de cuong dia 10

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (111.52 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 1: Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản

I.Một số khái niệm:

- Khái niệm bản đồ: Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ một phần hay toàn bộ bề mặt trái 
đất lên mặt phẳng, trên cơ sở toán học nhất định nhằm thể hiện các đối tượng địa 
lí tự nhiên, kinh tế - xã hội và mối quan hệ giữa chúng.

- Phép chiếu hình bản đồ là cách biểu thị mặt cong của Trái Đất lên một mặt 
phẳng, để mỗi điểm trên mặt cong tương ứng với một điểm trên mặt phẳng.
II. Một số phép chiếu hình bản đồ cơ bản:

- Có ba phép chiếu hình bản đồ cơ bản:
 + Phép chiếu phương vị

+ Phép chiếu hình nón
 + Phép chiếu hình trụ
1)Phép chiếu phương vị.
a) Khái niệm

_Phép chiếu phương vị là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của mặt 
cầu lên mặt phẳng.

_Có 3 phép chiếu :

+ Phép chiếu phương vị đứng.
+ Phép chiếu phương vị ngang.
+Phép chiếu phương vị nghiêng.
b) Phép chiếu phương vị đứng.

_Kinh tuyến là những đường thẳng đồng quy tại cực, các vĩ tuyến là những đường 
tròn đồng tâm tại cực.

_Càng ra xa cực các vĩ tuyến càng dãn ra.

_Khu vực chính xác : trung tâm cảu bản đồ, càng xa cực càng kém chính xác.
_Khu vực thường được thể hiện là khu vực xung quanh cực và vùng bán cầu Bắc, 
Nam.

2)Phép chiếu hình nón.
a) Khái niệm

_Phép chiếu hình nón là phép chiếu thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của địa cầu 
lên mặt chiếu sau đó triển khai mặt chiếu hình nón ra mặt phẳng.

_Có 3 phép chiếu:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

+Phép chiếu hình nón ngang.
+Phép chiếu hình nón nghiêng.

_Kinh tuyến là các đường thẳng đồng quy tại cực, vĩ tuyến là những đường trịn 
đồng tâm.

_Khu vực chính xác nhất là vĩ tuyến tiếp xúc với mặt chiếu.
_Khu vực trải dài theo vĩ tuyến, khu vực ôn đới.

VD: Liên bang Nga, Trung Quốc, Hoa Kì.
3) Phép chiếu hình trụ

a) Khái niệm.

Phép chiếu hình trụ là phép chiếu thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của địa cầu

lên mặt chiếu là hình trụ, sau đó triển khai mặt trụ ra mặt phẳng.

_Có 3 phép chiếu:

+Phép chiếu hình trụ đứng.
+Phép chiếu hình trụ ngang
+Phép chiếu hình trụ nghiêng.
b) Phép chiếu hình trụ đứng

_Kinh tuyến và vĩ tuyến đều là những đường thẳng song song.

_Khu vực chính xác nhất là đường xích đạo, càng xa xích đạo các vĩ tuyến càng bị 
dãn nhiều.

_Dùng để vẽ bản đồ thế giới hoặc các khu vực gần xích đạo.

BÀI 2: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THỂ HIỆN CÁC ĐỐI

TƯỢNG ĐỊA LÍ TRÊN BẢN ĐỒ.

Phương

pháp Đối tượng biểu hiện Khả năng biểu hiện Ví dụ
Kí hiệu

+Kí hiệu
hình học.
+Kí hiệu
chữ.

+Kí hiệu

tượng hình.

Là các đối tượng
địa lí phân bố theo
những điểm cụ thể.

Vị trí, số lượng, cấu
trúc, chất lượng và
động lực phát triển
của đối tượng địa lí.

Điểm dân cư, hải cảng,
mỏ khống sản,...

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

đường
chuyển
động

các đối tượng, hiện
tượng Địa lí.

lượng, khối lượng
của các đối tượng di
chuyển.

luồng di dân,...

Chấm
điểm

Là các đối tượng,
hiện tượng địa lí
phân bố phân tán, lẻ
tẻ.

Sự phân bố, số lượng
của đối tượng, hiện
tượng địa lí.

Số dân, đàn gia súc,...

Bản đồ,
biểu đồ

Là giá trị tổng cộng
của một hiện tượng
địa lí trên một đơn vị
lãnh thổ.

Thể hiện được số
lượng, chất lượng,
cơ cấu của đối
tượng.

Cơ cấu cây trồng, thu
nhập GDP của các
tỉnh, thành phố,...

BÀI 3: SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TRONG HỌC TẬP VÀ ĐỜI

SỐNG.

I. Vai trò của bản đồ trong học tập và đời sống
1. Trong học tập:

- Bản đồ là phương tiện không thể thiếu trong học tập (học tại lớp, học ở nhà, để 
kiểm tra).

- Qua bản đồ có thể xác định được vị trí của một địa điểm, mối quan hệ giữa các 
thành phần địa lí, đặc điểm của các đối tượng địa lí....

2. Trong đời sống:

- Là phương tiện được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày.
- Phục vụ trong các ngành kinh tế, quân sự...

II. Sử dụng bản đồ, Atlat trong học tập:
1.Một số lưu ý trong quá trình học tập.

_Chọn bản đồ phù hợp với mục đích nghiên cứu.
_Đọc bản chú thích, nắm được hệ thống kí hiệu, tỉ lệ.
_Xác định hướng của bản đồ.

2. Cách đọc bản đồ:

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Xem các kí hiệu trên bản đồ.

- Xác định phương hướng trên bản đồ.

- Tìm hiểu mối quan hệ giữa các yếu tố địa lí trên bản đồ.

BÀI 5: VŨ TRỤ, HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẤT. HỆ QUẢ

CỦA CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI

ĐẤT.

I)-Khái quát về vũ trụ, hệ mặt trời, trái đất trong hệ mặt trời.
1)-Vũ trụ

Vũ trụ là khoảng không gian vô tận chứa hàng trăm tỉ thiên hà, mỗi thiên hà là một
tập hợp các thiên thể: ngôi sao, hành tinh, vệ tinh, thiên thạch, sao chổi,…

Thiên hà chứa mặt trời và các hành tinh trong Hệ mặt trời được gọi là Dải Ngân
Hà.

2)-Hệ mặt trời.

_Hệ mặt trời là tập hợp các thiên thể trong Dải ngân hà
_Bao gồm:

+Mặt trời ở trung tâm.

+Các thiên thể, hành tinh : thủy tinh, kim tinh, trái đất, hỏa tinh, mộc tinh, thổ tinh,
thiên vương tinh, hải vương tinh.

3)-Trái đất trong hệ mặt trời.

_Là hành tinh thứ 3 trong hệ mặt trời.
_Khoảng cách : 149,6 triệu km.

_Cùng với sự tự quay, trái đất nhận được lượng nhiệt và ánh sáng phù hợp để sự

sống tồn tại và phát triển.

_Có hai sự vận động chính là sự tự quay quanh trục,hướng quay, và chuyển động
tịnh tiến xung quanh mặt trời

II)-Hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục của trái đất.
1)-Sự luân phiên ngày đêm.

_Do trái đất có dạng khối cầu và một phần của trái đất tự quay quanh trục nên mọi
nơi trên trái đất đều được mặt trời chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối nên trên trái
đất sẽ có một phần là ngày và một phần là đêm.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

 Giờ địa phương.

+Là giờ tính theo độ cao mặt trời, trong cùng một thời điểm ở các kinh tuyến khác
nhau, và độ cao mặt trời khác nhau.

 Giờ múi.

Giờ múi là giờ thống nhất cho một múi gọi là giờ múi, Giờ này được lấy theo kinh
tuyến chính giữa của múi. Việt Nam thuộc múi giờ số 7

Giờ GMT là giờ ở múi số 0

 Đường chuyển ngày quốc tế.

Người ta quy định lấy kinh tuyến 1800 qua giữa múi giờ số 12 ở Thái Bình Dương 
làm đường chuyển ngày quốc tế. Nếu đi từ phía Tây sang phía Đơng qua kinh
tuyến 1800 thì lùi lại một ngày lịch, cịn nếu đi từ phía Đơng sang phía Tây qua 
kinh tuyến 1800 thì tăng thêm một ngày lịch.

3)-Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể.

Trái Đất tự quay với vận tốc rất lớn, do vậy các vật thể chuyển động trên bề mặt
Trái Đất sẽ bị lệch hướng so với chuyển động ban đầu ( vì phải giữ nguyên chuyển
động theo hướng ban đầu theo quán tính). Lực làm lệch hướng đó được gọi là lực
Criolit. Ở bán cầu Bắc, vật chuyển động lệch về phía bên phải, ở bán cầu Nam vật
chuyển động lệch về phía bên trái.

BÀI 6: HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH MẶT

TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT.

I)-Chuyển động biểu kiến hàng năm của Trái Đất.

_Chuyển động biểu kiến hàng năm của mặt trời là chuyển động nhìn thấy nhưng
khơng có thật của mặt trời trong vùng nội chí tuyến.

_Nguyên nhân : Do trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc
66033’ và khi TRái Đất chuyển động quanh mặt trời thì Trái Đất khơng đổi phương
nghiêng.

II)-Các mùa trong năm.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

tùy theo vị trí của trái đất trong quỹ đạo chuyển động quanh mặt trời nên sinh ra
những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu nên sinh ra hiện tượng mùa.

_Các mùa trong năm:

+Mùa xuân từ 4 hoặc 5 – 2(lập xuân) đến 5 hoặc 6-5 (lập hạ).
Mùa xuân bắt đầu từ 21 – 3 ( xuân phân ).

+Mùa hạ từ 5 hoặc 6 – 5 (lập hạ) đến 7 hoặc 8 – 8 (lập thu).
Mùa hạ bắt đầu từ 22 – 6 (hạ chí).

+Mùa thu từ 7 hoặc 8 – 8 (lập thu) đến 7 hoặc 8 – 11 (lập đông).
Mùa thu bắt đầu từ 23 – 9 (thu phân).

+Mùa đông từ 7 hoặc 8 – 11 (lập đông) đến 4 hoặc 5 – 2 (xuân phân).
III)-Ngày, Đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.

_Trong khi chuyển động quanh mặt trời, do trục Trái Đất nghiêng và không đổi
phương nên tùy vị trí Trái Đất trên quỹ đạo mà ngày, đêm dài ngắn theo mùa và
theo vĩ độ.

_Mùa xuân: Ngày dài hơn đêm. Riêng ngày 21 – 3 thời gian ban ngày bằng thời
gian ban đêm, bằng 12 giờ ở mọi nơi.

_Mùa hạ: Ngày vẫn dài hơn đêm, khi mặt trời cang gần xích đạo ngày càng ngắn
dần, đêm càng dài dần.Ngày 22 – 6 thời gian ban ngày bằng thời gian ban đêm.
_Mùa thu: Ngày ngắn hơn đêm. Riêng ngày 23 – 9 ngày dài bằng đêm.

_Mùa đông: Ngày vẫn ngắn hơn đêm. Khi mặt trời càng gần Xích đạo thì ngày dài
dần, đêm ngắn dần. Ngày 21 – 12 có thời gian ban ngày ngắn nhất, thời gian ban
đêm dài nhất trong năm.

_Ở Xích Đạo, quanh năm có thời gian ngày và đêm bằng nhau. Càng xa Xích Đạo
thời gian ngày và đêm chênh lệch nhiều. Từ vịng cực có hiện tượng ngày hoặc
đêm dài suốt 24 giờ . Càng gần cực số ngày, đêm đó càng tăng. Riêng ở 2 cực có 6
tháng ngày, 6 tháng đêm.