của từng - Thao tác lập luận chứng minh : Mục đích của chứng minh là làm thao t¸c. ngời ta tin tởng về những ý kiến, nhận xét có đầy đủ căn cứ từ trong - §èi víi c¸c yÕu tè tù sù, miªu nh÷ng sù thËt hoÆc ch©n lý hiÓn nhiªn t¶, biÓu c¶m, GV cÇn cã nh÷ng Thao tác lập luận bác bỏ : Chính là dùng lý lẽ và chứng cứ để gạt bỏ giải thích thật thấu đáo. Vì nh÷ng quan điểm, ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác từ đó nêu ý nh÷ng yÕu tè nµy tëng lµ xa l¹ kiÕn đúng của mình để thuyết phục ngời nghe. víi v¨n nghi luËn nhng kú thùc.

(107) nÕu biÕt vËn dông hîp lý chóng sÏ lµm v¨n nghÞ luËn bít kh« khan, trõu tîng.. Tæ chøc luyÖn tËp vËn dông tæng hîp c¸c thao t¸c lËp luËn. - GV yªu cÇu HS xem xÐt mét ®o¹n v¨n b¶n trong SGK vµ tr¶ lêi c©u hái, yªu cÇu chØ ra cô thÓ tõng thao t¸c, ®a ra dÉn chøng cho tõng thao t¸c (kh«ng ph¶i tr¶ lêi mét c¸ch chung chung). GV híng dÉn HS thùc hµnh, viÕt v¨n b¶n cã sù kÕt hîp c¸c thao t¸c nghÞ luËn. - HS đọc kỹ đề bài - HS viÕt bµi dùa trªn gîi ý cña SGK (trong kho¶ng 15 - 20 phót). - HS tr×nh bµy bµi lµm tríc líp. HS chỉ ra trong bài đã sử dụng thao t¸c lËp luËn nµo. - HS kh¸c sÏ nhËn xÐt, bæ sung hoÆc ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn c¸c văn bản đã đợc trình bày. Hoạt động 2: Hớng dẫn luyện tập ë nhµ Bµi tËp 1 : Su tÇm 2 ®o¹n v¨n (hoặc bài văn hay) trong đó tác giả đã sử dụng kết hợp các thao t¸c lËp luËn. Bµi tËp 2 : ViÕt bµi v¨n nghÞ luËn cã vËn dông tæng hîp Ýt nhÊt 3 thao t¸c lËp luËn kh¸c nhau theo chủ đề : Một tác phẩm văn học mới ra đời và đang đợc nhiÒu ngêi quan t©m bµn luËn. Bµi tËp 3 : §äc v¨n b¶n - DÆn dß: VÒ nhµ so¹n bµi míi: Qu¸ tr×nh v¨n häc vµ phong c¸ch v¨n häc. - Thao tác lập luận bình luận : Nhằm đề xuất và thuyết phục ngời đọc tán đồng với nhận xét đánh giá, bàn luận của mình về một hiện tợng trong đời sống hoặc trong văn học. - Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh : nh÷ng yÕu tè nµy cã thÓ đem lại sự cụ thể, sống động cho văn nghị luận. 2. LuyÖn tËp vËn dông tæng hîp c¸c thao t¸c lËp luËn. - Các thao tác lập luận trong đoạn trích Tuyên ngôn độc lập. + Thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch. + Thao t¸c lËp luËn chøng minh. + Thao t¸c lËp luËn b×nh luËn. + Thao t¸c tù sù miªu t¶, biÓu c¶m. - Các thao tác này đợc vận dụng tổng hợp, kết hợp rất linh hoạt trong ®o¹n trÝch. 3. ViÕt bµi v¨n nghÞ luËn vËn dông tæng hîp c¸c thao t¸c lËp luËn Tham kh¶o bµi viÕt trong SGK.. II. LuyÖn tËp ë nhµ 1. Bµi tËp 1 : Su tÇm trong s¸ch b¸o nhÊt lµ c¸c s¸ch nghiªn cøu, phª b×nh v¨n häc. 2. Bµi tËp 2 : HS tù viÕt ë nhµ. 3.Bµi tËp 3 : §äc vµ ph©n tÝch, rót ra bµi häc kinh nghiÖm.. - TiÕt PPCT: TuÇn 15 TiÕt 43 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... Qu¸ tr×nh v¨n häc vµ phong c¸ch v¨n häc (tiÕt 1) A. Môc tiªu bµi häc:.

(108) - Nắm đợc khái niệm quá trình văn học, bớc đầu có ý niệm về các trào lu văn học tiêu biểu. - Hiểu đợc khái niệm phong cách văn học, biết nhận diện những biểu hiện của phong cách văn học. B. Ph¬ng ph¸p: - Nêu vấn đề: đặt câu hỏi để gợi dẫn, làm sáng tỏ vấn đề. - ứng dụng kiến thức lí luận để nhận biết sáng tác của một tác giả cụ thể. C. TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc: 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. Qu¸ tr×nh v¨n häc: 1. Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh v¨n häc: Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu V¨n häc lµ mét ngo¹i h×nh nghÖ thuËt, mét h×nh th¸i ý thøc x· qu¸ tr×nh v¨n häc hội đặc thù luôn vận động biến chuyển. Híng dÉn HS t×m hiÓu kh¸i TiÕn tr×nh ph¸t triÓn v¨n häc nh mét hÖ thèng chØnh thÓ víi sù niÖm qu¸ tr×nh v¨n häc. (Trh×nh thành, tồn tại, thay đổi có mối quan hệ khăng khít, chặt íc khi yªu cÇu Hs ®a ra kh¸i chÏ, h÷u c¬ víi thêi kú lÞch sö. niÖm : Qu¸ tr×nh v¨n häc, Qu¸ tr×nh v¨n häc lµ diÔn biÕn h×nh thµnh tån t¹i, ph¸t triÓn, GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i c¸c thay đổi của văn học qua các thời kỳ lịch sử. kh¸i niÖm : v¨n häc lµ g× ? Qu¸ tr×nh v¨n häc lu«n tu©n theo nh÷ng quy luËt chung. vµ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña + Thø nhất : văn học gắn bó với đời sống, thời đại nào văn hoá v¨n häc cã mèi quan hÖ nh Êy, nh÷ng chuyÓn biÕn cña lÞch sö x· héi thêng kÐo theo thÕ nµo víi c¸c thêi kú lÞch những biến động trong lịch sử phát triển của văn học. sö, lÊy vÝ dô cô thÓ vÒ mèi + Thø hai : V¨n häc ph¸t triÓn trong sù kÕ thõa vµ c¸ch t©n : quan hÖ gi÷a tiÕn tr×nh ph¸t v¨n häc d©n gian lµ céi nguån cña v¨n häc viÕt, ngêi sau kÕ triÓn v¨n häc vµ c¸c thêi kú thõa gi¸ trÞ v¨n häc cña ngêi tríc vµ t¹o nªn gi¸ trÞ míi. lịch sử, sau đó yêu cầu HS + Thứ ba : Văn học một dân tộc tồn tại vận động trong sự bảo lrút ra khái niệm: Quá trình u vµ tiÕp biÕn. Lµ mét dßng ch¶y cña v¨n häc thÕ giíi v¨n häc). 2. Trào lưu văn học GV híng dÉn HS t×m hiÓu vÒ Trào lưu văn học là một hiện tượng có tính chất lịch sử. Đó là trµo lu v¨n häc. một phong trào sáng tác tập hợp những tác giả, tác phẩm gần (Yêu cầu HS xác định đặc trng gũi nhau về cảm hứng, tư tưởng, nguyên tắc miêu tả hiện c¬ b¶n cña v¨n häc phôc hng chñ nghÜa cæ ®iÓn, l·ng thực tạo thành một dòng rộng lớn có bề thế trong đời sống m¹n, hiÖn thùc phª ph¸n, văn học của một dân tộc hoặc một thời đại. chñ nghÜa hiÖn thùc XHCN *Các trào lưu văn học lớn trên thế giới: nh÷ng t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm a.Văn học thời phục hưng ( ở Châu Âu vào TK XV- XVI ) tiªu biÓu cña mçi trµo lu, khuynh híng) - Đặc trưng : Đề cao con người, giải phóng cá tính chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời trung cổ. - Tác giả tiêu biểu : Sêch-xpia ( Anh), Xec- van- tec ( TBN) b. Chủ nghĩa cổ điển(Pháp VàoTK XVII) - Đặc trưng : Coi Văn hóa cổ đại là hình mẫu lý tưởng, luôn đề cao lý trí, sáng tác theo các quy phạm chặt chẽ. - Tác giả tiêu biểu : Cooc- nây, Mô-li-e ( Pháp ) - GV cã thÓ nãi thªm mét sè trµo lu v¨n häc næi bËt trªn c. Chủ nghĩa lãng mạn : ( Ở các nước Tây âu sau cách mạng tư thÕ giíi nh : Chñ nghÜa siªu sản Pháp 1789) thùc, chñ nghÜa hiÖn thùc - Đặc trưng : Đề cao những nguyên tắc chủ quan, lấy đề tài huyÒn ¶o,....

(109) - HS nãi tãm t¾t vÒ c¸c trµo lu v¨n häc ë ViÖt Nam, ë mçi trµo lu kÓ ra c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu.. trong thề giới tưởng tượng của nhà văn, hình tượng nghệ thuật thường có vẻ đẹp khác thường - Tác giả tiêu biểu :V.Huygô(Pháp) F. Si-le ( Đức) d. Chủ nghĩa hiện thực phê phán ( Châu âu TKXIX ) - Đặc trưng : Thiên về những nguyên tắc sáng tác khách quan. thường lấy đề tài từ đời sống hiện thực, xây dựng những tính cách điển hình, vừa có tính khái quát, vừa có tính cụ thể. - Tác giả tiêu biểu : H. Ban- dăc( Pháp) L. Tôn-tôi ( Nga) e. Chủ nghĩa hiện thực XHCN ( TK XX sau Cách mạng tháng 10 Nga) - Đặc trưng : Miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng - Tác giả tiêu biểu:M.Gooc-ki(Nga) Giooc – giơ A-ma- đô ( Braxin) g. Chủ nghĩa siêu thực: ( Pháp-Vào 1922) - Đặc trưng: Quan niệm thế giới trên hiện thực mới là mảnh đất sáng tạo của người nghệ sĩ - Tác giả tiêu biểu: A. Brơ- tôn ( Pháp ) h. Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo: ( Mỹ La tinh sau thế chiến thứ hai) - Đặc trưng : Coi thực tại bao gồm cả đời sống tâm linh, niềm tin tôn giáo , các huyền thoại, truyền thuyết -Tác giả tiêu biểu : G. Mac- ket. * Ở Việt Nam : - Trào lưu xuất hiện vào những năm 30 của TK XX. + Trào lưu lãng mạn. + Trào lưu hiện thực phê phán. + Trào lưu hiện thực XHCN. - Củng cố và hướng dẫn học bài: - Nắm khái niệm: Quá trình văn học và phong cách văn học. - Soạn tiếp tiết 02.

(110) - TiÕt PPCT: TuÇn 15 TiÕt 44 - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... - Ngµy so¹n: .................................. - Ngµy d¹y: .............................. Líp: ........... Qu¸ tr×nh v¨n häc vµ phong c¸ch v¨n häc (tiÕt 2) *tiÕn tr×nh d¹y häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò.. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS. Hoạt động 2: Tổ chức tìm hiểu về phong cách v¨n häc. GV híng dÉn HS t×m hiÓu vÒ kh¸i niÖm phong c¸ch v¨n häc. - t×m hiÓu lÝ do nµo khiÕn cho phong c¸ch v¨n häc xuÊt hiÖn n¶y sinh ? - Nªu mèi quan hÖ cña phong c¸ch v¨n häc vµ qu¸ tr×nh v¨n häc? LÊy vÝ dô cô thÓ. 2. HS t×m hiÓu nh÷ng biÓu hiÖn cña phong c¸ch v¨n häc. (GV yªu cÇu HS khi nªu mçi biÓu hiÖn cÇn lÊy vÝ dô cô thÓ).. Yêu cầu cần đạt I1) 2) II. Phong cách văn học : 1. Khái niệm : - Phong cách v¨n häc là sự độc đáo, riêng biệt của các nghệ sĩ biểu hiện trong tác phẩm. - Phonh cách văn học nảy sinh do chính nhu cầu, đòi hỏi sự xuất hiện cái mới và nhu cầu của quá trình sáng tạo văn học. - Qúa trình v¨n häc được đánh dấu bằng những nhà văn kiệt xuất với phong cách độc đáo của họ. - Phong cách in dậm dấu ấn dân tộc và thời đại 2. Những biểu hiện của phong cách văn học : - Giọng điệu riêng biệt, cách nhìn, cách cảm thụ có tính khám phá . - Sự sáng tạo các yếu tố thuộc nội dung tác.

(111) - Học sinh đọc lại Ghi nhớ ở SGK. - Tiết PPCT: Tuần 15 Tiết 45 - Ngày soạn: …………………….. phẩm - Hệ thống phương thức biểu hiện, các thủ pháp kỹ thuật mang dấu ấn riêng. - Thống nhất từ cốt lõi, nhưng có sự triển khai đa dạng đổi mới. - Có phẩm chất thẩm mỹ cao, giàu tính nghệ thuật. III. Ghi nhớ : Sgk trang 183 V. Luyện tập : Căn cứ hướng dẫn Sgk trang 183 - Hướng dẫn học bài: Tiết sau trả bài viết số 3 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … TRẢ BÀI LÀM VĂN SỐ 03 (NGHỊ LUẬN VĂN HỌC). I- MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: - Giúp học sinh thấy được ưu điểm và tồn tại của mình trong bài viết số 03 để rút kinh nghiệm. - Rèn luyện và nâng cao hơn kĩ năng làm văn nghị luận cho học sinh. II- CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: 1) Giáo viên: - SGK, SGV - Giáo án 2) Học sinh: - Nhớ lại đề bài - Chuẩn bị sửa lỗi, III- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1) Ổn định lớp 2) Gọi học sinh nhắc lại đề bài viết số 03. C©u 1( 4 ®iÓm): Nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña tÝnh d©n téc trong bµi th¬ “ViÖt B¾c” cña nhµ th¬ Tè H÷u? C©u 2 (6 ®iÓm): C¶m nhËn cña anh (chÞ) vÒ ®o¹n th¬ sau: T©y TiÕn ®oµn binh kh«ng mäc tãc ......................................................... ......................................................... Sông Mã gầm lên khúc độc hành (T©y TiÕn - Quang Dòng) III- HƯỚNG DẪN HỌC SINH TÌM HIỂU ĐỀ VÀ LẬP DÀN Ý: Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt ?HS tìm hiểu dạng đề, yêu cầu và phạm vi dẫn I- Tìm hiểu đề: chứng? - Dạng đề: Nghị luận văn học (Nghị luận về.

(112) - Hướng dẫn học sinh lập dàn ý. (Tham khảo đáp án Bài viết số 03 ở tuần 11 – Tiết 32 – 33) - HS tìm cách lập dàn ý cho đề bài? - GV định hướng, bổ sung, chốt lại kiến thức. ?Nhận xét bài làm của học sinh.. - GV liệt kê một số lỗi HS thường gặp và yêu cầu các em xác định lỗi, tìm cách sửa lại. - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức đúng.. đoạn thơ). - Yêu cầu: Cảm nhận về hình ảnh người lính Tây Tiến qua đoạn thơ được trích dẫn ở đề bài. - Phạm vi dẫn chứng: Chủ yếu lấy từ đoạn thơ được nêu ở đề bài và toàn bộ bài thơ “Tây Tiến” (Có thể mở rộng liên hệ với bài thơ “Tây Tiến” của nhà thơ Quang Dũng đã học ở chương trình THCS) II- Lập dàn ý:. III- Nhận xét: 1) Ưu điểm: - Đa số học sinh đều có ý thức trong quá trình thực hiện bài viết. - Một số em đã thực sự hiểu đề, bài làm đạt kết quả khá, giỏi. 2) Tồn tại: - Diễn đạt của đa số học sinh còn yếu. - Nhiều học sinh tỏ ra chưa biết cách làm bài văn nghị luận. - Kết quả đạt được của học sinh còn thấp, có xu hướng giảm so với bài viết số 02. 3) Kết quả cụ thể: *Lớp 12C2: - Giỏi: …….. - TB: ……… - Khá: ……… - Yếu: ……… *Lớp 12C11: - Giỏi: …….. - TB: ……… - Khá: ……… - Yếu: ……… *Giáo viên có thể đọc một vài bài văn, đoạn văn đạt kết quả cao cho học sinh tham khảo. IV- SỬA LỖI CHO HỌC SINH: + Lỗi chính tả. + Lỗi diễn đạt. + Lỗi dùng từ. + Lỗi cú pháp..... V- CỦNG CỐ VÀ HƯỚNG DẪN HỌC BÀI: - HS đọc lại bài và sửa lỗi..

(113) - Yêu cầu học sinh tự rèn luyện thêm ở nhà. - Soạn bài mới: “Người lái đò sông Đà” (Nguyễn Tuân).. TiÕt: 45 Ngµy so¹n: 28/11/2008 Tr¶ bµi lµm v¨n sè 3 A. Mục tiêu cần đạt - Củng cố những kiến thức và kỹ năng làm văn có liên quan đến bài làm. - Nhận ra đợc những u điểm và thiếu sót trong bài làm của mình về các mặt kiến thức vµ kü n¨ng viÕt bµi v¨n nãi chung vµ bµi nghÞ luËn x· héi nãi riªng. - Có định hớng và quyết tâm phấn đấu để phát huy u điểm, khắc phục các thiếu sót trong c¸c bµi lµm v¨n sau. B.TiÕn tr×nh lªn líp - HS chuÈn bÞ dµn ý bµi viÕt (ë nhµ). - GV chÊm ch÷a bµi, chuÈn bÞ nhËn xÐt chung vµ nhËn xÐt cô thÓ. C. TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt - Gv: Yªu cÇu Hs nh¾c l¹i đề ra và lập dàn bài chi tiÕt.. - Gv: NhËn xÐt bµi cña Hs. - Hs: §äc bµi cô thÓ.. I. Ch÷a bµi: C©u 1: ( 4 ®iÓm) Cần đạt đợc các ý sau: - Con ngêi vµ quan niÖm v¨n ch¬ng N§C. - Th¬ v¨n yªu níc. - Gi¸ trÞ “ Lôc V©n Tiªn”. C©u 2: ( 6 ®iÓm) - Vẻ đẹp lãng mạn của ngời lính. - Vẻ đẹp bi tráng của ngời lính. II. Tr¶ bµi: 1. NhËn xÐt: - ¦u ®iÓm: - KhuyÕt ®iÓm. 2. §äc bµi cña Hs: - Bµi tèt. - Bµi kÐm. 3. Rót kinh nghiÖm. III. Cñng cè.

(114) - Tiết PPCT: Tuần 16 Tiết 46 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ (Tiết 01) - Nguyễn Tuân A. Mục tiêu bài học: Giúp HS: - Nhận rõ và yêu quý hơn vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước và con người lao động Việt Nam. - Cảm phục, mến yêu tài năng sáng tạo của Nguyễn Tuân, người nghệ sĩ uyên bác, tài hoa đã dùng văn chương để khám phá và ca ngợi vẻ đẹp của nhân dân và Tổ quốc. B. Phương tiện thực hiện: SGK, SGV, thiết kế bài dạy. C. Cách thức tiến hành: GV tiến hành giờ dạy theo các phương pháp: Đọc sáng tạo, tái hiện, gợi tìm, thảo luận, so.

(115) sánh, thuyết giảng. D. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ. 3. Bài mới: Có một nhà văn từng quan niệm: Văn chương trước hết phải là phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật. Và đã là nghệ thuật thì phải có phong cách độc đáo. Nhà văn ấy chính là Nguyễn Tuân. Tiết học hôm nay chúng ta sẽ được tiếp xúc với tác giả này qua tùy bút “Người lái đò sông Đà”. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I/ Tìm hiểu chung - Hoạt động 1: Hướng dẫn HS 1. Tác giả NguyÔn Tuân: tìm hiểu chung về tác giả và (Xem lại phần Tiểu dẫn ở bài Chữ người tử tù, SGK Ngữ văn tác phẩm 11, tập I, tr 107). * GV tổ chức cho HS nhớ lại 2. Tác phẩm :“Người lái đò sông Đà” và trình bày những nét cơ bản về tác giả NT (đã được + Xuất xứ: Bài tùy bút được in trong tập Sông Đà (1960). học ở CTNV 11) + Hoàn cảnh ra đời: Thành quả thu hoạch được trong chuyến đi * Gọi 1 HS đọc phần TD. gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi. ?Cho biết thể loại và xuất xứ + Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của NT: uyên tác phẩm? bác, tài hoa, không quản nhọc nhằn để cố gắng khai thác kho ?Người lái đò sông Đà được cảm giác và liên tưởng phong phú, bộn bề, nhằm tìm ra những sáng tác trong hoàn cảnh chữ nghĩa xác đáng nhất. nào? + Cho thấy diện mạo của một NT mới mẻ, khao khát được hòa ?Thiên tùy bút đã kế thừa nhịp với đất nước và cuộc đời (không giống với NT trước những nét riêng biệt, đặc sắc CM, con người chỉ muốn xê dịch cho khuây cảm giác “thiếu nào trong phong cách nghệ quê hương”) thuật của Nguyễn Tuân về đề tài, nguồn cảm hứng, thể loại và ngôn ngữ? ?Vì sao có thể nói rằng, so với những tập tùy bút viết trước + Cảm hứng chủ đạo: Nhiệt tình ca ngợi Tổ quốc, ca ngợi nhân CMT8, Người lái đò sông dân của một nhà văn mà trái tim đang tràn đầy niềm hứng Đà nói riêng và tập Sông Đà khởi khi thấy nay mình đã có đất nước, mình đã không còn nói chung đã cho thấy diện “thiếu quê hương”. mạo của một Nguyễn Tuân đã căn bản đổi thay, để trở thành một nhà văn mới trong thời đại mới? Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc - hiểu văn bản. II/ Đọc - hiểu văn bản 1. Hình tượng con sông Đà:.

(116) * Hướng dẫn HS tìm hiểu hình tượng con sông Đà hung bạo: Gọi HS đọc các đoạn văn ở trang 186,187. * Tổ chức cho HS thảo luận câu 2 SGK: Trong thiên tùy bút, tác giả đã dùng những BP nghệ thuật nào để khắc họa một cách ấn tượng hình ảnh con sông Đà hung bạo? Gợi ý: + Tác giả đã khắc họa sự hung bạo ấy trên nhiều dạng vẻ. Chỉ ra những dạng vẻ đó? + Để diễn tả chính xác và sinh động những gì quan sát thấy về sự hung bạo của dòng sông, tác giả đã sử dụng nhiều chi tiết nghệ thuật độc đáo? Thử nêu vài dẫn chứng minh họa?. ?Nguyễn Tuân còn cho ta thấy, bên cạnh và cả bên trong sự hung bạo ấy, hình ảnh con sông vẫn nổi bật lên như một biểu tượng cho điều gì? ?Nếu phải cho một lời nhận xét ngắn gọn về khả năng sử dụng ngôn từ của Nguyễn Tuân, em sẽ nói thế nào? * GV chuyển ý. * Hướng dẫn HS tìm hiểu hình tượng con sông Đà trữ. a. Một con sông hung bạo: - Quan sát công phu, tìm hiểu kĩ càng để khắc họa sự hung bạo trên nhiều dạng vẻ: + Trong phạm vi một lòng sông hẹp, như chiếc yết hầu bị đá bờ sông chẹt cứng. + Trong khung cảnh mênh mông hàng cây số của một thế giới đầy gió gùn ghè, đá giăng đến chân trời và sóng bọt tung trắng xóa. + Những cái hút nước xoáy tít lôi tuột mọi vật xuống đáy sâu. + Những trùng vi thạch trận sẵn sàng nuốt chết con thuyền và người lái. + Âm thanh luôn thay đổi: oán trách nỉ non  khiêu khích, chế nhạo  rống lên. - Vận dụng ngôn ngữ , kiến thức của các ngành, các bộ môn trong và ngoài nghệ thuật để làm nên hàng loạt so sánh liên tưởng, tưởng tượng kì lạ, bất ngờ. + Hình dung một cảnh tượng rất đỗi hoang sơ bằng cách liên tưởng đến hình ảnh của chốn thị thành, có hè phố, có khung cửa sổ trên “cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện”. + Tả cái hút nước quãng Tà Mường Vát: - Nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc. - Ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào. + Lấy hình ảnh “ô tô sang số nhấn ga” trên “quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực” để ví von với cách chèo thuyền … + Tưởng tượng về cú lia ngược của chiếc máy quay từ đáy cái hút nước  cảm thấy có một cái thành giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thủy tinh khối đúc dày. + Dùng lửa để tả nước. ->Biểu tượng về sức mạnh dữ dội và vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên đất nước. ->Bậc kì tài trong lĩnh vực sử dụng ngôn từ (sự phá cách mà ngoại trừ các tay bút thực sự tài hoa, không ai làm nổi). b. Một con sông Đà trữ tình: - Viết những câu văn mang dáng dấp mềm mại, yên ả, trải dài.

(117) tình: * Gọi 1 HS đọc các đoạn văn ở trang 190, 191. ?Chứng minh rằng những đoạn văn viết về vẻ trữ tình của sông Đà cũng là kết quả của những công phu tìm tòi khó nhọc của một người nhất quyết không bao giờ chịu bằng lòng với những tri thức hời hợt? * Nêu vấn đề và tổ chức cho HS thảo luận: Cách viết của nhà văn đã thay đổi thế nào khi chuyển sang biểu hiện sông Đà như một dòng chảy trữ tình? Dẫn chứng minh hoạ? (Câu 3, SGK) * GV chốt lại ý chính. như chính dòng nước: con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình,... - Dụng công tạo ra một không khí mơ màng, khiến người đọc có cảm giác như được lạc vào một thế giới kì ảo. + Con sông giống như một cố nhân lâu ngày gặp lại. + Nắng cũng “giòn tan” và cứ hoe hoe vàng mãi cái sắc Đường thi “yên hoa tam nguyệt” + Mũi thuyền lặng lẽ trôi trên dòng nước lững lờ như thương như nhớ. + Con hươu thơ ngộ trên áng cỏ sương như biết cất lên câu hỏi không lời. + Bờ sông hoang dại và hồn nhiên như một bờ tiền sử, phảng phất nỗi niềm cổ tích.  Sự tài hoa đã đem lại cho áng văn những trang tuyệt bút.  Tạo dựng nên cả một không gian trữ tình đủ sức khiến người đọc say đắm, ngất ngây.. *Dặn dò: Soạn tiếp các câu hỏi ở SGK để tiết sau ta học tiếp.. - Tiết PPCT: Tuần 16 Tiết 47 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ (TIẾT 2) - Nguyễn Tuân *TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: - Ổn định lớp. - Kiểm tra bài cũ.. - Giới thiệu bài mới. Hoạt động của GV - HS. * Hướng dẫn HS tìm hiểu hình tượng người lái đò trong cuộc chiến đấu với con sông Đà hung bạo: * Gọi HS đọc đoạn miêu tả 1 quãng thuỷ chiến. Yêu cầu cần đạt NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ (TIẾT 2) - Nguyễn Tuân III1. a) b) 2. Hình tượng người lái đò trong cuộc chiến đấu với con sông Đà hung bạo: - Tính chất cuộc chiến: không cân sức + Sông Đà: sóng nước hò reo quyết vật ngửa mình thuyền; thạch trận với đủ 3 lớp trùng vi.

(118) ở mặt trận sông Đà. * Tổ chức cho HS thảo luận câu 4 SGK: Phân tích hình tượng người lái đò trong cuộc chiến với con sông Đà hung bạo? Gợi ý: + Thoạt nhìn, em có nhận xét gì về tính chất của cuộc chiến? + Kết quả của cuộc chiến đấu đó ra sao?. + Nguyễn Tuân cho thấy nguyên nhân làm nên chiến thắng của con người có hề bí ẩn không? Đó chính là điều gì? ?. Hãy cắt nghĩa vì sao, trong con mắt của Nguyễn Tuân, thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng nhưng con người Tây Bắc mới thật xứng đáng là vàng mười của đất nước ta? * GV thuyết giảng ? Thử phát hiện nét độc đáo trong cách khắc hoạ nhân vật ông lái đò?. * Hướng dẫn HS vận dụng phép so sánh Người lái đò sông Đà với tác phẩm Chữ người tử tù viết trước CMT8 ở phương diện khắc họa con người.. vây bủa, được trấn giữ bởi những hòn đá ngỗ ngược, hỗn hào và nham hiểm  dữ dội, hiểm độc với sức mạnh được nâng lên hàng thần thánh. + Con người: nhỏ bé, không hề có phép màu, vũ khí trong tay chỉ là chiếc cán chèo trên một con đò đơn độc hết chỗ lùi. - Kết quả: Thác dữ đã không chặn bắt được con thuyền; con người chiến thắng sức mạnh thần thánh của tự nhiên. + Con người cưỡi lên thác ghềnh, xé toang hết lớp này đến lớp kia của trùng vi thạch trận; đè sấn được sóng gió, nắm chặt cái bờm sóng mà thuần phục sự hung hãn của dòng sông. + Những thằng đá tướng phải lộ sự tiu nghỉu, thất vọng qua bộ mặt xanh lè. - Nguyên nhân làm nên chiến thắng: sự ngoan cường, dũng cảm, tài trí, chí quyết tâm và nhất là kinh nghiệm đò giang sông nước, lên thác xuống ghềnh. * Nhận xét: + Thiên nhiên: vàng; con người lao động: vàng mười  trong cảm xúc thẩm mĩ của tác giả, con người đẹp hơn tất cả và quý giá hơn tất cả. + Con người được ví với khối vàng mười quý giá lại chỉ là những ông lái, nhà đò nghèo khổ, làm lụng âm thầm, giản dị, vô danh. + Những con người vô danh đó đã nhờ lao động, nhờ cuộc đấu tranh chinh phục thiên nhiên mà trở nên lớn lao, kì vĩ, hiện lên như đại diện của Con người.. *Nét độc đáo trong cách khắc hoạ: - Tô đậm nét tài hoa nghệ sĩ. - Tạo tình huống đầy thử thách để nhân vật bộc lộ phẩm chất. - Sử dụng ngôn ngữ miêu tả đầy cá tính, giàu chất tạo hình..

(119) ? Có thể xem “Người lái đò sông Đà” như một khúc hùng ca, ca ngợi điều g×?. Hoạt động 4: Hướng dẫn HS tæng kÕt. Qua ®o¹n trÝch em nhËn xÐt g× vÒ con ngêi NguyÔn Tu©n?. Hoạt động 5: Củng cố * Gọi HS đọc phần Ghi nhớ ở SGK - Soạn bài mới: “Chữa lỗi lập luận trong bài văn nghị luận”. =>Khúc hùng ca ca ngợi con người, ca ngợi ý chí của con người, ca ngợi lao động vinh quang đã đưa con người tới thắng lợi trước sức mạnh tựa thánh thần của dòng sông hung dữ. Đó chính là những yếu tố làm nên chất vàng mười của nhân dân Tây Bắc và của những người lao động nói chung. III/ Tổng kết: - Tác phẩm: Ngợi ca vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc - Tác giả Nguyễn Tuân: + Tình yêu đất nước say đắm, thiết tha. + Lao động nghệ thuật nghiêm túc, cần cù, công phu. + Tài hoa, uyên bác trong việc dùng chữ nghĩa. IV/ Luyện tập: - Làm câu 5 phần Hướng dẫn học bài ở lớp. - Làm bài tập 1, 2 phần Luyện tập ở nhà..

(120) - Tiết PPCT: Tuần 16 Tiết 48 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. CHỮA LỖI LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN A. Mục tiêu bài học: Giúp hs: - Liệt kê các lỗi thường gặp khi lập luận. - Phát hiện, phân tích và sửa chữa lỗi về lập luận. - Có ý thức thận trọng để tránh lỗi về lập luận. B. Phương tiện thực hiện: - SGK, SGV, thiết kế bài dạy. C. Cách thức tiến hành: - GV tiến hành giờ dạy theo các phương pháp: Tái hiện, gợi tìm, thảo luận, so sánh, thuyết giảng. D. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ. 3. Bài mới: Trong quá trình viết văn nghị luận, chúng ta thường mắc nhiều lỗi về cách nêu luận điểm, luận cứ và luận chứng. Bài học hôm nay chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu các lỗi thường gặp để tìm cách phân tích và sửa chữa khi viết văn nghị luận. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. Lỗi liên quan đến việc nêu luận điểm: *Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiÓu vµ ch÷a lçi liªn quan đến việc nêu luận điểm. T×m hiÓu nh÷ng ®o¹n v¨n SGK vµ cho biÕt viÖc nªu luËn ®iÓm m¾c lçi lµ g× ?. 1. Bµi tËp 1: Lçi nªu luËn ®iÓm : a) §o¹n v¨n a: ViÖc nªu luËn ®iÓm cha logic, phï hîp víi luËn cø: LuËn ®iÓm nªu ra “c¶nh vËt trong bµi th¬ Thu ®iÕu cña NguyÔn KhuyÕn thËt lµ v¾ng vÎ” kh«ng logic víi luËn cø nªu ra : ngâ tróc quanh co, sãng níc gîn tý... b) §o¹n v¨n b: LuËn ®iÓm nªu ra dµi dßng, rêm rµ, kh«ng râ ràng: Luận điểm “Ngời làm trai thời xa... để mở mày, mở mặt với thiên hạ” dài dòng, không nêu đợc trọng tâm của luận ®iÓm. c) §o¹n v¨n c: LuËn ®iÓm kh«ng râ rµng, cha logic víi luËn cø nêu ra: giữa luận điểm: “VHDG ra đời từ... phát triển” với.

(121) 2. GV híng dÉn HS ch÷a l¹i nh÷ng ®o¹n v¨n trªn cho đúng.. Hoạt động 2: Tổ chức tìm hiểu lỗi liên quan đến việc nêu luận cø. 1. HS chØ ra lçi nªu luËn cø ë ví dụ 1 và sửa lại cho đúng. 2. HS chØ lçi nªu luËn cø ë vÝ dô 2 vµ söa ch÷a l¹i. 3. HS t×m ra c¸i sai cña viÖc nªu luËn cø vµ söa ch÷a cho đúng. Hoạt động 3: Tổ chức tìm hiểu lỗi liên quan đến việc vận dông c¸c ph¬ng ph¸p luËn. GV yªu cÇu HS ph©n tÝch lçi vÒ ph¬ng ph¸p luËn vµ söa chữa lại cho đúng. GV yªu cÇu HS ph©n tÝch lçi vµ söa ch÷a ®o¹n. GV yªu cÇu HS t×m lçi cña ®o¹n vµ söa ch÷a ®o¹n v¨n.. - DÆn dß: ChuÈn bÞ tiÕt sau KiÓm tra häc k× I.. - Tiết PPCT: Tuần 17 Tiết 49 - 50 - Ngày soạn: …………………….. luận cứ tiếp theo “Nhắc đến nó... cuộc sống” rời rạc không có sù thèng nhÊt vÒ néi dung vµ liÒn m¹ch vÒ liªn kÕt ®o¹n v¨n. Hµnh v¨n cha m¹ch l¹c, thèng nhÊt. 2. Bµi tËp 2: - ở đoạn văn a nên thay từ “vắng vẻ” bằng một tính từ khác để phï hîp víi c¸c luËn cø ( gÇn gòi, b×nh dÞ víi c¶nh lµng quª ViÖt Nam) - ë ®o¹n v¨n b, luËn ®iÓm chØ cÇn ng¾n gän “Ngêi lµm trai thêi xa lu«n mang theo bªn m×nh mãn nî c«ng danh”. C¸c luËn ®iÓm phÇn lín cã néi dung kh¸i qu¸t vµ phÇn lín lµ c©u chñ đề trong đoạn văn. - ë ®o¹n v¨n c, luËn ®iÓm cÇn söa l¹i lµ: VHDG lµ kho tµng kinh nghiệm của cha ông đợc đúc kết từ xa. II . Lỗi liên quan đến việc nêu luận cứ Bµi tËp 1 - Lçi nªu luËn cø: dÉn th¬ sai, luËn cø ®a ra kh«ng chuÈn, cha chÝnh x¸c. - Gv cho Hs tham khảo đoạn đã sửa chữa đúng. Bµi tËp 2 - Lçi nªu luËn cø: LuËn cø ®a ra kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm: C¸c luËn cø “Hai Bµ Trng....” cha lµm râ luËn ®iÓm “trong lÞch sö chèng ngo¹i x©m ... thêi nµo còng cã”. Bµi tËp 3 - Lçi luËn cø: lén xén, kh«ng theo mét tr×nh tù logic. III. Lỗi liên quan đến việc vận dụng các phơng pháp luận Bµi tËp 1 - Lçi vÒ ph¬ng ph¸p luËn: luËn cø kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm. (Văn bản không thống nhất, mang rõ đặc điểm “ râu ông nọ c¾m c»m bµ kia”) Bµi tËp 2 - Lỗi: Luận cứ không phù hợp với luận điểm: các luận cứ đều nói về cái đói và những nhân vật gắn với cái đói nhng luận ®iÓm nªu ra l¹i lµ “Nam Cao vÒ n«ng th«n”. Bëi vËy chØ cÇn söa l¹i luËn ®iÓm lµ: “Nam Cao viÕt nhiÒu vÒ miÕng ¨n vµ c¸i đói”. Cách sửa là có thể viết lại luận điểm cho phù hợp với luận cứ, hoặc các luận cứ phải làm rõ ý của luận điểm để tạo nªn tÝnh thèng hÊt cña mét v¨n b¶n(tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu) Bµi tËp 3 - Lçi : luËn ®iÓm vµ luËn cø lén xén, kh«ng phï hîp. (tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu). - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. BÀI VIẾT SỐ 04 – BÀI KIỂM TRA HỌC KÌ I (Kiểm tra theo lịch chung của toàn trường từ ngày 15 – 17/12/2011) ĐỀ BÀI:.

(122) Câu 1 (2 điểm): Anh (chị) hãy trình bày ngắn gọn quan điểm sáng tác của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh? Câu 2 (3 điểm): Trong “Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS, 1 – 12 – 2003” (Côphi Annan) có viết: “Trong thế giới khốc liệt của AIDS, không có khái niệm chúng ta và họ. Trong thế giới đó, im lặng đồng nghĩa với cái chết”. Anh (chị) hãy viết một bài văn nghị luận ngắn (không quá 400 từ) trình bày quan điểm của mình về ý kiến trên? Câu 3 (5 điểm): Cảm nhận của anh (chị) về đoạn thơ sau: “Ta về, mình có nhớ ta ......................................... ........................................ ......................................... ........................................ Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung” (Trích “Việt Bắc” – Tố Hữu – SGK Ngữ văn 12 T1 – tr 111 - NXB GD). Tiết: 49 - 50 Ngµy so¹n: 10/12/2008 KiÓm tra häc k× I –Bµi viÕt sè 4 (KiÓm tra tËp trung toµn trêng). A. Mục tiêu bài học: - KiÓm tra n¨ng lùc tæng hîp Hs..

(123) - RÌn luyÖn cho Hs kÜ n¨ng lµm bµi thi tæng hîp. B. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định kiểm tra: 2. Cho đề làm bài. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt A. Phát đề: - Gv: KiÓm tra sè lîng hs, I. Dµnh cho tÊt c¶ c¸c thÝ sinh: đề. Phát đề cho Hs làm Câu 1:(3 điểm) bµi. Suy nghĩ của anh (chị) về sự tác động của internet đối víi Hs hiÖn nay? C©u 2:(3 ®iÓm) Trình bày ý nghĩa hình tợng tiếng đàn trong bài “Đàn ghi ta cña Lorca” cña Thanh Th¶o? II. Phần riêng cho từng đối tợng: C©u 3:(4 ®iÓm) Dµnh cho thÝ sinh c¬ b¶n Mở đầu “Tuyên ngôn độc lập” HCM trích dẫn hai bản tuyªn ng«n cña Ph¸p (1791) vµ cña MÜ (1776). H·y phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc trích dẫn đó? C©u 4:(4 ®iÓm) Dµnh cho thÝ sinh n©ng cao. - Hs: Lµm bµi. - Gv: KiÓm tra, coi thi nghiªm tóc.. Cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp của dòng sông Hơng qua bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoµng Phñ Ngäc Têng? B. Lµm bµi:.

(124) - Tiết PPCT: Tuần 18 Tiết 51 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. Ai đã đặt tên cho dòng sông ? - Hoµng Phñ Ngäc Têng§äc thªm: nh÷ng ngµy ®Çu cña níc viÖt nam míi (TrÝch Nh÷ng n¨m th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn) - Vâ Nguyªn Gi¸pA. Môc tiªu bµi häc: Giúp học sinh hiểu đợc : - T×nh yªu, niÒm tù hµo tha thiÕt, s©u l¾ng cña t¸c gi¶ dµnh cho dßng s«ng quª h¬ng, cho xø HuÕ thân yêu và cũng là cho đất nớc. - §Æc trng cña thÓ lo¹i bót kÝ vµ nghÖ thuËt viÕt bót kÝ trong bµi. - Cảm nhận đợc nỗ lực to lớn của Đảng, chính phủ Bác Hồ và nhân dân ta trong những ngày đầu sau Cách mạng tháng Tám để giữ vững nền độc lập, đem lại hạnh phúc cho nhân dân, khẳng định vÝ thÕ cña níc ViÖt Nam míi. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGK, SGV. - ThiÕt kÕ bµi häc. c. C¸ch thøc tiÕn hµnh: - §äc s¸ng t¹o, gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn. d.TiÕn tr×nh d¹y häc : 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Giíi thiÖu bµi míi: RÊt nhiÒu ngêi trong chóng ta kh¾c s©u h×nh ¶nh quª h¬ng b»ng dßng s«ng víi mu«n mµu vÎ kh¸c nhau, nhÊt lµ c¸c nhµ th¬, nhµ v¨n. Dßng s«ng trong tim TÕ Hanh lµ h×nh ¶nh Níc g¬ng trong soi tãc nh÷ng hµng tre, trong Hoµng CÇm lµ Xanh xanh b·i mÝa bê d©u Mét dßng s«ng võa hung b¹o vừa trữ tình và đẹp nh một ngời đàn bà kiều diễm làm chúng ta không thể nào quên đợc Nguyễn Tu©n – nhµ v¨n næi tiÕng víi thÓ tïy bót. Hoµng Phñ Ngäc Têng, ngêi con cña xø HuÕ còng cã nh÷ng c¶m xóc võa s©u l¾ng, m·nh liÖt, võa tha thiÕt, ch©n thµnh vÒ dßng s«ng H ¬ng quª h¬ng ông qua bút kí “Ai đã dặt tên cho dòng sông ?. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu bút kí đó của Hoµng Phñ Ngäc Têng. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt.

(125) Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu chung HS đọc phần Tiểu dẫn ?Tr×nh bµy nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Hoµng Phñ Ngäc Têng?. I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶: - Hoµng Phñ Ngäc Têng lµ mét trÝ thøc yªu níc, mét chiÕn sÜ trong phòng trào đấu tranh chống Mĩ - Nguỵ ở Thừa thiên Huế. - Ông quê gốc ở Quảng Trị nhng sống và học tập, hoạt động, trëng thµnh vµ g¾n bã s©u s¾c víi HuÕ. - Nhà văn chuyên viết về bút kí với đề tài khá rộng lớn. Tác phẩm của ông đã thể hiện những nét riêng của cảnh sắc và con ngời khắp mọi miền đất nớc từ Bắc vào Nam. Nhng đọng lại ấn tợng sâu sắc nhất đối với độc giả vẫn là những bài viết về HuÕ, ThuËn Ho¸, Qu¶ng TrÞ, Qu¶ng Nam. - Nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc Têng: Sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a chÊt trÝ tuÖ vµ tr÷ t×nh, giữa nghị luận sắc bén với duy đa chiều, đợc tổng hợp từ vốn kiÕn thøc s©u réng vÒ nhiÒu lÜnh vùc, lèi viÕt híng néi, sóc tích, mê đắm và tài hoa, tạo cho thể loại bút kí một phong cách riêng, đem đến những đóng góp mới cho nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. - T¸c phÈm chÝnh (xem SGK). 2. Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông ?. Về bài bút kí:“Ai đã đặt tên cho dßng s«ng” ? HS đọc Tiểu dẫn và giới thiệu sơ lợc về bài bút kí : Ai đã đặt tªn cho dßng s«ng?. Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu văn bản HS đọc và nhận xét chung vÒ bè côc, m¹ch v¨n cña đoạn trích, tìm hiểu vẻ đẹp s«ng H¬ng vïng thîng lu, sông Hơng chảy về đồng b»ng vµ ngo¹i vi thµnh phè, S«ng H¬ng khi ch¶y vµo thµnh phè HuÕ, GV gîi ý, dÉn d¾t b»ng c¸c c©u hái : - Vẻ đẹp sông Hơng vùng thợng lu đợc tác giả diễn tả nh thÓ nµo ? Nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt, nh÷ng liªn tëng vµ thñ ph¸p nghÖ thuËt cho. - ViÕt t¹i HuÕ ngµy 04/01/1981, in trong tËp s¸ch cïng tªn (NXB ThuËn Ho¸ 1986) - VÞ trÝ ®o¹n trÝch : Bµi kÝ gåm 3 phÇn, ®o¹n trÝch gåm phÇn thø nhÊt vµ ®o¹n kÕt (phÇn nµy tËp trung nãi vÒ c¶nh quan thiªn nhiên sông Hơng, tuy nhiên phần nào cũng cho độc giả thấy đợc sự gắn bó của con sông với lịch sử và văn hoá của xứ Huế, của đất nớc. Đoạn trích cũng thể hiện đợc những nét tiêu biểu cho đặc trng thể loại và văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tờng.) II. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Vẻ đẹp sông Hơng: a) S«ng H¬ng vïng thîng lu - Sông Hơng vùng thợng lu mang vẻ đẹp của một sức sống mãnh liÖt, hoang d¹i, bÝ Èn, s©u th¼m nhng còng cã lóc dÞu dµng, say đắm. - Sự mãnh liệt, hoang dại của con sông đợc thể hiện qua những so s¸nh: “B¶n trêng ca cña rõng giµ”, nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy Ên tợng: (“rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn”, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy nh cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”) - Vẻ dịu dàng, say đắm: những sắc màu rực rỡ (“những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”). - Dòng sông đợc nhân hoá: nh một cô gái Di gan phóng khoáng và man dại, rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, mét t©m hån tù do vµ trong s¸ng. §ã lµ søc m¹nh b¶n n¨ng của ngời con gái, sức mạnh ấy đợc chế ngự bởi cấu trúc địa lý, lãnh thổ để đi ra khỏi rừng, nó “nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành ngời mẹ phù sa của một vùng.

(126) thÊy nÐt riªng trong lèi viÕt kÝ cña t¸c gi¶ ?. - §o¹n miªu t¶ s«ng H¬ng chảy về đồng bằng và ngoại vi thµnh phè béc lé nh÷ng phÈm chÊt nµo trong ngßi bót cña t¸c gi¶ ? HiÖu qu¶ thẩm mĩ của lối viết đó ?. - S«ng H¬ng khi ch¶y vµo thành phố Huế có nét đặc trng g× ? Ph¸t hiÖn cña t¸c gi¶ vÒ nÐt riªng biÖt cña s«ng H¬ng cho thÊy nh÷ng ®iÒu g× trong t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi xø HuÕ vµ dßng s«ng?. - Ph¸t hiÖn cña t¸c gi¶ vÒ. v¨n ho¸ sø së”. - Ngay từ đầu trang viết, ngời đọc đã cảm nhận đợc sự tài hoa cña ngßi bót Hoµng Phñ Ngäc Têng : liªn tëng k× thó, x¸c đáng, ngôn từ gợi cảm,... Tất tạo sức cuốn hút, hấp dẫn về một con s«ng mang linh hån, sù sèng, kÕt thóc ®o¹n v¨n, t¸c gi¶ giíi thiÖu trän vÑn con s«ng (t©m hån s©u th¼m cña nã) võa dÉn d¾t, gîi më sang ®o¹n tiÕp theo sÏ miªu t¶ khu«n mÆt kinh thµnh cña dßng s«ng. b) Sông Hơng đoạn chảy về đồng bằng và ngoại vi thành phố: Lúc này, sông Hơng đợc ví “nh ngời con gái đẹp nằm ngủ mơ màng” đợc “ngời tình mong đợi” đến đánh thức. Kiến thức địa lý đã giúp tác giả miêu tả tỉ mỉ sông Hơng với những khúc quanh vµ lu vùc cña nã. §o¹n v¨n thÓ hiÖn n¨ng lùc quan s¸t tinh tÕ vµ sù phong phó vÒ ngôn ngữ hình tợng giúp nhà văn viết đợc những câu văn đầy mµu s¾c t¹o h×nh vµ Ên tîng : “S«ng H¬ng vÉn ®i trong d vang cña Trêng S¬n”, “ S¾c níc trë nªn xanh th¼m”, “nã tr«i ®i giữa 2 dãy đồi sừng sững nh thành quách, dòng sông mềm nh tÊm lôa, víi nh÷ng chiÕc thuyÒn xu«i ngîc chØ bÐ b»ng con thoi . Rồi “giữa đám quần sơn lô xô ấy là giấc ngủ nghìn thu của vua chúa đợc phong kín trong lòng những rừng thông u tịch và niềm kiêu hãnh âm u của những lăng tẩm đồ sộ toả lan kh¾p c¶ mét vïng thîng lu.. VËn dông kiÕn thøc vÒ v¨n ho¸, v¨n häc, t¸c gi¶ t¹o cho ngêi đọc ấn tợng về vẻ đẹp trầm mặc, nh triết lý, nh cổ thi gắn với nh÷ng thµnh qu¸ch, l¨ng tÈm cña vua chóa thuë tríc. c) S«ng H¬ng khi ch¶y vµo thµnh phè: Nếu ở trên, ngời đọc cảm nhận phần nào tính chất vẻ đẹp man dại, dịu dàng, trầm mặc của con sông thì giờ đây con sông đợc kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn ë s¾c th¸i t©m tr¹ng. S«ng H¬ng gÆp thành phố nh đến với điểm hẹn tình yêu, trở nên vui tơi và đặc biệt chậm rãi, êm dịu, mềm mại. Ngòi bút của tác giả đã thực sù th¨ng hoa khi vÏ nªn nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy Ên tîng, nh÷ng cảm nhận tinh tế, những liên tởng, so sánh đẹp đẽ đến bất ngờ, lý thú, thể hiện tình yêu say đắm với con sông. Đó là những nét bút thật “dịu dàng, tình tứ, đắm đuối ; “chiếc cầu trắng cña thµnh phè in ngÇn trªn nÒn trêi, nhá nh¾n nh mét vÇng tr¨ng non, s«ng H¬ng “uèn mét c¸nh cung rÊt nhÑ sang cån Hến”, đờng cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi nh một tiÕng “v©ng” kh«ng nãi ra cña t×nh yªu”, “ngh×n ¸nh hoa ®¨ng bång bÒnh” lµm dßng s«ng thªm léng lÉy, con s«ng ngËp ngõng nh cã : “nh÷ng vÊn v¬ng cña mét nçi lßng” kh«ng nì rêi xa thµnh phè. (liªn hÖ c©u th¬ Thu Bån : Con s«ng dïng d»ng, con s«ng kh«ng ch¶y / S«ng ch¶y vµo lßng nªn HuÕ rÊt s©u). - Qua thµnh phè, s«ng H¬ng tr«i thËt chËm, thùc chËm, “c¬ hå chØ cßn lµ mét hå yªn tÜnh” T¸c gi¶ so s¸nh víi dßng ch¶y tèc hành của sông Nê-va để thấy quý hơn điệu chảy lặng lờ của s«ng H¬ng khi ngang qua thµnh phè nh×n nã nh lµ “vÊn v¬ng cña mét nçi lßng”.

(127) "®iÖu Slow t×nh c¶m dµnh cho Huế” là nói đến nét gì riªng cña s«ng H¬ng ?. - Liên hệ với thơ Hàn Mặc Tử, thơ Tố Hữu khi viết về sông Hơng êm đềm thơ mộng. Gió theo lối gió, mây đờng mây Dßng níc buån thiu hoa b¾p lay (Hµn MÆc Tö) H¬ng Giang ¬i, dßng s«ng ªm Qua tim ta vẫn ngày đêm tự tình (Tè H÷u) Sông Hơng mang vẻ đẹp lững lờ, êm đềm, trầm lắng, nó bình th¶n, chËm r·i nh t©m tÝnh ngêi HuÕ vËy. - Kiến thức âm nhạc đợc tác giả huy động với liên tởng kỳ thú ®iÖu ch¶y lÆng tê cña con s«ng khi ngang qua thµnh phè : §Êy lµ ®iÖu Solow t×nh c¶m cña HuÕ. C©u th¬ trong truyÖn KiÒu t¶ tiếng đàn (Trong nh tiếng hạc bay qua) cũng gợi nhớ đến làn điệu nhạc cung đình Huế (Tứ đại cảnh). 2. NhËn xÐt vÒ c¸ch kÕt thóc bµi kÝ. C¸ch kÕt thóc nµy cã liên quan gì với nhau đến bài kÝ ? NhËn xÐt vÒ søc gîi c¶m của nhan đề ?. - Ph¶i rÊt hiÓu s«ng H¬ng, t¸c gi¶ míi c¶m nhËn thÊm thÝa vÎ đẹp con sông lúc đêm sâu. Đó là lúc mà âm nhạc cổ điển Huế đợc sinh thành. Khi đó, trong không khí chùng lại của dòng nớc ấy, sông Hơng đã trở thành một ngời tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. 2. Ai đã đặt tên cho dòng sông ? - Bµi kÝ kÕt thóc b»ng c¸ch lý gi¶i vÒ c¸i tªn cña dßng s«ng, nhấn mạnh bằng một huyền thoại mĩ lệ, mang đến cho tác phÈm s¾c mµu l·ng m¹n. §ã lµ chuyÖn vÒ c d©n hai bªn bê sông nấu nớc của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nớc thơm tho mãi mãi. Huyền thoại về tên dòng sông đã nói lên khát vọng của con ngời ở đây muốn đem cái đẹp và tiếng thơm để xây đắp văn hoá, lịch sử, địa lý quê hơng mình. Việc đặt tên cho bài kí thống nhất với phần kết thúc chẳng những lu ý ngời đọc về vẻ đẹp của dòng sông mà còn gợi lên niềm biết ơn đối với những ngời đã khai phá miền đất nơi đây. Kết thúc bài kí đọng lại một niềm buâng khuâng trong tâm hồn ngời đọc : Dòng sông ai đã đặt tên §Ó ngêi ®i nhí HuÕ kh«ng quªn ? *Híng dÉn häc bµi: - Soạn tiếp các câu hỏi trong SGK để tiết sau ta học tiếp..

(128) - Tiết PPCT: Tuần 18 Tiết 52 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. ai đã đặt tên cho dòng sông ? (tiết 2) - Hoµng Phñ Ngäc Têng§äc thªm: nh÷ng ngµy ®Çu cña níc viÖt nam míi (TrÝch Nh÷ng n¨m th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn) - Vâ Nguyªn Gi¸p*TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: - Ổn định lớp. - Kiểm tra bài cũ.. - Giới thiệu bài mới. Hoạt động của GV - HS. Tõ ®o¹n v¨n anh (chÞ) hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ thÓ lo¹i bót kÝ ? ThÓ lo¹i nµy cã g× gièng vµ kh¸c víi thÓ lo¹i tuú bót ? (So s¸nh víi tuú bót cña NguyÔn Tu©n)?. Yêu cầu cần đạt III1) 2) 3. Nét đặc sắc của văn phong Hoàng Phủ Ngäc Têng + Bót kÝ : Ghi l¹i nh÷ng con ngêi thùc vµ sù việc mà nhà văn đã tìm hiểu, nghiên cứu cïng víi nh÷ng c¶m nghÜ cña m×nh nh»m thể hiện một t tởng nào đó. Sức hấp dẫn và thuyÕt phôc cña bót kÝ tuú thuéc vµo tµi năng, trình độ quan sát, nghiên cứu, khám phá, diễn đạt của tác giả đối với các sự kiện đợc đề cập đến (Từ điển thuật ngữ văn học, NXB Hµ Néi 2004) +Tuỳ bút ghi lại một cách tơng đối tự do.

(129) nh÷ng c¶m nghÜ cña ngêi viÕt, kÕt hîp víi viÖc ph¶n ¸nh thùc tÕ kh¸ch quan.. ?Vậy nét đặc sắc trong văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tờng qua văn bản “Ai đã đặt tên cho dßng s«ng”? lµ g×?. - §iÓm chung : Sù thµnh c«ng cña 2 thÓ lo¹i đều tuỳ thuộc vào tài năng, trình độ quan sát, khám phá, diễn đạt của ngời viết với đối tợng phản ánh, đều đòi hỏi sự thống nhất gi÷a chñ quan vµ kh¸ch quan, trÝ tuÖ vµ c¶m xóc. - §iÓm riªng: Bót kÝ mang tÝnh chÆt chÏ h¬n, tuú bót mang tÝnh tù do h¬n, nã mang ®Ëm dÊu Ên c¸ nh©n cña ngêi nghÖ sÜ ch©n chÝnh. Tïy bót mang ®Ëm chÊt th¬ + Nét đặc sắc của văn phong tác giả qua đoạn trÝch - Soi bóng tâm hồn với tình yêu say đắm, lắng s©u niÒm tù hµo tha thiÕt quª h¬ng xø së vµo đối tợng miêu tả khiến đối tợng trở nên lung linh, huyền ảo, đa dạng nh đời sống, nh tâm hån con ngêi. - Søc liªn tëng k× diÖu, sù hiÓu biÕt phong phó về kiến thức địa lý, lịch sử, văn hoá nghệ thuËt vµ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña b¶n th©n - Ng«n ng÷ trong s¸ng, phong phó, uyÓn chuyÓn, giµu h×nh ¶nh, giµu chÊt th¬, sö dông nhiÒu phÐp tu t nh : So s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô,.... Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết HS tù tæng kÕt vÒ gi¸ trÞ bµi kÝ.. - Cã sù kÕt hîp hµi hoµ c¶m xóc, trÝ tuÖ, chñ quan vµ kh¸ch quan. III. Tæng kÕt - Hoàng Phủ Ngọc Tờng xứng đáng là “một thi sÜ cña thiªn nhiªn” (Lª ThÞ Híng). Víi những trang viết mê đắm, tài hoa, súc tích, tác giả đã thực sự làm giàu thêm cho linh hån bøc tranh thiªn nhiªn xø së. S«ng H¬ng thùc sù trë thµnh “gÊm vãc” cña giang s¬n tæ quèc. - Bµi kÝ gãp phÇn båi dìng t×nh yªu, niÒm tù hào đối với dòng sông và cũng là với quê hơng, đất nớc.. Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu chung 1. HS đọc Tiểu dẫn và trình bày vắn tắt những nÐt lín vÒ §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p.. đọc thêm: những ngày đầu của níc viÖt nam míi (TrÝch Nh÷ng n¨m th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn) Vâ Nguyªn Gi¸p I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶ - §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p lµ mét trong những đảng viên đầu tiên của Đảng Cộng s¶n §«ng D¬ng, lµ ngêi s¸ng lËp §éi ViÖt.

(130) 2. HS đọc Tiểu dẫn, kết hợp với những hiểu biÕt c¸ nh©n, tr×nh bµy vÒ cuèn håi kÝ Nh÷ng n¨m th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn vµ phÇn trÝch Nh÷ng ngµy ®Çu cña níc ViÖt Nam míi.. Hoạt động 2 : Tổ chức đọc- hiểu văn bản HS đọc văn bản và phân chia bố cục. GV dựa vào câu hỏi 2 phần hớng dẫn đọc thêm để tổ chức hớng dẫn HS thảo luận về ®iÓm nh×n hiÖn t¹i vµ c¶m nghÜ cña t¸c gi¶.. HS đọc kĩ lại đoạn 2 của văn bản và tìm hiểu nh÷ng khã kh¨n, gian nguy cña níc ViÖt Nam míi th«ng qua nh÷ng håi øc cña t¸c gi¶?. Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n. C¸ch mạng tháng Tám thành công, ông là Bộ trởng Bộ Nội vụ, đợc phong Đại tớng, Tổng t lệnh quân đội nhân dân Việt Nam năm 1948. ¤ng tõng trùc tiÕp chØ huy nh÷ng chiÕn dÞch lín giµnh th¾ng lîi vang déi. - §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p kh«ng chØ lµ mét nhà lãnh đạo kiệt xuất mà còn là một ngời có tầm t tởng, văn hóa lớn. Ông đã có nhiều tác phẩm hồi kí có giá trị về những chặng đờng không thể nào quên của đất nớc. 2. T¸c phÈm: sgk. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n 1. Bè côc: 2. Thêi ®iÓm vµ c¶m nghÜ cña t¸c gi¶ - T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nh×n hiÖn t¹i lµ bèi cảnh đất nớc năm 1970, thời điểm đầy gay go, ¸c liÖt cña cuéc chiÕn tranh chèng MÜ. - Đây là thời điểm mà tơng quan lực lợng đã kh¸c xa 25 n¨m tríc. N¨m 1945 lµ "thêi k× làm ma, làm gió của chủ nghĩa đế quốc", "gÇn hai chôc v¹n qu©n Tëng tõ mÊy ng¶ Ëp vµo miÒn B¾c",… cßn b©y giê "mçi hµnh động kẻ cớp… không tránh khỏi bị trừng phạt, mọi cách "tô son trát phấn" của đế quèc MÜ vµ bän ngôy quyÒn tay sai ë miÒn Nam "đều hoài công vô ích". - N¨m 1945, níc ViÖt Nam cha cã tªn trªn bản đồ thế giới, còn bây giờ đã có độc lập, tù do. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hòa miền Nam Việt Nam vừa ra đời "lập tức đợc sự hân hoan chào đón của cả loài ngời tiÕn bé". - T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nh×n cña mét d©n tộc đã có thế đứng vững mạnh và hiên ngang, kh«ng chÞu khuÊt phôc tríc kÎ thï tµn b¹o. 3. Håi tëng vÒ nh÷ng khã kh¨n, gian nguy cña níc ViÖt Nam míi - Nh mét sinh mÖnh míi sinh "n»m gi÷a bèn bề hùm sói, phải tự dốc mình đấu tranh dũng cảm, mu trí, phải tìm mọi cách để sèng cßn". - Mọi hoạt động của Đảng vẫn tiến hành theo ph¬ng thøc bÝ mËt. - Chính quyền cách mạng "cha đợc nớc nào c«ng nhËn". - Kinh tÕ hÕt søc khã kh¨n (…) - TiÕng sóng x©m lîc cña thùc d©n Ph¸p ë Nam Bé "lµm cho tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n trªn cµng thªm trÇm träng..

(131) HS đọc kĩ lại đoạn 3 của văn bản, tìm hiểu về những quyết sách đúng đắn, sáng suốt của §¶ng, ChÝnh phñ cïng nh©n d©n ta vît qua khã kh¨n?. HS đọc kĩ lại đoạn 4 và trình bày suy nghĩ, nhËn xÐt vÒ h×nh tîng B¸c Hå qua nh÷ng håi tëng cña §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p?. HS th¶o luËn vµ rót ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ những nét đặc sắc nghệ thuật của hồi kí?. 4. Những quyết sách đúng đắn, sáng suốt cña §¶ng, ChÝnh phñ - Cñng cè vµ gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. - Më réng khèi ®oµn kÕt toµn d©n, thùc hiÖn c«ng n«ng chuyªn chÝnh. - Công bố dự án hiến pháp cho toàn dân đóng gãp ý kiÕn. - Toµn d©n t¨ng cêng häc ch÷ quèc ng÷. - B·i bá thuÕ th©n vµ nhiÒu thø thuÕ v« lÝ kh¸c. - Nâng cao năng lực tài chính cho đất nớc. … Sự chỉ đạo sâu sát của Đảng và Chính phủ đã làm cho nội lực của nớc Việt Nam mới đợc n©ng lªn nhanh chãng. 5. H×nh tîng B¸c Hå: - Bác Hồ là ngời đứng đầu bộ máy lãnh đạo Đảng và Chính phủ, ngời cầm lái vĩ đại đa con thuyÒn c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®i tõ th¸ng lợi này đến thắng lợi khác. - Nét đẹp ngời sáng nhất trong nhân cách Bác Hå lµ sù toµn t©m toµn ý phôc vô nh©n d©n, đất nớc. - Những việc làm cụ thể của Bác : đề ra những mục tiêu quan trọng ; tuyên truyền vận động nh©n d©n,… - B¸c kiªn quyÕt chèng nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc, th¼ng th¾n chØ ra nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña c¸n bé. - Tác giả khái quát : "Hạnh phúc cho dân, đó là mục đích của việc giành lấy chính quyền vµ gi÷ v÷ng, b¶o vÖ chÝnh quyÒn Êy. §ã lµ lÝ tëng cña Ngêi, lµ tÊm lßng cña Ngêi". "Đồng bào ta đã nhận thấy ở Bác Hồ, hình ảnh tợng trng cao đẹp nhất của dân, của nớc, cña c¸ch m¹ng, cña chÝnh quyÒn míi, chÕ độ mới" 6. Những đặc sắc nghệ thuật - Mọi sự kiện đợc trần thuật từ điểm nhìn của một ngời đại diện cho cho bộ máy lãnh đạo Đảng và Chính phủ, do đó các sự kiện đợc kÓ l¹i thêng mang tÝnh chÊt toµn c¶nh, tæng thể, đợc phác họa ở những nét lớn, những c¸i g©y Ên tîng s©u s¾c víi nhiÒu ngêi. - Những cảm nghĩ, đánh giá thờng mang tính kh¸ch quan, tiªu biÓu cho c¶m nghÜ chung của những ngời lãnh đạo Đảng và Chính phñ. - C¸ch trÇn thuËt sù kiÖn vµ nªu c¶m nghÜ nh thế đã làm cho tác phẩm không phải là sách.

(132) Hoạt động 3: - Híng dÉn HS tæ chøc tæng kÕt. - DÆn häc sinh vÒ nhµ chuÈn bÞ bµi míi: ¤n tËp phÇn v¨n häc. - Tiết PPCT: Tuần 19 Tiết 53 - Ngày soạn: …………………….. tự thuật về một cuộc đời mà gần nh là cuốn biªn niªn sö cña c¶ mét d©n téc. ThÓ håi kÝ đã có một diện mạo mới, một tầm vóc mới. III. Tæng kÕt. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … ¤n tËp phÇn v¨n häc. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Nắm đợc một cách hệ thống những kiến thức cơ bản về văn học Việt Nam và văn học nớc ngoài trong chơng trình Ngữ văn 12, tập I. Vận dụng linh hoạt và sáng tạo những kiến thức đó. - Rèn luyện năng lực phân tích văn học theo từng cấp độ: sự kiện, tác giả, tác phẩm, hình t ợng, ng«n ng÷ v¨n häc. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc c. Ph¬ng thøc tiÕn hµnh: Gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn. d. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1: Tổ chức hệ thèng hãa kiÕn thøc. 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam tõ n¨m 1945 đến hết thế kỷ XX những giai ®o¹n vµ thµnh tùu chñ yÕu cña tõng giai ®o¹n.. Yêu cầu cần đạt I. Néi dung «n tËp: 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam tõ n¨m 1945 đến hết thế kỷ XX. a) Chặng đờng 1945 - 1954 - Văn học phản ánh đợc không khí hồ hởi vui sớng đặc biệt của nhân dân ta khi Đất Nớc vừa giành đợc độc lập. Tõ cuèi n¨m 1946, v¨n häc tËp trung ph¶n ¸nh cuéc kh¸ng chiến chống Pháp. Văn học gắn bó với đời sống cách mạng và kh¸ng chiÕn, tËp trung kh¸m ph¸ søc m¹nh vµ phÈm chÊt tèt đẹp của quần chúng nhân dân, thể hiện ở niềm tự hào dân tộc vµ niÒm tin vµo t¬ng lai tÊt th¾ng cña cuéc kh¸ng chiÕn. + Truyện ngắn và ký, tiêu biểu : Một lần tới thủ đô và Trận phố Rµng cña TrÇn §¨ng, §«i m¾t, NhËt ký ë rõng cña Nam Cao, Lµng cña Kim L©n, Vïng má cña Vâ Huy T©m, Xung kÝch cña Nguyễn Đình Thi, Đất nớc đứng lên của Nguyên Ngọc. + Th¬ ca: C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng, Lªn nói cña Hå ChÝ Minh, Bªn kia s«ng §uèng cña Hoµng CÇm, T©y TiÕn cña Quang Dòng, Nhí cña Hång Nguyªn, C¸ níc, ViÖt B¾c cña.

(133) 2. Những đặc điểm cơ bản của v¨n häc ViÖt Nam tõ 1945 – 1975?. Tè H÷u... + KÞch : B¾c S¬n cña NguyÔn Huy Tëng, ChÞ Hoµi cña Häc Phi. b) Chặng đờng 1955 - 1964 + Văn xuôi mở rộng đề tài, bao quát nhiều vấn đề, phạm vi trong xã hội. Các tác phẩm tập trung khai thác đề tài kháng chiến chống Pháp và hiện thực đời sống trớc cách mạng tiêu biÓu: Tranh tèi tranh s¸ng cña NguyÔn C«ng Hoan Sèng m·i với thủ đô của Nguyễn Huy Tởng,... Viết về đề tài xây dựng CNXH: S«ng §µ cña NguyÔn Tu©n, Bèn n¨m sau cña NguyÔn Huy Tëng,... + Th¬ ca: Giã léng cña Tè H÷u, ¸nh s¸ng vµ phï sa cña ChÕ Lan Viªn... + KÞch: Ngän löa cña NguyÔn Vò, ChÞ Nhµn cña §µo Hång CÈm... c) Chặng đờng từ 1965 - 1975 - Chủ đề: Yêu nớc, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng tiêu biểu nh “Ngêi mÑ cÇm sóng” cña NguyÔn ThÞ, “Rõng xµ nu” cña NguyÔn Trung Thµnh... + Truyện kí : Nguyễn Tuân, Nguyễn Thành Long,... khuynh hớng mở rộng và đào sâu hiện thực đồng thời bổ sung và tăng cêng chÊt suy t, chÝnh luËn nh Ra trËn, M¸u vµ hoa cña tè H÷u, Hoa ngµy thêng, chim b¸o b·o cña ChÕ Lan Viªn, §Çu súng trăng treo của Chính Hữu,... xuất hiện những đóng góp cña mét sè nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ nh Ph¹m TiÕn DuËt, NguyÔn Khoa §iÒm,... d) Chặng đờng từ 1975 đến hết thế kỉ XX + §æi míi th¬ ca tiªu biÓu nh ChÕ Lan Viªn. HiÖn tîng më réng th¬ ca sau n¨m 1975 lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña th¬ ca giai ®o¹n nµy : Nh÷ng ngêi ®i t×m tíi biÓn cña Thanh Th¶o, §êng tíi thµnh phè cña H÷u ThØnh, Trêng ca s ®oµn cña NguyÔn §øc MËu,... + Một số cây bút bộc lộ ý thức muốn đổi mới cách viết mới về chiến tranh, cách tiếp nhận hiện thực đời sống : Đất trắng của NguyÔn Träng o¸nh,... Tõ n¨m 1986, v¨n häc g¾n bã víi cuéc sèng h»ng ngµy. Phãng sự xuất hiện đề cập văn xuôi thực sự khởi sắc với tập truyện ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi xa, Cá lau cña NguyÔn Minh Ch©u... - Tõ sau n¨m 1975 kÞch nãi ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh Hån tr¬ng ba, da hµng thÞt cña Lu Quang Vò, Mïa hÌ ë biÓn cña Xu©n Tr×nh... 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña v¨n häc ViÖt Nam tõ 1945 – 1975. a) Văn học vận động theo khuynh hớng cách mạng hoá, mang ®Ëm tÝnh d©n téc s©u s¾c. Đây là một đặc điểm nói lên bản chất của văn học Việt Nam (1945 - 1975) v¨n häc giai ®o¹n nµy thèng nhÊt vÒ nhiÒu mÆt phông sù kh¸ng chiÕn vµ cã tinh thÇn nh©n d©n s©u s¾c. b) Văn học gắn bó mật thiết với vận mệnh chung của đất nớc Văn học tập trung vào 2 đề tài chính đó là : Tổ quốc và chủ nghÜa x· héi Đây cũng là một đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam (1945 1975). Văn học giai đoạn này gắn bó với vận mệnh chung của Đất Nớc của cộng đồng dân tộc. Đề tài bao trùm của văn học.

(134) 3. Tæ chøc «n tËp vÒ quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ thuËt cña NguyÔn ¸i Quèc Hå ChÝ Minh? Chøng minh mèi quan hÖ cã tÝnh nhÊt qu¸n cña quan ®iÓm s¸ng t¸c víi sù nghiÖp v¨n häc cña Ngêi?. 4. Tæ chøc «n tËp t¸c phÈm Tuyên ngôn độc lập. lµ Tæ Quèc vµ chñ nghÜa x· héi. c) Văn học phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển của cách mạng KÕt hîp gi÷a khuynh híng sö thi vµ khuynh híng l·ng m¹n. Đây là một đặc điểm thể hiện khuynh hớng thẩm mỹ của văn häc ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1945 - 1975. V¨n häc giai ®o¹n nµy mang đậm tính sử thi và chất lãng mạn, thấm đợm chất anh hùng ca, tạo nên vẻ đẹp riêng, mang đậm tính thời đại. Khuynh hớng sử thi và cảm hứng lãng mạn đã đáp ứng đợc yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động vµ ph¸t triÓn cña v¨n häc giai ®o¹n nµy. 3. Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ thuËt cña NguyÔn ¸i Quèc- Hå ChÝ Minh - Hồ Chí Minh coi nghệ thuật là thứ vũ khí chiến đấu lợi hại phông sù cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng : Quan ®iÓm nµy béc lé râ trong Tuyªn ng«n nghÖ thuËt : Nay ë trong th¬ nªn cã thÐp Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong (Cảm tởng đọc thiên gia thi) Sau nµy trong Th göi cña ho¹ sü nh©n dÞp triÓn l·m héi ho¹ năm 1951 Ngời lại khẳng định : “Văn hoá nghệ thuật cũng là mét mÆt trËn, anh chÞ em lµ chiÕn sü trªn mÆt trËn Êy”. - Hå ChÝ Minh lu«n chó träng tÝnh ch©n thËt vµ tÝnh ch©n thËt cña v¨n ch¬ng, Ngêi coi tÝnh ch©n thËt nh mét thíc ®o gi¸ trÞ cña v¨n ch¬ng nghÖ thuËt. Ngêi nh¾c nhë ngêi nghÖ sÜ “Nªn chú ý phát huy cốt cách dân tộc và đề cao sự sáng tạo, chớ gò bã hä vµo khu«n lµm mÊt vÎ s¸ng t¹o”. - Khi cÇm bót, Hå ChÝ Minh bao giê còng xuÊt ph¸t tõ môc đích, đối tợng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm văn học. ngời luôn tự đặt câu hỏi : “Viết cho ai?”(đối tợng) “Viết để làm gì ?”( mục đích). Sau đó mới quyết định “Viết cái gì ?”(nội dung) và viết “Nh thế nào” (hình thức). Chính vì chú ý từ một cách toàn diện từ đối tợng tiếp nhận, mục đích sáng tác đến nội dung và hình thức của t¸c phÈm nªn s¸ng t¸c cña Ngêi ch¼ng nh÷ng cã t tëng s©u s¾c nội dung thiết thực mà còn có hình thức nghệ thuật sinh động, phong phó ®a d¹ng. Chøng minh mèi quan hÖ cã tÝnh chÊt nhÊt qu¸n gi÷a quan ®iÓm s¸ng t¸c cña Hå ChÝ Minh víi sù nghiÖp v¨n häc cña Ngêi : VD : Chẳng hạn truyện ngắn Vi hành đợc Ngời sáng tác vào đầu n¨m 1923 nh»m v¹ch trÇn téi ¸c cña tªn vua bï nh×n Kh¶i §Þnh trong chuyÕn ®i Ph¸p nhôc nh· cña h¾n, n¨m 1922, dù cuộc đấu xảo thuộc địa ở Macxây. LÊy viÖc tè c¸o lËt tÈy tÝnh chÊt bï nh×n, tay sai d¬ d¸y cña nh©n vật nói trên làm mục đích, cho nên tinh thần châm biếm, đả kích đã trở thành linh hồn của tác phẩm. Tinh thần ấy thấm vµo toµn bé t¸c phÈm (tõ giäng v¨n kh¾c ho¹ h×nh tîng nh©n vật, đến mọi chi tiết của tác phẩm). Tác phẩm đợc viết ra nhằm mục đích hớng tới độc giả ngời Pháp vµ nh÷ng ngêi biÕt tiÕng Ph¸p cho nªn ph¶i viÕt b»ng mét bót pháp châu Âu hiện đại. 4. Tuyên ngôn độc lập.

(135) - Về mục đích và đối tợng của văn bản Tuyên ngôn độc lập (c¨n cø vµo hoµn c¶nh cô thể khi Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập) ?. - Ph©n tÝch néi dung vµ h×nh thức của tác phẩm để làm rõ Tuyên ngôn độc lập vừa là mét ¸ng v¨n chÝnh luËn mÉu mùc, võa lµ mét ¸ng v¨n chan chøa nh÷ng t×nh c¶m lín ?. 5. Tæ chøc «n tËp vÒ th¬ Tè H÷u - V× sao nãi Tè H÷u lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh - chÝnh trÞ. Ph©n tÝch khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n trong th¬ Tè H÷u?. a) Mục đích đối tợng của “Tuyên ngôn độc lập - Mục đích: + Khẳng định quyền lợi tự do độc lập của dân tộc Việt Nam + Cuéc tranh luËn ngÇm v¹ch trÇn luËn ®iÖu x¶o quyÖt cña kÎ địch và d luận quốc tế - Đối tợng hớng đến của bản tuyên ngôn + Nh©n d©n thÕ giíi + §ång bµo c¶ nø¬c + Bọn đế quốc Anh, Mĩ, thực dân Pháp. b) Làm rõ Tuyên ngôn độc lập vừa là một áng văn chính luận mÉu mùc võa lµ mét ¸ng v¨n chan chøa t×nh c¶m lín. - Tuyên ngôn độc lập là một áng văn chính luận mẫu mực : + LËp luËn chÆt chÏ trong toµn bµi : Trích dẫn 2 văn bản tuyên ngôn của Pháp, Mĩ đồng thời suy rộng ra vấn đề độc lập dân tộc bên cạnh quyền con ngời và quyÒn c«ng d©n. + Luận điểm xác đáng có sức thuyết phục, tố cáo sự chà đạp chân lí đó của thực dân ở Việt Nam, đặc biệt là lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái; Lên án sự phản bội trắng trợn, đê hèn, vong ân bội nghĩa của chúng, khẳng định quyền tự chủ chính đáng của nhân dân Việt Nam. + Lêi lÏ ®anh thÐp, giäng v¨n hïng biÖn Sức mạnh của lí lẽ chính là sự thật. Tác giả đã dùng hàng loạt thực tế lịch sử để chứng minh thực dân Pháp đã không bảo hộ đợc Việt Nam, thực dân Pháp đã phản bội Việt Nam, gieo rắc nhiều tội ác dã man đối với nhân dân ta. Dùng thực tế để khẳng định : Sự độc lập của Việt Nam phù hợp với lẽ phải và công lý và đạo lý. - “Tuyên ngôn độc lập” còn là một áng văn xúc động lòng ngời. Chất văn của tác phẩm đợc bộc lộ qua tấm lòng của Bác đối với nớc nhà, dân tộc gây xúc động sâu sắc tới ngời nghe. Đó lµ lßng yªu níc nång nµn vµ lßng tù hµo d©n téc m·nh liÖt, khát vọng độc lập, tự do với ý thức quyết tâm giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. Tất cả đã đợc thể hiện trên từng câu chữ nhất là giọng văn vừa thiÕt tha, võa hïng hån, ®anh thÐp. + Ng«n ng÷ chÝnh x¸c, giµu s¾c th¸i biÓu c¶m, tõ ng÷ chän läc súc tích. Dùng hàng loạt động từ chính xác giàu sắc thái biểu cảm, điệp từ, điệp ngữ có tính khẳng định, nhấn mạnh. 5. Tè H÷u: Tố Hữu là một trong số những nhà thơ lớn của nền thơ hiện đại ViÖt Nam, Tè H÷u lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh - chÝnh trÞ - Tè H÷u lµ mét thi sü - chiÕn sÜ, mét kiÓu mÉu nhµ v¨n - chiÕn sĩ thời đại cách mạng. - Thơ ông trớc hết nhằm phục vụ cuộc đấu tranh cách mạng, cho nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ c¬ b¶n cña mçi giai ®o¹n c¸ch m¹ng. - Tố Hữu đã đem đến cho dòng thơ cách mạng một tiếng nói trữ t×nh míi víi nh÷ng c¶m xóc, t×nh c¶m mang tÝnh cô thÓ, trùc tiÕp nãi c¸i t«i c¸ thÓ bõng s¸ng vµ thøc tØnh s©u s¾c lÝ tëng cách mạng. Một cái tôi riêng t có sự hoà hợp với cái chung một con ngời ở giữa mọi ngời trong cuộc đời..

(136) 6. Tæ chøc «n tËp bµi th¬ “ViÖt B¾c” Ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cña tÝnh d©n téc trong bµi th¬ ViÖt B¾c cña Tè H÷u?. 7. Tæ chøc «n tËp bµi th¬ “T©y TiÕn” cña Quang Dòng. - Phân tích vẻ đẹp của hình tợng ngời lính trong bài thơ T©y TiÕn cña Quang Dòng (so s¸nh víi h×nh tîng ngêi lÝnh trong bµi th¬ “§ång chÝ” cña ChÝnh H÷u). - Thơ Tố Hữu chủ yếu khai thác cảm hứng từ đời sống chính trị của đất nớc, từ tình cảm chính trị của bản thân nhà thơ, ông là nhµ th¬ cña lÏ sèng lín, t×nh c¶m lín, niÒm vui lín cña con ngêi c¸ch m¹ng vµ cuéc sèng c¸ch m¹ng. ë nh÷ng bµi th¬ hay nhất của Tố Hữu thờng có sự kết hợp cả 3 chủ đề : Lẽ sống c¸ch m¹ng, niÒm vui lín vµ ©n t×nh c¸ch m¹ng. C¸i t«i trong th¬ Tè H÷u chñ yÕu lµ c¸i t«i d©n téc vµ c¸ch m¹ng. - Th¬ Tè H÷u còng rÊt tiªu biÓu cho c¶m høng l·ng m¹n. §ã lµ c¶m høng l·ng m¹n c¸ch m¹ng. Th¬ «ng tËp trung thÓ hiÖn vÎ đẹp lí tởng của con ngời và cuộc sống mới, thể hiện niềm tin vững chắc vào tơng lai tơi sáng của cách mạng, của đất nớc, dÉu hiÖn t¹i cßn nhiÒu khã kh¨n, hi sinh gian khæ. 6. Bµi th¬ ViÖt B¾c: Nghệ thuật biểu hiện của bài thơ Việt Bắc đậm đà bản sắc dân téc - Tố Hữu đã phát huy đợc nhiều thế mạnh của thể thơ lục bát truyÒn thèng. + CÊu tø : Lµ cÊu tø cña ca dao víi hai nh©n vËt tr÷ t×nh “ta” vµ “mình”, ngời ra đi và ngời ở lại hát đối đáp với nhau. + Nhà thơ rất chú ý sử dụng kiểu tiểu đối của ca dao, có tác dông nhÊn m¹nh ý th¬, t¹o ra nhÞp th¬ uyÓn chuyÓn, c©n xøng, hµi hoµ lµm cho lêi th¬ dÔ nhí, dÔ thuéc thÊm s©u vµo t©m t ngời đọc: - M×nh vÒ rõng nói nhí ai Trám bùi để rụng, măng mai để già (- ChiÕu Nga S¬n, g¹ch B¸t Trµng V¶i t¬ Nam §Þnh, lôa hµng Hµ §«ng) - VÒ ng«n ng÷ th¬ : Tè H÷u chó träng lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n rÊt gi¶n dÞ, méc mạc nhng cũng rất sinh động để tái hiện lại một thời cách m¹ng vµ kh¸ng chiÕn ®Çy gian khæ mµ d¹t dµo t×nh nghÜa. §ã lµ : ng«n ng÷ rÊt giµu h×nh ¶nh cô thÓ, giµu nh¹c ®iÖu. Th¬ Tè H÷u sö dông rÊt nhuÇn nhuyÔn phÐp trïng ®iÖp cña ng«n ng÷ d©n gian. TÊt c¶ t¹o ra giäng ®iÖu tr÷ t×nh tha thiÕt, ªm ¸i, ngät ngµo nh ©m hëng lêi ru ®a ta vµo tõng kØ niÖm vµ nghÜa t×nh thuû chung. 7. T©y TiÕn cña Quang Dòng: Ngêi lÝnh hiÖn vÒ trong håi tëng nh mét biÓu tîng xa vêi trong thêi gian vµ kh«ng gian cña hoµi niÖm kh«ng døt - mét nçi nhí th¬ng mªnh mang (nhí vÒ, nhí ch¬i v¬i….) - Ngời lính đợc miêu tả rất thực trong những sinh hoạt cụ thể hằng ngày, trong những bớc đi nặng nhọc trên đờng hành quân với những đói rét bệnh tật với những nét vẽ tiều tụy về hình hài song vẫn phong phú trong đời sống tâm hồn với những kh¸t väng tuæi trÎ. Liên hệ so sánh với ngời lính trong Đồng chí để thấy đợc nét tơng đồng của ngời lính vệ quốc. - Tác giả phát hiện ra vẻ đẹp trong đời sống tâm hồn của ngời lÝnh: + Nhạy cảm trớc vẻ đẹp của thiên nhiên núi rừng với những cảnh sắc độc đáo rất tinh tế: hùng vĩ, dữ dội, phi thờng và duyªn d¸ng tr÷ t×nh th¬ méng..

(137) 8. Tổ chức ôn tập về đề tài quê hơng đất nớc. Nh÷ng kh¸m ph¸ riªng cña mỗi nhà thơ về đất nớc quê h¬ng qua bµi th¬ §Êt níc (NguyÔn §×nh Thi), ®o¹n trÝch §Êt níc trong trêng ca Mặt đờng khát vọng (NguyÔn Khoa §iÒm).. 9. Tæ chøc «n tËp bµi th¬ Sãng cña Xu©n Quúnh. Ph©n tÝch h×nh tîng sãng trong bµi th¬ cïng tªn cña Xu©n Quúnh. Anh (chÞ) c¶m nhËn đợc gì về tâm hồn ngời phụ n÷ trong t×nh yªu cña bµi th¬ nµy.. + Cháy bỏng khát vọng chiến công, ôm ấp giấc mơ đẹp về tình yªu tuæi trÎ. - Vẻ đẹp tâm hồn của ngời lính : lãng mạn, đa tình. So sánh với ngêi lÝnh trong “§ång chÝ” ( n«ng d©n chÊt ph¸c, b×nh dÞ g¾n bó với làng quê nghèo…) để làm nổi bật nét riêng tài hoa, đa t×nh, l·ng m¹n cña ngêi lÝnh T©y TiÕn. - Ngời lính hiện lên chân thực, thơ mộng lãng mạn đồng thời còng rÊt hµo hïng. 8. Đề tài quê hơng đất nớc qua Đất nớc (Nguyễn Đình Thi), đoạn trích Đất nớc trong trờng ca Mặt đờng khát vọng (NguyÔn Khoa §iÒm) Khám phá riêng từ quê hơng đất nớc: a) NguyÔn §×nh Thi: - Hình ảnh đất nớc qua hai mùa thu (Mùa thu xa : đẹp, buồn/ Mùa thu nay : đẹp, vui) - Đất nớc hào hùng trong chiến đấu. + TruyÒn thèng bÊt khuÊt cña «ng cha + Căm thù giặc, chiến đấu dũng cảm - §Êt níc vinh quang trong chiÕn th¾ng. Tóm lại, Nguyễn Đình Thi tự hào, ngợi ca đất nớc vất vả đau th¬ng, bÊt khuÊt, anh hïng trong chiÕn th¾ng chèng Ph¸p. b) NguyÔn Khoa §iÒm: §Êt níc b¾t nguån tõ nh÷ng g× gÇn gòi nhÊt, th©n thiÕt nhÊt vµ bình dị nhất trong đời sống vật chất và đời sống tâm linh của con ngêi. - Đất nớc đợc cảm nhận từ phơng diện địa lí và lịch sử thời gian vµ kh«ng gian. - §Êt níc lµ n¬i thèng nhÊt c¸c yÕu tè lÞch sö, v¨n ho¸, phong tôc. - Từ sự cảm nhận ấy dẫn đến một thái độ đầy trách nhiệm ấy của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Một sự cảm nhận riêng mang tầm thời đại. T tởng đất nớc của nhân dân. Tãm l¹i, NguyÔn Khoa §iÒm thøc tØnh tuæi trÎ vµ mçi ngêi nhËn biÕt vÒ céi rÔ vµ nguån m¹ch chÝnh cña §Êt Níc. Kh¸m ph¸ truyền thống "đất nớc của nhân dân". Cảm xúc lắng sâu trong nhËn thøc vµ tr¸ch nhiÖm, c¶m xóc l¾ng s©u trong nhËn thøc và trách nhiệm, hình ảnh thơ đợc khơi nguồn trong ca dao thÇn tho¹i + Hai bài thơ ra đời trong hai thời điểm khác nhau, hai nhà thơ có tiếng nói thời đại khác nhau và họ đã có những bản thông điệp khác nhau về đất nớc từ những góc nhìn văn hóa khác nhau. Nhng điểm gặp gỡ và hội tụ là tình yêu quê hơng đất nớc và ý thức trách nhiệm phải giữ gìn, bảo vệ non sông đất nớc. 9. Bµi th¬ Sãng cña Xu©n Quúnh: a) Ph©n tÝch h×nh tîng sãng : - Sãng lµ h×nh ¶nh Èn dô cña ngêi con g¸i ®ang yªu, lµ sù ho¸ th©n, ph©n th©n cña c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬. Cïng víi h×nh tîng sãng bµi th¬ cßn cã mét h×nh tîng n÷a lµ em - c¸i t«i tr÷ tình của nhà thơ. “Em” và “Sóng” có lúc phân đôi để soi chiếu lại hoa nhập vào (để tạo nên sự âm vang cộng hởng). - Hình tợng sóng trớc hết đợc gợi ra từ âm hởng dào dạt, nhịp.

(138) 10. Tæ chøc «n tËp t¸c phÈm cña NguyÔn Tu©n So s¸nh Ch÷ ngêi tö tï ng÷ văn 11 với Ngời lái đò sông §µ. NhËn xÐt nh÷ng ®iÓm kh«ng thèng nhÊt vµ kh¸c biÖt cña phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n tríc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945?. nhµng cña bµi th¬. §ã lµ nhÞp cña nh÷ng con sãng trªn biÓn liªn tiÕp triÒn miªn. §ã cßn lµ nçi lßng ®ang trµn ngËp, ®ang khao khát tình yêu vô hạn, đang đồng điệu với sóng biển. - Qua hình tợng sóng Xuân Quỳnh đã diễn tả vừa cụ thể vừa sinh động nhiều trạng thái tâm trạng những cung bậc tình cảm kh¸c nhau trong tr¸i tim cña ngêi phô n÷ ®ang r¹o rùc kh¸t khao yêu đơng. + Mỗi trạng thái tâm hồn cụ thể của ngời phụ nữ đang yêu đều có thể tìm thấy sự tơng đồng của nó với một khía cạnh, một đặc tính nào đó của cuộc sống. + Dùng hình tợng sóng để biểu hiện cũng cha đủ cha hết, cha tho¶ c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬ nhiÒu khi trùc tiÕp nãi lªn t×nh c¶m tha thiÕt m·nh liÖt cña m×nh. - Xuân Quỳnh đã mợn hình tợng sóng để nói và nghĩ về tình yªu. + §ã lµ cuéc hµnh tr×nh khëi ®Çu, lµ sù tõ bá c¸i chËt chéi, nhá hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn và cuối cùng là khát vọng đợc sống hết mình trong tình yêu vĩnh viễn hoá tình yªu cña m×nh. + Nh÷ng ý nghÜ nµy cã vÎ tù do t¶n m¹n nhng tõ chiÒu s©u cña thi tứ vẫn có sự vận động nhất quán. b) Ph¸t biÓu c¶m nhËn cña m×nh. - Qua hình tợng sóng và cả bài thơ chúng ta có thể cảm nhận đợc vẻ đẹp tâm hồn của ngời phụ nữ trong tình yêu. Ngời phụ nữ ấy mạnh bạo, chủ động bày tỏ những khát khao yêu đơng mãnh liệt và những rung động rạo rực trong lòng mình. Ngêi phô n÷ còng kh«ng cßn nhÉn nhôc cam chÞu n÷a. NÕu “Sãng kh«ng hiÓu næi m×nh” th× sãng døt kho¸t tõ bá n¬i chËt hẹp đó “Tìm ra tận bể” đến với cái cao rộng bao dung -> đó là nét mới mẻ hiện đại trong tình yêu. T©m hån phô n÷ giµu khao kh¸t, kh«ng yªn lÆng. §ã lµ t©m hån trong s¸ng thuû chung v« h¹n. -> Quan niÖm t×nh yªu nh vËy rÊt gÇn gòi víi mäi ngêi cã gèc rÔ trong t©m hån cña d©n téc. 10. Phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n Qua truyện Chữ ngời tử tù và tuỳ bút Ngời lái đò sông Đà có thể nh©n ra nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt vµ kh¸c biÖt cña phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n tríc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 - Nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt + Có cảm hứng mãnh liệt trớc những cảnh tợng độc đáo, tác động mạnh và giác quan nghệ sĩ. + TiÕp cËn thÕ giíi thiªn vÒ ph¬ng diÖn thÈm mÜ, tiÕp cËn con ngêi thiªn vÒ ph¬ng diÖn tµi hoa nghÖ sÜ. + Ngßi bót tµi hoa uyªn b¸c. - Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt Ch÷ ngêi tö tï lµ truyÖn ng¾n x©y dùng thÕ giíi nghÖ thuËt b»ng h cÊu. Ngời lái đò sông Đà là thể ký ghi chép ngời thực, việc thực, t liÖu phong phó dùa trªn sù kh¶o s¸t nghiªn cøu hiÖn thùc, đồng thời trực tiếp bộ lộ cái tôi của nhà văn. Phong cách nghệ thuật của nhà văn có thể biến đổi khi thế giới.

(139) 11. Tæ chøc «n tËp T¸c phÈm Ai đặt tên cho dòng sông ? cña Hoµng Phñ Ngäc Têng C¶m høng thÈm mÜ vµ v¨n phong cña Hoµng Phñ Ngäc Têng qua ®o¹n trÝch bót kÝ Ai đã đặt tên cho dòng sông.. Hoạt động 2 - Tổ chức hớng dÉn häc ë nhµ.. - Tiết PPCT: Tuần 19 Tiết 54. quan và t tởng của nhà văn thay đổi. Chữ ngời tử tù và Ngời lái đò sông Đà thể hiện rất rõ phong cách nghệ thuật của NguyÔn Tu©n. + Nếu trong Chữ ngời tử tù Nguyễn Tuân đi tìm cái đẹp trong quá khứ Vang bóng một thời thì trong Ngời lái đò sông Đà nhà văn tìm cái đẹp trong cuộc sống hiện tại. + Trong Ch÷ ngêi tö tï NguyÔn Tu©n ®i t×m chÊt tµi hoa nghÖ sÜ ở tầng lớp những con ngời đặc tuyển, còn trong Ngời lái đò sông Đà, ông đi tìm chất tài hoa nghệ sĩ trong đại chúng nhân d©n. C¸i ®Ëp m¹nh vµo c¸c gi¸c quan nghÖ sÜ cña «ng giê ®©y là những thành tích của nhân dân trong lao động . Phong cách Nguyễn Tuân trong Ngời lái đò sông Đà: + Cảm hứng đặc biệt với những gì gây cảm giác mãnh liệt (cảnh thác dữ Sông Đà và vẻ đẹp đầy chất thơ của dòng sông). + Kh¸m ph¸ con ngêi tµi hoa nghÖ sÜ, tµi ba trong nghÖ thuËt “vît th¸c leo ghÒnh” – “mét tay l¸i ra hoa”. + Ngoµi bót tµi hoa uyªn b¸c trong nh÷ng so s¸nh liªn tëng, h×nh ¶nh ®Çy gîi c¶m, vËn dông tri thøc nhiÒu ngµnh v¨n häc nghệ thuật khác nhau để quan sát miêu tả hiện thực. + Ng«n ng÷ phong phó, ®iªu luyÖn, giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh. 11. Ai đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tờng a) C¶m høng thÈm mÜ : - Ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên phong phú đa dạng, huyền ảo nh đời sống, nh tâm hồn con ngời. - Cô thÓ lµ c¶nh vËt s«ng H¬ng, con s«ng g¾n bã víi lÞch sö, văn hoá của Huế và cũng là của dân tộc, qua đó, thể hiện sự yêu mến say mê vẻ đẹp của dòng sông, đất nớc. - Nét đặc sắc của văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tờng : - Soi bóng tâm hồn với tình yêu quê hơng đất nớc vào đối tợng miêu tả khiến đối tợng trở nên lung linh, huyền ảo, đa dạng nh đời sống, nh tâm hồn con ngời. - Sức liên tởng kỳ diệu, sự phong phú về kiến thức địa lý, lịch sö, v¨n ho¸, nghÖ thuËt vµ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña b¶n th©n - Ng«n ng÷ phong phó, uyÓn chuyÓn, giµu h×nh ¶nh, giµu chÊt th¬, sö dông nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ nh : so s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô, … - Cã sù kÕt hîp hµi hoµ cña c¶m xóc vµ trÝ tuÖ, chñ quan vµ kh¸ch quan. II. Híng dÉn häc ë nhµ. - DÆn dß HS chuÈn bÞ bµi míi: “Thùc hµnh ch÷a lçi lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn. - Ngày dạy: ………………… lớp ….

(140) - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Thùc hµnh ch÷a lçi lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn A. Môc tiªu: - Gióp Hs: + Củng cố lại lý thuyết các lỗi lập luận thờng gặp đã học. + Rèn luyện kĩ năng chữa lỗi cho Hs, giúp Hs tránh các lỗi trong diễn đạt. B. Ph¬ng tiÖn hç trî: - Sgk + Sgv. - ThiÕt kÕ bµi so¹n. - B¶ng phô. C. TiÕn tr×nh bµi häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. Cñng cè l¹i lý thuyÕt: - Híng dÉn häc sinh «n tËp l¹i C¸c lçi thêng gÆp trong lËp luËn. c¸c lçi thêng gÆp trong bµi v¨n nghÞ luËn. II.Thùc hµnh: - Hs: Nhãm 1 lµm bµi tËp 1 a, b.. 1. Bµi tËp 1: a) Lỗi trong lập luận này là nêu luận cứ không đầy đủ, chủ yếu nêu nhiều về ca dao, tục ngữ trong khi đó bài văn nêu : “ Giá trÞ quan träng nhÊt cña vhdg lµ gi¸ trÞ nhËn thøc”. - Luận cứ này chỉ đề cập đến một khía cạnh nhỏ thuộc về tự nhiªn. - Nguyên nhân là Hs không hiểu đợc tính logic của luận cứ và thiếu các dẫn chứng cụ thể để làm rõ luận điểm. b) Luận điểm nêu không rõ ràng, không xác đáng, không nêu đợc rõ bản chất vấn đề. - Luận cứ thiếu lôgic vì ngời viết không nắm vững vấn đề cần tr×nh bµy, kh«ng hiÓu mèi quan hÖ gi÷a c¸c chi tiÕt trong t¸c phÈm.. - Hs: Nhãm 2: Lµm bµi tËp 1c.. c) C¸ch dïng tõ cña luËn ®iÓm mang tÝnh chung chung, kh«ng làm nổi bật đợc vấn đề.. - Hs: Nhãm 3 lµm bµi tËp 2 sgk.. 2. Bµi tËp 2: S÷a c¸c lçi lËp luËn: a) Bæ sung c¸c luËn cø vÒ gi¸ trÞ nhËn thøc cña v¨n häc d©n gian trong truyÖn cæ tÝch, ca dao, tôc ng÷,…vµ s¾p xÕp theo hÖ thống: xã hội, con ngời, lao động, sản xuất, tự nhiên,…. b) - Nªu râ luËn ®iÓm. - Söa l¹i c¸c luËn cø. c) PhÇn nªu luËn ®iÓm, luËn cø nªn bæ sung cô thÓ, tiªu biÓu, ngắn gọn, liên quan đến tình huống “nhặt vợ” của Tràng, thái độ, tâm trạng của bà cụ Tứ sau đó mới đi đến kết luận về giá trị nhân đạo của tác phẩm..

(141) - GV ®a thªm mét sè bµi tËp mở rộng ngoài SGK để học sinh rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng. - Hs: Nhãm 4 lµm bµi tËp më réng. - Gv: ChuÈn bÞ b¶ng phô cho Hs lµm bµi tËp vµ tr×nh bµy. - Gv lÊy ngay c¸c bµi lµm cña Hs để minh hoạ.. 3. Bµi tËp më réng: - Xác định lỗi sai về lập luận trong các đoạn văn. - Kh¾c phôc c¸c lçi sai. III. Tæng kÕt: 1. HÖ thèng l¹i c¸c lçi trong lËp luËn. 2. Lu ý khi lËp luËn trong bµi viÕt.. *DÆn dß: - VÒ nhµ rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn. - So¹n bµi míi: Vî chång A Phñ (T« Hoµi).. - Tiết PPCT: Tuần 20 Tiết 55 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … vî chång a phñ (tiÕt 1) T« Hoµi A - Môc tiªu bµi häc: Gióp HS : - Hiểu đợc cuộc sống cơ cực, tối tăm của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao dới ách áp bức kìm kẹp của thực dân và chúa đất thống trị; quá trình ngời dân các dân tộc thiểu số thức tỉnh cách mạng và vùng lên tự giải phóng đời mình, đi theo tiếng gọi của Đảng. - Nắm đợc những đóng góp riêng của nhà văn trong nghệ thuật khắc hoạ tính cách các nhân vật, sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m; Së trêng cña nhµ v¨n trong quan s¸t nh÷ng nÐt l¹ vÒ phong tôc, tËp qu¸n vµ c¸ tÝnh ngêi M«ng; NghÖ thuËt trÇn thuËt linh ho¹t, lêi v¨n tinh tÕ, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬. B- Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGV, SGK, bai so¹n C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: - Gîi t×m, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp D. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc: 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò 3. Giíi thiÖu bµi míi Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiÓu chung. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶:.

(142) 1. HS đọc phần Tiểu dẫn, dựa vµo nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n thân để trình bày những nét c¬ b¶n vÒ: - Cuộc đời, sự nghiệp văn học vµ phong c¸ch s¸ng t¸c cña T« Hoµi. - XuÊt xø truyÖn Vî chång A Phñ cña T« Hoµi.. - T« Hoµi tªn khai sinh lµ NguyÔn Sen. ¤ng sinh n¨m 1920. Quª néi ë Thanh Oai, Hµ §«ng (nay lµ Hµ T©y – Hµ Néi) nhng «ng sinh ra vµ lín lªn ë quª ngo¹i: lµng NghÜa §«, huyÖn Tõ Liªm, phñ Hoµi §øc, tØnh Hµ §«ng (nay lµ phêng NghÜa §«, quËn CÇu GiÊy - Hµ Néi) - Tô Hoài viết văn từ trớc cách mạng, nổi tiếng với truyện đồng tho¹i DÕ mÌn phiªu lu kÝ. T« Hoµi lµ mét nhµ v¨n lín s¸ng t¸c nhiều thể loại. Số lợng tác phẩm của Tô Hoài đạt kỉ lục trong nền văn học Việt Nam hiện đại. - Năm 1996, Tô Hoài đợc nhà nớc tặng giải thởng Hồ Chí Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt. - Lối trần thuật của Tô Hoài rất hóm hỉnh, sinh động. Ông rất có së trêng vÒ lo¹i truyÖn phong tôc vµ håi kÝ. Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña T« Hoµi nh: DÕ mÌn phiªu lu kÝ (1941), O chuét (1942), Nhµ nghÌo (1944), TruyÖn T©y B¾c (1953), MiÒn T©y (1967),… 2. XuÊt xø t¸c phÈm - Vî chång A Phñ in trong tËp truyÖn T©y B¾c (1954). TËp truyện đợc tặng giải nhất- giải thởng Hội văn nghệ Việt Nam 1954 - 1955.. Hoạt động 2: Đọc và tóm tắt v¨n b¶n t¸c phÈm 1. GV đọc mẫu 1 đoạn. HS có giọng đọc tốt đọc nối tiếp mét sè ®o¹n.. II. §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n t¸c phÈm 1. §äc + §äc- hiÓu tríc ë nhµ. + §äc diÔn c¶m mét sè ®o¹n ë líp. 2. Tãm t¾t Cần đảm bảo một số ý chính: + Mị, một cô gái xinh đẹp, yêu đời, có khát vọng tự do, hạnh phóc bÞ b¾t vÒ lµm con d©u g¹t nî cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. + Lóc ®Çu MÞ ph¶n kh¸ng nhng dÇn dÇn trë nªn tª liÖt, chØ "lïi lòi nh con rïa nu«i trong xã cöa". + Đêm tình mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhng bị A Sử (chồng Mị) trói đứng vào cột nhà. + A Phủ vì bất bình trớc A Sử nên đã đánh nhau và bị bắt, bị ph¹t v¹ vµ trë thµnh kÎ ë trõ nî cho nhµ Thèng lÝ. + Không may hổ vồ mất một con bò, A Phủ đã bị đánh, bị trói đứng vào cọc đến gần chết. + Mị đã cắt dây trói cho A Phủ, hai ngời chạy trốn đến Phiềng Sa. + Mị và A Phủ đợc giác ngộ, trở thành du kích. III. §äc- hiÓu:. 1. HS đọc đoạn đầu văn bản, nhËn xÐt c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt MÞ, c¶nh ngé cña Mị, những đày đọa tủi cực khi MÞ bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî cho nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù. 1. Nh©n vËt MÞ a) MÞ qua c¸ch giíi thiÖu cña t¸c gi¶( "Ai ë xa vÒ …") + MÞ xuÊt hiÖn kh«ng ph¶i ë phÝa ch©n dung ngo¹i h×nh mµ ë phÝa th©n phËn - mét th©n phËn qu¸ nghiÖt ng·- mét con ngêi bị xếp lẫn với những vật vô tri giác (tảng đá, tàu ngựa,…)một thân phận đau khổ, éo le. + Mị không nói, chỉ "lùi lũi nh con rùa nuôi trong xó cửa". Ngời đàn bà ấy bị cầm tù trong ngục thất tinh thần, nơi lui vào lui ra chØ lµ "mét c¨n buång kÝn mÝt chØ cã mét chiÕc cöa sæ, mét lỗ vuông bằng bàn tay" Đã bao năm rồi, ngời đàn bà ấy chẳng.

(143) do. GV định hớng, nhận xét, nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn đúng và điều chỉnh những ý kiÕn cha chÝnh x¸c.. biết đến mùa xuân, chẳng đi chơi tết… + "Sèng l©u trong c¸i khæ MÞ quen khæ råi", "MÞ tëng m×nh còng lµ con tr©u, m×nh còng lµ con ngùa", MÞ chØ "cói mÆt, kh«ng nghÜ ngîi", chØ "nhí ®i nhí l¹i nh÷ng viÖc gièng nhau". + Mị không còn ý thức đợc về thời gian, tuổi tác và cuộc sống. + MÞ sèng nh mét cç m¸y, mét thãi quen v« thøc. + MÞ v« c¶m, kh«ng t×nh yªu, kh«ng kh¸t väng, thËm chÝ kh«ng còn biết đến khổ đau. => Điều đó có sức ám ảnh đối với độc giả, gieo vào lòng ngời nh÷ng xãt th¬ng.. 2. GV tæ chøc cho HS t×m nh÷ng chi tiÕt cho thÊy søc sèng tiÒm Èn trong MÞ vµ nhËn xÐt.. b) Søc sèng tiÒm tµng cña nh©n vËt MÞ: + Đâu đó trong cõi sâu tâm hồn ngời đàn bà câm lặng vì cơ cực, khổ đau ấy vẫn tiềm ẩn một cô Mị ngày xa, một cô Mị trẻ đẹp nh đóa hoa rừng đầy sức sống, một ngời con gái trẻ trung, giàu đức hiếu thảo. Ngày ấy, tâm hồn yêu đời của Mị gửi vào tiÕng s¸o "MÞ thæi s¸o giái, thæi l¸ còng hay nh thæi s¸o". + ë MÞ, kh¸t väng t×nh yªu tù do lu«n lu«n m·nh liÖt. NÕu kh«ng bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî, kh¸t väng cña MÞ sÏ thµnh hiện thực bởi "trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị". Mị đã từng hồi hộp khi nghe tiếng gõ cửa của ngời yêu. Mị đã bớc theo khát vọng của tình yêu nhng không ngờ sớm r¬i vµo c¹m bÉy. + Bị bắt về nhà Thống lí, Mị định tự tử. Mị tìm đến cái chết chÝnh lµ c¸ch ph¶n kh¸ng duy nhÊt cña mét con ngêi cã søc sèng tiÒm tµng mµ kh«ng thÓ lµm kh¸c trong hoµn c¶nh Êy. "Mấy tháng ròng đêm nào Mị cũng khóc", Mị trốn về nhà cầm theo một nắm lá ngón. Chính khát vọng đợc sống một cuộc sống đúng nghĩa của nó khiến Mị không muốn chấp nhận cuộc sống bị chà đạp, cuộc sống lầm than, tủi cực, bị đối xử bÊt c«ng nh mét con vËt. => Tất cả những phẩm chất trên đây sẽ là tiền đề, là cơ sở cho sù trçi dËy cña MÞ sau nµy. Nhµ v¨n miªu t¶ nh÷ng tè chÊt nµy ë MÞ khiÕn cho c©u chuyÖn ph¸t triÓn theo mét l« gÝc tù nhiªn, hợp lí. Chế độ phong kiến nghiệt ngã cùng với t tởng thần quyÒn cã thÓ giÕt chÕt mäi íc m¬, kh¸t väng, lµm tª liÖt c¶ ý thøc lÉn c¶m xóc con ngêi nhng tõ trong s©u th¼m, c¸i b¶n chÊt ngêi vÉn lu«n tiÒm Èn vµ ch¾c ch¾n nÕu cã c¬ héi sÏ thøc dËy, bïng lªn.. - GV gîi ý: H×nh ¶nh mét c« MÞ khi cßn ë nhµ? Ph¶n øng cña MÞ khi vÒ nhµ Thèng lÝ? - HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t biÓu ý kiÕn.. 3. GV tæ chøc cho HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ nghÖ thuËt miêu tả những yếu tố tác động đến sự hồi sinh của Mị, đặc biÖt lµ tiÕng s¸o vµ diÔn biÕn tâm trạng Mị trong đêm tình mïa xu©n. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do.. c) Sù trçi dËy lßng ham sèng vµ kh¸t väng h¹nh phóc cña nh©n vËt MÞ: + Những yếu tố tác động đến sự hồi sinh của Mị: "Những chiếc váy hoa đã đem phơi trên mỏm đá, xòe nh con bớm sặc sỡ, hoa thuốc phiện vừa nở trắng lại đổi ra màu đỏ au, đỏ thẫm rồi sang màu tím man mác". "Đám trẻ đợi tết chơi quay cời ầm trên sân chơi trớc nhà" cũng có những tác động nhất định đến tâm lí của Mị. Rợu là chất xúc tác trực tiếp để tâm hồn yêu đời, khát sống của Mị trỗi dậy. "Mị đã lấy hũ rợu uống ừng ực từng bátt". Mị vừa nh uống cho hả giận, vừa nh uống hận, nuốt hận. Hơi men đã d×u t©m hån MÞ theo tiÕng s¸o. + Trong ®o¹n diÔn t¶ t©m tr¹ng håi sinh cña MÞ, tiÕng s¸o cã.

(144) - GV định hớng, nhận xét, nhÊn m¹nh nh÷ng ý kiÕn đúng và điều chỉnh những ý kiÕn cha chÝnh x¸c.. *DÆn dß: - VÒ nhµ n¾m ch¾c c¸c luËn điểm đã học. - So¹n tiÕp c¸c c©u hái ë SGK để tiết sau ta học tiếp.. một vai trò đặc biệt quan trọng. "MÞ nghe tiÕng s¸o väng l¹i, thiÕt tha, båi håi. MÞ ngåi nhÈm thÇm bµi h¸t cña ngêi ®ang thæi". "Ngµy tríc, MÞ thæi s¸o giái… MÞ uèn chiÕc l¸ trªn m«i, thæi l¸ còng hay nh thæi s¸o. Có biết bao nhiêu ngời mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị ". "TiÕng s¸o gäi b¹n cø thiÕt tha, båi håi", "ngoµi ®Çu nói lÊp lã đã có tiếng ai thổi sáo", "tai Mị vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng", "mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đờng", "MÞ vÉn nghe tiÕng s¸o ®a MÞ ®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng đám chơi", "trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo",… => Tô Hoài đã miêu tả tiếng sáo nh một dụng ý nghệ thuật để lay tØnh t©m hån MÞ. TiÕng s¸o lµ biÓu tîng cña kh¸t väng t×nh yêu tự do, đã theo sát diễn biến tâm trạng Mị, là ngọn gió thổi bùng lên đốn lửa tởng đã nguội tắt. Thoạt tiên, tiếng sáo còn "lấp ló", "lửng lơ" đầu núi, ngoài đờng. Sau đó, tiếng sáo đã th©m nhËp vµo thÕ giíi néi t©m cña MÞ vµ cuèi cïng tiÕng s¸o trở thành lời mời gọi tha thiết để rồi tâm hồn Mị bay theo tiÕng s¸o. + Diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân: - Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại đó là Mị nhớ lại quá khứ, nhớ về hạnh phúc ngắn ngủi trong cuộc đời tuổi trẻ của mình và niềm ham sống trở lại "Mị thấy phơi phới trở lại, lòng đột nhiên vui sớng nh những đêm tết ngày trớc". "Mị còn trẻ lắm. MÞ vÉn cßn trÎ l¾m. MÞ muèn ®i ch¬i". - Ph¶n øng ®Çu tiªn cña MÞ lµ: "nÕu cã n¾m l¸ ngãn trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho chết". Mị đã ý thức đợc tình cảnh đau xót của mình. Những giọt nớc mắt tởng đã cạn kiệt vì đau khổ đã lại có thể lăn dài trên đôi má của Mị. - Từ những sôi sục trong tâm t đã dẫn Mị tới hành động "lấy ống mỡ xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa dầu". Mị muốn thắp lên ¸nh s¸ng cho c¨n phßng bÊy l©u chØ lµ bãng tèi. MÞ muèn th¾p lên ánh sáng cho cuộc đời tăm tối của mình. - Hành động này đẩy tới hành động tiếp: Mị "quấn tóc lại, với tay lÊy c¸i v¸y hoa v¾t ë phÝa trong v¸ch". - MÞ quªn h¼n sù cã mÆt cña A Sö, quªn h¼n m×nh ®ang bÞ trãi, tiÕng s¸o vÉn d×u t©m hån MÞ "®i theo nh÷ng cuéc ch¬i, nh÷ng đám chơi". => Tô Hoài đã đặt sự hồi sinh của Mị vào tình huống bi kịch: kh¸t väng m·nh liÖt - hiÖn thùc phò phµng khiÕn cho søc sèng ë MÞ cµng thªm phÇn d÷ déi. Qua ®©y, nhµ v¨n muèn ph¸t biểu một t tởng: sức sống của con ngời cho dù bị giẫm đạp. bị trãi chÆt vÉn kh«ng thÓ chÕt mµ lu«n lu«n ©m Ø, chØ gÆp dÞp lµ bïng lªn..

(145) - Tiết PPCT: Tuần 20 Tiết 56 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … vî chång a phñ (tiÕt 2) T« Hoµi *TiÕn tr×nh d¹y häc: 1) ổn định lớp. 2) KiÓm tra bµi cò.. 3) Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS. 4. GV tæ chøc cho HS ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng MÞ tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi. - GV gîi ý: Lóc ®Çu? Khi nh×n thÊy dßng níc mắt của A Phủ? Hành động cắt dây trói của MÞ? - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV định hớng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng và điều chỉnh những ý kiến cha chÝnh x¸c.. Yêu cầu cần đạt III1) a) b) c) d) MÞ tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi + Tríc c¶nh A Phñ bÞ trãi, ban ®Çu MÞ hoµn toµn v« c¶m: "MÞ vÉn th¶n nhiªn thæi löa h¬ tay". + ThÕ råi, "MÞ lÐ m¾t tr«ng sang thÊy mét dßng nớc mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã x¸m ®en l¹i cña A Phñ". Giät níc m¾t tuyÖt vọng của A Phủ đã giúp Mị nhớ lại mình, nhËn ra m×nh, xãt xa cho m×nh. Th¬ng ngêi và thơng mình, đồng thời nhận ra tất cả sự tàn ác của nhà thống lí, tất cả đã khiến cho hành động của Mị mang tính tất yếu. + TÊt nhiªn, MÞ còng rÊt lo l¾ng, ho¶ng sî. MÞ sî m×nh bÞ trãi thay vµo c¸i cäc Êy, "ph¶i chÕt trên cái cọc ấy". Khi đã chạy theo A Phủ, cái.

(146) ý nghÜ Êy vÉn cßn ®uæi theo MÞ: "ë ®©y th× chÕt mÊt". Nçi lo l¾ng cña MÞ còng lµ mét khía cạnh của lòng ham sống, nó đã tiếp thªm cho MÞ søc m¹nh vïng tho¸t khái sè phËn m×nh. 5. Qua tất cả những điều đã tìm hiểu, HS rút ra nhËn xÐt tæng qu¸t vÒ nh©n vËt MÞ? - HS ph¸t biÓu tù do. - GV nhận xét, định hớng vào một số ý chính.. 6. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ nh©n vËt A Phñ (sù xuÊt hiÖn, th©n phËn, tÝnh c¸ch,…). - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV định hớng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng và điều chỉnh những ý kiến cha chÝnh x¸c.. 7. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ c¶nh xö kiÖn A Phủ quái đản, lạ lùng trong tác phẩm. - HS ph¸t biÓu tù do. - GV nhận xét, định hớng vào một số ý chính.. e) Tãm l¹i Mị là cô gái trẻ đẹp, bị đẩy vào tình cảnh bi đát, triền miên trong kiếp sống nô lệ, Mị dần dÇn bÞ tª liÖt. Nhng trong MÞ vÉn tiÒm tµng sức sống. Sức sống ấy đã trỗi dậy, cho Mị sức mạnh dẫn tới hành động quyết liệt, táo bạo. Điều đó cho thấy Mị là cô gái có đời sống néi t©m ©m thÇm mµ m¹nh mÏ. Nhà văn đã dụng công miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật Mị. Qua đó để thể hiện t tởng nhân đạo sâu sắc, lớn lao. 2. T×m hiÓu nh©n vËt A Phñ a) Sù xuÊt hiÖn cña A Phñ A Phủ xuất hiện trong cuộc đối đầu với A Sử: "Mét ngêi to lín ch¹y vôt ra vung tay nÐm con quay rÊt to vµo mÆt A Sö. Con quay gç ng¸t l¨ng vµo gi÷a mÆt. Nã võa kÞp bng tay lên, A Phủ đã xộc tới nắm cái vòng cổ, kéo dập đầu xuống, xé vai áo đánh tới tấp". Tô Hoài đã sử dụng hàng loạt các động từ chỉ hành động nhanh, mạnh, dồn dập để thể hiện tÝnh c¸ch m¹nh mÏ, gan gãc, mét kh¸t väng tự do đợc bộc lộ quyết liệt của A Phủ. b) Th©n phËn cña A Phñ + Cha mÑ chÕt c¶ trong trËn dÞch ®Ëu mïa. + A Phñ lµ mét thanh niªn nghÌo. + Cuộc sống khổ cực đã hun đúc ở A Phủ tính c¸ch ham chuéng tù do, mét søc sèng m¹nh mẽ, một tài năng lao động đáng quý: "biết đúc lỡi cày, đục cuốc, cày giỏi và đi săn bò tãt rÊt b¹o". + A Phủ là đứa con của núi rừng, tự do, hồn nhiªn, chÊt ph¸c. c) Cảnh xử kiện quái đản, lạ lùng + Cuéc xö kiÖn diÔn ra trong khãi thuèc phiÖn mï mÞt tu«n ra c¸c lç cöa sæ nh khãi bÕp. "Ngời thì đánh, ngời thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lợt đánh, kể, chửi, lại hút”... Cứ thế đến hết đêm. Còn A Phủ gan góc quỳ chịu đòn chỉ im nh cái tợng đá. + Hủ tục và pháp luật trong tay bọn chúa đất nên kết quả: A Phủ trở thành con ở trừ nợ đời đời kiếp kiếp cho nhà Thống lí Pá Tra. Cảnh xử kiện quái đản, lạ lùng và cảnh A Phủ bị đánh, bị trói vừa tố cáo sự tàn bạo của bọn chúa đất vừa nói lên tình cảnh khốn khổ của.

(147) ngêi d©n vïng nói cao T©y B¾c. 8. GV tæ chøc cho HS rót ra nh÷ng gi¸ trÞ néi dung t tëng cña t¸c phÈm. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV định hớng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng và điều chỉnh những ý kiến cha chÝnh x¸c.. 9. GV tæ chøc cho HS nhËn xÐt vÒ: + NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ. + Nét độc đáo về việc quan sát và miêu tả nếp sinh ho¹t, phong tôc tËp qu¸n cña ngêi d©n miÒn nói. + NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn. - GV chia nhãm vµ giao viÖc: mçi nhãm th¶o luËn vÒ mét khÝa c¹nh. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung. GV định hớng và nhấn mạnh những ý cơ bản.. 3. Gi¸ trÞ néi dung t tëng t¸c phÈm a) Gi¸ trÞ hiÖn thùc - Bức tranh đời sống xã hội của dân tộc miền nói T©y B¾c- mét thµnh c«ng cã ý nghÜa khai phá của Tô Hoài ở đề tài miền núi. - Bộ mặt của chế độ phong kiến miền núi: khắc nghiÖt, tµn ¸c víi nh÷ng c¶nh tîng h·i hïng nh địa ngục giữa trần gian. - Ph¬i bµy téi ¸c cña bän thùc d©n Ph¸p. - Nh÷ng trang viÕt ch©n thùc vÒ cuéc sèng bi th¶m cña ngêi d©n miÒn nói. b) Giá trị nhân đạo: - Cảm thông sâu sắc đối với ngời dân. - Phª ph¸n gay g¾t bän thèng trÞ - Ngợi ca những gì tốt đẹp ở con ngời. - Trân trọng, đề cao những khát vọng chính đáng của con ngời. - Chỉ ra con đờng giải phóng cho ngời dân lao động có cuộc đời tăm tối và số phận thê th¶m. 4. Những nét đặc sắc về nghệ thuật. - X©y dùng, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt: nh©n vËt sinh động, có cá tính đậm nét (với Mị, tác giả ít miêu tả hành động, dùng thủ pháp lặp lại cã chó ý mét sè nÐt ch©n dung g©y Ên tîng sâu đậm, đặc biệt tác giả miêu tả dòng ý nghÜ, t©m t, nhiÒu khi lµ tiÒm thøc chËp chên, … víi A Phñ, t¸c gi¶ chñ yÕu kh¾c häa qua hành động, công việc, những đối thoại giản đơn) - Nghệ thuật kể chuyện tự nhiên, sinh động, hÊp dÉn. - Ng«n ng÷ tinh tÕ mang ®Ëm mµu s¾c miÒn nói. IV. Tæng kÕt - “Vî chång A Phñ’’ lµ c©u chuyÖn vÒ nh÷ng ngời lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất áp bức, đày đoạ, giam hãm trong cuộc sống tối tăm đã vùng lªn ph¶n kh¸ng, ®i t×m cuéc sèng tù do. - T¸c phÈm kh¾c häc ch©n thùc nh÷ng nÐt riªng biÖt vÒ phong tôc, tËp qu¸n, tÝnh c¸ch vµ t©m hån ngêi d©n c¸c d©n téc thiÓu sè b»ng mét giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế, đợm màu sắc và phong vÞ d©n téc, võa giµu tÝnh t¹o h×nh l¹i võa giµu chÊt th¬. *DÆn dß: - Nắm những đặc sắc về nội dung và nghệ thuËt cña v¨n b¶n. - ChuÈn bÞ tiÕt sau lµm bµi viÕt sè 05..

(148) - Tiết PPCT: Tuần 21 Tiết 57 - 58 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Lµm v¨n: ViÕt bµi lµm v¨n sè 5: nghÞ luËn v¨n häc A- Môc tiªu bµi häc: Giúp HS: - Củng cố và nâng cao trình độ làm văn nghị luận về các mặt: xác định đề, lập dàn ý, diễn đạt. - Viết được bài văn nghị luận văn học thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng, mạch lạc, có sức thuyết phục. B- Ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Phương pháp dạy học: Bài học tập trung vào nghị luận một vấn đề văn học => Lưu ý HS ôn lại những tri thức về nghị luận, về thao tác lập luận,... để HS biết cách lập luận một cách chặt chẽ, nêu luận điểm rõ ràng, đưa dẫn chứng thuyết phục, hấp dẫn. 2. Phương tiện dạy học: SGK, gi¸o ¸n, ... C- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Ổn định, kiểm tra sĩ số lớp. 2. Ra đề làm văn cho HS: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. Ra đề bài cho học sinh: - Gv: Cho đề ra. Cã ý kiÕn cho r»ng: TruyÖn ng¾n “Vî chång A Phñ” (T« Hoµi).

(149) - Hs: Lµm bµi.. là một tác phẩm chứa đựng giá trị hiện thực và nhân đạo vô cïng s©u s¾c. Anh (chị) hãy phân tích đoạn trích đợc học ở SGK để làm sáng tá ý kiÕn trªn? II. Lµm bµi: III. Thu bµi:. *Híng dÉn chÊm vµ c¸ch cho ®iÓm I- Híng dÉn chÊm: Học sinh có thể có nhiều cách diễn đạt khác nhau, miễn là cách diễn đạt ấy hợp lí và có sức thuyết phôc. Gi¸o viªn khi chÊm cÇn khuyÕn khÝch nh÷ng bµi lµm cã c¶m xóc vµ s¸ng t¹o, cã quan ®iÓm riêng. Tuy nhiên, với đề bài trên, học sinh cần cố gắng đảm bảo đợc các ý cơ bản sau: - Giải thích đợc khái niệm giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo + Gi¸ trÞ hiÖn thùc: T¸i hiÖn cuéc sèng mét c¸ch trung thùc, kh¸ch quan nh b¶n th©n nã vèn cã nhằm làm cho ngời đọc thấy đợc bản chất đích thực của cuộc sống để từ đó có thể nhận thức, thay đổi hoặc cải tạo nó trở nên tốt đẹp hơn. + Giá trị nhân đạo: Lòng yêu thơng con ngời (Trân trọng, cảm thông với số phận khổ đau của con ngời; phê phán, tố cáo những thế lực chà đạp, xúc phạm tới quyền sống con ngời; khẳng định, đề cao vẻ đẹp, sức sống, giá trị con ngời). - Phân tích đoạn trích đợc học để làm rõ: + Đoạn trích đã tái hiện một cách chân thực, khách quan thân phận nô lệ cùng cực của ngời dân lao động nghèo ở miền núi Tây Bắc; sự thống trị, chà đạp, bóc lột một cách dã man, tàn bạo của bọn chúa đất phong kiến miền núi trớc và sau CMT8 – 1945 (Qua số phận của Mị và A Phủ). + Đoạn trích thể hiện lòng đồng cảm, chia sẻ của nhà văn Tô Hoài với thân phận đầy đau khổ của con ngời. Qua đó, tác giả đã gián tiếp tố cáo, lên án bọn chúa đất phong kiến miền núi đã bóc lột, thống trị, đè nén nhân dân lao động, làm họ tê liệt về ý thức sống, biến họ trở thành trâu ngựa, thành công cụ lao động trong tay chúng để chúng dễ bề thống trị. + §o¹n trÝch thÓ hiÖn niÒm tin bÊt diÖt cña nhµ v¨n T« Hoµi vµo søc sèng, khao kh¸t h¹nh phóc, khao khát tự do của nhân dân lao động Tây Bắc. Những phẩm chất ấy không bao giờ mất đi cho dù họ phải lâm vào những cảnh khốn cùng nhất. Đó chính là nhân tố vô cùng quan trọng để khi có thời cơ thuận lợi đến, những ngời dân nơi đây nh Mị và A Phủ sẽ tự vùng lên để giải phóng đời mình, tìm đến hạnh phúc và sự tự do. *C¸ch cho ®iÓm:.

(150) - Cho 9 – 10 điểm: Bài làm đảm bảo đợc các ý cơ bản, diễn đạt trôi chảy, có cảm xúc, bố cục rõ rµng, m¹ch l¹c, tr×nh bµy s¹ch sÏ, lËp luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc. - Cho 7 – 8 điểm: Bài làm đảm bảo đợc hơn một nửa số ý cơ bản, văn viết rõ ràng, trôi chảy, bố cục mạch lạc, sai ít về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Cho 5 – 6 điểm: Bài làm đảm bảo đợc một nửa số ý cơ bản, văn viết rõ ràng, trôi chảy, bố cục mạch lạc, có thể mắc một số lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Cho 3 – 4 điểm: Bài làm còn sơ sài, cẩu thả, bố cục không rõ ràng, diễn đạt rối, lặp, sai nhiều về chính tả, dùng từ, đặt câu. - Cho 1 – 2 điểm: Cha biết cách làm bài văn nghị luận, cẩu thả, sơ sài, chữ xấu, diễn đạt yếu, ý thøc lµm bµi kÐm. - Điểm 0: Bài làm hoàn toàn lạc đề hoặc để giấy trắng.. - Tiết PPCT: Tuần 22 Tiết 59 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Tù häc cã híng dÉn: Nh©n vËt giao tiÕp A. Môc tiªu bµi häc - Nắm chắc khái niệm nhân vật giao tiếp với những đặc điểm về vị thế xã hội, quan hệ thân sơ của họ đối với nhau, cũng những đặc điểm khác chi phối nội dung và hình thức lời nói của các nhân vật trong hoạt động giao tiếp. - Nâng cao năng lực giao tiếp của bản thân và có thể xác định đợc chiến lợc giao tiếp trong những ngữ cảnh nhất định. B- chuÈn bÞ 1. Phương tiện dạy học: SGK, giáo án, phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ. C- tiÕn tr×nh lªn líp 1. Ổn định líp. 2. Kiểm tra bµi cò. 3. Giới thiệu bài mới. Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1: Phân tích các ngữ liÖu 1. GV gọi 1 HS đọc ngữ liệu 1 (SGK) vµ nªu c¸c yªu cÇu sau (víi HS c¶ líp): a) Hoạt động giao tiếp trên có nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp nµo? Những nhân vật đó có đặc điểm nh thÕ nµo vÒ løa tuæi, giíi tÝnh, tÇng líp x· héi? b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn đổi vai ngời nói, vai ngời nghe và lu©n phiªn lît lêi ra sao? Lît lêi ®Çu tiªn cña "thÞ" híng tíi ai? c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã bình đẳng về vị thế xã hội không? d) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ xa l¹ hay th©n t×nh khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp?. Yêu cầu cần đạt I. Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu 1. Ng÷ liÖu 1 a) Hoạt động giao tiếp trên có những nhân vật giao tiếp là: Tràng, mấy cô gái và "thị". Những nhân vật đó có đặc ®iÓm : - Về lứa tuổi : Họ đều là những ngời trẻ tuổi. - VÒ giíi tÝnh : Trµng lµ nam, cßn l¹i lµ n÷. - Về tầng lớp xã hội: Họ đều là những ngời dân lao động nghèo đói. b) Các nhân vật giao tiếp chuyển đổi vai ngời nói, vai ngời nghe vµ lu©n phiªn lît lêi nh sau: - Lóc ®Çu: H¾n (Trµng) lµ ngêi nãi, mÊy c« g¸i lµ ngêi nghe. - TiÕp theo: MÊy c« g¸i lµ ngêi nãi, Trµng vµ "thÞ" lµ ngêi nghe. - TiÕp theo: "ThÞ" lµ ngêi nãi, Trµng (lµ chñ yÕu) vµ mÊy c« g¸i lµ ngêi nghe. - TiÕp theo: Trµng lµ ngêi nãi, "thÞ" lµ ngêi nghe. - Cuèi cïng: "ThÞ" lµ ngêi nãi, Trµng lµ ngêi nghe..

(151) e) Những đặc điểm về vị thế xã hội, quan hÖ th©n - s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt nh thÕ nµo? - GV híng dÉn, gîi ý vµ tæ chøc. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV nhận xét, khẳng định những ý kiến đúng và điều chỉnh những ý kiÕn sai.. 2. HS đọc đoạn trích và trả lời nh÷ng c©u hái (SGK). - GV híng dÉn, gîi ý vµ tæ chøc. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV nhận xét, khẳng định những ý kiến đúng và điều chỉnh những ý kiÕn sai.. Hoạt động 2: Tổ chức rút ra nhận xÐt. - GV nªu c©u hái vµ gîi ý: Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c ng÷ liÖu trªn, anh (chÞ) rót ra nh÷ng nhËn xÐt g× vÒ nhân vật giao tiếp trong hoạt động giao tiÕp? - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - GV nhËn xÐt vµ tãm t¾t nh÷ng néi dung c¬ b¶n.. Lît lêi ®Çu tiªn cña "thÞ" híng tíi Trµng. c) Các nhân vật giao tiếp trên bình đẳng về vị thế xã hội (họ đều là những ngời dân lao động cùng cảnh ngộ). d) Khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ hoµn toµn xa l¹. e) Những đặc điểm về vị thế xã hội, quan hệ thân – sơ, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt khi giao tiÕp. Ban ®Çu cha quen nªn chØ lµ trêu đùa thăm dò. Dần dần, khi đã quen họ mạnh dạn hơn. Vì cùng lứa tuổi, bình đẳng về vị thế xã hội, lại cïng c¶nh ngé nªn c¸c nh©n vËt giao tiÕp tá ra rÊt suång s·. 2. Ng÷ liÖu 2 a) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trong ®o¹n v¨n: B¸ KiÕn, mÊy bµ vî B¸ KiÕn, d©n lµng vµ ChÝ PhÌo. B¸ KiÕn nãi víi mét ngêi nghe trong trêng hîp quay sang nãi víi ChÝ PhÌo. Cßn l¹i, khi nãi víi mÊy bµ vî, víi d©n lµng, víi LÝ Cêng, B¸ KiÕn nãi cho nhiÒu ngêi nghe (trong đó có cả Chí Phèo). b) VÞ thÕ x· héi cña B¸ KiÕn víi tõng ngêi nghe: + Với mấy bà vợ- Bá Kiến là chồng (chủ gia đình) nên "qu¸t". + Víi d©n lµng- B¸ KiÕn lµ "cô lín", thuéc tÇng líp trªn, lêi nãi cã vÎ t«n träng (c¸c «ng, c¸c bµ) nhng thùc chÊt lµ ®uæi (vÒ ®i th«i chø! Cã g× mµ xóm l¹i thÕ nµy?). + Với Chí Phèo- Bá Kiến vừa là ông chủ cũ, vừa là kẻ đã đẩy Chí Phèo vào tù, kẻ mà lúc này Chí Phèo đến "ăn vạ". Bá Kiến vừa thăm dò, vừa dỗ dành, vừa có vẻ đề cao, coi träng. + Víi LÝ Cêng- B¸ KiÕn lµ cha, cô qu¸t con nhng thùc chất cũng là để xoa dịu Chí Phèo. c) §èi víi ChÝ PhÌo, B¸ KiÕn thùc hiÖn nhiÒu chiÕn lîc giao tiÕp: + Đuổi mọi ngời về để cô lập Chí Phèo. + Dùng lời nói ngọt nhạt để vuốt ve, mơn trớn Chí. + Nâng vị thế Chí Phèo lên ngang hàng với mình để xoa dÞu ChÝ. d) Với chiến lợc giao tiếp nh trên, Bá Kiến đã đạt đợc mục đích và hiệu quả giao tiếp. Những ngời nghe trong cuộc hội thoại với Bá Kiến đều răm rắp nghe theo lời Bá Kiến. §Õn nh ChÝ PhÌo, hung h·n lµ thÕ mµ cuèi cïng còng bÞ khuÊt phôc. II. Nhận xét về nhân vật giao tiếp trong hoạt động giao tiÕp: 1. Trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, các nhân vật giao tiÕp xuÊt hiÖn trong vai ngêi nãi hoÆc ngêi nghe, các nhân vật giao tiếp thờng đổi vai và luân phiên lợt lời cho nhau. Vai ngêi nghe cã thÓ gåm nhiÒu ngêi, cã trêng hợp ngời nghe không hồi đáp lời ngời nói. 2. Quan hệ giữa các nhân vật giao tiếp cùng với những đặc ®iÓm kh¸c biÖt (tuæi, giíi, nghÒ,vèn sèng, v¨n hãa, m«i.

(152) Bµi tËp 1: Ph©n tÝch sù chi phèi cña vị thế xã hội ở các nhân vật đối víi lêi nãi cña hä trong ®o¹n trÝch (môc 1- SGK). - HS đọc đoạn trích. - GV gîi ý, híng dÉn ph©n tÝch. - HS th¶o luËn, tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n.. trêng x· héi,… ) chi phèi lêi nãi (néi dung vµ h×nh thøc ng«n ng÷). 3. Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp tïy ng÷ c¶nh mµ lựa chọn chiến lợc giao tiếp phù hợp để đạt mục đích và hiÖu qu¶. V. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1: VÞ thÕ x· héi. Lêi nãi. Bµi tËp 2: Ph©n tÝch mèi quan hÖ giữa đặc điểm về vị thế xã hội, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, v¨n hãa,… của các nhân vật giao tiếp với đặc ®iÓm trong lêi nãi cña tõng ngêi ë ®o¹n trÝch (môc 2- SGK). - HS đọc đoạn trích. - GV gîi ý, híng dÉn ph©n tÝch. - HS th¶o luËn, tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n.. Bµi tËp 3: §äc ng÷ liÖu (môc 3SGK), ph©n tÝch theo nh÷ng yªu cÇu: a) Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chị dậu. Điều đó chi phối lời nói vµ c¸ch nãi cña 2 ngêi ra sao?. - Gi¸o viªn nh¾c l¹i néi dung chÝnh cña bµi sau khi häc sinh luyÖn tËp. *DÆn dß: - Hoµn chØnh c¸c bµi tËp ë nhµ. - So¹n bµi míi: Vî nhÆt( Kim L©n). Anh MÞch KÎ díi- n¹n nh©n bÞ b¾t ®i xem đá bóng.. ¤ng LÝ BÒ trªn- thõa lÖnh quan b¾t ngêi ®i xem đá bóng.. Van xin, nhón nhêng (gäi «ng, l¹y…). H¸ch dÞch, qu¸t n¹t (xng h« mµy tao, qu¸t, c©u lÖnh…). 2. Bµi tËp 2: §o¹n trÝch gåm c¸c nh©n vËt giao tiÕp: - Viên đội sếp Tây. - Đám đông. - Quan Toµn quyÒn Ph¸p. Mối quan hệ giữa đặc điểm về vị thế xã hội, nghề nghiệp, giới tính, văn hóa,… của các nhân vật giao tiếp với đặc ®iÓm trong lêi nãi cña tõng ngêi: - Chú bé: trẻ con nên chú ý đến cái mũ, nói rất ngộ nghÜnh. - Chị con gái: phụ nữ nên chú ý đến cách ăn mặc (cái áo dµi), khen víi vÎ thÝch thó. - Anh sinh viên: đang học nên chú ý đến việc diễn thuyết, nãi nh mét dù ®o¸n ch¾c ch¾n. - Bác cu li xe: chú ý đôi ủng. - Nhà nho: dân lao động nên chú ý đến tớng mạo, nói bằng mét c©u thµnh ng÷ th©m nho. KÕt hîp víi ng«n ng÷ lµ nh÷ng cö chØ ®iÖu bé, c¸ch nãi. §iÓm chung lµ ch©m biÕm, mØa mai. 3. Bµi tËp 3: a) Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chÞ dËu lµ quan hÖ hµng xãm l¸ng giÒng th©n t×nh. Điều đó chi phối lời nói và cách nói của 2 ngời- thân mật: + Bµ l·o: b¸c trai, anh Êy,… + ChÞ DËu: c¶m ¬n, nhµ ch¸u, cô,… b) Sự tơng tác về hành động nói giữa lợt lời của 2 nhân vật giao tiếp: Hai nhân vật đổi vai luân phiên nhau. c) Nét văn hóa đáng trân trọng qua lời nói, cách nói của các nhân vật: tình làng nghĩa xóm, tối lửa tắt đèn có nhau..

(153) VI. Cñng cè lÝ thuyÕt: CÇn n¾m v÷ng nh÷ng néi dung sau: 1. Vai trß cña nh©n vËt giao tiÕp. 2. Quan hệ xã hội và những đặc điểm của nhân vật giao tiÕp chi phèi lêi nãi. 3. ChiÕn lîc giao tiÕp phï hîp.. - Tiết PPCT: Tuần 22 Tiết 60 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … vî nhÆt ( Kim L©n ). A- Môc tiªu bµi häc: - Hiểu được tình cảm thê thảm của người nông dân nước ta trong nạn đói khủng khiếp năm 1945 do thực dân Pháp và phát xít Nhật gây ra. - Hiểu được niềm khát khao hạnh phúc gia đình, niềm tin bất diệt vào cuộc sống và tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau giữa những con người lao động ngèo khổ ngay trên bờ vực thẳm của cái chết. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của thiên truyện: sáng tạo tình huống, gợi không khí, miêu tả tâm lí, dựng đối thoại. B- CHUẨN BỊ: 1. Phương tiện dạy học: SGK, giáo án, phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ. C- tiÕn tr×nh lªn líp: 1) Ổn địn lớp. 2) Kiểm tra bài cũ 3) Giới thiệu bài mới. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. TIÓU DÉN: 1. Kim L©n (1920- 2007) Hoạt động1: Tìm hiểu - Tªn khai sinh lµ NguyÔn V¨n Tµi. chung - Quª qu¸n: lµng Phï Lu, x· T©n Hång, huyÖn Tiªn S¬n, tØnh HS đọc phần Tiểu dẫn B¾c Ninh. (SGK) vµ nªu nh÷ng nÐt - Kim Lân chỉ học hết tiểu học nhng ông đã nỗ lực hết mình để.

(154) chÝnh vÒ: - Nhµ v¨n Kim L©n. - XuÊt xø truyÖn ng¾n Vî nhÆt HS dùa vµo phÇn TiÓu dÉn vµ nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n thân để trình bày.. (GV giảng thêm để HS hiểu thªm vÒ bèi c¶nh x· héi ViÖt Nam n¨m 1945.). Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu văn bản HS đọc và tóm tắt tác phẩm. GV: Dùa vµo néi dung truyÖn em hãy giải thích nhan đề Vî nhÆt? GV gîi ý. HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy. GV nhËn xÐt vµ nhÊn m¹nh mét sè ý c¬ b¶n.. - GV: Nhà văn đã xây dựng t×nh huèng truyÖn nh thÕ nào? Tình huống đó có nh÷ng ý nghÜa g×? -. HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy, bæ sung. GV gîi ý, nhËn xÐt vµ nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n.. trë thµnh mét nhµ v¨n. - Năm 2001 ông đợc tặng Giải thởng Hồ Chí Minh về văn học nghÖ thuËt . T¸c phÈm chÝnh: Nªn vî nªn chång (1955), Con chã xÊu xÝ (1962), ... Lim L©n lµ c©y bót truyÖn ng¾n. ThÕ giíi nghÖ thuËt cña «ng thêng lµ khung c¶nh n«ng th«n, h×nh tîng ngêi n«ng d©n. §Æc biệt ông có những trang viết đặc sắc về phong tục và đời sống th«n quª. Kim L©n lµ nhµ v¨n mét lßng mét d¹ ®i vÒ víi "đất", với "ngời", với "thuần hậu nguyên thủy" của cuộc sống n«ng th«n. 2. XuÊt xø: Vî nhÆt lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c in trong tËp truyÖn “Con chã xÊu xÝ” (1962). => Bèi c¶nh x· héi cña truyÖn. Ph¸t xÝt NhËt b¾t nh©n d©n ta nhæ lóa trång ®ay nªn th¸ng 3 n¨m 1945, nạn đói khủng khiếp đã diễn ra. Chỉ trong vòng vài tháng, từ Quảng Trị đến Bắc Kì, hơn hai triệu đồng bào ta chết đói. II. §äc- hiÓu 1. §äc- tãm t¾t. 2. Tìm hiểu ý nghĩa nhan đề Vợ nhặt. + Nhan đề Vợ nhặt thâu tóm giá trị nội dung t tởng tác phẩm. "NhÆt" ®i víi nh÷ng thø kh«ng ra g×. Th©n phËn con ngêi bÞ rÎ róng nh c¸i r¬m, c¸i r¸c, cã thÓ "nhÆt" ë bÊt k× ®©u, bÊt k× lóc nµo. Ngêi ta hái vî, cíi vî, cßn ë ®©y Trµng "nhÆt" vî. §ã tùc chÊt lµ sù khèn cïng cña hoµn c¶nh. + Nhng "vî" l¹i lµ sù tr©n träng. Ngêi vî cã vÞ trÝ trung t©m x©y dựng tổ ấm. Trong tác phẩm, gia đình Tràng từ khi có ngời vợ nhÆt, mäi ngêi trë nªn g¾n bã, qu©y quÇn, ch¨m lo, thu vÐn cho tæ Êm cña m×nh. + Nh vậy, nhan đề Vợ nhặt vừa thể hiện thảm cảnh của ngời dân trong nạn đói 1945 vừa bộc lộ sự cu mang, đùm bọc và khát väng, søc m¹nh híng tíi cuéc sèng, tæ Êm, niÒm tin cña con ngêi trong c¶nh khèn cïng. 3. T×m hiÓu t×nh huèng truyÖn. + Trµng lµ mét nh©n vËt cã ngo¹i h×nh xÊu. §· thÕ cßn dë ngêi. Lêi ¨n tiÕng nãi cña Trµng còng céc c»n, th« kÖch nh chÝnh ngo¹i h×nh cña anh ta. Gia c¶nh cña Trµng còng rÊt ¸i ng¹i. Nguy cơ "ế vợ" đã rõ. Đã vậy lại gặp năm đói khủng khiếp, c¸i chÕt lu«n lu«n ®eo b¸m. Trong lóc kh«ng mét ai (kÓ c¶ Tràng) nghĩ đến chuyện vợ con của anh ta thì đột nhiên Tràng có vợ. Trong hoàn cảnh đó, Tràng "nhặt" đợc vợ là nhặt thêm một miệng ăn cũng đồng thời là nhặt thêm tai họa cho mình, đẩy mình đến gần hơn với cái chết. Vì vậy, việc Tràng có vợ là mét nghÞch c¶nh Ðo le, vui buån lÉn lén, cêi ra níc m¾t. + D©n xãm ngô c ng¹c nhiªn, cïng bµn t¸n, ph¸n ®o¸n råi cïng nghĩ: "biết có nuôi nổi nhau sống qua đợc cái thì này kh«ng?", cïng nÝn lÆng. + Bµ cô Tø, mÑ Trµng l¹i cµng ng¹c nhiªn h¬n. Bµ l·o ch¼ng hiÓu g×, råi "cói ®Çu nÝn lÆng" víi nçi lo riªng mµ rÊt chung:.

(155) ?Gi¸ trÞ hiÖn thùc?. ?Giá trị nhân đạo?. "Biết chúng nó có nuôi nổi nhau sống qua đợc cơn đói khát nµy kh«ng?" + B¶n th©n Trµng còng bÊt ngê víi chÝnh h¹nh phóc cña m×nh: "Nhìn thị ngồi ngay giữa nhà đến bây giờ hắn vẫn còn ngờ ngî". ThËm chÝ s¸ng h«m sau Trµng vÉn cha hÕt bµng hoµng. + T×nh huèng truyÖn mµ Kim L©n x©y dùng võa bÊt ngê l¹i võa hợp lí. Qua đó, tác phẩm thể hiện rõ giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và giá trị nghệ thuật. - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: Tè c¸o téi ¸c thùc d©n, ph¸t xÝt qua bøc tranh xám xịt về thảm cảnh chết đói. Nhặt vợ là cái khốn cùng của cuộc sống. Cái đói quay quắt dồn đuổi đến mức ngời đàn bà chủ động gợi ý đòi ăn. Chỉ vì đói quá mà ngời đàn bà tội nghiệp này ăn luôn và "ăn liền một chặp bốn bát bánh đúc". Chỉ cần vài lời nửa đùa nửa thật, thị đã chấp nhận theo không Tràng. Giá trị con ngời bị phủ nhận khi chỉ vì cùng đờng đói khát mà phải trở nên trơ trẽn, liều lĩnh, bất chấp cả e thẹn. Cái đói đã bóp méo cả nhân cách con ngêi. - Giá trị nhân đạo: Tình nhân ái, cu mang đùm bọc nhau, khát väng híng tíi sù sèng vµ h¹nh phóc. §iÒu mµ Lim L©n muèn nãi lµ: trong bèi c¶nh bi th¶m, gi¸ trÞ nhân bản không mất đi, con ngời vẫn cứ muốn đợc là con ngời, muốn đợc nên ngời và muốn cuộc đời thừa nhận họ nh những con ngời. Tràng lấy vợ là để tiếp tục sự sống, để sinh con đẻ cái, để hớng đến tơng lai. Ngời đàn bà đi theo Tràng cũng để chạy trốn cái đói, cái chết để hớng đến sự sống. Bà cụ Tứ, một bà lão nhng lại luôn nói đến chuyện tơng lai, chuyện sung síng vÒ sau, nhen lªn niÒm hi väng cho d©u con. §ã chÝnh lµ søc sèng bÊt diÖt cña Vî nhÆt. Đặc biệt tình ngời, lòng nhân ái, sự cu mang đùm bọc của những con ngời nghèo đói là sức mạnh để họ vợt lên cái chết. - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: T×nh huèng truyÖn khiÕn diÔn biÕn ph¸t triển dễ dàng và làm nổi bật đợc những cảnh đời, những thân phận đồng thời nổi bật chủ đề t tởng tác phẩm.. ? Gi¸ trÞ nghÖ thuËt? *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n tiÕp tiÕt 02.. - Tiết PPCT: Tuần 23 Tiết 61 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … vî nhÆt (TiÕt 2) ( Kim L©n ). *TiÕn tr×nh d¹y häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò.. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS. Yêu cầu cần đạt.

(156) - GV: C¶m nhËn cña em vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng của nhân vật Tràng? (Lúc quyết định để ngời đàn bà theo về, trên đờng về xóm ngụ c, buổi s¸ng ®Çu tiªn cã vî). HS: Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi.. - GV: C¶m nhËn cña em vÒ ngêi vî nhÆt? (t thÕ, bíc ®i, tiÕng nãi, t©m tr¹ng,…).. III1) 2) 3) 4. T×m hiÓu vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng c¸c nh©n vËt. a) Nh©n vËt Trµng: + Trµng lµ nh©n vËt cã bÒ ngoµi th«, xÊu, th©n phËn l¹i nghÌo hÌn, m¾c tËt hay võa ®i võa nãi mét m×nh,… + Tràng "nhặt" đợc vợ trong hoàn cảnh đói kh¸t. "ChËc, kÖ", c¸i tÆc lìi cña Trµng kh«ng ph¶i lµ sù liÒu lÜnh mµ lµ mét sù cu mang, mét tÊm lßng nh©n hËu kh«ng thÓ chèi tõ. Quyết định có vẻ giản đơn nhng chứa đựng nhiÒu t×nh th¬ng cña con ngêi trong c¶nh khèn cïng. + Tất cả biến đổi từ giây phút ấy. Trên đờng về xãm ngô c, Trµng kh«ng cói xuèng lÇm lòi nh mäi ngµy mµ "phën ph¬", "vªnh vªnh ra ®iÒu". Trong phót chèc, Trµng quªn tÊt c¶ t¨m tối, "chỉ còn tình nghĩa với ngời đàn bà đi bªn" vµ c¶m gi¸c ªm dÞu cña mét anh Trµng lÇn ®Çu tiªn ®i c¹nh c« vî míi. + Buổi sáng đầu tiên có vợ, Tràng biến đổi hẳn: "H¾n thÊy b©y giê h¾n míi nªn ngêi". Trµng thÊy tr¸ch nhiÖm vµ biÕt g¾n bã víi tæ Êm cña m×nh. b) Ngêi vî nhÆt: + ThÞ theo Trµng tríc hÕt lµ v× miÕng ¨n (ch¹y trốn cái đói). + Nhng trên đờng theo Tràng về, cái vẻ "cong cín" biÕn mÊt, chØ cßn ngêi phô n÷ xÊu hæ, ngîng ngõng vµ còng ®Çy n÷ tÝnh (®i sau Trµng ba bèn bíc, c¸i nãn r¸ch che nghiªng, ngåi mím ë mÐp giêng,…). T©m tr¹ng lo ©u, b¨n kho¨n, håi hép khi bíc ch©n vÒ "lµm d©u ngµ ngêi". + Buæi sím mai, chÞ ta dËy sím, quÐt tíc, dän dÑp. §ã lµ h×nh ¶nh cña mét ngêi vî biÕt lo toan, thu vén cho cuộc sống gia đình, hình ¶nh cña mét ngêi "vî hiÒn d©u th¶o". Ngêi phô n÷ xuÊt hiÖn kh«ng tªn, kh«ng tuæi, không quê nh "rơi" vào giữa thiên truyện để Trµng "nhÆt" lµm vî. Tõ chç nh©n c¸ch bÞ bóp méo vì cái đói, thiên chức, bổn phận làm vợ, làm dâu đợc đánh thức khi ngời phụ nữ này quyết định gắn sinh mạng mình với Tràng. Chính chị cũng đã làm cho niềm hi väng cña mäi ngêi trçi dËy khi kÓ chuyÖn ë.

(157) - GV: C¶m nhËn cña em vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt bµ cô Tø- mÑ Trµng? (lóc míi vÒ, buæi sím mai, b÷a c¬m ®Çu tiªn).. - GV: Em h·y nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt viÕt truyÖn cña Kim L©n? (Cách kể chuyện, cách dựng cảnh, đối thoại, nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ ng©n vËt, ng«n ng÷, …) HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết - GV yªu cÇu HS: H·y kh¸i qu¸t l¹i bµi häc vµ tổng kết trên hai mặt: nội dung và đặc sắc về nghÖ thuËt. GV gîi ý. HS suy nghÜ, xem l¹i toµn bµi vµ ph¸t biÓu tæng kÕt.. B¾c Giang, Th¸i Nguyªn ngêi ta ®i ph¸ kho thãc NhËt. c) Bµ cô Tø: + T©m tr¹ng bµ cô Tø: mõng, vui, xãt, tñi, "võa ai oán vừa xót thơng cho số kiếp đứa con mình". Đối với ngời đàn bà thì "lòng bà đầy xãt th¬ng". NÐn vµo lßng tÊt c¶, bµ dang tay đón ngời đàn bà xa lạ làm con dâu mình: "ừ, th«i th× c¸c con ph¶i duyªn, ph¶i sè víi nhau, u còng mõng lßng". + Bữa cơm đầu tiên đón nàng dâu mới, bà cụ Tứ đã nhen nhóm cho các con niềm tin, niềm hi väng: "Tao tÝnh khi nµo cã tiÒn mua lÊy con gà về nuôi, chả mấy mà có đàn gà cho xem". -> Bµ cô Tø lµ hiÖn th©n cña nçi khæ con ngêi. Ngời mẹ ấy đã nhìn cuộc hôn nhân éo le của con th«ng qua toµn bé nçi ®au khæ cña cuéc đời bà. Bà lo lắng trớc thực tế quá nghiệt ngã. Bµ mõng mét nçi mõng s©u xa. Tõ ng¹c nhiên đến xót thơng nhng trên hết vẫn là tình yªu th¬ng. Còng chÝnh bµ cô lµ ngêi nãi nhiÒu nhÊt vÒ t¬ng lai, mét t¬ng lai rÊt cô thÓ thiÕt thùc víi nh÷ng gµ, lîn, ruéng, vên,… mét t¬ng lai khiÕn c¸c con tin tëng bëi nã không quá xa vời. Kim Lân đã khám phá ra một nét độc đáo khi để cho một bà cụ cập kề miệng lỗ nói nhiều với đôi trẻ về ngày mai. 5. §Æc s¾c nghÖ thuËt. + C¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, l«i cuèn, hÊp dÉn. + Dùng c¶nh ch©n thËt, g©y Ên tîng: c¶nh chÕt đói, cảnh bữa cơm ngày đói,… + Miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt tinh tÕ nhng béc lé tù nhiªn, ch©n thËt. + Ng«n ng÷ n«ng th«n nhuÇn nhÞ, tù nhiªn. III. Tæng kÕt: - Vợ nhặt tạo đợc một tình huống truyện độc đáo, cách kể chuyện hấp dẫn, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, đối thoại sinh động. + Truyện thể hiện đợc thảm cảnh của nhân dân ta trong nạn đói năm 1945. Đặc biệt thể hiện đợc tấm lòng nhân ái, sức sống kì diệu của con ngêi ngay bªn bê vùc th¼m cña c¸i chÕt vÉn híng vÒ sù sèng vµ kh¸t khao tæ Êm gia đình. IV.Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n bµi míi: NghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm,.

(158) mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i. - Tiết PPCT: Tuần 23 Tiết 62 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Lµm v¨n: nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i A. Môc tiªu bµi häc: - Hs có kĩ năng vận dụng các thao tác phân tích , bình luận, chứng minh, so sánh ... để làm văn nghÞ luËn v¨n häc. - BiÕt c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm mét trÝch ®o¹n v¨n xu«i . B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: Gîi më, Th¶o luËn D- TiÕn tr×nh lªn líp: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tìm hiểu cách I. C¸ch viÕt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch viÕt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ v¨n xu«i . mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch 1. Gợi ý các bớc làm đề 1 a) Tìm hiểu đề, định hớng bài viết: v¨n xu«i + Ph©n tÝch truyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc cña NguyÔn C«ng 1. HS đọc đề 1. GV tổ chức Hoan tức là phân tích nghệ thuật đặc sắc làm nổi bật nội dung cho HS thùc hiÖn c¸c yªu cña truyÖn. cÇu (SGK) + Cách dựng truyện đặc biệt: sau tờ trát của quan trên là các §Ò 1: Ph©n tÝch truyÖn ng¾n c¶nh b¾t bí. Tinh thÇn thÓ dôc cña + §Æc s¾c kÕt cÊu cña truyÖn lµ sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña NguyÔn C«ng Hoan. c¸c sù viÖc trong truyÖn. - GV nªu yªu cÇu vµ gîi ý, h+ M©u thuÉn trµo phóng c¬ b¶n: tinh thÇn thÓ dôc vµ cuéc sèng íng dÉn. khốn khổ, đói rách của nhân dân. - HS th¶o luËn vÒ néi dung, vấn đề nghị luận, nêu đợc dàn ý đại cơng. 2. Qua việc nhận thức đề và lập ý cho đề trên, GV yêu b) C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc cÇu HS rót ra kÕt luËn vÒ + §äc, t×m hiÓu, kh¸m ph¸ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn + Đánh giá đợc giá trị của tác phẩm. vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu 2. Gợi ý các bớc làm đề 2 3. GV tæ chøc cho HS nhËn a) Tìm hiểu đề, định hớng bài viết: xÐt vÒ nghÖ thuËt sö dông + §Ò yªu cÇu nghÞ luËn vÒ mét kÝa c¹nh cña t¸c phÈm: nghÖ ng«n tõ trong Ch÷ ngêi tö tï thuËt sö dông ng«n tõ. cña NguyÔn Tu©n (cã so + C¸c ý cÇn cã: s¸nh víi ch¬ng H¹nh phóc.

(159) một tang gia- Trích Số đỏ cña Vò Träng Phông).. 4. Qua việc nhận thức đề và lập ý cho đề trên, GV yêu cầu HS rót ra kÕt luËn vÒ c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét khÝa c¹nh cña t¸c phÈm v¨n häc. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. 5. Tõ hai bµi tËp trªn, GV tæ chøc cho HS rót ra c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i. - HS ph¸t biÓu. GV nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. .. - Giới thiệu truyện ngắn Chữ ngời tử tù, nội dung và đặc sắc nghệ thuật, chủ đề t tởng của truyện. - Tài năng nghệ thuật trong việc sử dụng ngôn ngữ để dựng lại một vẻ đẹp xa- một con ngời tài hoa, khí phách, thiên lơng nên ng«n ng÷ trang träng (dÉn chøng ng«n ng÷ NguyÔn Tu©n khi kh¾c häa h×nh tîng HuÊn Cao, ®o¹n «ng HuÊn Cao khuyªn qu¶n ngôc). - So s¸nh víi ng«n ng÷ trµo phóng cña Vò Träng Phông trong Hạnh phúc của một tang gia để làm nổi bật ngôn ngữ Nguyễn Tu©n. b) C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét khÝa c¹nh cña t¸c phÈm v¨n häc: + Cần đọc kĩ và nhận thức đợc khía cạnh mà đề yêu cầu. + Tìm và phân tích những chi tiết phù hợp với khía cạnh mà đề đã đặt ra. 3. C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i + Có đề nêu yêu cầu cụ thể, bài làm cần tập trung đáp ứng các yêu cầu đó. + Có đề để HS tự chọn nội dung viết. Cần phải khảo sát và nhận xét toàn truyện. Sau đó chọn ra 2, 3 điểm nổi bật nhất, sắp xếp theo thứ tự hợp lí để trình bày. Các phần khác nói lớt qua. Nh thÕ bµi lµm sÏ næi bËt träng t©m, kh«ng lan man, vôn vÆt. *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - Làm các bài tập ở SGK để tiết sau ta học tiếp.. - Tiết PPCT: Tuần 23 Tiết 63 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Lµm v¨n: nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i (tiÕt 2) *TiÕn tr×nh d¹y häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò.. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS *Đề 1: Đòn châm biếm, đả kích trong truyện ng¾n Vi hµnh cña NguyÔn ¸i Quèc. - GV gîi ý, híng dÉn. - HS tham kh¶o c¸c bµi tËp trong phÇn trªn vµ tiÕn hµnh tuÇn tù theo c¸c bíc.. Yêu cầu cần đạt III. LuyÖn tËp: 1. Nhận thức đề Yªu cÇu nghÞ luËn mét khÝa c¹nh cña t¸c phẩm: đòn châm biếm, đả kích trong truyện ng¾n Vi hµnh cña NguyÔn ¸i Quèc. 2. C¸c ý cÇn cã:.

(160) + S¸ng t¹o t×nh huèng: nhÇm lÉn. + T¸c dông cña t×nh huèng: miªu t¶ ch©n dung Kh¶i §Þnh mµ kh«ng cÇn y xuÊt hiÖn. Từ đó mà làm rõ thực chất những ngày trên đất Pháp của vị vua An Nam này đồng thời tè c¸o c¸i gäi lµ "v¨n minh", "khai hãa" cña thùc d©n Ph¸p. *§Ò 2: Ph©n tÝch h×nh tîng nh©n vËt MÞ trong “Vî chång A Phñ” (§o¹n trÝch ë SGK – T« Hoµi). - HS suy nghĩ, tạo dựng dàn ý sơ lợc cho đề bµi vµ tr×nh bµy tríc líp. - Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung, chèt l¹i kiÕn thøc.. *Ra đề bài về nhà cho học sinh: So sánh hình tợng sông Đà trong “Ngời lái đò s«ng §µ” cña NguyÔn Tu©n vµ h×nh tîng dßng sông Hơng trong “ Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tờng để lí giải điểm tơng đồng và khác biệt của hai hình tợng nghÖ thuËt Êy! - Yªu cÇu häc sinh vÒ nhµ ph¸t triÓn dµn ý cña §Ò 2 thµnh mét bµi lµm hoµn chØnh. - Cñng cè l¹i kÜ n¨ng lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i. - Lập dàn ý cho bài tập đã ra về nhà. - So¹n bµi häc tiÕp theo: §äc v¨n: Rõng xµ nu (NguyÔn Trung Thµnh). - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, yêu cầu của đề bài. - Phân tích khái quát quãng đời cơ cực của nh©n vËt MÞ khi bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî: MÞ dÇn dÇn tª liÖt h¼n vÒ thêi gian, kh«ng gian vµ ý thøc vÒ th©n phËn cña m×nh. - Phân tích sự tác động của khung cảnh mùa xu©n vµo t©m hån MÞ, lµm thøc dËy ë trong c« ý thøc sèng, khao kh¸t t×nh yªu vµ h¹nh phóc. - Ph©n tÝch diÔn biÕn t©m lÝ cña nh©n vËt MÞ trong hành động cắt dây trói, cởi trói cho A Phñ vµ cïng nhau ch¹y trèn khái Hång Ngµi. - Ph©n tÝch thµnh c«ng vÒ mÆt nghÖ thuËt cña nhµ v¨n T« Hoµi: Miªu t¶ khung c¶nh, phong tôc, ng«n ng÷ giµu c¶m xóc, giµu chÊt th¬, thµnh c«ng trong kh¾c häa vµ miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt..

(161) - Tiết PPCT: Tuần 24 Tiết 64 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … Rõng xµ nu NguyÔn Trung Thµnh. A. Môc tiªu bµi häc: - Nắm vững đề tài, cốt truyện , các chi tiết sự việc tiêu biểu và hình tợng nhân vật chính; trên cơ sở đó, nhận rõ chủ đề cùng ý nghĩa đẹp đẽ, lớn lao của truyện ngắn đối với thời đại bấy giờ và đối với thời đại ngày nay . - Thấy đợc tài năng của Nguyễn Trung Thành trong việc tạo dựng cho tác phẩm một không khí đậm đà hơng sắc Tây Nguyên, một chất sử thi bi tráng và một ngôn ngữ nghệ thuật đợc trau chuèt kÜ cµng . - Thµnh thôc h¬n trong c«ng viÖc vËn dông c¸c kÜ n¨ng ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n ch¬ng tù sù . B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc: - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - Tµi liÖu tham kh¶o - ThiÕt kÕ bµi häc C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc: - Giáo viên tổ chức giờ học theo cách phối hợp đọc diễn cảm, đọc hiểu, nêu vấn đề, trao đổi, th¶o luËn . D. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. - Em h·y ph©n tÝch nh©n vËt Trµng trong truyÖn ng¾n Vî nhÆt ( Kim L©n )? - Ph©n tÝch nh©n vËt bµ cô Tø trong truyÖn ng¾n Vî nhÆt ( Kim L©n )? - ý nghÜa néi dung, nghÖ thuËt cña truyÖn? 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức tìm I. T×m hiÓu chung. hiÓu chung 1. T¸c gi¶ 1. HS đọc phần Tiểu dẫn + Tªn khai sinh cña NguyÔn Trung Thµnh (Nguyªn Ngäc) lµ (SGK) kÕt hîp víi nh÷ng NguyÔn Ngäc B¸u. ¤ng sinh n¨m 1932, quª ë Th¨ng B×nh, hiểu biết cá nhân để giới Qu¶ng Nam. thiÖu vÒ nhµ v¨n NguyÔn + Nguyễn Trung Thành là bút danh đợc nhà văn Nguyên Ngọc Trung Thành (cuộc đời, sự dùng trong thời gian hoạt động ở chiến trờng miền Nam thời nghiệp, đặc điểm sáng tác, chèng MÜ. + Năm 1950, ông vào bộ đội, sau đó làm phóng viên báo quân …) vµ cho biÕt xuÊt xø cña đội nhân dân liên khu V. Năm 1962, ông tình nguyện trở về truyÖn ng¾n Rõng xµ nu. chiÕn trêng miÒn Nam. 2. HS b»ng viÖc tham kh¶o tµi + Tác phẩm: Đất nớc đứng lên- giải nhất, giải thởng Hội văn liÖu vµ hiÓu biÕt lÞch sö, cho nghÖ ViÖt Nam n¨m 1954 - 1955; Trªn quª h¬ng nh÷ng anh.

(162) biết hoàn cảnh ra đời của truyÖn ng¾n Rõng xµ nu. GV ®iÒu chØnh, nhËn xÐt vµ cho nh÷ng HS kh¸c ph¸t biÓu bæ sung.. Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu văn bản tác phẩm. 1. GV đọc đoạn mở đầu. HS đọc tiếp một số đoạn và tóm t¾t toµn bé t¸c phÈm. 2. Qua việc đọc và chuẩn bị ở nhµ, HS nhËn xÐt vÒ cèt truyÖn vµ c¸ch tæ chøc bè côc t¸c phÈm (HS th¶o luËn và phát biểu tự do). GV định híng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n.. 3. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ nhan đề tác phẩm (thảo luận và phát biểu tự do). GV định híng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n.. hïng §iÖn Ngäc (1969); §Êt Qu¶ng (1971- 1974);… + Năm 2000, ông đợc tặng giải thởng Nhà nớc về văn học nghệ thuËt. + Rõng xµ nu (1965) ra m¾t lÇn ®Çu tiªn trªn T¹p chÝ v¨n nghÖ quân giải phóng miền Trung Trung bộ (số 2- 1965), sau đó đợc in trong tập Trên quê hơng những anh hùng Điện Ngọc. 2- Hoàn cảnh ra đời tác phẩm. + Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ đợc kí kết, đất nớc chia làm hai miền. Kẻ thù phá hoại hiệp định, khñng bè, th¶m s¸t, lª m¸y chÐm ®i kh¾p miÒn Nam. C¸ch m¹ng r¬i vµo thêi k× ®en tèi. + Đầu năm 1965, Mĩ đổ quân ồ ạt vào miền Nam và tiến hành đánh phá ác liệt ra miền Bắc. Nguyễn Trung Thành và các nhà văn miền Nam lúc đó muốn viết "hịch thời đánh Mĩ". Rừng xà nu đợc viết vào đúng thời điểm mà cả nớc ta trong không khí sục sôi đánh Mĩ. Tác phẩm đợc hoàn thành ở khu căn cứ của chiÕn trêng miÒn Trung Trung bé. + MÆc dï Rõng xµ nu viÕt vÒ sù kiÖn næi dËy cña mét bu«n lµng Tây Nguyên nhng chủ đề t tởng của tác phẩm vẫn có quan hệ mËt thiÕt víi t×nh h×nh thêi sù cña cuéc kh¸ng chiÕn bÊy giê. II. §äc- hiÓu 1. §äc- tãm t¾t + §äc víi giäng hµo s¶ng thÓ hiÖn ©m hëng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n cña t¸c phÈm. + Tóm tắt tác phẩm cần đảm bảo những chi tiết chính: - Rõng xµ nu- h×nh tîng më ®Çu vµ kÕt thóc. - Tnó nghØ phÐp vÒ th¨m lµng. - Cụ Mết kể cho dân làng nghe về cuộc đời Tnú và lịch sử làng Xô Man từ những năm đau thơng đến đồng khởi nổi dậy. 2. Cèt truyÖn vµ c¸ch tæ chøc bè côc t¸c phÈm + Rừng xà nu đợc kể theo một lần về thăm làng của Tnú sau 3 năm đi bộ đội. Đêm ấy, dân làng quây quần bên bếp lửa nhà rông nghe cụ Mết kể lại câu chuyện bi tráng về cuộc đời Tnú và cuộc đời làng Xô Man. + Rừng xà nu là sự lồng ghép hai cuộc đời: cuộc đời Tnú và cuộc đời làng Xô Man. Hai cuộc đời ấy đều đi từ bóng tối đau thơng ra ánh sáng của chiến đấu và chiến thắng, đi từ hai bàn tay không đến hai bàn tay cầm vũ khí đứng lên dùng bạo lực c¸ch m¹ng chèng l¹i b¹o lùc ph¶n c¸ch m¹ng. + Cốt truyện Rừng xà nu căng ra trong xung đột quyết liệt một mất một còn giữa một bên là nhân dân, một bên là kẻ thù MĩDiệm. Xung đột ấy đi theo tình thế đảo ngợc mà thời điểm đánh dấu là lúc ngọn lửa của lòng căm thù ngùn ngụt cháy trªn 10 ®Çu ngãn tay Tnó. 3. Nhan đề tác phẩm + Nhà văn có thể đặt tên cho tác phẩm của mình là "làng Xô Man" hay đơn giản hơn là "Tnú"- nhân vật chính của truyện. Nhng nÕu nh vËy t¸c phÈm sÏ mÊt ®i søc kh¸i qu¸t vµ sù gîi më. + Đặt tên cho tác phẩm là Rừng xà nu dờng nh đã chứa đựng đợc cảm xúc của nhà văn và linh hồn t tởng chủ đề tác phẩm. + Hơn nữa, Rừng xà nu còn ẩn chứa cái khí vị khó quên của đất.

(163) 4. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ h×nh tîng rõng xµ nu theo c¸c yªu cÇu sau ®©y: - H×nh tîng rõng xµ nu díi tầm đại bác. - T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ c¸nh rõng xµ nu ®au th¬ng vµ ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ c¸c chi tiÕt Êy. - Søc sèng man d¹i, m·nh liÖt cña rõng xµ nu mang ý nghÜa biÓu tîng nh thÕ nµo? - H×nh ¶nh c¸nh rõng xµ nu tr¶i ra hót tÇm m¾t ch¹y tÝt đến tận chân trời xuất hiện ở ®Çu vµ cuèi t¸c phÈm gîi cho anh (chÞ) Ên tîng g×? - HS th¶o luËn theo nhãm, cö đại diện trình bày và tranh luËn víi c¸c nhãm kh¸c. - GV định hớng, nhận xét và ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n.. rừng Tây Nguyên, gợi lên vẻ đẹp hùng tráng, man dại- một søc sèng bÊt diÖt cña c©y vµ tinh thÇn bÊt khuÊt cña ngêi. + Bëi vËy, Rõng xµ nu mang nhiÒu tÇng nghÜa bao gåm c¶ ý nghÜa t¶ thùc lÉn ý nghÜa tîng trng. Hai líp ý nghÜa nµy xuyªn thấm vào nhau toát lên hình tợng sinh động của xà nu, đa lại không khí Tây Nguyên rất đậm đà cho tác phẩm. 4. H×nh tîng rõng xµ nu + Më ®Çu t¸c phÈm, nhµ v¨n tËp trung giíi thiÖu vÒ rõng xµ nu, một rừng xà nu cụ thể đợc xác định rõ: "nằm trong tầm đại bác của đồn giặc", nằm trong sự hủy diệt bạo tàn: "Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào đồi xà nu cạnh con nớc lớn". Truyện mở ra một cuộc đụng độ lịch sử quyết liệt giữa làng Xô Man víi bän MÜ- DiÖm. Rõng xµ nu còng n»m trong cuéc đụng độ ấy. Từ chỗ tả thực, rất tự nhiên hình ảnh xà nu đã trở thµnh mét biÓu tîng. Xµ nu hiÖn ra víi t thÕ cña sù sèng ®ang đối diện với cái chết, sự sinh tồn đối diện với sự hủy diệt. Cách mở của câu chuyện thật gọn gàng, cô đúc mà vẫn đầy uy nghi tÇm vãc. + Với kĩ thuật quay toàn cảnh, Nguyễn Trung Thành đã phát hiÖn ra: "c¶ rõng xµ nu hµng v¹n c©y kh«ng cã c©y nµo kh«ng bị thơng". Tác giả đã chứng kiến nỗi đau của xà nu: "có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình đổ ào ào nh một trận bão". Rồi "có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực ngời bị đạn đại bác chặt đứt làm đôi. ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thơng không lành đợc cứ loét m·i ra, n¨m mêi h«m sau th× c©y chÕt". C¸c tõ ng÷: vÕt th¬ng, côc m¸u lín, loÐt m·i ra, chÕt,… lµ nh÷ng tõ ng÷ diÔn t¶ nçi đau của con ngời. Nhà văn đã mang nỗi đau của con ngời để biểu đạt cho nỗi đau của cây. Do vậy, nỗi đau của cây tác động đến da thịt con ngời gợi lên cảm giác đau đớn. + Nhng tác giả đã phát hiện đợc sức sống mãnh liệt của cây xà nu: "trong rõng Ýt cã lo¹i c©y sinh s«i n¶y në kháe nh vËy". Đây là yếu tố cơ bản để xà nu vợt qua giới hạn của sự sống và c¸i chÕt. Sù sèng tån t¹i ngay trong sù hñy diÖt: "C¹nh mét cây xà nu mới ngã gục đã có bốn năm cây con mọc lên". Tác giả sử dụng cách nói đối lập (ngã gục- mọc lên; một- bốn năm) để khẳng định một khát vọng thật của sự sống. Cây xà nu đã tự đứng lên bằng sức sống mãnh liệt của mình: “…cây con mäc lªn, h×nh nhän mòi tªn lao th¼ng lªn bÇu trêi". Xµ nu đẹp một vẻ đẹp hùng tráng, man dại, đẫm tố chất núi rừng. Xµ nu kh«ng nh÷ng tù biÕt b¶o vÖ m×nh mµ cßn b¶o vÖ sù sèng, b¶o vÖ lµng X« Man: "Cø thÕ hai ba n¨m nay, rõng xµ nu ìn tÊm ngùc lín cña m×nh ra che chë cho lµng". H×nh tîng xµ nu chứa đựng tinh thần quả cảm, một sự kiêu hãnh của vị trí đứng ®Çu trong b·o t¸p chiÕn tranh. + Trong quá trình miêu tả rừng xà nu, cây xà nu, nhà văn đã sử dụng nhân hóa nh một phép tu từ chủ đạo. Ông luôn lấy nỗi đau và vẻ đẹp của con ngời làm chuẩn mực để nói về xà nu khiÕn xµ nu trë thµnh mét Èn dô cho con ngêi, mét biÓu tîng cña T©y Nguyªn bÊt khuÊt, kiªn cêng. C¸c thÕ hÖ con ngêi lµng X« Man còng t¬ng øng víi c¸c thÕ hÖ c©y xµ nu. Cô MÕt cã bé ngùc "c¨ng nh mét c©y xµ nu lín",.

(164) tay "sÇn sïi nh vá c©y xµ nu". Cô MÕt chÝnh lµ c©y xµ nu cæ thô, héi tô tÊt c¶ søc m¹nh cña rõng xµ nu. Tnó cêng tr¸ng nh một cây xà nu, đợc tôi luyện trong đau thơng đã trởng thành mà không đại bác nào giết nổi. Dít trởng thành trong thử thách víi b¶n lÜnh vµ nghÞ lùc phi thêng còng gièng nh xµ nu phãng lªn rÊt nhanh tiÕp lÊy ¸nh mÆt trêi. CËu bÐ Heng lµ mÇm xµ nu đang đợc các thế hệ xà nu trao cho những tố chất cần thiết để s½n sµng thay thÕ trong cuéc chiÕn cam go cßn cã thÓ ph¶i kÐo dµi "n¨m n¨m, mêi n¨m hoÆc l©u h¬n n÷a". + Câu văn mở đầu đợc lặp lại ở cuối tác phẩm (đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời) gợi ra cảnh rừng xµ nu hïng tr¸ng, kiªu dòng vµ bÊt diÖt, gîi ra sù bÊt diÖt, kiªu dòng vµ hïng tr¸ng cña con ngêi T©y Nguyªn nãi riªng vµ con ngêi ViÖt Nam nãi chung trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cứu nớc vĩ đại. ấn tợng đọng lại trong kí ức ngời đọc mãi mãi chính là cái bát ngát của cánh rừng xà nu kiêu dũng đó.. *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n tiÕp tiÕt 02..

(165) - Tiết PPCT: Tuần 24 Tiết 65 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … Rõng xµ nu (tiÕt 2) NguyÔn Trung Thµnh. *TiÕn tr×nh d¹y häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò.. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS. 5. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ cuộc đời Tnú và cuộc nổi dậy của d©n lµng X« Man theo c¸c néi dung sau: - PhÈm chÊt cña ngêi anh hïng Tnó. - V× sao trong c©u chuyÖn bi tr¸ng vÒ cuộc đời Tnú, cụ Mết 4 lần nhắc tới ý: "Tnú không cứu đợc vợ con" để råi ghi t¹c vµo t©m trÝ ngêi nghe c©u nói: "Chúng nó đã cầm súng, mình ph¶i cÇm gi¸o". - Cảm nhận về cuộc đời Tnú và cuộc næi dËy cña d©n lµng.. Yêu cầu cần đạt III1) 2) 3) 4) 5. Cuộc đời Tnú và cuộc nổi dậy của dân làng Xô Man Cuộc đời Tnú gắn liền với cuộc đời làng Xô Man. Âm hởng sử thi chi phối tác giả trong khi xây dựng nhân vật này. Tnú có cuộc đời t nhng không đợc quan sát từ cái nhìn đời t. Tác giả xuất phát từ vấn đề cộng đồng để phản ánh đời t của Tnú. + PhÈm chÊt, tÝnh c¸ch cña ngêi anh hïng: - Gan gãc, t¸o b¹o, dòng c¶m, trung thùc (khi cßn nhá cïng Mai vµo rõng tiÕp tÕ cho anh QuyÕt). - Lòng trung thành với cách mạng đợc bộc lộ qua thử th¸ch (bÞ giÆc b¾t, tra tÊn, lng Tnó ngang däc vÕt dao chÐm cña kÎ thï nhng anh vÉn gan gãc, trung thµnh). - Số phận đau thơng: không cứu đợc vợ con, bản thân bị bắt, bị tra tấn (bị đốt 10 đầu ngón tay). - Quật khởi đứng dậy cầm vũ khí tiêu diệt bọn ác ôn. + "Tnú không cứu đợc vợ con"- cụ Mết nhắc tới 4 lần để nhÊn m¹nh: khi cha cÇm vò khÝ, Tnó chØ cã hai bµn tay kh«ng th× ngay c¶ nh÷ng ngêi th¬ng yªu nhÊt Tnó cũng không cứu đợc. Câu nói đó của cụ Mết đã khắc sâu một chân lí: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đờng sống duy nhất, mới bảo vệ đợc những gì thân yªu, thiªng liªng nhÊt. Ch©n lÝ c¸ch m¹ng ®i ra tõ chÝnh thùc tÕ m¸u x¬ng, tÝnh m¹ng cña d©n téc, cña nh÷ng ngêi th¬ng yªu nªn ch©n lÝ Êy ph¶i ghi t¹c vµo x¬ng cèt, t©m kh¶m vµ truyÒn l¹i cho c¸c thÕ hÖ tiÕp nèi. + Sè phËn cña ngêi anh hïng g¾n liÒn víi sè phËn céng đồng. Cuộc đời Tnú đi từ đau thơng đến cầm vũ khí thì cuộc đời của làng Xô Man cũng vậy..

(166) 6. HS nhËn xÐt vÒ c¸c nh©n vËt: cô MÕt, Mai, DÝt, Heng (GV gîi ý: C¸c nhân vật này có đóng góp gì cho việc kh¾c häa nh©n vËt chÝnh vµ lµm næi bËt t tëng c¬ b¶n cña t¸c phÈm?).. 7. Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn, HS ph¸t biểu chủ đề của truyện. GV ®iÒu chØnh vµ nhÊn m¹nh.. 8. GV nêu vấn đề để HS tìm hiểu vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết Qua truyÖn ng¾n Rõng xµ nu, HS nhËn. - Khi cha cÇm vò khÝ, lµng X« Man còng ®Çy ®au th¬ng: Bän giÆc ®i lïng nh hïm beo, tiÕng cêi "s»ng sÆc" cña nh÷ng th»ng ¸c «n, tiÕng gËy s¾t nÖn "hï hù" xuèng th©n ngêi. Anh Xót bÞ treo cæ. Bµ Nhan bÞ chÆt ®Çu. Mẹ con Mai bị chết rất thảm. Tnú bị đốt 10 đầu ngón tay. - Cuéc sèng ngét ng¹t dßn nÐn ®au th¬ng, c¨m thï. §ªm Tnú bị đốt 10 đầu ngón tay, làng Xô Man đã nổi dậy "ào ào rung động", "xác mời tên giặc ngổn ngang", tiếng cụ Mết nh mệnh lệnh chiến đấu: "Thế là bắt đầu rồi, đốt lửa lên!" Đó là sự nổi dậy đồng khởi làm rung chuyển núi rừng. Câu chuyện về cuộc đời một con ngời trở thành câu chuyÖn mét thêi, mét níc. Nh vËy, c©u chuyÖn vÒ cuéc đời Tnú đã mang ý nghĩa cuộc đời một dân tộc. Nhân vËt sö thi cña NguyÔn Trung Thµnh g¸nh trªn vai sø mÖnh lÞch sö to lín. 6. Vai trß cña c¸c nh©n vËt: cô MÕt, Mai, DÝt, Heng. + Cô MÕt, Mai, DÝt, bÐ Heng lµ sù tiÕp nèi c¸c thÕ hÖ lµm næi bËt tinh thÇn bÊt khuÊt cña lµng X« Man nãi riªng, cña T©y Nguyªn nãi chung. + Cô MÕt "qu¾c thíc nh mét c©y xµ nu lín" lµ hiÖn th©n cho truyÒn thèng thiªng liªng, biÓu tîng cho søc m¹nh tập hợp để nổi dậy đồng khởi. + Mai, DÝt lµ thÕ hÖ hiÖn t¹i. Trong DÝt cã Mai cña thêi trớc và có Dít của hôm nay. Vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng trong bão táp chiến tranh. + Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đa cuộc chiÕn tíi th¾ng lîi cuèi cïng. Dờng nh cuộc chiến khốc liệt này đòi hỏi mỗi ngời Việt Nam ph¶i cã søc trçi dËy cña mét Phï §æng Thiªn V¬ng. 7. Chủ đề tác phẩm Chủ đề tác phẩm đợc phát biểu trực tiếp qua lời cụ Mết: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!", tức là ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng chèng l¹i b¹o lùc ph¶n cách mạng. Đó là con đờng giải phóng dân tộc của thời đại cách mạng. 8. Vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm + Khuynh hớng sử thi thể hiện đậm nét ở tất cả các phơng diện: đề tài, chủ đề, hình tợng, hệ thống nhân vật, giäng ®iÖu,… + C¸ch thøc trÇn thuËt: kÓ theo håi tëng qua lêi kÓ cña cô MÕt (giµ lµng), kÓ bªn bÕp löa gîi nhí lèi kÓ " khan" sö thi cña c¸c d©n téc T©y Nguyªn, nh÷ng bµi "khan" đợc kể nh những bài hát dài hát suốt đêm. + C¶m høng l·ng m¹n: tÝnh l·ng m¹n thÓ hiÖn ë c¶m xóc cña t¸c gi¶ béc lé trong lêi trÇn thuËt, thÓ hiÖn ë viÖc đề cao vẻ đẹp của thiên nhiên và con ngời trong sự đối lËp víi sù tµn b¹o cña kÎ thï. IV. Tæng kÕt: + Qua truyện gắn Rừng xà nu, ta nhận thấy đặc điểm.

(167) xÐt vÒ phong c¸ch NguyÔn Trung Thµnh.. - GV: Cñng cè: - Cuộc đời Tnu có mối quan hệ nh thế nµo víi bu«n lµng X«man? - Vai trß cña c¸c nh©n vËt: Cô MÕt, DÝt, bÐ Heng trong t¸c phÈm? - Vẻ đẹp nghệ thuật đợc Nguyễn Trung Thµnh thÓ hiÖn trong t¸c phÈm lµ g×? *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - Soạn bài đọc thêm: Bắt sấu rừng U Minh H¹ ( S¬n Nam. phong c¸ch sö thi NguyÔn Trung Thµnh: híng vµo những vấn đề trọng đại của đời sống dân tộc với cái nhìn lịch sử và quan điểm cộng đồng. + Rừng xà nu là thiên sử thi của thời đại mới. Tác phẩm đã đặt ra vấn đề có ý nghĩa lớn lao của dân tộc và thời đại: phải cầm vũ khí đứng lên tiêu diệt kẻ thù bạo tàn để bảo vệ sự sống của đất nớc, nhân dân. V. Cñng cè:. - Tiết PPCT: Tuần 24 Tiết 66 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc thêm: B¾t sÊu rõng u minh h¹ (TrÝch H¬ng rõng Cµ Mau) S¬n Nam I. Mục tiêu cần đạt: Híng dÉn HS: - C¶m nhËn nh÷ng nÐt riªng cña thiªn nhiªn vµ con ngêi vïng U Minh H¹. - Ph©n tÝch tÝnh c¸ch, tµi nghÖ cña nh©n vËt N¨m Hªn. - Chú ý những đặc điểm kể chuyện, sử dụng ngôn ngữ đậm màu sắc Nam bộ của Sơn Nam. II- ChuÈn bÞ: - HS đọc và tóm tắt truyện, trả lời những câu hỏi phần Hớng dẫn học bài. - HS t×m hiÓu thªm vÒ nhµ v¨n S¬n Nam vµ H¬ng rõng Cµ Mau. III- TiÕn tr×nh lªn líp: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức tìm I. T×m hiÓu chung hiÓu chung 1. Nhµ v¨n S¬n Nam - Tªn bót danh, n¨m sinh, quª qu¸n. HS đọc phần Tiểu dẫn trong - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c. SGK, nªu nh÷ng nÐt chÝnh - C¸c t¸c phÈm tiªu biÓu. vÒ nhµ v¨n S¬n Nam vµ tËp - §Æc ®iÓm s¸ng t¸c. truyÖn H¬ng rõng Cµ Mau 2. TËp truyÖn H¬ng rõng Cµ Mau..

(168) GV nhËn xÐt, lít qua nh÷ng nÐt chÝnh.. Hoạt động 2: Tổ chức hớng dẫn đọc- hiểu văn bản ®o¹n trÝch. 1. GV nêu vấn đề: Qua đoạn trÝch, anh (chÞ) nhËn thÊy thiªn nhiªn vµ con ngêi vïng U Minh Hạ có những đặc ®iÓm næi bËt nµo? - HS đọc đoạn trích, chú ý nh÷ng chi tiÕt vÒ thiªn nhiên, con ngời, từ đó rút ra nh÷ng nhËn xÐt. - GV hớng dẫn đọc, tìm hiểu, th¶o luËn.. 2. GV tæ chøc cho HS ph©n tÝch tÝnh c¸ch, tµi nghÖ cña nh©n vËt «ng N¨m Hªn. (Gîi ý: «ng lµ ngêi thÕ nµo? điều đó đợc biểu hiện qua nh÷ng chi tiÕt nµo? Bµi h¸t cña «ng N¨m gîi cho anh (chÞ) c¶m nghÜ g×?,…). 3. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, sö dông ng«n ng÷ cña nhµ v¨n Sơn Nam có gì đáng chú ý? GV tæ chøc cho HS th¶o luËn vµ chèt l¹i nh÷ng ý c¬ b¶n. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kÕt vµ dÆn dß. - VÒ nhµ häc bµi cò. - Soạn bài mới: Những đứa con trong gia đình - Tiết PPCT: Tuần 25 Tiết 66. - Néi dung: viÕt vÒ thiªn nhiªn vµ con ngêi vïng rõng U Minh với những ngời lao động có sức sống mãnh liệt, sâu đậm ân nghÜa vµ tµi ba can trêng. - NghÖ thuËt: Dùng truyÖn li k×, chi tiÕt gîi c¶m, nh©n vËt vµ ng«n ng÷ ®Ëm mµu s¾c Nam Bé. II. Hớng dẫn đọc- hiểu: 1. Thiªn nhiªn vµ con ngêi U Minh H¹ a) Thiªn nhiªn Thiªn nhiªn vïng U Minh H¹ lµ mét thÕ giíi bao la, l× thó: + "U Minh đỏ ngòm Rõng trµm xanh biÕc" + "Sấu lội từng đàn", "những ao sấu", "Miền Rạch Giá, Cà Mau cã nh÷ng con l¹ch ng· ba mang tªn §Çu SÊu, lng SÊu, Bµu SÊu". §ã lµ nh÷ng n¬i ghª gím. b) Con ngêi + Con ngời vùng U Minh Hạ là những ngời lao động có sức sèng m·nh liÖt, ®Ëm s©u ©n nghÜa vµ còng ®Çy tµi ba trÝ dòng, gan gãc can trêng. + Tất cả những điều đó tập trung ở hình ảnh ông Năm Hên, một con ngêi sèng phãng kho¸ng gi÷a thiªn nhiªn bao la k× thó. Tài năng đặc biệt của ông là bắt sấu. Sự xuất hiện của ông N¨m cïng mét con xuång, län nhang trÇn vµ mét hò rîu, võa b¬i xuång mµ h¸t: "Hån ë ®©u ®©y. Hån ¬i! Hån hìi!" võa huyền bí vừa mang đậm dấu ấn con ngời đất rừng phơng Nam. 2. Nh©n vËt «ng N¨m Hªn TÝnh c¸ch, tµi nghÖ cña «ng N¨m Hªn tiªu biÓu cho tÝnh c¸ch con ngêi vïng U Minh H¹: + Mét con ngêi tµi ba, cëi më nhng còng ®Çy bÝ Èn. + ¤ng lµ thî b¾t sÊu, "b¾t sÊu b»ng hai tay kh«ng". + ¤ng cã tµi nghÖ phi phµm, mu kÕ k× diÖu, b¾t sèng 45 con sÊu, "con nµy buéc nèi ®u«i con kia ®en ngßm nh mét khóc c©y kh« dµi". + Bµi h¸t cña «ng N¨m Hªn: Hån ë ®©u ®©y …Lập đàn giải oan… "TiÕng khãc lãc, nµi nØ. TiÕng phÉn né, bi ai". TiÕng h¸t Êy cïng h×nh ¶nh: "«ng ®i ra khái mÐ rõng, ¸o r¸ch vai, tóc rối mù, mắt đỏ ngầu, bó nhang cháy đỏ quơ đi quơ lại trên tay" gợi những đau thơng mà con ngời phải trả giá để sinh tồn trên mảnh đất hoang dại kì thú. Đồng thời hình ảnh ấy cũng thể hiện vẻ đẹp bi tráng của những con ngời gan góc vợt lên khắc nghiệt của thiên nhiên để chế ngự và làm chủ nó. 3. Những nét đặc sắc về nghệ thuật + NghÖ thuËt kÓ chuyÖn: Dùng chuyÖn li k×, nhiÒu chi tiÕt gîi c¶m. + Nh©n vËt giµu chÊt sèng. + Ngôn ngữ đậm màu sắc địa phơng Nam Bộ. III. Tæng kÕt: + Những đặc sắc nghệ thuật. + chủ đề t tởng. + §¸nh gi¸ chung vÒ gi¸ trÞ t¸c phÈm. - Ngày dạy: ………………… lớp ….

(169) - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc văn: Những đứa con trong gia đình NguyÔn Thi A. Mục tiêu cần đạt - Hiểu đợc hiện thực đau thơng, đầy hi sinh gian khổ nhng rất đỗi anh dũng, kiên cờng, buất khuÊt cña nh©n d©n miÒn Nam trong nh÷ng n¨m chèng MÜ cøu níc. - Cảm nhận đợc vẻ đẹp tâm hồn của ngời dân Nam Bộ: lòng yêu nớc, căm thù giặc, tình cảm gia đình là sức mạnh tinh thần to lớn trong cuộc chống Mĩ cứu nớc. - Nắm đợc những nét đặc sắc về nghệ thuật : Nghệ thuật trần thuật đặc sắc; khắc hoạ tính cách vµ miªu t¶ t©m lÝ s¾c s¶o; ng«n ng÷ phong phó, gãc c¹nh, giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh vµ ®Ëm chÊt Nam Bé. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGK, S¸ch gi¸o viªn, tµi liÖu tham kh¶o vµ thiÕt kÕ bµi d¹y C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gi¸o viªn gîi ý, nªu c©u hái, híng dÉn häc sinh th¶o luËn vµ tr¶ lêi. D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1) ổn định lớp. 2) KiÓm tra bµi cò. 3) Giíi thiÖu bµi míi . Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức tìm I. T×m hiÓu chung: hiÓu chung. 1. T¸c gi¶ 1. HS đọc phần Tiểu dẫn, kết + NguyÔn Thi (1928- 1968) tªn khai sinh lµ NguyÔn Hoµng Ca, hîp víi nh÷ng hiÓu biÕt cña quª ë H¶i HËu - Nam §Þnh. b¶n th©n, giíi thiÖu nh÷ng + NguyÔn Thi sinh ra trong mét gia ®inhg nghÌo, må c«i cha tõ nét chính về cuộc đời n¨m 10 tuæi, mÑ ®i bíc n÷a nªn vÊt v¶, tñi cùc tõ nhá. N¨m NguyÔn Thi, nh÷ng s¸ng t¸c 1943, NguyÔn Thi theo ngêi anh vµo Sµi Gßn, n¨m 1945, tham chính, đặc điểm phong cách, gia c¸ch m¹ng, n¨m 1954, tËp kÕt ra B¾c, n¨m 1962, trë l¹i đặc biệt là thế giới nhân vật chiÕn trêng miÒn Nam. NuyÔn Thi hi sinh ë mÆt trËn Sµi Gßn cña nhµ v¨n. trong cuéc tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy MËu th©n 1968. + NguyÔn Thi cßn cã bót danh kh¸c lµ NguyÔn Ngäc TÊn. S¸ng GV nhËn xÐt, bæ sung vµ kh¾c t¸c cña NguyÔn Thi gåm nhiÒu thÓ lo¹i: bót kÝ, truyÖn ng¾n, s©u mét sè ý c¬ b¶n. tiểu thuyết. Ông đợc tặng giải thởng Hồ Chí Minh về văn học nghÖ thuËt n¨m 2000. + §Æc ®iÓm s¸ng t¸c: NguyÔn Thi g¾n bã víi nh©n d©n miÒn Nam và thực sự xứng đáng với danh hiệu: Nhà văn của ngời d©n Nam Bé. Nhân vật của Nguyễn Thi có cá tính riêng nhng tất cả đều có những đặc điểm chung, "rất Nguyễn Thi": - Yêu nớc mãnh liệt, thủy chung đến cùng với Tổ quốc, căm thù ngïn ngôt bän x©m lîc vµ tay sai cña chóng, v« cïng gan gãc và tinh thần chiến đấu rất cao - những con ngời dờng nh sinh ra để đánh giặc. - Tính chất Nam bộ: thẳng thắn, bộc trực, lạc quan, yêu đời, giµu t×nh nghÜa. Các nhân vật trong Những đứa con trong gia đình từ ba má Việt, chú Năm đến chị em Việt đều tiêu biểu cho những đặc điểm trªn. - HS giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ 2. Tác phẩm Những đứa con trong gia đình: Những đứa con trong gia đình + Xuất xứ: tác phẩm đợc viết ngay trong những ngày chiến đấu cña NguyÔn Thi. ¸c liÖt khi «ng c«ng t¸c víi t c¸ch lµ mét nhµ v¨n - chiÕn sÜ ë.

(170) Hoạt động 2: Tổ chức đọchiểu văn bản 1. GV nêu vấn đề: Tình huống truyÖn cã ý nghÜa nh thÕ nµo? HS th¶o luËn vµ ph©n tÝch. GV theo dâi, nhËn xÐt gãp ý. 2. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ ph¬ng thøc trÇn thuËt cña t¸c phÈm b»ng c¸ch nªu mét sè c©u hái: - Truyện đợc trần thuật chủ yÕu tõ ®iÓm nh×n cña nh©n vËt nµo? Theo ph¬ng thøc nµo? - C¸ch trÇn thuËt nµy cã t¸c dụng nh thế nào đối với kết cÊu truyÖn vµ viÖc kh¾c häa tÝnh c¸ch nh©n vËt? Gîi ý: - Cã mÊy ph¬ng thøc trÇn thuËt trong nghÖ thuËt viÕt truyện? Căn cứ vào đâu để nhËn biÕt. - Truyện đợc trần thuật theo ph¬ng thøc nµo? HS th¶o luËn theo nhãm vµ ph¸t biÓu. GV nhÊn m¹nh nh÷ng ý chÝnh. *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n tiÕp tiÕt 02.. T¹p chÝ V¨n nghÖ Qu©n gi¶i phãng (th¸ng 2 n¨m 1966). Sau đợc in trong Truyện và kí, NXB Văn học Giải phóng, 1978. + Tãm t¾t t¸c phÈm theo nh©n vËt chÝnh vµ cèt truyÖn. II. §äc- hiÓu: 1. T×nh huèng truyÖn. Đây là câu chuyện của gia đình anh giải phóng quân tên Việt. Nhân vật này rơi vào một tình huống đặc biệt: trong một trận đánh, bị thơng nặng phải nằm lại giữa chiến trờng. Anh nhiều lần ngất đi tỉnh lại, tỉnh rồi lại ngất đi. Truyện đợc kể theo dòng nội tâm của nhân vật khi đứt (ngất đi) khi nối (tỉnh lại). §ã chÝnh lµ c¸ch thøc trÇn thuËt riªng cña thiªn truyÖn theo dßng ý thøc cña nh©n vËt. 2. Ph¬ng thøc trÇn thuËt cña t¸c phÈm. + C¨n cø vµo ng«n ng÷ cña nh©n vËt trong truyÖn: - Phơng thức thứ nhất: Nhân vật truyện là đối tợng thuật, kể nên thuéc ng«i thø ba. - Ph¬ng thøc thø hai: Nh©n vËt tù kÓ chuyÖn m×nh nªn thuéc ng«i thø nhÊt. - Ph¬ng thøc thø ba: Ngêi trÇn thuËt thuéc ng«i thø ba nhng lêi kÓ l¹i pháng theo quan ®iÓm, ng«n ng÷, giäng ®iÖu cña nh©n vËt. + Truyện Những đứa con trong gia đình đợc trần thuật theo phơng thức thứ 3. Nghĩa là của ngời trần thuật tự giấu mình nhng c¸ch nh×n vµ lêi kÓ l¹i theo giäng ®iÖu cña nh©n vËt. + Lèi trÇn thuËt nµy cã hai t¸c dông vÒ mÆt nghÖ thuËt: - Câu chuyện vừa đợc thuật, kể cùng một lúc tính cách nhân vật cũng đợc khắc họa. - Câu chuyện dù không có gì đặc sắc cũng trở nên mới mẻ, hấp dẫn vì đợc kể qua con mắt, tấm lòng và bằng ngôn ngữ, giọng ®iÖu riªng cña nh©n vËt. Nhµ v¨n ph¶i thµnh th¹o t©m lÝ vµ ng«n ng÷ nh©n vËt míi cã thÓ trÇn thuËt theo ph¬ng thøc nµy..

(171) - Tiết PPCT: Tuần 25 Tiết 68 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc văn: Những đứa con trong gia đình (tiết 2) NguyÔn Thi *tiÕn tr×nh d¹y häc: - ổn định lớp. - KiÓm tra bµi cò.. - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS. 3. GV híng dÉn HS t×m hiÓu vÒ truyÒn thèng những con ngời trong gia đình (Tác phẩm kể chuyện một gia đình nông dân Nam Bộ, truyền thống nào đã gắn bó những con ngời trong gia đình với nhau?) Gợi ý: Muốn làm rõ truyền thống phải nói đợc mèi quan hÖ gi÷a chÞ em ViÖt víi ba m¸ vµ chó N¨m. HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t biÓu.. Yêu cầu cần đạt III1) 2) 3. Truyền thống gia đình. + TruyÒn thèng yªu níc m·nh liÖt, c¨m thï ngùn ngụt bọn xâm lợc và tinh thần chiến đấu cao đã gắn kết những con ngời trong gia đình với nhau. Lời chú Năm: "Chuyện gia đình nó cũng dài nh sông, để rồi chú chia cho mỗi đứa một khúc mà ghi vào đó" cho thấy, con là sù tiÕp nèi cha mÑ nhng kh«ng chØ lµ tiÕp nèi huyÕt thèng mµ cßn lµ sù tiÕp nèi truyÒn thống. Đồng thời muốn hiểu về những đứa con phải hiểu ngọn nguồn đã sinh ra nó, phải hiểu về truyền thống của gia đình đó. + Chú Năm: đại diện cho truyền thống và lu gi÷ truyÒn thèng (trong c©u hß, trong cuèn sæ). + M¸ ViÖt còng lµ hiÖn th©n cña truyÒn thèng. §ã lµ mét con ngêi ch¾c, kháe, sùc mïi lóa gạo và mồ hôi, thứ mùi của đồng áng, của cÇn cï s¬ng n¾ng. Ên tîng s©u ®Ëm ë m¸ Việt là khả năng cắn răng ghìm nén đau thơng để sống và duy trì sự sống, che chở cho.

(172) 4. HS ph©n tÝch vµ so s¸nh tÝnh c¸ch c¸c nh©n vật Việt và Chiến để làm rõ sự tiếp nối truyền thống gia đình của những ngời con. GV Gîi ý: - NÐt chung cña hai chÞ em? - NÐt riªng cña mçi ngêi: + Cña ChiÕn (kh¸c víi ViÖt vµ kh¸c víi m¸)? + Cña ViÖt? HS ph©n tÝch theo c¸c bíc gîi ý cña GV.. đàn con và tranh đấu. 4. Hai chÞ em ChiÕn vµ ViÖt. * Ngêi mÑ ng· xuèng nhng dßng s«ng truyÒn thèng vÉn ch¶y. + H×nh ¶nh ngêi mÑ lu«n hiÖn vÒ trong ChiÕn: - ChiÕn mang vãc d¸ng cña m¸: "hai b¾p tay tròn vo sạm đỏ màu cháy nắng… thân ngời to và chắc nịch". Đó là vẻ đẹp của những con ngời sinh ra để gánh vác, để chống chọi, để chịu đựng và để chiến thắng. - Chiến đặc biệt giống má ở cái đêm sắp xa nhà đi bộ đội: Chiến biết lo liệu, toan tính việc nhµ y hÖt m¸ (nãi nghe in nh m¸ vËy). H×nh ¶nh ngêi mÑ nh bao bäc lÊy ChiÕn, tõ c¸i lèi n»m víi th»ng ót em trªn giêng ë trong buồng nói với ra đến lối hứ một cái "cóc" rồi trë m×nh. §Õn nçi chØ trong mét kho¶ng thêi gian ngắn ngủi trong đêm, Việt đã không dới ba lÇn thÊy chÞ gièng in m¸, cã kh¸c chØ lµ ë chç chÞ "kh«ng bÎ tay råi ®Ëp vµo b¾p vÕ than mái" mµ th«i. ChÝnh ChiÕn còng thÊy m×nh trong đêm ấy đang hòa vào trong mẹ: "Tao cũng đã lựa ý nếu má còn sống chắc má tính vËy, nªn tao còng tÝnh vËy". NguyÔn Thi muèn cho ta hiÓu r»ng: trong c¸i thêi kh¾c thiªng liªng Êy, ngêi mÑ sèng h¬n bao giê hÕt trong những đứa con. + NÐt tÝnh c¸ch chung cña hai chÞ em: - Hai chị em cùng sinh ra trong một gia đình chÞu nhiÒu mÊt m¸t ®au th¬ng (cïng chøng kiÕn c¸i chÕt ®au th¬ng cña ba vµ m¸). - Hai chị em có chung mối thù với bọn xâm lợc. Tuy còn nhỏ tuổi, chí căm thù đã thôi thóc hai chÞ em cïng mét ý nghÜ: ph¶i tr¶ thï cho ba má, và có cùng nguyện vọng: đợc cầm súng đánh giặc. - Tình yêu thơng là vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em. Tình cảm này đợc thể hiện sâu sắc và cảm động nhất trong cái đêm chị em giành nhau ghi tªn tßng qu©n vµ s¸ng h«m sau tríc khi lên đờng nhập ngũ cùng khiêng bàn thờ m¸ sang nhµ chó N¨m - Cả hai chị em đều là những chiến sĩ gan góc dòng c¶m. §¸nh giÆc lµ niÒm say mª lín nhÊt cña hai chÞ em ViÖt vµ ChiÕn còng lµ cña tuæi trÎ miÒn Nam trong nh÷ng n¨m th¸ng Êy: "Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến chống qu©n thï". - Hai chị em Việt đều có những nét rất ngây th¬ thËm chÝ cã phÇn trÎ con (giµnh nhau b¾t Õch nhiÒu hay Ýt, giµnh nhau thµnh tÝch b¾n tµu chiÕn giÆc vµ giµnh nhau ghi tªn tßng.

(173) 5. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh chÞ em, ViÖt vµ ChiÕn khiªng bµn thê ba m¸ sang gëi chó N¨m (th¶o luËn vµ ph¸t biÓu, bæ sung). - GV định hớng và nhận xét.. qu©n). + NÐt riªng ë ChiÕn: - H¬n ViÖt chõng mét tuæi nhng ChiÕn ngêi lín hơn hẳn: Chiến có thể bỏ ăn để đánh vần cuốn sổ gia đình. Chiến không chỉ "nói in nh má" mà còn học đợc cách nói "trang trọng" cña chó N¨m,… - TÝnh c¸ch "ngêi lín" ë ChiÕn cßn thÓ hiÖn ë sù nhêng nhÞn. Tuy cã lóc giµnh nhau víi em tranh công bắt ếch, đánh tàu giặc, đi tòng qu©n nhng cuèi cïng bao giê c« còng nhêng em hÕt trõ viÖc ®i tßng qu©n. Nguyễn Thi đã xây dựng nhân vật Chiến vừa có c¸ tÝnh võa phï hîp víi løa tuæi, giíi tÝnh. Chiến là nhân vật đợc hồi tởng qua Việt nhng đã gây đợc ấn tợng sâu sắc . + NÐt riªng ë ViÖt: - NÕu ChiÕn cã d¸ng dÊp mét ngêi lín thùc sù th× ë ViÖt lµ sù léc ngéc, v« t©m cña mét cËu con trai ®ang tuæi ¨n tuæi lín. - ChiÕn nhêng nhÞn em bao nhiªu th× ViÖt hay tranh giµnh víi chÞ bÊy nhiªu. - §ªm tríc ngµy ra ®i, ChiÕn nãi víi em nh÷ng lêi nghiªm trang th× ViÖt lóc "l¨n kÒnh ra v¸n cêi kh× kh×", lóc l¹i r×nh "chôp mét con ®om đóm úp trong lòng tay". - Vào bộ đội, Chiến đem theo tấm gơng soi còn ViÖt l¹i ®em theo nét chiÕc sóng cao su. - Nhng sù v« t©m kh«ng ng¨n c¶n ViÖt trë nªn một anh hùng (ngay từ bé, Việt đã dám xông vào đá cái thằng đã giết cha mình. Khi trở thµnh mét chiÕn sÜ, mÆc dï chØ cã mét m×nh, với đôi mắt không còn nhìn thấy gì, với hai bàn tay đau đớn, Việt vẫn quyết tâm sống m¸i víi qu©n thï) Việt là một thành công đáng kể trong cách xây dùng nh©n vËt cña NguyÔn Thi. Tuy cßn hån nhiªn vµ cßn bÐ nhá tríc chÞ nhng tríc kÎ thï ViÖt l¹i vôt lín, ch÷ng ch¹c trong t thÕ cña mét ngêi chiÕn sÜ. * ChiÕn vµ ViÖt lµ khóc s«ng sau nªn ®i xa h¬n trong c¶ dßng s«ng truyÒn thèng. 5. H×nh ¶nh chÞ em ViÖt khiªng bµn thê ba m¸ sang gëi chó N¨m. + Không khí thiêng liêng đã biến Việt thành ngêi lín. LÇn ®Çu tiªn ViÖt thÊy râ lßng m×nh (th¬ng chÞ l¹, mèi thï th»ng MÜ th× cã thÓ rê thấy vì nó đang đè nặng trên vai). + H×nh ¶nh cã ý nghÜa tîng trng thÓ hiÖn sù trëng thµnh cña hai chÞ em cã thÓ g¸nh v¸c việc gia đình và viết tiếp khúc sông của mình trong dòng sông truyền thống gia đình. Hơn.

(174) 6. GV nêu vấn đề: Chất sử thi của thiên truyện đợc thể hiện nh thế nào? - GV cã thÓ gîi ý b»ng c¸ch nh¾c l¹i kh¸i niệm, đặc điểm của tính sử thi trong văn học.. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết. Nhận xét tổng quát về nội dung và đặc sắc nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. - HS bao quát toàn bài để phát biểu. - GV định hớng, nhận xét và khắc sâu những ý c¬ b¶n. *DÆn dß: - Nắm giá trị nội dung và đặc sắc về nghệ thuật cña v¨n b¶n. - TiÕt sau tr¶ bµi viÕt sè 05.. thÕ n÷a, thÕ hÖ sau cøng c¸p, trëng thµnh vµ cã thÓ ®i xa h¬n. 6. ChÊt sö thi cña thiªn truyÖn + Chất sử thi của thiên truyện đợc thể hiện qua cuốn sổ của gia đình với truyền thống yêu nớc, căm thù giặc, thủy chung son sắt với quê h¬ng. + Cuốn sổ là lịch sử gia đình mà qua đó thấy lịch sử của một đất nớc, một dân tộc trong cuéc chiÕn chèng MÜ. + Số phận của những đứa con, những thành viên trong gia đình cũng là số phận của nhân d©n miÒn Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ khèc liÖt. + Truyện của một gia đình dài nh dòng sông còn nối tiếp. "Trăm sông đổ vào một biển, con sông của gia đình ta cũng chảy về biển, mµ biÓn th× réng l¾m…, réng b»ng c¶ níc ta vµ ra ngoµi c¶ níc ta…". TruyÖn kÓ vÒ mét dòng sông nhng nhà văn muốn ta nghĩ đến biển cả. Truyện về một gia đình nhng ta lại cảm nhận đợc cả một Tổ quốc đang hào hùng chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những ®au th¬ng. + Mỗi nhân vật trong truyện đều tiêu biểu cho truyền thống, đều gánh vác trên vai trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. III. Tæng kÕt: + Truyện kể về những đứa con trong một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nớc, căm thù giặc và khao khát chiến đấu, son s¾t víi c¸ch m¹ng. Sù g¾n bã s©u nÆng giữa tình cảm gia đình với tình yêu nớc, giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc đã làm nên sức mạnh tinh thần to lớn của con ngêi ViÖt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc. + Bót ph¸p nghÖ thuËt giµ dÆn, ®iªu luyÖn, trÇn thuËt qua håi tëng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ vµ tÝnh c¸ch s¾c s¶o, ng«n ng÷ phong phó, gãc c¹nh vµ ®Ëm chÊt Nam Bé..

(175) - Tiết PPCT: Tuần 25 Tiết 69 - Ngày soạn: ……………………. Lµm v¨n:. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … Tr¶ bµi lµm v¨n sè 5 Ra bµi v¨n sè 6 vÒ nhµ. A. Mục tiêu cần đạt: - Củng cố những kiến thức và kỹ năng làm văn có liên quan đến bài làm. - Nhận ra đợc những u điểm và thiếu sót trong bài làm của mình về các mặt kiến thức và kỹ năng viÕt bµi v¨n nãi chung vµ bµi nghÞ luËn v¨n häc nãi riªng. - Có định hớng và quyết tâm phấn đấu để phát huy u điểm, khắc phục các thiếu sót trong các bài lµm v¨n sau. B. Ph¬ng tiÖn sö dông: - Bµi lµm cña HS, Gi¸o ¸n C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: - HS chuÈn bÞ dµn ý bµi viÕt (ë nhµ). - GV chÊm ch÷a bµi, chuÈn bÞ nhËn xÐt chung vµ nhËn xÐt cô thÓ. D. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *§Ò bµi: - Hs: Nhắc lại đề bài. Có ý kiến đã cho rằng: “Vợ chồng A Phủ là tác phẩm chứa đựng giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Anh (chị) hãy phân tích đoạn trích đợc học ở SGK để làm sáng tỏ nhận định trên? - Häc sinh ph©n tÝch vµ lµm râ I. Phân tích đề: các yêu cầu của đề bài. - Dạng đề: Phân tích một đoạn trích trong một tác phẩm văn học để làm sáng tỏ cho một nhận định về đoạn trích ấy. - Yêu cầu: Làm sáng tỏ giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phÈm “Vî chång A Phñ” (§o¹n trÝch ë SGK). - Ph¹m vi dÉn chøng: Chñ yÕu lµ ®o¹n trÝch cña t¸c phÈm “Vî chồng A Phủ” đợc trích dẫn ở SGK. - GV: Gîi ý cho Hs lËp dµn bµi. - GV nhËn xÐt, bæ sung, hoµn thiÖn.. 2. LËp dµn bµi: - Tham khảo đáp án chấm và cách cho điểm ở tiết 57 – 58 (Bài viÕt sè 5) III. NhËn xÐt:.

(176) 1) ¦u ®iÓm: - Đa số các em đã có sự nỗ lực để hoàn thành bài viết. - Một số em hiểu đề, bài làm đạt kết quả khá. 2) Tån t¹i: - Diễn đạt của đa số học sinh còn yếu. - M¾c lçi nhiÒu vÒ c©u, chÝnh t¶. - Kết quả đạt đợc cha cao. 3) KÕt qu¶ cô thÓ: *Líp 12C11: - GV nªu mét sè lçi tiªu biÓu. - HS xác định lỗi và tìm cách söa l¹i. - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thức đúng. - GV có thể đọc một vài bài đạt kết quả khá cho học sinh tham kh¶o.. + G: .................... + K: ................................. + TB: ....................... + Y: ................................ *Líp 12C12: + G: .................... + K: ................................. + TB: ....................... + Y: ................................ IV- Söa lçi cho häc sinh: - TËp trung vµo c¸c lçi phæ biÕn cña häc sinh: + Lçi chÝnh t¶. + Lỗi diễn đạt. + Lçi dïng tõ. + Lçi ng÷ ph¸p.. V- Tr¶ bµi cho häc sinh. VI. Ra đề bài số 6: Nghị luận văn học (Bài làm ở nhà) §Ò ra: Khi đọc tác phẩm “Vợ nhặt” có nhà phê bình đã cho rằng: “Vợ nhặt” đích thực là bài ca sự sống. Em hãy phân tích tác phẩm để làm sáng tỏ nhận định trên! VII. DÆn dß: - VÒ nhµ xem l¹i bµi vµ söa lçi. - So¹n bµi míi: “ChiÕc thuyÒn ngoµi xa”(NguyÔn Minh Ch©u). - Tiết PPCT: Tuần 26 Tiết 70 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc văn: ChiÕc thuyÒn ngoµi xa (tiÕt 1) NguyÔn Minh Ch©u A. Môc tiªu bµi häc : Gióp häc sinh : - Cảm nhận đợc suy nghĩ của ngời nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra mâu thuẫn éo le trong nghề nghiệp của mình ; từ đó thấu hiểu mỗi ngời trong cõi đời, nhất là ngời nghệ sĩ, không thể đơn gi¶n vµ s¬ lîc khi nh×n nhËn cuéc sèng vµ con ngêi. - Thấy đợc nghệ thuật kết cấu độc đáo, cách triển khai cốt truyện rất sáng tạo, khắc họa nhân vật.

(177) kh¸ s¾c s¶o cña mét c©y bót viÕt truyÖn ng¾n cã b¶n lÜnh vµ tµi hoa. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: - §äc s¸ng t¹o, gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn. D.TiÕn tr×nh d¹y häc : 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò: - Em h·y ph©n tÝch nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch chung, riªng cña hai chÞ em ViÖt, ChiÕn? - Nêu chất sử thi của thiên truyện: Những đứa con trong gia đình ( Nguyễn Thi )? 3. Giíi thiÖu bµi míi: Sau 1975, đất nớc thoát khỏi chiến tranh, bớc vào giai đoạn xây dựng, phát triển trong hòa bình đã mở ra cho văn học những tiền đề mới. Nhiều nhà văn trăn trở, tìm tòi hớng đi mới cho văn học trong tình hình mới: khám phá đời sống ở phơng diện đời thờng trên bình diện đạo đức thế sự. Mét trong nh÷ng c©y bót tiªn phong trong sù t×m tßi, kh¸m ph¸ lµ NguyÔn Minh Ch©u víi mét sè tác phẩm tiêu biểu nh: “Ngời đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”, “Bến quê”, “Chiếc thuyền ngoài xa…Chóng ta h·y cïng nhau t×m hiÓu mét t¸c phÈm tiªu biÓu cña «ng thuéc khuynh h íng nµy, đó là truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”. Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu chung. 1. HS §äc môc TiÓu dÉn vµ tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, kÓ tªn nh÷g s¸ng t¸c tiªu biÓu cña NguyÔn Minh Ch©u.. 2. HS §äc môc TiÓu dÉn vµ tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c phÈm ChiÕc thuyÒn ngoµi xa.. Hoạt động 2: Tổ chức Đọc- hiểu v¨n b¶n. 1. GV tổ chức cho HS đọc văn b¶n, tãm t¾t vµ chia ®o¹n. HS trên cơ sở đọc ở nhà, trình bày tãm t¾t, chia ®o¹n. 2. GV nªu c©u hái vµ tæ chøc cho. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶ - NguyÔn Minh Ch©u (1930- 1989), quª ë lµng Th¬i, x· Quúnh H¶i (nay lµ x· S¬n H¶i), huyÖn Quúnh Lu, tØnh Nghệ An. Ông “thuộc trong số những nhà văn mở đờng tinh anh vµ tµi n¨ng nhÊt cña v¨n häc ta hiÖn nay" - Sau 1975, khi v¨n ch¬ng chuyÓn híng kh¸m ph¸ trë vÒ víi đời thờng, Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn đầu tiên của thời kì đổi mới đã đi sâu khám phá sự thật đời sống ở bình diện đạo đức thế sự. Tâm điểm những kh¸m ph¸ nghÖ thô©t cña «ng lµ con ngêi trong cuéc mu sinh, trong hµnh tr×nh nhäc nh»n kiÕm t×m h¹nh phóc vµ hoµn thiÖn nh©n c¸ch. - T¸c phÈm chÝnh (SGK). 2. TruyÖn ng¾n : “ChiÕc thuyÒn ngoµi xa” TruyÖn in ®Ëm phong c¸ch tù sù - triÕt lÝ cña NguyÔn Minh Châu, rất tiêu biểu cho hớng tiếp cận đời sống từ góc độ thÕ sù cña nhµ v¨n ë giai ®o¹n s¸ng t¸c thø hai. Truyện ngắn lúc đầu đợc in trong tập Bến quê (1985), sau đợc nhà văn lấy làm tên chung cho một tuyển tập truyện ng¾n (in n¨m 1987). II. §äc- hiÓu: 1. Bè côc - TruyÖn chia lµm 2 ®o¹n lín: + Đoạn 1: (Từ đầu đến “chiếc thuyền lới vó đã biết mất"). Hai ph¸t hiÖn cña ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh Phïng. + Đoạn 2: (Còn lại): Câu chuyện của ngời đàn bà làng chài. 2. Ph¸t hiÖn thø nhÊt ®Çy th¬ méng cña ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh:.

(178) HS th¶o luËn: Ph¸t hiÖn thø nhÊt cña ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh lµ ph¸t hiÖn ®Çy th¬ méng. Anh (chÞ) c¶m nhËn nh thế nào về vẻ đẹp của chiếc thuyÒn ngoµi xa trªn biÓn sím mï s¬ng mµ ngêi nghÖ sÜ chôp đợc? HS thảo luận, cử đại diện trình bµy tríc líp. 3. GV nªu c©u hái vµ tæ chøc cho HS th¶o luËn: Ph¸t hiÖn thø hai cña ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh mang ®Çy nghÞch lÝ. Anh đã chứng kiến và có thái độ nh thế nào trớc những gì diễn ra ở gia đình thuyền chài. HS th¶o luËn, ph¸t biÓu.. 4. GV nªu c©u hái: C©u chuyÖn của ngời đàn bà ở toà án huyện nãi lªn ®iÒu g×? HS thảo luận nhóm, cử đại diện tr×nh bµy.. - Gv cñng cè vµ chèt l¹i c¸c kiÕn thøc chÝnh cña bµi häc.. - "Tríc mÆt t«i lµ mét bøc tranh mùc tµu .... t«i tëng chÝnh m×nh võa kh¸m ph¸ thÊy c¸i ch©n lÝ cña sù hoµn thiÖn, kh¸m ph¸ thÊy c¸i kho¶nh kh¾c trong ngÇn cña t©m hån". - Đôi mắt tinh tờng, "nhà nghề” của ngời nghệ sĩ đã phát hiện vẻ đẹp “trời cho” trên mặt biển mờ sơng, vẻ đẹp mà cả đời bấm máy anh chỉ gặp một lần. Ngời nghệ sĩ cảm thấy hạnh phúc - đó là niềm hạnh phúc của khám phá và sáng tạo, của sự cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu. Trong hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa giữa biển trời mờ sơng, anh đã cảm nhận cái đẹp toàn bích, hài hòa, lãng mạn của cuộc đời, thấy tâm hồn mình đợc thanh lọc. 3. Ph¸t hiÖn thø hai ®Çy nghÞch lÝ cña ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh - Ngời nghệ sĩ đã tận mắt chứng kiến: từ chiếc thuyền ng phủ đẹp nh trong mơ bớc ra một ngời đàn bà xấu xí, mệt mỏi và cam chịu; một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn, độc ác, coi việc đánh vợ nh một phơng cách để giải toả những uất ức, khổ đau... Đây là hình ảnh đằng sau cái đẹp “toàn bÝch, toµn thiÖn” mµ anh võa b¾t gÆp trªn biÓn. Nã hiÖn ra bất ngờ, trớ trêu nh trò đùa quái ác của cuộc sống. - Chứng kiến cảnh ngời đàn ông đánh vợ một cách vô lí và thô bạo, Phùng đã “kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu .... vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới”. Hành động đó nói lên nhiều điều. 4. Câu chuyện của của ngời đàn bà ở toà án huyện: - Là câu chuyện về sự thật cuộc đời, nó giúp những ngời nh Phïng, §Èu hiÓu râ nguyªn do cña nh÷ng ®iÒu tëng nh v« lí. Nhìn bề ngoài, đó là ngời đàn bàn quá nhẫn nhục, cam chịu, bị đánh đập... mà vẫn nhất quyết gắn bó với lão chồng vũ phu. Nhng tất cả đều xuất phát từ tình thơng vô bờ đối với những đứa con. Trong đau khổ triền miên, ngời đàn bà ấy vẫn chắt lọc những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi.... - Qua câu chuyện của ngời đàn bà làng chài, tác giả giúp ngời đọc hiểu rõ: không thể dễ dãi, đơn giản trong việc nhìn nhận mọi sự việc, hiện tợng của đời sống. III. Cñng cè: - Ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh cã nh÷ng ph¸t hiÖn nµo? C¶nh bªn ngoµi, cuéc sèng thùc bªn trong chiÕc thuyÒn? - Câu chuyện về ngời đàn bà ở tòa án huyện có ý nghĩa nh thế nào đối với Phùng? IV. DÆn dß: - Học bài, đọc, tìm hiểu kỹ tác phẩm ở nhà. - So¹n, chuÈn bÞ tiÕp bµi cho giê sau..

(179) - Tiết PPCT: Tuần 26 Tiết 71 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc văn: ChiÕc thuyÒn ngoµi xa (tiÕt 2) NguyÔn Minh Ch©u A. Môc tiªu bµi häc : Gióp häc sinh : - Cảm nhận đợc suy nghĩ của ngời nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra mâu thuẫn éo le trong nghề nghiệp của mình; từ đó thấu hiểu mỗi ngời trong cõi đời, nhất là ngời nghệ sĩ, không thể đơn giản vµ s¬ lîc khi nh×n nhËn cuéc sèng vµ con ngêi. - Thấy đợc nghệ thuật kết cấu độc đáo, cách triển khai cốt truyện rất sáng tạo, khắc họa nhân vật kh¸ s¾c s¶o cña mét c©y bót viÕt truyÖn ng¾n cã b¶n lÜnh vµ tµi hoa. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: - §äc s¸ng t¹o, gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn. D.TiÕn tr×nh d¹y häc : 1. ổn định lớp. 2. KiÓm trabµi cò. - Ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh cã nh÷ng ph¸t hiÖn nµo vÒ c¶nh bªn ngoµi, cuéc sèng thùc bªn trong chiÕc thuyÒn? - Câu chuyện về ngời đàn bà ở tòa án huyện có ý nghĩa nh thế nào đối với Phùng? 3. Giíi thiÖu bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. TiÓu dÉn. II. §äc - hiÓu: - Gv: hÖ thèng l¹i kiÕn thøc. 1. Bè côc. 2. Ph¸t hiÖn thø nhÊt cña ngêi nghÖ sÜ. 3. Ph¸t hiÖn thø hai cña ngêi nghÖ sÜ. 4. Câu chuyện ngời đàn bà hàng chài: 5. VÒ c¸c nh©n vËt trong truyÖn: 5. HS nªu c¶m nghÜ vÒ c¸c nh©n - Về ngời đàn bà vùng biển: Tác giả gọi một cách phiếm vật: ngời đàn bà vùng biển, lão định “ngời đàn bà”. Điều tác giả gây ấn tợng chính là số đàn ông độc ác, chị em thằng phËn cña chÞ. Ngoµi 40, th« kÖch, mÆt rç, xuÊt hiÖn víi Ph¸c, ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh. “khuôn mặt mệt mỏi”, ngời đàn bà gợi ấn tợng về một cuộc đời nhọc nhằn, lam lũ, nhiều cay đắng. Bà thầm lặng chịu (HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu mọi đau đớn khi bị chồng đánh không kêu một tiếng, tríc líp) kh«ng chèng tr¶, kh«ng trèn ch¹y, “t×nh th¬ng con còng nh nỗi đau, sự thâm trầm trong cái việc hiểu thấu các lẽ đời hình nh mụ chẳng để lộ ra bên ngoài”.... - Một sự cam chịu đáng chia sẻ, cảm thông. Thấp thoáng trong ngời đàn bà ấy là bóng dáng bao ngời phụ nữ Việt - Gv: Gợi ý: Về ngời đàn ông độc Nam nh©n hËu, bao dung, giµu lßng vÞ tha. ác? Tìm các chi tiết để làm rõ? - Về ngời đàn ông độc ác: Cuộc sống đói nghèo đã biến “anh con trai” cục tính nhng hiền lành xa kia thành một ngời chồng vũ phu. Lão đàn ông “mái tóc tổ quạ”, “chân chữ bát”, “hai con mắt đầy vẻ độc dữ vừa là nạn ngời của cuộc.

(180) - VÒ chÞ em th»ng Ph¸c? chi tiÕt nµo thÓ hiÖn râ?. - Suy nghÜ vÒ ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh?. 6. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu cèt truyÖn: C¸ch x©y dùng cèt truyÖn cña NguyÔn Minh Ch©u trong t¸c phẩm này có gì độc đáo? HS tiÕn hµnh: a) Tãm t¾t l¹i t×nh huèng. b) B×nh luËn vÒ ý nghÜa cña t×nh huèng.. 7. HS nhËn xÐt vÒ ng«n ng÷ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm trªn hai ph¬ng diÖn: a) VÒ ng«n ng÷ ngêi kÓ chuyÖn? b) VÒ ng«n ng÷ nh©n vËt?. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết. sèng khèn khæ, võa lµ thñ ph¹m g©y nªn bao ®au khæ cho ngời thân của mình. Phải làm sao để nâng cao cái phần thiÖn, c¸i phÇn ngêi trong nh÷ng kÎ th« b¹o Êy? - ChÞ em th»ng Ph¸c: BÞ ®Èy vµo t×nh thÕ khã xö khi ë trong hoµn c¶nh Êy. ChÞ th»ng Ph¸c, mét c« bÐ yÕu ít mµ can đảm, đã phải vật lộn để tớc con dao trên tay thằng em trai, ngăn em làm việc trái luân thờng đạo lí. Cô bé là điểm tựa vững chắc của ngời mẹ đáng thơng, cô đã hành động đúng khi cản đợc việc làm dại dột của đứa em, lại biết chăm sóc, lo toan khi mẹ phải đến toà án huyện. Thằng Phác thơng mÑ theo kiÓu mét cËu bÐ con cßn nhá, theo c¸i c¸ch mét đứa con trai vùng biển. Nó “lặng lẽ đa mấy ngón tay khẽ sờ trªn khu«n mÆt ngêi mÑ, nh muèn lau ®i nh÷ng giät níc m¾t chøa ®Çy trong nh÷ng nèt rç chÆng chÞt”, “nã tuyªn bè với các bác ở xởng đóng thuyền rằng nó còn có mặt ở dới biển này thì mẹ nó không bị đánh”. Hình ảnh thằng Phác khiến ngời đọc cảm động bởi tình thơng mẹ dạt dào. - Ngêi nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh: Vèn lµ ngêi lÝnh thêng vµo sinh ra tö, Phïng c¨m ghÐt mäi sù ¸p bøc, bÊt c«ng, s½n sµng lµm tất cả vì điều thiện, lẽ công bằng. Anh xúc động ngỡ ngàng trớc vẻ đẹp tinh khôi của thuyền biển lúc bình minh. Một ngêi nh¹y c¶m nh anh tr¸nh sao khái nçi tøc giËn khi ph¸t hiện ra sự bạo hành của cái xấu, cái ác ngay sau cảnh đẹp huyÒn ¶o trªn biÓn. H¬n bao giê hÕt, Phïng hiÓu râ: tríc khi là một nghệ sĩ biết rung động trớc cái đẹp, hãy làm một ngời biết yêu ghét, vui buồn trớc mọi lẽ đời thờng tình, biết hành động để có một cuộc sống xứng đáng với con ngời. 6. Cách xây dựng cốt truyện độc đáo Trong tác phẩm, đó là sự kiện Phùng chứng kiến lão đàn ông đánh vợ một cách tàn bạo. Trớc đó, anh nhìn đời bằng con mắt của ngời nghệ sĩ rung động, say mê trớc vẻ đẹp huyền ¶o- th¬ méng cña thuyÒn biÓn. Trong gi©y phót t©m hån th¨ng hoa nh÷ng c¶m xóc l·ng m¹n, Phïng ph¸t hiÖn ra hiện thực nghiệt ngã của đôi vợ chồng bớc ra từ con thuyền “thơ mộng” đó. Tình huống đó đợc lặp lại lần nữa: bên cạnh hình ảnh ngời đàn bà nhẫn nhục chịu đựng “đòn chồng”, Phùng còn đợc chứng kiến phản ứng của chị em thằng Phác trớc sự hung bạo của cha đối với mẹ. Từ đó, trong ngời nghệ sĩ đã có sự thay đổi cách nhìn đời. Anh thấy rõ những cái ngang trái trong gia đình thuyền chài, hiểu sâu thêm tính chất ngời đàn bà, chị em thằng Phác, hiểu thêm ngời đồng đội (Đầu) và hiểu thêm chính mình. ý nghĩa: Nguyễn Minh Châu đã xây dựng đợc tình huống mà ở đó bộc lộ mọi mối quan hệ, bộc lộ khả năng ứng xử, thử th¸ch phÈm chÊt, tÝnh c¸ch, t¹o ra nh÷ng bíc ngoÆt trong t tởng, tình cảm và cả trong cuộc đời nhân vật. Tình huống truyện mang ý nghĩa khám phá, phát hiện đời sống 7. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm - Ng«n ng÷ ngêi kÓ chuyÖn: ThÓ hiÖn qua nh©n vËt Phïng, sù hóa thân của tác giả. Chọn ngời kể chuyện nh thế đã tạo ra mét ®iÓm nh×n trÇn thuËt s¾c s¶o, t¨ng cêng kh¶ n¨ng kh¸m phá đời sống, lời kể trở nên khách quan, chân thật, giàu sức.

(181) GV tổ chức cho HS tự đánh giá mét c¸ch tæng qu¸t gi¸ trÞ cña t¸c phÈm.. - Gv: + Cñng cè bµi häc. + DÆn dß Hs. IV. DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n bµi míi: Thùc hµnh vÒ hµm ý. - Tiết PPCT: Tuần 26 Tiết 72 - Ngày soạn: ……………………. TiÕng viÖt:. thuyÕt phôc. - Ngôn ngữ nhân vật: Phù hợp với đặc điểm tính cách của tõng ngêi. III. Tæng kÕt: Vẻ đẹp của ngòi bút Nguyễn Minh Châu là vẻ đẹp toát ra từ tình yêu tha thiết đối với con ngời. Tình yêu ấy bao hàm cả khát vọng tìm kiếm, phát hiện, tôn vinh những vẻ đẹp con ngêi cßn tiÒm Èn, nh÷ng kh¾c kho¶i, lo ©u tríc c¸i xÊu, c¸i ác. Đó cũng là vẻ đẹp của một cốt cách nghệ sĩ mẫn cảm, đôn hậu, điềm đạm chiêm nghiệm lẽ đời để rút ra những triÕt lÝ nh©n sinh s©u s¾c. ChiÕc thuyÒn ngoµi xa lµ mét trong số rất nhiều tác phẩm của Nguyễn Minh Châu đã đặt ra những vấn đề có ý nghĩa với mọi thời, mọi ngời. III. Cñng cè: - NhËn xÐt cña em vÒ c¸c nh©n vËt trong truyÖn? - ý nghĩa nhân đạo của thiên truyện?. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. Thùc hµnh vÒ hµm ý A. Mục tiêu cần đạt: - Cñng cè vµ n©ng cao nh÷ng kiÕn thøc vÒ hµm ý, vÒ c¸ch thøc t¹o lËp vµ lÜnh héi hµm ý. - Biết lĩnh hội và phân tích đợc hàm ý (trong văn bản nghệ thuật và trong giao tiếp hàng ngày). Biết dïng c©u cã hµm ý khi cÇn thiÕt, B. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn d¹y hoc: - SGK, SGV, Tµi liÖu tham kh¶o. C. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. - Lång trong bµi thùc hµnh. 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức ôn lại khái I. ¤n l¹i kh¸i niÖm vÒ hµm ý. Hµm ý: Lµ nh÷ng néi dung, ý nghÜ mµ ngêi nãi kh«ng nãi niÖm vÒ hµm ý. GV nªu c©u hái: ThÕ nµo lµ hµm ý? ra trực tiếp bằng từ ngữ, tuy vẫn có ý định truyền báo HS nhớ lại kiến thức đã học, trả lời đến ngời nghe. Còn ngời nghe phải dựa vào nghĩa tờng c©u. minh của câu và tình huống giao tiếp để suy ra thì mới hiểu đúng, hiểu hết ý của ngời nói. II. Thùc hµnh vÒ hµm ý: Hoạt động 2: Tổ chức thực hành về 1. Bµi tËp 1: hµm ý. - Lời đáp của A Phủ thiếu thông tin cần thiết nhất của câu - Hs: Nhãm 1 lµm Bµi tËp 1: hỏi: Số lợng bò bị mất (mất mấy con bò?). A Phủ đã lờ §äc ®o¹n trÝch (SGK) vµ ph©n tÝch yªu cÇu nµy cña P¸ Tra. theo các câu hỏi (SGK). A Phủ đã Lêi đáp có chủ ý thừa thông tin so với yêu cầu của câu cè ý vi ph¹m ph¬ng ch©m vÒ lîng hỏi: A Phủ không nói về số bò mất mà lại nói đến công khi giao tiÕp nh thÕ nµo? việc dự định và niềm tin của mình (Tôi về lấy súng thế nào cũng bắn đợc con hổ này to lắm) - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - Cách trả lời của A Phủ có độ khôn khéo: Không trả lời thẳng, gián tiếp công nhận việc để mất bò. Nói ra dự định “lấy công chuộc tội” (bắn hổ chuộc tội mất bò);.

(182) - Hs: Nhãm 2 lµm bµi tËp 2: §äc vµ ph©n tÝch ®o¹n trÝch (SGK) a) B¸ KiÕn nãi: “T«i kh«ng ph¶i lµ c¸i kho”. Nãi thÕ lµ cã hµm ý g×?. Cách nói nh thế có đảm bảo phơng ch©m c¸ch thøc kh«ng? - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. b) ë lît lêi thø nhÊt vµ thø hai cña B¸ KiÕn cã nh÷ng c©u d¹ng c©u hái. Những câu đó nhằm mục đích gì, thực hiện hành động nói gì? Chúng cã hµm ý g×? - HS thảo luận nhóm và cử đại diện tr×nh bµy.. c) ë lît lêi thø vµ thø hai cña ChÝ Phèo đều không nói hết ý. phần hàm ý còn lại đợc tờng minh hoá ở lợt lời nµo? C¸ch nãi ë hai lît lêi ®Çu cña Chí Phèo không đảm bảo phơng châm héi tho¹i nµo? (- HS th¶o luËn, ph¸t biÓu ) - Hs: Nhãm 3 lµm bµi tËp 3: §äc vµ ph©n tÝch truyÖn cêi (SGK) a) Lợt lời thứ nhất của bà đồ nhằm mục đích gì, thực hiện hành động nãi g×, cã hµm ý g×? b) Vì sao bà đồ không nói thẳng ý m×nh mµ chän c¸ch nãi nh trong truyÖn? (- HS th¶o luËn, ph¸t biÓu). - Hs: Nhãm 4 lµm bµi tËp 4: §äc ®o¹n trÝch (b¶ng phô) vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái:. chủ ý thể hiện sự tin tởng bắn đợc hổ và nói rõ “con hổ nµy to l¾m”. C¸ch nãi hßng chuéc téi, lµm gi¶m c¬n giËn d÷ cña P¸ Tra . C©u tr¶ lêi cña A Phñ chøa nhiÒu hµm ý. 2. Bµi tËp 2: a) C©u nãi cña B¸ KiÕn víi ChÝ PhÌo: T«i kh«ng ph¶i lµ cái kho có hàm ý: Từ chối trớc lời đề nghị xin tiền nh mäi khi cña ChÝ PhÌo (c¸i kho - biÓu tîng cña cña c¶i, tiÒn nong, sù giµu cã. T«i kh«ng cã nhiÒu tiÒn) C¸ch nãi vi ph¹m ph¬ng ch©m c¸ch thøc (kh«ng nãi râ rµng, rµnh m¹ch. NÕu nãi th¼ng th× nãi: T«i kh«ng cã nhiều tiền để lúc nào cũng có thể cho anh. b) Trong lît lêi thø nhÊt cña B¸ kiÕn cã c©u víi h×nh thøc hỏi: “Chí Phèo đấy hử?” Câu này không nhằm mục đích hỏi không yêu cầu trả lời, vì Chí Phèo đã đứng ngay trớc mặt Bá Kiến. Thực chất, Bá Kiến dùng câu hỏi để thực hiện hành vi hô gọi, hớng lời nói của mình về đối tợng báo hiệu cho đối tợng biết lời nói đang hớng về đối tợng (Chí Phèo) hay là một hành động chào kiểu trịch thợng của kẻ trên đối với ngời dới. Thực hiện hành vi ngôn ngữ theo kiểu giao tiếp nh vËy còng lµ hµm ý. - Trong lît lêi thø nhÊt cña B¸ KiÕn, c©u mang h×nh thøc c©u hái lµ: “Råi lµm mµ ¨n chø cø b¸o ngêi ta m·i µ?" . Thực chất câu này không nhằm mục đích hỏi mà nhằm mục đích thúc giục, ra lệnh: hãy làm lấy mà ăn. Đó còng lµ c©u nãi thùc hiÖn hµnh vi ng«n ng÷ theo lèi gi¸n tiÕp, cã hµm ý. c) ë lît lêi thø nhÊt vµ thø hai cña m×nh, ChÝ PhÌo kh«ng nãi hÕt ý, chØ b¸c bá hµm ý trong c©u nãi cña B¸ KiÕn: “Tao không đến đây xin năm hào”, “Tao đã bảo tao không đòi tiền”. Vậy đến đây để làm gì? Điều đó là hàm ý. Hàm ý này đợc tờng minh hoá, nói rõ ý ở lợt lời cuèi cïng: “Tao muèn lµm ngêi l¬ng thiÖn”. C¸ch nãi vừa để thăm dò thái độ của Bá Kiến vừa tạo ra kịch tính cho cuéc tho¹i.. 3. Bµi tËp 3: a) Lợt lời thứ nhất bà đồ nói: “Ông lấy giấy khổ to mà viÕt cã h¬n kh«ng?. C©u nãi cã h×nh thøc hái nhng không nhằm mục đích để hỏi mà nhằm gợi ý một cách lựa chọn cho ông đồ. Qua lợt lời thứ hai của bà đồ chứng tỏ trong lợt lời thứ nhÊt cña bµ cã hµm ý: Khuyªn «ng nªn sö dông giÊy cho có ích lợi; cho rằng ông đồ viết văn kém, ông dùng giấy để viết văn chỉ thêm lãng phí, hay bỏ phí giấy, vứt giÊy ®i mét c¸ch l·ng phÝ. b) Bà đồ chọn cách nói có hàm ý vì lí do tế nhị, lịch sự đối với chồng, bà không muốn trực tiếp chê văn của chồng mà thông qua lời khuyên để gợi ý cho ông đồ lựa chän..

(183) a) ë phÇn sau cña cuéc héi tho¹i anh thanh niên đã cố ý đi chệch ra ngoài đề tài “hỏi đờng- chỉ đờng” nh thế nµo? Nh÷ng th«ng tin vÒ cuéc trêng k× kh¸ng chiÕn cã quan hÖ vµ cã cÇn thiết đối với đề tài đó không? - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi b) Hµm ý cña anh thanh niªn cã ý nãi dµi dßng vÒ nh÷ng ®iÒu kh«ng liªn quan gì đến cuộc hội thoại là gì? (- HS thảo luận chọn phơng án đúng vµ lÝ gi¶i). Hoạt động 3: Tổ chức rút ra kết luËn vÒ c¸ch thøc t¹o c©u cã hµm ý GV nêu vấn đề: Qua những phần trên, anh (chị) hãy xác định: để nói mét c©u cã hµm ý, ngêi ta thêng dïng nh÷ng c¸ch thøc nãi nh thÕ nµo? Chän ph¬ng ¸n tr¶ lêi thÝch hîp (SGK) HS suy nghÜ, tæng hîp vµ tr¶ lêi. *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n bµi míi: §äc thªm: Mïa l¸ rông trong vên (Ma V¨n Kh¸ng). 4. Bµi tËp 4: a) Anh thanh niên đi chệch ra ngoài đề tài “hỏi đờng- chỉ đờng” bằng cách đọc thụôc lòng cả một bài dài đến d¨m trang giÊy vÒ “cuéc trêng k× kh¸ng chiÕn”. NghÜa lµ anh ta vi ph¹m ph¬ng ch©m quan hÖ trong héi tho¹i đồng thời vi phạm cả phơng châm về lợng (nói thừa lợng thông tin). - C¸c th«ng tin vÒ cuéc kh¸ng chiÕn kh«ng hÒ liªn quan đến đề tài “hỏi đờng - chỉ đờng”. b) Hµm ý cña anh thanh niªn - Chủ ý tuyên truyền một cách hồn nhiên cho đờng lối kh¸ng chiÕn. - Muốn bộc lộ sự kiêu hãnh, tự hào khi đợc tham gia vào mét c«ng cuéc lín lao mµ ë n«ng th«n vµo thêi ®iÓm bấy giờ ít có dịp và ít có ngời làm đợc. Đó là cách thể hiện bầu nhiệt huyết, hiềm say mê đối với cuộc kháng chiến. Đó là điểm đáng trân trọng, đáng ca ngợi tuy sự bộc lộ không đợc đúng chỗ (không phù hợp với cuộc thoại) và hơi quá mức độ (nói dài dòng) thừa lợng thông tin mà cuộc thoại cần đến. c) KÕt luËn: Khi ngêi nãi chñ ý vi ph¹m ph¬ng ch©m quan hệ trong giao tiếp, để hàm ý có tác dụng cần: nói đúng chỗ, phù hợp với cuộc hội thoại và diễn đạt ngắn gọn, đúng lợng thông tin cần thiết. III. C¸ch thøc t¹o c©u cã hµm ý §Ó cã mét c©u cã hµm ý, ngêi ta thêng dïng c¸ch nãi chñ ý vi ph¹m mét (hoÆc mét sè) ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo đó, sử dụng các hành động nói gián tiếp (Chủ ý vi phạm ph¬ng ch©m vÒ lîng (nãi thõa hoÆc thiÕu th«ng tin mµ đề tài yêu cầu; chủ ý vi phạm phơng châm quan hệ, đi chệch đề tài cuộc giao tiếp; chủ ý vi phạm phản cách thøc, nãi mËp mê, vßng vo, kh«ng râ rµng rµnh m¹ch thông tin mà cuộc thoại cần đến.. - Tiết PPCT: Tuần 27 Tiết 73 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc thêm: Mùa lá rụng trong vờn (TrÝch) - Ma Văn Kháng A. Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh: - Hiểu đợc diễn biến tâm lí của các nhân vật, nhất là chị Hoài và ông Bằng trong buổi cúng tất niên chiều ba mơi tết. Từ đó thấy đợc sự quan sát tinh tế và cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, đổi thay trong t tởng, tâm tí con ngời Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình. - BiÕt tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n hãa truyÒn thèng. B. ChuÈn bÞ - HS đọc và tóm tắt truyện, trả lời những câu hỏi phần Hớng dẫn học bài (ở nhà). - GV híng dÉn HS ®i th viÖn t×m hiÓu thªm vÒ nhµ v¨n Ma V¨n Kh¸ng vµ tiÓu thuyÕt “Mïa l¸ rông trong vên”, tæ chøc xem phim (nÕu cã ®iÒu kiÖn). C. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò:.

(184) ? Nªu ý nghÜa cña h×nh ¶nh chiÕc thuyÒn ngoµi xa trong t¸c phÈm cïng tªn cña nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u? 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶ Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu - Ma V¨n Kh¸ng, tªn khai sinh lµ §inh Träng §oµn, sinh kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm n¨m 1936, quª gèc ë phêng Kim Liªn, quËn §èng §a, Hµ Nội, là ngời có nhiều đóng góp tích cực cho sự vận động và phát triển nhiều mặt của văn học nghệ thuật. Ông đợc tặng HS đọc SGK, tóm tắt nét chính. gi¶i thëng v¨n häc ASEAN n¨m 1998 vµ gi¶i thëng Nhµ níc vÒ v¨n häc nghÖ thuËt n¨m 2001. - T¸c phÈm chÝnh (SGK) 2. “Mïa l¸ rông trong vên” - Tiểu thuyết đợc tặng giải thởng Hội nhà văn Việt Nam năm 1986. Thông qua câu chuyện xảy ra trong gia đình ông Bằng, một gia đình nền nếp, luôn giữ gia pháp nay trở nên chao đảo trớc những cơn địa chấn tinh thần từ bên ngoài, nhµ v¨n bµy tá niÒm lo l¾ng s©u s¾c cho gi¸ trÞ truyÒn thèng trớc những đổi thay của thời cuộc. II. T×m hiÓu gi¸ trÞ cña ®o¹n trÝch: 1. Nh©n vËt chÞ Hoµi Hoạt động 2: Hớng dẫn tìm hiểu - Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của ngời phụ nữ nông gi¸ trÞ cña ®o¹n trÝch th«n: “ngêi thon gän trong c¸i ¸o b«ng chÇn h¹t lùu. ChiÕc 1. GV tổ chức cho HS đọc, tóm tắt kh¨n len n©u th¾t «m khu«n mÆt réng cã cÆp m¾t hai mÝ vµ t×m hiÓu nh©n vËt chÞ Hoµi. đằm thắm và cái miệng tơi”. Cã thÓ nªu c©u hái: - Nét đằm thắm, mặn mà toát lên từ tâm hồn chị, từ tình cảm đôn hậu, từ cách ứng xử, quan hệ với mọi ngời. Từng là dâu Anh (chÞ) cã Ên tîng g× vÒ nh©n trởng trong gia đình ông Bằng, bây giờ chị đã có một gia vËt chÞ Hoµi? đình riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng, mọi ngời vẫn nhớ, vẫn quí, vẫn yêu chị. Bởi vì “ngời phụ nữ tởng đã cắt hết mối dây liên hệ với gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn vui và cùng tham dự cuộc sống của gia đình Vì sao mọi ngời trong gia đình này” (Biết chuyện cô Phợng đã chuyển công tác, nhận đợc đều yêu quí chị? th bố chồng cũ, sợ ông buồn nên phải lên ngay”; chu đáo, xëi lëi chuÈn bÞ quµ, hái th¨m tÊt c¶ mäi ngêi lín, bÐ; sù HS lµm viÖc c¸ nh©n, tr×nh bµy thµnh t©m cña chÞ tríc bµn thê gia tiªn chiÒu 30 tÕt....). suy nghÜ cña m×nh tríc líp. Trong tiềm thức mỗi ngời “vẫn sống động một chị Hoài đẹp ngời, đẹp nết”. - Nhân vật chị Hoài là mẫu ngời phụ nữ vẫn giữ đợc nét đẹp truyền thống quí giá trớc những “cơn địa chấn” xã hội. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu c¶nh 2. C¶nh sum häp tríc giê cóng tÊt niªn: sum họp gia đình trớc giờ cúng tất a) DiÔn biÕn t©m lÝ hai nh©n vËt «ng B»ng vµ chÞ Hoµi niªn b»ng c¸c c©u hái: trong c¶nh gÆp l¹i: - ¤ng B»ng: “nghe thÊy x«n xao tin chÞ Hoµi lªn”, "«ng s÷ng l¹i khi nh×n thÊy Hoµi, mÆt tho¸ng mét chót ng¬ ngÈn. Råi Ph©n tÝch diÔn biÕn t©m lÝ hai m¾t «ng chíp liªn håi, m«i «ng bËt bËt kh«ng thµnh tiÕng, nh©n vËt «ng B»ng vµ chÞ Hoµi có cảm giác ông sắp khóc oà”, “giọng ông bỗng khê đặc, trong c¶nh gÆp l¹i tríc giê cóng khàn rè: “Hoài đấy , con?”. Nỗi vui mừng, xúc động không tÊt niªn? dấu giếm của ông khi gặp lại ngời đã từng là con dâu trởng mµ «ng rÊt mùc quÝ mÕn. - Chị Hoài: “gần nh không chủ động đợc mình, lao về phía.

(185) Khung c¶nh tÕt vµ dßng t©m t cïng víi lêi khÊn cña «ng B»ng tríc bµn thê gîi cho anh (chÞ) c¶m xóc vµ suy nghÜ g× vÒ truyÒn thèng v¨n ho¸ riªng cña d©n téc ta? (GV gîi dÉn: T×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ vÒ khung c¶nh ngµy tÕt, cö chØ, lêi khÊn cña «ng B»ng trong ®o¹n v¨n cuèi). HS lµm viÖc c¸ nh©n, tr×nh bµy suy nghÜ cña m×nh tríc líp.. Hoạt động 3: Hớng dẫn tổng kết. - GV híng dÉn HS tù viÕt tæng kÕt. - VÒ nhµ chuÈn bÞ bµi häc tiÕp theo: §äc thªm: Mét ngêi Hµ Néi (NguyÔn Kh¶i). ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi chân to bản... kịp hãm lại khi cßn c¸ch «ng giµ hai hµng g¹ch hoa”. TiÕng gäi cña chÞ nghÑn ngµo trong tiÕng nÊc “«ng!” - C¶nh gÆp gì vui mõng nhiÔm mét nçi tiÕc th¬ng ®au buån, ª nhøc c¶ tim gan. b) Khung c¶nh tÕt vµ dßng t©m t cïng víi lêi khÊn cña «ng B»ng tríc bµn thê. - Khung c¶nh tÕt: khãi h¬ng, m©m cç thÞnh so¹n “vµo c¸i thời buổi đất nớc còn nhiều khó khăn sau hơn ba mơi năm chiến tranh....”, mọi ngời trong gia đình tề tựu, quây quần... Tất cả chuẩn bị chu đáo cho khoảnh khắc tri ân trớc tổ tiên trong chiÒu 30 tÕt. - ¤ng B»ng “so¸t l¹i hµng khuy ¸o, chØnh l¹i cµ v¹t, ho khan mét tiÕng, dÞch ch©n l¹i tríc mÆt bµn thê”. “Tho¸ng c¸i, «ng B»ng nh quªn hÕt xung quanh vµ b¶n thÓ. D©ng lªn trong ông cái cảm giác thiêng liêng rất đỗi quen thân và tâm trí ông bỗng mờ nhoà... Tha thầy mẹ đã cách trở ngàn trïng mµ vÉn h»ng sèng cïng con ch¸u. Con vÉn v¼ng nghe ®©u ®©y lêi gi¸o huÊn....” - Những hình ảnh sống động gieo vào lòng ngời đọc niềm xúc động rng rng, để rồi “nhập vào dòng xúc động tri ân tiên tổ và những ngời đã khuất”. - Bày tỏ lòng tri ân trớc tổ tiên, trớc những ngời đã mất trong lễ cúng tất niên - chiều 30 tết, điều đó đã trở thành một nét văn hoá truyền thống đáng trân trọng và tự hào của dân tộc ta. “Qu¸ khø kh«ng c¾t rêi víi hiÖn t¹i. Tæ tiªn kh«ng t¸ch rêi víi con ch¸u. TÊt c¶ liªn kÕt mét m¹ch bÒn chÆt thuû chung”. Dù cuộc sống hiện đại muôn sự đổi thay cùng sự thay đổi của những cách nghĩ, cách sống, những quan niệm mới, nét đẹp truyền thống văn hóa ấy vẫn đang và rất cần đợc gìn giữ, trân trọng. III. Tæng kÕt: - Tæng kÕt gi¸ trÞ ®o¹n trÝch dùa trªn 2 mÆt: + Gi¸ trÞ néi dung t tëng. + Gi¸ trÞ nghÖ thuËt.. - Tiết PPCT: Tuần 27 Tiết 74 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … đọc thêm: Một ngời hà Nội.

(186) - Nguyễn Khải A. Mục tiêu cần đạt: Gióp HS: - Hiểu đợc nét đẹp của văn hoá “kinh kì” qua cách sống của bà Hiền, một phụ nữ tiêu biểu cho “ngêi Hµ Néi”. - Nhận ra một số đặc điểm nổi bật của phong cách văn xuôi Nguyễn Khải: giọng điệu trần thuật vµ nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt. B. ChuÈn bÞ - HS đọc và tóm tắt truyện, trả lời những câu hỏi phần Hớng dẫn học bài (ở nhà). - HS t×m hiÓu thªm vÒ nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i vµ truyÖn ng¾n “Mét ngêi Hµ Néi”. C. TiÕn tr×nh lªn líp 1. ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Vẻ đẹp của nhân vật chị Hoài trong tác phẩm “Mùa lá rụng trong vờn”? 3. Giíi thiÖu bµi míi Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ *Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu + NguyÔn Kh¶i (1930-2008) tªn khai sinh lµ NguyÔn M¹nh chung Kh¶i, sinh t¹i Hµ Néi nhng tuæi nhá sèng ë nhiÒu n¬i. HS đọc phần Tiểu dẫn + Nguyễn Khải viết văn từ năm 1950, bắt đầu đợc chú ý từ tiểu thuyết Xung đột. Trớc cách mạng, sáng tác cảu Nguyễn Khải tập trung về đời sống nông thôn trong quá Tãm t¾t tiÓu sö, qu¸ tr×nh s¸ng tr×nh x©y dùng cuéc sèng míi: Mïa l¹c(1960), Mét tác cùng các đề tài chính của chặng đờng (1962), Tầm nhìn xa (1963), Chủ tịch huyện NguyÔn Kh¶i? (1972).... vµ h×nh tîng ngêi lÝnh trong kh¸ng chiÕn chèng Mĩ: Họ sống và chiến đấu(1966), Hoà vang (1967), Đờng GV gîi dÉn: chó ý c¸c giai ®o¹n trong mày (1970), Ra đảo (1970), Chiến sĩ (1973).... Sau s¸ng t¸c, t¸c phÈm chÝnh. năm 1975, sáng tác của ông đề cập đến nhiều vấn đề xã hội - chính trị có tính thời sự và đặc biệt quan tâm đến tÝnh c¸ch, t tëng, tinh thÇn cña con ngêi hiÖn nay tríc những biến động phức tạp của đời sống: Cha và con, vµ .... (1970), GÆp gì cuèi n¨m (1982).... Hoạt động 2: Hớng dẫn đọc- hiểu v¨n b¶n 1. GV tæ chøc cho HS suy nghÜ, th¶o luËn, ph¸t biÓu nhËn xÐt, bæ sung để hoàn chỉnh các vấn đề sau: a) TÝnh c¸ch c« HiÒn- nh©n vËt trung tâm của truyện, đặc biệt là suy nghÜ, c¸ch øng xö cña c« trong từng thời đoạn của đất nớc.. 2. T¸c phÈm Mét ngêi Hµ Néi in trong tËp truyÖn ng¾n cïng tªn cña Nguyễn Khải (1990). Truyện đã thể hiện những khám phá, phát hiện của Nguyễn Khải về vẻ đẹp trong chiều s©u t©m hån, tÝnh c¸ch con ngêi ViÖt Nam qua bao biÕn động thăng trầm của đất nớc II. §äc- hiÓu 1. Nh©n vËt c« HiÒn a) TÝnh c¸ch, phÈm chÊt - Nh©n vËt trung t©m cña truyÖn ng¾n lµ c« HiÒn còng nh những ngời Hà Nội khác, cô đã cùng Hà Nội, cùng đất nớc trải qua nhiều biến động thăng trầm nhng vẫn giữ đợc c¸i cèt c¸ch ngêi Hµ Néi. C« sèng th¼ng th¾n, ch©n thành, không giấu giếm quan điểm, thái độ của mình với mäi hiÖn tîng xung quanh. - Suy nghÜ vµ c¸ch øng xö cña c« trong tõng thêi ®o¹n cña đất nớc. + Hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, c« HiÒn nãi vÒ niÒm vui vµ.

(187) V× sao t¸c gi¶ cho c« HiÒn lµ “mét h¹t bôi vµng” cña Hµ Néi?. * GV më réng. 2. GV tæ chøc c¸c nhãm häc tËp, giao viÖc cho mçi nhãm t×m hiÓu vÒ mét nh©n vËt trong t¸c phÈm: - Nh©n vËt “t«i”. - Nh©n vËt Dòng- con trai c« HiÒn. - Nh÷ng thanh niªn Hµ Néi vµ c¶ những ngời đã tạo nên “nhận xét kh«ng mÊy vui vÎ" cña nh©n vËt “t«i” vÒ Hµ Néi.. c¶ nh÷ng c¸i cã phÇn m¸y mãc, cùc ®oan cña cuéc sèng xung quanh: “vui h¬i nhiÒu, nãi còng h¬i nhiÒu”, theo c« “chÝnh phñ can thiÖp vµo nhiÒu viÖc cña d©n qu¸” .... C« tính toán mọi việc trớc sau rất khôn khéo và “đã tính là làm, đã làm là không để ý đến những đàm tiếu của thiên h¹”... + Miền Bắc bớc vào thời kì đơng đầu với chiến tranh phá ho¹i b»ng kh«ng qu©n cña MÜ. C« HiÒn d¹y con c¸ch sống “biết tự trọng, biết xấu hổ”, biết sống đúng với bản chÊt ngêi Hµ Néi. §ã còng lµ lÝ do v× sao c« s½n sµng cho con trai ra trận: “Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muèn nã sèng b¸m vµo sù hi sinh cña b¹n bÌ. Nã d¸m ®i còng lµ biÕt tù träng”... + Sau chiến thắng mùa xuân 1975, đất nớc trong thời kì đổi míi, gi÷a kh«ng khÝ x« bå cña thêi kinh tÕ thÞ trêng, c« HiÒn vÉn lµ “mét ngêi Hµ néi cña h«m nay, thuÇn tuý Hµ Nội, không pha trộn”. Từ chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngäc S¬n, c« HiÒn nãi vÒ niÒm tin vµo cuéc sèng ngµy càng tốt đẹp hơn. b) C« HiÒn- "mét h¹t bôi vµng cña Hµ Néi" - Nói đến hạt bụi, ngời ta nghĩ đến vật nhỏ bé, tầm thờng. Cã ®iÒu lµ h¹t bôi vµng th× dï nhá bÐ nhng cã gi¸ trÞ quÝ b¸u. - C« HiÒn lµ mét ngêi Hµ Néi b×nh thêng nhng c« thÊm s©u nh÷ng c¸i tinh hoa trong b¶n chÊt ngêi Hµ Néi. Bao nhiªu h¹t bôi vµng, bao nhiªu ngêi nh c« HiÒn sÏ hîp l¹i thµnh nh÷ng “¸nh vµng” chãi s¸ng. ¸nh vµng Êy lµ phÈm gi¸ ngêi Hµ Néi, lµ c¸i truyÒn thèng cèt c¸ch ngêi Hµ Néi. * Một so sánh độc đáo nằm trong mạch trữ tình ngoại đề cña ngêi kÓ chuyÖn. B¶n s¾c Hµ Néi, v¨n ho¸ Hµ Néi lµ chất vàng mời, là mỏ vàng trầm tích đợc bồi đắp, kết tinh tõ biÕt bao h¹t bôi vµng thÇm lÆng ë nh÷ng con ngêi b×nh thêng nh nh©n vËt c« HiÒn. 2. C¸c nh©n vËt kh¸c trong truyÖn: + Nh©n vËt "t«i" - ThÊp tho¸ng sau nh÷ng dßng ch÷ lµ h×nh ¶nh nh©n vËt “tôi” - đó là một ngời đã chứng kiến và tham gia vào nhiều chặng đờng lịch sử của dân tộc. Trên những chặng đờng ấy, nhân vật tôi đã có những quan sát tinh tế, cảm nhận nhạy bén, sắc sảo, đặc bịêt là về nhân vật cô Hiền, vÒ Hµ Néi vµ ngêi Hµ Néi. Èn s©u trong giäng ®iÖu võa vui đùa, khôi hài, vừa khôn ngoan, trải đời là hình ảnh một con ngời gắn bó thiết tha với vận mệnh đất nớc, trân träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc. Nh©n vËt “t«i” mang h×nh bãng NguyÔn Kh¶i, lµ ngêi kÓ chuyÖn, mét sáng tạo nghệ thuật sắc nét đem đến cho tác phẩm một điểm nhìn trần thuật chân thật khách quan và đúng đắn, s©u s¾c. + Nh©n vËt Dòng- con trai ®Çu rÊt mùc yªu quÝ cña c« HiÒn. Anh đã sống đúng với những lời mẹ dạy về cách sống của ngêi anh cïng víi 660 thanh niªn u tó cña Hµ Néi lªn ®-.

(188) 3. HS th¶o luËn vÒ chuyÖn c©y si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh.. 4. GV gợi ý để HS nhận xét về giäng ®iÖu trÇn thuËt vµ nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt cña NguyÔn Kh¶i trong t¸c phÈm.. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết GV híng dÉn HS tù viÕt tæng kÕt.. ờng hiến dâng tuổi xuân của mình cho đất nớc. Dũng, Tuất và tất cả những chàng trai Hà Nội ấy đã góp phần tô th¾m thªm cèt c¸ch tinh thÇn ngêi Hµ Néi, phÈm gi¸ cao đẹp của con ngời Việt Nam. + Bªn c¹nh sù thËt vÒ nh÷ng ngêi Hµ Néi cã phÈm c¸ch cao đẹp, còn có những ngời tạo nên “nhận xét không mấy vui vẻ” của nhân vật “tôi” về Hà Nội. Đó là “ông bạn trẻ đạp xe nh gió” đã làm xe ngời ta suýt đổ lại còn phóng xe vợt qua råi quay mÆt l¹i chöi “Tiªn s c¸i anh giµ”..., lµ nh÷ng ngời mà nhân vật tôi quên đờng phải hỏi thăm... Đó là những “hạt sạn của Hà Nội”, làm mờ đi nét đẹp tế nhị, thanh lÞch cña ngêi Trµng An. Cuéc sèng cña ngêi Hµ Néi nay cần phải làm rất nhiều điểm để giữ gìn và phát huy cái đẹp trong tính cách ngời Hà Nội. 3. ý nghÜa cña c©u chuyÖn "c©y si cæ thô" + H×nh ¶nh ... nãi lªn qui luËt bÊt diÖt cña sù sèng. Quy luËt này đợc khẳng định bằng niềm tin của con ngời thành phố đã kiên trì cứu sống đợc cây si. + C©y si còng lµ mét biÓu tîng nghÖ thuËt, mét h×nh ¶nh Èn dụ về vẻ đẹp của Hà Nội: Hà Nội có thể bị tàn phá, bị nhiÔm bÖnh nhng vÉn lµ mét ngêi Hµ Néi víi truyÒn thống văn hoá đã đợc nuôi dỡng suốt trờng kì lịch sử, là cốt cách, tinh hoa, linh hồn đất nớc. 4. Giäng ®iÖu trÇn thuËt vµ nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt + Giäng ®iÖu trÇn thuËt: Một giọng điệu rất trải đời, vừa tự nhiên, dân dã vừa trĩu nÆng suy t, võa giµu chÊt kh¸i qu¸t, triÕt lÝ, võa ®Ëm tÝnh ®a thanh. C¸i tù nhiªn, d©n d· t¹o nªn phong vÞ hµi híc rÊt cã duyªn trong giäng kÓ cña nh©n vËt “t«i”; tÝnh chÊt ®a thanh thÓ hiÖn trong lêi kÓ: nhiÒu giäng (tù tin xen lÉn hoµi nghi, tù hµo xen lÉn tù trµo... Giäng ®iÖu trÇn thuËt đã làm cho truyện ngắn đậm đặc chất tự sự rất đời thờng mà hiện đại. + NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt: - T¹o t×nh huèng gÆp gì gi÷a nh©n vËt “t«i” vµ c¸c nh©n vËt kh¸c. - Ng«n ng÷ nh©n vËt gãp phÇn kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch (ng«n ng÷ nh©n vËt “t«i” ®Ëm vÎ suy t, chiªm nghiÖm l¹i pha chót hµi híc, tù trµo; ng«n ng÷ cña c« HiÒn ng¾n gän, râ rµng, døt kho¸t ...) III. Tæng kÕt: Trong Ngời Hà Nội, Nguyễn Khải đã có những khám phá s©u s¾c vÒ b¶n chÊt cña nh©n vËt trªn dßng lu chuyÓn cña hiÖn thùc lÞch sö: - Lµ mét con ngêi, bµ HiÒn lu«n gi÷ g×n phÈm gi¸ ngêi. - Là một công dân, bà Hiền chỉ làm những gì có lợi cho đất níc. - Là một ngời Hà Nội, bà đã góp phần làm rạng rỡ thêm cái cèt c¸ch, c¸i truyÒn thèng cña mét Hµ Néi anh hïng vµ hào hoa- tôn thêm vẻ đẹp thanh lịch quyến rũ của “ngời Trµng An”. ChÊt nh©n v¨n s©u s¾c cña ngßi bót NguyÔn Khải chính là ở đó nh một nhà phê bình đã nhận định:.

(189) “Muốn hiểu con ngời thời đại với tất cả những cái hay, cái dë cña hä, nhÊt lµ muèn hiÓu c¸ch nghÜ cña hä, cuéc sèng tinh thần của họ, phải đọc Nguyễn Khải”. *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n bµi míi: Thùc hµnh vÒ hµm ý (TiÕp theo). - Tiết PPCT: Tuần 27 Tiết 75 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … Thùc hµnh vÒ hµm ý (TiÕp theo). A. Mục tiêu cần đạt: Gióp HS: - Qua luyÖn tËp thùc hµnh, HS cñng cè vµ n©ng cao nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ hµm ý, c¸ch t¹o hµm ý, t¸c dông cña hµm ý trong giao tiÕp ng«n ng÷. - Có kĩ năng lĩnh hội đợc hàm ý, kĩ năng nói và viết theo cách có hàm ý trong những ngữ cảnh cần.

(190) thiÕt. B. ChuÈn Bþ: - HS nghiªn cøu tríc nh÷ng bµi tËp thùc hµnh. - GV chuẩn bị các ngữ liệu để trình chiếu trên máy cho HS quan sát (nếu có) hoặc bảng phụ. C. TiÕn tr×nh lªn líp 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. + LÝ thuyÕt vÒ Hµm ý. + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ. 3. Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức thực hành I. Tæ chøc thùc hµnh: - Hs: Nhãm 1 lµm Bµi tËp 1: 1. Bµi tËp 1: §äc ®o¹n trÝch vµ ph©n tÝch theo a) Trong lît lêi më ®Çu cuéc tho¹i, b¸c Ph« g¸i van xin: c¸c c©u hái (SGK) “Thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem đá bóng a) Lêi b¸c Ph« g¸i thùc hiÖn hµnh vội”. Lời đáp của ông lí mang sắc thái mỉa mai, giễu cợt động van xin, cầu khẩn ông lí và (ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị). đáp lại bằng hành động nói nh Nếu là cách đáp tờng minh phù hợp thì phải là lời chấp thÕ nµo? nhận sự van xin hoặc từ chối, phủ định sự van xin. HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu ý b) Lời của ông Lí không đáp ứng trực tiếp hành động van kiÕn. xin cña b¸c Ph« mµ tõ chèi mét c¸ch gi¸n tiÕp. §ång thêi b) Lời đáp của ông Lí có hàm ý mang s¾c th¸i biÓu c¶m: béc lé quyÒn uy, thÓ hiÖn sù tõ g×? chối lời van xin, biểu lộ thái độ mỉa mai, giễu cợt cách - HS: th¶o luËn, ph¸t biÓu. suy nghĩ kiểu đàn bà.  TÝnh hµm sóc cña c©u cã hµm ý. - Hs: Nhãm 2 lµm bµi tËp 2: §äc 2. Bµi tËp 2: vµ ph©n tÝch ®o¹n trÝch (SGK): a) Câu hỏi đầu tiên của Từ: “Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, a) C©u hái ®Çu tiªn cña Tõ lµ hái mång ba t©y råi, m×nh nhØ?”. Kh«ng ph¶i chØ hái vÒ thêi vÒ thêi gian hay cßn cã hµm ý g× gian mà thực chất, thông qua đó Từ muốn nhắc khéo kh¸c? chồng nhớ đến ngày đi nhận tiền. (Hàng tháng cứ vào kì b) C©u nh¾c khÐo ë lît lêi thø hai đầu tháng thì chồng Từ đều đi nhận tiền nhuận bút ). cña Tõ thùc chÊt cã hµm ý nãi b) C©u “nh¾c khÐo” thø hai: “HÌn nµo mµ em thÊy ngêi thu víi Hé ®iÒu g×? tiền nhà sáng nay đã đến...”. Từ không nói trực tiếp đến việc trả tiền nhà. Từ muốn nhắc Hộ đi nhận tiền về để trả - HS thảo luận nhóm, đại diện c¸c kho¶n nî (Chñ ý vi ph¹m ph¬ng ch©m c¸ch thøc) ph¸t biÓu. c) T¸c dông c¸ch nãi cña Tõ: - Tõ thÓ hiÖn ý muèn cña m×nh th«ng qua c©u hái bãng giã về ngày tháng, nhắc khéo đến một sự việc khác có liên quan (ngêi thu tiÒn nhµ)... C¸ch nãi nhÑ nhµng, xa x«i những vẫn đạt đợc mục đích. Nó tránh đợc ấn tợng nặng nÒ, lµm dÞu ®i kh«ng khÝ c¨ng th¼ng trong quan hÖ vî chång khi l©m vµo hoµn c¶nh khã kh¨n. Hs: Nhãm 3 lµm bµi tËp 3. 3. Bµi tËp 3: Líp nghÜa têng minh vµ hµm ý cña bµi th¬ Ph©n tÝch nghÜa têng minh vµ Sãng nghÜa hµm ý qua bµi th¬ “Sãng” - Líp nghÜa têng minh: C¶m nhËn vµ miªu t¶ hiÖn tîng (Xu©n Quúnh) sóng biển với những đặc điểm, trạng thái của nó. - GV tæ chøc híng dÉn th¶o luËn. - Lớp nghĩa hàm ý: Vẻ đẹp tâm hồn của ngời thiếu nữ đang HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. yêu: đắm say, nồng nàn, tin yêu - T¸c phÈm v¨n häc dïng c¸ch thÓ hiÖn cã hµm ý sÏ t¹o nªn tính hàm súc, đa nghĩa, biểu đạt cảm xúc, tởng của tác giả mét c¸ch tinh tÕ, s©u s¾c. 4. Bµi tËp 4: - Hs: Nhãm 4 lµm bµi tËp 4..

(191) Th¶o luËn vµ tr¶ lêi.. Hoạt động 2: Tổ chức tổng kết Bài tập: Trong hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ dïng c¸ch nãi cã hµm ý trong ng÷ c¶nh cÇn thiÕt mang l¹i nh÷ng t¸c dông vµ hiÖu qu¶ nh thÕ nµo? *DÆn dß: - VÒ nhµ lµm l¹i c¸c bµi tËp ë SGK - So¹n bµi míi: Thuèc (Lç TÊn).. C¸ch tr¶ lêi cã hµm ý cho c©u hái: "CËu cã thÝch truyÖn ChÝ PhÌo cña Nam Cao kh«ng?” + Ai mµ ch¼ng thÝch? + Hàng chất lợng cao đấy! + Xa cũ nh trái đất rồi! +VÝ ®em vµo tËp ®o¹n trêng Th× treo gi¶i nhÊt chi nhêng cho ai? II. Tæng kÕt: - T¸c dông vµ hiÖu qu¶ cña c¸ch nãi cã hµm ý: Tuú thuéc vµo hoµn c¶nh giao tiÕp, hµm ý cã thÓ mang l¹i: + TÝnh hµm sóc cho lêi nãi: lêi nãi ng¾n gän mµ chÊt chøa nhiÒu néi dung, ý nghÜa. + HiÖu qu¶ m¹nh mÏ, s©u s¾c víi ngêi nghe. + Sù v« can, kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm cña ngêi nãi vÒ hµm ý (v× hµm ý lµ do ngêi nghe suy ra). + Tính lịch sự và giữ đợc thể diện cho các nhân vật tham gia giao tiÕp.. - Tiết PPCT: Tuần 28 Tiết 76 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … Thuèc Lç TÊn. A. Môc tiªu bµi häc: - Hiểu đợc Thuốc là hồi chuông cảnh báo về sự mê muội, đớn hèn của ngời Trung Hoa vào cuối thÕ kØ XIX vµ sù cÊp thiÕt ph¶i cã ph¬ng thuèc ch÷a bÖnh cho quèc d©n: lµm cho ngêi d©n gi¸c ngé c¸ch m¹ng vµ c¸ch m¹ng g¾n bã víi nh©n d©n. - Nắm đợc cách viết cô đọng, súc tích, giàu hình ảnh mang tính biểu tợng của Lỗ Tấn trong tác phÈm nµy. B. Ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh kÕt hîp víi ph¸t vÊn theo tiÕn tr×nh quy n¹p. - Ph¬ng tiÖn chÝnh: SGK, SGV, Gi¸o ¸n, cã thÓ su tÇm mét sè tranh ¶nh vÒ Lç TÊn vµ x· héi Trung Quèc cuèi thÕ kØ XIX. C. Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn địnhlớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu I. T×m hiÓu chung chung 1. T¸c gi¶ + Lç TÊn (1881-1936) tªn thËt lµ Chu Thô Nh©n, quª ë phñ HS đọc mục Tiểu dẫn, kết hợp ThiÖu Hng, tØnh ChiÕt Giang, miÒn §«ng Nam Trung với những hiểu biết cá nhân để Quèc. ¤ng lµ nhµ v¨n c¸ch m¹ng lçi l¹c cña Trung Quèc giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ Lç thÕ kØ XX. “Tríc Lç TÊn cha hÒ cã Lç TÊn; sau Lç TÊn cã TÊn. v« vµn Lç TÊn” (Qu¸ch M¹t Nhîc) GV gîi ý: + Tuổi trẻ của Lỗ Tấn đã nhiều lần đổi nghề để tìm một con - TiÓu sö, con ngêi? đờng cống hiến cho dân tộc: từ nghề khai mỏ đến hàng - VÞ trÝ cña Lç TÊn trong v¨n häc hải rồi nghề y, cuối cùng làm văn nghệ để thức tỉnh quốc Trung Quèc? dân đồng bào. Con đờng gian nan để chọn ngành nghề - Con đờng gian nan để chọn cña Lç TÊn võa mang ®Ëm dÊu Ên lÞch sö Trung Hoa thêi ngµnh nghÒ cña Lç TÊn? cận hiện đại, vừa nói lên tâm huyết của một ngời con u tú - Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n nghÖ cña d©n téc. cña Lç TÊn? + Quan điểm sáng tác văn nghệ của Lỗ Tấn đợc thể hiện.

(192) GV nªu c©u hái: T¸c phÈm Thuèc đợc sáng tác trong hoàn cảnh nào?. HS đọc Tiểu dẫn, kết hợp những hiểu biết cá nhân để trình bày.. Hoạt động 2: Tổ chức đọc- hiểu v¨n b¶n.. GV gîi ý cho häc sinh t×m hiÓu bố cục tác phẩm (hãy đặt tiêu đề cho 4 phÇn cña truyÖn ng¾n).. HS đọc và tóm tắt tác phẩm, th¶o luËn vµ tr×nh bµy tríc líp.. 2. HS th¶o luËn vÒ ý nghÜa nhan đề truyện và hình tợng chiếc bánh bao tÈm m¸u ngêi?. GV gîi dÉn: NghÜa ®en, nghÜa hàm ẩn của nhan đề? Liên tởng giữa nhan đề (Thuốc) với chiếc b¸nh bao tÈm m¸u?. nhÊt qu¸n trong toµn bé s¸ng t¸c cña «ng: phª ph¸n nh÷ng c¨n bÖnh tinh thÇn khiÕn cho quèc d©n mª muéi, tù tho¶ m·n “ngñ say trong mét c¸i nhµ hép b»ng s¾t kh«ng cã cöa sæ”. + T¸c phÈm chÝnh: AQ chÝnh truyÖn (KiÖt t¸c cña v¨n häc hiện đại Trung Quốc và thế giới), các tập Gào thét, Bàng hoµng, TruyÖn cò viÕt theo lèi míi, h¬n chôc tËp t¹p v¨n có giá trị phê phán, tính chiến đấu cao. 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c truyÖn Thuèc Thuốc đợc viết năm 1919, đúng vào lúc cuộc vận động Ngũ tứ bùng nổ. Đây là thời kì đất nớc Trung Hoa bị các đế quốc Anh, Nga, Pháp, Đức, Nhật xâu xé. Xã hội Trung Hoa biến thành nửa phong kiến, nửa thuộc địa, nhng nhân d©n l¹i an phËn chÞu nhôc. “Ngêi Trung Quèc ngñ mª trong mét c¸i nhµ hép b»ng s¾t kh«ng cã cöa sæ” (Lç Tấn). Đó là căn bệnh đớn hèn, tự thoả mãn, cản trở nghiêm trọng con đờng giải phóng dân tộc. Chính nhà c¸ch m¹ng lçi l¹c thêi nµy lµ T«n Trung S¬n còng nãi: “Ngêi Trung Quèc lµ mét con bÖnh trÇm träng”. Thuèc đã ra đời trong bối cảnh ấy với một thông điệp: cần suy nghĩ nghiêm khắc về một phơng thuốc để cứu dân tộc. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n 1. Bè côc + PhÇn I: Thuyªn m¾c bÖnh lao. MÑ Thuyªn ®a tiÒn cho chång ra chç hµnh h×nh ngêi céng s¶n mua b¸nh bao tÈm m¸u vÒ ch÷a bÖnh cho con (Mua thuèc) + PhÇn II: Thuyªn ¨n c¸i b¸nh bao ®Ém m¸u nhng vÉn ho. Thuyªn nghe tim m×nh ®Ëp m¹nh kh«ng sao cÇm næi, ®a tay vuèt ngùc, l¹i mét c¬n ho (Uèng thuèc) + PhÇn III: Cuéc bµn luËn trong qu¸n trµ vÒ thuèc ch÷a bÖnh lao, vÒ tªn “giÆc” H¹ Du (Bµn vÒ thuèc) + Phần IV: Nghĩa địa vào dịp tiết Thanh minh. Hai ngời mẹ tríc hai nÊm må: mét cña ngêi chÕt bÖnh, mét chÕt v× nghĩa ở hai khu vực, ngăn cách bởi một con đờng mòn (HËu qu¶ cña thuèc). 2. ý nghĩa nhan đề truyện và hình tợng chiếc bánh bao tẩm m¸u *Nhan đề "Thuốc": + Thuèc, nguyªn v¨n lµ "Dîc" (trong tõ ghÐp Dîc phÈm), phản ánh một quá trình suy t nặng nề của Lỗ Tấn (động cơ và mục đích đổi nghề của Lỗ Tấn). Nhận thức rõ thực tr¹ng nhËn thøc cña ngêi d©n Trung Quèc thêi bÊy giê “ngu muội và hèn nhát”, nhà văn không có ý định và cũng không đặt ra vấn đề bốc thuốc cho xã hội mà chỉ muèn “l«i hÕt bÖnh tËt cña quèc d©n, lµm cho mäi ngêi chó ý vµ t×m c¸ch ch¹y ch÷a”. Tªn truyÖn chØ cã thÓ dÞch lµ Thuèc (Tr¬ng ChÝnh), VÞ thuèc (NguyÔn Tu©n) chø không thể dịch là Đơn thuốc (Phan Khải). Nhan đề truyện cã nhiÒu nghÜa. + TÇng nghÜa ngoµi cïng lµ ph¬ng thuèc truyÒn thèng ch÷a bÖnh lao. Mét ph¬ng thuèc u mª ngu muéi gièng hÖt ph¬ng thuèc mµ «ng thÇy lang bèc cho bè Lç TÊn bÞ.

(193) T¹i sao kh«ng ph¶i lµ chiÕc b¸nh bao tÈm m¸u ngêi kh¸c mµ l¹i ph¶i tÈm m¸u ngêi c¸ch m¹ng H¹ Du?. bÖnh phï thòng víi hai vÞ “kh«ng thÓ thiÕu” lµ rÔ c©y mÝa kinh sơng ba năm và một đôi dế đủ con đực, con cái dẫn đến cái chết oan uổng của ông cụ. + H×nh tîng chiÕc b¸nh bao tÈm m¸u: “B¸nh bao tÈm m¸u ngêi”, nghe nh chuyÖn thêi trung cæ nhng vÉn x¶y ra ë níc Trung Hoa tr× trÖ. TÇng nghÜa thø nhÊt - nghÜa ®en cña tªn truyÖn lµ: thuèc ch÷a bÖnh lao. Thứ mà ông bà Hoa Thuyên xem là “tiên dợc” để cứu mạng thằng con “mời đời độc đinh” đã không cứu đợc nó mà ngợc lại đã giết chết nó - đó là thứ thuốc mê tín. + Trong truyện, bố mẹ thằng Thuyên đã áp đặt cho nó một phơng thuốc quái gở. Và cả đám ngời trong quán trà cũng cho rằng đó là thứ thuốc tiên. Nh vậy, tên truyện còn hàm nghÜa s©u xa h¬n, mang tÝnh khai s¸ng: ®©y lµ thø thuèc độc, mọi ngời cần phải giác ngộ ra rằng cái gọi là thuốc chữa bệnh lao đợc sùng bái là một thứ thuốc độc. Ngời Trung Quốc cần phải tỉnh giấc, không đợc ngủ mê trong c¸i nhµ hép b»ng s¾t kh«ng cã söa sæ. + Chiếc bánh bao - liều thuốc độc lại đợc pha chế bằng máu của ngời cách mạng - một ngời xả thân vì nghĩa, đổ m¸u cho sù nghiÖp gi¶i phãng n«ng d©n... Nh÷ng ngêi d©n Êy (bè mÑ th»ng Thuyªn, «ng Ba, c¶ Khang...) l¹i dửng dng, mua máu ngời cách mạng để chữa bệnh.... Với hiện tợng chiếc bánh bao tẩm máu Hạ Du, Lỗ Tấn đã đặt ra một vấn đề hết sức hệ trọng là ý nghĩa của hi sinh. Tên truyÖn v× thÕ mang tÇng nghÜa thø ba: Ph¶i t×m mét ph¬ng thuèc lµm cho quÇn chóng gi¸c ngé c¸ch m¹ng vµ lµm cho c¸ch m¹ng g¾n bã víi quÇn chóng. III. Cñng cè:. *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n tiÕp tiÕt 02 - Tiết PPCT: Tuần 28 Tiết 77 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp … Thuèc Lç TÊn. *tiÕn tr×nh d¹y häc: 1) ổn định lớp. 2) Kiểm tra bài cũ: Nêu các tầng nghĩa của nhan đề “Thuốc”? 3) Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung II. §äc - hiÓu - Gv: Hệ thống kiến thức đã học. 1. 2. 3. ý nghÜa cuéc bµn luËn trong qu¸n trµ vÒ H¹ Du - Gv dÉn d¾t vµo c©u chuyÖn bµn + Chủ đề bàn luận của những ngời trong quán trà của lão luËn trong qu¸n trµ vÒ H¹ Du vµ Hoa trớc hết là công hiệu của “thứ thuốc đặc biệt” - chiếc yªu cÇu HS ph©n tÝch ý nghÜa b¸nh bao tÈm m¸u ngêi. cuộc bàn luận đó. + Tõ viÖc bµn vÒ c«ng hiÖu cña chiÕc b¸nh bao tÈm m¸u H¹.

(194) - HS thảo luận nhóm, cử đại diện tr×nh bµy.. - GV dÉn d¾t: Kh«ng gian nghÖ thuËt cña truyÖn lµ tï h·m, Èm mèc, bÕ t¾c, nhng thêi gian th× cã tiÕn triÓn. Tõ mïa thu “tr¶m quyết” đến mùa xuân thanh minh đã thể hiện mạch suy t lạc quan cña t¸c gi¶. HS t×m hiÓu ý nghÜa cña h×nh ¶nh vßng hoa trªn mé H¹ Du? HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu ý kiÕn.. - Gv: Tæ chøc tæng kÕt HS nhËn xét, đánh giá chung về giá trị cña t¸c phÈm.. - Gv: Cñng cè bµi häc.. Du chuyÓn sang bµn vÒ b¶n th©n nh©n vËt H¹ Du lµ diÔn biÕn tù nhiªn, hîp lÝ. + Ngời tham gia bàn luận tán thởng rất đông song phát ng«n chñ yÕu vÉn lµ tªn ®ao phñ C¶ Khang, ngoµi ra cßn một ngời có tên kèm theo đặc điểm (cậu Năm gù) và hai ngời chỉ có đặc điểm (“Ngời trâu hoa râm”, “anh chàng hai m¬i tuæi”). + Những lời bàn luận ấy, Lỗ Tấn đã cho ta thấy: - Bé mÆt tµn b¹o, th« lç cña C¶ Khang. - Bộ mặt lạc hậu của dân chúng Trung Quốc đơng thời - Lßng yªu níc cña ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng H¹ Du. 4. Kh«ng gian, thêi gian nghÖ thuËt vµ ý nghÜa cña chi tiÕt vßng hoa trªn mé H¹ Du + C©u chuyÖn x¶y ra trong hai buæi sím vµo hai mïa thu, mua xu©n cã ý nghÜa kh«ng tîng trng. Buæi s¸ng ®Çu tiªn cã ba c¶nh: c¶nh s¸ng tinh m¬ ®i mua b¸nh bao chÊm m¸u ngêi, c¶nh ph¸p trêng vµ c¶nh cho con ¨n b¸nh, c¶nh qu¸n trµ.... Ba c¶nh gÇn nh liªn tôc, diÔn ra trong mïa thu lạnh lẽo. Bối cảnh quán trà và đờng phố là nơi tụ tập của nhiều loại ngời do đó hình dung đợc d luận và ý thức xã héi. Buæi s¸ng cuèi cïng lµ vµo dÞp tÕt Thanh minh- mïa xu©n t¶o mé. Mïa thu l¸ rông, mïa xu©n ®©m chåi n¶y léc, gieo mÇm. + Vßng hoa trªn mé H¹ Du: Cã thÓ xem vßng hoa lµ cùc đối lập của “chiếc bánh bao tẩm máu”. Phủ định vị thuốc lµ chiÕc b¸nh bao tÈm m¸u, t¸c gi¶ m¬ íc t×m kiÕm mét vị thuốc mới - chữa đợc cả những bệnh tật về tinh thần cho toµn x· héi víi ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ mäi ngêi ph¶i gi¸c ngé c¸ch m¹ng, ph¶i hiÓu râ “ý nghÜa cña sù hi sinh” cña nh÷ng ngêi c¸ch m¹ng. + Chi tiết vòng hoa trên mộ Hạ Du làm cho chủ đề t tởng tác phẩm đợc thể hiện trọn vẹn. Nhờ đó mà không khí của truyện vốn rất u buồn tăm tối song điều mà tác giả đa đến cho ngời đọc không phải là t tởng bi quan. III. Tæng kÕt: Với cốt truyện đơn giản, cách viết cô đọng, giàu hình ảnh mang tÝnh biÓu tîng, Thuèc cña Lç TÊn thÓ hiÖn mét néi dung sâu sắc: một dân tộc cha ý thức đợc “bệnh tật” của chính mình và cha có đợc ánh sáng t tởng cách mạng, dân tộc đó vẫn chìm đắm trong mê muội III. Cñng cè: - Nh©n vËt H¹ Du trong c©u chuyÖn bµn luËn t¹i qu¸n trµ ? - Vßng hoa trªn mé H¹ Du cã ý nghÜa g× ? - ý nghÜa cña t¸c phÈm Thuèc ( Lç TÊn )? *DÆn dß: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n bµi míi: RÌn luyÖn kü n¨ng më bµi, kÕt bµi trong bµi v¨n nghÞ luËn..

(195) - Tiết PPCT: Tuần 28 Tiết 78 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Lµm v¨n: RÌn luyÖn kÜ n¨ng më bµi, kÕt bµi trong bµi v¨n nghÞ luËn A. Môc tiªu bµi häc: - Hiểu một cách đầy đủ về chức năng của mở bài và kết bài trong bài văn nghị luận. - N¾m v÷ng h¬n c¸c kiÓu më bµi vµ kÕt bµi th«ng dông trong v¨n nghÞ luËn. - Cã ý thøc vËn dông mét c¸ch linh ho¹t c¸c kiÓu më bµi vµ kÕt bµi trong khi viÕt v¨n nghÞ luËn. - BiÕt nhËn diÖn nh÷ng lçi thêng m¾c trong khi viÕt më bµi, kÕt bµi vµ cã ý thøc tr¸nh nh÷ng lçi nµy. B. Ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Phơng pháp: Kết hợp làm việc cá nhân và tổ chức thảo luận theo nhóm để phân tích ngữ liệu, rút ra c¸c kÕt luËn cÇn thiÕt cho bµi häc. CÇn híng dÉn HS chuÈn bÞ tèt bµi ë nhµ. 2. Ph¬ng tiÖn: S¸ch gi¸o khoa, gi¸o ¸n, phiÕu häc tËp, b¶ng phô. C- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức rèn I. ViÕt phÇn më bµi 1. T×m hiÓu c¸ch më bµi luyÖn kÜ n¨ng viÕt phÇn më - Đề tài đợc trình bày: bµi + Gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña t×nh huèng truyÖn trong Vî nhÆt GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu c¸c cña Kim L©n. cách mở bài cho đề bài: Phân - C¸ch më bµi thø 3: më bµi gi¸n tiÕp, dÉn d¾t tù nhiªn, t¹o tÝch gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña t×nh ra sù hÊp dÉn, chó ý vµ phï hîp h¬n c¶ víi yªu cÇu tr×nh huèng truyÖn trong t¸c phÈm bày đề tài. “Vî nhÆt” (Kim L©n) - HS đọc kĩ các mở bài (SGK) ph¸t biÓu ý kiÕn. 2. Ph©n tÝch c¸ch më bµi 2. GV lÇn lît cho HS ph©n tÝch - Đoán định đề tài: c¸c c¸ch më bµi (SGK): + MB1: Quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam a) Đoán định đề tài đợc triển khai + MB2: Nét đặc sắc của t tởng, nghệ thuật bài thơ Tống trong v¨n b¶n. biÖt hµnh cña Th©m T©m. b) Ph©n tÝch tÝnh tù nhiªn, hÊp dÉn + MB3: Những khám phá độc đáo, sâu sắc của Nam Cao cña c¸c më bµi. về đề tài ngời nông dân trong tác phẩm Chí Phèo. - Cả 3 mở bài đều theo cách gián tiếp, dẫn đắt tự nhiên, tạo - HS thảo luận nhóm, trình bày trđợc ấn tợng, hấp dẫn sự chú ý của ngời đọc hớng tới íc líp. đề tài. 3. Tõ hai bµi tËp trªn, HS cho biÕt 3. Yªu cÇu phÇn më bµi: phần mở bài cần đáp ứng yêu - Thông báo chính xác, ngắn gọn về đề tài cÇu g× trong qu¸ tr×nh t¹o lËp - Hớng ngời đọc (ngời nghe) vào đề tài một cách tự nhiên,.

(196) v¨n b¶n? - HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu tríc líp.. gợi sự hứng thú với vấn đề đợc trình bày trong văn bản.. Hoạt động 2: Tổ chức rèn luyÖn kÜ n¨ng viÕt phÇn kÕt bµi GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu c¸c kết bài (SGK) cho đề bài: Suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ nh©n vËt ông lái đò trong tuỳ bút Ngời lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân) HS đọc kĩ các kết bài (SGK) ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV lÇn lît cho HS ph©n tÝch c¸c kÕt bµi (SGK) - HS đọc kĩ, thảo luận nhóm, cử đại diện trình bày.. II. ViÕt phÇn kÕt bµi 1. T×m hiÓu c¸c kÕt bµi - Đề tài: Suy nghĩ của anh (chị) về nhân vật ông lái đò trong tuỳ bút Ngời lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân) - Cách kết bài 2 phù hợp hơn với yêu cầu trình bày đề bài: §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ ý nghÜa cña h×nh tîng nh©n vËt «ng lái đò, đồng thời gợi suy nghĩ, liên tởng sâu sắc cho ngời đọc.. - Tõ hai bµi tËp trªn anh (chÞ) h·y cho biết phần kết bài cần đáp ứng yªu cÇu g× trong qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n? - Gv: Tæ chøc cho Hs rÌn luyÖn vÒ c¸ch viÕt më bµi vµ kÕt bµi. - Hs: Nhãm 1, 2 viÕt më bµi. Nhãm 3, 4 viÕt kÕt bµi. *DÆn dß: - N¾m kÜ n¨ng viÕt më bµi vµ kÕt bµi. - So¹n bµi míi: Sè phËn con ngêi (S«l«khèp).. 2. Ph©n tÝch c¸c kÕt bµi - Kết bài 1: Tuyên bố độc lập và khẳng định quyết tâm của toµn d©n téc ViÖt Nam ®em tinh thÇn, lùc lîng, tÝnh m¹ng và của cải để giữ vững độc lập. - Kết bài 2: ấn tợng đẹp đẽ, không bao giờ phai nhòa về hình ảnh một phố huyện nghèo trong câu chuyện Hai đứa trÎ cña Th¹ch Lam. - Cả hai kết bài đều tác động mạnh mẽ đến nhận thức và tình cảm của ngời đọc. 3. Yªu cÇu cña phÇn kÕt bµi - Thông báo về sự kết thúc của việc trình bày đề tài, nêu đánh giá khái quát của ngời viết về những khía cạnh nổi bật nhất của vấn đề. - Gîi liªn tëng réng h¬n, s©u s¾c h¬n. III. LuyÖn tËp: 1. Đề ra: Viết mở bài cho đề bài sau: Kh¸t väng t×nh yªu trong bµi th¬ “ Sãng” – Xu©n Quúnh? 2. Đề ra: Viết kết bài cho đề bài sau: Ph©n tÝch nh©n vËt MÞ trong truyÖn “ Vî chång A Phñ” cña T« Hoµi? IV. Cñng cè bµi häc. 1. Yªu cÇu cña viÕt më bµi. 2. Yªu cÇu c¸ch viÕt kÕt bµi.. - Tiết PPCT: Tuần 29 Tiết 79 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Sè phËn con ngêi (TrÝch) M. S« - l« - khèp A. Môc tiªu bµi häc: Gióp HS: - HiÓu râ tÝnh c¸ch Nga kiªn cêng, nh©n hËu. - Nắm đợc nghệ thuật kể chuyện, khắc hoạ tính cách và sử dụng chi tiết của Sô-lô-khốp. - Cïng suy ngÉm vÒ sè phËn con ngêi: Sè phËn mçi ngêi thêng kh«ng ph¼ng phiu mµ ®Çy Ðo le, trắc trở. Con ngời phải có đủ bản lĩnh và lòng nhân hậu để làm chủ số phận của mình, vợt lên sự cô đơn, mất mát, đau thơng. B. Ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh kÕt hîp víi ph¸t vÊn theo tiÕn tr×nh quy n¹p..

(197) - Phơng tiện chính: SGK, SGV, Giáo án, có thể su tầm một số tranh ảnh về Sô-lô-khốp và về đất nớc và con ngời Nga (thời Xô-viết) có thể sử dụng một số đĩa hát quen thuộc thời chiến tranh chèng Ph¸t xÝt. C. Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp 1. ổn định lớp 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ chung - M.Sô-lô-khốp (1905-1984) là nhà văn Xô-viết lỗi lạc, đợc HS đọc Tiểu dẫn (SGK) tóm tắt vinh dù nhËn gi¶i thêng Nobel vÒ v¨n häc n¨m 1965 («ng những nét chính về tác giả Sôcòn đợc nhận giải thởng văn học Lê-nin, giải thởng văn l«-khèp. häc quèc gia Nga). - Cuộc đời và sự nghiệp của Sô-lô-khốp gắn bó mật thiết HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu. với sự ra đời của một chế độ - chế độ xã hội chủ nghĩa tại vùng đất sông Đông trù phú, đậm bản sắc văn hoá ngời d©n C«d¾c. - Là nhà văn xuất thân từ nông dân lao động, Sô-lô-khốp am hiểu và đồng cảm sâu sắc với những con ngời trên mảnh đất quê hơng. Đặc điểm nổi bật trong chủ nghĩa nhân đạo của Sô-lô-khốp là việc quan tâm, trăn trở về số phận của đất nớc, của dân tộc, nhân dân cũng nh về số phËn c¸ nh©n con ngêi. - Phong c¸ch nghÖ thuËt cña S«-l«-khèp: nÐt næi bËt lµ viÕt đúng sự thật. Ông không né tránh những sự thật dù khắc nghiệt trong khi phản ánh những bức tranh thời đại rộng lớn, những cảnh đời, những chân dung số phận đau thơng. Trong s¸ng t¸c cña «ng, chÊt bi vµ chÊt hïng, chÊt sö thi và chất tâm lí luôn đợc kết hợp nhuần nhuyễn. 2. T¸c phÈm TruyÖn ng¾n Sè phËn con ngêi cña S«-l«-khèp lµ cét mèc quan träng më ra ch©n trêi míi cho v¨n häc X« ViÕt. HS dùa vµo TiÓu dÉn ph¸t biÓu vÞ TruyÖn cã mét dung lîng t tëng lín khiÕn cho cã ngêi liÖt trÝ cña truyÖn ng¾n Sè phËn con nã vµo lo¹i tiÓu thuyÕt anh hïng ca. ngêi trong nÒn v¨n häc X«-viÕt. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. 1. Nh©n vËt An-®r©y X«-c«-lèp. Hoạt động 2: Tổ chức đọc- hiểu a) Hoµn c¶nh vµ t©m tr¹ng An-®r©y X«-c«-lèp sau chiÕn v¨n b¶n tranh: GV định hớng để HS phân tích - N¨m 1944, sau khi tho¸t khái c¶nh n« lÖ cña mét ngêi bÞ nh©n vËt An-®r©y X«-c«-lèp. phát xít Đức bắt làm tù binh, Xô-cô-lốp đợc biết một tin đau đớn: tháng 6 năm 1942 vợ và hai con gái anh đã bị bän ph¸t xÝt giÕt h¹i. NiÒm hi väng cuèi cïng gióp anh Ph©n tÝch hoµn c¶nh vµ t©m tr¹ng bấu víu vào cuộc đời này là A-na-tô-li, chú học sinh giỏi An-®r©y Sau khi chiÕn tranh kÕt toán, đại uý pháo binh, đứa con trai yêu qúy đang cùng thóc vµ tríc khi gÆp bÐ Va-ni-a? anh tiến đánh Béclin. Nhng đúng sáng ngày mồng 9 tháng năm, ngày chiến thắng, một tên thiện xạ Đức đã (HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu giÕt chÕt mÊt An-n«-t«-li. tríc líp). Anh đã “chôn niềm vui sớng và niềm hi vọng cuối cùng trên đất ngời, đất Đức”, “Trong ngời có cái gì đó vỡ tung ra” trë thµnh “ngêi mÊt hån”. Sau khi lÇn lît mÊt tÊt c¶ ngêi th©n, X«-c«-lèp r¬i vµo nçi ®au cïng cùc..

(198) III. Cñng cè: - Em h·y tãm t¾t l¹i t¸c phÈm, vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch? - Hoµn c¶nh vµ t©m tr¹ng A. X« cô lốp sau chiến tranh đợc miêu t¶ nh thÕ nµo? * DÆn dß: - Häc bµi ë nhµ. - Soạn, chuẩn bị bài để tiết sau ta häc tiÕp.. - Lời tâm sự của anh khi tìm đến chén rợu để dịu bớt nỗi đau: “phải nói rằng tôi đã thật sự say mê cái món nguy h¹i Êy”. X«-c«-lèp biÕt râ sù nguy h¹i cña rîu nhng anh vÉn cø uèng - Lêi t©m sù Êy hÐ më sù bÕ t¾c cña anh. - Xô-cô-lốp không cầm đợc nớc mắt trớc hình ảnh cậu bé Va-ni-a. Nçi ®au kh«ng thÓ diÔn t¶ thµnh lêi, chØ cã thÓ diÔn t¶ b»ng nh÷ng giät níc m¾t.  BiÓu d¬ng, ngîi ca khÝ ph¸ch anh hïng cña nh©n d©n, Sô-lô-khốp cũng không ngần ngại nói lên cái giá rất đắt của chiÕn th¾ng, nh÷ng ®au khæ tét cïng cña con ngêi do chiÕn tranh g©y nªn - søc tè c¸o chiÕn tranh ph¸t xÝt m¹nh mÏ cña t¸c phÈm.. - Tiết PPCT: Tuần 29 Tiết 80 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … Sè phËn con ngêi (TrÝch) – TiÕt 2 M. S« - l« - khèp *tiÕn tr×nh d¹y häc: *ổn định lớp. * KiÓm tra bµi cò: - Tãm t¾t néi dung truyÖn ng¾n: Sè phËn con ngêi ( M. S« l« khèp ), nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch? * Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung II. §äc - hiÓu: 1. Nh©n vËt An®r©y X«c« lèp a) b) An-®r©y gÆp bÐ Va-ni-a: Gi÷a lóc ®ang l©m vµo t©m tr¹ng buån ®au, bÕ t¾c, An-®r©y An-đrây đã nhận bé Va-ni-a làm đã gặp bé Va-ni-a, cũng là một nạn đáng thơng của chiến con nh thế nào? Điều gì đã khiến tranh. T¸c gi¶ t¶ viÖc X«-c«-lèp nhËn Va-ni-a lµm con anh có quyết định nhanh chóng nuôi rất sâu sắc và cảm động. nh vËy? - Khi nh×n thÊy Va-ni-a tõ xa: “Th»ng bÐ r¸ch b¬m x¬ míp.... cÆp m¾t th× cø nh nhiÒu ng«i sao s¸ng sau trËn ma đêm” rồi “thích đến nỗi bắt đầu thấy nhớ nó”. (HS thảo luận nhóm, cử đại diện Vµ khi hiÓu râ t×nh tr¹ng cña Va-ni-a hiÖn t¹i, t×nh phô tö tr×nh bµy. thiêng liêng và tinh thần trách nhiệm đã thức tỉnh trong X«-c«-lèp. Lßng th¬ng xãt d©ng lªn thµnh nh÷ng giät nớc mắt nóng hổi. Anh quyết định nhận Va-ni-a làm con. - X«-c«-lèp tuyªn bè anh lµ bè th× lËp tøc Va-ni-a chåm lªn «m h«n anh, rÝu rÝt lÝu lo vang c¶ buång l¸i... Cßn X«-c«-lèp “m¾t mê ®i”, “hai bµn tay lÈy bÈy”- søc m¹nh của tình yêu thơng sởi ấm trái tim cô đơn, đem lại niềm vui sèng. - Với lòng nhân hậu, Xô-cô-lốp tìm mọi cách bù đắp tình c¶m cho Va-ni-a, ch¨m sãc nã. ë toµn bé ®o¹n nµy, ®iÓm nh×n cña t¸c gi¶ hoµn toµn phï hîp víi ®iÓm nh×n cña nh©n vật và vì vậy gây đợc niềm xúc động trực tiếp. c) Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao c¶ vµ nghÞ lùc phi thêng cña X«-c«-lèp An-đrây Xô-cô-lốp đã vợt lên nỗi.

(199) đau và sự cô đơn nh thế nào? (HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu tríc líp).. - HS nhËn xÐt vÒ chÊt tr÷ t×nh vµ giäng ®iÖu cña ®o¹n trÝch. - GV gîi ý. HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu ý kiÕn.. GV định hớng cho HS tìm hiểu về: Thái độ của ngời kể chuyện, ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề ở cuối truyÖn. HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu ý kiÕn. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết 1. HS nhËn xÐt vÒ nh÷ng suy nghÜ mµ nhµ v¨n göi g¾m qua t¸c phÈm.. 2. HS nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt cña truyÖn. *Cñng cè vµ híng dÉn häc bµi: - VÒ nhµ häc bµi cò. - Xem lại đề bài viết số 06 để tiết sau ta tr¶ bµi.. - Tiết PPCT: Tuần 29 Tiết 81 - Ngày soạn: ……………………. Lµm v¨n:. - Khã kh¨n cña X«-c«-lèp khi nhËn bÐ Va-ni-a lµm con trong cuéc sèng thêng nhËt: viÖc nu«i dìng, ch¨m sãc..., những rủi ro bất cứ lúc nào cũng có thể xảy ra, đặc biệt là việc không thể làm “tổn thơng trái tim bé bỏng của Vani-a”. Bên cạnh đó là nỗi khổ tâm, dằn vặt của anh về những kí ức... vết thơng tâm hồn vẫn đau đớn. - X«-c«-lèp kh«ng ngõng v¬n lªn trong ý thøc nhng nçi ®au, vÕt th¬ng lßng kh«ng thÓ nµo hµn g¾n. §ã chÝnh lµ bi kÞch s©u s¾c trong sè phËn cña X«-c«-lèp. §ã còng lµ tÝnh ch©n thËt cña sè phËn con ngêi sau chiÕn tranh. 2. ChÊt tr÷ t×nh cña t¸c phÈm Sè phËn con ngêi cã søc rung c¶m v« h¹n bëi chÊt tr÷ t×nh sâu lắng. Nhà văn đã sáng tạo ra hình thức tự sự độc đáo, sù xen kÏ nhÞp nhµng giäng ®iÖu cña ngêi kÓ chuyÖn (t¸c gi¶ vµ nh©n vËt chÝnh). Sù hoµ quyÖn chÆt chÏ chÊt tr÷ tình của tác giả và chất trữ tình của nhân vật đã mở rộng, tăng cờng đến tối đa cảm xúc nghĩ suy và những liên tởng phong phú cho ngời đọc. 3. Thái độ của ngời kể chuyện - Thái độ của ngời trần thuật là đồng cảm và tin tởng. - §o¹n kÕt t¸c phÈm lµ lêi nh¾c nhë, kªu gäi sù quan t©m, trách nhiệm của toàn xã hội đối với mỗi số phận cá nhân (Hình ảnh “những giọt nớc mắt đàn ông hiếm hoi nóng báng”, giät níc m¾t “trong chiªm bao”). III. Tæng kÕt: 1. X«-c«-lèp lµ biÓu tîng cña tÝnh c¸ch Nga, t©m hån Nga, biÓu tîng cña con ngêi Nga thÕ kû XX: kiªn cêng, dòng c¶m, giµu lßng nh©n ¸i - nh©n vËt mang tÇm vãc sö thi. - S«-l«-khèp suy nghÜ s©u s¾c vÒ sè phËn con ngêi - tin tëng vµo nghÞ lùc phi thêng cña con ngêi c¸ch m¹ng cã thÓ vît qua sè phËn. 2. NghÖ thuËt tù sù: - KiÓu truyÖn lång truyÖn, hai ngêi kÓ chuyÖn (t¸c gi¶ vµ nhân vật). Nhờ đó, đảm bảo tính chân thực, tạo ra một phơng thức miêu tả lịch sử mới: lịch sử trong mối quan hệ mËt thiÕt víi sè phËn c¸ nh©n. - S¸ng t¹o nhiÒu t×nh huèng nghÖ thuËt, nhiÒu chi tiÕt t×nh tiết để khám phá chiều sâu tính cách nhân vật.. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. Tr¶ bµi lµm v¨n sè 06 A. Mục tiêu cần đạt: - Củng cố những kiến thức và kỹ năng làm văn có liên quan đến bài làm. - Nhận ra đợc những u điểm và thiếu sót trong bài làm của mình về các mặt kiến thức và kỹ năng viÕt bµi v¨n nãi chung vµ bµi nghÞ luËn v¨n häc nãi riªng. - Có định hớng và quyết tâm phấn đấu để phát huy u điểm, khắc phục các thiếu sót trong các bài lµm v¨n sau..

(200) B. Ph¬ng tiÖn sö dông: - Bµi lµm cña HS, Gi¸o ¸n C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: - HS chuÈn bÞ dµn ý bµi viÕt (ë nhµ). - GV chÊm ch÷a bµi, chuÈn bÞ nhËn xÐt chung vµ nhËn xÐt cô thÓ. D. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt - Yêu cầu HS nhắc lại đề bài *§Ò bµi: Khi đọc tác phẩm “Vợ nhặt” (Kim Lân), có ý kiến đã cho viÕt sè 6. rằng: “Vợ nhặt” đích thực là một bài ca sự sống. Anh (chị) hãy phân tích tác phẩm để làm sáng tỏ nhận định trªn. I. Phân tích đề: - Hoạt động 1: Tổ chức phân tích đề. - Học sinh đọc kĩ đề bài và xác - Dạng đề: Nghị luận về một ý kiến bàn về một tác phẩm định: v¨n häc. + Dạng đề. - Yêu cầu của đề: Làm sáng tỏ giá trị nhân đạo của truyện + Yêu cầu của đề. ngắn “Vợ nhặt” (Kim Lân) để khẳng định: Tác phẩm đích + Ph¹m vi dÉn chøng cÇn sö dông. thùc lµ mét bµi ca sù sèng. - Ph¹m vi dÉn chøng cÇn sö dông: Chñ yÕu lµ lÊy tõ t¸c phÈm “Vî nhÆt” cña nhµ v¨n Kim L©n. II- LËp dµn ý: - Học sinh đọc kĩ đề, xác lập các luận điểm, luận cứ để làm sáng tỏ cho yêu cầu của đề bài. - Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung, - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm, trÝch dÉn ý hoµn thiÖn dµn ý. kiÕn. - Gi¶i thÝch ý kiÕn: + Nãi “Vî nhÆt” lµ mét bµi ca sù sèng, thùc chÊt, t¸c gi¶ muốn đề cao chủ nghĩa nhân đạo trong tác phẩm. + Viết về nạn đói khủng khiếp năm 1945 với thân phận rẻ róng cña con ngêi, nhng t¸c phÈm kh«ng lµm cho ngêi đọc rơi vào cảm giác bi quan, chán nản. Trái lại, qua “Vợ nhặt”, trong cảnh “ngời chết đói nh ngả rạ”, con ngời ta vẫn đến với nhau bằng niềm cảm thông, chia sẻ, đồng . c¶m gi÷a nh÷ng con ngêi cïng c¶nh ngé. Trong sù tóng Hoạt động 3: Tổ chức nhận xét, quẫn, trong cái đói quắt quay, con ngời ta vẫn vơn lên, đánh giá bài viết vẫn hớng về sự sống để mà vui, mà hi vọng. - GV cho HS tù nhËn xÐt vµ trao - Khẳng định lại sự đúng đắn của ý kiến và giá trị của tác đổi bài để nhận xét lẫn nhau. phÈm “Vî nhÆt”. - GV nhËn xÐt nh÷ng u, khuyÕt III. NhËn xÐt: ®iÓm. 1) ¦u ®iÓm: - Đa số các em đã có sự nỗ lực để hoàn thành bài viết. - Một số em hiểu đề, bài làm đạt kết quả khá. 2) Tån t¹i: - Diễn đạt của đa số học sinh còn yếu..

(201) - M¾c lçi nhiÒu vÒ c©u, chÝnh t¶. - Kết quả đạt đợc cha cao. 3) KÕt qu¶ cô thÓ: *Líp 12C11: + G: .................... + K: ................................. + TB: ....................... + Y: ................................ *Líp 12C12:. - GV nªu mét sè lçi tiªu biÓu. - HS xác định lỗi và tìm cách sửa l¹i. - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thøc đúng. - GV có thể đọc một vài bài đạt kÕt qu¶ kh¸ cho häc sinh tham kh¶o.. + G: .................... + K: ................................. + TB: ....................... + Y: ................................ IV- Söa lçi cho häc sinh: - TËp trung vµo c¸c lçi phæ biÕn cña häc sinh: + Lçi chÝnh t¶. + Lỗi diễn đạt. + Lçi dïng tõ. + Lçi ng÷ ph¸p.. V- Tr¶ bµi cho häc sinh. VII. DÆn dß: - VÒ nhµ xem l¹i bµi vµ söa lçi. - RÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn - So¹n bµi míi: ¤ng giµ vµ biÓn c¶ (Hªminhuª)..

(202) - Tiết PPCT: Tuần 30 Tiết 82 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … «ng giµ vµ biÓn c¶ (TrÝch) Hª-minh-uª A. Môc tiªu bµi häc: - Cảm nhận đợc vẻ đẹp không những của lão ng phủ đơn độc và dũng cảm mà cả vẻ đẹp của “nhân vật” cá kiếm – kì phùng địch thủ của ông. - Làm quen với với một nét độc đáo trong nghệ thuật văn xuôi của Hê-minh-uê: Từ những chi tiết gi¶n dÞ, ch©n thùc cña mét cuéc s¨n b¾t c¸, gîi më nh÷ng tÇng ý nghÜa réng lín, khiÕn cho hai “nhân vật” chính mang một ý nghĩa biểu tợng. Từ đó, có thể rút ra một bài học về lối viết: chống lối viết hoa mĩ mà rỗng tuếch, vốn thờng đợc một số HS hiện nay a thích. B. ChuÈn bÞ: 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ C. TiÕn tr×nh lªn líp 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu I. T×m hiÓu chung chung 1. ¥-nit Hª-minh-uª (1899- 1961) -GV yêu cầu 1 HS đọc phần Tiểu + Nhà văn Mĩ để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại dÉn (SGK) phơng Tây và góp phần đổi mới lối viết truyện, tiểu Nªu nh÷ng ý chÝnh vÒ Hª-minhthuyÕt cña nhiÒu thÕ hÖ nhµ v¨n trªn thÕ giíi. uª, tiÓu thuyÕt ¤ng giµ vµ biÎn c¶, + Nh÷ng tiÓu thuyÕt næi tiÔng cña Hª-minh-uª: MÆt trêi vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch. vÉn mäc (1926), Gi· tõ vò khÝ (1929), Chu«ng nguyÖn - HS lµm viÖc c¸ nh©n. hån ai (1940). - GV nhËn xÐt vµ tãm t¾t nh÷ng + Truyện ngắn của Hê-minh-uê đợc đánh giá là những tác néi dung c¬ b¶n. phẩm mang phong vị độc đáo hiếm thấy. Mục đích của nhà văn là "Viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực vÒ con ngêi". 2. ¤ng giµ vµ biÓn c¶ (The old man and the sea) + §îc xuÊt b¶n lÇn ®Çu trªn t¹p chÝ §êi sèng. + T¸c phÈm g©y tiÕng vang lín vµ hai n¨m sau Hª-ming-uª đợc trao giải Nô-ben. + Tãm t¾t t¸c phÈm (SGK). + Tác phẩm tiêu biểu cho lối viết "Tảng băng trôi": dung lợng câu chữ ít nhng "khoảng trống" đợc tác giả tạo ra nhiÒu, chóng cã vai trß lín trong viÖc t¨ng c¸c líp nghÜa cho v¨n b¶n (T¸c gi¶ nãi r»ng t¸c phÈm lÏ ra dµi c¶ 1000 trang nhng ông đã rút xuống chỉ còn bấy nhiêu thôi). 3. §o¹n trÝch + §o¹n trÝch n»m ë cuèi truyÖn..

(203) Hoạt động 2: Tổ chức đọc- hiểu v¨n b¶n ®o¹n trÝch 1. HS đọc ở nhà, đến lớp tóm tắt theo yªu cÇu cña GV. - GV yêu cầu HS đọc lớt nhanh và tóm tắt đoạn trích, sau đó nêu mét sè c©u hái vµ híng dÉn th¶o luËn. C©u hái 1: Xan-ti-a-g« lµ mét con ngêi nh thÕ nµo? NhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ hai h×nh tîng næi bËt trong ®o¹n trÝch: «ng l·o vµ con c¸ kiÕm. C©u hái 2: H×nh ¶nh nh÷ng vßng lợn của con cá kiếm đợc nhắc đi nh¾c l¹i trong ®o¹n v¨n gîi lªn những đặc điểm gì về cuộc đấu gi÷a «ng l·o vµ co c¸ (thêi ®iÓm, phong độ, t thế,…)? C©u hái 3: C¶m nhËn vÒ con c¸ kiÕm tËp trung vµo nh÷ng gi¸c quan nµo cña «ng l·o? Chøng minh r»ng nh÷ng chi tiÕt nµy gîi lên sự tiếp nhận từ xa đến gần, từ bộ phận đến toàn thể.. + §o¹n trÝch kÓ vÒ viÖc chinh phôc con c¸ kiÕm cña «ng l·o Xan-ti-a-gô. Qua đó ngời đọc cảm nhận đợc nhiều tầng ý nghĩa đặc biệt là vẻ đẹp của con ngời trong việc theo đuổi ớc mơ giản dị nhng rất to lớn của đời mìnhvà ý nghĩa biểu tîng cña h×nh tîng con c¸ kiÕm. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n ®o¹n trÝch 1. H×nh ¶nh «ng l·o vµ con c¸ kiÕm + Xan-ti-a-gô là một ông già đánh cá ở vùng nhiệt lu. Đã ba ngày hai đêm ông ra khơi đánh cá. Khung cảnh trời biÓn mªnh m«ng chØ mét m×nh «ng l·o. Khi trß chuyÖn với mây nớc, khi đuổi theo con cá lớn, khi đơng đầu với đàn cá mập xông vào xâu xé con cá. Cuối cùng kiệt sức vào đến bờ con cá kiếm chỉ còn trơ lại bộ xơng. Câu chuyện đã mở ra nhiều tầng ý nghĩa . Một cuộc tìm kiếm con cá lớn nhất, đẹp nhất đời, hành trình nhọc nhằn dũng cảm của ngời lao động trong một xã hội vô hình, thể nghiệm về thành công và thất bại của ngời nghệ sĩ đơn độc khi theo đuổi ớc mơ sáng tạo rồi trình bày nó trớc mắt ngời đời... + §o¹n trÝch cã hai h×nh tîng: «ng l·o vµ con c¸ kiÕm. Hai hình tợng mang một vẻ đẹp song song tơng đồng trong một tình huống căng thẳng đối lập: - Con c¸ kiÕm m¾c c©u b¾t ®Çu nh÷ng vßng lîn “vßng trßn rất lớn”, “con cá đã quay tròn”. Nhng con cá vẫn chậm rãi lợn vòng”. Những vòng lợn đợc nhắc lại rất nhiều lần gợi ra đợc vẻ đẹp hùng dũng, ngoan cờng của con cá trong cuộc chiến đấu ấy. - Ông lão ở trong hoàn cảnh hoàn toàn đơn độc, “mệt thấu x¬ng” “hoa m¾t” vÉn kiªn nhÉn võa th«ng c¶m víi con c¸ võa ph¶i khuÊt phôc nã. III. Cñng cè bµi häc.. - Tiết PPCT: Tuần 30 Tiết 82 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … «ng giµ vµ biÓn c¶ (TrÝch) – TiÕt 02 Hª-minh-uª *tiÕn tr×nh d¹y häc: 1) ổn định lớp. 2) KiÓm tra bµi cò * Bµi cò: Tr×nh bµy nguyªn lý t¶ng b¨ng tr«i cña Hª-minh-uª? 3) Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung. - Gv: HÖ thèng l¹i kiÕn thøc tiÕt 1. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n ®o¹n trÝch. Cho hs t×m hiÓu tiÕp. 1. H×nh ¶nh «ng l·o vµ con c¸ kiÕm: - .... - C©u hái 4: H·y ph¸t hiÖn thªm - Cuộc chiến đấu đã tới chặng cuối, hết sức căng thẳng nh-.

(204) mét líp nghÜa míi: ph¶i ch¨ng ông lão chỉ cảm nhận đối tợng b»ng gi¸c quan cña mét ngêi ®i s¨n, mét kÎ chØ nh»m tiªu diÖt đối thủ của mình? Hãy tìm nh÷ng chi tiÕt chøng tá mét c¶m nhËn kh¸c l¹ ë ®©y, tõ ®oa nhËn xÐt vÒ mèi, liªn hÖ gi÷a «ng l·o vµ con c¸ kiÕm. - C©u hái 5: So s¸nh h×nh ¶nh con c¸ kiÕm tríc vµ sau khi «ng l·o chiếm đợc nó. Điều này gợi cho anh (chÞ) suy nghÜ g×? V× sao cã thÓ coi con c¸ kiÕm nh mét biÓu tîng?. ng cũng hết sức đẹp đẽ. Hai đối thủ đều dốc sức tấn công vµ dèc søc chèng tr¶. C¶m thÊy chãng mÆt vµ cho¸ng v¸ng nhng «ng l·o vÉn ngoan cêng “Ta kh«ng thÓ tù ch¬i xỏ mình và chết trớc một con cá nh thế này đợc” lão nói. Ông lão cảm thấy “một cú quật đột ngột và cú nảy mạnh ë sîi d©y mµ l·o ®ang nÝu b»ng c¶ hai tay”. L·o hiÓu con c¸ còng ®ang ngoan cêng chèng tr¶. L·o biÕt con c¸ sÏ nhảy lên, lão mong cho điều đó đừng xảy ra “đừng nhảy, cá” lão nói, “đừng nhảy”, nhng lão cũng hiểu “những cú nhảy để nó hít thở không khí”. Ông lão nơng vào giớ chò “lît tíi nã lîn ra, ta sÏ nghØ”. “§Õn vßng thø ba, l·o lÇn đầu tiên thấy con cá”. Lão không thể tin nỗi độ dài của nó “ “không” lão nói, “Nó không thể lớn nh thế đợc”. Những vòng lợn của con cá hẹp dần. Nó đã yếu đi nhng nó vẫn kh«ng khuÊt phôc, “l·o nghÜ: “Tao cha bao giê thÊy bÊt k× ai hïng dòng, duyªn d¸ng, b×nh tÜnh, cao thîng h¬n mày”. Ông lão cũng đã rất mệt có thể đổ sụp xuống bất kì lóc nµo. Nhng «ng l·o lu«n nhñ “m×nh sÏ cè thªm lÇn nữa”. Dồn hết mọi đau đớn và những gì còn lại của sức lực và lòng kiêu hãnh, lão mang ra để đơng đầu với cơn hÊp hèi cña con c¸. ¤ng l·o nhÊc con ngän lao phãng xuèng sên con c¸ “c¶m thÊy mòi s¾t c¾m phËp vµo, l·o t× ngêi lªn Ên s©u råi dån hÕt träng lùc lªn c¸n dao”. §©y lµ đòn đánh quyết định cuối cùng để tiêu diệt con cá. Lão rÊt tiÕc khi ph¶i giÕt nã, nhng vÉn ph¶i giÕt nã. - “Khi Êy con c¸, mang c¸i chÕt trong m×nh, sùc tØnh phãng vút lên khỏi mặt nớc phô hết tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực của nó”. Cái chết của con cá cũng bộc lộ vẻ đẹp kiêu dũng hiếm thấy cả ông lão và con cá đều là kì phùng địch thủ. Họ xứng đáng là đối thủ của nhau. - Nhà văn miêu tả vẻ đẹp của con cá cũng là để đề cao vẻ đẹp của con ngời. Đối tợng chinh phục càng cao cả, đẹp đẽ thì vẻ đẹp của con ngời đi chinh phục càng đợc tôn lên. Cuộc chiến đấu gian nan với biết bao thử thách đau đớn đã tôn vinh vẻ đẹp của ngời lao động: giản dị và ngoan cờng thực hiện bằng đợc ớc mơ của mình. 2. Néi dung t tëng cña ®o¹n trÝch. GV tæ chøc cho HS th¶o luËn rót ra ý nghÜa t tëng cña ®o¹n trÝch.. - Hình tợng con cá kiếm đợc phát biểu trực tiếp qua ngôn từ của ngời kể chuyện, đặc biệt là qua những lời trò chuyện cña «ng l·o víi con c¸ ta thÊy «ng l·o coi nã nh mét con ngời. Chính thái độ đặc biệt, khác thờng này đã biến con c¸ thµnh “nh©n vËt” chÝnh thø hai bªn c¹nh «ng l·o, ngang hàng với ông. Con cá kiếm mang ý nghĩa biểu tợng. Nó là đại diện cho hình ảnh thiên nhiên tiêu biểu cho vẻ đẹp , tính chất kiên hùng vĩ đại của tự nhiên. Trong mèi quan hÖ phøc t¹p cña thiªn nhiªn víi con ngêi kh«ng ph¶i lóc nµo thiªn nhiªn còng lµ kÎ thï. Con ngêi vµ thiªn nhiên có thể vừa là bạn vừa là đối thủ. Con cá kiếm là biểu tợng của ớc mơ vừa bình thờng giản dị nhng đồng thêi còng rÊt kh¸c thêng, cao c¶ mµ con ngêi Ýt nhÊt tõng.

(205) - GV yêu cầu HS đọc lại đoạn trÝch vµ th¶o luËn: C©u hái 1: Ngoµi viÖc miªu t¶ b»ng lêi cña ngêi kÓ chuyÖn, cßn cã lo¹i ng«n ng÷ nµo trùc tiếp nói lên hành động và thái độ của ông lão trớc con cá kiếm n÷a kh«ng? Sö dông lo¹i ng«n ng÷ nµy cã t¸c dông g× ki nãi lªn mèi quan hÖ gi÷a «ng l·o vµ con c¸ kiÕm? - HS lµm viÖc c¸ nh©n víi v¨n b¶n råi th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái.. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết - GV tãm t¾t l¹i bµi häc, yªu cÇu HS rút ra những nhận xét, đánh gi¸ chung vÒ ®o¹n trÝch. - HS tù viÕt phÇn tæng kÕt.. theo đuổi một lần trong đời. 3. NghÖ thuËt ®o¹n trÝch - §Æc ®iÓm ng«n ng÷ kÓ chuyÖn trong t¸c phÈm ¤ng giµ vµ biÓn c¶ cña Hª-minh-uª cã ng«n ng÷ cña ngêi kÓ chuyÖn và ngôn ngữ trực tiếp của ông già đợc thể hiện bằng: “lão nghÜ.....”, “l·o nãi ....” + Ng«n ng÷ cña ngêi kÓ chuyÖn têng thuËt kh¸ch quan sù viÖc. + Lêi ph¸t biÓu trùc tiÕp cña «ng l·o. §©y lµ ng«n tõ trùc tiếp của nhân vật. Có lúc nó là độc thoại nội tâm. Nhng trong đoạn văn trích nó là đối thoại. Lời đối thoại hớng tíi con c¸ kiÕm: “§õng nh¶y, c¸”, l·o nãi. “§õng nh¶y”. “C¸ ¬i”, «ng l·o nãi “c¸ nµy, dÉu sao th× mµy còng sÏ chÕt. Mµy muèn tao cïng chÕt n÷a µ?” “Mày đừng giết tao, cá à, ông lão nghĩ “ mày có quyền làm thÕ”. “Tao cha tõng thÊy bÊt kú ai hïng dòng, duyªn d¸ng, b×nh tÜnh, cao thîng h¬n mµy, ngêi anh em ¹”. + ý nghÜa cña lêi ph¸t biÓu trùc tiÕp: - Đa ngời đọc nh đang trực tiếp chứng kiến sự việc. - Hình thức đối thoại này chứng tỏ Xan-ti-a-gô coi con cá kiÕm nh mét con ngêi. - Nội dung đối thoại cho thấy ông lão chiêm ngỡng nó th«ng c¶m víi nã vµ c¶m thÊy nuèi tiÕc khi tiªu diÖt nã. - Mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn - ý nghÜa biÓu tîng cña con c¸ kiÕm - Vẻ đẹp của con ngời trong hành trình theo đuổi và đạt đợc íc m¬ cña m×nh. III. Tæng kÕt Đoạn văn tiêu biểu cho phong cách viết độc đáo của Hê minh-uê: luôn đặt con ngời đơn độc trớc thử thách. Con ngêi ph¶i vît qua thö th¸ch vît qua giíi h¹n cña chÝnh mình để luôn vơn tới đạt đợc mớc mơ khát vọng của mình. Hai hình tợng ông lão và con cá kiếm đều mang ý nghÜa biÓu tîng gîi ra nhiÒu tÇng nghÜa cña t¸c phÈm. §o¹n v¨n tiªu biÓu cho nguyªn lý “T¶ng b¨ng tr«i “ cña Hª-minh-uª. IV. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) - Híng dÉn vÒ nhµ: - Học bài cũ và chuẩn bị bài mới: “Diễn đạt trong văn nghÞ luËn”.

(206) - Tiết PPCT: Tuần 30 Tiết 83 - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày soạn: ……………………. - Ngày dạy: ………………… lớp … DIÔN §¹T TRONG V¡N NGHÞ LUËN A. Môc tiªu bµi häc: - Có ý thức một cách đầy đủ về chuẩn mực ngôn từ của bài văn nghị luận. - BiÕt c¸ch tr¸nh lçi vÒ dïng tõ, viÕt c©u, sö dông giäng ®iÖu kh«ng phï hîp víi chuÈn mùc ng«n tõ cña bµi v¨n nghÞ luËn. - Nâng cao kĩ năng vận dụng những cách diễn đạt khác nhau để trình bày vấn đề một cách linh ho¹t, s¸ng t¹o. B. ChuÈn bÞ: 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ. C. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Ổn định líp 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt - Bíc 1: GV cho HS t×m hiÓu vÝ I. C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn dô (1) (2) trong SGK vµ lµm râ - Đây là hai đoạn văn nghị luận cùng viết về một chủ đề, c¸c néi dung: cïng viÕt vÒ mét néi dung. Tuy nhiªn mçi ®o¹n l¹i cã - Cïng tr×nh bµy mét néi dung c¬ c¸ch dïng tõ ng÷ kh¸c nhau. b¶n gièng nhau nhng c¸ch dïng - Nhîc ®iÓm lín nhÊt cña ®o¹n v¨n (1) lµ dïng tõ thiÕu tõ ng÷ cña hai ®o¹n kh¸c nhau chính xác, không phù hợp với đối tợng đợc nói tới. Đó là nh thÕ nµo? H·y chØ râ u ®iÓm những từ ngữ: nhàn rỗi, chẳng thích làm thơ, vẻ đẹp lung vµ nhîc ®iÓm trong c¸ch dïng linh. tõ cña mçi ®o¹n. - ë ®o¹n v¨n (2) còng cßn m¾c mét sè lçi vÒ dïng tõ. Tuy - Cho HS chØ ra nh÷ng tõ ng÷ nhiên, ở đoạn văn này đã biết cách trích lại các từ ngữ đdùng không phù hợp. Yêu cầu ợc dùng để nó chính xác cái thần trong con ngời Bác và HS söa l¹i nh÷ng tõ ng÷ nµy. th¬ B¸c cña c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c nhµ th¬ kh¸c lµm cho văn có hình ảnh sinh động, giàu tính thuyết phục. Bíc 2: GV tiÕp tôc cho HS ph©n - C¸c tõ ng÷: linh hån Huy CËn; nçi h¾t hiu trong câi tÝch vÝ dô ë bµi tËp 2 vµ tr¶ lêi c¸c trời; hơi gió nhớ thơng; một tiếng địch buồn; sáo Thiên c©u hái trong SGK. Thai; điệu ái tình; lời li tao...đợc sử dụng đều thuộc lĩnh vùc tinh thÇn, mang nÐt nghÜ chung: u sÇu, lÆng lÏ rÊt phï hîp víi t©m tr¹ng Huy CËn trong tËp “Löa thiªng”. - Các từ ngữ giàu tính gợi cảm (đìu hiu, ngậm ngùi dài, than van, cảm thơng) cùng với lối xng hô đặc biệt (chµng) vµ hµng lo¹t c¸c thµnh phÇn chøc n¨ng nªu bËt sù đồng điệu giữa ngời viết (Xuân Diệu) với nhà thơ Huy Bíc 3: GV tiÕp tôc cho HS ph©n CËn. tÝch vÝ dô ë bµi tËp 3 vµ tr¶ lêi - Bµi tËp yªu cÇu söa ch÷a lçi dïng tõ trong ®o¹n v¨n: c¸c c©u hái trong SGK. + Các từ ngữ sáo rỗng, không phù hợp với đối tợng: Kịch tác gia vĩ đại, kiệt tác,... Bíc 4: GV híng dÉn HS tæng hîp + Dïng tõ kh«ng phï hîp víi phong c¸ch v¨n b¶n chÝnh lại vấn đề đi đến kết luận yêu luËn: viÕt nh nãi, qu¸ nhiÒu tõ ng÷ thuéc phong c¸ch cÇu sö dông tõ ng÷ trong v¨n ng«n ng÷ sinh ho¹t: ngêi ta ai mµ ch¼ng, ch¼ng lµ g× c¶, nghÞ luËn. ph¸t bÖnh. - Gv: §Þnh híng cho hs tr¸nh lçi * KÕt luËn vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn..

(207) thêng gÆp vµ nªu yªu cÇu sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.. - Gv: Chia 4 nhãm häc sinh lµm 4 bµi tËp ë SGK. - Hs: Nhãm 1: Bµi tËp 1 Nhãm 2: Bµi tËp 2 Nhãm 3: Bµi tËp 3 Nhãm 4: Bµi tËp 4 Th¶o luËn vµ tr×nh bµy.. - Lựa chọn từ ngữ chính xác, phù hợp với vấn đề cần nghị luËn, tr¸nh dïng tõ l¹c phong c¸ch hoÆc nh÷ng tõ s¸o rçng, cÇu k×. - KÕt hîp sö dông c¸c phÐp tu tõ tõ vùng vµ mét sè tu tõ mang tính biểu cảm, gợi hình để bộc lộ cảm xúc phù hợp. II- C¸ch sö dông vµ kÕt hîp c¸c kiÓu c©u trong v¨n nghÞ luËn. 1. Bµi tËp 1: Hai đoạn văn đều viết về nhân vật Trọng Thuỷ trong truyền thuyÕt “An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u – Träng Thuû”. - §o¹n v¨n (1) sö dông toµn c©u têng thuËt, cÊu t¹o c¬ b¶n giống nhau: Đều là câu chủ động với chủ ngữ “Trọng Thuỷ”. Cách diễn đạt này thiếu sức gợi cảm. - §o¹n v¨n (2) sö dông nhiÒu kiÓu c©u: c©u têng thuËt, c©u hái tu tõ, c©u ng¾n vµ c©u dµi linh ho¹t, sñ dông phÐp tu tõ vÒ c©u: chªm xen, liÖt kª. C¸ch sö dông kiÕu c©u nh ®o¹n v¨n nµy lµ phï hîp víi lËp luËn vµ c¶m xóc ngêi viÕt.. - Hs: Nhóm 2 đọc đoạn văn và trả lêi c©u hái theo sgk.. 2. Bµi tËp 2: - §o¹n trÝch chñ yÕu sö dông c©u miªu t¶ víi nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu tÝnh t¹o h×nh tîng. ViÖc sö dông kiÓu c©u này có tác dụng gợi lên ngời đọc những tởng tợng cụ thể, sinh động về làng quê của nhà thơ Nguyễn Bính, giúp ngời đọc hiểu hơn “chân quê” trong thơ ông. - Ph©n tÝch gi¸ trÞ c©u: ChØ nghÜ l¹i còng se lßng. + Câu ngắn gọn hơn nhiều so với câu trớc và sau đó có tác dụng dồn nén thông tin nh một sự khẳng định chắc gọn dứt kho¸t. + C©u kh«ng cã chñ ng÷ nªn mang tÝnh kh¸i qu¸t. Nã kh«ng chØ cña riªng ngêi viÕt, kh«ng riªng cña ai mµ cña tÊt c¶ mäi ngêi vÒ lµng quª NguyÔn BÝnh. 3. Bµi tËp 3:. - Hs: §äc ®o¹n v¨n vµ tr¶ lêi c©u hái bµi tËp 3.. - Cả hai đoạn văn đều mắc lỗi sai về sử dụng mô hình câu cho cả đoạn, dẫn đến cảm giác nặng nề, đơn điệu, nhàm ch¸n. * KÕt luËn vÒ c¸ch sö dông kÕt hîp c¸c kiÓu c©u trong v¨n nghÞ luËn: - Kết hợp các kiểu câu trong đoạn, trong bài để tạo nên giäng ®iÖu linh ho¹t, biÓu hiÖn c¶m xóc. - Sử dụng các phép tu từ cú pháp để tạo nhịp điệu, nhấn mạnh rõ hơn thái độ, cảm xúc. III. Tæng kÕt bµi häc: 1 KiÕn thøc bµi häc.. Hs: §äc ghi nhí.. 2. Ghi nhí. IV. Cñng cè bµi häc: 1. §a bµi viÕt cña häc sinh ch÷a c¸c lçi sai vÒ sö dông tõ.

(208) - Gv: §a mét vµi bµi viÕt cña Hs s÷a lçi vÒ tõ ng÷ vµ c©u.. ng÷ vµ c©u. 2. DÆn dß Hs: - VÒ nhµ häc bµi cò. - So¹n bµi míi: “Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt”. - Tiết PPCT: Tuần 30 Tiết 83 - Ngày soạn: …………………….. - Ngày dạy: ………………… lớp … - Ngày dạy: ………………… lớp …. Hån tr¬ng ba, da hµng thÞt (TrÝch) Lu Quang Vò A. Môc tiªu bµi häc: - Hiểu đợc bi kịch của con ngời khi bị áp đặt vào nghịch cảnh: phải sống nhờ, sống vay mợn, sống tạm bợ và trái với tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hóa bởi sự lấn át cña thÓ x¸c th« lç, phµm tôc. - Thấy đợc kịch Lu Quang Vũ đặc sắc trên cả hai phơng diện: kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu, tính hiện đại kết hợp với các giá trị truyền thống; sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, bay bổng. B. ChuÈn bÞ 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: C. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Ổn định líp 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu I. T×m hiÓu chung chung 1. T¸c gi¶: - Lu Quang Vò (1948- 1988) quª gèc ë §µ N½ng, sinh t¹i Phú Thọ trong một gia đìng trí thức. - Hs: B¸m vµo tiÓu dÉn vµ bµi so¹n + Từ 1965 đến 1970: Lu Quang Vũ vào bộ đội và đợc biết h·y nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ Lu đến với t cách một nhà thơ tài năng đầy hứa hẹn. Quang Vò? + Từ 1970 đến 1978: ông xuất ngũ, làm nhiều nghề để mu sinh. + Từ 1978 đến 1988: biên tập viên Tạp chí Sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch và trở thành một hiện tợng đặc biệt của sân khấu kịch trờng những năm 80 với những vở đặc sắc nh: Sống m·i tuæi 17, HÑn ngµy trë l¹i, Lêi thÒ thø 9, kho¶nh kh¾c vµ.

(209) - Hs: Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ xuÊt xø cña vë kÞch? - Gv: Lu ý vÒ cèt truyÖn d©n gian cho Hs thÊy. §Æc biÖt lµ sù s¸ng t¹o cña LQV khi khai th¸c c©u chuyÖn.. - Gv:B»ng hÖ thèng b¶ng phô cho Hs t×m hiÓu vÒ 7 mµn trong vë kÞch.. v« tËn, BÖnh sÜ, T«i vµ chóng ta, Hai ngµn ngµy oan tr¸i, Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt,… Lu Quang Vò lµ mét nghÖ sÜ ®a tµi: lµm th¬, vÏ tranh, viÕt truyÖn, viÕt tiÓu luËn,… nhng thµnh c«ng nhÊt lµ kÞch. ¤ng lµ mét trong nh÷ng nhµ so¹n kÞch tµi n¨ng nhÊt cña nÒn v¨n häc nghệ thuật Việt Nam hiện đại. - Lu Quang Vũ đợc tặng giải thởng Hồ Chí Minh về văn học nghÖ thuËt n¨m 2000. 2. Vë kÞch “Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt” + Vở kịch đợc Lu Quang Vũ viết vào năm 1981, đợc công diÔn vµo n¨m 1984. + Từ một cốt truyện dân gian, tác giả đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ có ý nghĩa t tëng, triÕt lÝ vµ nh©n v¨n s©u s¾c. + TruyÖn d©n gian g©y kÞch tÝnh sau khi Hån Tr¬ng Ba nhËp vµo x¸c anh hµng thÞt dÉn tíi "vô tranh chÊp" chång cña hai bà vợ phải đa ra xử, bà Trơng Ba thắng kiện đợc đa chồng về. Lu Quang Vò khai th¸c t×nh huèng kÞch b¾t ®Çu ë chç kết thúc của tích truyện dân gian. Khi hồn Trơng Ba đợc sèng "hîp ph¸p" trong x¸c anh hµng thÞt, mäi sù cµng trë nªn rắc rối, éo le để rồi cuối cùng đau khổ, tuyệt vọng khiến Hồn Trơng Ba không chịu nổi phải cầu xin Đế Thích cho mình đợc chết hẳn. - Vë kÞch cã 7 c¶nh. 3. §o¹n trÝch:. - Gv: Nãi s¬ qua vÒ néi dung ®o¹n trÝch cho Hs hiÓu.. - Lµ phÇn lín c¶nh VII. §©y còng lµ ®o¹n kÕt cña vë kÞch, đúng vào lúc xung đột trung tâm của vở kịch lên đến đỉnh ®iÓm. Sau mÊy th¸ng sèng trong t×nh tr¹ng "bªn trong mét đằng, bên ngoài một nẻo", nhân vật Hồn Trơng Ba ngày càng trở nên xa lạ với bạn bè, ngời thân trong gia đình và tự ch¸n ghÐt chÝnh m×nh, muèn tho¸t ra khái nghÞch c¶nh trí trªu. Nghịch cảnh đó càng đợc đẩy lên đến cao trào bằng các lớp đối thoại: + Hån Tr¬ng Ba – x¸c hµng thÞt. +Tr¬ng Ba – Ngêi th©n.. Hoạt động 2: Tổ chức đọc- hiểu v¨n b¶n - GV phân vai và hớng dẫn đọc. HS đọc theo vai. - GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu, th¶o luËn phÇn ®Çu cña ®o¹n trÝch theo mét sè c©u hái: - Hs: Miêu tả cuộc xung đột giữa hßn vµ x¸c?. +Tr¬ng Ba - §Õ ThÝch. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. * §äc thÓ hiÖn tÝnh c¸ch, t©m tr¹ng cña mçi nh©n vËt vµ xung đột kịch. 1. PhÇn ®Çu: tríc khi §Õ ThÝch xuÊt hiÖn. a). Cuộc đối thoại giữa hồn TrơngBa và xác hàng thịt + Trớc khi diễn ra cuộc đối thoại giữa hồn và xác, nhà viết kịch đã để cho Hồn Trơng Ba "ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi vụt đứng dậy" với một lời độc thoại đầy khẩn thiết: "- Kh«ng. Kh«ng! T«i kh«ng muèn sèng nh thÕ nµy m·i! T«i ch¸n c¸i chç ë kh«ng ph¶i lµ cña t«i nµy l¾m råi! C¸i th©n thÓ kÒnh cµng, th« lç nµy, ta b¾t ®Çu sî mi, ta chØ muèn.

(210) rêi xa mi tøc kh¾c!NÕu c¸i hån cña ta cã h×nh thï riªng nhØ, để nó tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát". + Hån Tr¬ng Ba ®ang ë trong t©m tr¹ng v« cïng bøc bèi, ®au khæ (Nh÷ng c©u c¶m th¸n ng¾n, dån dËp cïng víi íc nguyÖn kh¾c kho¶i) - Hån bøc bèi bëi kh«ng thÓ nµo tho¸t ra khái c¸i th©n x¸c mµ hån ghª tëm. - Hån ®au khæ bëi m×nh kh«ng cßn lµ m×nh n÷a. + Tr¬ng Ba b©y giê vông vÒ, th« lç, phò phµng l¾m. Hån Tr¬ng Ba còng cµng lóc cµng r¬i vµo tr¹ng th¸i ®au khæ, tuyÖt väng. + Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, Hồn Trơng Ba ë vµo thÕ yÕu, ®uèi lÝ bëi x¸c nãi nh÷ng ®iÒu mµ dï muèn hay không muốn Hồn vẫn phải thừa nhận (cái đêm khi ông đứng cạnh vợ anh hàng thịt với "tay chân run rẩy", "hơi thở nãng rùc", "cæ nghÑn l¹i" vµ "suýt n÷a th×…". §ã lµ c¶m gi¸c "xao xuyÕn" tríc nh÷ng mãn ¨n mµ tríc ®©y Hån cho lµ "phµm". §ã lµ c¸i lÇn «ng t¸t th»ng con «ng "tãe m¸u måm m¸u mòi",…). + X¸c anh hµng thÞt gîi l¹i tÊt c¶ nh÷ng sù thËt Êy khiÕn Hån cµng c¶m thÊy xÊu hæ, c¶m thÊy m×nh ti tiÖn. + X¸c anh hµng thÞt cßn cêi nh¹o vµo c¸i lÝ lÏ mµ «ng ®a ra để ngụy biện: "Ta vẫn có một đời sống riêng: nguyên vẹn, trong s¹ch, th¼ng th¾n,…". + Trong cuộc đối thoại này, xác thắng thế nên rất hể hả tu«n ra nh÷ng lêi tho¹i dµi víi chÊt giäng khi th× mØa mai cêi Hs: Qua đoạn đối thoại giữa hồn Tr- nhạo khi thì lên mặt dạy đời, chỉ trích, châm chọc. Hồn chỉ ¬ng Ba vµ x¸c hµng thÞt, t×m hµm ý bu«ng nh÷ng lêi tho¹i ng¾n víi giäng nh¸t gõng kÌm theo mµ nhµ viÕt kÞch muèn göi g¾m? nh÷ng tiÕng than, tiÕng kªu. Ta thấy Trơng Ba đợc trả lại cuộc sống nhng là cuộc sống hæ thÑn v× ph¶i sèng chung víi sù dung tôc vµ bÞ sù dung tục đồng hoá. - Hs: Phân tích cuộc đối thoại giữa hån Tr¬ng Ba víi ngêi th©n? - HS nghiªn cøu kÜ c¸c lêi tho¹i vµ phát biểu ý kiến cá nhân đồng thời tranh luËn nÕu thÊy cÇn thiÕt.. T¸c gi¶ c¶nh b¸o: Khi con ngêi ph¶i sèng trocg dung tôc th× tÊt yÕu c¸i dung tôc sÏ ngù trÞ, sÏ th¾ng thÕ, sÏ lÊn ¸t vµ sẽ tàn phá những gì trong sạch, đẹp đẽ, cao quí của con ngời. b) Cuộc đối thoại giữa hồn Trơng Ba và ngời thân trong gia đình + Nỗi đau khổ, tuyệt vọng của Hồn Trơng Ba càng đợc đẩy lên khi đối thoại với những ngời thân. - Ngêi vî mµ «ng rÊt mùc yªu th¬ng giê ®©y buån b· vµ cø nhất quyết đòi bỏ đi. Với bà "đi đâu cũng đợc… còn hơn là thế này". Bà đã nói ra cái điều mà chính ông cũng đã cảm nhận đợc: "ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trơng Ba làm vên ngµy xa". - Cái Gái, cháu ông giờ đây đã không cần phải giữ ý. Nó mét mùc khíc tõ t×nh th©n (t«i kh«ng ph¶i lµ ch¸u «ng… ¤ng néi t«i chÕt råi). C¸i G¸i yªu quý «ng nã bao nhiªu th× giê ®©y nã kh«ng thÓ chÊp nhËn c¸i con ngêi cã "bµn tay giÕt.

(211) lợn", bàn chân "to bè nh cái xẻng" đã làm "gãy tiệt cái chồi non", "giÉm lªn n¸t c¶ c©y s©m quý míi ¬m" trong m¶nh vên cña «ng néi nã. Nã hËn «ng v× «ng ch÷a c¸i diÒu cho cu TÞ mµ lµm g·y n¸t khiÕn cu TÞ trong c¬n sèt mª man cø khãc, cø tiếc, cứ bắt đền. Với nó, "Ông nội đời nào thô lỗ, phũ phàng nh vậy". Nỗi giận dữ của cái Gái đã biến thành sự xua đuổi quyết liệt: "Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!". - Gv: + Häc sinh vÒ nhµ häc bµi cò. + So¹n tiÕp tiÕt 02.. III. Cñng cè bµi häc: 1. KiÕn thøc cÇn n¾m trong tiÕt häc. 2 DÆn dß tiÕt sau.. Tiết 86 * Bài cũ: Cuộc đối thoại giữa hồn và xác có ý nghĩa gì? Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: I. T×m hiÓu chung - GV: HÖ thèng l¹i kiÕn thøc. II. §äc hiÓu 1. PhÇn ®Çu: tríc khi §Õ ThÝch xuÊt hiÖn a). Cuộc đối thoại giữa hồn TrơngBa và xác hàng thịt: b). Cuộc đối thoại giữa hồn Trơng Ba và ngời thân trong gia đình. - §èi tho¹i víi vî. - §èi tho¹i víi ch¸u g¸i - Hs: Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn - Chị con dâu là ngời sâu sắc, chín chắn, hiểu điều hơn lẽ thiÖt. ChÞ c¶m thÊy th¬ng bè chång trong t×nh c¶nh trí Tr¬ng Ba víi ngêi th©n? trªu. ChÞ biÕt «ng khæ l¾m, "khæ h¬n xa nhiÒu l¾m". Nhng - HS nghiªn cøu kÜ c¸c lêi tho¹i vµ nỗi buồn đau trớc tình cảnh gia đình "nh sắp tan hoang ra phát biểu ý kiến cá nhân đồng thời cả" khiến chị không thể bấm bụng mà đau, chị đã thốt tranh luËn nÕu thÊy cÇn thiÕt. thành lời cái nỗi đau đó: "Thầy bảo con: Cái bên ngoài là không đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy… mỗi ngày thầy một -Hs: Qua lớp kịch hồn Trơng Ba và gia đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ nh lệch lạc, nhòa mờ đình (vợ, con, cháu), anh (chị) nhận dần đi, đến nối có lúc chính con cũng không nhận ra thầy thấy nguyên nhân nào đã khiến cho ng- nữa…" êi th©n cña Tr¬ng Ba vµ c¶ chÝnh Tr¬ng Tất cả những ngời thân yêu của Hồn Trơng Ba đều Ba r¬i vµo bÊt æn vµ ph¶i chÞu ®au khæ? nhËn ra cái nghịch cảnh trớ trêu. Họ đã nói ra thành lời Trơng Ba có thái độ nh thế nào trớc bëi víi họ cái ngày chôn xác Trơng Ba xuống đất họ những rắc rối đó? ®au, hä khæ nhng "còng kh«ng khæ b»ng b©y giê..

(212) - HS nghiªn cøu kÜ c¸c lêi tho¹i vµ phát biểu ý kiến cá nhân đồng thời tranh luËn nÕu thÊy cÇn thiÕt.. + Sau tất cả những đối thoại ấy, mỗi nhân vật bằng cách nói riêng, giọng nói riêng của mình đã khiến Hồn Trơng Ba cảm thấy không thể chịu nổi. Nỗi cay đắng với chính bản thân mình cứ lớn dần… lớn dần, muốn đứt tung, muèn vät trµo. + Nhà viết kịch đã để cho Hồn Trơng Ba còn lại trơ trọi một mình với nỗi đau khổ, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm, một mình với những lời độc thoại đầy chua chát nhng cũng đầy quyết liệt: "Mày đã thắng thế rồi đấy, cái th©n x¸c kh«ng ph¶i cña ta ¹… Nhng lÏ nµo ta l¹i chÞu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? "Chẳng cßn c¸ch nµo kh¸c"! Mµy nãi nh thÕ h¶? Nhng cã thËt lµ kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c? Cã thËt kh«ng cßn c¸ch nµo khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Kh«ng cÇn!".. - GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu, th¶o luËn phÇn sau cña ®o¹n trÝch theo mét sè c©u hái: - Hs: H·y chØ ra sù kh¸c nhau trong quan niÖm cña Tr¬ng Ba vµ §Õ ThÝch vÒ ý nghÜa sù sèng? Theo anh (chÞ), Tr¬ng Ba tr¸ch §Õ ThÝch, ngêi ®em l¹i cho m×nh sù sèng (Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhng sèng nh thÕ nµo th× «ng ch¼ng cần biết!) có đúng không? Vì sao? Màn đối thoại giữa Trơng Ba và Đế ThÝch to¸t lªn ý nghÜ g×?. - Gv: Khi Trơng Ba kiên quyết đòi trả xác cho hàng thịt, Đế Thích định cho hån Tr¬ng Ba nhËp vµo cu TÞ, Tr¬ng Ba đã từ chối. Vì sao? Qua đó cho thấy Trơng Ba là ngời nh thế nào? - HS nghiªn cøu kÜ c¸c lêi tho¹i vµ ph¸t. Đây là lời độc thoại có tính chất quyết định dẫn tới hành động châm hơng gọi Đế Thích một cách dứt khoát. 2. PhÇn sau: tõ khi §Õ ThÝch xuÊt hiÖn + Cuéc trß chuyÖn gi÷a Hån Tr¬ng Ba víi §Õ ThÝch trë thµnh n¬i t¸c gi¶ göi g¾m nh÷ng quan niÖm vÒ h¹nh phóc, vÒ lÏ sèng vµ c¸i chÕt. Hai lêi tho¹i cña Hån trong c¶nh này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng: - Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo đợc. Tôi muốn đợc là tôi toàn vẹn… - Sống nhờ vào đồ đạc, của cải ngời khác đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhng sèng nh thÕ nµo th× «ng ch¼ng cÇn biÕt!. Ngời đọc, ngời xem có thể nhận ra những ý nghĩa triết lÝ s©u s¾c vµ thÊm thÝa qua hai lêi tho¹i nµy. - Thø nhÊt, con ngêi lµ mét thÓ thèng nhÊt, hån vµ x¸c ph¶i hµi hßa. Kh«ng thÓ cã mét t©m hån thanh cao trong mét th©n x¸c phµm tôc, téi lçi. Khi con ngêi bÞ chi phèi bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì đừng chỉ đổ téi cho th©n x¸c, kh«ng thÓ tù an ñi, vç vÒ m×nh b»ng vÎ đẹp siêu hình của tâm hồn. - Thø hai, sèng thùc sù cho ra con ngêi qu¶ kh«ng hÒ dÔ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống gửi, sống chắp vá, khi không đợc là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Những lêi tho¹i cña Hån Tr¬ng Ba víi §Õ ThÝch chøng tá nh©n vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ trêu, đầy tính chất bi hài cña m×nh, thÊm thÝa nçi ®au khæ vÒ t×nh tr¹ng ngµy cµng vênh lệch giữa hồn và xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết t©m gi¶i tho¸t nung nÊu cña nh©n vËt tríc lóc §Õ ThÝch xuÊt hiÖn. + Quyết định dứt khoát xin tiên Đế Thích cho cu Tị đợc sống lại, cho mình đợc chết hẳn chứ không nhập hồn vào th©n thÓ ai n÷a cña nh©n vËt Hån Tr¬ng Ba lµ kÕt qu¶ cña một quá trình diễn biến hợp lí. Hơn nữa, quyết định này.

(213) biểu ý kiến cá nhân đồng thời tranh cần phải đa ra kịp thời vì cu Tị vừa mới chết. Hồn Trơng luËn nÕu thÊy cÇn thiÕt. Ba thö h×nh dung c¶nh hån cña m×nh l¹i nhËp vµo x¸c cu Tị để sống và thấy rõ "bao nhiêu sự rắc rối" vô lí lại tiếp tôc x¶y ra. NhËn thøc tØnh t¸o Êy cïng t×nh th¬ng mÑ con cu Tị càng khiến Hồn Trơng Ba đi đến quyết định dứt khoát. Qua quyết định này, chúng ta càng thấy Trơng Ba là con ngêi nh©n hËu, s¸ng suèt, giµu lßng tù träng. §Æc biÖt, đó là con ngời ý thức đợc ý nghĩa của cuộc sống.. - Hs: §äc ghi nhí. - Gv: Tæng kÕt bµi.. - Gv: Cñng cè bµi häc vµ dÆn dß Hs.. C¸i chÕt cña cu TÞ cã ý nghÜa ®Èy nhanh diÔn biÕn kÞch đi đến chỗ "mở nút". Dựng tả quá trình đi đến quyết định dứt khoát của nhân vật Hồn Trơng Ba, Lu Quang Vũ đã đảm bảo đợc tính tự nhiên, hợp lí của tác phẩm. III. Tæng kÕt: Kh«ng chØ cã ý nghÜa triÕt lÝ vÒ nh©n sinh, vÒ h¹nh phóc con ngêi, song vë kÞch nãi chung vµ ®o¹n kÕt nãi riªng, Lu Quang Vò muèn gãp phÇn phª ph¸n mét sè biÓu hiÖn tiªu cùc trong lèi sèng lóc bÊy giê: - Thø nhÊt, con ngêi ®ang cã nguy c¬ ch¹y theo nh÷ng ham muốn tầm thờng về vật chất, chỉ thích hởng thụ đến nçi trë nªn phµm phu, th« thiÓn. - Thứ hai, lấy cớ tâm hồn là quý, đời sống tinh thần là đáng trọng mà chẳng chăm lo thích đáng đến sinh hoạt vật chất, không phấn đấu vì hạnh phúc toàn vẹn. Cả hai quan niệm, cách sống trên đều cực đoan, đáng phª ph¸n. Ngoài ra, vở kịch còn đề cập đến một vấn đề cũng không kém phần bức xúc, đó là tình trạng con ngời phải sống giả, không dám và cũng không đợc sống là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con ngời đến chỗ bị tha hóa do danh vµ lîi. Với tất cả những ý nghĩa đó, đoạn trích rất tiêu biểu cho phong c¸ch viÕt kÞch cña Lu Quang Vò. IV. Cñng cè. - HÖ thèng bµi häc: Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) - Híng dÉn vÒ nhµ: Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi.. Tiết: 87 Ngµy so¹n: 25/3/2009 DIÔN §¹T TRONG V¡N NGHÞ LUËN( tiÕp) A. Môc tiªu bµi häc - Có ý thức một cách đầy đủ về chuẩn mực ngôn từ của bài văn nghị luận. - Biết cách xác định giọng điệu phù hợp trong văn nghị luận. - Nâng cao kĩ năng vận dụng những cách diễn đạt khác nhau để trình bày vấn đề một cách linh.

(214) ho¹t, s¸ng t¹o. B. ChuÈn bÞ 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: C. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Ổn định líp. 2. Bµi cò. 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt - Gv: Nh¾c l¹i kiÕn thøc bµi tríc I. C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn để học sinh hình thành hệ thống. II. C¸ch sö dông vµ kÕt hîp c¸c kiÓu c©u trong v¨n nghÞ luËn. - Gv: Chia nhãm Hs tiÕp tôc lµm III. Xác định giọng điệu phù hợp trong văn nghị luận. bµi tËp tiÕt nµy. -Hs: N1: 1 a, b. N2: 1 c. N3: 2 a. N4: 2b. - Gv: Cho Hs tr×nh bµy vµ nhÉn 1. Bµi tËp 1: mạnh các vấn đề sau. a). §èi tîng nghÞ luËn cña hai ®o¹n kh¸c nhau: §o¹n 1 tè c¸o téi ¸c cña giÆc, ®o¹n 2 nh©nÞ xÐt gi¸ trÞ t rtëng cña th¬ Hµn MÆc Tö. - Hs: Nhãm 1.. Tuy nhiên giọng điệu có nét tơng đồng: Giọng điệu khẳng định hùng hồn, dứt khoát, trang nghiêm. - §iÓm kh¸c nhau: + Đoạn 1 HCM thể hiện thái độ căm thủtớc tội ác của Pháp. Nã thÓ hiÖn qua c¸ch xng h«, sö dông c©u ng½n, cã kÕt cÊu có ph¸p t¬ng tù nhau. + Đoạn 2 diễn đạt theo jiểu phản đề: Nêu ý kiến đối lập rồi lập tức bác bỏ, nêu ý kiến của mình. Nó tạo không khí đối tho¹i, thÓ hiÖn sù døt kho¸t. Cßn c¸ch xng h« th©n mËt. b). Sự khác biệt giọng điệu trên khác nhau là do đối tợng nghÞ luËn vµ mqh ngêi viÕt vµ n«i dung nghÞ luËn kh¸c nhau. H¬n n÷a ph¬ng diÖn ng«n ng÷, tõ ng÷, kiÓu c©u... kh¸c nhau.. - Hs: Nhóm 2 bày vấn đề. - Gv: NhÊn m¹nh thªm.. 2. Bµi tËp 2: - Đoạn trích 1 sử dung câu khẳng định dứt khoát, câu cảm th¸n, c©u cÇu khiÕn cã tÝnh chÊt h« hµo, thóc giôc kÕt hîp nhiÒu kiÓu c©u, kÕt hîp c©u ng¾n vµ c©u dµi hîp lý. Giäng v¨n h« hµo, thóc giôc, ®Çy nhiÖt huyÕt. - §o¹n 2 sö dông nhiÒu tõ ng÷ gîi c¶m, nhiÒu thµnh phầnđông chức( câu có nhiều chủ ngữ, vị ngữ) tạo giọng v¨n giµu c¶m xóc. 3. Bµi tËp 3:. - Hs: Nªu kÕt luËn vÒ giäng ®iÖu trong v¨ng nghÞ luËn.. KÕt luËn: §Æc ®iÓm quan träng giäng ®iÖu trong v¨n nghÞ luËn lµ.

(215) giäng trang nghiªm, nghiªm tóc nhng ë mçi phÇn trong bµi có thể thay đổi sao cho phù hợp với nội dung của bài. IV. LuyÖn tËp. Đề ra: Viết 1 bài văn nghị luận ngắn gọn với những vấn đề sau: 1. Lùa chän nghÒ cho thanh niªn hiÖn nay. 2. Tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n kh¸c víi tÝnh vÞ kØ nh thÕ nµo? - Gv: ChuÈn bÞ b¶ng phô cho Hs viÕt vµ tr×nh bµy. - Gv: NhËn xÐt vµ cho biÕt kÕt qu¶.. V.Tæng kÕt bµi: VI. Cñng cè: 1. KiÕn thøc c¬ b¶n. 2. DÆn dß Hs.. Tiết: 88 – 89 Ngµy so¹n: 28/3/2009 Nh×n vÒ vèn v¨n ho¸ d©n téc (Trích “Đến hiện đại từ truyền thống”) TrÇn §×nh Hîu. A. Môc tiªu bµi häc. - Nắm đợc những luận điểm chủ yếu của bài viết và liên hệ với thực tế để hiểu rõ những đặc điểm cña vèn v¨n hãa truyÒn thèng ViÖt Nam. - Nâng cao kĩ năng đọc, năm bắt và xử lí thông tin trong những văn bản khoa học, chính luận. B- ChuÈn bÞ 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: C- TiÕn tr×nh lªn líp 1. Ổn định líp. 2. Bµi cò. 3. Bµi míi. TiÕt 88 Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt *Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm I. T×m hiÓu chung. hiÓu chung 1. T¸c gi¶. - TrÇn §×nh Hîu (1927- 1995) lµ mét chuyªn gia vÒ c¸c vÊn Hs: Nªu mét vµi nÐt vÒ t¸c gi¶? đề văn hóa, t tởng Việt Nam. - Gv: Lu ý mét vµi ®iÓm. - Ông đã có nhiều công trình nghiên cứu về văn hóa, t tởng có giá trị: Đến hiện đại từ truyền thống (1994), Nho giáo và văn học Việt Nam trung cận đại (1995), Các bài giảng về t tởng phơng Đông (2001),….

(216) 2. T¸c phÈm. - Đến hiện đại từ truyền thống của PGS Trần Đình Hựơu là mét c«ng tr×nh nghiªn cøu v¨n hãa cã ý nghÜa.. - HS đọc và nêu cảm nhận chung về ®o¹n trÝch - GV gợi ý: tác giả tỏ thái độ ca ngîi, chª bai hay ph©n tÝch khoa học đối với những đặc điểm nổi bật cña v¨n hãa ViÖt Nam?. - Gv: KiÕn thøc bæ sung cho Hs.. * Hoạt động 2: Hớng dẫn đọc hiÓu v¨n b¶n. - Đoạn trích đợc trích từ phần II bài Về vấn đề tìm đặc sắc văn hóa dân tộc in trong cuốn Đến hiện đại từ truyền thèng. 3. Kh¸i qu¸t chung vÒ ®o¹n trÝch. - Trong bài, ngời viết đã thoát khỏi thái độ hoặc ngợi ca, hoặc chê bai đơn giản thờng thấy khi tiếp cận vấn đề. Tinh thần chung của bài viết là tiến hành một sự phân tích, đánh giá khoa học đối với những đặc điểm nổi bật của văn hóa Việt Nam. Tác giả đã sử dụng giọng văn điềm tĩnh, khách quan để trình bày các luận điểm của mình. Ngời đọc chỉ có thể nhận ra đợc nguồn cảm hứng thật sự của tác giả nếu hiểu cái đích xa mà ông hớng đến: góp phần xây dựng một chiến lợc phát triển mới cho đất nớc thoát khỏi tình trạng nghÌo nµn, l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn hiÖn thêi. * Theo Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, v¨n hãa lµ "tæng thÓ nãi chung nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ngêi s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh lÞch sö". V¨n hãa kh«ng cã s½n trong tù nhiªn mµ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× con ngêi s¸ng t¹o (v¨n hãa lóa níc, v¨n hãa cång chiªng,… Ngµy nay, ta thêng nãi: v¨n hãa ¨n (Èm thùc), v¨n hãa mÆc, v¨n hãa øng xö, văn hóa đọc,… thì dó đều là những giá trị mà con ngời đã s¸ng t¹o ra qua trêng k× lÞch sö. Theo TrÇn §×nh Hù¬u, "hình thức đặc trng hay biểu hiện tập trung, vùng đậm đặc của nền văn hóa lại nằm ở đời sống tinh thần, nhất là ở ý thøc hÖ, ë v¨n häc nghÖ thuËt, biÓu hiÖn ë lèi sèng, sù a thÝch, c¸ch suy nghÜ, ë phong tôc, tËp qu¸n, ë b¶ng gi¸ trÞ”.. II. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Quan niệm sống, quan niệm về lí tởng và cái đẹp trong - GV: Nêu vấn đề cho HS tìm hiểu: văn hóa Việt Nam. vÒ quan niÖm sèng, quan niÖm vÒ lÝ + Quan niÖm sèng, quan niÖm vÒ lÝ tëng: tởng, về cái đẹp. - "Coi träng hiÖn thÕ trÇn tôc h¬n thÕ giíi bªn kia", "nhng còng kh«ng b¸m lÊy hiÖn thÕ, kh«ng qu¸ sî h·i c¸i chÕt". - HS: §äc kÜ phÇn ®Çu bµi viÕt vµ - "ý thøc vÒ c¸ nh©n vµ së h÷u kh«ng ph¸t triÓn cao". t×m hiÓu theo gîi ý cña GV. - "Mong ớc thái bình, an c lạc nghiệp để làm ăn cho no đủ, sống thanh nhàn, thong thả, có đông con nhiều cháu". - "Yªn phËn thñ thêng, kh«ng mong g× cao xa, kh¸c thêng, h¬n ngêi". - "Con ngời đợc a chuộng là con ngời hiền lành, tình nghÜa". - "Kh«ng ca tông trÝ tuÖ mµ ca tông sù kh«n khÐo", "kh«ng chuéng trÝ mµ còng kh«ng chuéng dòng", "d©n téc chèng ngo¹i x©m liªn tôc nhng kh«ng thîng vâ". - "Trong t©m trÝ nh©n d©n thêng cã ThÇn vµ Bôt mµ kh«ng cã Tiªn". + Quan niệm về cái đẹp: - "Cái đẹp vừa ý là xinh, là khéo". - Hs: LÊy mét vµi c©u ca dao, tôc - "Kh«ng h¸o høc c¸i tr¸ng lÖ huy hoµng, kh«ng say mª.

(217) ng÷ vÒ lèi sèng cña con ngêi VN?. - GV: nêu vấn đề cho HS thảo luận: + Trong bµi viÕt, t¸c gi¶ TrÇn §×nh Hựơu đã xem đặc điểm nổi bật nhất cña s¸ng t¹o v¨n hãa ViÖt Nam lµ g×? + Theo anh (chÞ) v¨n hãa truyÒn thèng cã thÕ m¹nh vµ h¹n chÕ g×? - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý.. c¸i huyÒn ¶o, k× vÜ. Mµu s¾c chuéng c¸i dÞu dµng, thanh nh·, ghÐt c¸i sÆc sì". - "Tất cả đều hớng vào cái đẹp dịu dàng, thanh lịch, duyên d¸ng vµ cã quy m« võa ph¶i". Tãm l¹i: Quan niªm trªn ®©y thÓ hiÖn "v¨n hãa cña d©n nông nghiệp định c, không có nhu cầu lu chuyển, trao đổi, không có sự kích thích của đô thị; tế bào của xã hội nông nghiệp là hộ tiểu nông, đơn vị của tổ chức xã hội là làng". Đó còn là "kết quả của ý thức lâu đời về sự nhỏ yếu, về thùc tÕ nhiÒu khã kh¨n, nhiÒu bÊt tr¾c" cña hä trong cuéc sèng. Vµ sau hÕt, cßn cã "sù dung hîp cña c¸i vèn cã, cña v¨n hãa PhËt gi¸o, v¨n hãa Nho gi¸o" "tõ ngoµi du nhËp vào nhng đều để lại dấu ấn sâu sắc trong bản sắc dân tộc". 2. §Æc ®iÓm næi bËt cña nÒn v¨n hãa ViÖt Nam- thÕ m¹nh vµ h¹n chÕ. + §Æc ®iÓm næi bËt cña s¸ng t¹o v¨n hãa ViÖt Nam lµ: "thiÕt thùc, linh ho¹t, dung hßa". + ThÕ m¹nh cña v¨n hãa truyÒn thèng lµ t¹o ra mét cuéc sống thiết thực, bình ổn, lành mạnh với những vẻ đẹp dịu dµng, thanh lÞch, nh÷ng con ngêi hiÒn lµnh, t×nh nghÜa, sèng cã v¨n hãa trªn mét c¸i nÒn nh©n b¶n. + H¹n chÕ cña nÒn v¨n hãa truyÒn thèng lµ kh«ng cã kh¸t väng vµ s¸ng t¹o lín trong cuéc sèng, kh«ng mong g× cao xa, khác thờng, hơn ngời, trí tuệ không đợc đề cao. Sau khi nêu những điểm "không đặc sắc" của văn hóa Việt Nam (không đồng nghĩa với việc "chê"), tác giả lại khẳng định: "ngời Việt Nam có nền văn hóa của mình" (không đồng nghÜa víi viÖc "khen"). C¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶ kh«ng hÒ m©u thuÉn. Bëi theo t¸c gi¶ quan niÖm, viÖc ®i t×m c¸i riªng cña v¨n hãa ViÖt Nam kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi viÖc cè chøng minh d©n téc ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c d©n tộc khác ở những điểm mà thế giới đã thừa nhận là rất nổi bật ë c¸c d©n téc Êy. Nç lùc chøng minh nh vËy lµ mét nç lùc v« vọng. Tác giả chỉ ra những điểm "không đặc sắc" của văn hóa ViÖt Nam lµ trªn tinh thÇn Êy. ViÖc lµm cña t¸c gi¶ hµm chøa một gợi ý về phơng pháp luận nghiên cứu vấn đề bản sắc văn hãa d©n téc. H¬n n÷a, t¸c gi¶ quan niÖm v¨n hãa lµ sù tæng hßa cña nhiều yếu tố, trong đó lối sống, quan niệm sống là yếu tố then chèt. Khi quan s¸t thÊy ngêi ViÖt Nam cã lèi sèng riªng, quan niệm sống riêng, tác giả hoàn toàn có cơ sở để khẳng định: ngời Việt Nam có nền văn hóa riêng. Hóa ra, "không đặc sắc" ở một vài điểm thờng hay đợc ngời ta nhắc tới kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng cã g×. Tác giả đã có một quan niệm toàn diện về văn hóa và triển khai c«ng viÖc nghiªn cøu cña m×nh dùa vµo viÖc kh¶o s¸t thùc tÕ kh¸ch quan chø kh«ng ph¶i vµo c¸c "tri thøc tiªn nghiÖm". III. Cñng cè bµi häc: 1. Nh¾c l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n cña tiÕt häc..

(218) 2. DÆn dß Hs tiÕt sau. Tiết 89 Hoạt động của GV - HS - GV nêu vấn đề cho HS thảo luận: + Nh÷ng t«n gi¸o nµo cã ¶nh hëng mạnh đến văn hóa truyền thống Việt Nam? + Ngời Việt Nam đã tiếp nhận t tởng của các tôn giáo này theo hớng nào để tạo nên bản sắc văn hóa dân téc? - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý. - GV nêu vấn đề cho HS thảo luận: + Con đờng hình thành bản sắc dân téc cña v¨n hãa ViÖt Nam, theo t¸c gi¶ lµ g×? + Tõ nh÷ng gîi ý cña t¸c gi¶ trong bµi viÕt, theo anh (chÞ), "NÒn v¨n hãa t¬ng lai" cña ViÖt Nam lµ g×? - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý.. - GV nêu vấn đề cho HS thảo luận: + Con đờng hình thành bản sắc dân téc cña v¨n hãa ViÖt Nam, theo t¸c. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung. II. §äc – hiÓu 3. T«n gi¸o vµ v¨n hãa truyÒn thèng ViÖt Nam. + Những tôn giáo có ảnh hởng mạnh đến văn hóa truyền thèng ViÖt Nam lµ: PhËt gi¸o vµ Nho gi¸o (PhËt gi¸o vµ Nho giáo tuy từ ngoài du nhập vào nhng đều để lại dấu ấn sâu sắc trong b¶n s¾c d©n téc). + Để tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc, ngời Việt Nam đã tiếp nhËn t tëng cña c¸c t«n gi¸o nµy theo híng: " PhËt gi¸o không đợc tiếp nhận ở khía cạnh trí tuệ, cầu giải thoát, mà Nho giáo cũng không đợc tiếp nhận ở khía cạnh nghi lễ tủn mủn, giáo điều khắc nghiệt". Ngời Việt tiếp nhận tôn giáo để t¹o ra mét cuéc sèng thiÕt thùc, b×nh æn, lµnh m¹nh víi những vẻ đẹp dịu dàng, thanh lịch, những con ngời hiền lành, t×nh nghÜa, sèng cã v¨n hãa trªn mét c¸i nÒn nh©n b¶n. 4. Con đờng hình thành bản sắc dân tộc của văn hóa Việt Nam. - Trong lêi kÕt cña ®o¹n trÝch, PGS TrÇn §×nh Hù¬u kh¼ng định: "Con đờng hình thành bản sắc dân tộc của văn hóa không chỉ trông cậy vào sự tạo tác của chính dân tộc đó mà còn trông cậy vào khả năng chiếm lĩnh, khả năng đồng hóa những giá trị văn hóa bên ngoài. Về mặt đó, lịch sử chứng minh lµ d©n téc ViÖt Nam cã b¶n lÜnh". - Kh¸i niÖm "t¹o t¸c" ë ®©y lµ kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt quy íc, chØ nh÷ng s¸ng t¹o lín, nh÷ng s¸ng t¹o mµ kh«ng d©n téc nào có hoặc có mà không đạt đợc đến tầm vóc kì vĩ, gây ảnh hởng mạnh mẽ đến xung quanh, tạo thành những mẫu mực đáng học tập. Khái niệm "đồng hóa" vừa chỉ vị thế tồn tại nghiêng về phÝa tiÕp nhËn nh÷ng ¶nh hëng tõ bªn ngoµi, nh÷ng ¶nh hëng lan đến từ các nguồn văn minh, văn hóa lớn, vừa chỉ khả năng tiếp thu chủ động của chủ thể tiếp nhận- một khả năng cho phÐp ta biÕn nh÷ng c¸i ngo¹i lai thµnh c¸i cña m×nh, trªn c¬ së g¹n läc vµ thu gi÷. Kh¸i niÖm "dung hîp" võa cã nh÷ng mÆt gÇn gòi víi kh¸i niệm "đồng hóa" vừa có điểm khác. Với khái niệm này, ngời ta muốn nhấn mạnh đến khả năng "chung sống hòa bình" của nhiÒu yÕu tè tiÕp thu tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, cã thÓ hµi hòa đợc với nhau trong một hệ thống, một tổng thể mới. Nh vËy, khi kh¸i qu¸t b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam, t¸c gi¶ không hề rơi vào thái độ tự ti hay miệt thị dân tộc. Và "Nền v¨n hãa t¬ng lai" cña ViÖt Nam sÏ lµ mét nÒn v¨n hãa tiªn tiến đậm đà bản sắc dân tộc, có hòa nhập mà không hòa tan, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để làm giàu cho văn hóa d©n téc. 5. ý nghÜa cña viÖc t×m hiÓu truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc.

(219) gi¶ lµ g×? + Tõ nh÷ng gîi ý cña t¸c gi¶ trong bµi viÕt, theo anh (chÞ), "NÒn v¨n hãa t¬ng lai" cña ViÖt Nam lµ g×? - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý.. - Gv: Cho Hs đọc ghi nhớ và tổng kÕt bµi.. - Gv: Cñng cè bµi häc.. + Trong bối cảnh thời đại ngày nay, việc tìm hiểu bản sắc văn hãa d©n téc trë thµnh mét nhu cÇu tù nhiªn. Cha bao giê d©n tộc ta có cơ hội thuận lợi nh thế để xác định "chân diện mục" của mình qua hành động so sánh, đối chiếu với "khuôn mặt" văn hóa của các dân tộc khác. Giữa hai vấn đề hiểu mình và hiÓu ngêi cã mèi quan hÖ t¬ng hç. +Tìm hiểu bản sắc văn hóa dân tộc rất có ý nghĩa đối với việc xây dựng một chiến lợc phát triển mới cho đất nớc, trên tinh thần làm sao phát huy đợc tối đa mặt mạnh vốn có, khắc phục đợc những nhợc điểm dần thành cố hữu để tự tin đi lên. +T×m hiÓu b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc g¾n liÒn víi viÖc qu¶ng bá cái hay, cái đẹ của dân tộc để "góp mặt" cùng năm châu, thóc ®Èy mét sù giao lu lµnh m¹nh, cã lîi chung cho viÖc xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định và phát triển. III. Tæng kÕt. Bµi viÕt cña PGS TrÇn §×nh Hùu cho thÊy: nÒn v¨n hãa Việt Nam tuy không đồ sộ nhng vẫn có nét riêng mà tinh thÇn c¬ b¶n lµ: "thiÕt thùc, linh ho¹t, dung hßa". TiÕp cËn vÊn đề bản sắc văn hóa Việt Nam phải có một con đờng riêng, kh«ng thÓ ¸p dông nh÷ng m« h×nh cøng nh¾c hay lao vµo chứng minh cho đợc cái kông thua kém của dân tộc mình so víi d©n téc kh¸c trªn mét sè ®iÓm cô thÓ. Bµi viÕt thÓ hiÖn rã tÝnh kh¸ch quan, khoa häc vµ tÝnh trÝ tuÖ. IV. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: - Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n. - Híng dÉn vÒ nhµ.. Tiết: 90 Ngµy so¹n: 31/3/2009 Ph¸t biÓu tù do. A. Môc tiªu bµi häc - Cã nh÷ng hiÓu biÕt ®Çu tiªn vÒ ph¸t biÓu tù do (kh¸i niÖm, nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau so với phát biểu theo chủ đề). - Nắm đợc một số nguyên tắc và yêu cầu của phát biểu tự do. - Bớc đầu vận dụng những kiến thức và kĩ năng đó vào công việc phát biểu tự do về một chủ đề mà các em thấy hứng thú và có mong muốn đợc trao đổi ý kiến với ngời nghe. B- ChuÈn bÞ 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: B¶ng phô. C- TiÕn tr×nh lªn líp 1. Ổn định líp. 2. Bµi cò..

(220) 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1: Tìm hiểu những t×nh huèng n¶y sinh ph¸t biÓu tù do. 1- GV nªu yªu cÇu: Hãy tìm một vài ví dụ ở đời sống quanh mình để chứng tỏ rằng: trong thùc tÕ, kh«ng ph¶i lóc nµo con ngêi còng chØ ph¸t biÓu nh÷ng ý kiÕn mµ mình đã chuẩn bị kĩ càng, theo những chủ đề định sắn. - HS dùa vµo phÇn gîi ý trong SGK để tìm ví dụ. - GV nhËn xÐt vµ nªu thªm mét sè vÝ dô kh¸c.. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu vÒ ph¸t biÓu tù do. 1. Ph¸t biÓu tù do: a).Những trờng hợp đợc coi là phát biểu tự do: + Trong buổi giao lu: "chát với 8X" của đài truyền hình kĩ thuật số, khi đợc ngời dẫn chơng trình gợi ý: "trong chuyến ®i ch©u ¢u, kØ niÖm nµo anh nhí nhÊt?", mét kh¸ch mêi (nhạc sĩ) đã phát biểu: "Có rất nhiều kỉ niệm đáng nhớ trong chuyÕn ®i Êy: chôp ¶nh lu niÖm víi b¹n bÌ; nh÷ng buæi biÓu diễn; gặp gỡ bà con Việt Kiều;… Nhng có lẽ kỉ niệm đáng nhớ nhất trong chuyến đi ấy, vâng, tôi nhớ ra rồi, đó là đêm biÓu diÔn cho bµ con ViÖt kiÒu ta ë Pa-ri”. Và cứ thế, vị khách mời đã phát biểu rất say sa những cảm nhận của mình về đêm biểu diễn ấy: nhạc sĩ biểu diễn ra sao, bà con cảm động thế nào, những ngời nớc ngoài có mặt hôm ấy đã phát biểu những gì,… + Một bạn học sinh khi đợc cô giáo nêu vấn đề: "Hãy phát biÓu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ th¬ míi ViÖt Nam giai ®o¹n 30- 45" đã giơ tay xin ý kiến: "Tha cô, em chỉ xin phát biểu về mảng thơ tình thôi đợc không ạ". Đợc sự đồng ý của cô giáo, bạn học sinh ấy đã phát biểu một cách say sa, hào hứng (tuy cã phÇn h¬i lan man) vÒ m¶ng th¬ t×nh trong phong trµo th¬ míi: nh÷ng nhµ th¬ cã nhiÒu th¬ t×nh, nh÷ng bµi th¬ t×nh tiªu biÓu, nh÷ng c¶m nhËn vÒ th¬ t×nh,… + Trong buổi Đại hội chi đoàn, mặc dù không đợc phân c«ng tham luËn nhng ngay sau khi nghe b¹n A ph¸t biÓu vÒ phong trào "học tập và làm theo tấm gơng đạo đức Hồ Chí Minh", bạn B đã xin phát biểu và bạn đóng góp nhiều ý kiến rÊt hay, rÊt bæ Ých, thËm chÝ cßn h¬n c¶ bµi ph¸t biÓu chuÈn bÞ s½n cña b¹n A. Trªn ®©y lµ nh÷ng vÝ dô vÒ ph¸t biÓu tù do. - Hs: ChØ ra thÕ nµo lµ ph¸t biÓu tù b). Kh¸i niÖm ph¸t biÓu tù do: do? So s¸nh víi h×nh thøc ph¸t - Ph¸t biÓu tù do lµ d¹ng ph¸t biÓu mµ chóng ta thêng gÆp biÓu kh¸c? trong đời sống mà ở đó ngời phát biểu có thể hào hứng trình bµy ý kiÕn cña m×nh víi ngêi nghe. §ã lµ nh÷ng ý kiÕn hoµn toàn không theo một chủ đề nào đã đợc qui định trớc. - Sù kh¸c biÖt gi÷a ph¸t biÓu tù do víi c¸c d¹ng ph¸t biÓu khác nằm ngay trong chữ “ tự do”. Chỉ đợc gọi là phát biểu tự do khi ngời nói tự tìm cho mình chủ đề và nội dung phát biểu. Chủ đề và nội dung trong phát biểu tự do nhiều khi nảy sinh mét c¸ch bÊt ngê, ngÉu nhiªn, ngoµi dù tÝnh. Nã hoµn toàn khác với phát biểu theo chủ đề. 2- GV nêu vấn đề: 2. Nhu cầu đợc (hay phải) phát biểu tự do. Tõ nh÷ng vÝ dô nªu trªn, anh (chÞ) + Trong qu¸ tr×nh sèng, häc tËp vµ lµm viÖc, con ngêi cã rÊt h·y tr¶ lêi c©u hái: V× sao con ngêi nhiÒu ®iÒu say mª (hay buéc ph¶i t×m hiÓu). Tri thøc th× v« luôn có nhu cầu đợc (hay phải) phát cùng mà hiểu biết của mỗi ngời có hạn nên chia sẻ và đợc biÓu tù do? chia sÎ lµ ®iÒu vÉn thêng gÆp. - HS dùa vµo vÝ dô vµ t×nh huèng + "Con ngêi lµ tæng hßa c¸c mèi quan hÖ x· héi". V× vËy, nêu ra trong SGK để phát biểu. ph¸t biÓu tù do lµ mét nhu cÇu (muèn ngêi kh¸c nghe m×nh nói) đồng thời là một yêu cầu (ngời khác muốn đợc nghe.

(221) m×nh nãi). Qua ph¸t biÓu tù do, con ngêi sÏ hiÓu ngêi, hiÓu mình và hiểu đời hơn. 3. C¸ch ph¸t biÓu tù do. + Phát biểu tự do là dạng phát biểu trong đó ngời phát biểu tr×nh bµy víi mäi ngêi vÒ mét ®iÒu bÊt chît n¶y sinh do m×nh thÝch thó, say mª hoÆc do mäi ngêi yªu cÇu. + V× bÊt ngê, ngÉu nhiªn, ngoµi dù tÝnh nªn ngêi ph¸t biÓu kh«ng thÓ tøc thêi x©y dùng lêi ph¸t biÓu thµnh mét bµi hoµn chØnh cã sù chuÈn bÞ c«ng phu. + Ngêi ph¸t biÓu sÏ kh«ng thµnh c«ng nÕu ph¸t biÓu vÒ mét đề tài mà mình không hiểu biết và thích thú. Vì có hiểu biết mới nói đúng, có thích thú mới nói hay. Nhng hứng thú không dễ đến, hiểu biết thì có hạn, càng không thể đến một c¸ch bÊt ngê. Muèn t¹o høng thó vµ cã vèn hiÓu biÕt, kh«ng cã c¸ch g× h¬n lµ say mª häc tËp, t×m hiÓu, sèng nhiÖt t×nh vµ say mê với cuộc đời. + Ph¸t biÓu dï lµ tù do còng ph¶i cã ngêi nghe. Ph¸t biÓu chØ thùc sù thµnh c«ng khi thùc sù híng tíi ngêi nghe. Ngêi ph¸t biểu phải chọn đề tài phù hợp, có cách nói phù hợp với ngời nghe. Trong qu¸ tr×nh ph¸t biÓu cÇn quan s¸t nÐt mÆt, cö chØ, … của ngời nghe để có sự điều chỉnh kịp thời. Thành công của phát biểu tự do chỉ thực sự có đợc khi hứng thú của ngời nãi b¾t gÆp vµ céng hëng víi høng thó cña ngêi nghe. DÜ nhiên, không ngời nghe nào hứng thú với những gì đã làm họ nhàm chán trừ khi điều không mới đợc phát biểu bằng cách nãi míi. Hoạt động 2: Luyện tập *Nh vËy: Trong tÊt c¶ c¸c ph¬ng ¸n trªn, chØ cã ph¬ng ¸n (d) là không lựa chọn còn lại đều là những cách khiến phát biểu 1- GV cã thÓ ®a môc (4) trong SGK tù do thµnh c«ng. vào phần luyện tập để khắc sâu Lu ý: đọc kĩ phần ghi nhớ. nh÷ng ®iÒu cÇn ghi nhí ë môc (3). II. LuyÖn tËp. - Trªn c¬ së môc (3), HS cô thÓ 1. LuyÖn tËp t×nh huèng ph¸t biÓu tù do (môc 4- SGK) hóa những điều đặt ra ở mục (4). Bớc 1: Chọn chủ đề cụ thể. Bớc 2: Kiểm tra nhanh xem vì sao mình chọn chủ đề ấy (tâm đắc? đợc nhiều ngời tán thành? chủ đề mới mẻ?... hay là tất cả những lí do đó?). Bíc 3: Ph¸c nhanh trong ãc nh÷ng ý chÝnh cña lêi ph¸t biÓu vµ s¾p xÕp chóng theo thø tù hîp lÝ. Bíc 4: NghÜ c¸ch thu hót sù chó ý cña ngêi nghe (nhÊn m¹nh nh÷ng chç cã ý nghÜa quan träng; ®a ra nh÷ng th«ng tin míi, 2. GV híng dÉn HS thùc hiÖn c¸c bÊt ngê, cã søc g©y Ên tîng; lång néi dung ph¸t biÓu vµo bµi luyÖn tËp trong SGK. những câu chuyện kể lí thú, hấp dẫn; tìm cách diễn đạt dễ tiÕp nhËn vµ trong hoµn c¶nh thÝch hîp cã thªm sù gîi c¶m hay hµi híc; thÓ iÖn sù hµo høng cña b¶n th©n qua ¸nh m¾t, giäng nãi, ®iÖu bé; t¹o c¶m gi¸c gÇn gòi, cã sù giao lu gi÷a ngêi nãi vµ ngêi nghe). 2. PhÇn luyÖn tËp trong SGK a) Bµi tËp 1: + Tiếp tục su tầm những lời phát biểu tự do đặc sắc (Bài tập 1). b). Bµi tËp 2: + Ghi lại lời phát biểu tự do về một cuốn sách đang đợc giới 3- GV: B»ng b¶ng phô nªu c©u hái tr¾c nghiÖm: Làm thế nào để phát biểu tự do thµnh c«ng? a) Không đợc phát biểu về những gì m×nh kh«ng hiÓu biÕt vµ thÝch thó. b) Phải bám chắc chủ đề, không để bị xa đề hoặc lạc đề. c) Phải tự rèn luyện để có thể nhanh chãng t×m ý vµ s¾p xÕp ý. d) Nªn x©y dùng lêi ph¸t biÓu thµnh mét bµi hoµn chØnh. e) ChØ nªn tËp trung vµo nh÷ng néi dung cã kh¶ n¨ng lµm cho ngêi nghe c¶m thÊy míi mÎ vµ thó vÞ. g) Lu«n lu«n quan s¸t nÐt mÆt, cö chỉ của ngời nghe để có sự điều chØnh kÞp thêi. - HS dùa vµo kinh nghiÖm b¶n th©n vµ nh÷ng ®iÒu t×m hiÓu trªn đây để có những lựa chọn thích hîp..

(222) 3. GV có thể chọn một chủ đề bất ngê vµ khuyÕn khÝch nh÷ng häc sinh cã høng thó vµ hiÓu biÕt thùc hµnh- c¶ líp nghe vµ nhËn xÐt, gãp ý. - Hs: §äc ghi nhí . - Gv: Cñng cè bµi.. trÎ quan t©m, yªu thÝch vµ ph©n tÝch: - Đó đã thật sự là phát biểu tự do hay vẫn là phát biểu theo chủ đề định sẵn? - So với những yêu cầu đặt ra cho những ý kiến phát biểu tù do th× lêi ph¸t biÓu cña b¶n th©n cã nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ g×? Lu ý: cÇn b¸n s¸t kh¸i niÖm, nh÷ng yªu cÇu vµ c¸ch ph¸t biÓu tự do để phân tích. 3. Thùc hµnh ph¸t biÓu tù do Có thể chọn một trong các đề tài sau: + Dòng nhạc nào đang đợc giới trẻ a thích? + Quan niÖm thÕ nµo vÒ "v¨n hãa game"? + Tình yêu tuổi học đờng- nên hay không nên? + Ch¬ng tr×nh truyÒn h×nh mµ b¹n yªu thÝch? v. v…. III.Tæng kÕt bµi: - Ghi nhí. III. Cñng cè: - HÖ thèng bµi häc: - Híng dÉn vÒ nhµ häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi..

(223) Ngµy 1- 04 - 09. Tiết : 91. Phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh (tiÕt 1) A.Môc tiªu bµi häc. - Nắm vững đặc điểm của ngôn ngữ dựng trong các văn bản hành chính để phân biệt với các phong cách ng«n ng÷ kh¸c : chÝnh luËn khoa häc vµ nghÖ thuËt. - Cã kü n¨ng hoµn chØnh v¨n b¶n theo mÉu in s½n cña nhµ níc, hoÆc cã thÓ tù so¹n th¶o nh÷ng v¨n b¶n thông dụng nh : đơn từ, biên bản, .... khi cần thiết. B- ChuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: B¶ng phô. C- TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp. 2. Bµi cò. 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt I. V¨n b¶n hµnh chÝnh vµ Ng«n ng÷ hµnh chÝnh. - GV lần lợt chỉ định từng HS đọc to 1. Tìm hiểu văn bản các văn bản trong SGK, sau đó nêu a) Các văn bản cùng loại với 3 văn bản trên. c©u hái t×m hiÓu: + Văn bản 1 là nghị định của Chính phủ (Ban hành điều lệ bảo hiểm a) Kể thêm các văn bản cùng loại y tế). Gần với nghị định là các văn bản khác của các cơ quan Nhà nvới các văn bản trên. íc (hoÆc tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi) nh: th«ng t, th«ng c¸o, chØ thÞ, b) §iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau quyết định, pháp lệnh, nghị quyết,… gi÷a c¸c v¨n b¶n trªn lµ g×? + V¨n b¶n 2 lµ giÊy chøng nhËn cña thñ trëng mét c¬ quan Nhµ níc (GiÊy chøng nhËn tèt nghiÖp THPT- t¹m thêi). GÇn víi giÊy chøng nhËn lµ c¸c lo¹i b¨n b¶n nh: v¨n b»ng, chøng chØ, giÊy khai sinh,… + Văn bản 3 là đơn của một công dân gửi một cơ quan Nhà nớc hay do Nhà nớc quản lí (Đơn xin học nghề). Gần với đơn là các loại văn b¶n kh¸c nh: b¶n khai, b¸o c¸o, biªn b¶n,… b) §iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c v¨n b¶n: + Giống nhau: Các văn bản đều có tính pháp lí, là cơ sở để giải quyết những vấn đề mang tính hành chính, công vụ. + Mỗi loại văn bản thuộc phạm vi, quyền hạn khác nhau, đối tợng thùc hiÖn kh¸c nhau. 2. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh trong v¨n b¶n hµnh chÝnh + Về trình bày, kết cấu: Các văn bản đều đợc trình bày thống nhất. Hoạt động 2: Tổ chức tìm hiểu Mỗi văn bản thờng gồm 3 phần theo một khuôn mẫu nhất định: ng«n ng÷ hµnh chÝnh trong v¨n - PhÇn ®Çu: c¸c tiªu môc cña v¨n b¶n. b¶n hµnh chÝnh - PhÇn chÝnh: néi dung v¨n b¶n. GV yêu cầu HS tìm hiểu ngôn ngữ - Phần cuối: các thủ tục cần thiết (thời gian, địa điểm, chữ kí,…). đợc sử dụng trong các văn bản: + VÒ tõ ng÷: V¨n b¶n hµnh chÝnh sö dông nh÷ng tõ ng÷ toµn d©n a) §Æc ®iÓm kÕt cÊu, tr×nh bµy. một cách chính xác. Ngoài ra, có một lớp từ ngữ hành chính đợc sử b) §Æc ®iÓm tõ ng÷, c©u v¨n. dụng với tần số cao (căn cứ…, đợc sự ủy nhiệm của…, tại công văn số…, nay quyết định, chịu quyết định, chịu trách nhiệm thi hành - HS lµm viÖc c¸ nh©n (kh¶o s¸t.

(224) c¸c v¨n b¶n) vµ tr×nh bµy tríc líp. C¸c HS kh¸c cã thÓ nhËn xÐt, bæ sung (nÕu cÇn).. quyết định, có hiệu lực từ ngày…, xin cam đoan… + VÒ c©u v¨n: cã nh÷ng v¨n b¶n tuy dµi nhng chØ lµ kÕt cÊu cña mét câu (Chính phủ căn cứ…. Quyết định: điều 1, 2, 3,…). Mỗi ý quan trọng thờng đợc tách ra và xuống dòng, viết hoa đầu dòng. VD: T«i tªn lµ:… Sinh ngµy:… N¬i sinh:… Nhìn chung, văn bản hành chính cần chính xác bởi vì đa số đều có giá trị pháp lí. Mỗi câu, chữ, con số dấu chấm dấu phảy đều phải chính xác để khỏi gây phiền phức về sau. Ngôn ngữ hành chính kh«ng ph¶i lµ ng«n ng÷ biÓu c¶m nªn c¸c tõ ng÷ biÓu c¶m h¹n chÕ sö dông. Tuy nhiªn, v¨n b¶n hµnh chÝnh cÇn sù trang träng nªn thêng sö dông nh÷ng tõ H¸n- ViÖt. 3. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh lµ g×? Ng«n ng÷ hµnh chÝnh lµ ng«n ng÷ dïng trong c¸c v¨n b¶n hµnh chính để giao tiếp trong phạm vi các cơ quan Nhà nớc hay các tổ Hoạt động 3: Tổ chức tìm hiểu chức chính trị, xã hội (gọi chung là cơ quan), hoặc giữa cơ quan với kh¸i niÖm phong c¸ch ng«n ng÷ ngêi d©n vµ gi÷a ngêi d©n víi c¬ quan, hay gi÷a nh÷ng ngêi d©n víi hµnh chÝnh nhau trªn c¬ së ph¸p lÝ. Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c v¨n b¶n trªn, II. LuyÖn tËp. GV híng dÉn HS rót ra kh¸i niÖm phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh. 1. Bµi tËp 1: Hoạt động 4: Tổ chức luyện tập. Một số loại văn bản hành chính thờng liên quan đến công việc học - Hs: Lµm bµi tËp 1: H·y kÓ tªn một số loại văn bản hành chính thờng liên quan đến công việc học tập trong nhµ trêng cña anh (chÞ) GV gîi ý, tæ chøc cho HS c¸c nhóm thi xem nhóm nào kể đợc nhiều và đúng.. tËp trong nhµ trêng: §¬n xin nghØ häc, Biªn b¶n sinh ho¹t líp, §¬n xin vµo §oµn TNCS Hå ChÝ Minh, GiÊy chøng nhËn, S¬ yÕu lÝ lÞch, B»ng tèt nghiÖp THCS, GiÊy khai sinh, Häc b¹, GiÊy chøng nhËn tróng tuyÓn vµo líp 10, B¶n cam kÕ, GiÊp mêi häp,…. 2. Bµi tËp 2: Những đặc điểm tiêu biểu: Bài tập 2: Hãy nêu những đặc điểm + Trình bày văn bản: 3 phần - Phần đầu gồm: tên hiệu nớc, tên cơ quan ra quyết định, số quyết tiªu biÓu vÒ tr×nh bµy v¨n b¶n, vÒ tõ ngữ, câu văn của văn bản hành định, ngày… tháng… năm…, tên quyết định. chÝnh (lîc trÝch- SGK). - Phần chính: Bộ trởng… căn cứ… theo đề nghị… quyết định: Trªn c¬ së néi dung bµi häc, GV ®iÒu 1…, ®iÒu 2…, ®iÒu 3… gợi ý để HS phân tích. - Phần cuối: ngời kí (kí tên đóng dấu), nơi nhận. NhËn xÐt: + Từ ngữ: dùng những từ ngữ hành chính (quyết định về việc…, căn cứ nghị định…, theo đề nghị của,… quyết định, ban hành kèm theo quyết định, quy định trong chỉ thị, quyết định có hiệu lực, chịu trách nhiệm thi hành quyết định,… + C©u: sö dông c©u v¨n hµnh chÝnh (toµn bé phÇn néi dung chØ cã mét c©u). III. Cñng cè. - HÖ thèng bµi häc: - Híng dÉn vÒ nhµ häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi..

(225) Ngµy 1- 04 - 09. Tiết : 92. Phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh ( tiÕt 2) A.Môc tiªu bµi häc. - Nắm vững đặc điểm của ngôn ngữ dựng trong các văn bản hành chính để phân biệt với các phong cách ng«n ng÷ kh¸c : chÝnh luËn khoa häc vµ nghÖ thuËt. - Cã kü n¨ng hoµn chØnh v¨n b¶n theo mÉu in s½n cña nhµ níc, hoÆc cã thÓ tù so¹n th¶o nh÷ng v¨n b¶n thông dụng nh : đơn từ, biên bản, .... khi cần thiết. B- ChuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: B¶ng phô. C- TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp. 2. Bµi cò. 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt - Gv: HÖ thèng kiÕn thøc tiÕt 1. I. V¨n b¶n hµnh chÝnh vµ ng«n ng÷ hµnh chÝnh..

(226) - Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu đặc trng của phong cách ngôn ng÷ hµnh chÝnh - Gv: ChuÈn bÞ b¶ng phô ghi l¹i 1 văn bản hành chính “Quyết định của bộ trởng bộ giáo dục và đào t¹o vÒ viÖc: Ban hµnh ch¬ng tr×nh trung häc c¬ së”. - Gv: Chia nhãm hs th¶o luËn c¸c đặc trng. - HS: Nhãm 1: §äc l¹i v¨n b¶n vµ ph©n tÝch tÝnh khu«n mÉu cña c¸c văn bản đó. - HS lµm viÖc theo nhãm vµ tr×nh bµy tríc líp.. - GV đặt câu hỏi để HS thảo luận: C©u hái: TÝnh minh x¸c cña v¨n b¶n hµnh chÝnh thÓ hiÖn ë nh÷ng điểm nào? Nếu không đảm bảo tính minh x¸c th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra? - Hs: Nhãm 2: Th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý c¬ b¶n.. - Gv: Đặt câu hỏi để HS thảo luận: C©u hái: TÝnh c«ng vô thÓ hiÖn nh thÕ nµo trong v¨n b¶n hµnh chÝnh? - Hs: Nhãm 3:Th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý c¬ b¶n.. Hoạt động 2: Tổ chức luyện tập.. II.§Æc trng cña phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh 1. TÝnh khu«n mÉu: - TÝnh khu«n mÉu thÓ hiÖn ë kÕt cÊu 3 phÇn thèng nhÊt: a) PhÇn më ®Çu gåm: + Quèc hiÖu vµ tiªu ng÷. + Tªn c¬ quan, tæ chøc ban hµnh v¨n b¶n. + §Þa ®iÓm, thêi gian ban hµnh v¨n b¶n. + Tªn v¨n b¶n- môc tiªu v¨n b¶n. b) PhÇn chÝnh: néi dung v¨n b¶n. c) PhÇn cuèi: + Địa điểm, thời gian (nếu cha đặt ở phần đầu). + Ch÷ kÝ vµ dÊu (nÕu cã thÈm quyÒn). Chó ý: + Nếu là đơn từ, kê khai thì phần cuối nhất thiết phải có chữ kí, họ tên đầy đủ của ngời làm đơn hoặc kê khai. + KÕt cÊu 3 phÇn cã thÓ "xª dÞch" mét vµi ®iÓm nhá tïy thuéc vµo những loại văn bản khác nhau, song nhìn chung đều mang tính khu«n mÉu thèng nhÊt. 2. TÝnh minh x¸c TÝnh minh x¸c thÓ hiÖn ë: + Mçi tõ chØ cã mét nghÜa, mçi c©u chØ cã mét ý. TÝnh chÝnh x¸c về ngôn từ đòi hỏi đến từng dấu chấm, dấu phẩy, con số, ngày tháng, ch÷ kÝ,… + Văn bản hành chính không đợc dùng từ địa phơng, từ khẩu ngữ, không dùng các biện pháp tu từ hoặc lối biểu đạt hàm ý, không xóa bỏ, thay đổi, sửa chữa. Chó ý: - Văn bản hành chính cần đảm bảo tính minh xác bởi vì văn bản đợc viết ra chủ yếu để thực thi. Ngôn từ chính là "chứng tích pháp lÝ". VD: NÕu v¨n b»ng mµ kh«ng chÝnh x¸c vÒ ngµy sinh, hä, tªn, đệm, quê,… thì bị coi nh không hợp lệ (không phải của mình). Trong xã hội vẫn có hiện tợng mạo chữ kí, làm dấu giả để làm các giấy tờ giả: bằng giả, chứng minh th giả, hợp đồng giả,… 2. TÝnh c«ng vô. - Tính công vụ là tính chất công việc chung của cả cộng đồng hay tËp thÓ. - TÝnh c«ng vô thÓ hiÖn ë: + Hạn chế tối đa những biểu đạt tình cảm cá nhân. + C¸c tõ ng÷ biÓu c¶m nÕu dïng còng chØ mang tÝnh íc lÖ, khu«n mÉu. VD: kÝnh chuyÓn, kÝnh mong, tr©n träng kÝnh mêi,… + Trong đơn từ của cá nhân, ngời ta chú trọng đến những từ ngữ biÓu ý h¬n lµ c¸c tõ ng÷ biÓu c¶m. VD: trong đơn xin nghỉ học, xác nhận của cha mẹ, bệnh viện có giá trị hơn những lời trình bày có cảm xúc để đợc thông cảm. + Trong v¨n b¶n cña c¬ quan hay tæ chøc ngêi kÝ v¨n b¶n kh«ng ph¶i kÝ víi t c¸ch c¸ nh©n mµ víi c¬ng vÞ vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi đại diện cho cả cơ quan hay tổ chức đó. + Từ ngữ là lớp từ toàn dân, không dùng khẩu ngữ, từ địa phơng để đảm bảo tính công vụ. Lớp từ hành chính đợc sử dụng với tần số cao..

(227) - Hs: §äc ghi nhí. - Gv: CØng cè bµi häc.. III. LuyÖn tËp. 1.Bµi tËp 3(sgk): - Yªu cÇu cña biªn b¶n mét cuéc häp: + Chính xác về thời gian, địa điểm, thành phần. + Néi dung cuéc häp cÇn ghi v¾n t¾t nhng râ rµng. + Cuèi biªn b¶n cÇn cã ch÷ kÝ cña chñ täa vµ th kÝ cuéc häp. 2. Bµi tËp 4: Yêu cầu của đơn xin gia nhập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh: + Tiêu đề. + KÝnh göi (§oµn cÊp trªn). + LÝ do xin gia nhËp §oµn TNCS Hå ChÝ Minh. + Nh÷ng cam kÕt. + §Þa ®iÓm, ngµy… th¸ng… n¨m… + Ngêi viÕt kÝ vµ ghi râ hä tªn. III. Tæng kÕt bµi häc: - Ghi nhí. IV.Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: 1. KiÕn thøc c¬ b¶n. 2. DÆn dß hs..

(228) Ngµy 3- 04 - 09. Tiết : 93. V¨n b¶n tæng kÕt A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS : - Hiểu đợc mục đích yêu cầu, nội dung và phơng pháp thể hiện của văn bản tổng kết thông thờng. - Biết cách lập dàn ý, từ đó viết đợc một văn bản tổng kết có nội dung đơn giản, phù hợp với trình độ HS THPT B- ChuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: B¶ng phô. C- TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp. 2. Bµi cò. 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt - Hoạt động 1: Tìm hiểu chung I. T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n tæng kÕt. vÒ v¨n b¶n tæng kÕt. - Trong cuéc sèng sau mçt c«ng viÖc ngêi ta thêng nh×n nhËn vµ - Hs: nªu vµi vÝ dô vÒ c¸c lo¹i v¨n đánh giá công việc đó. Ngời ta gọi đó là văn bản tổng kết thực tiễn. bản tổng kết đó. - Trong häc tËp vµ nghiªn cøu ngêi ta còng tæng kÕt néi dung c¬ b¶n cña mçi phÇn, ch¬ng … §ã gäi lµ v¨n b¶n tæng kÕt tri thøc. II. C¸ch viÕt v¨n b¶n tæng kÕt. 1. T×m hiÓu vÝ dô. a) Bè côc cña v¨n b¶n tæng kÕt trªn ®©y cã 3 phÇn: - Hoạt động 2: Cách viết văn b¶n tæng kÕt. + PhÇn më ®Çu: - Quèc hiÖu hoÆc tªn tæ chøc (§oµn TNCS HCM - Trêng 1- GV yêu cầu HS đọc văn bản tổng kÕt trong SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: §HSPHN- §éi thanh niªn t×nh nguyÖn sè 2). a) Đọc các đề mục và nội dung của - §Þa ®iÓm, ngµy… th¸ng… n¨m (Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 9 n¨m v¨n b¶n trªn, anh (chÞ) cã nhËn xÐt 2007). g× vÒ bè côc vµ nh÷ng néi dung - Tiêu đề (Báo cáo kết quả hoạt động tình nguyện tại các trung chÝnh cña mét v¨n b¶n tæng kÕt? t©m ®iÒu dìng th¬ng binh, bÖnh binh nÆng vµ ngêi cã c«ng víi níc). b) Về diễn đạt, văn bản tổng kết có + Phần nội dung báo cáo gồm: cách dùng từ, đặt câu nh thế nào? - Tình hình tổ chức: địa điểm hoạt động (…), thời gian (…), số l- HS làm việc cá nhân với văn bản îng tham gia (…). råi ph¸t biÓu ý kiÕn. C¸c HS kh¸c - Kết quả hoạt động (Hoạt động chăm sóc thơng bệnh binh và ngnghe, nhận xét và bổ sung. ời có công với nớc; Hoạt động giao lu văn hóa, văn nghệ, thể thao; Vệ sinh môi trờng, tôn tạo cảnh quan; Hoạt động tổ chức ôn tập văn hóa và sinh hoạt hè cho con em thơng binh, bệnh binh; Hoạt động x©y dùng c«ng tr×nh thanh niªn vµ tÆng quµ th¬ng binh, bÖnh binh). - §¸nh gi¸ chung..

(229) 2- GV yªu cÇu HS tõ viÖc t×m hiÓu VD trên hãy cho biết yêu cầu đối víi v¨n b¶n tæng kÕt. - HS tù rót ra kÕt luËn. - GV nhận xét và cho bảng phụ để Hs theo dâi. -Hoạt động 3: - Gv: Híng d©nc Hs lµm luyÖn tËp. Bµi tËp 1: §äc v¨n b¶n (SGK) vµ tr¶ lêi c©u hái: a) Văn bản trên đã đạt đợc những yªu cÇu nµo cña mét v¨n b¶n tæng kÕt? b) Ngêi trÝch lîc ®i mét vµi ®o¹n, mét vµi ý trong v¨n b¶n (…). Anh (chÞ) ®o¸n xem trong c¸c ®o¹n bÞ lîc ®i Êy, t¸c gi¶ dÉn ra nh÷ng sù viÖc, t liÖu, sè liÖu g×? c) §èi chiÕu víi yªu cÇu cña mét v¨n b¶n tæng kÕt nãi chung, v¨n b¶n trªn thiÕu néi dung nµo cÇn bæ sung? - GV cã thÓ cho HS quan s¸t trªn mµn h×nh m¸y chiÕu. - HS đọc và thảo luận, có thể bổ sung (b»ng c¸ch so¹n th¶o kiÓu ch÷ kh¸c) vµo nh÷ng chç bÞ lîc (…). - GV cho HS quan s¸t tiÕp v¨n bản hoàn chỉnh để HS đối chiếu, tự đánh giá. Bài tập 2: Nếu đợc giao nhiệm vụ viÕt mét b¶n tæng kÕt phong trµo häc tËp vµ rÌn luyÖn cña líp trong n¨m häc võa qua, anh (chÞ) sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc g×? a) ChuÈn bÞ t liÖu ra sao? b) LËp dµn ý v¨n b¶n thÕ nµo? Sau khi lËp dµn ý, h·y viÕt vµi ®o¹n thuéc phÇn th©n bµi cña v¨n b¶n Êy. - GV híng dÉn, gîi ý. - HS suy nghÜ vµ viÕt vµo b¶ng phô vµ tr×nh bµy.. + PhÇn kÕt thóc: ngêi viÕt b¸o c¸o kÝ tªn (NguyÔn V¨n HiÕu). b) Về diễn đạt, văn bản tổng kết có cách dùng từ, đặt câu ngắn gọn, chính xác, rõ ràng, mỗi việc một đề mục, mỗi ý một lần xuống dòng, g¹ch ®Çu dßng, c¸c c©u sö dông thêng lîc chñ ng÷. 2. Yêu cầu đối với văn bản tổng kết. - Văn bản tổng kết nhằm nhìn nhận, đánh giá kết quả và rút ra những bµi häc kinh nghiÖm khi kÕt thóc mét c«ng viÖc hay mét giai ®o¹n c«ng t¸c. - Muốn viết đợc văn bản tổng kết, cần: + Tập hợp t liệu, số liệu đầy đủ, chính xác. + LÇn lît viÕt c¸c phÇn: më ®Çu; néi dung b¸o c¸o (t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc, bµi häc kinh nghiÖm vµ kiÕn nghÞ); kÕt thóc. + Diễn đạt ngắn gọn, chính xác và rõ ràng. III. LuyÖn tËp. 1. Bµi tËp 1: a) Văn bản trên đã đạt đợc một số yêu cầu của một văn bản tổng kết. §ã lµ: - §¶m b¶o bè côc 3 phÇn: më ®Çu; néi dung b¸o c¸o vµ kÕt thóc. - Diễn đạt ngắn gọn, chính xác và rõ ràng. b) T rong nh÷ng ®o¹n bÞ lîc, t¸c gi¶ dÉn ra nh÷ng sù viÖc, t liÖu, sè liÖu: - kÕt qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t tëng. - Số đăng kí phấn đấu trong học tập và kết quả đạt đợc. - Sè t×nh nguyÖn tham gia phong trµo chèng tÖ n¹n x· héi vµ kÕt quả đạt đợc. - Số tình nguyện chung sức cùng cộng đồng tham gia công tác xã hội và kết quả đạt đợc. - C«ng t¸c ph¸t triÓn ®oµn viªn. c) §èi chiÕu víi yªu cÇu cña mét v¨n b¶n tæng kÕt nãi chung, v¨n b¶n trªn thiÕu mét sè néi dung cÇn bæ sung: - Tªn hiÖu cña §oµn, tªn ®oµn trêng vµ tªn chi ®oµn. - Môc II vµ môc IV nªn cho vµo mét môc chung lµ: KÕt qu¶ c«ng t¸c ®oµn. - §¸nh gi¸ chung.. 2. Bµi tËp 2: a) ChuÈn bÞ t liÖu: t liÖu vÒ kÕt qu¶ xÕp lo¹i häc tËp vµ kÕt qu¶ xÕp lo¹i h¹nh kiÓm,… b) Dµn ý: PhÇn ®Çu: - Quèc hiÖu, tªn trêng, líp. - §Þa ®iÓm, ngµy… th¸ng… n¨m… - Tiêu đề báo cáo: Báo cáo tổng kết phong trào học tập và rèn luyÖn- líp (…)- n¨m häc (…). PhÇn néi dung: - §Æc ®iÓm t×nh h×nh líp..

(230) - KÕt qu¶ häc tËp. - KÕt qu¶ rÌn luyÖn. - Bµi häc kinh nghiÖm. - §¸nh gi¸ chung. PhÇn kÕt: kÝ tªn. - GV cñng cè l¹i toµn bµi vµ híng Chó ý: Ngêi viÕt nªn chän néi dung c¬ b¶n (kÕt qu¶ häc tËp vµ kÕt dÉn c«ng viÖc ë nhµ. quả rèn luyện) để viết thành những đoạn văn bản. - HS ghi chép để thực hiện. IV.Cñng cè, híng dÉn häc ë nhµ. 1) Cñng cè: Văn bản tổng kết đợc viết để nhìn nhận, đánh giá kết quả khi kết thúc một công việc nào đó. Muốn viết đợc văn bản tổng kết cần có t liệu, cần diễn đạt đúng đặc trng văn bản hành chính và cần tuân thủ theo 3 phÇn. 2) Híng dÉn häc ë nhµ - TiÕp tôc hoµn thµnh bµi tËp (2). - Tìm hiểu một số hoạt động đã qua của trờng, lớp để viết báo cáo.. Ngµy 7- 04 - 09. Tiết : 94+ 95. «n tËp v¨n häc A. Môc tiªu bµi häc. - Tæng kÕt, «n tËp mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ v¨n häc ViÖt Nam (truyÖn vµ kÞch tõ cách mạng tháng 8 – 1945 đến cuối thế kỷ XX) và văn học nớc ngoài đã học trong SGK ngữ văn lớp 12 tập II ; vận dụng một cách linh hoạt và sáng tạo những kiến thức đó. - Rèn năng lực phân tích văn học theo từng cấp độ : tác phẩm, hình tợng, ngôn ngữ văn học B- ChuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ: B¶ng phô. C- TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp..

(231) 2. Bµi cò. 3. Bµi míi. Hoạt động của GV - HS Yêu cầu cần đạt 1. Nh÷ng ph¸t hiÖn kh¸c nhau vÒ sè I. ¤n tËp v¨n häc viÖt nam phËn vµ c¶nh ngé cña ngêi d©n lao 1. Vî nhÆt (Kim L©n) vµ Vî chång A Phñ (T« Hoµi) động trong các tác phẩm Vợ nhặt Vî nhÆt Vî chång A Phñ (Kim L©n) vµ Vî chång A Phñ (T« Sè phËn T×nh c¶nh thª th¶m Sè phËn bi th¶m cña ngêi d©n Hoài). Phân tích nét đặc sắc trong t vµ c¶nh cña ngêi d©n lao miÒn nói T©y B¾c díi ¸ch ¸p tởng nhân đạo của mỗi tác phẩm. ngộ của động trong nạn đói bức, bóc lột của bọn phong (GV híng dÉn HS lËp b¶ng so kiÕn tríc c¸ch m¹ng. con ngêi n¨m 1945. T tëng Ngîi ca t×nh ngêi Ngîi ca søc sèng tiÒm tµng s¸nh. HS ph¸t biÓu tõng khÝa cao đẹp, khát vọng của con ngời và con đờng họ nh©n c¹nh. GV nhËn xÐt vµ hoµn chØnh đạo của sống và hi vọng vào tự giải phóng, đi theo cách b¶ng so s¸nh) mét t¬ng lai t¬i m¹ng. t¸c s¸ng. phÈm 2. Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi CÇn so s¸nh trªn mét sè ph¬ng diÖn tËp trung thÓ hiÖn chñ nghÜa 2. C¸c t¸c phÈm Rõng xµ nu cña anh hïng c¸ch m¹ng: + Lßng yªu níc, c¨m thï giÆc. Nguyễn Trung Thành, Những đứa + Tinh thần chiến đấu kiên cờng, bất khuất chống kẻ thù xâm lợc. con trong gia đình của Nguyễn Thi + Đời sống tâm hồn, tình cảm cao đẹp. đều viết về chủ nghĩa anh hùng cách + Nh÷ng nét đặc sắc về nghệ thuật thể hiện: nghệ thuật kể chuyện, mạng. Hãy so sánh để làm rõ những kh¸m ph¸, s¸ng t¹o riªng cña tõng nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, nghÖ thuËt x©y dùng h×nh tîng vµ tác phẩm trong việc thể hiện chủ đề những chi tiết nghệ thuật giàu ý nghĩa,... chung đó. (GV híng dÉn HS so s¸nh trªn 3. ChiÕc thuyÒn ngoµi xa cña NguyÔn Minh Ch©u mét sè ph¬ng diÖn. HS th¶o luËn Quan niệm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu đợc gửi gắm qua vµ ph¸t biÓu ý kiÕn. truyÖn ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi xa rÊt phong phó vµ s©u s¾c: 3. Quan niÖm nghÖ thuËt cña + Cuéc sèng cã nh÷ng nghÞch lÝ mµ con ngêi buéc ph¶i chÊp Nguyễn Minh Châu đợc gửi gắm nhËn, "sèng chung" víi nã. qua truyÖn ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi + Muèn con ngêi tho¸t ra khái c¶nh ®au khæ, t¨m tèi, man rî cÇn xa? cã nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc chø kh«ng ph¶i chØ lµ thiÖn chÝ hoÆc (GV gîi cho HS nhí l¹i bµi häc. các lí thuyết đẹp đẽ nhng xa rời thực tiễn. HS suy nghÜ vµ ph¸t hiÖn. + Nhan đề Chiếc thuyền ngoài xa giống nh một gợi ý về khoảng cách, về cự li nhìn ngắm đời sống mà ngời nghệ sĩ cần coi trọng. Khi quan s¸t tõ "ngoµi xa", ngêi nghÖ sÜ sÏ kh«ng thÓ thÊy hÕt nh÷ng mảng tối, những góc khuất. Chủ nghĩa nhân đạo trong nghệ thuật kh«ng thÓ xa l¹ víi sè phËn cô thÓ cña con ngêi. NghÖ thuËt mµ kh«ng v× cuéc sèng con ngêi th× nghÖ thuËt pháng cã Ých g×. Ngêi nghÖ sÜ khi thùc sù sèng víi cuéc sèng, thùc sù hiÓu con ngêi th× míi có những sáng tạo nghệ thuật có giá trị đích thực góp phần cải tạo cuéc sèng.. TiÕt : 95 4. Ph©n tÝch ®o¹n trÝch vë kÞch Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt cña Lu Quang Vũ để làm rõ sự chiến thắng của lơng tâm, đạo đức đối với bản. TiÕt : 95 4. §o¹n trÝch vë kÞch Hån Tr¬ng Ba, da hµng thÞt cña Lu Quang Vò CÇn tËp trung ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau: 1) Phân tích hoàn cảnh trớ trêu của Hồn Trơng Ba qua độc thoại nội tâm, đối thoại với các nhân vật đặc biệt là đối thoại với xác anh hµng thÞt. + Tr¬ng Ba b©y giê kh«ng cßn lµ Tr¬ng Ba ngµy tríc..

(232) n¨ng cña con ngêi. (GV định hớng cho HS những ý chÝnh cÇn ph©n tÝch vµ giao viÖc cho c¸c nhãm, mçi nhãm chuÈn bị một ý- đại diện nhóm phân tÝch. GV nhËn xÐt, kh¾c s©u nh÷ng ý c¬ b¶n).. Hoạt động 2: Tổ chức ôn tập văn häc Níc ngoµi 1. ý nghĩa t tởng và đặc sắc nghệ thuËt cña truyÖn ng¾n Sè phËn con ngêi cña S«-l«-khèp. (GV yªu cÇu HS xem l¹i phÇn tæng kÕt bµi Sè phËn con ngêi, trên cơ sở đó để phát biểu thành 2 ý lín. HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t biÓu). + Tr¬ng Ba b©y giê vông vÒ, th« lç, phò phµng. + Mäi ngêi xãt xa tríc t×nh c¶nh cña Tr¬ng Ba, x¸c anh hµng thÞt cêi nh¹o Tr¬ng Ba, b¶n th©n Tr¬ng Ba v« cïng ®au khæ, d»n vÆt. 2) Phân tích thái độ, tâm trạng của Hồn Trơng Ba trong cuộc đối thoại với Đế Thích và quyết định cuối cùng của Hồn Trơng Ba để rút ra chủ đề, ý nghĩa t tởng của đoạn trích nói riêng và vở kịch nói chung. + Cuộc đối thoại với Đế Thích, đặc biệt lời thoại mang ý nghĩa t tởng của tác phẩm. + C¸i chÕt cña cu TÞ vµ nh÷ng h×nh dung cña Hån Tr¬ng Ba khi Hån nhËp vµo x¸c cu TÞ. + Quyết định cuối cùng của Hồn Trơng Ba: xin cho cu Tị sống và mình chết hẳn- ý nghĩ nhân văn của quyết định ấy. 3) Tổng hợp những điều đã phân tích, đánh giá chiều sâu triết lí và ý nghĩa t tởng của vở kịch: sự chiến thắng của lơng tâm, đạo đức đối víi b¶n n¨ng cña con ngêi. II. ¤n tËp v¨n häc Níc ngoµi 1. Sè phËn con ngêi cña S«-l«-khèp + ý nghÜa t tëng: Số phận con ngời của Sô-lô-khốp đã khiến ta suy nghĩ nhiều hơn đến số phận của từng con ngời cụ thể sau chiến tranh. Tác phẩm đã khẳng định một cách viết mới về chiến tranh: không né tránh mất m¸t, kh«ng say víi chiÕn th¾ng mµ biÕt c¶m nhËn chia sÎ nh÷ng ®au khổ tột cùng của con ngời sau chiến tranh. Từ đó mà tin yêu hơn đối với con ngời. Số phận con ngời khẳng định sức mạnh của lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm, nghị lực con ngời. Tất cả những điều đó sẽ nâng đỡ con ngời vợt lên số phận. + §Æc s¾c nghÖ thuËt: Sè phËn con ngêi cã søc rung c¶m v« h¹n cña chÊt tr÷ t×nh s©u l¾ng. Nhà văn đã sáng tạo ra hình thức tự sự độc đáo, sự xen kẽ nhịp nhµng giäng ®iÖu cña ngêi kÓ chuyÖn (t¸c gi¶ vµ nh©n vËt chÝnh). Sù hoµ quyÖn chÆt chÏ chÊt tr÷ t×nh cña t¸c gi¶ vµ chÊt tr÷ t×nh cña nh©n vật đã mở rộng, tăng cờng đến tối đa cảm xúc nghĩ suy và những liên tởng phong phú cho ngời đọc.. TiÕt : 96 2. TruyÖn ng¾n Thuèc cña Lç TÊn + Lç TÊn phª ph¸n nh÷ng c¨n bÖnh cña ngêi Trung Quèc ®Çu thÕ TiÕt : 96 kØ XX: - BÖnh u mª l¹c hËu cña ngêi d©n. - BÖnh xa rêi quÇn chóng cña nh÷ng ngêi c¸ch m¹ng tiªn phong. 2. Trong truyÖn ng¾n Thuèc, Lç TÊn phª ph¸n c¨n bÖnh g× cña ngêi + §Æc s¾c nghÖ thuËt cña t¸c phÈm: Trung Quèc ®Çu thÕ kØ XX? §Æc s¾c - Cốt truyện đơn giản nhng hàm súc. nghÖ thuËt cña t¸c phÈm? - Các chi tiết, hình ảnh đều giàu ý nghĩa tợng trựng. Đặc biệt là (GV yªu cÇu HS xem l¹i phÇn hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu, hình ảnh con đờng, hình ảnh vòng tổng kết bài Thuốc, trên cơ sở đó hoa trªn mé H¹ Du,... để phát biểu thành 2 ý lớn. HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t biÓu) - Kh«ng gian, thêi gian cña truyÖn lµ mét tÝn hiÖu nghÖ thuËt cã ý nghÜa . 3. §o¹n trÝch ¤ng giµ vµ biÓn c¶ cña Hª-ming-uª.

(233) ý nghÜa biÓu tîng trong ®o¹n trÝch ¤ng giµ vµ biÓn c¶ cña Hª3. ý nghÜa biÓu tîng trong ®o¹n ming-uª trích Ông già và biển cả của Hê+ Ông lão và con cá kiếm. Hai hình tợng mang một vẻ đẹp song ming-uª? song tơng đồng trong một tình huống căng thẳng đối lập. (GV yªu cÇu HS xem l¹i bµi ¤ng + Ông lão tợng trng cho vẻ đẹp của con ngời trong việc theo đuổi già và biển cả, trên cơ sở đó để íc mơ giản dị nhng rất to lớn của đời mình. th¶o luËn. HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t biÓu, th¶o luËn). + Con cá kiếm là đại diện cho tính chất kiêu hùng vĩ đại của tự nhiªn. + Trong mèi quan hÖ phøc t¹p cña thiªn nhiªn víi con ngêi kh«ng ph¶i lóc nµo thiªn nhiªn còng lµ kÎ thï. Con ngêi vµ thiªn nhiªn cã thể vừa là bạn vừa là đối thủ. Con cá kiếm là biểu tợng của ớc mơ vừa bình thờng giản dị nhng đồng thời cũng rất khác thờng, cao cả mà con ngời ít nhất từng theo đuổi một lần trong đời. III. Cñng cè - HÖ thèng bµi häc: - Híng dÉn vÒ nhµ: Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi - Gv: Cñng cè bµi häc..

(234)

giao an Ngu Van 12

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về