Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động LQTPVH
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
“Chưa từng làm mẹ nhưng em có một đàn con,
vì u các con em làm cơ giáo màm non”
( Trích lời bài hát “ em là cô giáo mầm non”)
Bất kể một người mẹ nào cũng luôn mong muốn mang lại những điều tốt
đẹp nhất cho con em mình và tơi cũng vậy.Là một giáo viên được nhà trường phân
công dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuổi đã 5 năm học liền. Trong quá trình chăm sóc ni
dạy các cháu do tơi phụ trách, qua từng năm học tơi thây nhiều cháu cịn hạn chế
nhiều về ngơn ngữ tiếng Việt. Cũng trong q trình thực hiện nhiệm vụ, tơi đã tìm
tịi, nghiên cứu nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, nắm bắt nhu cầu và khả
năng của trẻ, nhất là sự phát triển ngơn ngữ, để từ đó tơi đề ra cho mình nhiệm vụ là
phải nghiên cứu làm sao giúp cho trẻ có khả năng phát triển ngơn ngữ tiếng mẹ đẻ
tốt nhất.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5-6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với
nghệ thuật ngơn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca
sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn
trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt làm cho trẻ hiểu được ý
nghĩa của tác phẩm văn học sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách và kỹ năng
sống chuẩn mực. Thông qua việc trẻ trả lời được các câu hỏi của cô giúp trẻ phát triển
năng lực tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp.
Khi trẻ trả lời, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ
phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó…
bằng chính ngơn ngữ của trẻ.
Nắm được ý nghĩa và tầm quan trọng của môn làm quen với văn học đối với sự
phát triển ngôn ngữ trẻ, tôi đã nhận thức được rằng mình cần phải tìm tịi đưa ra được
những nội dung phương pháp và hình thức dạy đổi mới để kích thích sự hứng thú, say


mê của trẻ vào tiết học nhằm khuyến khích trẻ nói nhiều, đọc nhiều. nâng cao hiệu

quả phát triển ngơn ngữ cho trẻ.
Từ đó tơi đã đi sâu nghiên cứu và tìm ra “ Một số biện pháp phát triển ngôn
ngữ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học”.Đây là một đề tài mà
đã đưa lại những thành cơng nhất định cho tơi, nó góp phần khơng nhỏ đưa chất
lượng chăm sóc ni dạy các cháu của nhà trường ngày một đi lên.
2. Mục đích nghiên cứu.
Nghiên cứu về“Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông
qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” nhằm giúp cho trẻ phát triển tồn diện.
Tìm ra giải pháp góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Thực hiện và áp dụng vào trẻmẫu giáo 5 tuổi, Trường mầm non tôi công tác.
- Số trẻ nghiên cứu là 36 trẻ.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận đề tài“Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ
mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” Trường mầm non
tôi công tác.
4.2. Nghiên cứu cơ sở thực trạng đề tài: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho
trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học”.Trường mầm
non tôi công tác.
4.3. Đưa ra một số biện pháp để phát triển ngôn ngữ : nói rõ,mạch lạc đặc biệt là
phát triển vốn từ cho trẻmẫu giáo5 tuổi trường mầm non tôi công tác.
4.4. Rút ra kết luận, đề xuất ý kiến.
5. Phương pháp nghiên cứu.
5.1.Nhóm thu thập xử lý thơng tin lý thuyết
2


- Tìm tài liệu
- Phân tích tổng qt hố cơ sở lý luận
- Phương pháp thực nghiệm ( khảo sát)

5.2. Nhóm thu thập xử lý thơng tin thực tiễn
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp tuyên truyền.
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
Thời gian từ tháng 9/2017 đến tháng 5/2018

PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI
3


1. Cơ sở lý luận
Giáo dục Mầm non là một khoa học và là một nghệ thuật.Khoa học này dạy trẻ
khơng ngừng phát triển. Do vậy địi hỏi làm cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ phải có
năng lực tồn diện, có những phẩm chất cần thiết mới hồn thành được nhiệm vụ giao
phó, nhiệm vụ đó là đào tạo cho thế hệ trẻ dưới 06 tuổi phát triển một cách toàn
diện.Trong những năm gần đây, nền kinh tế – xã hội của đất nước ta có sự phát triển
khơng ngừng làm cho ngành Giáo dục nói chung và ngành học mầm non nói riêng
cũng đẩy dần từng bước củng cố và phát triển.Để chuẩn bị cho thế hệ trẻ bước vào
thời đại của nền văn minh trí tuệ, thời đại của cơng nghiệp hố – hiện đại hố đất
nước, và mục đích chung của của Giáo dục mầm non là phát triển tất cả các khả năng
của trẻ, hình thành cho trẻ những cơ sở ban đầu của nhân cách con người, một mặt
đáp ứng các nhu cầu phát triển tổng thể hài hoà của trẻ về các mặt: thể chất, ngơn
ngữ, nhận thức,thẩm mỹ, tình cảm-xã hội. Mặt khác chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ vào lớp
1.Trong đó, nội dung phát triển ngôn ngữ là một trong những nhiệm vụ vô cùng quan
trọng của giáo viên mầm non. Mà một trong các mục tiêu của phát triển ngôn ngữ cho
trẻ 5 tuổi là: hình thành và phát triển ở trẻ khả năng nghe, đọc, phát âm và một số kỹ
năng cần thiết cho việc học đọc, học viết như: cách lật giở sách, cách cầm bút tô viết
chữ, khả năng phối hợp tay, mắt, biết diễn tả sự việc hoặc ý muốn của mình bằng câu

đầy đủ một cách mạch lạc rõ ràng.Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là
một việc rất quan trọng và cần thiết.
Trẻ 5 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc tích
cực hố vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, mặc
dù cấu trúc cịn chưa hồn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngơn ngữ hồn
cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. quá trình được tiếp xúc với tác phẩm văn học
phải từ dễ đến khó, từ dơn giản đến phức tạp.Khả năng đó là sự phát triển trực tiếp
của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đưa tác
phẩm đến cho trẻ địi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa
chọn những tác phẩm ngộ nghĩnh,dễ hiểu phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục
4


trẻ để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển
vốn từ của trẻ được mở rộng hơn.
Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên
nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ nhận
thức được rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học.
Là giáo viên trực tiếp dạy trẻ mẫu giáo 5 tuổi nhiều năm, tôi nhận thấy rằng
việc tạo môi trường hoạt động văn học phong phú quanh trẻ sẽ góp phần tích cực và
có hiệu quả cao trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi. Từ những cơ sở lý
luận trên tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Môt số biện pháp nhằm phát triển ngôn
ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” nhằm
giúp trẻ lớp tôi phát triển ngơn ngữ nói riêng và phát triển tồn diện

2.Thực trạng.
* Khảo sát thực tế .
- Đối với trẻ: 36 cháu, lớp mẫu giáo5 tuổi, Trường mầm non tôi công tác.
- Đối với giáo viên: 12 giáo viên dạy khối 5 tuổi Trường mầm non tôi công tác .
- Về cơ sở vật chất: 6 lớp mẫu giáo 5 tuổi Trường mầm non tơi cơng tác.

2.1. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện:
a. Thuận lợi:
- Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chun mơn, nhiệt tình u nghề mến trẻ.
Có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe, tạo được môi trường hoạt động ở lớp
phong phú.
- Được sự quan tâm tạo điều kiện của ban giám hiệu nhà trường, cơ sở vật chất đầy
đủ.
- Ban giám hiệu đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt chuyên
đề văn học, hội thi đồ dùng đồ chơi cho chị em đồng nghiệp học tập và rút kinh
nghiệm.
5


- Được sự tin yêu và ủng hộ của phụ huynh học sinh.
b. Khó khăn:
* Về phía bản thân và đồng nghiệp: Khi cho trẻ làm quen tác phẩm văn học, nhiều
giáo viên chưa biết vận dụng tích hợp các môn học khác và chưa đầu tư sưu tầm các
câu chuyện ngồi chương trình để đưa vào kế hoạch giáo dục.
* Về phía trẻ : Một số phụ huynh chưa quan tâm đến giáo dục trẻ, bố mẹ các cháu đa
số làm nông nghiệp hoặc thường đi làm ăn xa vắng nhà.
- Lớp có một số cháu nói ngọng do cấu tạo của bộ phận phát âm, do ngôn ngữ địa
phươnghoặc do cách dạy con nói từ nhỏ ở nhà.
- Một số trẻ còn nhút nhát, chưa được mạnh dạn tự tin.
2.2. Số liệu điều tra.
Tôi điều tra và đánh giá 36 trẻ lớp tơi theo các tiêu chí và kết quả như sau:

Thể loại

Thơ


Truyện

Khảo sát đầu năm

Đạt

Hứng thú: 12/36 trẻ

33 %

Hiểu nội dung: 10/36 trẻ

28%

Thuộc tác phẩm: 11/36 trẻ

31%

Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng: 7/36 trẻ

19 %

Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 5/36

14 %

Hứng thú: 15/36 trẻ

42%


Hiểu nội dung:9/36 trẻ

25%

Trả lời câu hỏi rõ ràng: 6/36 trẻ

17%

Biết kể chuyện theo tranh thể hiện giọng điệu các
nhân vật khác nhau: 4/36

11%
6


Từ những thuận lợi, khó khăn trên cơ sở thực tế của trường mầm non tôi công tác,
tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau.
3. Những biện pháp thực hiện.
3.1.Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ.
3.2. Nghiên cứu kỹ tác phẩm.
3.3. Hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
3.4. Lồng ghép các môn học khác khi cho trẻ LQTPVH.
3.5. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ ôn lại TPVH.
3.6. Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn luyện thông qua lễ hội .
3.7. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
3.8. Tuyên dương khích lệ trẻ.
4. Biện pháp thực hiện (biện pháp từng phần).
4.1. Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ.
Tơi tiến hành tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ 5 tuổi để so sánh với trẻ 5
tuổi, từ đó có biện pháp bồi dưỡng giáo dục trẻ 5 tuổi.

* Đặc điểm phát âm:
Nói chung trẻ đã phát âm tốt hơn, ít ê a, ậm ừ. Trẻ vẫn cịn phát âm sai, những
âm thanh khó có 2-3 âm tiết như: lựu – nịu, hươu – hiu, lá- ná, nói – lói, chiêm chiếp
– chíp chíp, Tuy nhiên lỗi sai đã ít hơn so với trẻ 4 tuổi.
* Đặc điểm vốn từ:
Ngay từ đầu năm học, tơi quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ
cũng như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động làm quen với tác phẩm
văn học do tôi và giáo viên cùng lớp tổ chức.Qua quá trình giảng dạy tôi khảo sát khả
năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ nghe một câu truyện, hoặc

7


đọc cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung câu chuyện,
bài thơ. Kết quả đạt như sau:
+ 27-35% trẻ nhớ và nói được nội dung câu chuyện, bài thơ(Chưa rõ ràng).
+ 40% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài thơ (có sự giúp đỡ của cơ giáo),
trong đó cịn có cháu rất ngọng.(cháu Đức Bách, Hải Dương)
+ 30% trẻ khơng trả lời được câu hỏi của cơ.
Từ đó tơi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ có vốn từ ít và cịn nhút nhát như:
cháu Nguyễn Danh Bảo Long, Trần Đức Bách, Nguyễn Hải Dương ... Qua đó tôi
thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi,trong giờ hoạt
động góc, trước khi ngủ trưa và hoạt động chiều. Việc làm này cũng góp phần giúp
trẻ đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao khả năng cảm thụ văn học của trẻ.Tôi
cho trẻ dùng đồ dùng trực quan như tranh ảnh,rối,các con vật nhồi bông để trẻ liên hệ
tới tác phẩm dễ dàng hơn.Trẻ nói được câu ngắn dần dần trẻ nói được câu dài
hơn.Vốn từ của trẻ được mở rộng,trẻ mạnh dạn trước cô và các bạn.
* Đặc điểm ngữ pháp:
Trẻ sử dụng câu cụt hơn. Tuy nhiên trong một số trường hợp trẻ sử dụng từ vẫn
chưa thật chính xác. ví dụ: Cơ giáo: Ai đưa con đi lớp? Cháu: mẹ !

Trẻ có khả năng kể lại chuyện và kể chuyện có trình tự logic. Thế nhưng qua
tìm hiểu q trình phát triển ngơn ngữ của trẻ 4 tuổi thì đa số trẻ chưa kể được
chuyện theo trình tự logic.
4.2. Nghiên cứu kỹ tác phẩm.
Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục
đích - yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục
phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú
ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong
truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới
thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ
8


giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng cảm thụ văn
học của trẻ cũng được nâng cao,từ đó trẻ có mong muốn được thể hiện lại câu
chuyện bài thơ giống cô.
Muốn cho trẻ tập thể hiện giọng thơ tôi phải xác định tính chất của bài thơ với
thể thơ lục bát, bài thơ có tính chất nhẹ nhàng tha thiết thì dạy trẻ đọc dịu dàng tình
cảm thể hiện được tình cảm của mình với từng nhân vật trong bài thơ, với thể thơ 4
chữ thì ln có tính chất vui tươi nhí nhảnh...
Khi cho trẻ kể lại truyện thì dạy trẻ xác định giọng kể của từng nhân vật trong
câu chuyện: Với nhưng nhân vật hung ác giọng như thế nào?(dữ tợn,đanh đá...) Với
bà tiên, ơng bụt thì làm sao?( vang vang, ấm áp) Vơi các nhân vật hiền lành tốt bụng
giọng lại phải thay đổi( dịu dàng, tha thiết,...)
Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học thì người giáo viên phải luôn
dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần. Vì vậy khi tơi dạy về văn học, tơi tin rằng
mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của
trẻ để mở rộng vốn từ cho trẻ.

4.3. Hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.

Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện.
Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học,
đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng
tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm
văn học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại cơng nghệ thông tin (CNTT)
nên việc ứng dụng CNTT vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này ln
gây sự chú ý, tị mị cho trẻ. Vì vậy giáo viên nên đưa CNTT vào giảng dạy để mang
lại kết quả cao.
- Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp cũng
đã gây sự chú ý của trẻ.
9


- Những bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta
có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hứng
thú hơn cho trẻ.
VD: Với bài thơ : “ Giữa vịng gió thơm” tơi đã xây dựng đoạn phim hoạt hình về
nội dung bài thơ, ngồi ra tơi cịn làm đoạn phim về các loại con vật và hình ảnh các
bạn nhỏ chăm sóc cây bà mình khi bà bạn nhỏ bị ốm. Kết hợp với nhạc đệm rất gần
gũi với nội dung bài thơ làm cho trẻ dễ nhớ nội dung và tên,đặc điểm của các loại các
con vật như vậy giúp trẻ thuộc bài thơ nhanh và sâu sắc hơn.

HĐ dạy trẻ bài thơ: “Giữa vịng gió thơm”
- Trẻ sẽ rất hứng thú nghe cô kể chuyện hay đọc thơ kèm theo mơ hình sa bàn những
hình ảnh minh họa thật ngộ nghĩnh, đồng thời qua các hình ảnh đó trẻ sẽ có ấn tượng
sâu sắc, rõ nét hơn với nội dung bài thơ hay câu chuyện đó. Thơng qua đó trẻ cũng dễ
hiểu các từ mới và trẻ có khẳ năng dùng từ phù hợp với hoàn cảnh:

10



Sa bàn câu chuyện : Bông hoa cúc trắng
Không chỉ trong hoạt động học mà trong các hoạt động khác: Hoạt động góc,
hoạt động đón trả trẻ,hoạt động chiều.... tơi còn cho trẻ làm quen với các tác phẩm
văn học đã biết hoặc chưa biết thông qua các đồ dùng: Tranh ảnh, rối, băng đĩa,...và
không gian tự nhiên cho trẻ thoải mái tự do lựa chọn cách thức LQTPVH như: Đọc
truyện tranh,vẽ truyện tranh, chơi với các nhân vật trong chuyện, sắp xếp trình tự câu
chuyện và kể lại truyện theo cách của trẻ....Tôi luôn chú ý và giúp trẻ có thể kể
chuyện sáng tạo theo trình tự nội dung câu chuyện để làm giàu vốn từ cho trẻ

11


Trẻ làm quen với nhân vật trong truyện

HĐG: Trẻ tô màu nhân vật.
Trong giờ hoạt động chiều tôi thường xuyên chia nhóm trẻ cho trẻ lựa chọn
nhóm chơi và với mỗi nhóm tơi thường tổ chức 1 hoạt động để trẻ có cơ hội chơi mà
học. Đối với góc văn học tôi thường xuyên tổ chức các hoạt động kể chuyện, đọc thơ
mới cho trẻ nghe để chuẩn bị cho hoạt động gần nhất hoặc là các bài thơ câu chuyện
12


có trong chủ đề mà khơng có cơ hội xây dựng vào kế hoạch hoạt động học LQVH vì
một tuần chỉ có 1 buổi nên khơng thể xây dựng được số luợng phong phú được. Khi
trẻ đã nhớ nội dung của bài thơ, câu chuyện tôi lại tiếp tục cho trẻ đi sâu hơn vào lời
thơ,câu thoại và dần dần cho trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện sáng tạo theo ý của trẻ.
Ví dụ: Trong giờ hoạt động chiều tơi kể chuyện “Tấm Cám” với hình ảnh cơ
tấm và dì nghẻ cho trẻ nghe. Tơi đã dùng các con rối tay để kể với những hành động
ngộ nghĩnh của các nhân vật trong câu chuyện mà trẻ vô cùng thích thú và nội dung

câu chuyện đi rất sâu và tâm trí chủa trẻ.

Cơ kể chuyện theo nhóm cho trẻ trong giờ hoạt động chiều
4.4. Lồng ghép các môn học khác khi cho trẻ LQTPVH
Với lời kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích hợp
các mơn học khác thì cịn hay hơn vì nó làm thay đổi khơng khí, làm thay đổi trạng
thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại,những câu đố, những bài đồng
dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn.

13


Ví dụ: Bài thơ “Rong và cá”, “Mèo đi câu cá ”, “Ăn quả ”…hoặc cho trẻ đọc
thuộc các câu đố về con chim gõ kiến , mèo, lợn, cá, gà…hay một số bài đồng dao, ca
dao “Vè chim”, “Đi cầu đi quán”…
Âm nhạc là môn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ gây ấn
tượng cho người xem, vì thế tơi cho trẻ hát thuộc các bài hát: “ Gà trống mèo con và
cún con”, “Năm ngón tay ngoan”, “đố bạn”, “Trời nắng trời mưa”…giúp trẻ khi kể
chuyện về con vật nào trẻ có thể hát về các con vật đó phù hợp với nội dung câu
chuyện.
Trò chơi chuyển tiếp giữa các lần kể hay thay cho phần củng cố câu chuyện mà
các tiết dạy thường áp dụng. Tơi cho trẻ chơi một số trị chơi ở dạng động như trò
chơi: Mèo và chim sẻ, gà gáy vịt kêu, trời nắng trời mưa, cáo và thỏ…
Ngồi ra trong khi đàm thoại nội dung tơi cho trẻ đóng vai nhân vật làm động
tác giống nhân vật trong bài thơ hay câu chuyện giúp trẻ hứng thú tham gia tìm hiểu
nội dung khơng nhàm chán.
VD: Trong bài thơ “Rong và cá” khi hỏi đến cô rong tôi cho trẻ đứng dậy múa lượn
cùng cô rong xinh đẹp,khi hỏi về chú cá vàng thì cho trẻ đóng làm chú cá bơi bơi
quanh cô rong. Cuối bài, tôi cho trẻ trai đóng làm cá và trẻ gái đóng làm cô rong múa
lượn và bơi bơi quanh nhau thật vui vẻ.Qua đó tơi giáo dục trẻ chơi đồn kết với các

bạn.
Với bài thơ “ Giữa vịng gió thơm” Tơi cho trẻ chơi trò chơi làm quạt tặng bà! cách
chơi: Chia trẻ làm 2 đội chơi trẻ ngơi trang trí làm quạt tặng thời gian là một bản nhạc
. Sau đó tôi cho cả 2 đội đọc diễn cảm lại bài thơ theo sân khấu vừa tạo được sự hứng
thú trong học bài mà trẻ rất thích.
Việc tích hợp các mơn học khác, các trò chơi vào cho trẻ kể chuyện sáng tạo là
việc cung cấp thêm một số kiến thức bổ trợ cho câu chuyện sinh động hơn. Ở lứa tuổi
này tâm lý của trẻ thường mau nhớ chóng quên. Vì vậy vào giờ đón trả trẻ tơi đưa trẻ
vào góc văn học để hướng dẫn trẻ kiến thức mới và củng cố kiến thức cũ. Đây là hình
14


thức cho trẻ trải nghiệm những gì mình có sẵn và học tập ở cô và bạn, trẻ cảm thấy
thoải mái và tự tin hơn.
Việc tích hợp các mơn học khác cô giáo phải linh hoạt, lựa chọn nội dung sao
cho phù hợp với nội dung câu chuyện, giúp trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích
cực nhất và ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất.
4.5. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ ôn lại TPVH
Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình đổi mới
hiện nay, nếu cơ tạo được mơi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích trẻ phát
triển ngơn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được rất cao. Tôi luôn tận
dụng diện tích phịng học, chú ý bố trí sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo mơi trường
học tốt và thoải mái cho trẻ .Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi
trường bằng cách đưa hình ảnh nhân vật của các câu chuyện nổi bật vào góc văn học
và một số góc trong và ngoài lớp học thể hiện trên các mảng tường. Vẽ và sưu tầm
một số bộ truyện tranh ngoài chương trình để đưa vào giảng dạy, vận động phụ huynh
đóng góp truyện tranh đưa vào góc văn học cho trẻ hoạt động thường ngày. Những
câu chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong không gian to đã giúp trẻ dễ tri
giác, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu chuyện đó.Tơi cùng trẻ tự làm truyện tranh
trong các hoạt động góc và hoạt động chiều,cơ trị cùng nhau vẽ và tơ màu các nhân

vật hình ảnh trong câu chuyện,bài thơ rồi đóng quyển treo lên góc tranh truyện để lần
hoạt động sau trẻ sẽ lấy ra và tự đọc theo tranh. Ngoài việc tạo những bức tranh trên
mảng tường, những tập truyện tranh chữ to tơi cịn đi sâu làm một số đồ dung trực
quan cho trẻ hoạt động như: một số con rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và
tận dụng những truyện tranh cũ, những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán bồi bìa cứng cho
trẻ ghép tranh.

15


Trẻ cùng cô làm tranh truyện.
Điều đặc biệt hơn nữa tôi đầu tư suy nghĩ và làm ra các loại rối tay cho trẻ hoạt
động. Thực tế tôi nhận thấy đồ dung làm bằng rối tay hầu như ở các lớp khơng có cho
trẻ hoạt động, qua nghiên cứu tìm tịi tơi đã vận dụng làm từ các quả bóng, chổi rơm,
đĩa nhựa đồ chơi…để làm mặt con rối sau đó dùng vải hoặc len móc làm váy, thân tay
để khi trẻ sử dụng không bị thô và cứng. Các khn mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội
dung, nhân vật của câu chuyện trẻ kể.
Qua cách nghĩ và làm như vậy tơi đã tạo ra một góc văn học với đầy đủ chủng
loại về đồ dung trực quan đa dạng phong phú, đã giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt
động .

16


Góc văn học của bé.
Bản thân tơi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể, cách sử
dụng tranh, sách tranh, rối mơ hình... để giúp trẻ cảm thụ được tác phẩmvăn học đó
là một cách tốt nhất.
Ngồi ra trong giờ hoạt động ngồi trời cơ và trẻ cùng ra quan sát vườn hoa
trong trường cô đọc bài thơ “Bó Hoa Tặng Cơ” cho trẻ nghe sau đó cơ đặt câu hỏi

cho trẻ trả lời nhằm mở rộng vốn từ và câu nói mạch lạc cho trẻ,với những trẻ yếu tôi
luôn đặt câu hỏi gợi mở khuyến khích trẻ trả lời,thường xuyên khen gợi động viên trẻ
kịp thời để trẻ mạnh dạn hơn khi giao tiếp.Hình thức này đã giúp trẻ em có ý thức thi
đua để đạt kết quả tốt.

17


Trẻ đọc bài thơ bó hoa tặng cơ( Trong giờ hoạt động ngồi trời)
Bên cạnh một mơi trường hoạt động với đầy đủ các loại đồ dùng trực quan đa
dạng phong phú, thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo của trẻ thì chúng ta
cịn phải dạy trẻ cách sử dụng từ ngữ phù hợp với đồ dùng và hồn cảnh
Khi dạy trẻ tơi đã chuẩn bị cho trẻ những tập truyện tranh sưu tầm bằng
cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, giờ trả trẻ và giờ chơi hàng ngày. Đây là
hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ hội cung cấp thêm những từ
mới cho trẻ. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận
xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác và nói lên ý tưởng của mình qua sự
nhận thức.Tơi kể chuyện cho trẻ theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một tuần
hoặc hai tuần, kết hợp lồng ghép các mơn học khác, các trị chơi để củng cố và khắc
sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ.Nhằm đánh giá
trẻ sâu sát hơn để có những biện pháp giáo dục phù hợp với khă năng của từng trẻ .
Qua cách dạy trẻ tôi đã tiến hành tổ chức một giờ hoạt động có chủ đích kể chuyện
cho trẻ nghe.
Đề tài: Truyện “Ba cô gái ” ( loại tiết dạy trẻ đóng kịch)
18


-Bước 1: cho trẻ xem 1 đoạn kịch rồi đoán tên câu truyện
- Bước 2: Giới thiệu tên câu truyện
+ Kể diễn cảm câu truyện ( theo mơ hình rối)

+ Đàm thoại với trẻ về tên và tính cách của mỗi nhân vật, lời thoại của các nhân vật
đó
- Bước 3: Cho trẻ tập kể lại truyện theo sự hướng dẫn của cơ:Cơ là người dẫn chuyện
và cho trẻ đóng làm các nhân vật tromg câu chuyện.
- Bước 4: Tôi cho trẻ kể chuyện sáng tạo theo trí nhớ của và ngôn ngữ của trẻ. Nếu
cần cô co thể gợi ý về nội dung.

Trẻ đóng kịch truyện: Ba cơ gái
Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy trẻ nói
đủ câu và dùng tính từ để nhận xét cho các nhân vật trong câu chuyện, giúp trẻ linh
hoạt sử dụng đồ dùng trực quan kết hợp với ngơn ngữ nói rõ ràng mạch lạc.
4.6. Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn luyện thơng qua lễ hội .
Ơn luyện mọi lúc mọi nơi cũng là biện pháp giúp trẻ ổn định, thông qua cách hoạt
động tổ chức ngày lễ hội tổ chức cho trẻ hoạt động đọc thơ, kể chuyện , đóng kịch,
19


theo một chương trình biểu diễn văn nghệ mà100% trẻ được tham gia nhằm giúp trẻ
hứng thú với bộ môn làm quen với văn học.
Trong giờ hoạt động nêu gương hàng ngày tơi có thể cho trẻ lên hát, đọc thơ,
kể truyện sáng tạo,..khi trẻ hoàn thành phàn thể hiện tơi ln tun dương khích lệ trẻ
để trẻ thấy vui vẻ và có tinh thần tập đọc kể hơn yêu văn học hơn nữa.để có thể được
khen trong các buổi tiếp theo.
Khi tổ chức sự kiện trong tháng tôi cũng có những phần thi tài năng nhí: Trẻ có
thể hát, đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch,…và kèm theo là những phần thưởng nhỏ xinh
và rất đáng yêu: Gấu bông, chiếc nơ, truyện tranh,…trẻ rất thích thú
Ví dụ: Ngày hội 8-3 trẻ kể về em bé quàng khăn đỏ” hay ngày tết 1-6 kể về
Bác Hồ với thiếu nhi , hay ngày 22-12 trẻ kể chuyện sáng tạo về chú bộ đội , hoặc hội
thi bé kể chuyện giỏi….
Trước khi thực hiên các sự kiện thì tơi trao đổi với phụ huynh về đề tài để nhờ

các bậc phụ huynh về nhà hướng dẫn và giúp đỡ trẻ tạo ra sản phẩm đi dự thi.Vì vậy
mà việc kết hợp với phụ hunh là một biện pháp vô cùng quan trọng trong việc giúp
trẻ phát triển ngôn ngữ.
4.7. Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh.
Ở lứa tuổi này môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường.
Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp không thể
thiếu.
Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh vực phát
triển ngôn ngữ cho trẻ. Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng
nêu lên nội dung về chủ điểm, về các câu chuyện, bài thơ mà tháng này trẻ được làm
quen. Nhờ đó về nhà phụ huynh có thể cho trẻ làm quen trước hoặc ơn lại cùng trẻ
giúp trẻ hiểu nội dung và nhớ lời thoại sâu hơn.Khi phụ huynh tiếp cận với việc giáo
dục trẻ cùng cơ thì phụ huynh thấy rõ được sự phát triển ngơn ngữ của trẻ như thế
nào và có biện pháp kích thích sự phát triển ngơn ngữ cho trẻ tại gia đình.
20


VD: Cô trao đổi với phụ huynh về những câu chuyện sáng tạo trẻ đã kể, yêu
cầu phụ huynh về nhà cho trẻ kể lại câu chuyện đó hoặc kích thích trẻ kể các câu
chuyện khác. Như vậy ngơn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong phú và đa
dạng.

Trao đổi với phụ huynh về câu chuyện trẻ vừa tập kể.
Trường mầm non tôi công tác đồ dùng đồ chơi được cấp phát tương đối đầy đủ
cho các hoạt động của trẻ khi ở trường. Tuy nhiên thì tâm lý trẻ con thì “Cả thèm
chóng chán”, hễ thấy đồ chơi mới là rất thích nhưng chỉ chơi đến lần thứ 3 thôi thi đồ
chơi ấy đã quá cũ với trẻ rồi và trẻ sẽ khơng cịn hứng thú để tham gia vào hoạt động
nữa. Đó là lý do mà tơi ln huy động phụ huynh đóng góp và thu thập những
ngun vật liệu sẵn có, dễ tìm như báo hoạ mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút
xốp… để tơi làm các tranh truyện, rối, mơ hình sa bàn cho trẻ có thêm đồ dùng mới lạ

để hoạt động. Tôi luôn bổ sung thay thế thường xuyên các đồ dùng trong các góc chơi
đặc biệt là góc văn học để trẻ luôn hứng thú trong các giờ hoạt động : Hoạt động góc,
chiều,..
21


Với tôi công tác tuyên truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan trọng,ý
nghĩa trong việc phát triển ngơn ngữ cho trẻ.
4.8. Biện pháp khích lệ tun dương
Hiểu được tâm lý của trẻ luôn muốn được khen gợi nên tơi thường xun cho
trẻ có cơ hội được thể hiện khả năng của mình thơng qua việc trả lời các câu hỏi, tôi
thường dùng các câu hỏi mở cho trẻ tư duy và sắp xếp từ ngữ để diễn đạt ý của mình.
Khi trẻ trả lời được thì tuyên dương khen trẻ để trẻ cảm thấy mình thật sự có khả
năng và lần sau lại tiếp tục phát biểu ý kiến,con với những trẻ yếu hơn thì tơi đã dùng
các câu hỏi mở gần với câu trả lời hơn để trẻ vẫn có thể trả lời và được khen như các
bạn khác như vậy sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn khi diễn đạt câu. Khi trẻ trả lời tơi
đi sâu vào việc dạy trẻ nói đúng ngữ pháp,đủ câu đủ ý và thói quen thưa gửi lễ phép.
Muốn trẻ mạnh dạn tự tin để có thể làm được những việc đó thì khơng thể khơng
động viên khun khích trẻ.

Cá nhân trẻ đọc thơ “ Hoa kết trái”

22


Thơng qua việc tun dương khích lệ trẻ tơi đã thu được những kết quả rất tích
cực: Trẻ mạnh dạn tự tin khi giao tiếp, trong các hoạt động học và chơi trẻ ln tích
cực trả lời các câu hỏi làm cho các hoạt động luôn sôi nổi và đạt kết quả giáo dục cao.
5 . Kết quả đạt được sau khi thực hiện đề tài:
5.1. Kết quả đạt được:

Sau khi thực hiện các biện pháp tôi đã thu được một số kết quả sau:
*Đối với bản thân:
-Tơi thấy mình đã nâng cao được phong cách nghệ thuật lên lớp,giọng kể được trau
dồi diễn cảm, thu hút trẻ hứng thú tham gia vào tiết học.
-Tôi đã rút ra được nhiều kinh nghiệm qua cách dạy trẻ kể chuyện sáng tạo, sưu tầm
được nhiều truyện tranh, học thuộc nhiều truyện ngoài chương trình.
- Tạo được mơi trường cho trẻ hoạt động tốt ở các góc, đặc biệt là góc văn học.
- Tơi đã tận dụng các ngun vật liệu sẵn có, dễ tìm để tạo ra nhiều loại rối phong
phú, đa dạng, sử dụng có hiệu quả trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo.
- Qua các tiết dự giờ , thao giảng ở trường tôi luôn được xếp loại tốt.
* Đối với trẻ
Kết quả số liệu cụ thể

a, Số liệu điều tra trước khi thực hiện đề tài:
Thể loại
Thơ

Khảo sát đầu năm

Đạt

-Hứng thú: 12/36 trẻ

33 %

- Hiểu nội dung: 10/36 trẻ

28%

23



Truyện

- Thuộc tác phẩm: 11/36 trẻ

31%

- Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng: 7/36 trẻ

19 %

- Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 5/36 trẻ

14 %

-Hứng thú: 15/36 trẻ

42%

- Hiểu nội dung:9/36 trẻ

25%

- Trả lời câu hỏi rõ ràng: 6/36 trẻ

17%

- Biết kể chuyện theo tranh thể hiện giọng điệu
các nhân vật khác nhau: 4/36


11%

b, Số liệu điều tra sau khi thực hiện đề tài:
Môn

Thơ

Truyện

Khảo sát cuối năm

Đạt

- Hứng thú: 36/36 trẻ

100%

- Hiểu nội dung: 35/36 trẻ

97%

- Thuộc tác phẩm: 36/36 trẻ

100%

- Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng mạch lạc: 33/36 trẻ

92 %


- Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 32/36 trẻ

89 %

-Hứng thú: 36/36 trẻ

100%

- Hiểu nội dung 35/36 trẻ

97 %

- Trẻ trả lời rõ ràng mạch lạc : 35/36 trẻ

97%

- Trẻ biết kể chuyện theo tranh và thể hiện được
24


giọng kể các nhân vật khác nhau: 35/36

97%

So sánh số liệu theo từng tiêu chí, tơi thấy kết quả thật đáng mừng, số trẻ đạt
trong các tiêu chí tăng lên rõ rệt.
- Trẻ hứng thú: Tăng 62 -67 %
- Trẻ hiểu nội dung: Tăng 69 - 72 %
- Trẻ thuộc tác phẩm: Tăng 69- 80 %
- Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng mạch lạc: Tăng 73 %

- Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: Tăng 75%
- Trẻ biết kể chuyện theo tranh và thể hiện được giọng kể các nhân vật khác
nhau: Tăng 78%
* Về đồ dùng trực quan
- Xây dựng một góc tranh truyện của cơ của trẻ đa dạng, phong phú.
- Làm 30 bộ truyện tranh chữ to.
- Sưu tầm rất nhiều tranh ảnh theo từng chủ điểm cho trẻ kể chuyện.
- Làm 20 con rối dẹt, 30 con rối tay cho trẻ hoạt động ở mỗi chủ điểm.
- Làm 20 con rối tay cho cô hoạt động.
- Có một bảng gài và một bảng dính cho trẻ ghép tranh kể chuyện sáng tạo.
- Một sân khấu rối, sa bàn cho cô và trẻ kể chuyện sáng tạo.
* Về phụ huynh:
- Nhận thức rõ được tầm quan trọng của thơ truyện đặc biệt là kể chuyện và dạy trẻ
kể chuyện trong sự phát triển nôn ngữ cho trẻ. Thường xuyên sưu tầm và cho con
mình tiếp xúc với văn học qua việc đọc cho con nghe, kể chuyện trước khi cho con
ngủ ở nhà,…
25