TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA DI SẢN VĂN HÓA

NGUYỄN VĂN HIỂN

HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN
CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH BẢO TÀNG HỌC
Mã số: 52320305

Người hướng dẫn:

THS. PHẠM THU HẰNG

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành Khóa luận tốt nghiệp Đại học ngành Bảo tàng học với đề
tài “Hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình” em
xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các Thầy Cơ giảng viên Khoa Di sản văn
hóa - Trường Đại học Văn Hóa Hà Nội đã trang bị cho em những kiến thức
quý báu trong quá trình học tập tại Nhà trường.
Em xin được gửi lời cảm ơn đặc biệt tới Th.S Phạm Thu Hằng đã tận
tình hướng dẫn chi tiết, chu đáo em trong suốt quá trình thực hiện Khóa luận
này.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các cán bộ, nhân viên Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình đã tận tình chỉ dẫn, tạo điều kiện, giúp đỡ em trong thời
gian thực hiện Khóa luận.

Mặc dù đã cố gắng hết sức để hoàn thành việc nghiên cứu đề tài này
nhưng chắc chắn Khóa luận khơng tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các
Thầy Cơ tận tình chỉ bảo, hướng dẫn để em có thể hồn thiện bản Khóa luận
một cách tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 1 năm 2016
Sinh viên
Nguyễn Văn Hiển


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH VÀ VẤN ĐỀ THU HÚT
KHÁCH THAM QUAN ................................................................................. 5
1.1. KHÁI QUÁT VỀ BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH ................................. 5
1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình ........... 5
1.1.2. Đặc trưng, chức năng của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình ............................... 7
1.1.3. Các hoạt động nghiệp vụ của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình........................ 14
1.2. BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH VỚI HOẠT ĐỘNG THU HÚT
KHÁCH THAM QUAN ................................................................................. 25
1.2.1. Vấn đề thu hút khách tham quan của bảo tàng ..................................... 25
1.2.2. Tầm quan trọng của hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng
tỉnh Ninh Bình ................................................................................................. 30
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM
QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH ........................................... 32
2.1. HIỆN VẬT – CƠ SỞ TẠO NÊN KHẢ NĂNG THU HÚT KHÁCH
THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH ................................. 32
2.1.1. Hệ thống hiện vật .................................................................................. 32
2.1.2. Một số sưu tập hiện vật tiêu biểu .......................................................... 39
2.2. KHÁCH THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH ........... 42

2.2.1. Số lượng khách tham quan Bảo tàng .................................................... 42
2.2.2. Đối tượng khách tham quan Bảo tàng................................................... 43
2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN CỦA
BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH .................................................................... 45
2.3.1. Các hoạt động giáo dục - phục vụ khách tham quan ............................ 45
2.3.2. Các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu về Bảo tàng ............................. 48
2.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM
QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH .............................................. 50
2.4.1. Phương pháp đánh giá ........................................................................... 50
2.4.2. Kết quả đánh giá.................................................................................... 52
CHƯƠNG 3. NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THU HÚT
KHÁCH THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH .............. 65
3.1. ĐIỀU KIỆN TIẾN HÀNH HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM


QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH .............................................. 65
3.1.1. Điều kiện thuận lợi ................................................................................ 65
3.1.2. Hạn chế.................................................................................................. 68
3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THU HÚT
KHÁCH THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH .................. 69
3.2.1. Tăng cường nghiên cứu, tìm hiểu nhu cầu khách tham quan ............... 69
3.2.2. Nâng cao chất lượng các hoạt động nghiệp vụ làm tiền đề cho việc thu
hút và phục vụ khách tham quan ..................................................................... 73
3.2.3. Hoàn thiện và đổi mới hệ thống trưng bày thường xuyên của Bảo tàng
......................................................................................................................... 79
3.2.4. Nâng cao chất lượng công tác giáo dục của Bảo tàng .......................... 83
3.2.5. Tăng cường tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Bảo tàng ....................... 86
3.2.6. Từng bước xây dựng và hoàn thiện cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt
động của Bảo tàng ........................................................................................... 88
3.2.7. Đẩy mạnh các hoạt động hợp tác liên kết của Bảo tàng ....................... 91

3.2.8. Tăng cường mối quan hệ và mở rộng xây dựng đội ngũ tình nguyện
viên, cộng tác viên cho Bảo tàng .................................................................... 92
KẾT LUẬN .................................................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 97
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong năm gần đây, sự phát triển không ngừng của đời sống xã hội làm
cho nhu cầu tìm hiểu, thưởng thức những giá trị văn hóa ngày càng trở nên
quan trọng. Những thay đổi đó địi hỏi các bảo tàng Việt Nam cần nỗ lực đổi
mới hoạt động để đáp ứng những nhu cầu mới của cơng chúng, giữ vững vị trí
và vai trị trong việc giáo dục, phục vụ nhu cầu văn hóa của cộng đồng, góp
phần vào sự phát triển tồn diện của con người Việt Nam.
Quan niệm Bảo tàng học truyền thống cho rằng hiện vật gốc – hiện vật
bảo tàng là trung tâm mọi hoạt động nghiệp vụ của bảo tàng. Thực tiễn hiện
nay cho thấy, quan niệm đó đúng nhưng chưa đủ. Bên cạnh hiện vật bảo tàng,
yếu tố công chúng đang ngày càng được chú trọng và trở thành tâm điểm
không kém phần quan trọng của hoạt động bảo tàng. Nếu như hiện vật bảo
tàng là tiền đề, cơ sở để tiến hành các hoạt động nghiệp vụ của bảo tàng, thì
mục đích cuối cùng của các hoạt động nghiệp vụ chính là phục vụ cơng
chúng. Cơng chúng là lý do tồn tại của bảo tàng. Một bảo tàng ra đời mà
khơng có cơng chúng thì chỉ trở thành “bảo tàng chết”, khơng có tương lai.
Chính vì vậy, các bảo tàng Việt Nam hiện nay đang ngày càng quan tâm nhiều
hơn và chủ động tiếp cận công chúng, tìm hiểu nhu cầu của cơng chúng; từ đó
đề ra những chính sách tích cực nhằm thu hút và phục vụ khách tham quan.
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình nằm trong hệ thống các bảo tàng tỉnh/thành phố
ở Việt Nam, được thành lập năm 1992. Từ đó đến nay, Bảo tàng đã và đang
từng bước hoàn thiện hệ thống trưng bày, cơ sở vật chất phục vụ nhu cầu

nghiên cứu, tìm hiểu của công chúng nhằm thu hút và phục vụ tốt hơn khách
tham quan đến với Bảo tàng, thực hiện sứ mệnh quan trọng của mình là giới
thiệu, quảng bá hình ảnh đất và người Ninh Bình với nhân dân cả nước, giáo
dục về lịch sử, truyền thống, lòng yêu quê hương đối với đông đảo nhân dân

1


trong tỉnh. Trong q trình đó, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã đạt được nhiều
thành quả đáng ghi nhận, tuy nhiên cũng gặp phải những khó khăn, hạn chế
và thách thức không nhỏ, cần phải giải quyết để thu hút và phục vụ khách
tham quan ngày một tốt hơn.
Chính vì vậy, để góp phần nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp giúp
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thực hiện có hiệu quả hơn nữa hoạt động thu hút
khách tham quan, tôi quyết định chọn đề tài “Hoạt động thu hút khách tham
quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình” làm Khóa luận tốt nghiệp Đại học, ngành
Bảo tàng học.
2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của Khóa luận là hoạt động thu hút khách tham
quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình (tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp
nâng cao hiệu quả hoạt động thu hút khách tham quan).
3. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu hoạt động thu hút khách tham quan trong
không gian hoạt động của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
- Về thời gian: Nghiên cứu hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình từ năm 1992 đến nay (từ khi Bảo tàng tỉnh Ninh Bình
được thành lập).
4. Tình hình nghiên cứu
Về hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình, tơi
đã tiếp thu những kiến thức từ nhiều bài viết, sách, cơng trình nghiên cứu liên

quan.
Trong khóa luận tốt nghiệp ngành Bảo tàng học với đề tài “Công tác
giáo dục của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thực trạng và giải pháp” (của sinh viên
Trịnh Thị Như Quỳnh, khoa Di sản văn hóa, Đại học Văn hóa Hà Nội) có đề

2


cập một cách hết sức khái quát về việc thu hút khách tham quan của Bảo tàng
tỉnh Ninh Bình, tuy nhiên, chỉ được xem xét để phục vụ cho việc nghiên cứu
về công tác giáo dục của Bảo tàng, chưa đi sâu nghiên cứu hoạt động thu hút
khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình với tư cách là đối tượng nghiên
cứu độc lập.
Do đó, “Hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình” là đề tài mới, được thực hiện với mục đích nghiên cứu tồn diện, có hệ
thống về hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
5. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình, đặc trưng, chức năng và nhiệm vụ của Bảo tàng.
- Khẳng định tầm quan trọng của việc thu hút khách tham quan của Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình.
- Nghiên cứu thực trạng, đánh giá hiệu quả hoạt động thu hút khách
tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thu hút
khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Vận dụng phương pháp luận khoa học của Chủ nghĩa Mác-Lênin : Chủ
nghĩa duy vật lịch sử và Chủ nghĩa duy vật biện chứng.
- Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Bảo tàng học, Khoa học Lịch sử,
Xã hội học, Giáo dục học, Tâm lý học...

- Khóa luận cịn sử dụng một số phương pháp khác: thống kê, tổng hợp,
so sánh, phân tích, quan sát, nghiên cứu tài liệu...

3


6. Bố cục của khóa luận
Ngồi phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, bố cục
Khóa luận gồm 3 chương. Cụ thể như sau:
Chương 1: Bảo tàng tỉnh Ninh Bình và vấn đề thu hút khách tham quan
Chương 2: Thực trạng hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng
tỉnh Ninh Bình.
Chương 3: Nâng cao hiệu quả hoạt động thu hút khách tham quan của
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.

4


CHƯƠNG 1
BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH
VÀ VẤN ĐỀ THU HÚT KHÁCH THAM QUAN

1.1. KHÁI QUÁT VỀ BẢO TÀNG TỈNH NINH BÌNH
1.1.1. Q trình hình thành và phát triển của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thuộc loại hình bảo tàng tổng hợp trực thuộc Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Bình, có chức năng nghiên cứu, sưu
tầm, kiểm kê bảo quản, trưng bày tuyên truyền phát huy giá trị các di sản lịch
sử, văn hóa và thiên nhiên Ninh Bình. Bảo tàng tỉnh Ninh Bình được thành
lập năm 1992 trên cơ sở tách ra từ Bảo tàng Hà Nam Ninh (cũ). Hiện nay,
Bảo tàng nằm tại đường Lê Đại Hành, phường Thanh Bình, thành phố Ninh

Bình.
Ngày 27/12/1975, tại kỳ họp thứ hai, Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ
Cộng hịa khóa V đã ra Nghị quyết về việc hợp nhất một số tỉnh. Theo đó,
tỉnh Ninh Bình hợp nhất với tỉnh Nam Hà thành một tỉnh lấy tên là Hà Nam
Ninh. Đến đầu những năm 80 của thế kỷ XX, sau khi Bộ Văn hóa - Thơng tin
ban hành chỉ thị số 2760/VHTT - CT ngày 19/10/1979 và Quy chế số
722/VH-TT ngày 09/04/1980 về việc xây dựng bảo tàng tỉnh/thành phố, các
tỉnh thành trên cả nước đã tích cực chuẩn bị xây dựng bảo tàng tỉnh/thành
phố. Bảo tàng tỉnh Hà Nam Ninh được thành lập trong giai đoạn này.
Ngày 26/12/1991, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
ra Nghị quyết về việc phân vạch lại địa giới hành chính một số tỉnh. Theo đó,
tỉnh Hà Nam Ninh tách thành hai tỉnh Nam Hà và Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình
được tái lập. Trên cơ sở đó, tháng 4/1992, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình được
thành lập trên cơ sở tách ra từ Bảo tàng Hà Nam Ninh. Từ đây, bắt đầu quá
trình nghiên cứu, chuẩn bị tích cực của các cán bộ, nhân viên của Bảo tàng

5


cho việc xây dựng Nhà bảo tàng, phục vụ khách tham quan. Trong quá trình
này, Bảo tàng đã gặp phải nhiều khó khăn về tài chính và nhân lực, cũng như
số lượng hiện vật ít ỏi tiếp nhận từ Bảo tàng Hà Nam Ninh, đồng thời phải
kiêm quản cả công tác bảo tồn di tích của tỉnh.
Năm 1993, cơng trình Nhà bảo tàng tỉnh Ninh Bình được khởi cơng xây
dựng. Ngày 1/9/1995, nhân dịp kỉ niệm 50 năm thành lập nước, Bảo tàng
chính thức được khánh thành và mở cửa phục vụ khánh tham quan. Ở thời
điểm đó, cơng trình Nhà bảo tàng là một tòa nhà ba tầng kiên cố và hiện đại
rất thuận lợi cho công tác trưng bày, giáo dục và các khâu công tác khác của
bảo tàng.
Năm 1997, bộ phận di tích tách khỏi Bảo tàng và thành lập Ban quản lý

di tích tỉnh Ninh Bình, đánh dấu việc chun mơn hóa các hoạt động nghiệp
vụ của Bảo tàng. Từ đây, Bảo tàng có nhiều điều kiện để tập trung vào các
hoạt động chuyên môn nghiệp vụ.
Hiện nay, tổ chức nhân sự của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình gồm 23 biên chế
cán bộ, nhân viên. Cơ cấu tổ chức gồm Ban Giám đốc và hai phòng chức
năng là phịng Hành chính - Quản trị và phịng Nghiệp vụ.
Sơ đồ 1.1. Cơ cấu tổ chức của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình

BAN GIÁM ĐỐC

PHỊNG HÀNH CHÍNH QUẢN TRỊ

PHỊNG NGHIỆP VỤ

- Ban Giám đốc (gồm Giám đốc và một Phó giám đốc) có chức năng
điều hành chung.

6


- Phịng Hành chính - Quản trị (gồm 4 người) có chức năng: Tổ chức,
quản lý và điều hành các hoạt động hành chính của Bảo tàng theo quy chế
hoạt động của Bảo tàng và quy định của Giám đốc Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
- Phịng Nghiệp vụ (gồm 17 người) có chức năng: Thực hiện 6 khâu
cơng tác của Bảo tàng là nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày
và giáo dục, tuyên truyền theo quy chế hoạt động của Bảo tàng và quy định
của Giám đốc Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
Ngồi ra, Bảo tàng cịn ký hợp đồng ngắn hạn với 3 nhân viên bảo vệ.
1.1.2. Đặc trưng, chức năng của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình
1.1.2.1. Đặc trưng của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình

Bảo tàng được xem là một hiện tượng của xã hội, ra đời, tồn tại và phát
triển phù hợp với quy luật phát triển của xã hội. Do đó, bảo tàng cũng mang
trong mình những đặc trưng riêng, phân biệt với các hiện tượng khác trong xã
hội. Đặc trưng của bảo tàng là những dấu hiệu, đặc điểm cơ bản riêng có của
bảo tàng để từ đó phân biệt bảo tàng với các cơ quan nghiên cứu khoa học,
giáo dục, văn hóa khác.
Theo cuốn giáo trình “Cơ sở Bảo tàng học” của tác giả Nguyễn Thị Huệ
thì bảo tàng có đặc trưng cơ bản sau:
“+ Thứ nhất: sưu tầm gìn giữ các hiện vật gốc, sưu tập hiện vật gốc về
những sự kiện, hiện tượng tiêu biểu của lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội;
+ Thứ hai: tổ chức trưng bày triển lãm giới thiệu các hiện vật gốc, sưu
tập hiện vật gốc về các sự kiện, hiện tượng của lịch sử tự nhiên và lịch sử xã
hội nhằm phục vụ thỏa mãn các nhu cầu hiểu biết - khám phá của cơng
chúng;
+ Thứ ba: bảo tàng và duy nhất chỉ có bảo tàng mới có thể tạo ra các
điều kiện thuận lợi để cho công chúng cảm nhận - “mục sở thị” đích thực

7


những hiện vật gốc, sưu tập gốc ít có, hoặc hồn tồn khơng có ngồi bảo
tàng cùng trong thời gian ấy của một sự kiện, hiện tượng xã hội, hoặc thiên
nhiên nào đó.”1
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thuộc hệ thống bảo tàng cấp tỉnh/thành phố ở
nước ta, thuộc loại bảo tàng công cộng, nằm dưới sự quản lý của Nhà nước
mà trực tiếp là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Bình, có nội dung
phản ánh một cách khá toàn diện về lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội, điều kiện
tự nhiên và những đặc trưng văn hóa – xã hội của tỉnh Ninh Bình. Do vậy,
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình có những đặc trưng cơ bản sau:
- Bảo tàng tỉnh Ninh Bình nghiên cứu, sưu tầm, gìn giữ những tài liệu,

hiện vật gốc có giá trị bảo tàng, phù hợp với nội dung và loại hình của bảo
tàng, tiêu biểu, điển hình về lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội, điều kiện tự nhiên
và những đặc trưng về kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh Ninh Bình. Hệ thống
hiện vật gốc mà Bảo tàng sưu tầm, gìn giữ là tài sản là tài sản q giá của
nhân dân tỉnh Ninh Bình nói riêng và cả nước nói chung; góp phần quan trọng
vào việc khẳng định vai trị, vị trí của tỉnh Ninh Bình trong tiến trình phát
triển của lịch sử dân tộc.
- Với số lượng hơn 22.500 hiện vật bao gồm hiện vật gốc thể khối, hiện
vật gốc có chữ viết, phim ảnh, băng đĩa ghi âm, ghi hình gốc và các tác phẩm
nghệ thuật gốc tạo hình. Trên cơ hệ thống hiện vật gốc đang lưu giữ, Bảo tàng
tỉnh Ninh Bình tổ chức trưng bày triển lãm giới thiệu tới công chúng nhằm
thỏa mãn các nhu cầu nghên cứu, học tập, thông tin, giải trí và thưởng thức
của cơng chúng.
- Trong q trình hình thành và phát triển của mình, Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình ln tạo điều kiện thuận lợi cho cơng chúng được tiếp cận và trực tiếp
cảm nhận những tài liệu, hiện vật gốc có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và
1

Nguyễn Thị Huệ (chủ biên), Cơ sở bảo tàng học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2010, tr.123.

8


thẩm mỹ thông qua hệ thống trưng bày và hướng dẫn tham quan của Bảo
tàng. Từ đó, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình góp phần quan trọng vào việc giáo dục
truyền thống lịch sử, tư tưởng, đạo đức, thẩm mỹ cho công chúng, đặc biệt là
thế hệ trẻ.
Những đặc trưng nêu trên đã chi phối các hoạt động của Bảo tàng tỉnh
Ninh Bình, trong đó có hoạt động thu hút khách tham quan.
1.1.2.2. Chức năng của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình

Bảo tàng ra đời, tồn tại và phát triển là một hiện tượng của xã hội. Vì
vậy, bảo tàng đáp ứng những nhu cầu thực tiễn mà xã hội đặt ra trong từng
thời kỳ lịch sử khác nhau, phục vụ cho sự tiến bộ của nhân loại. Nếu như bảo
tàng thời Cổ đại và Trung đại tồn tại như một nơi lưu giữ các báu vật, các tác
phẩm nghệ thuật tạo hình... có giá trị và ý nghĩa về mặt lịch sử, tôn giáo, nghệ
thuật; chủ yếu phục vụ cho tầng lớp quý tộc, nhằm khẳng định uy quyền và sự
giàu có của giai cấp thống trị. Thì đến các giai đoạn tiếp theo, bảo tàng ngày
càng phát triển và có vai trò quan trọng trong việc cung cấp tri thức phục vụ
nghiên cứu khoa học, phát triển văn hóa xã hội. Bảo tàng đã dần trở thành nhu
cầu văn hoá cần thiết đối với công chúng. Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu ngày
càng cao của công chúng, bảo tàng cần thực hiện tốt hơn nữa những chức
năng xã hội của mình.
Về chức năng xã hội của bảo tàng, hiện nay, còn tồn tại nhiều quan điểm
khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, bảo tàng được thừa nhận có các chức năng
xã hội như sau:
- Chức năng nghiên cứu khoa học;
- Chức năng tài liệu hóa khoa học;
- Chức năng bảo quản di sản văn hóa;
- Chức năng giáo dục;

9


- Chức năng thơng tin, giải trí và thưởng thức.
Nằm trong hệ thống các bảo tàng Việt Nam, trong quá trình hình thành
và phát triển của mình, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cũng thực hiện đầy đủ các
chức năng nêu trên:
* Chức năng nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu khoa học là một trong những chức năng cơ bản quan trọng,
có ý nghĩa to lớn đối với bảo tàng, là tiền đề cơ sở cho mọi hoạt động của bảo

tàng.
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình, thuộc hệ thống bảo tàng tỉnh/thành phố ở nước
ta, có nội dung phản ánh khá tồn diện về lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội, điều
kiện tự nhiên và những đặc trưng về văn hóa - xã hội của tỉnh Ninh Bình. Vì
vậy, trong quá trình thực hiện chức năng nghiên cứu khoa học, Bảo tàng tỉnh
Ninh Bình đã tiến hành nghiên cứu các bộ mơn khoa học có liên quan tới nội
dung mà Bảo tàng phản ánh như: Địa chất học, Sinh vật học, Khảo cổ học,
Khoa học Lịch sử, Dân tộc học, Văn hóa học,... Đồng thời, kết quả nghiên
cứu khoa học đều được Bảo tàng ứng dụng vào các khâu công tác nghiệp vụ
của Bảo tàng như: sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày và giáo dục. Trong
đó, những tài liệu, hiện vật gốc là cơ sở cho các hoạt động nghiên cứu khoa
học của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình. Từ đó, những tài liệu, hiện vật mà Bảo tàng
cung cấp cho những nhà nghiên cứu là những tài liệu, hiện vật bảo tàng đã
được giám định khoa học. Có nghĩa là Bảo tàng đã cung cấp tư liệu, hiện vật
cho xã hội, trực tiếp thúc đẩy sự phát triển của nghiên cứu khoa học.
Việc thực hiện công tác nghiên cứu khoa học của Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình nhằm mục đích khai thác những thông tin gốc hàm chứa bên trong mỗi
hiện vật và sưu tập hiện vật để phục vụ cho trưng bày bảo tàng và công chúng
tham quan. Đồng thời, việc nghiên cứu khoa học nhằm khám phá ra những
nội dung, giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học của hiện vật và sưu tập hiện vật

10


bảo tàng; mối quan hệ của chúng với môi trường tồn tại xung quanh hay
những sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội
nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu của công chúng.
* Chức năng tài liệu hóa khoa học
Thực hiện chức năng tài liệu hóa khoa học, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình tiến
hành nghiên cứu những sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong lịch sử tự nhiên,

lịch sử xã hội của tỉnh Ninh Bình; nghiên cứu về đời sống văn hóa của người
dân địa phương; nghiên cứu về di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của tỉnh
Ninh Bình như di tích lịch sử - văn hóa, lễ hội, phong tục tập quán, làng nghề
thủ công truyền thống... Trên cơ sở đó, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã tổ chức
sưu tầm, thu thập và lựa chọn những tài liệu hiện vật gốc tiêu biểu có giá trị
bảo tàng, phù hợp với nội dung chủ đạo mà Bảo tàng phản ánh. Đồng thời,
Bảo tàng tiến hành ghi chép, lập hồ sơ khoa học pháp lý cho và làm đầy đủ
các thủ tục theo đúng nguyên tắc của Bảo tàng học cho hiện vật gốc như:
đăng ký vào Sổ kiểm kê bước đầu, Sổ phân loại hiện vật, đánh số hiệu cho
hiện vật và bảo quản chúng theo chất liệu ở các kho cơ sở của Bảo tàng. Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình tiến hành nghiên cứu, tư liệu hóa khoa học để bổ sung và
hoàn thiện hồ sơ cho hiện vật bảo tàng. Mục đích của chức năng này là nhằm
gìn giữ những di sản văn hóa quý báu của dân tộc để phục vụ cho công tác
giáo dục và phổ biến tri thức khoa học tới đông đảo công chúng.
* Chức năng bảo quản di sản văn hóa
Những hiện vật gốc mà Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đang lưu giữ được coi
là tài sản quý giá của dân tộc, chúng chứa đựng những giá trị lịch sử, văn hóa,
khoa học. Vì vậy, việc bảo quản các tài liệu, hiện vật bảo tàng là chức năng
quan trọng mà xã hội giao phó cho Bảo tàng tỉnh Ninh Bình. Mục đích của
việc bảo quản hiện vật bảo tàng là nhằm gìn giữ, kéo dài tuổi thọ cho hiện vật
và đảm bảo vấn đề an ninh cho hiện vật.

11


Để thực hiện chức năng bảo quản di sản văn hóa, cán bộ làm cơng tác
kiểm kê, bảo quản của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã tiến hành kiểm kê, phân
loại, đánh số hiệu cho hiện vật, từ đó khẳng định giá trị bảo tàng của hiện vật
gốc. Sau đó, Bảo tàng tiến hành xếp đặt hiện vật bảo tàng vào vị trí thích hợp
trong kho bảo quản theo chất liệu. Từ đó, Bảo tàng tiến hành những biện pháp

bảo quản phòng ngừa và bảo quản trị liệu cho hiện vật bảo tàng. Đồng thời,
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cũng lắp đặt các phương tiện, thiết bị kỹ thuật nhằm
bảo quản, đảm bảo an ninh, an toàn cho những hiện vật bảo tàng trưng bày
trên hệ thống trưng bày cũng như trong kho cơ sở của Bảo tàng (bình cứu hỏa,
camera an ninh, máy điều hòa nhiệt độ...). Đồng thời Bảo tàng cũng tiến hành
các biện pháp bảo quản trị liệu nhằm phục hồi, khắc phục tình trạng xuống
cấp, hư hại của hiện vật.
* Chức năng giáo dục
Giáo dục khoa học là một chức năng cơ bản của thiết chế văn hóa bảo
tàng. Bảo tàng giáo dục xã hội bằng hình thức đáp ứng nhu cầu học tập, tìm
hiểu, khám phá, nghiên cứu của công chúng.
Chức năng giáo dục của bảo tàng là một trong những chức năng cơ bản
quan trọng. Bằng các hoạt động của mình, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình truyền đạt
tới cơng chúng những thơng tin, tri thức về lịch sử, văn hóa, khóa học. Qua
đó, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình góp phần hình thành thế giới quan, giáo dục tư
tưởng, đạo đức và thẩm mỹ cho cộng đồng.
Cũng như các thiết chế văn hóa - giáo dục khác, Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình thực hiện chức năng giáo dục với đặc trưng riêng của mình đó là dựa
trên cơ sở hệ thống trưng bày với những tài liệu, hiện vật gốc có giá trị lịch
sử, văn hóa, khoa học. Việc tạo điều kiện để công chúng tiếp cận với hiện vật
bảo tàng nhằm nhắc nhở con người hướng về cội nguồn, về lịch sử dân tộc.
Như vậy, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình chính là một trường học thực tiễn góp phần

12


không nhỏ vào việc giáo dục truyền thống, nâng cao nhận thức của công
chúng về trách nhiệm bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc.
Trên cơ sở hệ thống trưng bày thường xuyên và trưng bày chuyên đề,
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình tiến hành hướng dẫn tham quan với hai hình thức:

Hướng dẫn tham quan khái quát và hướng dẫn tham quan theo chủ đề. Ngồi
ra, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cũng thực hiện chức năng giáo dục của mình
bằng các hình thức khác như: tổ chức cho học sinh, sinh viên đến tham quan
và học tập tại bảo tàng; tiến hành các cuộc triển lãm lưu động đưa hiện vật
bảo tàng đến với công chúng; giới thiệu quảng bá hình ảnh bảo tàng trên các
phương tiện thông tin đại chúng như phát thanh, truyền hình, báo, tạp chí,
Internet...; phối hợp cùng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Bình
thực hiện đề tài cấp tỉnh “Biên soạn bộ tài liệu giới thiệu di sản văn hóa địa
phương để sử dụng trong dạy học tại các trường phổ thơng của tỉnh Ninh
Bình” đồng thời tổ chức các tiết học giới thiệu di sản văn hóa tại Bảo tàng...
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cũng đã bước đầu thực hiện công tác điều tra
xã hội học đối với khách tham quan nhằm nghiên cứu nhu cầu của công
chúng, tiếp nhận các thông tin phản hồi từ khách tham quan. Trên cơ sở đó,
Bảo tàng tiến hành những chương trình giáo dục phù hợp với từng nhóm đối
tượng khách tham quan.
* Chức năng thơng tin, giải trí và thưởng thức
Chức năng thơng tin, giải trí, thưởng thức cũng là một trong những chức
năng quan trọng của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình có nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm, gìn giữ và
truyền đạt tới công chúng thông điệp quan trọng thông qua các hiện vật bảo
tàng. Trên cơ sở hiện vật bảo tàng, Bảo tàng tiến hành nghiên cứu để đưa ra
những thông tin và kết luận chính xác về những vấn đề có liên quan tới lịch
sử tự nhiên và xã hội. Chính vì vậy, lượng thơng tin của Bảo tàng đã được xác

13


minh là có độ tin cậy cao. Những thơng tin mà Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cung
cấp khá đa dạng, phong phú, có liên quan đến nhiều ngành khoa học thuộc
khoa học tự nhiên và xã hội như: Địa chất học, Sinh vật học, Khảo cổ học,

Khoa học Lịch sử, Dân tộc học, Văn hóa học,... Đến với Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình, các nhà nghiên cứu và cơng chúng có thể khai thác thông tin từ các
nguồn sau:
- Nghiên cứu, tìm hiểu trực tiếp những nguồn thơng tin khoa học hàm
chứa trong bản thân hiện vật gốc đang được lưu giữ trong kho cơ sở và hệ
thống trưng bày của Bảo tàng.
- Nghiên cứu, tìm hiểu nguồn thơng tin chứa đựng trong hệ thống sổ
sách của Bảo tàng, phích phiếu, hồ sơ, tài liệu ghi chép về hiện vật gốc.
Để phục vụ cho công chúng khai thác được những thông tin này một
cách có hiệu quả. Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã tiến hành nghiên cứu, xác minh,
xác định tên gọi khoa học cho hiện vật gốc, làm sáng tỏ nội dung thơng tin
bên ngồi cũng như thơng tin hàm chứa bên trong hiện vật; làm rõ nguồn gốc,
xuất xứ, lai lịch cho hiện vật. Đồng thời, Bảo tàng còn tạo điều kiện thuận lợi
để cơng chúng đến tìm kiếm và khai thác thông tin qua phương tiện tra cứu
bằng phích phiếu kiểm kê.
Bên cạnh đó, Bảo tàng cịn là nơi vui chơi, giải trí tích cực, vừa học vừa
chơi. Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thường xuyên tổ chức các trưng bày chuyên để,
triển lãm lưu động, bổ sung và chỉnh lý hệ thống trưng bày thường xuyên của
Bảo tàng. Nhìn chung, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã tham gia và có những
đóng góp tích cực vào việc đáp ứng nhu cầu giải trí và thưởng thức văn hóa
của đơng đảo công chúng.
1.1.3. Các hoạt động nghiệp vụ của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình
Để thực hiện các chức năng xã hội của mình, địi hỏi bảo tàng phải tiến
hành các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ. Với tư cách là thiết chế văn hóa

14


có chức năng sưu tầm, bảo quản, nghiên cứu, trưng bày, giới thiệu di sản văn
hóa, bằng chứng vật chất về thiên nhiên, con người, lịch sử, văn hóa và xã hội

của địa phương nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, học tập, tham quan và
hưởng thụ văn hóa của công chúng. Để thực hiện các chức năng nêu trên,
trong quá trình hình thành và phát triển của mình, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã
tiến hành đầy đủ sáu hoạt động nghiệp vụ cơ bản là: nghiên cứu, sưu tầm,
kiểm kê, bảo quản, trưng bày và giáo dục.
* Công tác nghiên cứu khoa học
Trong bảo tàng, nghiên cứu khoa học là khâu cơng tác nghiệp vụ quan
trọng, có tính thường xuyên, liên tục và xuyên suốt trong các hoạt động
nghiệp vụ của bảo tàng. Kết quả của hoạt động nghiên cứu khoa học là cơ sở
để tiến hành các khâu công tác nghiệp vụ khác.
Trên thực tế, các hoạt động nghiên cứu khoa học luôn hiện diện trong
mọi khâu công tác của bảo tàng. Có thể ấy ví dụ như trong cơng tác sưu tầm
địi hỏi phải tiến hành nghiên cứu, phát hiện giá trị của các hiện vật gốc để từ
đó quyết định đưa chúng vào đối tượng sưu tầm. Hay trong công tác giáo dục,
bảo tàng cũng cần phải tiến hành nghiên cứu để xây dựng các chương trình
giáo dục, nghiên cứu nhu cầu của khách tham quan và hiệu quả của các
chương trình giáo dục...
Tuy nhiên, nghiên cứu khoa học với tư cách là một khâu công tác của
bảo tàng thì đó là hoạt động nghiên cứu của bộ mơn khoa học tương ứng với
nội dung, tính chất của mỗi bảo tàng cùng với việc nghiên cứu lý luận Bảo
tàng học.
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thuộc loại hình bảo tàng tổng hợp. Vì vậy, cơng
tác nghiên cứu khoa học của Bảo tàng là sự kết hợp của nhiều bộ môn khoa
học khác nhau gồm cả khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.

15


Trong những năm vừa qua, Bảo tàng đã tích cực tiến hàng nhiều hoạt
động nghiên cứu về lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội và đặc trưng văn hóa của

địa phương. Trong đó, lĩnh vực nghiên cứu nổi bật là nghiên cứu và khai quật
Khảo cổ học. Trong những năm 1999 - 2007, Bảo tàng đã phối kết hợp với
Viện Khảo cổ tiến hành khai quật 5 lần di chỉ Mán Bạc (xã Yên Thành, huyện
Yên Mô) phát hiện hàng ngàn hiện vật thuộc thời đại Đá mới. Ngoài ra, Bảo
tàng cũng đã kết hợp với Viện Khảo cổ học khai quật nhiều tích nền móng
cung điện thuộc khu di tích Cố đơ Hoa Lư, các di chỉ Khảo cổ học nổi tiếng
như Đồng Vườn (Yên Mô), Núi Ba (Tam Điệp) động Người Xưa (Cúc
Phương - Nho Quan)...
* Công tác sưu tầm hiện vật bảo tàng
Sưu tầm hiện vật bảo tàng là một trong những khâu công tác chuyên
môn, nghiệp vụ quan trọng của bảo tàng nói chung và của Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình nói riêng. Đây chính là điều kiện, nền tảng quyết định cho sự ra đời
cũng như sự tồn tại và phát triển của một bảo tàng bởi nếu khơng có sưu tầm
thì khơng có tài liệu, hiện vật để phục vụ các công tác khác nhất là công tác
trưng bày, giáo dục truyền thống.
Trong những năm gần đây, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình ln quan tâm đầu
tư cho công tác nghiên cứu sưu tầm các hiện vật mang tính lịch sử, văn hóa
đặc trưng của địa phương Ninh Bình. Đến nay, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã
sưu tầm được nhiều tài liệu, hiện vật đa dạng về chủng loại, phong phú về
chất liệu. Công tác sưu tầm được thực hiện qua nhiều nguồn khác nhau như:
- Sưu tầm lẻ tẻ trong nhân dân: Qua các phương tiện thông tin đại
chúng, các nguồn tin báo của nhân dân, của công an, nhân dân tự nguyện đến
bán, hiến tặng hoặc các nhân viên của Bảo tàng đến thuyết phục chủ sở hữu
bán hoặc hiến tặng cho Bảo tàng. Điển hình như năm 2010, qua nguồn tin của

16


công an, Bảo tàng đã sưu tầm được 2 hũ tiền đồng cổ ở xã Khánh An, huyện
Yên Khánh với hàng nghìn đồng tiền cổ.

- Sưu tầm qua các đợt triển lãm, trưng bày: Cán bộ nghiệp vụ của Bảo
tàng tham gia các đợt triển lãm, trưng bày, được tiếp cận với nội dung các
cuộc triển lãm, trưng bày. Sau các đợt triển lãm, trưng bày đó nghiên cứu lên
kế hoạch sưu tầm tài liệu, hiện vật trình Ban Giám đốc. Với nguồn này, Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình cũng sưu tầm được nhiều tài liệu, hiện vật từ các doanh
nghiệp, các tổ chức, cá nhân đang hoạt động trong các lĩnh vực kinh tế, văn
hóa - xã hội.
- Sưu tầm qua các nhà sưu tập cổ vật: Trong những năm qua, Bảo tàng
tỉnh Ninh Bình đã tham gia tư vấn, phối hợp với các hội cổ vật trong tỉnh tổ
chức trưng bày, giới thiệu cổ vật. Qua các đợt trưng bày, các đợt tổ chức gặp
mặt, giao lưu và đấu giá, hàng trăm cổ vật được các nhà cổ vật trong và ngoài
tỉnh hiến tặng Bảo tàng như: Hội cổ vật Tràng An, Câu lạc bộ cổ vật Kim
Sơn,...
- Sưu tầm qua các đợt sưu tầm điền dã: Hàng năm, Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình tổ chức nhiều đợt sưu tầm theo kế hoạch được lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch tỉnh Ninh Bình phê duyệt. Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ,
cán bộ nghiệp vụ lên kế hoạch, triển khai theo nội dung sưu tầm, phối kết hợp
với các tổ chức, cá nhân triển khai kế hoạch. Thực tế, trong những năm qua,
Bảo tàng tỉnh Ninh Bình phối hợp với các hội cựu chiến binh từ cấp tỉnh đến
cấp xã, phường, tổ chức sưu tầm hiện vật chuyên đề: “Kỷ vật chiến trường” từ
các đồng chí cựu chiến binh trong toàn tỉnh. Chỉ sau ba năm phát động và tổ
chức sưu tầm điền dã, Bảo tàng đã sưu tầm được hàng nghìn tài liệu, hiện vật
quý. Bảo tàng cũng tổ chức các đoàn khảo sát, tiến hành khảo sát và sưu tầm
các hiện vật dân tộc học từ các gia đình nơng dân, hay các hiện vật từ các làng
nghề truyền thống như nghề thêu, nghề sản xuất đá mỹ nghệ,...

17


- Sưu tầm qua các đợt khai quật Khảo cổ học: Từ khi thành lập đến nay,

Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã kết hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật
nhiều di chỉ Khảo cổ học như: Mán Bạc, Đồng Vườn (Yên Mô), Núi Ba (Tam
Điệp), động Người Xưa (Nho Quan)... cùng với đó là nhiều di tích nền móng
cung điện thuộc khu di tích Cố đơ Hoa Lư, thu nhận được hàng ngàn hiện vật
có giá trị.
Cơng tác nghiên cứu sưu tầm của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thời gian qua
đã gặt hái được nhiều thành cơng. Hơn hai mươi nghìn tài liệu, hiện vật đã
được Bảo tàng tỉnh Ninh Bình sưu tầm và lưu giữ trong đó có nhiều hiện vật
có giá trị, mang nội dung sâu sắc và có tính thẩm mỹ cao.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác nghiên cứu sưu tầm cũng
còn gặp phải những bất cập do những điều kiện khách quan và chủ quan mang
lại, nhất là nguồn kinh phí dành cho sưu tầm và trao đổi hiện vật cịn hạn hẹp.
Mặt khác, các cán bộ làm cơng tác nghiên cứu sưu tầm khơng có nhiều cơ hội
được tập huấn nâng cao khả năng nghiệp vụ, vừa làm công tác sưu tầm nhưng
cũng kiêm luôn công tác truyên truyền vận động...
Công tác nghiên cứu sưu tầm hiện vật của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đạt
được những kết quả đáng ghi nhận. Tất cả những hiện vật đã sưu tầm đều
được tiến hành công tác khoa học, nhập kho bảo quản phục vụ công tác
nghiên cứu và trưng bày, giáo dục, góp phần khẳng định được vị thế của Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình trong lĩnh vực văn hóa ở địa phương và cả nước, đồng
thời góp phần vào sự nghiệp bảo vệ, phát huy giá trị và giữ gìn những di sản
văn hóa của địa phương.
* Cơng tác kiểm kê hiện vật bảo tàng
Công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng là một trong sáu khâu công tác của
bảo tàng, tiếp theo công tác sưu tầm hiện vật bảo tàng. Cơng tác kiểm kê có
một vị trí hết sức quan trọng, vì đây là khâu cơng tác xây dựng nền móng

18



khoa học cho các hiện vật mà bảo tàng đã sưu tầm. Cơng tác kiểm kê có liên
quan chặt chẽ đến các khâu công tác khác của bảo tàng để tạo thành một
chỉnh thể thống nhất. Đây cũng là công việc bắt buộc phải thực hiện trước khi
hiện vật được đưa về kho cơ sở.
Thực chất công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng là xác lập cơ sở pháp lý
và kiện toàn hồ sơ khoa học cho các hiện vật gốc thuộc bảo tàng thuộc bảo
tàng để quản lý và bảo quản lâu dài.
Hiện nay, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đang lưu giữ và quản lý hơn 22.500
hiện vật thuộc nhiều loại hình khác nhau. Trong những năm vừa qua, Bảo
tàng tỉnh Ninh Bình đã tiến hành xác lập các tài liệu văn bản có tính pháp lý
cho các hiện vật mà Bảo tàng đang quản lý để đảm bảo về mặt pháp lý cho
hiện vật bảo tàng và quyền hạn của Bảo tàng đối với hiện vật như: lập biên
bản giao nhận, vào sổ kiểm kê bước đầu; đồng thời, đánh số hiệu cho hiện vật
và chuyển hiện vật vào bảo quản trong các kho phù hợp.
Trong quá trình thực hiện cơng tác kiểm kê, cán bộ làm cơng tác kiểm kê
của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình thường nghiên cứu, xác định, xác minh và phát
hiện ý nghĩa, giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, nghệ thuật cho các hiện vật
bảo tàng. Công việc này được Bảo tàng tiến hành bao gồm việc xác định khoa
học các hiện vật bảo tàng về các mặt: tên gọi, chất liệu, kích thước, trọng
lượng, màu sắc, ho văn và tất cả các giá trị: lịch sử, văn hóa, khoa học, thẩm
mỹ...; xác định, xác minh lịch sử hiện vật, nguồn gốc, xuất xứ, niên đại của
hiện vật.
Ngồi ra, cơng tác kiểm kê của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình cũng tạo điều
kiện thuận lợi cho việc khai thác và sử dụng hiện vật trong và ngoài Bảo tàng
bằng việc xây dựng hệ thống phích, phiếu tra cứu hiện vật.
Nhìn chung, cơng tác kiểm kê hiện vật vật bảo tàng tại Bảo tàng tỉnh
Ninh Bình đã được tiến hành một cách khoa học và nghiêm túc, giúp Bảo

19



tàng tỉnh Ninh Bình nắm vững số lượng và chất lượng của tồn bộ hiện vật
bảo tàng, từ đó lãnh đạo Bảo tàng có cơ sở để đề ra kế hoạch chỉ đạo hoạt
động của kho cơ sở cũng như các hoạt động chuyên môn khác trong Bảo tàng.
* Công tác tổ chức kho - bảo quản hiện vật bảo tàng
Cùng với công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng, công tác tổ chức kho - bảo
quản hiện vật bảo tàng giữ một vị trí quan trọng trong tồn bộ hoạt động của
bảo tàng. Công tác tổ chức kho - bảo quản hiện vật bảo tàng bao gồm việc
chấn chỉnh, củng cố, hệ thống hóa những bộ phận, những cơng việc của kho
làm cho kho trở thành một chỉnh thể có chức năng chung là bảo quản và phát
huy giá trị hiện vật bảo tàng; đồng thời tiến hành các hoạt động nhằm bảo vệ,
giữ gìn các hiện vật tránh khỏi sự mất mát hư hại, xuống cấp hoặc bị xâm
phạm; khơi phục lại trạng thái ban đầu vốn có đối với những hiện vật bị hư
hỏng.
Những hiện vật đang được bảo quản, lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Ninh
Bình là bộ phận quan trọng của di sản văn hóa dân tộc. Vì vậy, thực hiện tốt
cơng tác tổ chức kho - bảo quản hiện vật bảo tàng là nhiệm vụ hết sức quan
trọng của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
Hiện nay, hệ thống kho cơ sở của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình được bố trí
thành bốn kho bảo quản theo chất liệu, có vị trí và khơng gian đáp ứng được
những yêu cầu cơ bản của hoạt động bảo quản hiện vật.
Trong số hơn 22.500 hiện vật của Bảo tàng, ngoài 1079 hiện vật được sử
dụng trong trưng bày thường xuyên của Bảo tàng thì các hiện vật được lưu
giữ và bảo quản trong kho cơ sở với chế độ bảo quản thích hợp với từng chất
liệu hiện vật khác nhau. Ngồi ra, do tích chất của hiện vật và điều kiện cơ sở
vật chất còn hạn hẹp của Bảo tàng nên một số hiện vật phải tiến hành trưng
bày và bảo quản ngoài trời như: Máy bay MIG 21, sưu tập dụng cụ đồ đá, bia
đá... Một số hiện vật bảo quản trong nhà tạm như: Quan tài mộ cổ Gia Minh

20



(Gia Viễn), các phần mộ, bếp của di chỉ Mán Bạc (n Mơ), trầm tích đá của
di chỉ Núi Ba (Tam Điệp)...
Hàng năm, Bảo tàng tỉnh Ninh Bình tiến hành bảo quản định kỳ các hiện
vật trong kho và trên hệ thống trưng bày. Bảo tàng tỉnh Ninh Bình đã và đang
tiến hành các hoạt động bảo quản phòng ngừa nhằm ngăn chặn, giảm thiểu sự
hủy hoại hiện vật và tất cả những ảnh hưởng, tác động đến sự tồn tại của hiện
vật; đồng thời tiến hành bảo quản trị liệu đối với những hiện vật bị hư hại
nhằm làm ổn định những hư hỏng xảy ra với hiện vật, kéo dài tổi thọ cho hiện
vật.
Ngoài ra, Bảo tàng cũng tổ chức quản lý và bảo quản tốt các hiện vật, tài
liệu khoa học phụ, các loại sách, bản đồ, tạp chí, hồ sơ, tài liệu khoa học, bản
dập văn bia...
Nhìn chung, cơng tác tổ chức kho - bảo quản hiện vật tại Bảo tàng tỉnh
Ninh Bình đã được tiến hành hết sức nghiêm túc, góp phần bảo vệ và phát
huy giá trị di sản văn hóa của địa phương nói riêng và cả nước nói chung.
* Cơng tác trưng bày hiện vật bảo tàng
Trưng bày bảo tàng là tiếng nói, ngơn ngữ của bảo tàng, là dấu hiệu để
phân biệt bảo tàng với các cơ quan nghiên cứu khoa học khác. Thực hiện
công tác trưng bày giúp bảo tàng thực hiện hai chức năng cơ bản là: Nghiên
cứu khoa học và giáo dục, phổ biến tri thức khoa học. Vì vậy, trưng bày, giới
thiệu di sản văn hóa, bằng chứng vật chất về thiên nhiên, con người, lịch sử,
văn hóa và xã hội của địa phương nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, học tập,
tham quan và hưởng thụ văn hóa của cơng chúng là khâu cơng tác quan trọng
của Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
Từ khi cơng trình Nhà bảo tàng được khánh thành năm 1995, Bảo tàng
tỉnh Ninh Bình đã tiến hành trưng bày, giới thiệu với đơng đảo công chúng
một cách khái quát về lịch sử tự nhiên và xã hội của Ninh Bình. Cơng tác


21