ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

CHU THỊ NGỌC DUNG

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CHÈ
CHO HỘ NƠNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN PHÍA TÂY
THÀNH PHỐ THÁI NGUN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
-------------------------------------

CHU THỊ NGỌC DUNG

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CHÈ
CHO HỘ NƠNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN PHÍA TÂY
THÀNH PHỐ THÁI NGUN
Chun ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 8 62 01 15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Đinh Ngọc Lan

THÁI NGUYÊN - 2018

i
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong q trình
nghiên cứu đều được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn
Chu Thị Ngọc Dung


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn tôi đã nhận được sự quan
tâm hướng dẫn giúp đỡ của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm dạy bảo của các thầy cô giáo
trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, xin chân thành cảm ơn đến UBND
tỉnh Thái Ngun đã giúp đỡ tơi hồn thành luận văn một cách tốt nhất.
Đặc biệt tôi xin được gửi lời cảm ơn tới PGS. TS. Đinh Ngọc Lan đã
trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho tơi trong q trình thực tập để tơi
hồn thành tốt luận văn này. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị,
bạn bè đã tạo điều kiện và khích lệ tơi hồn thành luận văn.
Thái Nguyên, ngày

tháng năm 2018

Tác giả
Chu Thị Ngọc Dung



iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii
MỤC LỤC ......................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. iv
DANH MỤC HÌNH ............................................................................................ v
MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 2
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................ 3

1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 3
1.1.1. Khái niệm về hiệu quả kinh tế ........................................................................3
1.1.2. Bản chất của hiệu quả kinh tế .........................................................................4
1.1.3. Khái niệm về yếu tố đầu vào, đầu ra ..............................................................5
1.1.4. Đặc điểm của cây chè ......................................................................................6
1.1.5. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của sản xuất chè ...................................................6
1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ......................................................................... 13
1.2.1. Tình hình phát triển sản xuất chè trên thế giới ............................................13
1.2.2. Tình hình sản xuất chè tại Việt Nam ............................................................14
Chương 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... 19

2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................... 19
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................19
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................19

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 19
2.2.1. Phương pháp chọn điểm và chọn mẫu nghiên cứu......................................19
2.2.2. Phương pháp điều tra thu thập thông tin ......................................................20
2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu............................................................21


iv
2.2.4. Phương pháp so sánh .....................................................................................22
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích ................................................................ 22
2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình sản xuất của hộ..........................................22
2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất chè ....................................23
Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................... 25

3.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội của TP Thái Nguyên........ 25
3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên .........................................................................25
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của Thành phố Thái Nguyên .............................29
3.1.3. Tình hình phát triển kinh tế nông thôn của thành phố Thái Nguyên .........33
3.1.4. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát triển sản
xuất chè của thành phố Thái Nguyên ..........................................................36
3.2. Thực trạng phát triển sản xuất trên địa bàn thành phố Thái Nguyên....... 38
3.2.1. Tình hình chung về sản xuất chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên .....38
3.2.2. Tình hình chung của nhóm hộ nghiên cứu...................................................41
3.3. Định hướng và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản
xuất chè tại 3 xã phía Tây Thành phố Thái Nguyên ............................. 50
3.3.1. Những quan điểm, căn cứ về phát triển sản xuất chè ở thành phố
Thái Nguyên .................................................................................................50
3.3.2. Định hướng, mục tiêu phát triển sản xuất chè TPTN đến năm 2020 .........52
3.3.3. Những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản xuất chè ở thành phố
Thái Nguyên ..................................................................................................53
3.3.4. Kiến nghị ............................................................................................... 63

KẾT LUẬN ..................................................................................................... 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 66
PHỤ LỤC ........................................................................................................ 68


v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1:

Cơ cấu sử dụng đất của Thành Phố qua các năm từ 2014 - 2016....... 28

Bảng 3.2:

Tình hình dân số và lao động của Thành phố qua 3 năm ......... 29

Bảng 3.3:

Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội Thành phố Thái Nguyên
2014-2016 ................................................................................. 30

Bảng 3.4.

Diện tích và sản lượng chè Thành Phố Thái Nguyên giai
đoạn 2014 - 2016 ...................................................................... 40

Bảng 3.5:

Tình hình nhân lực của hộ ........................................................ 41

Bảng 3.6:


Phương tiện sản xuất chè của hộ .............................................. 42

Bảng 3.7:

Tình hình đất sản xuất của hộ ................................................... 43

Bảng 3.8:

Tình hình sản xuất chè của hộ .................................................. 44

Bảng 3.9:

Chi phí sản xuất chè của hộ ...................................................... 46

Bảng 3.10:

Kết quả sản xuất chè của hộ ..................................................... 47

Bảng 3.11:

Hiệu quả sản xuất chè của hộ ................................................... 48

Bảng 3.12:

Dự kiến trồng mới chè 2017 - 2020 .......................................... 54

Bảng 3.13:

Dự kiến trồng phục hồi chè 2017 - 2020 .................................. 55


Bảng 3.14:

Dự kiến diện tích, năng suất, sản lượng chè kinh doanh
giai đoạn 2017-2020 ................................................................. 55
DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1. Bản đồ hành chính Thành Phố Thái Nguyên .................................. 25


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chè là cây công nghiệp dài ngày, được trồng khá phổ bến trên thế giới,
tiêu biểu là một số quốc gia thuộc khu vực Châu Á như: Trung Quốc, Nhật
Bản, Việt Nam… Nước chè là thức uống tốt, rẻ tiền hơn cà phê, ca cao, có tác
dụng giải khát, chống lạnh, khắc phục sự mệt mỏi của cơ thể, kích thích hoạt
động của hệ thần kinh, hệ tiêu hóa và chữa một số bệnh đường ruột. Chính vì
những đặc tính ưu việt trên chè đã trở thành một đồ uống phổ thông với nhu
cầu tiêu thụ ngày càng tăng trên toàn thế giới. Đây chính là lợi thế tạo điều
kiện cho việc sản xuất chè ngày càng phát triển.
Việt Nam là một trong những nước có điều kiện tự nhiên thích hợp cho
cây chè phát triển. Lịch sử trồng chè của nước ta đã có từ lâu, chè cho năng
suất sản lượng tương đối ổn định và có giá trị kinh tế, tạo việc làm cũng như
thu nhập cho người lao động, đặc biệt là các tỉnh trung du và miền núi.
Thái Nguyên là một thành phố trung du và miền núi Bắc Bộ, có diện tích
chè lớn thứ 2 trên cả nước. Do thiên nhiên ưu đãi về thổ nhưỡng đất đai, nguồn
nước, thời tiết khí hậu, rất phù hợp với cây chè. Vì vậy nguyên liệu chè búp
tươi ở Thái Nguyên có phẩm cấp, chất lượng rất cao. Người sản xuất chè của
tỉnh Thái Nguyên đã có những kỹ thuật chăm sóc, thu hái và chế biến chè rất

tinh xảo, với đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân nghề chè, bằng những
công cụ chế biến thủ công, truyền thống đã tạo nên những sản phẩm chè cánh
đẹp, thơm hương chè, hương cốm, có vị chát vừa phải, đượm ngọt, đặc trưng
của chè Thái Nguyên, với chất lượng và giá trị cao; 100% sản phẩm chè là sản
phẩm chè xanh, chè xanh cao cấp, chủ yếu tiêu thụ nội địa và có xuất khẩu.
Tuy vậy, nguồn chè cung cấp để sản xuất thì vẫn cịn rất hạn chế về chất
lượng, mẫu mã dẫn tới giá thành của chè xuất khẩu của Việt Nam nói chung và
Thái Nguyên nói riêng có giá thấp hơn so với giá thị trường thế giới.
Khu vực phía Tây thành phố gồm các xã: Thịnh Đức, Tân Cương,
Quyết Thắng, Phúc Xuân và Phúc Trìu. Với lợi thế có 25 km2 mặt nước của


2
Hồ Núi Cốc, hàng trăm quả đồi bát úp xanh ngát cây rừng, chè. Cây chè được
địa phương xác định là cây mũi nhọn để phát triển triển kinh tế của địa
phương, cây chè được phân bổ nhiều ở 3 xã Tân Cương, Phúc Xn và Phúc
Trìu. Do có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho cây chè sinh trưởng và phát triển,
từ lâu 3 xã Tân Cương, Phúc Xuân và Phúc Trìu đã được biết đến như một
vùng chè nổi tiếng của Việt Nam nói chung và Thái Nguyên nói riêng.
Tuy nhiên, sản xuất chè ở đây vẫn mang tính chất nhỏ lẻ, sản phẩm chè
làm ra tính cạnh tranh không cao, chủ yếu là kinh tế hộ. Người dân chỉ biết
trồng, chăm sóc, thu hái và sản phẩm làm ra có giá bấp bênh, phụ thuộc vào
thị trường, bị tư thương ép giá. Xuất phát từ những vấn đề trên, học viên tiến
hành nghiên cứu đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất chè cho hộ
nông dân trên địa bàn phía Tây Thành phố Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Hệ thống hoá lý luận và thực tiễn về sản xuất chè và hiệu quả kinh tế
nói chung, của cây chè nói riêng trong phát triển sản xuất kinh doanh.
- Đánh giá thực trạng phát triển và hiệu quả sản xuất chè ở Thành
phố Thái Nguyên, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế về mặt hiệu quả sản

xuất chè.
- Đề xuất một số phương hướng và giải pháp kinh tế chủ yếu, nhằm
nâng cao hiệu quả kinh tế của cây chè.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài là cơng trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực,
là tài liệu giúp thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên xây dựng quy
hoạch và kế hoạch nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất chè trên địa
bàn thành phố.
Đề tài là tài liệu tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương tự
trong công tác nâng cao hiệu quả sản xuất chè.