<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>1. Xu hớng hình thành trật tự thế giới mới sau CTTG 2</b>
<b>- Xu hớng của trật tự thế giới mới đang hình thành là đa cực, vì:</b>
+ Kinh tế đã đa cực thì chính trị cũng tơng ứng.

+ Kinh tế càng mạnh, các nớc càng có ý thức độc lập, tự chủ cao và đều muốn có
tiếng nói bảo vệ lợi ích riêng

<b>+ Lịch sử phát triển của quan hệ quốc tế chủ yếu theo hớng đa cực ( chỉ từ 1945 đến</b>
1991 là hai cc)

Tuy nhiên, trật tự thế giới mới này hình thành nh thế nào con tuỳ thuộc vào các nh©n
tè sau:

<b>- Sự phát triển về thực lực kinh tế, chính trị, quân sự của các cờng quốc Mỹ, Nga,</b>
Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp trong cuộc chạy đua về sức mạnh quốc gia
tổng hợp (0,5), trong đó sức mạnh kinh tế là trụ cột (0,5).

<b>- Sự lớn mạnh của cách mạng thế giới: Sự thành bại của công cuộc đổi mới, cải cách</b>
ở các nớc XHCN (0,5), sự vơn lên của các nớc á, Phi, Mỹ La Tinh sau khi giành đợc
độc lập<i>…(0,5)</i>

<b>- Sự phát triển của cách mạng khoa học- kỹ thuật sẽ còn tiếp tục tạo ra những bớc đột</b>
phá và chuyển biến trong cục diện thế giới, sẽ tác động quan trọng tới trật tự mới
này

<b>2. Néi dung cđa héi nghÞ Ianta ( 2/ 1945) vµ ý nghÜa cđa nã?</b>

- Đầu năm 1945, cuộc chiến tranh thế giới thứ hai đang bớc vào giai đoạn kết thúc,
mâu thuẫn giữa các nớc đồng minh chống phát xít nổi lên gay gắt xoay quanh 3 vấn
đề cơ bản: Kết thúc chiến tranh nh thế nào? Việc tổ chức lại trật tự thế giới sau chiến
tranh ; Phân chia khu vực đóng quân và phạm vi ảnh hởng giữa các nớc đồng minh

sau cuộc chiến (0,75).

Trong bối cảnh đó Hội nghị tam cờng ( Liên Xô - Mĩ - Anh) đã đợc triệu tập tại Ianta
vào ngày 4/2/1945 (0,25).

- Thực chất, hội nghị là sự tranh giành, phân chia quyền lợi giữa các lực lợng tham
chiến. Quyền lợi này liên quan mật thiết đến hịa bình, an ninh và trật tự thế giới sau
chiến tranh (0,5). Nội dung cơ bản đợc hội nghị thơng qua:

+ VỊ kÕt thóc chiÕn tranh ë ch©u Âu và châu á - Thái Bình Dơng: Tiêu diệt tận gốc
chủ nghĩa phát xít Đức và quân phiệt Nhật (0,5). Sau khi kết thúc chiến tranh ở châu
Âu, Liên Xô sẽ tham gia chiến tranh chống Nhật ở châu á - Thái Bình Dơng (0,5).
+ Thống nhất thành lập tỉ chøc Liªn HiƯp Qc.

+ Thỏa thuận, nhất trí về khu vực đóng quân và phạm vi ảnh hởng của các nuớc đồng
minh ở khu vực châu Âu và châu ỏ...(0,5)

Quyết nghị của hội nghị Ianta là sự nhất trÝ cao cđa c¸c cêng qc tham chiÕn
( kh¸c so với hội nghị Vecxai Oasinhtơn trớc đây) (0,5)

Ni dung của hội nghị Ianta trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới (0,5), trật tự
đó từng bớc đợc thiết lập trong những năm 1945-1949 và đựơc gọi là trật tự hai cực
Ianta (0,5)

<b>3. Sự hình thành Trật tự hai cực Ianta và xu thế phát triển của thế giới từ sau</b>
<b>năm 1991 đến nay là:</b>

Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bớc vào giai đoạn chót.Vấn đề kết thúc
chiến tranh, phân chia phạm vi, ảnh hởng và thiết lập một trật tự thế giới mới đợc đặt
ra cho các nớc Đồng Minh.

- Hôi nghị tam cờng Liên Xô, Anh, Mỹ đã đợc tổ chức tại Ianta từ ngày 4 đến 12
tháng 2 năm 1945 để giải quyết các vấn đề: Nhanh chóng kết thúc chiến tranh ở châu
Âu và châu á - Thái Bình Dơng, tổ chức lại trật tự thế giới mới sau chiến tranh và
việc phân chia khu vực đóng quân , phạm vi thế lực...

<b>* Hội nghị đã đi đến quyết định sau đây:</b>

+Tiªu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghÜa qu©n phiƯt NhËt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

+ Thỏa thuận đóng quân và phân chia phạm vi ảnh hởng ở khu vực châu Âu và
châu á. Phân chia đợc dựa trên hai nguyên tắc: Tôn trọng quyền lợi của các nớc
thắng trận và cơng lao đóng góp của mỗi thành viên.

<b>- Khu vực châu Âu: Miền Đông Đức, đông Beclin, các nớc Đơng Âu thuộc quyền</b>
kiểm sốt của Liên Xơ. Mỹ, Anh, Pháp chiếm đóng Tây Đức, tây Beclin,Italia và một
số nớc Tây Âu khác.Vùng Đông Âu thuộc phạm vi ảnh hởng củaLiên Xô, vùng Tây
Âu thuộc phạm vi ảnh hởng của Mỹ.

<b> - Khu vực châu á: </b>Mỹ chiếm đóng Nhật Bản, nam Triều Tiên. Liên Xô thực hiện
chế độ quân quản đối với Bắc Triều Tiên. Cả Liên Xơ và Mỹ đều có quyền lợi ở Trung
Quốc theo thỏa thuận. Các vùng còn lại của khu vực châu á vẫn thuộc phạm vi ảnh
h-ởng truyền thống của các nớc phơng Tây.

<b>- Những quyết nghị của hội nghị cấp cao Ianta tháng 2 năm 1945 trở thành khuôn khổ</b>
của trật tự thế giới mới từng bớc đợc thiết lập trong những năm 1945-1947 thông qua
các hội nghị Xanphranxico ( 20/4-26/6/1945), hội nghị cấp cao Poxdam
(17/7-2/8/1945), hòa hội Pari (10/2/1947 ).

<b> - Do sức mạnh , ảnh hởng của mình, trong phân chia quyền lợi cũng nh quá trình</b>

hình thành trật tự thế giới chủ yếu diễn ra giữa Liên Xô và Mỹ trên cơ sở thỏa thuận
của hội nghị Ianta nên trật tự thế giới hình thành sau chiến tranh thế giới thứ hai đợc
gọi là “ trật tự hai cực”. Hai cực ở đây là cực Liên Xô, cực Mỹ.

Sau khi “trật tự hai cực” bị phá vỡ, một trật tự thế giới mới đang dần hình thành.
<i>Xu thế phát triển của thế giới từ sau năm 1991 đến nay là:</i>

- Xu thế đối thoại , hợp tác trên cơ sở hai bên cùng có lợi, tơn trọng lẫn nhau trong
cùng tồn tại hịa bình ngày càng trở thành xu thế chủ yếu trong các mối quan hệ quốc
tế.

- Xu thế liên kết khu vực đi đơi với xu thế tồn cầu hóa phát triển nhanh.( Sự ra đời
của trên 20 tổ chức kinh tế khu vực).

- Vai trò của tổ chức Liên Hợp Quốc đợc tăng cờng và đề cao trong việc duy trì trật tự
và an ninh thế giới.( Biểu hiện trong việc giải quyết các tranh chấp và xung t khu
vc )

- Sự thỏa hiệp, thơng lợng và hợp tác giữa các nớc lớn trong việc duy trì trật tù thÕ
giíi .

Trớc xu thế đa cực tất cả mọi quốc gia đều đang điều chỉnh lại chiến lợc đối ngoại
của mình cho phù hợp với tình hình mới, nhằm củng cố vị trí của mình hoặc tạo lập
những tập hợp lực lợng riêng.

<b>4. Sù hình thành và thiết lập trật tự hai cực Ianta </b>

- “Trật tự hai cực Ianta” là trật tự thế giới đợc thiết lập sau đại chiến hai bởi hai cực
Xô- Mỹ phân chia nhau phạm vi ảnh hởng trên cơ sở thoả thuận Ianta (2/1945).

- Hội nghị Ianta tháng 2/ 1945 giữa ba cờng quốc Liên Xô, Mỹ, Anh nhằm giải quyết
những vấn đề bức xúc khi đại chiến hai bớc vào giai đoạn chót và đã đạt tới những
thoả thuận sau:

+ Ba cêng qc thèng nhÊt tiªu diƯt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức, Nhật kết thúc
chiến tranh nhanh chóng và Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở Châu á -Thái Bình
Dơng sau khi kết thúc chiến tranh ở Châu Âu.

+ Thng nht thnh lp t chức Liên Hợp Quốc trên cơ sở những nguyên tắc cơ bản là
sự nhất trí giữa 5 cờng quốc Liên Xơ, Mỹ, Anh, Pháp và Trung Quốc để gìn giữ hồ
bình, an ninh thế giới sau chiến tranh.

+ Thoả thuận việc đóng quân tại các nớc nhằm giải giáp quân đội phát xít và phân
chia phạm vi ảnh hởng ở Châu Âu và châu á.

Những quyết định của hội nghị cấp cao Ianta tháng 2/ 1945 đã trở thành khuôn khổ
của một trật tự của thế giới mới, thờng đợc gọi là “ trật tự hai cực Ianta”. Hay nới
cách khác , “ Trật tự hai cực Ianta” đã đợc hình thành từ hội nghị này và đợc thiết lập
trong một số năm sau.

- Việc thiết lập trật tự hai cực Ianta khơng thể tách rời vai trị gìn giữ hồ bình, an
ninh và ngun tắc hoạt động của tổ chúc Liên Hợp Quốc và giải quyết vấn đề các n
-ớc phát xít chiến bại sau chiến tranh. Nhng nếu vai trị gìn giữ , kiến tạo hồ
bìnhphát triển của Liên Hợp Quốc quan trọng bao nhiêu thì việc giải quyết vấn đề các n
-ớc phát xít sau chiến tranh kết thúc càng trở nên quan trọng bấy nhiêu vì nếu khơng
thì khơng thể thiết lập đợc trật tự thế giới mới và duy trì hồ bình…

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Nhật Bản đã đợc giải quyết qua hội nghị cấp cao của 3 cờng quốc Liên Xô, Mỹ, Anh
ở Pốtxđam ( Đức từ 17/7 đến 2/8/1945)

- Tiếp đó ngày 10/2/1947 qua nhiều hội nghị và đấu tranh gay gắt hồ ớc với 5 nớc
phát xít chiến bại là Itali, Bungari, Hungari, Rumani và Phần Lan đã đợc ký kết tại
Pari…

<b>- Nội dung các hồ ớc nói chung là thoả đáng, đáp ứng đợc lợi ích của nhân dân các</b>
nớc chiến thắng và cũng không quá khắt khe, nặng nề đối với nhân dân các nớc chiến
bại.

Nh vậy, từ sau hội nghị Ianta (2/1945) đến hoà ớc Pari (2/1947) các nớc đồng minh
thắng trận trong đó chủ yếu là hai cờng quốc Mỹ, Xô đã thiết lập đợc một trật tự thế
giới mới sau chiến tranh – trật tự theo khuôn khổ thoả thuận Ianta giữa ba cờng quốc
Liên Xô, Mỹ, Anh.

<b>-Đều do các cờng quốc lập nên sau chiến tranh để phục vụ cho lợi ích của mình</b>
song , trật tự hai cực Ianta có những điểm khác biệt so với “hệ thống
Vecxai-Oasinhtơn” ở chỗ:

+ Liên Hợp Quốc không nh Hội Quốc Liên trớc đây chỉ phục vụ quyền lợi của các
nớc đế quốc thng trn.

+ Cực Liên Xô luôn là thành trì và hậu thuẫn cho CNXH và phong trào cách
mạng thế giíi.

+ Việc giải quyết vấn đề các nớc bại trận ( về chính trị , quân sự, lãnh thổ và bồi
thờng chiến tranh… ) đợc tiến hành một cách thoả đáng.

<b>5. Nhận xét về sự sụp đổ của trật tự hai cực Ianta và xu thế hình thành trật tự</b>
<b>thế giới mới.</b>

<b>- Trật tự hai cực Ianta: Khái niệm, sự hình thành, quá trình tồn tại và thời gian sụp đổ</b>

Nhận xét:

+ Trật tự hai cực Ianta tan vỡ năm 1991 nhng đã sụp đổ từ sớm thông qua sự xói
mịn và rạn nứt:

<i>- Biểu hiện ở vấn đề Trung Quốc : Ngay sau 1945, quốc –Công đã không thể hợp</i>
tác mà nội chiến cách mạng đã dẫn đến cách mạng Trung Quốc đã thành công
năm 1949, Quốc cũng phải rút bỏ.

<i>-Phạm vi ảnh hởng truyền thống của các nớc phơng Tây ở khu vực châu á, châu</i>
Phi và Mỹ latinh khơng cịn khi nhiều nớc ở các khu vực này nhất tề nổi dậy đấu
tranh giành độc lập …(Trong đó có Việt nam, Lào, Inđơnexia, ở Châu á dờng nh
chỉ có trờng hợp Triều Tiên là tiêu biểu cho trật tự Ianta đợc xác lập).

<i>- Đồng thời sau hội nghị Băng Đung tháng 4/1955 của đại biểu 29 nớc á, Phi,</i>
phong trào không liên kết- “ một nội dung mới và bớc tiến mới” của phong trào
giải phóg dân tộc với 25 nớc thành viên ( 1961) đã góp phần làm thay đổi căn bản
trên bộ mặt các nớc á, Phi, Mỹ la tinh…

- Sự ra đời của khối thị trờngchung châu Âu EEC cùng sự phát triển của Tây Âu
và Nhật Bản trở thành hai trung tâm kinh tế, tài chính cạnh trạnh với Mỹ chứng tỏ
Mỹ khơng cịn có vai trị độc đốn nh trớc( sau 1945 và những năm 50)

+ Sự sụp đổ diễn ra trớc tiên từ một cực – Cực Liên Xô ( năm 1991) và sau khi
CNXH ở Liên Xơ , Đơng Âu khơng cịn , thế hai cực đối đầu Xô- Mỹ trong trật tự
thế giới cũ cũng bị phá vỡ. Liên xơ tan biến từ góc độ một nhà nớc, Mỹ vẫn giữ
đ-ợc thế mạnh về kinh tế, quân sự nếu tính riêng từng nớc nhng sẽ suy giảm và
khơng bằng- sẽ xếp vị trí thứ hai nếu so với Tây Âu và Nhật bản cộng lại. Cả Liên
xơ và Mỹ khơng cịn đủ sức “bao cấp” nh trớc đây, đã phải rút dần sự có mặt ở
nhiều nơi trên thế giới ( nh châu Âu, Đông bắc á,Tây á, Đông nam á…)

+ Xu thế chung của việc hình thành trật tự thế giới mới sau 1991 đến thế kỷ XXI
là hớng tới đa cực vì kinh tế đã đa cực thì chính trị cũng phải có sự tơng ứng. Kinh
tế càng mạnh thì ý thức độc lập , tự chủ càng cao, các nớc đều muốn có tiếng nói
của mình, bảo vệ lợi ích riêng.

<b>+ Lịch sử phát triển quan hệ quốc tế là đa cực tuy nhiên xu hớng này thành hiện thực</b>
không phải dễ dàng, phải vợt qua tham vọng bá quyền và đơn cực thống trị thế giới
của Mỹ.

<b>+ Trật tự thế giới mới hình thành phụ thuộc những nhân tố sau đây: Sức mạnh tổng</b>
hợp của các cờng quốc trong đó kinh tế là trụ cột; Khả năng phát triển của các lực l
-ợng cách mạng thế giới; Sự thúc đẩy của cách mạng khoa học kỹ thuật sẽ tạo ra
những đột phá, chuyển biến cục diện thế giới.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>2,0 - Mỹ và các nớc phơng Tây lo sợ trớc ảnh hởng ngày càng lớn mạnh của Liên Xơ</b>
và CNXH nên đã câu kết với nhau tìm cách đối phó.Tháng 3/1947 , trong diến văn tr
-ớc quốc hội Mỹ, tổng thống Mỹ Truman đã chính thức phát động "chiến tranh lạnh".
Tơruman cho rằng: Sau đại chiến hai "chủ nghĩa cộng sản đang đe dọa thế giới tự
do", "Nga - Xô đang bành trớng thuộc địa ở châu Âu", nên phải có những giải pháp
chống lại sự đe dọa đó( chống lại sự đe dọa và bành trớng của chủ nghĩa Cộng Sản
tiến tới tiêu diệt Liên Xơ và CNXH).

Đó cũng là mục tiêu nhằm đạt tới của Mỹ và với " chủ nghĩa Truman" ấy , mối quan
hệ đồng minh chống phát xít Xơ - Mỹ khơng cịn, thay vào đó là "chiến tranh lạnh"
( Có thể nêu quan niệm của tác giả gốc từ này: Barut).

<b>1,5 - Để đạt mục tiêu trên, Mỹ đã thực hiện các biện pháp:</b>

+ Bao vây kinh tế, cô lập về chính trị đối với Liên Xơ và các nớc Xã hội chủ nghĩa,

gây căng thẳng, phức tạp trong quan hệ quốc tế.

+ Lập ra các khối quân sự NATO, SEATO, ANZUS, CENTO , liên minh quân sự tây
bán cầu, liên minh quân sự Mỹ - Nhật và đặt hàng nghìn căn cứ qn sự khắp nơi trên
thế giới.

+ Ch¹y ®ua vị trang , chn bÞ chiÕn tranh tỉng lùc nhằm tiêu diệt Liên Xô và các n
-ớc XHCN.

+ Tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lợc ở Triều Tiên, Việt Nam, Lào, Campuchia
và ở Trung Đông

</div>

<!--links-->