TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA DI SẢN VĂN HÓA

TRẦN THỊ HẬU

HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN
CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH BẢO TÀNG HỌC
Mã số: 52320305

Người hướng dẫn:

TH.S PHẠM THU HẰNG
HÀ NỘI - 2014

1


LỜI CẢM ƠN
Em xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến những thầy cô giáo
khoa Di sản Văn hóa – Trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã giảng dạy em
trong suốt bốn năm học qua. Những kiến thức mà em nhận được trên giảng
đường Đại học sẽ là hành trang giúp em vững bước trong tương lai. Em cũng
xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Giang cùng các cô
chú, anh chị trong bảo tàng đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong q trình
nghiên cứu để hồn thành Khóa luận.
Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn đến Th.S Phạm Thu Hằng – người đã
trực tiếp hướng dẫn em hồn thành Khóa luận này, cùng tất cả bạn bè đã ln

đồng hành và chia sẻ cùng em những khó khăn trong q trình thực hiện Khóa
luận.
Vì đây là cơng trình nghiên cứu đầu tay, thời gian nghiên cứu và kiến
thức, kinh nghiệm bản thân còn nhiều hạn chế nên Khóa luận của em khơng
tránh khỏi những khiếm khuyết. Em rất mong nhận được sự đóng góp, phê
bình, động viên của các thầy, cô giáo.
Em xin chân thành cảm ơn !
Hà Nội, tháng 5 năm 2014
Sinh viên
Trần Thị Hậu

2


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG VÀ VẤN ĐỀ THU HÚT
KHÁCH THAM QUAN ................................................................................. 8
1.1. KHÁI QUÁT VỀ BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG............................................. 8

1.1.1. Quá trình hình thành, phát triển của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang............. 8
1.1.2. Đặc trưng, chức năng của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang ..................... 12
1.1.3. Các hoạt động nghiệp vụ của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang ............... 20
1.2. BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG VỚI VIỆC THU HÚT KHÁCH THAM
QUAN ............................................................................................................................. 26

1.2.1. Vấn đề thu hút khách tham quan của bảo tàng ............................. 26
1.2.2. Tầm quan trọng của hoạt động thu hút khách tham quan tại Bảo
tàng tỉnh Bắc Giang ................................................................................. 30
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM

QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG .......................................... 32
2.1. KHÁCH THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG ..................... 32

2.1.1. Số lượng khách tham quan bảo tàng ............................................. 32
2.1.2. Đối tượng khách tham quan bảo tàng ........................................... 35
2.2. HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH
BẮC GIANG .................................................................................................................. 40

2.2.1. Các hoạt động giáo dục – phục vụ khách tham quan.................... 40
2.2.2. Các hoạt động tuyên tuyền, giới thiệu về bảo tàng ....................... 45
2.3. ĐẶC ĐIỂM CỦA HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN CỦA
BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG ................................................................................ 47

2.3.1. Điều kiện thuận lợi ........................................................................ 47
2.3.2. Hạn chế.......................................................................................... 56
2.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN
CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG....................................................................... 62

2.4.1. Phương pháp đánh giá ................................................................... 62
2.4.2. Kết quả đánh giá............................................................................ 64
3


Chương 3: NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH
THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG ............................ 74
3.1. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH THAM QUAN
CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG HIỆN NAY .................................................. 74
3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THU HÚT KHÁCH
THAM QUAN CỦA BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG ............................................ 76


3.2.1. Tăng cường nghiên cứu, tìm hiểu nhu cầu khách tham quan ....... 76
3.2.2. Nâng cao chất lượng các hoạt động nghiệp vụ làm tiền đề cho việc
thu hút và phục vụ khách tham quan....................................................... 78
3.2.3. Hoàn thiện và đổi mới hệ thống trưng bày thường trực của bảo tàng .83
3.2.4. Nâng cao chất lượng công giáo giáo dục của bảo tàng................. 86
3.2.5. Tăng cường tuyên truyền, quảng bá hình ảnh bảo tàng ................ 90
3.2.6. Từng bước xây dựng và hoàn thiện cơ sở vật chất phục vụ cho các
hoạt động của bảo tàng............................................................................ 92
3.2.7. Đẩy mạnh các hoạt động hợp tác liên kết của bảo tàng ................ 95
3.2.8. Tăng cường mối quan hệ và mở rộng xây dựng đội ngũ tình
nguyện viên, cộng tác viên cho Bảo tàng ............................................... 97
KẾT LUẬN .................................................................................................... 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101
PHỤ LỤC

4


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang thuộc loại hình bảo tàng tỉnh (thành phố) nằm
trong hệ thống bảo tàng công lập Việt Nam. Hệ thống trưng bày của Bảo tàng
gồm 5 phòng được trưng bày theo từng chủ đề lịch sử của tỉnh Bắc Giang từ
thời kỳ nguyên thuỷ đến giai đoạn cận, hiện đại; với hơn 50 ngàn hiện vật
đang được lưu giữ và bảo quản trong kho cơ sở và trên hệ thống trưng, trong
đó có nhiều hiện vật q hiếm. Cơng tác sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng
bày, giới thiệu hiện vật nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống
lịch sử của Bảo tàng trong những năm qua cũng được đẩy mạnh. Nhiều trưng
bày, triển lãm đã để lại ấn tượng tốt đẹp trong lịng cơng chúng. Đồng thời
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang còn phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt

Nam, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam… tổ chức trưng bày theo chuyên
đề nhân dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước, của địa phương. Trong
tương lai Bảo tàng tỉnh Bắc Giang sẽ trở thành một địa chỉ thu hút đông đảo
lượng khách tham quan, nghiên cứu, học tập….
Trong những năm qua, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã gặt hái được những
thành quả đáng khích lệ: năm 2003, được Nhà nước tặng Huân chương Lao
động Hạng Ba; năm 2005 và 2009, được Thủ tướng Chính Phủ tặng Bằng
khen. Từ năm 2003 đến năm 2009, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang liên tục được
UBND tỉnh, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen và cờ thi đua
xuất sắc. Phát huy những thành tích và truyền thống của đơn vị, Bảo tàng tỉnh
Bắc Giang cần quyết tâm phấn đấu để hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo tồn và
phát huy di sản văn hóa dân tộc mà xã hội giao phó.
Ngày nay, nhu cầu giải trí thưởng thức văn hóa của cơng chúng ngày
càng cao. Do vậy việc nghiên cứu, tìm hiểu nhu cầu công chúng nhằm nâng
cao chất lượng của hoạt động thu hút khách tham quan là một việc làm hết
sức thiết thực. Hơn nữa, việc tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải
5


pháp thu hút khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang hiện nay vẫn còn
khá mới mẻ, chưa được nghiên cứu và tiếp cận một cách hệ thống.
Là một người con được sinh ra và trưởng thành trên vùng đất Bắc
Giang giàu truyền thống lịch sử - văn hóa, với vốn kiến thức tích lũy được
qua 4 năm học tại Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, tơi quyết định chọn đề tài
“Hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang – thực
trạng và giải pháp” làm Khóa luận tốt nghiệp Đại học, chuyên ngành Bảo
tàng học.
2. Đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu của Khóa luận là hoạt động thu hút khách tham
quan của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang (tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp

nâng cao hiệu quả thu hút khách tham quan).
3. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu hoạt động thu hút khách tham quan trong
không gian hoạt động của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
- Về thời gian: Nghiên cứu hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo
tàng tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến nay (từ khi Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
chính thức thành lập và đi vào hoạt động).
4. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang, đặc trưng, chức năng và nhiệm vụ của bảo tàng.
- Khẳng định tầm quan trọng của việc thu hút khách tham quan trong
hoạt động của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang.
- Nghiên cứu thực trạng hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo
tàng tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thu hút
khách tham quan của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang.
6


5. Phương pháp nghiên cứu
- Vận dụng phương pháp luận khoa học của Chủ nghĩa Mac- Lênin:
Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử.
- Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Bảo tàng học, Khoa học Lịch sử,
Xã hội học, Giáo dục học, Tâm lý học,..
- Khóa luận cịn sử dụng một số phương pháp khác: tổng hợp, so sánh,
thống kê, phân tích, nghiên cứu tài liệu…..
6. Bố cục của Khóa luận
Ngồi phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và phần Phụ lục, bố
cục Khóa luận gồm 3 chương. Cụ thể như sau:
Chương 1: Bảo tàng tỉnh Bắc Giang và vấn đề thu hút khách tham quan.

Chương 2: Thực trạng hoạt động thu hút khách tham quan của Bảo
tàng tỉnh Bắc Giang.
Chương 3: Nâng cao hiệu quả hoạt động thu hút khách tham quan của
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang.

7


Chương 1
BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG VÀ VẤN ĐỀ THU HÚT
KHÁCH THAM QUAN
1.1. KHÁI QUÁT VỀ BẢO TÀNG TỈNH BẮC GIANG

1.1.1. Quá trình hình thành, phát triển của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang tiền thân là Bảo tàng Hà Bắc, được thành lập
năm 1997, trên cơ sở phòng Bảo tồn - Bảo tàng thuộc Sở Văn hóa – Thơng tin
tỉnh Hà Bắc. Lịch sử phát triển từ phòng Bảo tồn – Bảo tàng Hà Bắc tiến lên
là Bảo tàng Bắc Giang ngày nay trải qua 3 giai đoạn phát triển với hơn 40
năm hoạt động. Từ năm 1963 đến 1988, tiền thân của Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang lúc đó là phịng Bảo tồn – Bảo tàng Hà Bắc. Từ năm 1988 đến năm
1996, theo Quyết định số 376/UB của UBND tỉnh Hà Bắc ngày 26-5-1988 đã
chính thức thành lập Bảo tàng Hà Bắc. Bảo tàng được ra đời trên cơ sở Phòng
Bảo tồn – Bảo tàng trước đây. Với quyết định trên Bảo tàng Hà Bắc đã trở
thành đơn vị sự nghiệp có tài khoản và con dấu riêng, có trụ sở riêng.
Đến ngày 1- 1- 1997, theo Quyết định của Quốc hội Khóa IX, chính
thức tách tỉnh Hà Bắc thành 2 tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang. Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang được thành lập theo Quyết định số 53/UB ngày 20 - 1 - 1997 của Chủ
tịch UBND tỉnh Bắc Giang trên cơ sở giữ nguyên cơ sở vật chất và phần lớn
đội ngũ cán bộ của Bảo tàng Hà Bắc cũ. Tại Quyết định số 908/UB ngày 30 11- 1991, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Bắc cũ đã phê duyệt luận chứng kinh tế kỹ
thuật xây dựng Nhà Bảo tàng Hà Bắc do Sở Văn hóa Thơng tin trình số

206/VH- BT ngày 15 – 10- 1991. Nhà Bảo tàng Hà Bắc được khởi công xây
dựng từ tháng 12 năm 1992. Nhưng sau đó tạm ngưng thi cơng vì chia tách
tỉnh. Để phù hợp với tỉnh mới, tại Quyết định số 1412/QĐ- CT ngày
31/10/1998, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang quyết định phê duyệt dự án đầu
tư xây dựng Nhà Bảo tàng Bắc Giang bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước.
Cơng trình được xây dựng gồm 2 tầng có diện tích sàn là 1700 m2 theo tiêu
8


chuẩn nhà cấp 2, với kết cấu khung bê tông cốt thép chịu lực. Ngôi nhà bảo
tàng được chia ra làm 13 phịng và 2 sảnh. Trong đó, 5 phịng dùng làm kho
(với diện tích khoảng 400 m2). Hai phịng và 2 sảnh dùng để trưng bày và
phục vụ trưng bày (với diện tích khoảng 970 m2). Sáu phịng cịn lại (với diện
tích khoảng 330 m2) là các phịng chun mơn, phịng khách và phịng giám
đốc, phó giám đốc bảo tàng. Cả khu vực bảo tàng rộng 7400m2 tạo thành 4
vành đai bao quanh, xen lẫn các bồn nước, cây cảnh, đường đi, sân bảo tàng,
thiết bị chiếu sáng bên ngồi.
Trước đây Bảo tàng Hà Bắc cũ đã có một phịng trưng bày với 2 nội
dung: “Các nền Văn hóa khảo cổ ở Bắc Giang” và “Văn hóa các dân tộc thiểu
số ở Bắc Giang”. Trên cơ sở đó, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang tiếp tục tổ chức sưu
tầm các tài liệu hiện vật về Văn hóa các dân tộc thiểu số ở Bắc Giang, sưu
tầm hiện vật ở các di tích thời Lý – Trần; đồng thời, sưu tầm bổ sung thêm
hiện vật để hoàn thành nội dung trưng bày về “Bắc Giang trong lịch sử”. Đề
án trưng bày này mang số 43/2000/ĐC – BT ngày 10-10-2000 đã được lãnh
đạo Sở Văn hóa Thơng tin tỉnh Bắc Giang duyệt thực hiện. Cho đến ngày 2-92000 thì khánh thành nhà Bảo tàng tỉnh Bắc Giang và bắt đầu mở cửa đón
khách tham quan từ đầu tháng 1-2001.
Sau hơn 1 năm sửa chữa, bổ sung và nâng cấp cơ sở vật chất, đồng thời
nghiên cứu, sưu tầm tài liệu, hiện vật về lịch sử vùng đất, con người Bắc
Giang, Bảo tàng tỉnh đã trưng bày hàng nghìn tài liệu, hiện vật, hình ảnh phản
ánh những nét đặc trưng về điều kiện tự nhiên, lịch sử, văn hóa, phong tục

truyền thống của các dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh qua các giai đoạn lịch
sử. Tiêu biểu là những gian và tổ hợp trưng bày về những di chỉ khảo cổ học;
Bắc Giang thời kỳ chống giặc xâm lược phương Bắc và các triều đại Phong
kiến; phong trào khởi nghĩa Yên Thế; giai đoạn chống thực dân Pháp và đế
quốc Mỹ xâm lược; những thành tựu về kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Giang
thời kỳ đổi mới…

9


Về công tác tuyên truyền xuất bản, bảo tàng đã tiến hành làm một số
phim video giới thiệu các di tích lịch sử văn hóa, các ngày lễ hội truyền thống
của tỉnh, hội hát dân ca của các dân tộc ít người. Xuất bản các sách về địa chí,
lịch sử Bắc Giang…
Sau khi Luật Di sản Văn hóa ra đời, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã tích
cực triển khai các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ, tập trung xây dựng kế
hoạch thực hiện nhiệm vụ, cụ thể hóa những văn bản để phù hợp với đặc thù
hoạt động và yêu cầu nhiệm vụ của tỉnh trong mỗi giai đoạn phát triển. Nhận
thức rõ tầm quan trọng của công tác bảo tồn Di sản Văn hóa, Ban lãnh đạo
tỉnh đã ln động viên, khích lệ kịp thời cán bộ viên chức phấn đấu, tận tâm
hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Cùng với đó, việc giữ gìn bảo tồn Di sản
Văn hóa phi vật thể trong tỉnh cũng được cán bộ viên chức của Bảo tàng tỉnh
Bắc Giang quan tâm, nhất là việc nghiên cứu khoa học. Công tác sưu tầm của
bảo tàng cũng được đẩy mạnh, mỗi năm Bảo tàng tổ chức sưu tầm được
khoảng 1000 đầu tài liệu, hiện vật lịch sử- văn hóa có liên quan tới tỉnh Bắc
Giang. Vì vậy, Bảo tàng từ chỗ chỉ có hơn 10 ngàn hiện vật, đến nay đã sưu
tầm và đưa về bảo quản được hơn 50 ngàn hiện vật. Hàng năm, Bảo tàng
thường xuyên bổ sung và chỉnh lý hệ thống trưng bày thường trực.
Trong những năm qua, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã gặt hái được những
thành quả đáng khích lệ: năm 2003, được Nhà nước tặng Huân chương Lao

động Hạng Ba; năm 2005 và 2009, được Thủ tướng Chính Phủ tặng Bằng
khen. Từ năm 2003 đến năm 2009, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang liên tục được
UBND tỉnh, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen và cờ thi đua
xuất sắc.
Hiện tại Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đang được Ủy ban Nhân dân tỉnh đầu
tư nâng cấp các trang thiết bị kho và các phòng trưng bày, phịng làm việc để
phục vụ cơng tác nghiệp vụ được tốt hơn.
10


Về tổ chức hiện nay, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang có các phịng ban sau:
Giám đốc

Phó Giám đốc

Phịng
nghiệp vụ

Phịng
Bảo tồn
Văn hóa

Phịng
Hành
chính

Phịng
Kiểm kê
– Bảo
quản


Về nhân sự, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang có tổng cộng 24 biên chế và 2 lao
động hợp đồng. Cơ cấu tổ chức gồm:
+ Ban giám đốc: gồm 3 người, trong đó có một giám đốc phục trách
chung và hai phó giám đốc.
+ Hệ thống các phịng chun mơn:
 Phịng nghiệp vụ gồm 5 thành viên, trong đó có 1 trưởng phịng, 1
phó phịng, 1 cán bộ thuyết minh và 3 cán bộ phục trách nghiên cứu, sưu tầm
và trưng bày.
 Phòng Kiểm kê - Bảo quản gồm 5 thành viên, trong đó có một trưởng
phịng, một phó phòng và 3 cán bộ phụ trách kiểm kê kiêm quản lý kho.
 Phịng Bảo tồn văn hóa gồm 5 thành viên, trong đó có một trưởng
phịng, một phó phịng, 3 nhân viên.
 Phịng hành chính tổng hợp: gồm 6 thành viên, trong đó có một
trưởng phịng, một phó phịng, một thủ quỹ, một cán bộ phục trách quản lý hồ
sơ cán bộ, một cán bộ tổng hợp báo cáo tuần, quý, tháng, xây dựng các văn
bản, nội quy, quy chế với cán bộ, khách tham quan.
11


Ngồi ra bảo tàng cịn có một bảo vệ và một cán bộ phụ trách công tác
vệ sinh nhà Bảo tàng.
Đội ngũ cán bộ, viên chức của bảo tàng hầu hết đã tốt nghiệp đại học
và trên đại học đúng chun ngành, có tinh thần trách nhiệm với cơng việc.
Ngồi cơng việc chun mơn, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang cịn tích cực hưởng
ứng các phong trào thi đua do Cục Di sản văn hóa, Sở Văn hóa Thơng tin
(nay là Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch) phát động. Ví dụ như: “Nâng cao
trách nhiệm chun mơn nghiệp vụ giỏi, chất lượng công tác cao”; “Cán bộ
viên chức trung thành, sáng tạo, tận tụy, gương mẫu”; “Tiên phong, gương
mẫu, xung kích, sáng tạo”; “Thực hành tiết kiệm chống lãng phí”...Các phong

trào đó đã tạo khơng khí thi đua sơi nổi, công tác chuyên môn của bảo tàng
ngày càng đi vào thực chất và chiều sâu, trở thành động lực để cán bộ bảo
tàng làm việc hăng say, nhiệt tình, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
1.1.2. Đặc trưng, chức năng của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
1.1.2.1. Đặc trưng của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
Các bảo tàng cũng được xem như một hiện tượng của xã hội. Bởi vì, sự
ra đời, tồn tại và phát triển của bảo tàng phù hợp với quy luật phát triển của xã
hội, đáp ứng các nhu cầu của xã hội. Cho nên, bảo tàng cũng mang trong
mình những nét đặc trưng riêng để từ đó có thể phân biệt với các thiết chế văn
hóa – khoa học – giáo dục khác.
Theo Giáo trình “Cơ sở Bảo tàng học” của tác giả Nguyễn Thị Huệ thì
Bảo tàng có đặc trưng cơ bản sau:
“ - Bảo tàng sưu tầm gìn giữ các hiện vật gốc, sưu tập hiện vật gốc về
các sự kiện, hiện tượng tiêu biểu của lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội.
- Bảo tàng tổ chức trưng bày triển lãm, giới thiệu các hiện vật gốc, sưu
tập hiện vật gốc về các sự kiện, hiện tượng của lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội
nhằm phục vụ thỏa mãn các nhu cầu hiểu biết – khám phá của công chúng.
12


- Bảo tàng và duy nhất chỉ có bảo tàng mới có thể tạo ra các điều kiện
thuận lợi để cho cơng chúng cảm nhận – “mục sở thị” đích thực những hiện vật
gốc, sưu tập gốc ít có, hoặc hồn tồn khơng có ngồi bảo tàng cũng trong thời
gian ấy của một sự kiện, hiện tượng xã hội hoặc thiên nhiên nào đó.”1
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang là bảo tàng cấp tỉnh (thành phố), thuộc loại
bảo tàng công cộng, nằm dưới sự quản lý của Nhà nước mà trực tiếp là Sở
văn hóa Thể Thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang. Bảo tàng tỉnh Bắc Giang có nội
dung phản ánh một cách khá toàn diện về lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội của
tỉnh Bắc Giang từ thời nguyên thủy cho tới nay. Do vậy, Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang có đặc trưng cơ bản sau:

+ Bảo tàng tỉnh Bắc Giang nghiên cứu, sưu tầm, gìn giữ những tài liệu,
hiện vật gốc; các sưu tập hiện vật gốc có giá trị bảo tàng, phù hợp với nội
dung và loại hình bảo tàng. Hiện vật của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang là những tài
liệu, hiện vật tiêu biểu, điển hình về lịch sử tự nhiên; lịch sử đấu tranh trước
và sau cách mạng Tháng 8 năm 1945; những hiện vật tiêu biểu về đời sống
sinh hoạt kinh tế - văn hóa - xã hội; về Di sản Văn hóa vật thể và phi vật thể
như: các di tích lịch sử - văn hóa, phong tục tập qn, tín ngưỡng, lễ hội,
ngành nghề thủ công truyền thống ở địa phương...Những hiện vật gốc và sưu
tập hiện vật gốc mà bảo tàng tiến hành sưu tầm, gìn giữ là kho tài sản quý giá
của nhân dân tỉnh Bắc Giang nói riêng và của cả dân tộc nói chung; góp phần
quan trọng vào việc khẳng định vị trí của tỉnh Bắc Giang trong tiến trình phát
triển của lịch sử dân tộc Việt Nam.
+ Với số lượng 50.130 hiện vật (tính đến ngày 31/12/2012) bao gồm:
hiện vật gốc thể khối; hiện vật gốc có chữ viết; phim ảnh, băng đĩa ghi âm,
ghi hình gốc; tác phẩm nghệ thuật gốc tạo hình và các tài liệu khoa học phụ.
Đến nay, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã có 20 sưu tập hiện vật. Trên cơ sở số

1

Nguyễn Thị Huệ (2010), Cơ sở Bảo tàng học, Nxb. Đại học Quốc gia, Hà Nội, tr. 123

13


hiện vật và sưu tập hiên vật gốc đã có, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang tổ chức trưng
bày, triển lãm, giới thiệu tới công chúng nhằm thỏa mãn các nhu cầu học tập,
thơng tin, thưởng thức, giải trí…
+ Bảo tàng tỉnh Bắc Giang luôn tạo điều kiên thuận lợi để công chúng
được tiếp cận và trực tiếp cảm nhận những hiện vật và sưu tập hiện vật gốc có
giá trị lịch sử - văn hóa - khoa học - nghệ thuật thông qua hệ thống trưng bày

và hướng dẫn tham quan của Bảo tàng. Từ đó, bảo tàng góp phần quan trọng
vào việc giáo dục truyền thống lịch sử, tư tưởng, đạo đức, thẩm mỹ cho công
chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Đặc trưng nêu trên sẽ chi phối mọi hoạt động của Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang, trong đó có hoạt động thu hút khách tham quan.
1.1.2.2. Chức năng của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
Bảo tàng ra đời, tồn tại và phát triển là một hiện tượng của xã hội. Vì
vậy, Bảo tàng đáp ứng những nhu cầu thực tiễn của xã hội đặt ra trong từng
thời kỳ lịch sử khác nhau và phục vụ cho sự tiến bộ của nhân loại. Bảo tàng
thời kỳ cổ trung đại tồn tại như một nơi để lưu giữ các báu vật, các tác phẩm
nghệ thuật, điêu khắc...có ý nghĩa và giá trị về lịch sử, tôn giáo, nghệ thuật.
Bảo tàng thời kỳ này chủ yếu là phục vụ cho tầng lớp quý tộc và nhằm củng
cố địa vị cho giai cấp thống trị. Đến các giai đoạn tiếp theo, Bảo tàng ngày
càng phát triển và có vai trị quan trọng trong việc cung cấp tri thức phục vụ
nghiên cứu khoa học, phát triển văn hóa xã hội. Bảo tàng đã dần trở thành nhu
cầu văn hóa cần thiết đối với cơng chúng. Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu
hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của công chúng, bảo tàng cần phải thực
hiện tốt hơn nữa các chức năng xã hội của mình.
Về chức năng xã hội của bảo tàng, trên thế giới còn tồn tại nhiều quan
điểm. Tuy nhiên về cơ bản, bảo tàng được khẳng định là có chức năng xã hội
như sau:
14


1. Chức năng nghiên cứu khoa học
2. Chức năng tài liệu hóa khoa học
3. Chức năng bảo quản di dản văn hóa
4. Chức năng giáo dục
5. Chức năng thơng tin, giải trí, thưởng thức
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang cũng là một thiết chế nằm trong hệ thống

các bảo tàng Việt Nam. Do vậy, bảo tàng cũng thực hiện đầy đủ các chức
năng trên:
* Chức năng nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu khoa học là một trong những chức năng cơ bản quan trọng, có
ý nghĩa to lớn đối với bảo tàng, là tiền đề cơ sở cho mọi hoạt động của bảo tàng.
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang là bảo tàng tỉnh (thành phố), có nội dung phản
ánh khá tồn diện về lịch sử tự nhiên và lịch sử xã hội của tỉnh Bắc Giang từ
thời kỳ nguyên thủy cho tới nay. Vì vậy, trong quá trình thực hiện chức năng
nghiên cứu khoa học, bảo tàng đã tiến hành nghiên cứu các bộ mơn khoa học
có liên quan tới nội dung mà bảo tàng phản ánh như: Khoa học Lịch sử, Khảo
cổ học, Dân tộc học, Văn hóa học...Đồng thời, mọi thành quả nghiên cứu
khoa học đều được bảo tàng ứng dụng vào các khâu công tác nghiệp vụ của
bảo tàng như: Sưu tầm, Kiểm kê, Bảo quản, Trưng bày, Giáo dục. Trong đó,
những hiện vật gốc, hiện vật bảo tàng và các sưu tập hiện vật bảo tàng là cơ
sở cho mọi hoạt động nghiên cứu khoa học của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang. Từ
đó, những tư liệu hiện vật mà bảo tàng cung cấp cho những nhà nghiên cứu là
những hiện vật bảo tàng đã được giám định khoa học. Có nghĩa là bảo tàng đã
cung cấp tư liệu hiện vật cho xã hội, trực tiếp thúc đẩy sự phát triển của
nghiên cứu khoa học.
Việc thực hiện công tác nghiên cứu khoa học của bảo tàng nhằm mục
đích khai thác những thông tin gốc hàm chứa bên trong mỗi hiện vật và sưu
15


tập hiện vật để phục vụ cho trưng bày bảo tàng và công chúng tham quan.
Đồng thời, việc nghiên cứu khoa học nhằm khám phá ra những nội dung, giá
trị lịch sử – văn hóa – khoa học của hiện vật và sưu tập hiên vật bảo tàng; mối
quan hệ của chúng với môi trường tồn tại xung quanh hay những sự kiện, hiện
tượng đã diễn ra trong lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội nhằm phục vụ nhu cầu
nghiên cứu của cơng chúng.

* Chức năng tài liệu hóa khoa học
Thực hiện chức năng tài liệu hóa khoa học, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
tiến hành nghiên cứu những sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong lịch sử tự
nhiên, lịch sử xã hội của tỉnh Bắc Giang; nghiên cứu về đời sống văn hóa các
dân tộc thiểu số ở Bắc Giang; nghiên cứu về di sản văn hóa vật thể và phi vật
thể của tỉnh Bắc Giang như di tích lịch sử - văn hóa, lễ hội, phong tục tập
qn, làng nghề thủ cơng truyền thống....Trên cơ sở đó, Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang đã tổ chức sưu tầm, thu thập và lựa chọn những tài liệu hiện vật gốc
tiêu biểu có giá trị bảo tàng, phù hợp với nội dung chủ đạo mà bảo tàng phản
ánh. Đồng thời, Bảo tàng tiến hành ghi chép, lập hồ sơ khoa học pháp lý cho
hiện vật và làm đầy đủ các thủ tục theo đúng nguyên tắc của bảo tàng cho
hiện vật gốc như: Đăng ký vào sổ kiêm kê, đánh số hiện vật, xây dựng các sưu
tập hiện vật và bảo quản chúng theo chất liệu ở các kho bảo tàng. Bảo tàng tỉnh
Bắc Giang tiến hành nghiên cứu, tư liệu hóa khoa học để bổ sung và hồn thiện
hồ sơ cho hiện vật bảo tàng. Mục đích của chức năng này là nhằm gìn giữ những
di sản văn hóa q báu của dân tộc để phục vụ cho công tác giáo dục và phổ
biến tri thức khoa học tới đông đảo cơng chúng và tồn xã hội.
* Chức năng bảo quản di sản văn hóa
Những hiện vật gốc, sưu tập hiện vật gốc mà Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
đang lưu giữ được coi là tài sản quý giá của dân tộc, chúng chứa đựng những
giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học. Vì vậy, việc bảo quản các tài liệu hiện vật
và sưu tập hiện vật bảo tàng là một chức năng quan trọng mà xã hội giao phó
16


cho Bảo tàng tỉnh Bắc Giang. Mục đích của việc bảo quản di sản văn hóa là
nhằm gìn giữ, kéo dài tuổi thọ cho di sản; đảm bảo vấn đề an ninh tránh mất
cắp di sản.
Để thực hiện chức năng bảo quản di sản văn hóa, các cán bộ làm công
tác kiểm kê - bảo quản của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã tiến hành kiểm kê,

phân loại, đánh số hiện vật, từ đó khẳng định giá trị bảo tàng của hiện vật. Sau
đó, bảo tàng tiến hành xếp đặt hiện vật gốc và sưu tập hiện vật gốc vào đúng
vị trí trong kho bảo quản theo chất liệu. Từ đó, bảo tàng tiến hành những biện
pháp bảo quản phịng ngừa và bảo quản kỹ thuật cho hiện vật và sưu tập.
Đồng thời, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang còn lắp đặt các thiết bị kỹ thuật đảm bảo
an toàn cho hiện vật và sưu tập trên hệ thống trưng bày cũng như trong kho cơ
sở của bảo tàng (bình cứu hỏa, máy điều hịa nhiệt độ, camera...). Cơng tác tu
sửa và phục chế hiện vật cũng được bảo tàng chú trọng nhằm khắc phục tình
trạng xuống cấp, hư hại cho hiện vật.
* Chức năng giáo dục
Giáo dục khoa học là một chức năng cơ bản của thiết chế văn hoá bảo
tàng. Bảo tàng giáo dục xã hội bằng hình thức đáp ứng nhu cầu học tập, tìm
hiểu, khám phá, nghiên cứu của công chúng.
Chức năng giáo dục của bảo tàng là một trong những chức năng cơ bản
quan trọng. Bằng các hoạt động của mình, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang truyền đạt
tới công chúng những thông tin, tri thức về lịch sử, văn hóa, khoa học. Qua
đó, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang góp phần hình thành thế giới quan, giáo dục tư
tưởng, đạo đức và thẩm mỹ cho cộng đồng.
Cũng như mọi cơ quan giáo dục khác, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang thực
hiện chức năng giáo dục với đặc trưng riêng của mình đó là dựa trên cơ sở hệ
thống trưng bày với những tài liệu hiện vật gốc và sưu tập hiện vật gốc có giá
trị lich sử - văn hóa – khoa học – nghệ thuật. Việc đưa công chúng tiếp cận
với hiện vật bảo tàng nhằm nhắc nhở con người hướng về cội nguồn, về lịch
17


sử. Như vậy, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang chính là một trường học thực tiễn góp
phần khơng nhỏ vào việc giáo dục truyền thống, nâng cao nhận thức của công
chúng về trách nhiệm bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa của cha ơng.
Trên cơ sở hệ thống trưng bày thường xuyên và trưng bày chuyên đề,

Bảo tàng tỉnh Bắc Giang tiến hành hướng dẫn tham quan với 2 hình thức :
Hướng dẫn tham quan khái quát và hướng dẫn tham quan theo chủ đề. Ngoài
ra, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang còn thực hiện chức năng giáo dục của mình bằng
các hình thức khác như: thường xuyên tổ chức cho học sinh, sinh viên đến
tham quan và học tập tại bảo tàng; tiến hành nhiều cuộc triển lãm lưu động
đưa bảo tàng đến với công chúng; giới thiệu quảng bá hình ảnh bảo tàng trên
các phương tiện thơng tin đại chúng (báo chí, đài truyền hình, Internet..); xây
dựng các cuốn phim tư liệu về lịch sử; ký kết chương trình hoạt động “Bảo
tàng với học đường” giữa Bảo tàng tỉnh với Phòng Giáo dục và Đào tạo
Thành phố Bắc Giang; tổ chức thí điểm trị chơi “Em u Lịch sử” với chủ
đề: Bắc Giang – miền di sản...
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang cũng bước đầu thực hiện công tác điều tra xã
hội học đối với khách tham quan nhằm nghiên cứu nhu cầu của công chúng,
tiếp nhận các thơng tin phản hồi từ phía khách tham quan đến. Trên cơ sở đó,
bảo tàng sẽ xây dựng những chương trình giáo dục phù hợp với từng nhóm
đối tượng khách tham quan.
* Chức năng thơng tin, giải trí, thưởng thức
Chức năng thơng tin, giải trí, thưởng thức cũng là một trong những
chức năng quan trọng của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang.
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang có nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm, gìn giữ và
truyền đạt tới cơng chúng những thông điệp quan trọng thông qua các hiện vật
bảo tàng. Trên cơ sở hiện vật và sưu tập hiện vật bảo tàng, Bảo tàng tiến hành
nghiên cứu để đưa ra những thơng tin và kết luận chính xác về những vấn đề
có liên quan tới lịch sử tự nhiên và xã hội. Chính vì vậy, lượng thơng tin của
18


bảo tàng đã được xác minh là có độ tin cậy cao. Những thông tin mà Bảo tàng
tỉnh Bắc Giang cung cấp khá đa dạng, phong phú, có liên quan đến nhiều
ngành khoa học như: Khoa học Lịch sử, Dân tộc học, Khảo cổ học, Văn hóa

học,…Đến với Bảo tàng tỉnh Bắc Giang, các nhà nghiên cứu và cơng chúng
có thể khai thác thông tin từ các nguồn sau:
- Nghiên cứu, tìm hiểu trực tiếp những nguồn thơng tin khoa học hàm
chứa trong bản thân hiện vật gốc và sưu tập hiện vật gốc đang được lưu giữ
trong kho cơ sở và trên hệ thống trưng bày trong và ngoài bảo tàng.
- Nghiên cứu, tìm hiểu nguồn thơng tin chứa đựng trong hệ thống sổ
sách của bảo tàng, phích phiếu, hồ sơ, tài liệu ghi chép về hiện vật gốc và sưu
tập hiện vật gốc.
Để phục vụ cho công chúng khai thác được những thơng tin này một
cách có hiệu quả, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã tiến hành nghiên cứu, xác minh,
xác định tên gọi khoa học cho hiện vật gốc và sưu tập hiện vật gốc; làm sáng
tỏ nội dung thơng tin bên ngồi cũng như thơng tin hàm chứa bên trong hiện
vật; làm rõ nguồn gốc, xuất xứ, lai lịch cho hiện vật. Đồng thời, bảo tàng cịn
tạo điều kiện thuận lợi để cơng chúng đến tìm kiếm và khai thác thông tin qua
phương tiện tra cứu bằng hệ thống máy vi tính.
Bên cạnh đó, Bảo tàng cịn là nơi vui chơi, giải trí tích cực, vừa học vừa
chơi. Bảo tàng tỉnh Bắc Giang thường xuyên tổ chức các trưng bày chuyên
đề, triển lãm lưu động, bổ sung và chỉnh lý hệ thống trưng bày của bảo tàng.
Đồng thời, bảo tàng còn tổ chức các hoạt động trình diễn như: tổ chức trình
diễn hát quan họ, hát ca trù; tổ chức nấu ăn tại bảo tàng; tổ chức hoạt động
trình diễn về nghề thủ cơng truyền thống tại bảo tàng và đem đi các tỉnh khác;
tổ chức các trị chơi dân gian…Có thể thấy, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã tham
gia và có những đóng góp tích cực vào việc đáp ứng nhu cầu giải trí và
thưởng thức văn hóa của đơng đảo cơng chúng.
19


1.1.3. Các hoạt động nghiệp vụ của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
Trong suốt quá trình hoạt động của mình, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã
luôn đẩy mạnh các khâu công tác nghiệp vụ của mình, đặc biệt là sau khi

khánh thành Nhà bảo tàng vào ngày 2 – 9 – 2000. Về mặt hoạt động, Bảo tàng
Bắc Giang cũng có đầy đủ 6 khâu công tác nghiệp vụ cơ bản:
1. Công tác nghiên cứu khoa học
2. Công tác sưu tầm hiện vật bảo tàng
3. Công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng
4. Công tác tổ chức kho – bảo quản hiện vật bảo tàng
5. Công tác trưng bày hiện vật bảo tàng
6. Công tác giáo dục tuyên truyền
Nội dung của từng khâu công tác trong Bảo tàng tỉnh Bắc Giang như sau:
* Công tác nghiên cứu khoa học
Ngay từ khi mới thành lập, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã đặc biệt chú
trọng đến công tác nghiên cứu khoa học. “Công tác nghiên cứu khoa học là
hoạt động nghiệp vụ quan trọng, đồng thời cũng là nhiệm vụ có tính chất
xun suốt toàn bộ hoạt động của bảo tàng như sưu tầm, kiểm kê, bảo quản,
trưng bày và giáo dục tuyên truyền. Mọi hoạt động này đều phải dựa trên cơ
sở hiện vật gốc, hiện vật bảo tàng.”2
Hiện nay công tác nghiên cứu khoa học của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
đang tập trung thực hiện những hoạt động sau:
- Nghiên cứu các tài liệu hiện vật gốc và sưu tập hiện vật gốc đang
được lưu giữ trong kho cơ sở và trên hệ thống trưng bày bảo tàng. Từ đó, Bảo

2

Nguyễn Thị Huệ chủ biên (2010), Cơ sở Bảo tàng học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội,
tr.113

20


tàng sẽ khám phá ra những thông tin, tư liệu mới giúp bảo tàng thực hiện tốt

chức năng xã hội của mình.
- Nghiên cứu các bộ mơn khoa học tương ứng, phù hợp với nội dung
và loại hình bảo tàng: Khoa học Lịch sử, Khảo cổ học, Dân tộc học, Văn
hóa học…
Hiện nay, các cán bộ của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã tham gia viết
sách như: Dân ca dân tộc Sán Dìu; Dân ca Sán Chí; Địa chí Bắc Giang (4
tập); Di tích Bắc Giang…Tham gia nghiên cứu các đề tài khoa học cấp tỉnh
như “Văn hóa dân tộc Nùng Bắc Giang”; “Bảo tồn văn hóa dân tộc Cao Lan –
bản Khe Nghè, xã Lục Sơn, huyện Lục Nam”…Ngoài ra, Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang còn phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức các cuộc
Hội thảo khoa học như: Truyền thống khoa bảng hiếu học tỉnh Bắc Giang;
Nghệ thuật chèo truyền thống tỉnh Bắc Giang; Bắc Giang quá khứ và hiện tại;
Bảo tồn Di sản Văn hóa về phong trào khởi nghĩa Yên Thế; Thời gian và địa
điểm nơi yên nghỉ của người anh hùng Hoàng Hoa Thám; Danh nhân lịch sử
Việp Quận cơng Hồng Ngũ Phúc…
* Cơng tác sưu tầm hiện vật bảo tàng:
Trong bảo tàng, công tác sưu tầm hiện vật bảo tàng là khâu hoạt động
mở đầu quan trọng, tạo “tiền đề vật chất” cho toàn bộ hoạt động của bảo tàng,
gắn liền với các khâu công tác nghiệp vụ khác tạo thành một chỉnh thể thống
nhất và hoàn chỉnh để bảo tàng ra đời, tồn tại, phát triển.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác sưu tầm hiện vật bảo tàng,
ban lãnh đạo Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã ln động viên, khích lệ cán bộ sưu
tầm tổ chức nghiên cứu, sưu tầm để đưa về bảo tàng những tài liệu hiện vật
gốc có giá trị, phù hợp với nội dung và loại hình bảo tàng. Bởi vậy từ chỗ Bảo
tàng chỉ có hơn 10 ngàn hiện vật, đến nay đã sưu tầm đưa về bảo quản được
hơn 50 ngàn hiện vật.
21


Phần lớn, nguồn tài liệu hiện vật mà Bảo tàng tỉnh Bắc Giang sưu tầm

được chủ yếu từ các đợt đi khảo sát, sưu tầm của cán bộ bảo tàng; qua các
cuộc khai quật khảo cổ trên địa bàn tỉnh Bắc Giang; qua các đợt điều tra điền
dã về cổ vật, di vật, hiện vật tại các Di tích Lịch sử Văn hóa. Ngồi ra, bảo
tàng cịn tiếp nhận hiện vật từ các nhà sưu tập tư nhân qua các cuộc trưng bày
chuyên đề và triển lãm lưu động. Nhân kỷ niệm 67 năm Cách mạng tháng
Tám và Quốc khánh mùng 2 - 9, sáng ngày 17/8/2013 tại Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang đã mở cửa trưng bày “Bắc Giang – Lịch sử và văn hóa truyền thống”.
Tại đây, Bảo tàng tỉnh đã đón nhận nhiều hiện vật và sưu tập hiện vật quý giá
do các nhà sưu tập tư nhân hiến tặng trong đó nổi bật là bộ sưu tập tiền và tem
cổ của nhà sưu tập Nguyễn Hồng Bàng (Thành phố Bắc Giang). Ngoài ra,
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang còn tổ chức hoạt động “Hiến tặng cổ vật cho Bảo
tàng tỉnh của các nhà sưu tập cổ vật” nhân kỷ niệm ngày Di sản Văn hóa Việt
Nam (23/11). Đến dự lễ kỷ niệm có đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa Thể thao và
Du lịch; Bảo tàng Lịch sử Việt Nam; lãnh đạo một số Sở, Ngành và Thành
phố Bắc Giang. Đây thực sự là hoạt động có ý nghĩa xã hội rộng lớn, nhằm
bảo vệ và phát huy giá trị Di sản Văn hóa của tỉnh Bắc Giang. Hưởng ứng
hoạt động này, ngay tại buổi lễ bảo tàng tỉnh đã đón nhận 20 hiện vật, cổ vật
của các nhà sưu tập tư nhân hiến tặng.
Tính đến thời điểm này, số lượng hiện vật trên hệ thống trưng bày và
trong kho cơ sở của bảo tàng đã lên tới hơn 50.130 hiện vật (tính đến ngày
31/12/2012). Để đạt được kết quả như vậy, địi hỏi cơng sức và trách nhiệm
không nhỏ của cán bộ bảo tàng tỉnh Bắc Giang.
Hiện nay, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang vẫn đang tiếp tục đẩy mạnh công
tác sưu tầm để đưa hiện vật về bảo tàng phục vụ cho công tác trưng bày, giáo
dục. Song để phát huy và kế thừa những thành quả đã làm được, cán bộ làm
công tác sưu tầm của bảo tàng cần phát huy hơn nữa tính sáng tạo, chủ động
và trau dồi thêm kiến thức chun mơn thì mới hy vọng sẽ đáp ứng được nhu
cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa.
22



* Công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng
Công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng là việc làm tiếp theo của cơng tác
sưu tầm và giữ một vai trị đặc biệt quan trọng vì nó xây dựng nền móng khoa
học cho các hiện vật được sưu tầm về bảo tàng. Cơng tác kiểm kê có liên quan
chặt chẽ đến các khâu công tác khác của bảo tàng để tạo thành một chỉnh thể
thống nhất. Đồng thời, công tác kiểm kê cũng là một việc làm bắt buộc trước
khi hiện vật được đưa về kho cơ sở. Nó bảo đảm việc “khai sinh” cho hiện
vật, vừa đảm bảo cho mỗi hiện vật có một bản lý lịch đầy đủ để trở thành hiện
vật bảo tàng.
Thực chất, công tác kiểm kê hiện vật bảo tàng là cơng tác khoa học có
nhiệm vụ nghiên cứu xác định, ghi chép, mô tả các hiện vật và sưu tập hiện
vật bảo tàng. Để từ đó, xác định giá trị, nội dung khoa học và tiến hành lập
các thủ tục pháp lý, kiện toàn hồ sơ khoa học cho hiện vật bảo tàng để phục
vụ cho công tác nghiên cứu, trưng bày – giáo dục của bảo tàng.
Hiện nay, các cán bộ kiểm kê của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đang tiến
hành hoàn thiện hệ thống sổ sách, phích phiếu, hồ sơ khoa học cho hiện vật và
tiến hành việc quản lý hiện vật trên máy vi tính. Qua đó, Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang đã xây dựng được một số bộ sưu tập như: sưu tập gốm Thổ Hà, sưu tập
sản phẩm mây tre đan...
* Công tác tổ chức kho – bảo quản hiện vật bảo tàng
Cùng với công tác kiểm kê, công tác tổ chức kho – bảo quản hiện vật
bảo tàng giữ một vị trí quan trọng, có tính chất quyết định trong toàn bộ hoạt
động của bảo tàng.
Toàn bộ những tài liệu hiện vật và sưu tập hiện vật đang được Bảo tàng
tỉnh Bắc Giang lưu giữ là một bộ phận quan trọng của Di sản Văn hóa dân
tộc. Vì vậy, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang phải thực hiện tốt công tác bảo quản
hiện vật bảo tàng bằng cách áp dụng các phương pháp bảo quản phòng ngừa
23



và bảo quản kỹ thuật. Ngay từ khi xây dựng nhà bảo tàng, để phục vụ tốt cho
công tác bảo quản hiện vật, bảo tàng đã sử dụng khoảng 400 m2 diện tích
dùng làm kho cơ sở. Trong đó có một kho sách, hai kho dùng để bảo quản
hiện vật, được chia làm 7 chất liệu: gốm; kim khí; đồ giấy; vải; đồ nhựa; gỗ,
mây, tre, nứa; phim ảnh. Các kho này đều được trang thiết bị kỹ thuật phục vụ
cho việc bảo quản hiện vật như: tủ, giá đựng hiện vật, điều hòa, máy chống
ẩm mốc…
Hàng năm, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang tiến hành bảo quản định kỳ các
hiện vật trong kho và trên hệ thống trưng bày. Công tác tổ chức kho – bảo
quản của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã dần đi vào quy củ, đảm bảo những yêu
cầu về hoạt động nghiệp vụ của ngành.
Thực hiện công tác kiểm kê bảo quản hiện vật tại Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang đã được thực hiện hết sức nghiêm túc, góp phần quan trọng vào việc
bảo vệ các di sản văn hóa của địa phương nói riêng, của cả dân tộc nói chung.
* Cơng tác trưng bày hiện vật bảo tàng
Trong bảo tàng, cơng tác trưng bày có một vị trí đặc biệt quan trọng
nhằm thực hiện sự giao tiếp của bảo tàng với công chúng, với xã hội. Hay nói
cách khác, trưng bày là tiếng nói, là cầu nối bảo tàng với xã hội và công
chúng, là nơi để công chúng cảm thụ và thưởng thức các giá trị văn hóa của
bảo tàng. Nhận thức được tầm quan trọng đó nên phần trưng bày của Bảo tàng
ln được đổi mới bổ sung, chỉnh lý để có thể tạo sức thu hút tốt nhất tới công
chúng cũng như cung cấp cho công chúng những nhận thức sâu sắc khách
quan nhất về địa phương.
Kể từ khi Bảo tàng tỉnh Bắc Giang được thành lập và đi vào hoạt động,
đề án trưng bày “Bắc Giang trong lịch sử” đã được sửa chữa và được lãnh đạo
Sở Văn hóa Thơng tin (nay là Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch) Bắc Giang
duyệt thực hiện vào ngày 19-10-2000. Theo đề án, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang
đã thể hiện nội dung trưng bày thành 3 phần :
24



+ Phần trưng bày khái quát về Bắc Giang
+ Phần trưng bày Bắc Giang thời nguyên thủy đến cuối thế kỷ XVIII
+ Phần trưng bày Bắc Giang từ cuối thế kỷ XVIII đến nay
Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu tham quan của công chúng, Bảo tàng tỉnh
Bắc Giang đã thường xuyên tiến hành công tác chỉnh lý và bổ sung phần
trưng bày thường trực. Đợt trưng bày lại gần đây nhất của Bảo tàng là vào
ngày 19-8 - 2012. Bảo tàng đã bổ sung thêm một số trưng bày mới: Trưng bày
chuyên đề Khởi nghĩa Yên Thế; trưng bày giới thiệu các bộ sưu tập hiện vật
của các nhà sưu tập tư nhân (Phạm Thanh Hùng, Nguyễn Hồng Bàng, Nguyễn
Quang Mạnh, Nguyễn Linh Giang); trưng bày một số hình ảnh về Tết xưa và
nay; trưng bày chuyên đề Điện Biên Phủ - mốc vàng lịch sử…
Ngoài ra, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang còn tiến hành phục chế hiện vật
trưng bày tại khơng gian ngồi trời của bảo tàng, tạo sự thay đổi đáng kể cho
diện mạo trưng bày của Bảo tàng.
Bảo tàng tỉnh Bắc Giang là bảo tàng cấp tỉnh (thành phố), do cơ sở vật
chất và kinh phí cịn hạn chế, vì vậy bảo tàng chưa ứng dụng các giải pháp
hiện đại vào trưng bày như: sử dụng hiệu ứng âm thanh ánh sáng, hộp hình, sa
bàn, các thiết bị chiếu sáng hiện đại....
* Công tác giáo dục của bảo tàng
Nhìn chung, cơng tác giáo dục của Bảo tàng tỉnh Bắc Giang đã đạt
được những kết quả nhất định; góp phần khơng nhỏ vào việc giáo dục truyền
thống lịch sử - văn hóa của tỉnh Bắc Giang cho công chúng, đặc biệt là các thế
hệ học sinh, sinh viên. Trên cơ sở hệ thống trưng bày, Bảo tàng tỉnh Bắc
Giang đã tiến hành công tác giáo dục cho cơng chúng bằng nhiều hình thức
hoạt động như: tổ chức hướng dẫn tham quan tại bảo tàng; tổ chức các buổi
học cho học sinh, sinh viên; tích cực quảng bá hình ảnh bảo tàng trên các
phương tiện thơng tin đại chúng; thường xuyên tổ chức trưng bày chuyên đề
và triển lãm lưu động...

25