<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Khơng khí ngột ngạt căng thẳng của một làng quê trong những ngày sưu thuế. Gia đình chị

Dậu thuộc hạng "nhất nhì trong hạng cùng đinh". Chị phải bán cả con lẫn chó mà vẫn khơng

đủ tiền nộp sưu. Anh Dậu bị ốm nhưng vẫn bị lơi ra đình đánh cho một trận thừa sống, thiếu

chết. Được bà hàng xóm cho ít gạo. Anh Dậu chưa kịp húp thì ten cai lệ và người nhà lí

trưởng đã xồng xộc tiến vào thét trói vợ chồng kẻ thiếu sưu. Chị Dâu hết lời van xin năn nỉ

nhưng cai lệ vẫn tiến tới toan đánh anh Dậu. Chị Dậu liều mình cự lại, ấn dúi ra cửa. Người

nhà lí trưởng giơ gậy định đánh thì bị chị túm tóc lẳng cho một cái ngã nhào ra thềm.

Suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu qua đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” (tiểu thuyết Tắt đèn

của Ngô Tất Tố)

Chị Dậu phải dứt tình “bán con gái đầu lịng cùng đàn chó” để nộp sưu cho chồng, nào ngờ

chị cịn phải đóng thêm một suất sưu của chú Hợi- em chồng đã chết từ năm ngối. Anh Dậu

vẫn bị trói, đánh cho chết đi sống lại nhiều lần và bọn chúng đem trả cho chị Dậu trong tình

cảnh “thập tử nhất sinh”. Sáng hôm sau, vừa tỉnh lại một lát. Run rẩy vừa kề bát cháo đến

miệng thì bọn cai lệ, người nhà lý trưởng hùng hổ xông vào định trói anh Dậu giải ra đình.

anh hốt hoảng “lăn đùng ra khơng nói được câu gì”.

Trong những lần chống trả lại thế lực đen tối của xã hội, đây là lần chống trả quyết liệt nhất.

Một mình chị đánh trả lại cả một bọn “đầu trâu mặt ngựa”, “tay thước, tay đao”. Sức mạnh

của lòng căm thù, tình yêu thương chồng tha thiết đã tiếp thêm nghị lực cho chị để chị chiến

thắng kẻ thù áp bức chị.

Hình ảnh chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” trong tiểu thuyết Tắt đèn đã làm sáng

tỏ điều đó. Phải thấy rõ rằng chị Dậu là một phụ nữ rất yêu thương chồng. Trong hoàn cảnh

chồng bị đau ốm, vừa tỉnh lại đã bị cai lệ và người nhà lý trưởng đến bắt, tình thế hiểm nguy,

tính mạng chồng bị đe doạ chị đã hết lời van xin “hai ơng làm phúc nói với ông lý cho cháu

khất”. Chị tự kiềm chế, nín chịu, dằn lịng xuống để cầu khẩn thiết tha: “Xin ông dừng lại,

cháu van ông, ông tha cho, ...” nhưng bọn chúng khơng chút động lịng, một mực khơng

bng tha, chạy sầm sập đến trói anh Dậu.

Tức quá, không thể chịu được nữa, chị Dậu liều mạng cự lại: “chồng tôi đau ốm không được

phép hành hạ”. Tình thế ấy buộc người đàn bà quê mùa, hiền lành như chị Dậu phải hành

động để bào vệ tính mạng chồng, bảo vệ cuộc sống của chính mình và các con. Chị dùng lí

lẽ đanh thép để cự lại, cách xưng hô đã thay đổi, tỏ thái độ ngang hàng, kiên quyết sau khi

đã chịu đựng, nhẫn nhục đến cùng. Bị dồn vào thế chân tường, khơng cịn con đường nào

khác, chị phải đánh trả lại bọn chúng - cai lệ và người nhà lí trưởng.

Cái tát giáng vào mặt chị như lửa đổ thêm dầu, làm bừng lên ngọn lửa căn hờn, chị nghiến

hai hàm răng: “ Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem!”. Chị vụt đứng lên trong tư thế của

kẻ đầy tự tin, chị “túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa... “ làm hco hắn ngã chỏng quèo trên mặt

đất. Khi người nhà lí trưởng bước đến giơ gậy chực đánh, nhanh như cắt, chị Dậu nắm lấy

gậy hắn, chỉ hai bàn tay không, người đàn bà con mọn ấy đứng thẳng dậy tuyên chiến với kẻ

thù. Một trận đấu không cân sức nhưng chị đã chiến thắng bằng chính sức mạnh của tình u

và lịng căn thù “chị túm lấy tóc, lẳng một cái làm cho nó ngã nhào ra thềm”

Hành động của chị Dậu tuy bột phát nhưng nó phản ánh một quy luật của cuộc sống “Tức

nước vỡ bờ - có áp bức, có đấu tranh”. Chị Dậu vốn là người đàn bà nhu mì, hiền lành, chưa

hề gây gổ để làm mất lòng ai nhưng với kẻ thù chị đã tỏ ra quyết liệt: “Thà ngồi tù chứ để

cho chúng làm tình làm tội mãi, tơi khơng chịu được”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

bức tàn bạo, giành lại quyền sống. Cho dù sự phản kháng ấy hoàn toàn là sự đấu tranh tự

phát, chưa giải quyết được tận cùng những mâu thuẩn đối kháng để rồi cuối cùng chị Dậu

vẫn phải “chạy ra ngoài trời, trời tối như mực, như cái tiền đồ của chị Dậu” (Đoạn cuối tác

phẩm).

Đoạn trích này miêu tả lại cảnh chị Dậu đánh lại tên cai lệ và người nhà lí trưởng, dám

chống lại kẻ ác vẫn khiến cho người đọc hả hê.

Có thể nói, Ngơ Tất Tố qua cách miêu tả thái độ phản kháng quyết liệt của nhân vật chị Dậu,

nhà văn đã khẳng định sức mạnh phản kháng của người nông dân bị áp bức là tất yếu. Từ đó

góp phần thổi bùng lên ngọn lủa đấu tranh cách mạng của người nông dân ta chống lại kẻ

thù xâm lược và tay sai phong kiến sau này nhất là tư khi có Đảng lãnh đạo mà trong “Tắt

đèn” chưa có ánh sáng của Đảng rọi chiếu.

Ngô Tất Tố chưa miêu tả những người đã giác ngộ mà chỉ mới miêu tả quá trình phát triển từ

chỗ bị áp bức đến chỗ hành động tự phát nhưng ơng đã hé mở cho thấy được tính quy luật

trong sự phát triển của hiện thực xã hội Việt nam.

<b>---1.</b>

<b>PHÂN TÍCH DIỄN BIẾN TÂM LÝ CHỊ DẬU QUA ĐOẠN TRÍCH TỨC </b>

<b>NƯỚC VỠ BỜ</b>

Tắt đèn là một “đoản thiên tiểu thuyết” xuất sắc về đề tài người nông dân trước Cách mạng

tháng Tám.Cùng viết về nỗi khổ cực của người nông dân nhưng Ngô Tất Tố lại chọn một lối

đi riêng.Oâng muốn lột trần bộ mặt tàn ác của bọn thực dân thơng qua chính sách thuế khóa

hà khắc ở nơng thơn.Tắt đèn sừng sững một tượng đài nơng dân-chị Dậu.Đó là một con

người quyết chống lại cường quyền gian ác để giữ lấy chính cuộc sống của mình.Đoạn trích

Tức nước vỡ bờ chính là một lần chị phải đấu tranh như thế.

Chị Dậu chạy đơn,chạy đáo bán bịn đủ thức mới đủ suất sưu cho chồn.Vất vả nhưng được

tai qua nạn khỏi nghĩ cũng mừng.Vậy mà ngờ dâu suất của chồng vừa mới lo xong lại sinh

thêm suất sưu của người chết.Thế là trăm dâu đổ đầu tằm,biết là oan ức mà chẳng thể nào

giải được.Lo một suất sưu chị đã “khuynh gia bại sản” nay lại thêm suất nữa,chị Dậu bị đẩy

đến đường cùng.Đoạn trích Tức nước vỡ bờ mở đầu bằng vài thở phào của chị.Anh Dậu sau

khi bị đánh liên hồi kỳ trận được bọn chúng thả về.May thay bà láng giềng cho nắm gạo,thế

là chị Dậu tất tả nấu cho chồng bát cháo mong cứu cho chồng ra khỏi cơn nguy khốn.Nhưng

đáng thương thay,bát cháo vừa mới kịp đưa lên miệng thì bọn cai lệ ầm ầm xơ tới với roi với

thước.Trước sự hách dịch và hung ác,chị Dậu nhất nhất chỉ cịn biết kêu oan “Hai ơng làm

phúc nói với ơng lý cho cháu khất”.Nhưng cái câu nói ấy của chị Dậu có nghĩa gì đâu.Cai lệ

trừng trợn trút một hai câu tai ngược “Mày định nói cho mày nghe đấy à?Sưu của Nhà nước

mà dám mở mồm xin khất”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

ông chửi mắng cũng thế thơi.Xin ơng trơng lại”.Rõ ràng là ở đấy,câu nói của chị Dậu đã

cứng cỏi hơn,đã có những dấu hiệu “không chịu được”.Lời xin của chị Dậu tỏ vẻ bất cần và

khơng cịn ngại ngùng nể sợ hồn tồn như trước nữa.

Đến đây kịch tính của tình huống bắt đầu được đẩy lên cao.Cai lệ hầm hề “Nếu khơng có

tiền nộp sưu cho ơng bây giờ,thì ơng sẽ dở cả nhà mày đi,chửi mắng thơi à?”.Câu nói vẫn

đầy hách dịch của những kẻ bề trên quen coi người lao động là con trâu,con ngựa.Vừa nói

hắn vừa lao sầm sầm vào anh Dậu.Thế là “chị Dậu xám mặt”,vội vàng chạy đến kêu xin.Chị

vẫn năm ông mười ơng mong khơi gợi một chút lịng thương hại từ tên cai lệ.Nhưng những

lời khẩn khoản của chị ác thay lại được đáp lại bằng những hậu quả đấm chắc nịch từ tay cai

lệ.Như lửa đã được đổ thêm dầu,chị Dậu “không thể chịu được”đành “liều cự lại”.Tâm lý

chị Dậu rõ ràng đã có những biến đổi nhưng chưa phải là hành động hoàn toàn chủ động.Sự

tàn ác của tên cai lệ đã đảy chị vào tình thế phải “liều mình”.

Song kịch tính của đoạn trích thực sự được đẩy đến cao trào khi cai lệ mạnh tay “tát ngang

vào mặt chị Dậu”.Tức nước vỡ bờ,người đàn bà lực điền nghiến hai hàm răng “Mày trói

ngay chồng bà đi,bà cho mày xem”.Rồi chị túm cổ tên cai lệ ấn dúi ra phía cửa.Sức của anh

chàng nghiện không chịu nổi một cái lẳng của người đàn bà.Đoạn văn là một sự thay thế

“ngôi vị”.Từ lời xưng hô hèn mọn “cháu-ông”,chị Dậu bực mình đưa mình lên “bà” và hạ

hắn xuống thành “mày”.Cịn nữa,từ thế bị động chị Dậu đã khơng thể chịu được sự đè

nén,quyết đứng ra bảo vệ chồng mình.

Tức nước vỡ bờ miêu rả một quá trình tâm lý.Ngơ Tất Tố đã tạo ra một tình huống giàu kịch

tính để rồi cứ thế nhân vật chính va chạm với những tính cách khác từ đó bộc lộ phẩm chất

của mình.Quá trình diễn biến tâm lý của chị Dậu diễn ra nhanh chóng nhưng tinh tế.Đặc biệt

nó rất phù hợp với quy luật phát triển tính cách cũng như hoàn toàn phù hợp với phẩm chất

con người nhân vật.Đó là một sự thể hiện có tính toán và rất sắc săor của nhà văn.

---Nhà văn Nguyễn Tuân cho rằng,với tác phẩm Tắt đèn,Ngô Tất Tố đã “xui người nông dân nổi loạn”.Em
hiểu thế nào về nhận xét đó.Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ,hãy làm sáng tỏ ý kiến của Nguyễn Tuân.

BÀI VIẾT THAM KHẢO

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Vậy ra cái sự “xui” của tác giả ở tác phẩm này liên quan rất nhiều đến nhận thức xã hội của nhà văn.Tuy rất
đau xót trước cảnh người nông dân bị chèn ép và vô cùng câm giận sự tàn bạo của những kẻ cường quyền
nhưng nhà văn vẫn chưa nhìn ra con đường tất yếu-con đường đấu tranh cách mạng-chưa đẩy nhân vật của
mình vào được cái guồng máy đấu tranh chung.

Riêng các sự “xui” ở tác phẩm Tắt đèn như lời nhận xét của Nguyễn Tuân,chúng ta lại cũng phải nhìn trong
cái tương quan với những điều đã nêu trên.Chúng ta biết nhân vật là của nhà văn nhưng không phải trong
quá trình sáng tạo,ta muốn đặt vào nhân vật điều gì theo ý muốn chủ quan cũng được.Nhân vật cũng giống
như con người ngoài cuộc sống.Họ phải va chạm với các tính cách khác trong một mơi trường nhất định.Ở
tác phẩm này,chị Dậu được đặt trong tương quan với nhiều nhân vật nhưng đặc biệt là mối quan hệ với vợ
chồng Nghị Quế và bọn tay sai,quan lại ở làng Đơng Xá.Đó là những mối tương quan nghẹn thou và khơng
phải cứ muốn là có thể “nổi loạn” dễ dàng như cái anh chàng say Chí Phèo kia được.Vậy ở đây,Ngơ Tất Tố
muốn “xui” nhân vật của mình phá phách nghĩa là phải tạo ra nay đủ những tiền đề (những mâu thuẫn giàu
kịch tính) để nhân vật buộc phải bộc lộ cái bản năng sống trong hoàn cảnh quẫn cùng.

Cái “xui” ấy được nhà văn sắp xếp dàn trải và tăng cấp.Nhưng có thể nói lần nổi loạn của chị nơng dân làng
Đơng Xá ở đoạn trích Tức nước vỡ bờ là lần ghê gớm nhất.

Thuế thân,hai tiếng vừa cất lên đã khiến nhiều người phải rùng mình.Nhà chị Dậu cũng hãi hùng khi nghe
đến hai từ kinh sợ ấy.Nhà chị nghèo lại kèm năm sáu miệng ăn.Ở trong cái làng Đơng Xá ấy có đi làm thêm
cả cái nghề kẻ cướp cũng chẳng đủ ăn chứ nhà chị làm ăn hiền lành thì khổ lame.Mùa sưu thuế đến,nhà chị
bán sạch sành sanh cũng chẳng đủ một suất thuế thân.Anh Dậu chồng chị vì thế mà bị bọn nha dịch lơi ra

đình đánh cho nhừ tử.Chị Dậu đau long xót ruột gửi đám con nheo nhóc chạy vay khắp nơi.May thay chị
kiếm đủ tiền lo suất sưu cho anh chồng đương sắp chết.Nhưng khốn nạn thay,suất của chồng vừa mới gón
gém lo xong lại sinh ra suất sưu của chú Hợi.Mà chú ấy thì chết đã lâu,chỉ vì cái sự nhập nhằng giữa lịch Ta
lịch Tây mà chị Dậu lạ thêm một phen phải lao đao.Tiền nộp sưu khơng có,cứ thế là những đợt roi thước lại
đổ liên hồi trên cái bộ xương của anh Dậu.Ơi! Cịn cái đau dớn nào hơn với một người vợ khi cứ nhìn tận
mắt cái cảnh chồng mình bị hành hạ đến chết mịn.

May thay bọn nha dịch lại cho phép anh về.Chị Dậu cõng anh về rồi nấu ngay nồi cháo (có được là nhờ long
thong của bà hàng xóm).Nhưng cháo chưa kịp húp thị bọn nha dịch tay dao tay thước lại rầm rập xông
vào.Thế là căn nhà rách nát của chị Dậu ầm lên tiếng kêu xin,tiếng chửi mắng,tiếng đấm đá bùm bụp.Chị
Dậu vẫn kiên nhẫn kêu xin nhưng sự chịu đựng chỉ có hạn.Khi tên cai lệ cứ vừa thụi vào ngực chị,vừa tát
vào mặt chị lại còn sấn sổ lao vào anh Dậu thì cái giới hạn của sự chịu đựng rất mong manh kia òa vỡ.Chị
Dậu vùng lên quyết liệt và khỏe mạnh.Chị túm,chị dúi,chị lẳng tên nha dịch bằng sức của đàn bà lực điền và
bằng cả sự tức giận của còn giun xéo lâu ngày.Ngay lúc ấy chị không can thiết phải nể sợ ai.Lúc ấy trong
chị,sự tức giận trùm lấy đi tất cả.Chị vùng lên và “nổi loạn”.

</div>

<!--links-->