ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

PHẠM HUYỀN TRANG

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Y TẾ
CỦA MỘT SỐ CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN TẠI THÀNH PHỐ
THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

THÁI NGUYÊN - 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

PHẠM HUYỀN TRANG

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Y TẾ
CỦA MỘT SỐ CƠ SỞ Y TẾ TƯ NHÂN TẠI THÀNH PHỐ
THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Khoa học môi trường
Mã số ngành: 60440301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN NGỌC NÔNG

THÁI NGUYÊN - 2017


i

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của bản thân, xuất phát từ yêu
cầu phát sinh trong cơng việc để hình thành hướng nghiên cứu. Các số liệu nghiên
cứu này được tiến hành tại ba cơ sở y tế tư nhân tại thành phố Thái Nguyên, kết quả
trong luận văn là trung thực và chưa được ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào.
Tác giả

Phạm Huyền Trang


ii

LỜI CẢM ƠN
Luận văn này được hoàn thành theo chương trình đào tạo Cao học Khoa học
Mơi trường khố 23, giai đoạn 2015 - 2017 của Trường Đại học Nông Lâm - Đại
học Thái Nguyên.
Để hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ và tạo mọi
điều kiện thuận lợi của tập thể thầy, cô giáo Khoa Khoa học Mơi trường, Phịng
Quản lý Sau Đại học và lãnh đạo trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Đối với các cơ sở y tế tư nhân, tác giả đã nhận được những sự giúp đỡ của cán
bộ, nhân viên tại ba cơ sở tỉnh Thái Nguyên nơi mà tác giả đã đến thu thập số liệu
đề tài. Nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đối với sự giúp đỡ quý báu đó.
Tác giả xin cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của cán bộ, nhân viên Sở Y tế tỉnh Thái
Nguyên đã giúp tơi có tài liệu hồn thành luận văn.
Kết quả của luận án này không thể tách rời sự chỉ dẫn của thầy giáo hướng dẫn

khoa học là PGS. TS. Nguyễn Ngọc Nơng, người đã nhiệt tình chỉ bảo hướng dẫn
để tác giả hoàn thành luận văn này. Nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu
sắc đến thầy hướng dẫn.
Xin được cảm ơn sự khuyến khích, giúp đỡ của gia đình cùng bạn bè và đồng
nghiệp xa gần, đó là nguồn khích lệ và cổ vũ to lớn đối với tác giả trong quá trình
thực hiện và hồn thành cơng trình này.
Thái Ngun, tháng 10 năm 2017
Tác giả

Phạm Huyền Trang


iii

MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................... ix
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục tiêu của đề tài .............................................................................................. 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn.............................................................................. 3
Chương 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................ 4
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài ................................................................................ 4
1.1.1. Các khái niệm liên quan về chất thải y tế ....................................................... 4
1.1.2. Phân loại chất thải y tế ................................................................................... 6

1.1.3. Nguồn gốc phát sinh, thành phần và đặc tính của chất thải y tế ...................... 7
1.1.4. Ảnh hưởng của CTRYT đến sức khỏe cộng đồng và môi trường ................... 9
1.1.4.1. Ảnh hưởng của chất thải y tế tới sức khỏe ................................................... 9
1.1.4.2. Ảnh hưởng của chất thải y tế tới môi trường ............................................. 11
1.2. Cơ sở pháp lý liên quan đến quản lý chất thải y tế và quản lý chất thải rắn ..... 13
1.3. Thực trạng thu gom, xử lý chất thải rắn y tế của các cơ sở y tế tư nhân trên
Thế giới và Việt Nam ............................................................................................ 15
1.3.1. Thực trạng thu gom, xử lý chất thải rắn y tế của các cơ sở y tế tư nhân
trên Thế giới .......................................................................................................... 15
1.3.2. Hiện trạng quản lý và xử lý chất thải rắn y tế của các cơ sở y tế tư nhân
tại Việt Nam .......................................................................................................... 19
1.4.

Hiện trạng quản lý và xử lý chất thải rắn y tế của cơ sở y tế tư nhân tại

Thái Nguyên .......................................................................................................... 24


iv

1.5. Các biện pháp và công nghệ xử lý chất thải rắn y tế ........................................ 29
1.5.1. Mơ hình xử lý CTR y tế ............................................................................... 29
1.5.2. Các phương pháp xử lý CTRYT .................................................................. 29
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ..................................................................................................... 32
2.1.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 32

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 32

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 32
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ................................................................... 32
2.3.

Nội dung nghiên cứu ................................................................................... 33

2.3.1. Tổng quan về các cơ sở y tế tư nhân được lựa chọn nghiên cứu ................... 33
2.3.2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải rắn y tế của ba cơ sở y tế
tư nhân Thái Nguyên ............................................................................................. 33
2.3.3. Đánh giá công tác quản lý chất thải rắn y tế của ba cơ sở y tế thông qua
ý kiến cán bộ y tế và bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân ................................... 33
2.3.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý CTRYT của
ba cơ sở nghiên cứu ............................................................................................... 33
2.4.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 33

2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp........................................................... 33
2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp ............................................................ 34
2.4.3. Phương pháp khảo sát thực địa .................................................................... 34
2.3.4. Phương pháp phân tích các bên liên quan..................................................... 35
2.3.5. Phương pháp xác định rác thải phát sinh ...................................................... 35
2.3.6. Phương pháp tổng hợp phân tích và xử lý số liệu ......................................... 35
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................. 36
3.1. Tổng quan về các cơ sở y tế tư nhân được lựa chọn nghiên cứu ...................... 36
3.1.1. Địa điểm, quy mô bệnh viện ........................................................................ 36
3.1.2. Chức năng hoạt động của các cơ sở nghiên cứu ........................................... 37
3.1.3. Cơ cấu tổ chức hoạt động của các cơ sở nghiên cứu ..................................... 37



v

3.2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải rắn y tế của ba cơ sở y
tế tư nhân .............................................................................................................. 39
3.2.1. Ngun liệu thơ và hóa chất sử dụng trong quá trình hoạt động ................... 39
3.2.2. Nguồn gốc phát sinh chất thải y tế của ba cơ sở nghiên cứu ......................... 40
3.2.3. Thực trạng công tác thu gom chất thải rắn y tế của ba cơ sở nghiên cứu ...... 51
3.2.4. Thực trạng công tác xử lý chất thải rắn y tế của ba cơ sở nghiên cứu ........... 56
3.3. Đánh giá công tác quản lý chất thải rắn y tế của ba cơ sở y tế thông qua ý
kiến cán bộ y tế và bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân ...................................... 58
3.3.1. Đánh giá thông qua cán bộ y tế .................................................................... 58
3.3.2. Đánh giá thông qua bệnh nhân và người nhà bệnh nhân ............................... 62
3.3.3. Đánh giá tình trạng mơi trường và cơng tác quản lý CTRYT của ba cơ
sở nghiên cứu dựa trên phiếu điều tra và quan sát thực tế ...................................... 64
3.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý CTRYT của ba
cơ sở nghiên cứu ................................................................................................... 68
3.4.1. Giải pháp trong hoạt động thu gom, lưu trữ và xử lý CTRYT ...................... 68
3.4.2. Giải pháp trong công tác quản lý nhân lực ................................................... 70
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .................................................................................. 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 74
PHẦN PHỤ LỤC ................................................................................................. 78


vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT

Từ viết tắt


Giải thích

1

BVĐKAP

Bệnh viện Đa khoa An Phú

2

BVĐKTT

Bệnh viện Đa khoa Trung tâm

3

CN

Chủ nhật

4

Công ty CPMT & CTĐT Công ty Cổ phần môi trường và cơng trình đơ thị

5

CTR

Chất thải rắn


6

CTRSH

Chất thải rắn sinh hoạt

7

CTYT

Chất thải y tế

8

CTRYT

Chất thải rắn y tế

9

CTRYTNH

Chất thải rắn y tế nguy hại

10 CTTC

Chất thải tái chế

11 TNHH


Tráỹ/Y tá/Điều dưỡng
- Dân xung quanh bệnh viện
- Không biết
Khác: .........................................................................................................................
7. Anh (chị) thấy khn viên bệnh viện có hiện tượng rác thải vứt bừa bãi khơng:
Có

Khơng


92

Nếu có, xin hỏi anh (chị) gồm những loại rác thải nào:
- Rác thải sinh hoạt (túi nilon, vỏ lon, thức ăn thừa,…)
- Rác thải y tế nguy hại (kim tiêm, bơng băng dính máu,…)
Khác: .........................................................................................................................
8. Cần làm gì để tình trạng vệ sinh buồng bệnh/ khoa phịng bệnh viện được tốt hơn:
- Vệ sinh thu gom thường xuyên
- Thu gom hàng ngày và khi đầy thùng
- Thường xuyên kiểm tra buồng bệnh
Khác: .........................................................................................................................
Xin chân thành cảm ơn Anh (chị) đã cộng tác với chúng tôi./.
……………., ngày……tháng……năm 201…

XÁC NHẬN CỦA
NGƯỜI CUNG CẤP

ĐIỀU TRA VIÊN



93

PHỤ LỤC 2
DANH MỤC VÀ MÃ CHẤT THẢI Y TẾ

(Ban hành kèm theo Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày
31/12/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường)
B. Danh mục chất thải y tế thông thường được phép thu gom phục vụ mục đích
tái chế
TT

Loại chất thải

Yêu cầu

I

Chất thải là vật liệu giấy

1

Giấy, báo, bìa, thùng các-tơng, vỏ Khơng chứa yếu tố lây nhiễm hoặc đặc
hộp thuốc và các vật liệu giấy

tính nguy hại khác vượt ngưỡng chất
thải nguy hại

II

Chất thải là vật liệu nhựa


1

- Các chai nhựa đựng thuốc, hóa Khơng chứa yếu tố lây nhiễm
chất khơng thuộc nhóm gây độc tế
bào hoặc khơng có cảnh báo nguy
hại từ nhà sản xuất.
- Các chai, lon nước giải khát Không thải ra từ các phòng điều trị
bằng nhựa và các đồ nhựa sử dụng cách ly
trong sinh hoạt khác

2

Các chai nhựa, dây truyền, bơm Không chứa yếu tố lây nhiễm
tiêm (không bao gồm đầu sắc nhọn)

III
1

Chất thải là vật liệu kim loại
Các chai, lon nước uống giải khát Không thải ra từ các phòng điều trị
và các vật liệu kim loại khác

IV

cách ly

Chất thải là vật liệu thủy tinh
Các chai, lọ thủy tinh thải bỏ đã Chứa đựng các loại thuốc, hóa chất
chứa đựng các loại thuốc, hóa chất khơng thuộc nhóm gây độc tế bào hoặc

có cảnh báo nguy hại từ nhà sản xuất


94

PHỤ LỤC 3
HƯỚNG DẪN PHÂN LOẠI, THU GOM CHẤT THẢI RẮN Y TẾ

TT

Loại chất thải

Thùng

Túi

Túi

Túi

đựng vật

màu

màu

màu

sắc nhọn


vàng

đen

xanh

1

Kim tiêm

x

2

Kim bướm

x

3

Lưỡi dao mổ

x

4

Lưỡi dao cạo

x


5

Kim chọc dò

x

6

Các vật sắc nhọn khác

x

7

Pipét, ống mao dẫn, lam kính

x

8

Ống xét nghiệm

x

9
10
11
12

Mọi chất thải thấm máu và các dịch sinh

hoạt khác của bệnh nhân
Mọi chất thải sinh hoạt từ khoa thận
nhân tạo
Bộ

dây

truyền

máu,

truyền

plasma (bao gồm cả túi đựng)
Mọi chất thải phát sinh từ các buồng
cách ly

x
x
x
x

13

Bông băng thầm máu

x

14


Giẻ lau thấm máu

x

15

Găng y tế

x

16

Catheter bằng nhựa

x

17
18

Ống hút đờm, ống thông tiểu, ống
thông dạ dày
Các ống dẫn lưu

x
x


95

19

20

Lọ, ống thuốc và các vật dụng khác sử

x

dụng trong liệu pháp hoá học
Các bệnh phẩm thừa hoặc chất thải
động vật thí nghiệm

x

Các vật dụng ni cấy, lưu giữ, các tác
21

nhân lây nhiệm và những thiết bị sử
dụng trong nuôi cấy tiêm chủng hoặc

x

các loại môi trường nuôi cấy
22

Bất kỳ loại nào trong số những loại trên
sử dụng trong khoa phóng xạ

x

23


Bơng băng khơng thấm máu

24

Giẻ lau

x

25

Mũ, mạng dùng một lần

x

26

Dây truyền dịch, túi truyền dịch khơng
thấm máu

x

x

Bình lọ khơng dính dịch cơ thế (ví du:
27

vỏ lọ thuốc khơng phải để sử dụng

x


trong hố trị liệu)
28
29
30

Đồ vải khơng thấm dịch cơ thể
Chất thải phát sinh từ nhà ăn, thức
uống thừa nói chung
Giấy, bao bì và các chất thải sinh
hoạt khác.

x
x
x

(Nguồn: Bệnh viện Chợ Rẫy)


96

MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA
CƠNG TÁC QUẢN LÝ CTRYT CỦA 3 CƠ SỞ Y TẾ NGHIÊN CỨU

H1.Phòng xét nghiệm
PKĐK HN-TN

H2.Thu gom rác thải
PKĐK HN-TN

H3. Nơi lưu giữ rác PK

HNTN

H4. Thùng đựng rác thải
y tế PKĐK HN-TN

H5. Chất thải sắc nhọn
PKĐK HN-TN

H6.Cơng nhân VSMT
trước PKĐK HN-TN

H7. Thùng rác phịng đẻ
BVĐKTT

H8. Kim tiêm đã sử dụng
BVĐKTT

H9.Găng tay, kim tiêm đã
sử dụng BVĐKTT


97

H10. Nơi lưu giữ CTRYT

H11. Thùng bảo ôn

H12. Cân CTRYT tại

BVĐKTT


BVĐKTT

BVĐKTT

H13. Phòng xét nghiệm

H14.Chai đựng bơm kim

BVĐKAP

tiêm BVĐKAP

H15.Chai đựng bơm kim
tiêm BVĐKAP

H16.Hộ lý thu gom rác thải
BVĐKAP

H17. Nơi lưu giữ CTRYT
BVĐKAP

H18. Nơi lưu giữ CTTC
BVĐKAP


98

H19. Nơi tập kết rác gần
BVĐKTWTN


H20. Cân CTRYT tại

H21. Bán CTTC cho

BVĐKAP

người mua ve chai

H22. Xilanh lẫn vào CTTC

H23. CTTC của
BVĐKAP