TableofContents
CỔPHIẾUTHƯỜNG,LỢINHUẬNPHITHƯỜNG
Kiếmlợinhuậnphithườngtừcổphiếuthường
Lờitựa
PHẦNI:CỔPHIẾUTHƯỜNG,LỢINHUẬNPHITHƯỜNG
1.Nhữngmanhmốitừqkhứ
2.Sứcmạnhcủaphươngpháp“lờiđồnđại”
3.Nênmuagì?(1)
4.Nênmuagì?(2)
5.Thờiđiểmmuavào
6.Thờiđiểmbánra
7.Nhữngnhầmlẫnvềcổtức
8.Nămđiềunhàđầutưnêntránh
9.Thêmnămđiềunhàđầutưnêntránh
10.Tìmracổphiếutăngtrưởngnhưthếnào?
11.Tómlượcvàkếtluận
PHẦNII:GIẤCNGỦNGONCHOCÁCNHÀĐẦUTƯCẨNTRỌNG
1.Thànhtốđầutiêncủamộtkhoảnđầutưantồn
2.Thànhtốthứhai
3.Thànhtốthứba
4.Thànhtốthứtư
5.Bànthêmvềthànhtốthứtư(1)
6.Bànthêmvềthànhtốthứtư(2)
PHẦNIII:HÌNHTHÀNHMỘTTRIẾTLÝĐẦUTƯ
PHẦNIII:HÌNHTHÀNHMỘTTRIẾTLÝĐẦUTƯ
2.Họchỏitừkinhnghiệm


3.Mộttriếtlýhồnhảo
4.Phảichăngđâylàthịtrườnghiệuquả?

Phụlục.Cácnhântốchínhkhiđánhgiámộtdoanhnghiệpđầyhứahẹn


PHILIPA.FISHER

CỔPHIẾUTHƯỜNG,LỢINHUẬNPHITHƯỜNG
BảnquyềntiếngViệt©CơngtySáchAlpha
NHÀXUẤTBẢNLAOĐỘNG–XÃHỘI
Chiasẽebook: />Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage: />CộngđồngGoogle: />

Kiếmlợinhuậnphithườngtừcổphiếuthường
Đượctồnthếgiớicangợivàngưỡngmộ,PhilipFisherlàmộttrongsốnhữngnhàđầutưcó
ảnhhưởnglớnnhấtmọithờiđại.Triếtlývànhữngbíquyếtđầutưthànhcơngtrongsuốtsự
nghiệpcủaFisherđãđượcơngđúcrúttrongCổphiếuthường,lợinhuậnphithường.Ngaytừ
khixuấtbảnnăm1958,cuốnsáchđãđượcđánhgiárấtcaovàđượcxếptrongdanhsáchcác
cuốnsáchvềđầutưbánchạynhất.Vàtronghơn40nămqua,cácthếhệnhàđầutưhiệnđại
vẫnkhơngngừngnghiêncứu,ápdụngcuốnsáchvàcoiđólàcẩmnangchỉđườngkhơngthể
thiếu.NgaycảtỷphúWarrenBuffettcũngtừngviết:“Tơilàmộtđộcgiảlnháohứcchờđợi
đượcđọcnhữnggìmàPhilviếtvàtơixingiớithiệuơngchocácbạn”.
Làmộttrongnhữngngườitiênphongtronglĩnhvựcđầutưtăngtrưởng,quanniệmđầutưcủa
Fisher,nhưcontraiơngKennethFisherđãtổngkếtlà:“Chatơimuốnđầutưvàomộtcơngty
cóthểtăngtrưởng,tăngtrưởngkhơngngừng,vàthíchnhữngcổphiếucóthểmuavàovớimức
giáhợplývàkhơngbaogiờphảibánra.”Khoảnđầutưnổitiếngnhấtcủaơnglànhữngcổ
phiếucủaMotorolamàơngmuavàonăm1955khinómớichỉlànhàsảnsuấtrađiơvànắm
giữchotớitậnkhiquađờichínhlàmộtminhchứngsốngđộngchothànhcơngcủaquanniệm
đầutưtăngtrưởngcủaơng.
Trọngtâmcuốnsáchđặtvàohaivấnđềphươngpháp“lờiđồnđại”vàcáchchọncổphiếu.Với
phươngpháp“lờiđồnđại”,Fisherđãchỉrachocácnhàđầutưcáchthứctìmnguồnthơngtin
xác thực để đầu tư với rủi ro thấp nhất nhưng thu lợi nhuận cao nhất. Nguồn thơng tin đó
khơngnằmtrênPhốWallnơichứađựngvơsốnhữngcơnđồngbóng,nhữngmốtnhấtthời

khiếnchúngtakhơngthểxácđịnhnổiđâulàgiátrịthựccủamộtcổphiếu.Khơngchạytheo
đámđơng,thayvàođótìmnguồnthơngtintừcácđốitác,đốithủcạnhtranh,ngânhàngcho
vay,kháchhàng…củacơngtymụctiêu,đómớilànơichobạnnguồnthơngtincầnthiếtgiúp
đưaranhậnđịnhchínhxác.Kếthợpphươngpháp“lờiđồnđại”với15tiêuchíchọncổphiếu,
bạnsẽtìmđượccổphiếulýtưởng,nắmgiữtrongthờigiandài,vàthulợinhuậntốiđa.
Ngồira,Cổphiếuthường,lợinhuậnphithườngcịnđềcậpđếnnhữngvấnđềquantrọngnhư
cáchchọncổphiếutăngtrưởng,thờiđiểmnênmuavànênbán,mộtsốđiềucầntránh,các
thànhtốcủamộtkhoảnđầutưantồn...
Tronglầntáibảnnăm1960,cuốnsáchtiếptụcđượcbổsungnhiềuthơngtin.Vàtrongcáclần
tái bản tiếp theo, tác giả đã ghép thêm hai cuốn sách viết sau của ông là Conservative
Investors Sleep Well (Giấc ngủ ngon cho các nhà đầu tư cẩn trọng) và Developing an
InvestmentPhilosophy(Hìnhthànhmộttriếtlýđầutư).
Hiệnnay,cácnhàđầutưchứngkhốntạiViệtNamđangphảiđốimặtvớinhiềutháchthứcvà
rủiro,nhưngđồngthờihọcũngcónhiềucơhộivàtiềmnăngđểtrởnêngiàucó,thànhcơng
ngồisứctưởngtượng.TriếtlýđầutưcủaPhilipsẽchỉramộthướngđầutưvữngchắcnhấtđể
đitớithànhcơng,đólàđầutưvàocáccổphiếutăngtrưởng,cũngnhưgiúpcácnhàđầutưgiữ
vữngniềmtinvàlậptrườngđầutưtrongmộtthịtrườngchứngkhốntuynontrẻvàđầybiến
độngnhưngrấttiềmnăngnhưViệtNam.
CùngvớinhiềucuốnsáchvềchứngkhốndoAlphaBooksđãxuấtbản,chúngtơitinrằngcuốn


sáchnàysẽgiúpcácnhàđầutưchứngkhốnViệtNamcóthêmkiếnthứcvàlờikhuntừmột
trongnhữngthiêntàichứngkhốnđểđầutưlâudàivàgặtháinhữngthànhcơngvượtxahiện
tại.
Xintrântrọnggiớithiệucùngđộcgiả!
Tháng7năm2009
CƠNGTYCỔPHẦNSÁCHALPHA


Lờitựa

Điềutơihọcđượctừcáccuốnsáchcủacha
Cuốnsáchnàysẽngàycàngảnhhưởngmạnhmẽtớibạn,tơibiếtvậy,bởiđiềuđócũngtừng
xảy ra với tơi. Tơi đã mất mười lăm năm mới hiểu được Cổ phiếu thường, lợi nhuận phi
thường.Khilầnđầutiênđọccuốnsách,tơiđãnguyềnrủanó.Khiấy,tơimớitámtuổi.Thậtphí
phạmkhibắtđầumộtkỳnghỉhètuyệtvờibằngcuốnsáchnhưvậy.Cóqnhiềutừngữkhó
hiểukhiếntơiphảitratừđiểnliêntục.Nhưngđólàcuốnsáchcủacha,vàtơirấttựhàovềơng.
Mọingườiởtrường,hàngxómvàbáochíđềunóirằngcuốnsáchcủaơnggâytiếngvanglớn,
rằngđólàmộttrongnhữngtácphẩmbest-sellervềđầutưchứngkhốntheobìnhchọncủa
NewYorkTimes.Vìthế,tơicảmthấymìnhcónghĩavụphảiđọcnó.Saukhihồnthànhnghĩa
vụnày,tơivơcùngsungsướngvàdànhtồnbộthờigiancịnlạihưởngthụnốtkỳnghỉhè.
Aicóthểngờrằngvềsautơilạisánglậpmộthãngquảnlýquỹđầutưlớnphụcvụhàngnghìn
khách hàng, viết sách, trở thành người phụ trách một chuyên mục quan trọng của tạp chí
Forbesdanhtiếng,vàviếtnhiềubàibìnhluậnvềcáccuốnsáchđầutư“Haynhấttrongnăm”?
Cóthểnóirằngtấtcảnhữngđiềutrênđềubắtnguồntừsựkiệntơiđọccuốnsáchdạyvềđầu
tưđầutiênkhimớilêntám,mặcdùkhiđótơichẳnghiểugìcả.
Tơiđọccuốnsáchlầnthứhaikhi20tuổi,chuẩnbịtốtnghiệpđạihọc.Chamuốntơilàmviệc
cùngơngvàanhtrai.Nhưngtơibănkhoănkhơngbiếtliệuđâycóthậtsựlàmộtcơhộitốt.Thế
nên,tơiđọclạiCổphiếuthường,lợinhuậnphithường.(Khiđó,chỉcịnrấtíttừngữtrongcuốn
sáchmàtơichưahiểu).
Khiđọcđến15tiêuchímộtcổphiếuthườngcầncó,tơitựhỏiliệumìnhcóthểápdụngchúng
đểmuamộtloạichứngkhốnđịaphươngđượckhơng.Tơinghĩ,nếuthànhcơngthìnósẽcho
thấyíchlợicủaviệccộngtácvớicha.
Nhưngvụlàmănđókhơngthànhcơng.Lúcbấygiờ,trênthịtrườngcócổphiếucủamộtcơng
tygỗtênlàPacificLumber,dườngnhưđâylàcơhộitốtđểtơikiếmlợinhuận.Nhưngnhững
ngườimàtơitiếpxúckhơngấntượngvớimộtđứatrẻtịmị,muốntìmkiếmcácthơngtinvề
tìnhhìnhcạnhtranhgiữacáccơngty,nhưnglạichưahềcósựchuẩnbịvàhồntồnthiếukhả
năngphântíchthơngtin.Thậmchítơicịnkhơngbiếtcáchđặtnhữngcâuhỏicóýnghĩa.Sau
khibịhọtừchốitrảlờicâuhỏi,tơiđãbỏcuộc.Nhưngbàihọcđógiúptơinhậnrarằngcầnphải
tíchcựchọchỏihơnnữa.
Làmviệcvớichatơilàmộtlựachọnđầyrủiro,cóthểsẽkiếmđượclợinhuậnrấtlớntừcáccổ

phiếutăngtrưởngphithườngkiểutúimườigangnhưngcũngcóthểthualỗtrắngtay.
Tơikểnhữngđiềunàyđểcácbạnthấyrằng,tơi−một“cậubé”20tuổi,khơngphảilàmộtsinh
viênlnđứngđầulớp,chưatừnghọcởmộttrườngđạihọcdanhtiếng,khơngcóthànhtíchgì
đángkểmàvẫncóthểkhơngngừnghọchỏivàchỉtrongvàinămđãbiếtcáchsửdụnghiệuquả
nhữngnguntắctrongcuốnsáchnày,thìcácbạncũnghồntồncóthểlàmđượcđiềuđó.
15tiêuchíchọncổphiếu


Khibạnbắtđầukinhdoanhvàchưatừngmuabấtkỳcổphiếunàonhưtơihồitrẻ,thìviệctính
tốnxemmuagìdườngnhưquantrọnghơnlàbángì.Thậtmaymắn,cuốnsáchnàychỉra
rằng,nếubạntìmranhữngcổphiếutốtđểmuathìviệcbánsẽkhơngcịnqquantrọngvì
bạnhồntồncóthểgiữchúngbaolâucũngđược.15tiêuchíchọncổphiếucủachatơisẽ
hướngdẫnbạnnênmualoạicổphiếunào.
Ápdụng15tiêuchínàylàmộtkinhnghiệmthựctiễnthườnggặpkếthợpvớiphươngpháp
“lờiđồnđại”,nhưchatơimơtả,tấtcảđềunhằmnghiêncứucổphiếu.Tơisẽkhơngthuậtlại
chitiếtnhữngthànhcơngtrongsựnghiệpmàtơisớmđạtđượcnhờ15tiêuchínày.Nhưng
chúngđãmanglạichotơiđộnglựcsựnghiệpmạnhmẽkhikhámpháranhữngcổphiếutuyệt
vờiđemđếnnhữngphầnthưởnglớnlao.Từ15tiêuchíchọncốphiếu,tơitìmhiểuđượcởđâu
cócơngtynàophùhợpvớimụctiêuđầutưcủatơi,vàbằngcáchnàocơngtyđótrởnênthịnh
vượnghayxuốngdốc.Vànếucơngtyxuốngdốcthìngunnhânnằmởđâu?Tơinhanhchóng
hiểuravìsaonhiềunhàđầutưlạithấtbạikhiápdụng15tiêuchínày.Bởivìbíquyếtnằm
trongphươngpháp“lờiđồnđại”,vàmọibíquyếtđềucầncóthờigianmớichinhphụcđược.
Mụctiêucủaphươngpháp“lờiđồnđại”làtìmhiểuthựcchấtmạnh,yếucủamộtcơngtytừ
nhữngnguồnthơngtinxácthực.Tuynhiên,hầuhếtmọingườikhơngsửdụngcáchnày,thay
vàođólạichủyếudựavàonhữngthơngtinvàsựcuồngnhiệtcủađámđơngtrênphốWall,mà
phầnlớntrongsốđólànhữngngườimuốnbáncổphiếuchobạn.
KhibướcsangthếkỷXXI,nhẽracơngchúngphảiýthứcđượcrõràngsứcmạnhcủaphương
pháp“lờiđồnđại”,nhưngthựctếkhơngnhưvậy.Nếubạntừngápdụng15tiêuchítrongcuốn
sáchvàthuthậpthơngtintừnhữngnguồnxácthựcnhấtchứkhơngphảitừphốWall,thìbạn
sẽ khơng bao giờ mua phải bất kỳ loại cổ phiếu tai tiếng nào đang bị vô số tin tức của thị

trườnggiáxuốnggiaiđoạn2000–2002chiphối.Hồntồncóthểtránhđượcviệcmuaphải
cổphiếucủanhữngcơngtytaitiếngnhưEnron,TycovàWorldCom.Cácnhàđầutưthấtbạido
muaphảicổphiếucủanhữngcơngtytrênlàbởihọđãdựavàonhữngtinđồnnhảmvànhận
địnhcủaphốWall,thayvìtìmkiếmsựthậtvềsứcmạnhcủacáccơngtynày.Mườilămtiêuchí
trongcuốnsáchtrìnhbàyvàphântíchnhữngđặcđiểmkinhdoanhrấtcơbản,khơngthểgiả
mạocủacácdoanhnghiệp.Phươngpháp“lờiđồnđại”củacuốnsáchkhunbạnnêntránh
nhữngtrịbịpbợmvàtìmkiếmthơngtinvềcơngtymàbạnđịnhmuacổphiếu(cơngtymục
tiêu)từnhữngnguồntincậynhư:đốithủcạnhtranh,kháchhàngvànhàcungcấpcủanó,tất
cảcácđốitượngnàyđềucólợiíchchungkhiđềcậpđếnnhữngthơngtinchânthựcvềcơngty
này,vàhọhồntồncóđủcơhội,thơngtinđểnhậnđịnhchínhxácvềcơngty.Điềunàycó
nghĩalànóichuyệnvớiđạidiệnbánhàngcủacáccơngtyđốithủ,nhữngngườivốncócơsởđể
đánhgiátiêucựcvềcơngtymụctiêucủabạnnhưngsẽkhơngthểlàmvậynếuđốithủqlớn.
Điềuđócũngcónghĩalànóichuyệnvớinhữngnhànghiêncứuhayquảnlýcủacáccơngtyđối
thủ.Nóiđơngiảnlànếutấtcảnhữngngườibạnnóichuyệnđóthấyđượcthựcchấtvànănglực
hoạtđộngcủacơngtymụctiêu,vàvịnểhoặcthậmchíkínhsợnó,thìcáccơngtyđónhấtđịnh
khơngphảilàcáccơngtytaitiếngnhưEnronhayAdelphia.Vàvớiviệcphântíchthơngtin
nghiêmtúctrướckhiđầutư,họhồntồncóthểntâmvềcáclựachọncủamình.
Ởkhíacạnhnàođó,phươngpháp“lờiđồnđại”làmộtloạihìnhnghệthuậtnhậndiệncácđặc
trưngcủa15tiêuchíđầutưchứngkhốn.NólàsựkhácbiệtgiữaviệchọcchơiPiano(học
đàn)vàsoạnnhạc(nghệthuật).Theođuổinghệthuậtcầnthờigian.Bạnsẽkhơngthểsoạn
nhạcchođếnkhicóthểtrìnhdiễnđiêuluyện.Ởhầuhếtcáclĩnhvực,bạncóthểhọcnghềbằng


cáchbắtchước,nhưngcómộtsốlĩnhvựcbạnkhơngthểlàmnhưvậy.Bạncóthểhiểuthấu
nghệthuậtmàkhơngcầncókhảnăngsángtạonghệthuật.Hoặcsaukhiđạtđượctrìnhđộđiêu
luyện,bạncóthểtựbiếnmìnhthànhmộtnghệsỹ.Nhưngcuốnsáchnàysẽgiúpbạncóthể
cảmnhậnđượcnghệthuật,vàthậtmaylànósẽkhơngtốnnhiềuthờigiancủabạn,bởihầuhết
đólànhữngcảmnhậnthơngthường.Vấnđềcủahầuhếtcácnhàđầutưlàkhơngbiếtvàcũng
khơnghềcốgắngvậndụngnhữngcảmnhậnthơngthường.NhưngCổphiếuthường,lợinhuận
phithườngsẽchỉchobạnthấyphảilàmthếnào.

Hãysuynghĩmộtchútvề15tiêuchínày.Tơibiếtcácbạnchưatừngđọcchúng.Tơisẽmơtả
ngắngọnnhữnggì15tiêuchínàyđềcậpđến,vàcácbạnsẽthấyngaysựhữuíchcủachúng.
Sauđócácbạncóthểđọccuốnsáchcủachatơivàcảmnhậnnó.
15tiêuchícủachatơiđưaranguntắcchỉdẫnloạichứngkhốnnênmua.Chúngmiêutả
một cơng ty cần có sản phẩm tuyệt vời và thị trường tiềm năng lớn, cùng một ban quản lý
quyếttâmtiếptụckhaitháctiềmnăngđóvượtxadịngsảnphẩmhiệntại.Nguntắcnàychỉ
rahiệuquảnghiêncứutạorasảnphẩmmới,kếthợpvớiđộingũnhânviênkinhdoanhgiỏisẽ
vượt qua mọi trở ngại trong việc phân phối sản phẩm hiện tại cũng như tương lai đến với
ngườitiêudùng.Nócũngcónghĩalàcơngtyphảicókhảnăngsinhlợitừnhómsảnphẩmnịng
cốtsaochobiênlợinhuậngộpvàtỷlệlợinhuậngộpđủđểtrangtrảicáckhoảnchiphíđiều
hànhvàphụphí.Ngồira,nguntắctrêncịnđịihỏicơngtyphảicókếhoạchcụthể,thực
tiễnnhằmduytrìvàcảithiệnvĩnhviễnkhảnănggiatănglợinhuận,sựthỏamãn,lịngtrung
thànhvànăngsuấtcủangườilaođộng,ởmọivịtríkhácnhautrongtươnglai.Thêmvàođó,
ngun tắc này cũng đề cập việc kiểm sốt chặt chi phí và một số khía cạnh đặc trưng của
ngànhsẽchophépcơngtymụctiêuvượttrộihơncáccơngtycùnglĩnhvựckhác.Cuốicùng,
tấtcảnhữngyếutốtrêncầnphảiđượcquảnlývàđiềuhànhbởimộtbộmáyquảnlýcởimở,
đồnkếtvàliêmkhiết.
Hãyxemxétnhữngcổphiếubêbốihoặcdanhmụcđầutưđượcđịnhgiáqcao.Sẽkhơngcó
cơngtynàotrongsốnàyvượtquabàikiểmtracủaphươngpháp“lờiđồnđại”,bởinếubạn
từngthảoluậnvấnđềđóvớicácđốithủcạnhtranh,bạnsẽthấyhọchưatừngnểsợnhững
cơngtykiểunày.Tươngtự,nếubạnhỏikháchhànghaynhàcungcấp,họcũngsẽcócùngphản
ứngnhưvậy.Kháchhàngkhơngbịấntượngbởivìsảnphẩmcủacơngtynàykhơngtốthơnso
vớisảnphẩmcùngloạicủacáccơngtykháckhác.Nhữngđạilýbánlẻvànhàcungcấpkhơng
ấntượngbởivìcáckháchhàngkháccủahọvẫnmuavàđặthàngcịnnhiềuhơn‒doanhthu
chủyếucủacácđạilýnàykhơngphảitừsảnphẩmcủacơngtynày.Vàcácđốithủkhơngcần
phảisợcơngtynày,vìnókhơngcókhảnăngkhiếnhọmấtlợithếcạnhtranh.
15tiêuchígiúpbạndễdàngloạibỏcáccổphiếubêbốitrênthịtrườnggiáxuốngnhữngnăm
2000-2002,vàcáccổphiếuthuộc“câulạcbộ95%”−nhữngcổphiếucơngnghệbịmấtítnhất
95%giátrịtrongsuốtgiaiđoạngiáxuốngcủathịtrườngvìchúngchỉlànhữnggiấcmơviển
vơngvềcổphiếucủacáccơngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcInternethaybấtcứthứgìđượcthổi

phồngvàonăm1999chứchẳnghềcóchútthựcchấtnào.Hãythửtínhxemcóbaonhiêucổ
phiếucủacáccơngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcInternetkhơngcólựclượngbánhàng,tiếpthị
thậtsự(đươngnhiênlàchúngkhơngtạoramốiđedọanàođốivớicácđốithủcạnhtranh),
khơnghềcólợinhuận,khơngcókếhoạchđạtđượchaynângcaolợinhuận,khơngcónghiên
cứucơbản,khơngcókhảnăngtồntạinếuthiếuvốntrongtươnglaiv.v…Thậmchíchúngcịn


khơngthỏamãnđượcmộtnửatrongsố15tiêuchíchọncổphiếu.Bởivậy,15tiêuchíchọncổ
phiếusẽgiúpbạnloạibỏrấtrấtnhiềucơngtybấtổnkhácnữa.Nhữngtiêuchínàysẽgiúpbạn
chọnđượccổphiếucủanhữngcơngtycógiátrịthậtsự,dùđắthayrẻ,vàchophépbạnđịnh
hướngtrongthịthườngtàichínhbấtổnđầynhữngmánhkhóelừađảochodùbạnchọncổ
phiếutăngtrưởnghaycổphiếugiátrị,củacơngtynhỏhaylớn.
Kỳvọngvàphươngpháp“lờiđồnđại”
Nhữngmụctiêucủatơivàchakhơngbaogiờgiốngnhau.Nhưngcuốnsáchnàythỏamãnkỳ
vọngcủacảhai−vàcủabạnnữa.Chatơigầnnhưlnlnlànhàđầutưchứngkhốntăng
trưởng.Cịntơi,khicịntrẻ,vìrấtnhiềulýdo,đãchọnđầutưchứngkhốngiátrị.Dùvậy,với
mộtchàngtraitrẻđầynhiệthuyết,15tiêuchíđầutưvẫngiúptơirấtnhiều,nhờchúngtơitìm
đượcnhữngcơngtycógiátrịcaonhưngthịgiácổphiếulạithấp,đólànhữngdoanhnghiệp
kinhdoanhrấttốtnhưngbịthịtrườngbỏquavàogiữathậpniên1970.Chatơimuốnđầutư
vàomộtcơngtycóthểtăngtrưởng,tăngtrưởngkhơngngừng,vàthíchnhữngcổphiếucóthể
muavàovớimứcgiáhợplývàkhơngbaogiờphảibánra.Cịntơithìlnmongmuốnmua
đượccổphiếuthậtrẻcủacácdoanhnghiệpquymơlớnnhưnghìnhảnhlạikhơngmấytốtđẹp
trong“conmắt”củaphốWall,loạicổphiếucóthểtăngtrưởngbềnvữngvàđượcbánravới
mứcgiátănggấpnhiềulầnhoặcvớikhoảntrộigiálớnsaukhoảng5đến10năm.
Theo quan điểm của tơi: Có thể áp dụng phương pháp “lời đồn đại” và 15 tiêu chí chọn cổ
phiếuchocáccổphiếutăngtrưởngcũngnhưcáccổphiếugiátrị,chocổphiếucómứcvốnhóa
nhỏ,trungbìnhhayrấtlớn.Lấyvídụtiêuchíthứ5–Biênlợinhuậncủacơngtycócaokhơng?
Tiêuchínàyđềcậptớitầmquantrọngcủabiênlợinhuận.Vídụ,trongmộtdoanhnghiệpsản
xuấthànghóakhơngcósựtăngtrưởngnhanhchóng,thìthịphần,chiphísảnxuấtliênquan,
vàbiênlợinhuậndàihạnsẽphụthuộcchặtchẽvớinhau.Bộmáyquảnlýtrìnhđộcaosẽgiảm

thiểuchiphísảnxuấtvàchiếmlĩnhthịphầnnhờtăngcườngápdụngcơngnghệsảnxuấttiên
tiến.Nếutrìnhđộcủabộmáyquảnlýyếukém,biênlợinhuậnsẽgiảmsút,thậmchílàbằng
khơng.Năm1976,tơiđãpháthiệnraNucor,mộthãngkinhdoanhsắtthépcóbộmáyquảnlý
giỏi,cơngnghệđổimới,chiphísảnxuấtthấp,vàthịphầnkhálớntrongnhữngphânkhúcthị
trườnghẹp.TơimuacổphiếucủaNucorvàcoiđólàloạicổphiếugiátrị;chatơicũngkịpthời
muacổphiếucủaNucornhưtơi,nhưngơngcoiđólàloạicổphiếutăngtrưởng.Vẫnsửdụng
15tiêuchíđầutưđóđểchọnthờiđiểmbánra.TơiđãbáncổphiếucủaNucorngayvàinăm
sauvàthulợinhuậnkếchxù,cịnchatơitiếptụcgiữchúngtrongnhiềuthậpkỷrồimớibánra
vàthuđượckhoảnlợinhuậnlớnhơncủatơinhiều.Khiđó,Nucorđãtrởthànhhãngsảnxuất
théplớnthứhaicủaMỹ.
Nếubạnmuốnkéodàisựnghiệpđầutưthànhcơngcủamình,thìtơithànhthựckhunbạn
hãy đọc cuốn sách này nhiều lần. Lại lấy ví dụ phương pháp “lời đồn đại”. Tuy chương về
phươngphápnàychỉdàibatrang,nhưngchúnglạilànhữngtrangquantrọngnhấtcủacuốn
sách.Trongnhiềunăm,tơiđãápdụng“lờiđồnđại”vớirấtnhiềucổphiếutheocáchriêngcủa
tơivàđãthuđượcvơsốhiểubiếtqbáu.Bíquyếtư?Tậptrungvàokháchhàng,đốithủcạnh
tranhvànhàcungcấp.Tơiđãmơtảnhữngchiếnthuậtđầutưđótrongcuốnsáchđầutiêncủa
mình–Superstocks(Nhữngcổphiếusiêuhạng)vànóđãtrởthànhmộttrongnhữngcuốn
sách về thị trường chứng khốn bán chạy nhất trong năm 1984-1985. Tơi hãnh diện về nó,
nhưngthậtsự,nókhơngthểsánhvớiCổphiếuthường,lợinhuậnphithường.Cuốnsáchcủa


chatơicógiátrịlâudàihơnnhiều;vàmặcdùcảhaicuốnsáchđềuđưaranhữngkháiniệm
mới,nhưngnhữngkháiniệmcủachatơimangýnghĩabaotrùmvàcơbảnhơn,cóthểápdụng
vớinhiềuloạicổphiếuvàtốnítthờigianhơn.Cuốnsáchcủatơiviếtvềviệc“họcđàn”,cịn
củachatơilàvềcảmộtnghệthuật.Nghệthuậtkhơngphảilàtìmkiếmcâutrảlời,màlàkhám
pháthêmnhữngcâuhỏihaysinhratừcâutrảlờicủacáccâuhỏitrướcđó.Tơiđãgặpnhững
ngườithíchđưaradanhsáchcâuhỏiquyphạmmộtcáchcứngnhắc,bấtchấpnhữngkếtquả
màhọnhậnđược.Đókhơngphảilànghệthuật:Bạnhỏi;aiđósẽtrảlời.Câuhỏihaynhấtxuất
pháttừcâutrảlời.Vàcứtiếptụcnhưvậy.Khiđãcóthểthựchànhnhuầnnhuyễnđiềuđiều
này,bạnđãtrởthànhmộtnhàsoạnnhạc,mộtnghệsỹ,mộtnhàđầutưsángtạovàcẩntrọng.

Từnăm1972đến1982,tơicùngchađãđinóichuyệnvớicáccơngtyrấtnhiềulần.Tơichỉlàm
việcchoơngtrongmộtnăm,nhưngsauđóchúngtơiđãcùngnhauthựchiệnrấtnhiềuthứ.Khi
tìmhiểucáccơngty,ơnglnchuẩnbịtrướccáccâuhỏi,đánhmáychúnglêngiấyvớinhững
khoảngtrốnggiữacáccâuhỏidànhđểghichúthích.Ơnglnthíchchuẩnbịtrướcmọithứ,và
muốncáccơngtybiếtđiềuđóđểhọđánhgiácaosựchuẩnbịnày.Thơngthườngchatơiđưa
ramộtbảntómtắtcáccâuhỏixungquanhvấnđềmàcơngtyquantâmđềphịngtrườnghợp
cuộc thảo luận đi vào bế tắc. Và như vậy, ơng hồn tồn có thể làm chủ cuộc thảo luận với
nhữngcâuhỏiđãchuẩnbịsẵn.Nhưngcáccâuhỏiđặcsắcnhấtlnxuấthiệnbấtchợt,khơng
nằmtrongsốcâuhỏiđượcchuẩnbịtrước,khơngđượcviếtra,bởiơngchỉnảysinhcâuhỏi
nàysaukhinghecâutrảlời.Nhữngcâuhỏisángtạođóchínhlànghệthuật.Theotơi,chúnglà
minhchứngchosựxuấtsắctrongviệcđặtvấnđềcủaơng.
Chatơicómộttrítuệsiêuviệtvềtàichính,kinhtế.Tơimuốnkểchobạncâuchuyệnvềcâuhỏi
haynhấtmàơngthườngsửdụngkhiphỏngvấncácdoanhnghiệp,đólà:“Cáigìdoanhnghiệp
củangàiđangđịnhlàmmànhữngđốithủcạnhtranhcủangàichưalàm?”Mộtcâuhỏituyệt
vời!Điểmnhấnởđâynằmtrongtừ“chưalàm”(“yet”).Đángngạcnhiênlàởchỗkhicácbạn
hỏicácnhàđầutưcâunày,họthườngcảmthấybốirốivìchưabaogiờnghĩđếnviệccơngty
màhọđầutưsẽlàmnhữnggìcácđốithủkhácbỏqua.
Mộtdoanhnghiệplntựđặtchomìnhcâuhỏiđósẽkhơngbaogiờthỏamãnvớibảnthân.
Doanhnghiệpđósẽkhơngbịtụtlạiphíasauvàkhơngbaogiờrơivàotìnhtrạngkhókhănvì
thiếunhữngkếhoạchphùhợpchotươnglai.Doanhnghiệpđókếthợpđượcbộmáyquảnlý
thơngminhvớitínhliêmkhiếtvàđảmbảođủ15tiêuchícủachatơi.Câuhỏi“Cáigìdoanh
nghiệpcủangàiđangđịnhlàmmànhữngđốithủcạnhtranhcủangàichưalàm?”mangýnghĩa
địnhhướngpháttriểnsảnphẩmmới,thịtrườngmớicạnhtranhvớinhữngsảnphẩmcủacác
hãngkhácđểpháttriểnvàvượtlênnhằmmanglạisựthỏamãncaonhấtchokháchhàng,các
nhânviên,vàcáccổđơng.Câuhỏiđóchínhlàkhátvọngtheođuổisuốtcuộcđờichatơivà
cũnglànềntảngcủa15tiêuchímàcuốnsáchnàyđềcập.
Cơngtyquảnlýquỹđầutưcủatơiđãápdụng15tiêuchínàyvàphươngpháplờiđồnđạivào
cáccơngtycủanhiềungànhkhácnhau−nhữngcơngtybanđầucóquymơnhỏnhưngbứtphá
vềsau.Chúngbaogồmcáccơngtybánlẻ,cáccơngtycơngnghệcao,cáccơngtycungcấpdịch
vụ,cáccơngtysảnxuất,kinhdoanhthép,hóachất,hàngtiêudùng,kinhdoanhsịngbạc...

Hiệntại,cơngtyquảnlýquỹđầutưcủatơicóhơn500nhânviên,quảnlýhàngtỷđơ-lanhắm
vàonhiềumụctiêukhácnhaukhimuacácloạicổphiếutrênkhắpthếgiới.Nếubạnlàmộtnhà


đầutưcánhân,bạnvẫnhồntồncóthểápdụng15tiêuchíđầutưtrongcuốnsáchnày.Hãy
sửdụngchúngkhơnkhéotheocáchmàtơiđãlàmkhicịnlàmộtchàngtraitrẻkhơngcótrong
taynhữngmáymócmàngàynaytơiđangsởhữu.Vàcólẽbạnkhơngthểđầutưvàonhiềuloại
cổphiếunhưtơi,nhưngbạncũngkhơngcầnđiềuđó.Tơimuốnnhấnmạnhrằng,15tiêuchí
nàyđángđểnghiêncứu,chodùbạnchỉsửdụngchúngtheocáchchatơihìnhdungbanđầu
haysángtạothêm,tấtcảhaychỉmộtvàitiêuchíriêngbiệt,đểlựachọncáccổphiếunộiđịa
hoặccổphiếucủacácdoanhnghiệpnướcngồi,cáccổphiếugiátrịhaycổphiếutăngtrưởng,
đầutưvàocổphiếucủamộtcơngtyđạichúnghaybỏvốnmuacácdoanhnghiệptưnhân.Tất
cảđềucóthểápdụngcáctiêuchínày.
Nhữngvấnđềlýthúkhác
Nóinhưvậykhơngcónghĩalàchỉcóphươngpháp“lờiđồnđại”và15tiêuchíđầutưchứng
khốnlàcógiátrịtrongCổphiếuthường,lợinhuậnphithường.Đóchỉlànhữngđiềumàtơi
nghĩlàđánggiánhấttrongcuốnsáchnày.Giốngnhưviênkimcươngnhiềucạnh,cuốnsách
cịnnhữngđiểmsángkhác,nhỏhơncũngrấtđánglưuý.Vídụ,vàonăm1990,tơiđãlàmột
chungiađầutưthànhcơngvới18nămkinhnghiệmvàphụtráchmộtchunmụcchotạp
chíForbesnổitiếngđượcsáunăm.Tơiđãthamgiaviếtphóngsựvềnguycơcuộcchiếntranh
ởTrungĐơngdoSaddamHusseinphátđộng.Khinguycơnàyngàycàngtăng,cácnhàđầutư
trởnênrụtrèhơnvàthịtrườngtrởnênảmđạm.Tơiđãnghiêncứukhákỹvềlịchsửvàtừng
viếthaicuốnsáchvềlịchsửtàichính.Cáckinhnghiệmtrongqkhứchỉrachotơithấyđólà
thờiđiểm“Hãymuavào”.Cuốituần,tơiquyếttâmxemkỹlạiChương8,“Nămđiềucácnhà
đầutưnêntránh”,vàChương9“Thêmnămđiềucácnhàđầutưnêntránh”trongphầnmộtcủa
cuốnsách.Tơibiếtrằng,nỗilosợchiếntranhchínhlàmộtcơhộimuavàotuyệtvời.Từtình
hìnhthịtrường,cùngvớimộtvàidựđốnvềnềnkinhtế,tơiđãmạnhdạnkhuyếnkhíchmọi
người“muavào”trêntạpchíForbes.Nhậnđịnhcủatơiđãđúng.Cácbạncũngcóthểtìmthấy
những điều có ích giống như vậy từ biến động trong cuộc khủng hoảng của thị trường giá
xuốngnhữngnăm2000-2002,vàbiếtđâulàmộtcuộcchiếnSaddamHusseinII.

Nhưtơiđãtrìnhbày,vàonăm2002,thịtrườnggiáxuốnggặpphảikhủnghoảngtệhạinhất
tínhtừkhitơibắtđầusựnghiệpnăm1974,thậmchílàtừcuộcĐạisuythối1937-1938.Rất
nhiềunhàđầutưtrắngtaykhiđặtqnhiềukỳvọngvàocácphivụlớnnhưngbịthấtbại.
Nhữngnhàđầutưcóquanđiểmkháccũnggặpphảisựchánchường,trốngrỗng.Liệuchatơi
sẽnóigìtronghồncảnhđó.Cólẽchasẽnóivớicácbạnlàhãymongđợi.Ơngsẽgiảithích
đơngiảnlàchủnghĩatưbảnsẽsớmhồiphục,HoaKỳvàcácnướcphươngTâysẽtiếnbộ,rằng
cácbạnsẽtranhcãivềđâulàđiểmđáycủathịtrường,vàrằngchínhơngcũngkhơnggiỏidự
đốnnó.Ơngsẽnóinếusởhữucổphiếucủanhữngcơngtythỏamãn15tiêuchíơngđưaravà
khơngbánchúngđidochạytheo“mốt”vàtínhđồngbóngnhấtthời,thìbạnsẽdễdàngvượt
quagiaiđoạnkhókhănnày.Chatơicũngsẽkhunnhữngaichưasởhữucổphiếucủacác
doanhnghiệp,thìđâylàthờiđiểmthíchhợpnhấtđểmuacácloạichứngkhốnthỏamãn15
tiêuchícủaơng.Thịtrườngvàonăm2000-2002đãcẩntrọngvớiđiềuđó.Liệuthịtrườngcó
suygiảmhơnnữatrướckhihồiphụctrởlạikhơng?Cólẽchatơilnbiếtkhảnăngđólàcó
thể.Tuynhiên,ơngsẽnóithịtrườngkhơngthểsuygiảmtrongdàihạn.Liệuchatơicótínhcắt
giảm,bánbớtcổphiếuđiđểtránhnhữngrủirosẽgặpphải?Khơngbaogiờ.Đólàviệcơng
ghétnhất.Đúngvậy,chatơiđãtừngbánbớtcổphiếuđểcắtlỗvàilầntrongsựnghiệpđầutư
lâudàicủamình,nhưngđólàkhiơngđãbiếtchắcthịtrườngvẫnchưarớtgiávàvẫnđứng


vững,chứkhơngphảilàsaukhinóđãsụtgiảm.
LiệuchatơicósợSaddamHussein,OsamabinLaden,haynạnkhủngbố?Khơng.Hayơngsợ
chiếntranh?Trongcuốnsáchnày,chatơisẽtrựctiếpnóivớicácbạnlàkhơngphảivậy.Hay
ơngngưỡngmộTổngthốngBushvìđãthúcđẩychiếntranh?Khơng.Chatơikhơngngưỡngmộ
cácvịTổngthốnglắmbởihọlàchínhkhách,màơngthìkhơngquantâmnhiềuđếnchínhtrị;
mộtsốítcácchínhtrịgiaơngtừngquantâmkhơngnắmgiữchứcvụcao.Chatơiđãnói,“Chức
vụcàngcao,càngnóidốinhiều”.Ơngghétchiếntranhvàhiếmkhichấpnhậnlờibàochữacho
việcđó.Liệuơngcólolắngvềnhữngđiềutiêucựckháctronggiớitruyềnthơngđươngthời,
nhưtínhliêmchínhcủamộtdoanhnghiệp,khảnăngngậpsâuthêmvàosuythốikinhtế,tỷlệ
P/Ecao,chínhphủcủaBrazilcóthểbịvỡnợ,haybấtcứđiềugìkhác?Khơng,khơngnhiều.
Thayvìchămchămnhìnvàonhữngkhíacạnhtiêucực,chatơidànhnhiềuthờigianđểphân

tíchnềntảngcơbảncủacáccổphiếumàơngđangsởhữu,vàxemcónêntiếptụcgiữchúng
haykhơng.Cũngcóthểơngsẽthaythếcáccổphiếuyếunhấttrongdanhmụccủamìnhbằng
cáccổphiếumớitốthơn.Ơnglnxemthịtrườngbiếnđộng,suygiảmnhưmộtcơhộituyệt
vờiđểnângcấpchấtlượngsốđầucổphiếumàơngđangsởhữu.
Vàocuốisựnghiệpcủamình,khiđượchỏivềviệcdựđốnthờiđiểmnênmuahaybánchứng
khốnvàcácvấnđềcủangànhchứngkhốn,chatơithườngtrảlờitheokiểu:“Contraitơiđã
chứng minh rằng nó có thể làm được những điều hơn hẳn tơi, và đây là những gì nó nói…
nhưng,tơivẫnchưatintưởngnó.”Chatơichưabaogiờtintưởngbấtcứaicóthểđưaranhững
quyếtđịnhnhưvậychoơng.Ơngchỉtintưởngvàoviệcsởhữucổphiếucủacácdoanhnghiệp
thỏamãn15tiêuchí(củaơng).Vàngàynay,ơngvẫnvậy.
Trongsựnghiệpcủamình,tơithườngxunnghemọingườinóirằng:(a)tơiđãsailầm(điều
nàycólẽkháđúng)và(b)chatơisẽkhơngbaogiờlàmnhữngđiềutơiđanglàm.Nóichung,tơi
biếtrằnghọkhơngthểhiểurõsuynghĩcủachatơinhưtơi,vàhầuhếthọchưatừngđọccuốn
sáchcủaơngnhiềulầnnhưtơi.Vìvậy,tơikhơngbaogiờquantâmđếnnhữnglờibìnhphẩm
củahọvềnhữnggìcólẽchatơiđãlàmvàkhơnglàm.Điềutơimuốnnhấnmạnhởđâylà,cho
dùlàmộtngườihiểurõnhấtvềchatơitrongkinhdoanh,tơivẫnđọcsáchcủaơngnhiềuhơn
bấtcứai.Thậmchí,ngaycảkhiđãhiểurõvềcuốnsáchthìkhiđọclại,bạnvẫncóthểtìmthấy
đượcnhữngđiềuhữuích.Cổphiếuthường,lợinhuậnphithườnggiốngnhưmộtcuốnKinh
Thánhnhỏvềđầutư–cuốnsáchđểđọcđiđọclạinhiềulần,vànhữngíchlợimànómanglạisẽ
khơngkếtthúcởtrangcuốicùng.
Giốngnhưtơi,cácbạnsẽtìmthấymộtkhobáuthậtsựtrongnhữngtrangsáchnày.Cổphiếu
thường,lợinhuậnphithườngđóngvaitrịquantrọngtrongviệchìnhthànhnhữngnguntắc
đầutưchứngkhốncơbản.Nókhơngnhữngđưaracơsởthậtsựcủanềntảngđầutư,màcịn
làmộtphầnkhơngthểthiếutrongchươngtrìnhđàotạocácnhàđầutưchứngkhốnhàngđầu.
Trongnhiềunăm,nólàmộtphầncủacácchươngtrìnhgiảngdạytrongcáckhóahọcvềđầutư
tạiStanfordGraduateSchoolofBusiness.Mọisinhviêntừnghọctạiđâyđềuđọccuốnsách
này, và một số đã trở thành nhà đầu tư chứng khốn hàng đầu. Nhưng khơng chỉ có vậy.
WarrenBuffett,mộttrongnhữngtỷphúgiàunhấtthếgiới,lnkínhtrọngchatơivàcoiCổ
phiếuthường,lợinhuậnphithườnglànềntảngpháttriểntriếtlýđầutưcủaơng.Cóthểthấy
điềuđầutiêntrongnhữngđiềuchatơikhuncácnhàđầutưnêntránh(chương9)“Khơng

nên đa dạng hóa q mức danh mục đầu tư” – chính là chìa khóa trong triết lý đầu tư của


Buffett.
Từkhichatơiviếtcuốnsáchđầutiênchotớicuốnthứba,vàcũnglàcuốicùngConservative
InvestorsSleepWell(Giấcngủngonchocácnhàđầutưcẩntrọng),khơngcónhiềuthayđổi
trongcácquanđiểmđầutưchínhthống.Nhưngtừnăm1958đếnnăm1974,đãcórấtnhiều
biếnđổitrongđầutư:mộtđợtthịtrườnggiálênvàmộtđợtthịtrườnggiáxuốnglớn,vớirất
nhiềumốtnhấtthờivàtínhđồngbóng.Lúcđó,chatơiđã67tuổi.Cuốnsáchsaucùngcủaơng
rất hay, nhưng khơng thành cơng bằng Cổ phiếu thường, lợi nhuận phi thường. Ơng đã viết
cuốnsáchđầuxuấtsắcđếnnỗihaicuốnsaucủaơngchỉlàsựtiếpnốibổsungchonó.Vìthế,
nếubạnchỉcóthểđọcmộtcuốnsáchdochatơiviết,hãyđọccuốnđầutaynày.Cịnnếubạn
vẫnmuốnđọcthêm,thìcuốnquantrọngtiếptheolàcuốnsáchcuốicùng.Trongđó,cácbạn
cũngcóthểtìmthấynhữngýkiếncănbảnvềđầutư.Nóchứađựngnhữngchủđềmangtính
thờisựnhưnglnsốngmãivớithờigian.
TơinghĩrằngphầnviếtvềcơngtyMotorolatrongChương6cuốnGiấcngủngonchocácnhà
đầutưcẩntrọnglàđiểnhìnhchophongcáchcủachatơi.Trongchươngđó,ơngđãchỉratại
saoMotorola,mộtdoanhnghiệpkhiđókhơngđượcnhiềungườiưachuộng,lạilàmộtcơngty
lớnvàvìtínhtốnchotươnglaidàihạn,ơngsẵnsànggiữkhoảnđầutưvàocơngtynàybằng
mọigiá.Haimươilămnămsauđó,cổphiếucủaMotorolađãtăngtrưởnglêngấphơn30lần.
Cókhinàobạnđượcaiđóphântíchsâuxavềtươnglaicủamộttậpđồntrongnhiềuthậpkỷ
tới?Gầnnhưlàkhơngbaogiờ.Liệucóaiđósẽgiữkhưkhưmộtloạicổphiếutrongtận25
năm? Đúng vậy, chắc chắn chỉ có mỗi Phil A. Fisher đã làm điều đó, và những chứng khốn
Motorola−phầntàisảncánhânlớnnhấtcủaơng−đãlnlàmchaođảochỉsốS&P500.Đóđã
vàđanglàtấtcảnhữnggìvềPhilFisher.Tìmramộtsốrấtítcáccơngtylớnmàơngcóthểthật
sựhiểuvàgiữcổphiếucủachúngrấtrấtlâutrongkhicáccổphiếuđóđãtănggiáchóngmặt.
Giấcngủngonchocácnhàđầutưcẩntrọnglàcuốnsáchtuyệtvờinhấtmàtơitừngđọcchỉra
cáchđểmuavàgiữnhữngcổphiếutăngtrưởngmàkhơngphảichịurủiro.
Nhiềunămqua,mọingườithườnghỏitơivềmốiquanhệ,nhữngkỷniệmđángnhớcủahai
chaconvàtấtcảnhữngđiềukhác.Trongkýứccủatơi,ơnglàngườikểchuyệntrướcgiờđingủ

haynhấtthếgiới,vànhữngcâuchuyệncủaơnghồntồnchẳngliênquangìđếnthịtrường
chứngkhốn.Rấtnhiềucâuchuyệntrongsốđólàdoơngtưởngtượngra.Giốngnhưnhững
đứatrẻnhỏ,tơiutừngkhoảnhkhắctrongcâuchuyệncủaơng.Mọingườicũngthườnghỏi
tơi:“Nếuanhcóthểcơđọnglờikhuncủachamìnhchỉtrongmộtcâu,thìđósẽlàgì?”.Câu
trảlờicủatơilà:“Hãyđọcnhữnggìơngviếtvàápdụngchúngvàothựctế.”Đólànhữnggìcác
bạnthunhậnđượctừcuốnsáchnày.Hãythưởngthứcchúng.
KENNETHL.FISHER
KingsMountain,California
Tháng7năm2003


PHẦNI:CỔPHIẾUTHƯỜNG,LỢINHUẬNPHI
THƯỜNG
Lờimởđầu
Việcxuấtbảnmộtcuốnsáchmớivềlĩnhvựcđầutưcóthểcầnđếnvàilờigiảithíchcủatácgiả.
Bởivậy,nhữngbìnhluậnsauđâyphảiriêngtưmộtchútđểcóthểlýgiảithỏađángchosựmạo
hiểmcủatơikhiđưathêmmộtcuốnsáchkhácvềchủđềnàytớigiớiđầutư.
SaumộtnămhọctạitrườngStanford,tốtnghiệpchunngànhQuảntrịkinhdoanh,tháng5
năm1928,tơigianhậpthếgiớikinhdoanh.Tơilàmtạiphịngthốngkêcủamộttrongnhững
đơn vị hợp thành của Ngân hàng quốc gia Crocker-Anglo ở San Francisco và 20 tháng sau,
đượcbổnhiệmlàmtrưởngphịng.Theocáchnóingàynay,thìtơilàmộtnhàphântíchchứng
khốn.
Tạiđây,tơiđãchứngkiếntậnmắtcơnlốcchứngkhốncuồngnhiệtngồisứctưởngtượng,
lêntớiđỉnhđiểmvàomùathunăm1929,cũngnhưgiaiđoạnkhủnghoảngsauđó.Từnhữnggì
quansátđược,tơitinrằngđólàmộtcơhộituyệtvờitrênBờbiểnphíatâychomộtcơngtytư
vấnđầutưcóhìnhảnhđốilậptrựctiếpvớisựmơtảkinhđiểnnhưngkhơngmấyhayhovề
một số nhà mơi giới chứng khốn nào đó − những người biết giá cả của mọi thứ nhưng lại
khơnghềbiếtgiátrịcủabấtcứthứgì.
Tháng3năm1931,tơisánglậpcơngtyFisher&Co.,mộtdoanhnghiệptưvấnđầutưphụcvụ
cộngđồngchungnhưngtậptrungchủyếuvàomộtvàicơngtytăngtrưởng.Hoạtđộngcủa

cơngtyđãrấtphátđạt.Sauđó,cuộcChiếntranhthếgiớithứhainổra.Trongbanămrưỡilàm
cơngviệcvănphịngchoKhơnglựcHoakỳ,tơidànhtấtcảthờigianrỗiđểơnlạinhữnghoạt
độngđầutưthànhcơngvàđặcbiệtlànhữnghoạtđộngthấtbạimàtơiđãthựchiện,cũngnhư
cáchoạtđộngđầutưtơichứngkiếntrongsuốtmườinămtrướcđó.Từsựhồitưởngnày,tơi
bắtđầunhậnramộtsốngunlýđầutưkhácxavớimộtvàingunlýchungđượcthừanhận
nhưchânlýtronggiớitàichính.
Khigiảingũ,tơiquyếtđịnhthựchànhcácngunlýđótrongmộtmơitrườngkinhdoanhít
chịutácđộngbênngồinhấtcóthể.Thayvìphụcvụmọiđốitượng,hơn11năm,Fisher&Co.,
chưabaogiờphụcvụnhiềuhơn12kháchhàngmộtlúc,vàhầuhếtcáckháchhàngnàyđãtrở
thànhkháchhàngtrungthành.TấtcảhoạtđộngcủaFisher&Co.tậptrungvàomộtmụctiêu
duynhấtlàgiatănggiátrịcủavốnđầutưlớn.Tơiđãnhậnrarằng11nămđólàgiaiđoạngiá
lênnóichungcủathịtrườngchứngkhốnmàbấtcứaithamgiađầutưcũngđềuthuđượclợi
nhuận.Tuynhiên,trêncơsởbướctiếnvữngchắccácquỹnàyđạtđượctrongcácchỉsốđã
đượcthừanhậnchungcủatồnbộthịtrường,tơinhậnthấytrongthờikỳhậuchiến,việctn
theocácnguntắcnàycịnchứngminhtácdụngrõrệthơncảtrongmườinămtrướcchiến
tranh. Quan trọng hơn, tác dụng của các ngun tắc này cịn khơng hề giảm đi trong suốt
nhữngnămkhithịtrườngchungổnđịnh,hoặcsụtgiảmsovớikhitănggiámạnhmẽ.
Khinghiêncứuvềkếtquảđầutưcủatơivànhữngngườikhác,cóhaivấnđềảnhhưởngđáng
kểkhiếntơiviếtcuốnsáchnày.Thứnhấtlàcầncólịngkiêntrìnếumuốnkiếmđượclợinhuận
đầutưlớn.Nóicáchkhác,việcdựđốnđiềugìsẽxảyravớigiácủamộtcổphiếuthườngdễ


dànghơnlàdựđốnbaolâuthìsựkiệnđósẽxảyra.Thứhailànhữngtrịlừabịpvốncócủa
thịtrườngchứngkhốn.Làmnhữngviệcaduatheongườikhácvànhữngviệcbạnbịxúigiục
thườngdẫnđếnsailầm.
Vìnhữnglýdonàymàtrongnhiềunămqua,tơiđãgiảithíchrấtcụthểchocáccổđơnggóp
vốnvàoquỹcủatơivềnhữngnguntắcđằngsaucáchànhđộngtơiđãthựchiện.Chỉbằng
cáchđó,họmớihiểurõtạisaotơilạiđưavàodanhmụcđầutưmộtvàicổphiếuhồntồnvơ
danhvànhấtquyếtkhơngbánchúngtrướckhichúngcóđủthờigianđểkhẳngđịnhmìnhtrên
thịtrường.

Dầndần,tơinảysinhmongmuốnbiênsoạnvàxuấtbảnnhữngnguntắcđầutưnàyđếnmọi
người.Vìthế,tơibắtđầudịdẫmbắttayvàophácthảocuốnsách.Sauđótơibắtđầunghĩđến
rấtnhiềungườimàhầuhếtcósốvốnđầutưnhỏhơnrấtnhiềucácnhàđầutưcánhânlàkhách
hàngcủatơi.Trongsuốtnhiềunăm,họđãđếngặpvàhỏitơirằngnhữngnhàđầutưnhỏnhư
họnênbắtđầunhưthếnàođểcóthểthuvềlợinhuận.
Tơinghĩcólẽnhữngkhókhănđốivớicácnhàđầutưnhỏ−nhữngngườimộtcáchvơthức,thu
nhậnmọiýtưởngvàquanđiểmmàcóthểkhiếnhọphảitrảgiáđắttrongnhiềunăm−làbởivì
họchưabaogiờđượcđặtvàotháchthứccủanhữngquanniệmcănbảnhơn.Cuốicùng,tơi
nghĩvềrấtnhiềucuộcthảoluậncủatơivớimộtnhómnhàđầutưkháccũngrấtquantâmđến
cácvấnđềnày,mặcdùlàtừmộtlậptrườngkhác.Họlàcácchủtịchhộiđồngquảntrị,cácphó
chủtịchtàichínhvàkếtốntrưởngcáccơngtyđạichúng,rấtnhiềungườitrongsốhọthậtsự
mongmuốnhiểuđượccàngrõcàngtốtvềcácvấnđềnày.
Vìthế,tơinghĩcuốnsáchcủatơilàrấtcầnthiếtvàmongmuốnmọiđộcgiảđềucóthểdễdàng
lĩnhhộinó.Tơicũnghuyđộngrấtnhiềuvídụthựctiễn,cáchdiễnđạtvàsựsuyluậngiốngvới
cáchtơisửdụngkhitruyềnđạtnhữngkháiniệmtươngtựtớicổđơngcủacácquỹtơitừng
quảnlý.Hyvọngrằng,vìgiátrịcủanhữngýtưởngtơiđưara,cácbạncóthểbỏqnhững
khiếmkhuyếtcuốnsáchmắcphải.
PHILIPA.FISHER
SanMateo,California
Tháng9năm1957


1.Nhữngmanhmốitừqkhứ
Bạncómộtkhoảntiềntrongngânhàng.Bạnquyếtđịnhđầutưmuavàicổphiếuthường.Bạn
điđếnquyếtđịnhtrênvìbạnmongmuốnkiếmđượcnhiềutiềnhơnsovớikhiđầutưkhoản
tiềnnàyvàolĩnhvựckhác.VìbạnmuốnthànhcơngtrênnướcMỹ.Cóthểbạnnghĩđếnnhững
năm đầu khi Henry Ford sáng lập Ford Motor Company, hay Andrew Mellon xây dựng
AluminumCompanyofAmerica,vàbănkhoănliệumìnhcótìmđượcnhữngdoanhnghiệptrẻ
tiềmnănggiúptạonềntảngchovậnmaytươnglaichobạn?Cũngcóthểchỉvìdườngnhưbạn
thấylolắng,vìthếbạnmuốntìmmộtchốnantồnphịngcơnmưabão.Dovậy,saukhinghe

ngàycàngnhiềuvềlạmphát,bạnaoướccómộtđiềugìđóantồnvàbảovệbạnkhisứcmua
củađồngđơ-lađanggiảmsútmạnh.
Cóthể,độngcơthậtsựcủabạnlàsựtổnghợpcủamộtsốđộngcơnóitrên.Cũngcóthểdobạn
nghenóihàngxómkiếmđượcnhiềutiềntừchứngkhốnhoặcnhậnđượcmộttàiliệugiải
thíchtạisaocổphiếucủaMidwesternPumpernickelgiờđâylàmộtmónhời.Tuynhiên,đằng
sautấtcảđiềunàychỉcómộtđộngcơcănbảnduynhất.Dùvìbấtkỳlýdonào,vàbằngbấtcứ
cáchnào,bạnmuacổphiếuthườnglàđểkiếmtiền.
Vìthế,dườngnhưthậtlogicnếutrướckhibạnnghĩđếnviệcmuamộtloạicổphiếuthường
nàođóthìbướcđầutiênlàxemxétkinhnghiệmcủanhữngngườikiếmđượcnhiềutiềnnhất.
NếuquantâmđếnlịchsửthịtrườngchứngkhốnMỹ,bạnsẽbiếtđượchaiphươngphápkiếm
tiềnkhácnhau.VàocuốithếkỷXIXvàđầuthếkỷXX,nhiềungườikiếmđượcnhữngtàisảnlớn
vànhỏbằngcáchđặtcượcvàocácchukỳkinhdoanh.Trongthờikỳhệthốngngânhàngkhơng
ổnđịnhdobùngnổvàphásảntheochukỳ,việcmuacổphiếucủacáccơngtytạithờiđiểm
xấu và bán ra tại thời điểm tốt thu được kết quả khả quan. Điều này đặc biệt đúng đối với
nhữngngườihiểubiếtsâusắcvềtàichính,nhữngngườibiếtthơngtinvềthờiđiểmhệthống
ngânhànggặpkhókhăntrướcngườikhác.
Tuy nhiên, có một thực tế quan trọng cần phải ghi nhận, đó là ngay cả trong giai đoạn thị
trườngchứngkhoánmàkhởiđầuvớisựrađờicủaCụcdựtrữliênbang(FED)năm1913,và
kết thúc khi luật chứng khoán và hối đối được thơng qua vào buổi đầu của chính quyền
FranklinD.Roosevelt,thìnhữngngườisửdụngphươngphápkháccũngđãkiếmđượcnhiều
tiềnhơnvàchịuítrủirohơn.Tìmracáccơngtythậtsựđángchúývàgiữcổphiếucủachúng
quagiaiđoạnbiếnđộngcủathịtrườngđãmanglạichonhiềunhàđầutưkhoảnlợinhuậnhơn
hẳnnhữngngườicốgắngmuacổphiếukhigiárẻvàbánkhigiáđắt.
Nếukếtluậnnàygâyngạcnhiên,thìlờikhunrútratừnócịngâyngạcnhiênhơn.Đâylà
chiếcchìakhóađầutiênmởcánhcửagiúpđầutưthànhcơng.Trongdanhsáchcáccổphiếu
niêmyếttrênsàngiaodịchchứngkhốnMỹngàynay,rấtnhiềucổphiếucủacáccơngtymà
nếucáchđây25đến50nămbạnbỏ10.000đơ-lađầutưvàochúng,thìgiờđâykhoảnđầutư
đócógiátrịphổbiếnlà250.000đơ-lahoặcgấpvàilần.Nóicáchkhác,trongsuốtcuộcđời,hầu
hếtcácnhàđầutưđềucóvơsốcơhộiđầutưđểgâydựngnềntảngchotươnglaivữngchắc
củachínhhọhaychoconcáihọ.Nhữngcơhộiấykhơngđịihỏiphảitiếnhànhgiaodịchvào

đúngthờiđiểmthịtrườngtụtxuốngđáy.Trongnhiềunăm,cổphiếucủacáccơngtynàyln
sẵncótạinhiềumứcgiácóthểđemlạilợinhuận.Việcbạncầnlàmlàphảilọcramộtsốít


nhữngcơngtycótriểnvọngđầutưxánlạntừrấtnhiềucơngtymàtươnglaibiếnđộngkhơn
lường.
Ngàynay,liệucócịnnhữngcơhộiđầutưcóthểmanglạitỷlệlợinhuậncaotrongtươnglai
haykhơng?Nếucâutrảlờilàcó,thìcáchtạoralợinhuậntừviệcđầutưvàocổphiếuthường
bỗngtrởnênrõràng.Thậtmaymắn,cónhiềubằngchứngchothấyngàynaynhữngcơhộicịn
tuyệtvờihơnrấtnhiềusovới25nămđầuthếkỷXX.
Ngunnhândẫnđếnsựkhácbiệtnàylàdonhữngthayđổicănbảnvềbộmáyquảnlý,vàcách
giảiquyếtcơngviệckinhdoanh.Trongthếhệtrước,lãnhđạocáctậpđồnlớnthườnglàthành
viêntronggiađình.Họcoitậpđồnnhưsởhữucánhânvàhầunhưkhơngchúýđếnlợiích
củacáccổđơngkhác.Vấnđềlàởchỗthơngthườngchỉcócontraihoặccháutraiđượcđàotạo
đểtiếpquảncơngviệckhinhữngngườiđitrướckhơngcịnphùhợp.Nóichung,việctuyển
chọncáctàinăngxuấtsắcnhấtđểbảovệkhoảnđầutưcủacáccổđơnghiếmkhiđượcnhà
quản lý coi trọng. Dưới sự quản lý tập quyền, các nhà quản lý kinh nghiệm lâu năm có xu
hướngchốngđốicảicách,đổimới,vàthườngxuntừchốilắngnghenhữngđềnghịhaygóp
ý,phêbình.Điềunàykhácxavớimơitrườngcạnhtranhngàycàngcaocùngvớiviệcnỗlựctìm
kiếm mọi cách để trở nên hoàn thiện hơn như hiện nay. Giờ đây, cách quản lý hàng đầu là
không ngừng tự phân tích, tìm kiếm sự đổi mới, thường xun đi khảo sát bằng cách tham
khảoýkiếncủacácchungiađểthuđượcnhữnglờikhuntốt.
Trướcđây,lncómộtnguycơlànhữngtậpđồnhấpdẫnnhấtsẽkhơngtiếptụcdẫnđầu
tronglĩnhvựcđó,hoặcnếucóthìcácthànhviêntrongcơngtycũngsẽchiếmđoạttấtcảlợiích
chobảnthânhọ.Ngàynay,cácnguycơtrongđầutưnhưthếchưabiếnmấthồntồn,nhưng
khócóthểtrởthànhhiểmhọađốivớinhàđầutưcẩntrọng.
Khíacạnhthayđổiđángchúýtrongquảnlýdoanhnghiệpđólànếusựpháttriểncủanghiên
cứudoanhnghiệpđượctiếnhànhsongsongvớithửnghiệmcơngnghệmới,thìdoanhnghiệp
sẽđemlạilợinhuậnlớnchocổđơng.Nhưvậy,việcnghiêncứusảnphẩmcơngnghệmớisẽ
đemlạikếtquảtuyệtvờivớilợinhuậnkhơngngừngtăngchocổđơng.Ngaycảhiệnnay,cũng

chỉcórấtítnhàđầutưhìnhdungđượcsựpháttriểnnàydiễnranhanhnhưthếnào,vàliệunó
sẽtiếnxađếnđâucũngnhưtácđộngcủanóđốivớichínhsáchđầutưcơbản.
Thựctế,ngaycảvàocuốinhữngnăm1920,chỉcókhoảngmộtnửatátậpđồncơngnghiệp
thànhlậpcáctổchứcnghiêncứuđúngnghĩa.Theotiêuchuẩnngàynay,quymơcủachúnglà
nhỏ.PhảichođếnkhivìlosợAdolfHitler,kiểuhoạtđộngnàymớiđượcthúcđẩyvìmụcđích
qnsự,nhờđónghiêncứucơngnghiệpmớithậtsựbắtđầupháttriển.
Từđó,cácnghiêncứuliêntụcpháttriển.Mộtcuộckhảosátnăm1956,đăngtrêntờBusiness
WeekvàmộtloạtấnphẩmthươngmạikháccủaMcGraw-Hillchỉrarằng,trongnăm1953,chi
phínghiêncứuvàpháttriểntrungbìnhcủacáctậpđồnlà3,7tỷđơ-la.Năm1956,chiphínày
lêntới5,5tỷđơ-lavàtheokếhoạchpháttriểnhiệntại,thìconsốnàycóthểlêntới6,3tỷđơ-la
vào năm 1959. Đáng ngạc nhiên không kém, cuộc khảo sát này chỉ ra rằng vào năm 1959,
nhiềungànhcơngnghiệpđangdẫnđầucủaMỹkỳvọngđạtđượctừ15%đếnhơn20%trong
tổngdoanhthutừnhữngsảnphẩmchưađượcthươngmạihóacủanăm1956.
Mùaxnnăm1957,họtiếnhànhmộtcuộckhảosáttươngtự.Nếukếtquảnăm1956gâybất


ngờ,thìsốliệuthuđượctronglầnkhảosátnàyhẳngâymộtcúsốclớn.Chiphínghiêncứuđã
tăng20%sovớitổngchiphínămtrước,lêntới7,3tỷđơ-la.Điềuđóchothấychiphíđầutư
chonghiêncứupháttriểnđãtăng100%trongvịngbốnnăm.Cũngcónghĩachiphínghiên
cứutănglênthựctếtrong12thánglà1tỷđơ-la,mặcdùchỉhơnmộtnămtrướcthơi,consố
nàylàkhoảnchiphíngườitadựđịnhsửdụngcho36thángtiếptheo.Chiphínghiêncứudự
tínhcủanăm1960lêntới9tỷđơ-la.Hơnthếnữa,tấtcảcácngànhcơngnghiệpsảnxuất,chứ
khơngchỉmộtsốítngànhcơngnghiệpđượclựachọnđểkhảosáttronglầnđầu,kỳvọng10%
doanhthunăm1960làtừnhữngsảnphẩmmớimàbanămtrướcchưađượcthươngmạihóa.
Trongmộtsốngànhcơngnghiệpcụthể,sảnlượngbánracaogấpnhiềulần,đơnthuầnlànhờ
thayđổivềmẫumãvàphongcách.
Tácđộngcủanghiêncứutrongđầutưkhơngphảilàphóngđại.Chiphícủaloạinghiêncứunày
lớnđếnnỗimộttậpđồnthấtbạitrongnghiêncứu,theoquanđiểmkinhdoanhcókhảnăng
sẽlaođaotrướcgánhnặngvậnhànhdựán.Hơnnữa,đốivớicảnhàquảnlýlẫnnhàđầutư
khơngcótiêuchuẩndễdàngvànhanhchóngnàođểđolườngkhảnăngsinhlợicủanghiên

cứu.Vìthế,rấtnhiềudựánnghiêncứukhơngchắcđemlạilợiíchgì.Hơnnữa,hồntồnngẫu
nhiên,hàngloạtnhữngdựánphilợinhuậnnhưvậylạibỗngdưngtụhọplạitrongmộtkhoảng
thờigianđặcthùtạingaycảnhữngphịngthínghiệmkinhdoanhhoạtđộnghiệuquả.Cuối
cùng,tínhtừthờiđiểmmộtdựánbắtđầuđượcthainghénchođếnkhiđạtđượchiệuquảđể
manglạilợinhuậnthìthườngphảimấttừbảyđếnmườimộtnăm.Vìthế,chắcchắnngaycả
nhữngdựánnghiêncứusinhlợicũngphảingốnkhoảnchiphílớntrướckhithuvềlợinhuận
chocổđơng.
Tuynhiên,nếumộtnghiêncứusơsàisẽphảitrảgiácao,thìviệchầunhưkhơngnghiêncứusẽ
cịnphảitrảgiáđắthơn.Sauvàinăm,sựxuấthiệncủanhữngngunliệuvàmáymócmớivới
nhiềuchủngloạisẽthuhẹpthịtrườngtiêuthụcủahàngnghìncơngty,thậmchílàcủatấtcả
cácngànhcơngnghiệpkhơngtheokịpthờiđại.Nhữngthayđổicănbảntrongcáchthứclàm
việcđãdiễnracùngvớiviệcđưamáytínhvàosửdụngđểlưutrữdữliệuvàdùngbứcxạtrong
quytrìnhchếbiếncơngnghiệp.Nhiềucơngtytỉnhtáonhậnranhữngxuhướngmới,ýthức
đượcviệctậndụngcơngnghệđểđạtđượcdoanhthubánhàngkhổnglồ.Nhữngcơngtynày
vẫnduytrìphươngthứcquảnlývừađảmbảođượchiệuquảcaonhấttronghoạtđộnghàng
ngày,đồngthờiphảiđiđầutrongcáclĩnhvựcvàvấnđềcótầmảnhhưởnglớntrongtươnglai.
Chắcchắn,nhữngcổđơngmaymắncủacáccơngtynàysẽ“lờito”.
Ngồi những ảnh hưởng do thay đổi tầm nhìn trong quản lý và xu hướng nghiên cứu tăng
nhanh,cịnmộtnhântốthứbamanglạichocácnhàđầutưngàynaynhiềucơhộihơnsovới
nhữngthậpkỷtrước.Ởphầntiếptheocủacuốnsáchđềcậpđếnthờiđiểmnênmuahaybán
cổphiếu,chúngtasẽthảoluậnkỹhơnnhữngyếutốảnhhưởngđếnchukỳkinhdoanhmà
đánglẽcácchínhsáchđầutưnênđưavào.Cịntrongphầnnày,tơimuốnđềcậpmộtchútvề
nhữngảnhhưởngcủanhântốthứba,đólàsựthayđổichínhsáchcănbảntrongcơcấucủa
chínhphủliênbangđãđemlạikhoảncổtứclớnhơnchonhữngngườisởhữumộtsốloạicổ
phiếuthườngnăm1932.
Trướcvàsaunămđó,chodùkhơngcómấycơnglaotrongthayđổiđó,cảhaiđảngchủchốt
vẫnlnđượchưởngcơngtrạngvềbấtcứsựthịnhvượngcủanềnkinhtếtronggiaiđoạnhọ
cầmquyền.Ngượclại,khicổphiếuđộtngộtsụtgiá,họcũngdễdàngbịpheđốilậpvàcơng



chúngbuộctội.Tuynhiên,trướcnăm1932,banlãnhđạocủacảhaiđảngđềucầnđượcnhìn
nhậnnghiêmtúcvềviệcliệucóchútđạođứchaykhơnngoanchínhtrịnàokhơngkhichủđộng
tạorathâmhụtngânsáchkhổnglồvìmụcđíchchốngđỡchomộtsốngànhkinhdoanhyếu
kém?Dùchođảngnàocầmquyềnthìnócũngđãkhơngxemxétnghiêmtúcviệcnóđãngăn
chặntìnhtrạngthấtnghiệpbằngnhữngphươngthứchếtsứctốnkém.
Từsaunăm1932,mọithứđềuđảongược.KhơngchắclàĐảngDânchủcóítcơngtrạnghơn
ĐảngCộnghịatrongviệccânbằngngânsáchliênbang.Tuynhiên,ngoạitrừCựuBộtrưởng
TàichínhHumphrey,từtổngthốngEisenhowertrởxuống,banlãnhđạocóthẩmquyềncủa
ĐảngCộnghịanhiềulầnnhắcđi,nhắclạirằngnếutìnhhìnhkinhdoanhđixuốnghọsẽkhơng
dodựgiảmthuếvàsửdụngbấtkỳbiệnphápnàonhằmgiảmthâmhụtngânsáchđểduytrìsự
thịnhvượngcủanềnkinhtếvàkhắcphụctìnhtrạngthấtnghiệp.Điềunàyhồntồnkhácxa
sovớinhữnghọcthuyếtphổbiếntrướckhicuộcĐạisuythốixảyra.
Ngaycảnếuthayđổitrongchínhsáchtrênkhơngđượcđơngđảomọingườichấpthuận,thì
mộtsốthayđổikhácxuấthiệncũngmanglạinhữngkếtquảtươngtự,dùkhơngngaylậptức.
Thuế thu nhập chỉ có hiệu lực dưới thời Wilson. Trước những năm 1930, nó khơng có ảnh
hưởnggìlớntớitồnbộnềnkinhtế.Nhữngnămtrướcđó,hầunhưthunhậpcủaliênbanglà
từthuếhảiquan,haythuếđánhvàohàngnộiđịa.Cáckhoảnthunàykhákhiêmtốn,nhưngxét
vềtổngthểlạitươngđốiổnđịnh.Tráilại,ngàynay,khoảng80%nguồnngânsáchliênbang
thuđượclàtừthuếthunhậpdoanhnghiệphoặcthuếthunhậpcánhân.Điềunàycónghĩalà
bấtcứmộtsựtụtgiảmđộtngộtnàotronggiớidoanhnghiệpnóichungcũngsẽdẫnđếnsựsụt
giảmtươngđươngtrongthunhậpcủaliênbang.
Trongkhiđó,nhiềuchínhsáchkhácnhaunhưtrợgiánơngsản,haytrợcấpthấtnghiệpđã
đượcđưavàocácbộluậtcủaMỹ.Chínhvàothờiđiểmmàsựthualỗcủamộtdoanhnghiệpcó
thểlàmsụtgiảmmạnhnguồnthucủachínhphủliênbang,thìcáckhoảnchikiểunàyđãkhiến
chitiêuchínhphủtănglênđángkể.Thêmvàođó,quyếttâmđảongượcbấtcứxuhướngkinh
doanhbấtlợinàobằngcáchcắtgiảmthuế,xâydựngthêmcáccơngtrìnhphúclợicơngcộng,
vàchocácdoanhnghiệpđangphảichịusứcéplớnvaytiền,đãkhiếnchomộtnguycơngày
càngrõrànglànếucómộtcuộcsuythốithậtsựsắpxảyra,thâmhụtliênbangcóthểdễdàng
lênđếnmức25tỷđơ-lađến30tỷđơ-lamộtnăm.Cácđợtthâmhụtkiểunàysẽlàmlạmphát
trầmtrọnghơn,cũnggiốngnhưđợtthâmhụtdochiếnphígâyrađãdẫnđếntìnhtrạnggiácả

leothangthờihậuchiến.
Điềunàycónghĩalànếumộtcuộcsuythốixảyra,thìnócóxuhướngkếtthúcsớmhơnso
vớimộtsốcuộcđạisuythốitừngxảyratrướcđó.Hiệntượnglạmphátgiatăngkhiếngiácả
hànghóatăngvọt,điềumàtrướcđâytừnggiúpmộtsốngànhcơngnghiệpnhưngcũngkhiến
mộtsốkhácđiêuđứng.Tronghồncảnhkinhtếđó,chukỳkinhdoanhcũngsẽgâyảnhhưởng
lớnđếncổđơngcủacáccơngtyyếukémvềtàichínhhaylợithếcạnhtranh.Nhưngđốivớicác
cổđơngtrongcáccơngtycóđủsứcmạnhtàichínhđểchốngđỡhoặccókhảnăngvayvốnđể
chèo chống cơng ty từ một đến hai năm trong giai đoạn khó khăn, thì sự đi xuống của các
doanhnghiệptrongđiềukiệnkinhtếnhưhiệnnaychỉlàsựchữnglạitạmthờicủathịgiácổ
phiếu của cơng ty đó, chứ khơng phải là mối đe dọa căn bản đến sự sinh tồn của bản thân
khoảnđầutưtừngcónguycơphảiđốimặttrướcnăm1932.


Mộtxuthếtàichínhcănbảnkhácsinhratừkhuynhhướnggâylạmphátngàycàngtrởnênin
sâu trong các bộ luật của Mỹ và các quan điểm về trách nhiệm kinh tế của chính phủ. Trái
phiếuđãtrởthànhnhữngkhoảnđầutưdàihạnkhơngmongđợiđốivớicácnhàđầutưtrung
bình.Mùathunăm1956,tỷlệlãisuấttăngkéodàitrongvàinămtrướcđóđãtạoramộtlực
đẩylớn.Khicáctráiphiếuđượcxếphạngcaoliêntụcđượcbánravớigiárẻnhấttrongvịng
25năm,rấtnhiềuchungiatàichínhđãkhuyếnkhíchchuyểnđầutưtừcácloạicổphiếugiá
caosangcácloạichứngkhốnthunhậpcốđịnh.Lợinhuậncaobấtthườngcủatráiphiếuvượt
mứclợinhuậntừcổtứccủacáccổphiếudườngnhưđãcủngcốmạnhmẽchosựhồnhảocủa
chínhsáchnày.Trongngắnhạn,sớmhaymuộnthìchínhsáchnàycũngsẽchothấylợiích.Do
đó,nócósứchấpdẫnlớnđốivớicácnhàđầutưngắnvàtrunghạn,vàcácthươnggianhạybén
vềthờiđiểmquyếtđịnhtiếnhànhgiaodịch.Bấtkỳsuythốikinhtếnghiêmtrọngnàogần
nhưtấtyếusẽkhiếnlãisuấttiềngửisụtgiảmvàgiátráiphiếutănglêntạithờiđiểmgiácổ
phiếukhócóthểtăng.Tómlạinhữngtráiphiếuđượcxếphạngcaochỉtốtchonhữngkẻđầu
cơnhưnglạikhơngtốtđốivớicácnhàđầutưdàihạn.Điềunàydườngnhưtráivớinhữngsuy
nghĩthơngthườngvềảnhhưởngcủalạmphát.Tuynhiên,bấtcứhiểubiếtthậtsựnàovềảnh
hưởngcủalạmphátcũngchothấytạisaođiềunàydườngnhưlàchânlý.
Báocáotháng12năm1956củaTheFirstNationalCityBank,chinhánhNewYorkđãđưara

mộtbảngbiểudiễnsứcmuacủađồngtiềngiảmsútnhưthếnàotrêntồnthếgiớitrong10
năm,kểtừnăm1946đến1956.Bảngnàybaogồm16quốcgiagiàucó.Bấtcứmộtquốcgia
nàotrongsốđóđềucógiátrịđồngtiềngiảmđángkể.ThụySỹcógiátrịđồngtiềngiảmxuống
ítnhất.Thờikỳcuốicủagiaiđoạn10nămnày,sứcmuacủađồngtiềnThụySỹchỉcịn85%so
với10nămtrướcđótrongkhiđóđồngtiềnChiLêbịmấttới95%sovớigiátrịbanđầu.ỞMỹ
vàCanada,sựgiảmsútnàylầnlượtlà29%và35%.ĐiềunàycónghĩalàtạiMỹ,tỷlệsụtgiá
hàngnămcủađồngtiềntrongsuốtthờikỳđólêntới3,4%vàCanadalà4,2%.Ngượclại,số
lượngtráiphiếumàChínhphủMỹpháthànhđãđượcmuangaytrongthờigianđầucủagiai
đoạn10nămvớitỷlệlãisuấtkháthấp,chỉkhoảng2,19%.Rõrànglà,mộtcổđơngsởhữucác
loạichứngkhốncóthunhậpcốđịnhhoặcđượcxếphạngcaochỉthuđượclãisuấtthựctếlớn
hơnâm1%.
Tuy nhiên, giả sử thay vì thu được trái phiếu có tỷ lệ lãi suất tương đối thấp chiếm ưu thế
trong giai đoạn đầu thì nhà đầu tư có thể mua chúng ở mức lãi suất tương đối cao nhưng
chiếmưuthếtrong10nămsau.Báocáotrêncũngcungcấpmộtvàisốliệuvềvấnđềnày.
TheoướctínhlãisuấttráiphiếucủaChínhphủMỹcuốigiaiđoạn10nămlà3,27%,cácnhà
đầutưvẫnbịlỗnhẹ.Tuynhiên,sáuthángsaukhibảnbáocáođóđượchồnthành,thìtỷlệlãi
suấtlạitănglênđángkể,trên3,5%.Vậycácnhàđầutưphảilàmthếnàonếungaytừđầuanh
tacócơhộiđầutưvớilợinhuậnướctínhcaonhấttronghơn25nămqua?Thựctếlà,trongđa
sốtrườnghợp,anhtakhóthuđượcvốnđầutư,thậmchíbịlỗbởihầuhếtnhữngngườimua
tráiphiếuđềuphảitrảítnhấtlà20%thuếthunhậptínhtrênphầnlãithuđược.Nhiềuvídụ
chothấythuếmànhữngngườinắmgiữtráiphiếuphảitrảqcao,20%ngaytừ2000đơ-la
đến4000đơ-latiềnlãibanđầu.Tươngtự,nếumộtnhàđầutưmuacáctráiphiếuđơthịmiễn
thuếvàothờiđiểm“nóng”này,tỷlệlãisuấtthấpcủacácchứngkhốnmiễnthuếnàycũng
khơngmanglạichocácnhàđầutưlợinhuậnthậtsự.
Tấtnhiên,nhữngconsốtrênchỉlàkếtluậnchogiaiđoạn10nămnày.Tuynhiên,chúngcịndự
đốncáctìnhhìnhnàylàphổbiếntrênphạmvithếgiới,vàvìthếcácxuhướngchínhtrịởbất


kỳnướcnàocũngkhócóthểxoaychuyểnđượctìnhthế.Điềuthậtsựquantrọngđểtráiphiếu
cóthểtrởthànhkhoảnđầutưdàihạnhấpdẫnlàliệucómộtxuhướngtươngtựdiễnratrong

thời gian tới hay khơng. Tơi cho rằng nếu tồn bộ cơ chế lạm phát được nghiên cứu kỹ thì
chúngtasẽthấyrõlàlạmphátgiatăngkíchthíchtăngtrưởngtíndụng−hệquảcủathâmhụt
ngânsáchcủaChínhphủđãnớirộngcơsởtiềngửicủahệthốngtíndụng.Thâmhụtlớnsau
Chiếntranhthếgiớithứhaicũngđểlạihậuquảnhưvậy,nhữngnhàđầutưtráiphiếutrước
chiếntranhvẫnduytrìđượcmứcthunhậpổnđịnhtừcácchứngkhốncóthunhậpcốđịnh
nhưngthựctếhọđãmấthơnmộtnửagiátrịthựccủacáckhoảnđầutưnày.
Cóhaikhảnăngcóthểxảyra.Hoặclàcácdoanhnghiệpsẽtiếptụcđứngvững,cổphiếucủa
chúngsẽtiếptụcchiếmưuthếhơnsovớitráiphiếu.Hoặcngượclại,suythốixuấthiện,tạm
thờicáctráiphiếusẽhấpdẫnhơncảcổphiếuhàngđầu.Tuynhiên,hàngloạtcácbiệnpháp
nhằmgiảmthâmhụtngânsáchđượcthựcthisẽlàmgiảmđángkểsứcmuatráiphiếu.Tất
nhiên,suythốisẽdẫnđếnlạmphátgiatăng.Khókhănởđâylàquyếtđịnhkhinàonênbán
tronggiaiđoạngiátráiphiếucóxuhướnggiảm.Trongnềnkinhtếbiếnđộngphứctạpnhư
hiệnnay,cácchứngkhốnloạinày(tráiphiếu)vềcơbảnphùhợpvớingânhàng,cơngtybảo
hiểm,vànhàcánhâncómụcđíchđầutưngắnhạn,vìchúngkhơngcungcấpchonhàđầutưdài
hạnkhoảnlãitươngxứngđểbùlạikhisứcmuagiảmsút.
Trướckhitìmhiểuvàbànluậnsâuhơn,chúngtanêntómtắtngắngọnnhữngdẫnchứngrất
phongphúvềđầutưtrongmộtnghiêncứuvềqkhứ,từviệcsosánhnhữngkhácbiệtcăn
bảntrongquanđiểmđầutưgiữaqkhứvàhiệntại.Nghiêncứunàychỉrarằng,phầnthưởng
lớnnhấtlndànhchonhàđầutưhoặcnhờkhảnăngphánđốntuyệtvời,hoặcnhờmaymắn,
tìmđượccơhộiđầutưvàocáccơngtycókhảnăngtăngtrưởnglớnmạnhvềdoanhthulẫnlợi
nhuậntrongnhiềunăm.Đồngthời,nếubiếtchắcrằngđãtìmđượcmộtcơngtynhưvậythì
chúng ta nên quyết tâm gắn bó lâu dài với nó. Những cơng ty này khơng nhất thiết phải là
nhữngcơngtynhỏvàmớithànhlập.Quymơcơngtykhơngquantrọng,màquantrọnglàban
lãnhđạocơngtykhơngnhữngphảiquyếttâmtiếptụcđạtđượctăngtrưởngmạnhmẽhơn,mà
cịn có khả năng hồn thành các kế hoạch của mình. Lịch sử cho thấy, sự tăng trưởng này
thườnggắnliềnvớihiểubiếtvềcáchthứctổchứcnghiêncứutrongnhiềulĩnhvựckhácnhau
củacácngànhkhoahọctựnhiênnhằmứngdụnghiệuquảvàoviệcpháttriểnthịtrườngcũng
nhưchorađờinhữngdịngsảnphẩmmới.Rõràng,đặctínhchungcủacáccơngtykiểunàylà
bộmáyquảnlýkhơngchophépnhữngdựtínhchokếhoạchdàihạncảntrởhọthựchiệnhiệu
quảcơngviệckinhdoanhhàngngày.Cuốicùng,nócủngcốmộtniềmtinlàchodùnhiềucơhội

đầutưtuyệtvờiđãxuấthiệntừcáchđây25hay50năm,thìngàynay,chắcchắncịncónhiều
cơhộihơnthế.


2.Sứcmạnhcủaphươngpháp“lờiđồnđại”
Chươngnàysẽmiêutảtổngqtcácmụctiêunhàđầutưcầnhướngđến.Nólàsựpháchọa
kiểuđầutưđángmơước,vàlàmthếnàocácnhàđầutưcóthểtìmđúngcổphiếucủanhững
cơngtycóthểtănggiámạnhtrongtươnglai?
Cómộtphươngpháprấthợplýmàchúngtacóthểnghĩngayđếnnhưngkhơngthựctế.Đólà
tìmcácnhàquảnlýcaocấpởnhiềulĩnhvựckhácnhauđểđánhgiákhảnăngcủacácbộphận
trongmộtcơngty,điềutrachitiếtbanquảntrịnhânsự,khảnăngsảnxuất,cáchthứctổchức
marketingbánhàng,hoạtđộngnghiêncứu,vàcácchứcnăngchínhkhác,đểđưarađánhgiá
cuốicùngxemcơngtyđócótiềmnăngtăngtrưởngvàpháttriểnnổitrộikhơng.
Phươngphápnàynghecóvẻđơngiảnnhưngkhơngmay,cóvàilýdokhiếnnókhơngphùhợp
vớicácnhàđầutưvừavànhỏ.Thứnhất,chỉcórấtítngườicónhữngkỹnăngquảnlýcầnthiết
đểphântíchtheocáchđó.Hầuhếthọđềugiữchứcvụcaovàcócơngviệcvớimứcthùlao
tươngxứngnênsẽkhơngcóthờigianđểlàmnhữngviệckiểunày.Hơnthếnữa,chodùhọ
đồngýlàmthìcũngkhócókhảnăngcáccơngtylàmănphátđạtcungcấpchongườingồimọi
dữ liệu cần thiết để có thể đưa ra một quyết định chính xác. Một số thơng tin thu được từ
phươngphápnàycóthểqgiátrịhaymanglạilợithếcạnhtranhqcaođểcóthểcungcấp
chomộtngườikhơnghềcótráchnhiệmgìvớicơngty.
Thậtmaymắn,cómộtphươngphápkhácmànhàđầutưcóthểápdụng–phươngpháp“lời
đồnđại”.Nếuthựchiệnđúng,phươngphápthứhainàysẽgiúpchúngtacócơsởcầnthiếtđể
đưaracácquyếtđịnhđầutưchínhxác.
Khitìmhiểuphươngpháp“lờiđồnđại”đượcmiêutảchitiếttrongnhữngtrangtiếptheo,hẳn
cácnhàđầutưvừavànhỏsẽcómộtphảnứngdễnhậnthấy.Đólàchodùphươngphápnàycó
manglạibaonhiêulợiíchchongườikhác,chưachắcnóđãgiúpgìchoanhta,bởianhtakhơng
cónhiềucơhộiápdụngnó.Tơihiểulàphầnlớncácnhàđầutưkhơngcóđiềukiệnlàmđược
nhiềuviệccầnthiếtđểcóthểđầutưhiệuquảnhất.Tuynhiên,tơichorằnghọchỉcầnhiểusơ
qualàcầncáigìvàtạisaocầnlàđủ.Chỉbằngcáchnàythìhọmớithểlựachọnđượckiểunhà

tưvấnchunnghiệpcókhảnănghỗtrợtốtnhất.Vàchỉtheocáchnày,họmớicóthểđánhgiá
chínhxácnhấtkếtquảtưvấn.Hơnnữa,khihọhiểurằngkhơngchỉcầnchúýđếnkếtquảmà
cịnphảixemxétđếncáchthứcthựchiện,cácnhàđầutưsẽrấtngạcnhiênbởihếtlầnnàyđến
lầnkháccácchungiatưvấngiúphọgiàulênvàthuđượcnhiềulợinhuậnhơn.
“Tinvịt”trongkinhdoanhlàmộtthứhếtsứcđặcbiệt.Thậtđángngạcnhiêntrướcbứctranh
chânthựcvềđiểmmạnh,điểmyếucủatừngcơngtytrongngànhmàchúngtarútrađượctừ
cácđánhgiátiêubiểucủanhữngngườicóliênquanđếncơngtyđó.Hầuhếtmọingười,đặc
biệtlànhữngngườicảmthấychắcchắnrằngnhữngđiềumìnhnóivơthưởngvơphạt,sẽrất
thíchnóivềnhữngviệchọđanglàmvàthoảimáiđềcậptớicácđốithủcạnhtranh.Thửkhảo
sátnămcơngtytrongmộtngànhnàođó,hỏimộtcơngtycáccâuhỏithơngminhvềnhững
điểmmạnhvàđiểmyếucủabốncơngtycịnlại,vàbạnsẽthuđượcrấtnhiềuthơngtinchitiết
vàxácthựcđếnmứcngạcnhiênvềcảnămcơngtynày.
Tuynhiên,ýkiếncủacácđốithủcạnhtranhchỉlàmộtnguồncungcấpthơngtinchứchưahẳn


lànguồntốtnhất.Bạnsẽngạcnhiênkhơngkémtrướcsốthơngtinvềtìnhhìnhthựcchấtbạn
thuđượctừnhữngngườibánhàngvàcáckháchhàngcủacơngtyđó.Cácnhàkhoahọcnghiên
cứutạicáctrườngđạihọc,trongchínhphủ,trongcáccơngtycạnhtranh,vàhiệphộithương
mạicũnglànhữngnguồncungcấpthơngtinvơcùnghữuích.
Đặcbiệttrongtrườnghợpcácnhàđiềuhànhcáchiệphộithươngmại,cũngnhưcủacáctổ
chứckhác,thìcóhaiđiềunhàđầutưcầnhiểu.Thứnhất,nhàđầutưphảibiếtrằngnguồncung
cấpthơngtincủaanhtasẽkhơngbaogiờđượctiếtlộ.Vìvậy,nhàđầutưphảithíchnghivới
điều đó. Mặt khác, mức độ nguy hiểm của việc dễ dàng vướng vào rắc rối rõ ràng đến mức
ngườicungcấptinsẽkhơngdámđưaracácthơngtinbấtlợi.
Vẫncịnmộtnhómkháccóthểgiúpcácnhàđầutưtìmkiếmcáccơngtytiềmnăng.Tuynhiên,
nhómnàycóthểsẽcótácđộngtiêucựcnhiềuhơnlàtíchcựcnếunhàđầutưkhơngcókhả
năngđánhgiáhiệuquảvàkhơngthamkhảocácýkiếnkhácđểkiểmchứngthơngtinnhận
được.Nhómnàybaogồmcáccựunhânviêncócáinhìncủangườitrongcuộcvềnhữngđiểm
mạnhvàđiểmyếucủadoanhnghiệpmàhọtừnglàmviệc,hơnnữahọcóthểnóivềnhững
điềunàyrấtthoảimái.Tuynhiêncầnphảitìmhiểukỹ,bởimộtsốnhânviên,dùđúnghaysai,

cảmthấyhọbịsathảikhơngcólýdochínhđánghoặchọbỏviệcdophànnàn.Liệucáinhìn
củahọcóqthànhkiếnkhơng?Nênxemxétnhữngđiềunhânviêncũnhậnxét.
Kểcảkhitậphợpđượcđầyđủcácnguồnthơngtinkhácnhauvềmộtcơngtynàođó,cũng
khơng nhất định các thông tin này phải thống nhất với nhau. Thực ra điều đó là khơng cần
thiết.Trongtrườnghợpcáccơngtythậtsựnổitiếng,thơngtinvềsựvượttrộicủahọqrõ
ràngđếnmứcthậmchímộtnhàđầutưkhơnggiàukinhnghiệmlắmcũngbiếtcơngtynàophù
hợpvớimụctiêuvàlợiíchcủaanhta.Bướctiếptheoanhtacầnthựchiệnlàliênlạcvớinhân
viêncơngtyđểtìmhiểuthêmthơngtinđểbổsungvàonhữngphầncịnthiếutrongbứctranh
tổngthểvềcácdoanhnghiệpmànhàđầutưquantâm.


3.Nênmuagì?(1)
15tiêuchíchọncổphiếuthường
Trong chương này tơi sẽ tổng kết 15 tiêu chí mà các nhà đầu tư cần lưu ý khi tham gia thị
trườngchứngkhốn.Mộtcơngtyvẫncóthểlàkhoảnđầutưhiệuquảnếunóhồntồnkhơng
đạtđượcmộtsốrấtíttrongcáctiêuchínày.Tuynhiêntơikhơngnghĩkhoảnđầutưnàokhơng
thỏamãnnhiềutiêuchítrongsốđólạicóthểlàmộtkhoảnđầutưđánggiá.Mộtsốtiêuchínày
liênquanđếncácvấnđềvềchínhsáchcủacơngty;sốkháclạiliênquanđếncáchthựcthi
chínhsách.Mộtsốtiêuchícầnđượckiểmchứngrộngrãibằngcácnguồnthơngtinbênngồi,
sốcịnlạicóthểtrựctiếpthuthậpthơngtintừnhânviêncủacơngtyđangtìmhiểu.15tiêuchí
đólà:
Tiêuchí1.Liệucơngtycónhữngsảnphẩmvàdịchvụcóđủtiềmnăngthịtrườngđủlớnđểtăng
doanhthuítnhấttrongvàinămtớikhơng?
Khơngphảilàkhơngcócáchnàođểkiếmlợinhuậnmộtlầntừnhữngcơngtymàđườngdoanh
thukhơngtăng,thậmchíđixuống.Kếtquảhoạtđộngkinhdoanhthuđượctừviệckiểmsốt
tốtchiphícóthểtạorađủsựtăngtrưởnglợinhuậnthuầncủacơngtyđểđẩythịgiácổphiếu
củacơngtylên.Cáchtìmkiếmlợinhuậnnhưvậytrênthịtrườngchứngkhốnđượcrấtnhiều
nhàđầucơhoặcnhữngngườisăncổphiếugiárẻưachuộng.Tuynhiênnókhơngđemlạimức
lợinhuậnđủđểcóthểhấpdẫnnhữngngườikhaokhátthuđượclợinhuậntốiđatừcácquỹ
đầutưcủahọ.

Cómộtkiểutìnhhuốngkhác,tuycũngkhơngthểmanglạilợinhuậntốiđa,nhưngđơikhigiúp
nhàđầutưkiếmđượcmộtkhoảnlớnhơnrấtnhiều.Nóxuấthiệnkhicómộtđiềukiệnthayđổi
mởramộtgiaiđoạntăngtrưởngdoanhthumạnhchocơngtytrongvàinăm,nhưngsauđósẽ
ngừng.Điểnhìnhlàvídụvềnhữnggìđãxảyravớirấtnhiềuhãngsảnxuấtradio,khitivixuất
hiệnvàphổbiến.Doanhthuliêntụctăngcaotrongkhoảngvàinăm.Tuynhiên,đến1957,có
đến90%cáchộgiađìnhsửdụngđiệnởMỹcótivi,dovậyđườngdoanhthuđãtrởlạitrạng
tháiổnđịnh.Nhữngngườisớmđầucơvàocổphiếungànhnàytrướckhiđườngdoanhthu
tăngtrưởngvượtngưỡng,đãthuđượcmộtkhoảnlợinhuậnkếchsù.Sauđókhiđườngdoanh
thuthăngbằngtrởlạithìnhữngcổphiếucủangànhnàykhơngcịnhấpdẫnnhưtrướcnữa.
Ngaycảnhữngcơngtynổitiếngnhấtcũngkhơngphảilncódoanhthucủamỗinămlớnhơn
cácnămtrước.Trongmộtchươngkhác,tơisẽđưaralýdotạisaonhữngrắcrốithơngthường
trongnghiêncứuthươngmạivàmarketingsảnphẩmmớicókhuynhhướngkhiếndoanhthu
giatăngđộtbiến,chứkhơngphảităngđềuđặnquacácnăm.Tínhkhơngổnđịnhcủachukỳ
kinhdoanhcũngsẽảnhhưởnglớntớiviệcsosánhdoanhthugiữacácnăm.Dođó,khơngnên
đánhgiásựtăngtrưởngtheotừngnămmột,mànênđánhgiátheochukỳvàinămmột.Thậm
chí,cómộtsốcơngtycịnhứahẹntăngtrưởngcaohơnmứcbìnhthường,khơngchỉtrongchu
kỳvàinăm,màcịnchocảmộtkhoảngthờigiandàisauđó.
Cóthểchianhữngcơngtytăngtrưởngmạnhmẽtừthậpkỷnàysangthậpkỷkhácđóthànhhai
nhóm.Vìchưatìmđượccụmtừnàothíchhợphơn,tơisẽgọimộtnhómlà“maymắnvàcó
nănglực”,cịnnhómkialà“maymắnnhờhọcónănglực”.Mộtucầubắtbuộcvớicảhai