TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA DI SẢN VĂN HĨA
*********

NGUYỄN THỊ YẾN

CƠNG TÁC BẢO QUẢN TÀI LIỆU PHIM ẢNH TẠI KHO
BẢO TÀNG PHỊNG KHƠNG - KHƠNG QN

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH BẢO TÀNG HỌC

Người hướng dẫn: TH.S HOÀNG THANH MAI

HÀ NỘI – 2012


LỜI CẢM ƠN
Trong q trình làm khóa luận tốt nghiệp, ngoài sự cố gắng của bản thân
em đã nhận được sự giúp đỡ của Ban Giám đốc, các cô, chú, anh chị ở Bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn, đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của cơ
giáo Th.S Hoàng Thanh Mai cùng với sự giúp đỡ của cán bộ phòng kiểm kê bảo quản của Bảo tàng Phòng không – Không quân. Qua đây cho phép em
gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới cơ giáo Hồng Thanh Mai, cùng Ban Giám
Đốc, các cô, chú, anh chị trong Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn đã
hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành tốt khóa luận này.
Mặc dù có nhiều cơ gắng nhưng do thời gian có hạn, vốn hiểu biết cịn
nhiều hạn chế nên bài khóa luận khơng tránh khỏi những hạn chế. Em mong
nhận được sự giúp đỡ của thầy cô và các bạn để khóa luận được hồn thiện
hơn.
Hà Nội tháng 6 năm 2012
Tác giả khóa luận

Nguyễn Thị Yến


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1.Lí do chọn đề tài…………………………………………………………….1
2.Mục đích nghiên cứu………………………………………………………..2
3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu…………………………………………..2
4.Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………3
5.Bố cục khóa luận……………………………………………………………4
CHƯƠNG 1: BẢO TÀNG PHỊNG KHƠNG - KHÔNG QUÂN VỚI
CÔNG TÁC BẢO QUẢN TÀI LIỆU HIỆN VẬT ....................................... 4
1.1 Khái qt về Bảo tàng Phịng khơng - Khơng qn .............................. 4
1.1.1

Q trình hình thành Bảo tàng Phịng khơng ............................... 4

1.1.2

Q trình hình thành Bảo tàng Khơng qn................................. 5

1.1.3 Quá trình hình thành và phát triển của Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn ............................................................................................... 5
1.2 Đặc trưng và chức năng của bảo tàng Phịng khơng-Khơng qn ...... 7
1.2.1

Đặc trưng của bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn................... 7

1.2.2


Chức năng của Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn. ............... 8

1.3 Các hoạt động nghiệp vụ của bảo tàng Phòng không-Không quân ... 10
1.4 Công tác bảo quản tài liệu hiện vật tại kho của Bảo tàng Phịng khơng
– Khơng quân ............................................................................................. 12
1.4.1

Khái niệm kho hiện vật bảo tàng ................................................ 12

1.4.2
quân

Khái quát hệ thống kho hiện vật Bảo tàng Phòng không – Không
13

1.5 Công tác quản lý tài liệu hiện vật tại kho Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn. ............................................................................................... 17
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BẢO QUẢN TÀI LIỆU PHIM
ẢNH TẠI KHO BẢO TÀNG PHỊNG KHƠNG – KHƠNG QN....... 22
2.1 Tầm quan trọng của tài liệu phim ảnh với hoạt động của bảo tàng
Phịng khơng – Khơng qn...................................................................... 22
2.1.1

Khái niệm tài liệu phim ảnh ....................................................... 22
i


2.1.2 Tầm quan trọng của công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn ............................................................ 23

2.2 Thực trạng công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng
Phịng khơng – Khơng qn...................................................................... 26
2.2.1 Khái quát kho bảo quản tài liệu phim ảnh của Bảo tàng Phịng
khơng – Khơng qn ............................................................................... 26
2.2.2 Phân loại tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phòng không –
Không quân ............................................................................................. 29
2.2.3

Cấu tạo của tài liệu phim ảnh ..................................................... 31

2.2.4 Những nguyên nhân chủ yếu gây hư hỏng tài liệu phim ảnh và
một số biểu hiện ...................................................................................... 36
2.2.5 Thực trạng công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng
Phịng khơng –Khơng qn ..................................................................... 43
CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
CÔNG TÁC BẢO QUẢN TÀI LIỆU PHIM ẢNH TẠI KHO BẢO TÀNG
PHỊNG KHƠNG – KHƠNG QN ......................................................... 58
3.1 Đánh giá chung về công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn ............................................................. 58
3.1.1

Ưu điểm ...................................................................................... 58

3.1.2

Những tồn tại .............................................................................. 63

3.2 Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác bảo quản tài
liệu phim ảnh tại kho cơ sở Bảo tàng phòng không - không quân ......... 67
3.2.1


Hệ thống nhà kho và trang thiết bị bảo quản ............................. 67

3.2.2

Giải pháp nghiệp vụ bảo quản .................................................... 70

3.2.3

Bổ sung nội dung chú thích ảnh ................................................. 72

3.2.4 Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lí và khai thác
thơng tin tài liệu phim ảnh ...................................................................... 72
3.2.5

Quản lí chặt chẽ hơn nữa xuất nhập tài liệu phim ảnh ............... 73

3.2.6

Đầu tư tài chính cho công tác bảo quản tài liệu phim ảnh ......... 73

ii


3.2.7 Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kiến thức chuyên sâu cho cán bộ
phụ trách kho phim ảnh........................................................................... 74
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

iii



Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

MỞ ĐẦU
1.

Lí do chọn đề tài
Một trong những loại hình hiện vật có vai trị quan trọng trong hoạt động

của bảo tàng là tài liệu phim ảnh. Lịch sử nhiếp ảnh thế giới ghi nhận năm
1839 là năm chính thức ra đời của bộ mơn này với sự phát minh ra kĩ thuật
chụp ảnh của I.Daguerre. Chỉ sau 30 năm sau sự phát minh đó, năm Ất Sửu
(1865) ở Việt Nam đã ra đời hiệu ảnh “Cảm hiếu đường” của cụ Đặng Huy
Trứ ở Thừa Thiên Huế. Đến nay nền nhiếp ảnh Việt Nam có lịch sử gần 140
năm. Những tác phẩm của nền nhiếp ảnh Việt Nam không chỉ là những
phương tiện dùng để tái hiện hình người và cảnh mà có vai trị quan trọng thể
hiện những sự kiện hiện tượng xảy ra trong lịch sử tự nhiên và xã hội.
Phim ảnh phản ánh những cái có thực trước ống kính, được coi là bằng
chứng cho thấy rõ đối tượng, một sự kiện hiện tượng nào đó đã tồn tại và hiện
diện vào thời điểm ống kính thu nhận được. Vì vậy, nguồn thơng tin mà tài
liệu phim ảnh chứa đựng đem lại một sự tin cậy rất cao. Khi những sự kiện
lịch sử được đưa vào ống kính thì sau đó ở bất cứ thời điểm nào dù là một
ngày, một tháng, một năm hay mãi mãi về sau người xem cũng như được trực
tiếp chứng kiến diễn biến của sự kiện. Theo thời gian hình ảnh của những sự
kiện đó vẫn tồn tại. Đó là những chứng cứ lịch sử khơng thể chối cãi, là
những giá trị, những thành tựu mọi mặt cần được lưu giữ để truyền lại cho thế
hệ mai sau.Trong các bảo tàng vai trò của tài liệu phim ảnh càng được nâng

cao, vì mục đích của các bảo tàng ngoài việc phục vụ nghiên cứu cứu khoa
học trực tiếp còn là việc trưng bày phục vụ cho việc học tập, tham quan của
các tầng lớp nhân dân.
Năm 1980 trong công bố khuyến cáo về vấn đề lưu giữ và bảo tồn phim
ảnh, UNESCO đã xác định: “Tài liệu phim, ảnh là loại hình di sản đặc biệt
quý giá không những của mỗi dân tộc mà của cả nhân loại, mỗi quốc gia cần
1/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

phải đầu tư, tổ chức bảo tồn thật tốt cho các thế hệ mai sau. Vấn đề đặt ra là
bảo tàng phải bảo quản tài liệu phim ảnh làm sao để kéo dài tuổi thọ của
chúng giúp các thế hệ tiếp theo có thể sử dụng triệt để những giá trị to lớn mà
bản thân tài liệu phim, ảnh chứa đựng 1”.
Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn là bảo tàng thuộc loại hình lịch sử
qn sự, là nơi lưu giữ những tài liệu hiện vật gốc về lịch sử chiến đấu và
trưởng thành của bộ đội phịng khơng – khơng qn, trong tổng số tài liệu
hiện vật đang được bảo tàng lưu giữ tài liệu phim ảnh chiếm số lượng khá lớn
vì vậy cơng tác bảo quản tài liệu phim ảnh để lưu lại cho các thế hệ mai sau
luôn là vấn đề được bảo tàng quan tâm.
Là sinh viên chuyên ngành bảo tồn – bảo tàng, có điều kiện học tập, tìm
hiểu về tầm quan trọng của tài liệu hiện vật trong các bảo tàng đặc biệt là tài
liệu phim ảnh, vì vậy em đã chọn đề tài “Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh
tại kho bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn” để làm khóa luận tốt nghiệp.
2.

Mục đích nghiên cứu




Giới thiệu khái qt về bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn và hệ thống
kho bảo tàng cùng những tài liệu, hiện vật quý giá đang được lưu giữ
trong kho.



Tìm hiểu về thực trạng công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn, đề xuất các giải pháp nhằm giải quyết
các vấn đề cấp thiết trong công tác bảo quản tài liệu phim ảnh trong kho
bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn.

3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho bảo

tàng Phịng khơng – Không quân.
Phạm vi nghiên cứu:
(1)

. Phim ảnh và hoạt động bảo tồn phim – Báo cáo khoa học, Ngô Hiểu Chi

2/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến

Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

Về thời gian: Cơng tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho bảo tàng
Phịng khơng – Không quân từ khi thành lập đến nay.
Về không gian: Kho bảo quản tài liệu phim ảnh trong bảo tàng Phịng
khơng – Khơng qn.
4.

Phương pháp nghiên cứu
Cơ sở phương pháp luận: Chủ nghĩa Mác Lênin đó là quan điểm duy

vật biện chứng và duy vật lịch sử.
Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Lịch sử, Bảo tàng học, Kĩ thuật
bảo quản phim ảnh.
Các phương pháp khác: Khảo sát, phân loại, thống kê, tổng hợp các
nguồn số liệu… để giải quyết vấn đề của luận văn.
5.

Bố cục khóa luận
Ngồi phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục khóa luận

gồm 3 chương:
Chương 1: Bảo tàng Phịng khơng – Không quân với công tác bảo quản
tài liệu hiện vật.
Chương 2: Thực trạng công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả công tác
bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn.

3/80



Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

CHƯƠNG 1
BẢO TÀNG PHỊNG KHƠNG - KHÔNG QUÂN VỚI CÔNG TÁC BẢO
QUẢN TÀI LIỆU HIỆN VẬT
1.1

Khái qt về Bảo tàng Phịng khơng - Khơng qn

1.1.1 Q trình hình thành Bảo tàng Phịng khơng
Bảo tàng Phịng khơng được thành lập ngày 14 tháng 9 năm 1959 theo
quyết định số 1403/CT lúc đầu là nhà truyền thống của Bộ tư lệnh Phịng
khơng. Cơng tác sưu tầm và lưu giữ những hiện vật, tư liệu về quá trình hình
thành chiến đấu cùng những chiến công xuất sắc của bộ đội phịng khơng
được tiến hành thường xun. Trong kháng chiến chống Mỹ, các cán bộ, nhân
viên nhà truyền thống làm nhiệm vụ sưu tầm các tài liệu hiện vật làm nền
móng đầu tiên cho việc xây dựng Bảo tàng Phịng khơng sau này.
Ngồi ra bảo tàng cịn tiến hành triển lãm nhằm cổ vũ tinh thần yêu nước
trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bảo tàng Phịng khơng tiến hành mở cửa
đón khách tham quan từ ngày 1 tháng 4 năm 1979 tại 176 đường Trường
Chinh - Hà Nội với nội dung trưng bày và giới thiệu về bộ đội Phòng không
Việt Nam.
Đến năm 1994, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, bảo tàng đã
xây dựng lại với quy mô lớn hơn. Sau một năm xây dựng ngày 24 tháng 7
năm 1995 bảo tàng khánh thành với diện tích ngoại thất là 10.000m2 và nội
thất là 12.000m2 gồm 3 tầng.

Tồn bộ nội dung trưng bày giới thiệu những hình ảnh, tư liệu, hiện vật
gốc về sự trưởng thành, lớn mạnh của lực lượng Phịng khơng trong hai cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đồng thời giới thiệu nhiệm
vụ chính trị quân sự quan trọng của bộ đội phịng khơng là bảo vệ vững chắc
bầu trời Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

4/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

Căn cứ theo 3 tiêu chuẩn xếp hạng bảo tàng của Bộ Văn hóa- Thơng tin
về:
-

Cơng tác sưu tầm, quản lí, đăng kí hiện vật, xây dựng hồ sơ

-

Công tác hoạt động, phổ biến khoa học và hoạt động trưng bày tuyên
truyền phục vụ quần chúng.

-

Công tác tổ chức chất lượng đội ngũ, cán bộ

Ngày 2 tháng 8 năm 2000 theo quyết định số 1527/QĐCP của Bộ quốc
phịng do Trung tướng Nguyễn Văn Hinh kí. Bảo tàng được xếp hạng hai

trong hệ thống bảo tàng quốc gia.
1.1.2 Q trình hình thành Bảo tàng Khơng qn
Bảo tàng Khơng qn được thành lập năm 1983 và chính thức mở cửa
đón khách ngày 3 tháng 4 năm 1985 tại 86 đường Trường Chinh – Hà Nội với
tổng diện tích là 33.000m2. Đáp ứng nhu cầu gìn giữ, bảo quản những hiện
vật cũng như những thành tích xứng đáng bộ đội không quân Việt Nam đã lập
nên ngay từ những ngày đầu. Đây là nơi lưu giữ những tư liệu, hiện vật gốc
minh chững cho các sự kiện lịch sử của quá trình ra đời, trưởng thành và
chiến đấu của Không quân Việt Nam.
Tháng 11 năm 1995 theo quyết định số 1164/QĐCP do Thứ trưởng
Nguyễn Trọng Xuyên và Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thơng tin Lưu Trần Tiêu
kí. Bảo tàng Không quân được xếp hạng hai trong hệ thống bảo tàng quốc gia.
1.1.3 Quá trình hình thành và phát triển của Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn
Ngày 3 tháng 3 năm 1999 Chủ tịch nước Trần Đức Lương kí sắc lệnh số
03/L-CT về việc hợp nhất Qn chủng Phịng khơng và Qn chủng Khơng
qn thành qn chủng Phịng khơng – Không quân đáp ứng yêu cầu và
nhiệm vụ mới của cuộc đấu tranh bảo vệ hịa bình độc lập dân tộc bảo vệ và
xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây là một việc làm phù hợp
5/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

với tình hình mới.Trong điều kiện tình hình thế giới diễn ra ngày càng phức
tạp, các phương tiện chiến tranh trên không ngày càng hiện đại, tinh vi, địch
vẫn âm mưu “diễn biến hịa bình” nhằm lật đổ chế độ XHCN ở nước ta thì
việc hợp nhất hai Qn chủng Phịng khơng- Khơng qn là nhằm bảo đảm sự

thống nhất trong hợp đồng chỉ huy chiến đấu để tạo ra lực lượng mạnh nhất
có thể bảo vệ vững chắc bầu trời Tổ quốc.
Từ đó Bảo tàng Phịng khơng và Khơng qn cũng được hợp nhất thành
Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn. Sự ra đời của Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn là nhằm bảo tồn những giá trị văn hóa, lịch sử những hình ảnh tài
liệu vô giá về cuộc đấu tranh gian khổ những vinh quang của người lính
Phịng khơng – Khơng qn. Bảo tàng giới thiệu cho tồn qn về q trình
xây dựng và khơng ngừng lớn mạnh của Qn chủng Phịng khơng –Khơng
qn, giới thiệu về tình cảm qn dân gắn bó keo sơn, sự lãnh đạo sáng suốt
của Đảng, của Bác Hồ, giới thiệu về tình hữu nghị thân ái giữa bộ đội Phịng
khơng – Khơng qn với bạn bè quốc tế.
Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn ra đời khẳng định sự quan tâm của
Đảng, Nhà nước và Quân đội. Đồng thời cũng khẳng định những cố gắng
vượt bậc của các thế hệ cán bộ Bảo tàng những người đã sưu tầm và lưu giữ
các tài liệu hiện vật gốc phản ánh về đời sống của người chiến sĩ Phịng
khơng – Khơng qn trong hịa bình cũng như trong chiến đấu, phản ánh
những trận đánh xuất sắc của bộ đội Phịng khơng – Khơng qn.
Phần trưng bày của bảo tàng gồm trưng bày trong nhà và trưng bày
ngoài trời:
Trưng bày trong nhà 26 chủ đề trưng bày với hơn 3.000 hiện vật, hình
ảnh đã tái tạo lại những trang sử oai hùng của bộ đội Phịng khơng – Khơng
qn, mỗi hiện vật, hình ảnh trong hệ thống trưng bày đó là những chiến cơng
xuất sắc của bộ đội Phịng khơng – Không quân qua hai cuộc kháng chiến
chống Pháp, chống Mỹ, lập nên những kỳ tích anh hùng đánh thắng không
6/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn


qn nhà nghề của nước có nền khoa học kỹ thuật hiện đại đến nay vẫn còn là
những điều hấp dẫn đối với nhiều khách tham quan trong và ngoài nước.
Phần trưng bày ngoài trời diện tích trên 15.000m2 với 90 hiện vật khối
được trưng bày khoa học giới thiệu các bộ sưu tập hiện vật vũ khí độc đáo về
4 lực lượng của bộ đội Phịng khơng –Khơng qn: Pháo Cao xạ, Máy bay,
Tên lửa, Ra đa. Đây là những vũ khí đã lập nhiều chiến công xuất sắc trong
hai cuộc kháng chiến thống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
1.2

Đặc trưng và chức năng của bảo tàng Phịng khơng-Khơng qn

1.2.1 Đặc trưng của bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn
Đặc trưng là một thuật ngữ dùng để chỉ những nét riêng biệt, những
dấu hiệu cơ bản của một sự vật, một hiện tượng. Dựa vào đặc trưng có thể
phân biệt sự vật, hiện tượng này, với sự vật hiện tượng khác.
Tìm hiểu đặc trưng của Bảo tàng nhằm mục đích nhận thức được
những điểm riêng biệt của Bảo tàng, trên cơ sở đó có thể khẳng định Bảo tàng
ra đời, tồn tại và phát triển là một hiện tượng của xã hội nhưng khác với hiện
tượng khác. Đặc trưng cơ bản của Bảo tàng là sưu tầm, gìn giữ, bảo quản các
hiện vật gốc, sưu tập hiện vật gốc có giá trị Bảo tàng. Trên cơ sở hiện vật gốc,
sưu tập hiện vật gốc có giá trị bảo tàng, Bảo tàng tổ chức trưng bày, triển lãm
để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu hiểu biết của mọi tầng lớp cơng chúng.
Bảo tàng Phịng khơng –Khơng qn thuộc loại hình bảo tàng lịch sử
qn sự đồng thời là một cơ quan thuộc loại hình đặc biệt vừa là một thiết chế
văn hóa vừa là một đơn vị trong hệ thống công tác Đảng, công tác chính trị
của quân đội, là nơi thể hiện rõ nhất nghệ thuật qn sự Phịng khơng –Khơng
qn.
Là bảo tàng thuộc lực lượng vũ trang Việt Nam, đặc trưng của Bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn Việt Nam là cơ quan nghiên cứu tuyên

truyền giáo dục những thành tích chiến đấu và trưởng thành của bộ đội Phòng
7/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

khơng-Khơng qn trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế
quốc Mỹ dưới sự lãnh đạo của Đảng, Bộ quốc phòng và Bộ tư lệnh qn
chủng Phịng khơng –Khơng qn cùng đơng đảo quần chúng nhân dân tham
gia thông qua hệ thống tài liệu, hiện vật gốc trưng bày tại bảo tàng.
1.2.2 Chức năng của Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn.
Chức năng là một thuật ngữ dùng để chỉ mối quan hệ giữa hiện tượng
này phụ thuộc vào hiện tượng khác như thế nào. Nói đến chức năng xã hội là
đề cập đến nhiệm vụ và vai trò cụ thể của một hiện tượng nào đó đối với xã
hội. Đề cập tới chức năng xã hội của Bảo tàng là muốn nói đến vai trị, vị trí,
nhiệm vụ cụ thể của thiết chế văn hóa này trong đời sống xã hội. Cho đến nay
vẫn tồn tại nhiều quan điểm về chức năng xã hội của bảo tàng.
Quan điểm của ICOM
Bảo tàng có 4 chức năng là: Chức năng nghiên cứu khoa học, chức năng
giáo dục, chức năng hưởng thụ văn hóa và chức năng bảo tồn các di tích, di
vật.
Quan điểm của Bảo tàng học Mác xít:
Bảo tàng có 4 chức năng: Chức năng nghiên cứu khoa học, chức năng tài
liệu hóa khoa học, chức năng bảo vệ, bảo quản di sản văn hóa, chức năng giáo
dục khoa học.
Quan điểm của Bảo tàng học phương Tây.
Bảo tàng là một thiết chế thông tin đa chức năng trong đó chức năng
thơng tin là quan trọng nhất.

Cùng với sự tiến bộ của nhân loại, Bảo tàng ngày càng được bổ sung và
đảm nhận thêm nhiều chức năng mới đáp ứng nhu cầu của một xã hội phát
triển.

8/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

Bảo tàng Phịng khơng – Khơng quân đã thực hiện chức năng khoa học
của bảo tàng để khẳng định vai trị và vị thế của mình. Đó là:
*Chức năng tư liệu hóa khoa học:
Tài liệu hóa khoa học đó là q trình sưu tầm những tài liệu hiện vật về
quá trình chiến đấu, trưởng thành và những chiến cơng xuất sắc của bộ đội
Phịng khơng – Không quân trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
và đế quốc Mỹ trong giai đoạn hiện nay.
*Bảo vệ các tài liệu, hiện vật gốc về Quân chủng Phòng khơng –Khơng
qn trong bảo tàng
Những hiện vật đó là những mảnh xác máy bay Mỹ, những vật dụng, khí
tài của bộ đội phịng khơng và những vật dụng mà các phi công Quân đội
nhân dân Việt Nam đã sử dụng trong những trận đánh ác liệt chống lại kẻ thù
xâm lược là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ những hiện vật được bảo tàng
trưng bày đã làm sống lại khơng khí hồ hùng của cuộc chiến, tinh thần hào
sảng của một chiến thắng lịch sử.
*Nghiên cứu khoa học.
Nghiên cứu các sự kiện lịch sử và những chiến công trong chiến đấu của
bộ đội Phịng khơng- Khơng qn trong chiến tranh và hịa bình nhằm hỗ trợ
cơng tác tun truyền, giáo dục của bảo tàng.

*Giáo dục và phổ biến khoa học
Đây là một trong những chức năng quan trọng đem lại thành cơng trong
mỗi bảo tàng. Bảo tàng Phịng khơng- Không quân dựa trên hiện vật gốc, các
bộ sưu tập đã được tư liệu hóa một cách khoa học. Qua đó, bảo tàng thực
hiện cơng tác tun truyền, giáo dục đối với đông đảo quần chúng nhân dân
về những thành tích của Bộ đội Phịng khơng –Khơng qn.
Mỗi khâu cơng tác của bảo tàng được coi như là một mắt xích quan
trọng, có quan hệ hỗ trợ lẫn nhau. Cơng tác giáo dục, phổ biến khoa học
9/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

muốn đạt hiệu quả cao nhất cần phải phụ thuộc vào các công tác khác như
sưu tầm, kiểm kê, bảo quản và lựa chọn hiện vật trưng bày.
Bảo tàng Phịng khơng –Khơng qn là một đơn vị trong hệ thống cơng
tác Đảng, cơng tác chính trị trong quân đội, bởi ngoài những chức năng trên
bảo tàng cịn thực hiện cơng tác Đảng, cơng tác chính trị trong quân đội.
1.3

Các hoạt động nghiệp vụ của bảo tàng Phịng khơng-Khơng qn

* Cơng tác nghiên cứu sưu tầm:
Trong những năm chiến tranh ác liệt và đầy gian khổ nhưng các cán bộ
của Bảo tàng vẫn luôn tiến hành sưu tầm những hiện vật quý giá về người
chiến sĩ Phòng không – Không quân trong chiến đấu, ghi lại những hình ảnh
từ cuộc sống chiến đấu đến sinh hoạt văn hóa văn nghệ của các chiến sĩ đều
được sưu tầm đưa về bảo tàng.

Nhận thức được tầm quan trọng của cơng tác sưu tầm cho nên trong bất
kì hồn cảnh nào, thời gian nào, trong chiến tranh cũng như trong thời bình
cơng tác sưu tầm ở Bảo tàng Phịng khơng- Không quân cũng được đẩy mạnh
và được đặt lên hàng đầu. Cán bộ sưu tầm những tài liệu hiện vật liên quan
đến quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của bộ đội Phịng khơng –
Khơng qn trên phạm vi cả nước.
Hiện nay, hiện vật của bảo tàng Phòng không – Không quân phải là
những hiện vật gốc được sưu tầm trực tiếp từ công cuộc xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc, là những hiện vật điển hình, tiêu biểu có giá trị cao về lịch sử, khoa
học, văn hóa phù hợp với nội dung và loại hình của bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn.
Hiện nay bảo tàng Phịng không –Không quân đang lưu giữ trên 62000
tài liệu, hiện vật trong đó có 20.000 tài liệu hiện vật gốc(1).
(1)

. Số liệu phòng kiểm kê- bảo quản, Bảo tàng Phòng không – Không quân, tháng 10 năm
2011

10/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

Từ năm 1956 - 1963 bảo tàng sưu tầm được 800 hiện vật, 500 ảnh.
Năm 1963 - 1971 bảo tàng sưu tầm được 3000 tài liệu và 3000 ảnh.
Năm 1977 – 1990 bảo tàng sưu tầm được 1500 hiện vật,2000 ảnh.
Tài liệu phim ảnh được cán bộ bảo tàng sưu tầm về đều là những tài liệu
phim ảnh q có giá trị lịch sử cao.

* Cơng tác kiểm kê và bảo quản:
Công tác này đã được đẩy mạnh từ thời kì kháng chiến chống Mỹ và cho
đến nay vẫn được đẩy mạnh. Ngoài việc giữ cho các kho hiện vật được thơng
thống an tồn, thực hiện tốt công tác kiểm kê, đánh giá, phân loại đánh số,
lập phiếu hiện vật,bảo tàng còn phải thực hiện cất giấu hiện vật đến nơi an
toàn, tránh sự hủy diệt của chiến tranh. Sau khi miền Nam hồn tồn giải
phóng đất nước thống nhất, bảo tàng đã tiến hành cải tạo, nâng cấp và quy
hoạch hệ thống kho bảo quản hiện vật, tiến hành bổ sung hoàn thiện hệ thống
kho bảo quản tài liệu hiện vật. Bảo tàng Phịng khơng - Không quân luôn
quan tâm tới việc thẩm định thông tin và hồ sơ hóa hiện vật.
Hệ thống kho hiện vật ở bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn được phân
chia thành thành 11 kho trong đó có kho bảo quản phim ảnh.
Tuy nhiên, diện tích kho bảo quản cịn nhỏ so với số lượng hiện vật đang
lưu giữ.
Hiện tại, Bảo tàng Phịng khơng- Khơng qn đang quản lí khoảng
62.000 hiện vật trong đó có khoảng 20.000 tài liệu hiện vật gốc. Hàng tháng
đều có chế độ bảo quản cho hiện vât như đối với tài liệu phim thì thực hiện
lau phim, thay túi đựng phim, đối với hiện vật khối thì lau dầu, tra dầu bảo
quản hiện vật. Đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm kê, bảo quản gồm 6 người là
quân nhân chuyên nghiệp và công nhân viên quốc phịng. Họ ln xác định
nhiệm vụ của mình và có ý thức với từng hiện vật trong kho hay trưng bày,
từng bước hoàn thiện hồ sơ cho các tài liệu hiện vật tại kho bảo quản.
11/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

* Cơng tác trưng bày tun truyền:

Dựa vào những kết quả của công tác sưu tầm, kiểm kê, bảo quản đồng
thời nhằm phục vụ cho những nhu cầu chính trị của xã hội, bảo tàng Phịng
khơng –Khơng qn đã trưng bày chỉnh lí và nâng cấp chất lượng hệ thống
trưng bày từ nhà truyền thống trong những năm chiến tranh, cho đến nay bảo
tàng Phịng khơng –Không quân với hệ thống trưng bày mới, những hệ thống
tài liệu hiện vật, sưu tập hiện vật quý đồng thời thường xuyên được bổ sung
và chỉnh lí trưng bày, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội và khách
tham quan của bảo tàng.
Trong suốt những năm qua công tác trưng bày, tuyên truyền, giáo dục ở
Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn có những bước phát triển về quy mô,
chất lượng hoạt động và hiệu quả xã hội. Mỗi năm bảo tàng đón khoảng
20000 - 30000 khách tham quan bao gồm cả khách trong nước và khách nước
ngoài. Trong thời gian 5 năm từ năm 2003 – 2008 bảo tàng đã tiến hành 23
cuộc triển lãm lưu động thu hút được một lượng lớn khách tham quan. Theo
số liệu thống kê khách tham quan đông nhất là 2 năm 2005 và 2007. Công tác
trưng bày tuyên truyền đã gắn bó mật thiết, phục vụ cho từng bước phát triển
của lực lượng vũ trang, của quân đội, trở thành một thành tố không thể thiếu
trong đời sống tinh thần, tình cảm của cán bộ chiến sĩ và thanh thiếu niên, học
sinh, sinh viên, các cựu chiến binh, các bà mẹ Việt Nam anh hùng góp phần
vào giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần dựng nước và giữ nước của dân
tộc.
1.4

Công tác bảo quản tài liệu hiện vật tại kho của Bảo tàng Phịng
khơng – Khơng qn

1.4.1 Khái niệm kho hiện vật bảo tàng
Kho hiện vật là cơ sở vật chất, là xương sống trong mọi hoạt động
nghiệp vụ của bảo tàng. Nó giúp cho bảo tàng tồn tại và phát triển. Đây là nơi
bảo quản gìn giữ một cách khoa học các tài liệu hiện vật gốc và tài liệu khoa

12/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

học phụ được sử dụng trong công tác nghiên cứu khoa học và phục vụ khách
tham quan. Sau một qua trình nghiên cứu, sưu tầm, xây dựng hồ sơ khoa học,
hiện vật bảo tàng được đưa vào kho để bảo quản lâu dài và được pháp luật
bảo vệ. Mục đích cuối cùng và quan trọng nhất của các kho bảo tàng là tạo
được những điều kiện thuận lợi để quản lí và gìn giữ an tồn cho hiện vật.
Đồng thời tạo mọi điều kiện để phát huy tác dụng của các hiện vật bảo tàng ở
mức độ cao nhất.
Giáo trình “Cơ sở bảo tàng học” đã định nghĩa kho bảo tàng như sau:
“Kho bảo tàng là tổng thể hiện vật bảo tàng có giá trị rất lớn, cùng với tài
liệu khoa học phụ liên quan, thường xun được sưu tầm, bổ sung, gìn giữ có
tổ chức khoa học nhằm tạo điều kiện cho cán bộ chuyên môn nghiên cứu và
phục vụ khách tham quan”1.
Như vậy kho bảo tàng thực chất chính là nơi bảo quản những giá trị văn
hóa vật chất để tiến hành các khâu nghiệp vụ của bảo tàng, nghiên cứu khoa
học....
1.4.2 Khái quát hệ thống kho hiện vật Bảo tàng Phịng khơng – Khơng
qn
Kho bảo quản Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn là nơi lưu giữ lâu
dài và bảo quản toàn bộ những hình ảnh, tài liệu hiện vật vơ giá về cuộc đấu
tranh gian khổ nhưng vinh quang của người lính Phịng khơng- Khơng qn,
những hình ảnh phản ánh về đời sống thật của người chiến sĩ Phịng khơng –
Khơng qn trong hịa bình, kho bảo quản cịn là nơi lưu giữ rất nhiều tài liệu
hiện vật phản ánh sự trưởng thành của lực lượng Phịng khơng –Khơng qn

Việt Nam trong thời gian qua.
Để kéo dài tuổi thọ của các loại chất liệu hiện vật, Bảo tàng Phịng
khơng – Khơng qn đã đầu tư xây dựng, cải tạo cơ bản hệ thống kho bảo
1

. Giáo trình cơ sở bảo tàng học. Đại học Văn hóa Hà Nội xuất bản tập 2. H-1990.Tr 95

13/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

quản hiện vật với các trang thiết bị cần thiết để kiểm sốt mơi trường theo
đúng yêu cầu kĩ thuật.
Từ chức năng đặc biệt đó, kho Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn
hiện nay phải thực hiện những nhiệm vụ sau:
-

Tiếp nhận hiện vật mới sưu tầm với đầy đủ hồ sơ khoa học pháp lí
được chuyển giao về kho để bảo quản lâu dài. Đồng thời tiến hành
các thủ tục xuất hiện vật để phục vụ cho công tác nghiên cứu, trưng
bày, triển lãm, xuất bản....

-

Tiến hành các hoạt động nghiệp vụ để tổ chức và quản lí hiện vật về
số lượng tình trạng hiện vật gốc và các tài liệu khoa học bổ trợ có
trong hệ thống kho bảo quản và hệ thống trưng bày thường trực của

bảo tàng. Đồng thời thường xuyên nghiên cứu bổ sung hồ sơ khoa
học và hồ sơ pháp lí cho các hiện vật đang lưu giữ trong kho.

-

Thường xuyên tiến hành tu sửa, phục chế lại hình dáng ban đầu của
hiện vật .

-

Tổ chức sắp xếp hệ thống hóa hiện vật trong kho bảo tàng.

-

Quản lí tư liệu phim ảnh, hệ thống máy điều hịa máy vi tính cùng
các trang thiết bị bảo quản trong kho.

-

Tiến hành tổ chức các hình thức khai thác kho để phục vụ cho công
tác nghiên cứu, khai thác, trưng bày, xuất bản...

Với chức năng nhiệm vụ nói trên, kho hiện vật Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn có mối quan hệ khăng khít với tất cả các phịng ban trong bảo
tàng nhằm đạt được hiệu quả công việc cao nhất.
Để thực hiện những chức năng nói trên kho bảo quản của bảo tàng hiện
có 6 cán bộ là quân nhân chuyên nghiệp và cơng nhân viên quốc phịng. Cán
bộ trong kho được chia theo bộ phận khác nhau:

14/80



Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

-

Bộ phận kiểm kê 2 cán bộ

-

Bộ phận bảo quản 3 cán bộ

-

Bộ phận máy tính 1 cán bộ

Công tác bảo quản hiện vật được các cán bộ tiến hành thường xuyên
theo định kì mỗi tuần 2 lần, bảo quản theo phương pháp phòng ngừa là chính
nhằm ngăn chặn trước các yếu tố có thể gây hư hại đến hiện vật, khi phát hiện
hiện vật trong kho có những biểu hiện hư hỏng thì áp dụng một số biện pháp
bảo quản kĩ thuật nhằm mục đích khơi phục những hiện vật đó trở lại trạng
thái ban đầu. Kho bảo quản hiện vật của bảo tàng được đặt ở nhiều phòng
khác nhau được chia thành các kho theo số thứ tự từ kho 1 đến kho 11 trong
đó có 6 kho chính và 5 kho phụ:
-

Kho 1: Kho hiện vật khối bao gồm bao gồm các loại vũ khí, huân
huy chương, đồ dùng sinh hoạt phục vụ trong chiến đấu và trong quá

trình xây dựng trưởng thành của lực lượng Phịng khơng –Khơng
qn Việt Nam.

-

Kho 2: Kho để tài liệu phim ảnh, hồ sơ kiểm kê, cờ thi đua, bằng
khen của lực lượng Phịng khơng – Khơng quân được chính phủ
Việt Nam khen tặng và tặng phẩm của nhiều nước anh em như Liên
Xô, Cuba.

-

Kho 3: Kho thể khối chung bao gồm nhiều loại hình hiện vật với
những chất liệu khác nhau như kim loại, giấy, gỗ, vải.

-

Kho 4: Kho lưu giữ hồ sơ, lưu báo hiện vật, lưu giữ phiếu ảnh của
lực lượng phịng khơng và không quân Việt Nam từ khi thành lập
đến nay.

-

Kho 5: Kho bảo quản hiện vật tạm thời: Bao gồm những hiện vật
mới được đưa về kho nhưng chưa đủ điều kiện để nhập kho bảo
quản.
15/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học

Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

-

Kho 6: Kho bảo quản các tài liệu khoa học phụ của bảo tàng Phịng
khơng – Không quân, bao gồm những biểu đồ, sơ đồ, sa bàn phục vụ
cho công tác trưng bày trong bảo tàng.

Sáu kho chính được xây dựng trong khu vực bảo tàng Phịng khơng cũ
nay là qn chủng Phịng khơng – Khơng quân. Còn các kho số 7, số 8, số 9,
số 10, số11 là các kho phụ được xây dựng ngay bên cạnh hệ thống trưng bày
của bảo tàng, đây là nơi bảo quản những tư liệu hiện vật dùng cho phần trưng
bày lưu động và trưng bày tiếp theo của bảo tàng.
Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn là bảo tàng thuộc loại hình lịch sử
quân sự ,thành phần hiện vật đa dạng phong phú về chất liệu, được bảo quản
nhiều kho khác nhau. Vì vậy, việc sử dụng các trang thiết bị chuyên dụng
phục vụ cho công tác bảo quản gìn giữ hiện vật là yêu cầu cần thiết.
Hiện nay, kho bảo quản của bảo tàng đã được trang bị một số phương
tiện bảo quản cơ bản. Toàn bộ hệ thống kho có hệ thống điều hịa trung tâm
và điều hòa cục bộ. Máy đo nhiệt độ, độ ẩm, máy điều hịa nhiệt độ nhãn hiệu
National cơng suất 18000 BTU chạy 24/24 giờ, đảm bảo môi trường kho luôn
luôn được duy trì tình trạng ổn định, đáp ứng được chế độ bảo quản phù hợp
cho từng hiện vật, ngoài ra bảo tàng còn trang bị hệ thống máy hút ẩm nhãn
hiệu Daiwa, trong kho còn trang bị máy báo động, cứu hỏa khắp các hành
lang, máy phòng chống đột nhập, máy chống trộm, máy hút khí độc...
Tồn bộ hệ thống nhà kho bảo quản hiện vật được trang bị tủ và kệ bảo
quản, tùy theo các chất liệu hiện vật mà có các mẫu tủ phù hợp, các hiện vật
được xếp trong tủ một cách ngăn nắp, gọn gàng giúp cho công tác bảo quản
được thực hiện thuận lợi và đạt hiệu quả cao.

Hệ thống tủ, giá, kệ để hiện vật được chế tạo bằng gỗ, nhơm, kính và
inox khơng gỉ, ngồi ra cịn có các hộp kẽm để hiện vật bên trong giúp chúng
không bị hư hại do ảnh hưởng của môi trường xung quanh và sự tiếp xúc của
con người.
16/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

Với hệ thống phương tiện bảo quản nêu trên Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn đã thực hiện khá tốt công tác bảo quản tài liệu hiện vật và phục
vụ có hiệu quả cơng tác nghiên cứu khoa học, công tác trưng bày trong bảo
tàng phục vụ nhu cầu thưởng thức, tham quan của đông đảo quần chúng nhân
dân ở khắp mọi miền của tổ quốc khi đến với bảo tàng Phịng khơng – Khơng
qn.
1.5

Cơng tác quản lý tài liệu hiện vật tại kho Bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn.
Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn là bảo tàng chuyên ngành thuộc

thuộc lực lượng vũ trang Việt Nam. Bảo tàng là cơ quan nghiên cứu khoa học
và tuyên truyền giáo dục những thành tích chiến đấu và trưởng thành của bộ
đội Phịng khơng –Khơng qn trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp và đế quốc Mỹ dưới sự lãnh đạo của Đảng, Bộ quốc phòng - Bộ tư lệnh
qn chủng Phịng khơng – Khơng qn.
Hiện vật được bảo tàng sưu tầm là những tài liệu hiện vật có liên quan
đến qua trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của qn chủng Phịng

khơng –Khơng qn. Cơng tác quản lý tài liệu hiện vật của Bảo tàng Phịng
khơng – Khơng qn chính là nhằm mục đích, quản lý, bảo vệ và gìn giữ
những tài liệu hiện vật được bảo tàng sưu tầm về và giữ cho chúng luôn được
nguyên vẹn lâu dài, kéo dài tuổi thọ của chúng. Các tài liệu hiện vật đó có vai
trị hết sức quan trọng, là cơ sở cho mọi hoạt động của bảo tàng và là nguồn
sử liệu vô cùng quý giá góp phần bảo lưu những giá trị truyền thống tốt đẹp
của dân tộc Việt Nam.
Bảo tàng Phịng khơng – Không quân là bảo tàng được hợp nhất từ hai
bảo tàng khác nhau là bảo tàng Phịng khơng và bảo tàng Khơng qn vì vậy
kho hiện vật cũng có sự sát nhập vào nhau. Kho hiện vật của bảo tàng gồm
nhiều chủng loại và chất liệu khác nhau. Cũng như các bảo tàng khác bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn kiểm kê là một trong những khâu hoạt động
17/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

quan trọng cũng như cơng tác kho bảo tàng. Thông qua công tác kiểm kê bảo
tàng đã quản lý được chất lượng và số lượng hiện vật của mình và tình hình di
chuyển hiện vật.
Nhiệm vụ trọng tâm của công tác kiểm kê của bảo tàng Phịng khơng –
Khơng qn là tiếp nhận, đánh số và đăng kí hiện vật vào sổ kiểm kê bước
đầu, phân loại chuyển hiện vật về các kho, xây dựng hệ thống phiếu tra cứu
và thực hiện các thủ tục xuất nhập hiện vật phục vụ cho các hoạt động nghiệp
vụ trong bảo tàng như: Trưng bày thường xuyên,trưng bày chuyên đề, trưng
bày lưu động, phục vụ nghiên cứu trong và ngồi bảo tàng. Để phù hợp với
tình hình mới ngay từ khi hai bảo tàng hợp nhất là một thì kho cơ sở của bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn cũng đã tiến hành tổng kiểm kê khoa học cơ

bản tài liệu hiện vật theo mẫu biểu mới. Do đó, việc tiến hành đăng kí hiện
vật vào sổ kiểm kê bước đầu được tiến hành đồng bộ, chặt chẽ và chất lượng
hơn. Các tài liệu hiện vật đã được đăng kí trong sổ sẽ được đưa về các kho
bảo quản.
Tồn bộ hiện vật được sưu tầm và tiếp nhận về đều được tiến hành xử lí
và làm thủ tục tiếp nhận hồ sơ ban đầu, đăng kí vào sổ sưu tầm. Qua xác minh
đối chiếu, lập hồ sơ khoa học cho hiện vật, những hiện vật đủ tiêu chuẩn và
hồ sơ khoa học pháp lý kèm theo được thông qua và đưa vào kho bảo quản.
Đến nay tài liệu phim ảnh được tiến hành kiểm kê, phân loại khoa học theo
chuyên đề phục vụ yêu cầu của công tác bảo quản.
Hiện nay kho hiện vật của bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn có
62.000 tài liệu hiện vật, phong phú về nội dung đa dạng về thể loại. Đó là
những hiện vật minh chứng cho một thời kì hào hùng chiến đấu anh dũng của
quân và dân Việt Nam, những hiện vật nói lên sự trưởng thành của lực lượng
Phịng khơng –Khơng qn trong thời gian qua, vị trí vai trị cùng những đóng
góp to lớn của lực lượng qn đội nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp cách
mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Phấn đấu xây dựng
18/80


Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn

một nước Việt Nam hồn thiện về mọi mặt kinh tế, chính trị, qn sự, có thể
sánh ngang với các cường quốc phát triển trên thế giới.
Hiện vật trong kho của bảo tàng gồm nhiều loại hình khác nhau nhưng
có thể phân chia thành 2 nhóm chính:
-


Nhóm 1: Nhóm hiện vật gốc, bao gồm: Các loại vũ khí chiến đấu, các
loại máy bay, tên lửa, ra đa sử dụng trong kháng chiến, quân tư trang
của các chiến sĩ Phịng khơng –Khơng qn trong kháng chiến, phim
ảnh gốc, băng ghi âm gốc ghi lại những sự kiện quan trọng trong lịch
sử của lực lượng Phịng khơng –Khơng quâ, các loại chỉ thị, nghị
quyết, truyền đơn, tài liệu tuyên truyền trong kháng chiến.

-

Nhóm 2: Nhóm hiện vật do bảo tàng làm ra, bao gồm: Các loại biểu
đồ, sơ đồ trận đánh, sa bàn các trận đánh lớn trong lịch sử Phịng
khơng Khơng qn Việt Nam, các bức tượng, bức tranh sơn dầu về
các phong trào trong kháng chiến.

Việc bảo tàng chia làm 2 nhóm tài liệu hiện vật như trên để tạo thuận lợi
cho khâu quản lí và bảo quản. Trong từng nhóm hiện vật lại được phân chia
thành các chuyên đề và sắp xếp để bảo quản. Với cách phân loại như trên bảo
tàng Phịng khơng – Không quân đã thực hiện khá tốt công tác bảo quản tài
liệu hiện vật, phục vụ có hiệu quả cho cơng tác nghiên cứu khoa học trong và
ngồi bảo tàng.
Những hiện vật được bảo tàng sưu tầm về đều là những hiện vật quý giá,
gắn liền với những thành tích chiến đấu tiêu biểu của lực lượng Phịng khơng
– Khơng quân Việt Nam trong 50 năm qua, thông qua những hiện vật đó
nhằm giáo dục tinh thần u nước, đồn kết, chiến đấu hết mình vì sự bình
yên của tổ quốc, ý chí cách mạng cho thế hệ hiện tại và mai sau. Vì vậy, chức
năng nhiệm vụ của cơng tác bảo quản tài liệu hiện vật ở kho bảo tàng Phịng
khơng – Khơng qn có vai trị rất quan trọng. Nó được thể hiện cụ thể ở một
số nhiệm vụ sau:
19/80



Khóa luận tốt nghiệp – Ngành Bảo Tàng Học
Nguyễn Thị Yến
Công tác bảo quản tài liệu phim ảnh tại kho Bảo tàng Phịng khơng-Khơng Qn



Thứ nhất là: Tạo mọi điều kiện ngăn ngừa sự phá hủy của tự nhiên và
con người nhằm bảo quản tốt hiện vật để làm tròn nhiệm vụ của bảo
tàng.



Thứ hai là: Tiến hành tu sửa, phục chế lại hình dáng ban đầu của hiện
vật gốc, tổ chức sắp xếp, hệ thống hóa hiện vật trong kho bảo tàng.



Thứ ba là: Phát huy tác dụng của tài liệu hiện vật mà trong đó việc bảo
vệ, gìn giữ sự nguyên vẹn của chúng là yêu cầu số 1 của công tác bảo
quản. Bảo vệ những tài liệu hiện vật đó phải là bảo vệ tính ngun gốc
của nó, gìn giữ ngun vẹn khơng để chúng bị hư hỏng mất mát. Bảo
tàng Phịng khơng – Khơng qn có đặc thù là bảo tàng lịch sử quân sự
cho nên nhiều hiện vật của bảo tàng được đưa ra trưng bày, tuyên truyền
công khai đến đông đảo quần chúng nhưng cũng có những tài liệu hiện
vật trong kho Bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn thuộc loại tài liệu
mật khơng thể đưa ra ngoài trưng bày, mà phải đảm bảo giữ bí mật theo
yêu cầu của ngành hoặc giới thiệu trong nội bộ Qn chủng Phịng
khơng Khơng qn, vì vậy phải được bảo quản theo nguyên tắc bảo quản
tài liệu mật.

Bảo quản những hiện vật trong kho ln trong tình trạng tốt nhất là

nhiệm vụ của các cán bộ phụ trách kho, ngồi việc thực hiện tốt những nội
quy phịng cháy chữa cháy thì cán bộ làm việc trong kho còn phải chấp hành
nghiêm ngặt những quy định đối với kho hiện vật. Quy định những quy tắc,
chế độ sử dụng hiện vật gốc có giá trị đặc biệt, quy định chế độ phục vụ cho
cán bộ nghiên cứu đối với hiện vật gốc. Ban hành hệ thống các biểu mẫu sổ
sách, phiếu theo dõi, xuất nhập hiện vật, vận chuyển sử dụng hiện vật.
Toàn bộ kho bảo quản hiện vật của bảo tàng Phịng khơng – Khơng qn
có hệ thống điều hịa, trong từng gian có các trang thiết bị và phương tiện bảo
quản như tủ, giá, kệ, máy hút ẩm, hút bụi…

20/80