<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA</b>

<b> </b> <i><b>Nguyễn Minh Châu</b></i>

<b>A. MỤC TIấU CẦN ĐẠT.</b>

- Cảm nhận được suy nghĩ của người nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra mâu thuẫn éo le
tron nghề nghiệp của mình ; từ đó thấu hiểu trong cuộc đời con người không thể đơn giản
và sơ lược khi nhìn nhận cuộc sống và con người .

- Nắm được những đặc sắc về nghệ thuật : kết cấu độc đáo,cách triển khai cốt truyện rất
sáng tạo, khắc hoạ nhân vật khá sắc sảo.

- Tìm hiểu truyện ngắn để thấy rõ PCNT của NMChâu

<b>B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN:</b>

- Giỏo viờn: Giỏo ỏn, sgk, sgv, stk…
- Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb…

<b>C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH:</b>

- Nêu vấn đề, thuyết giảng, trả lời câu hỏi bằng trao đổi, thảo luận nhóm.

<b>D. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN:</b>

<b>1. </b><i><b>Ổn định tổ chức</b></i><b>: </b> ( 1’)

<b>2. </b><i><b>Kiểm tra bài cũ</b></i><b> : </b>Giỏo viờn kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh. (3’)
<i>3. Bài mới : </i>

<b>Hoạt động của GV & HS</b> <b>Nội dung kiến thức</b>

<b>* Hoạt động 1.</b>

<b>HS</b> đọc phần tiểu dẫn trong SGK.

<b>TT1:</b> Từ các kênh thông tin khác
nhau, anh (chị) đã biết được gì về nhà
văn Nguyễn Minh Châu và sáng tác
của ông, nhất là ở chặng đường
1975?.

<i>Dựa vào phần tiểu dẫn trong SGK và các nguồn</i>
<i>thông tin khác (Ngữ văn 9, sách tham khảo,</i>
<i>Internet …) để trình bày.</i>

<b>TT2: </b>Tác phẩm thuộc giai đoạn nào
trong tiến trình lịch sử văn học Việt
Nam? Đặc điểm lịch sử và xu hướng
nghệ thuật chung của văn học giai
đoạn này là gì? (tích hợp với bài Khái
qt văn học Việt Nam 1945 - cuối
thế kỉ XX).

dựa vào bài Khái quát văn học Việt Nam 1945
-cuối thế kỉ XX (phần nói về Văn học Việt Nam
giai đoạn 1975 – cuối thế kỉ XX) để trả lời

<b>I. GIỚI THIỆU</b>

<i><b>1. Tác giả: Nguyễn Minh Châu (1930-1989): </b></i>
- Nguyễn Minh Châu là cây bút tiên phong của
văn học Việt Nam thời kì đổi mới.

- Nếu trước 1975, Nguyễn Minh Châu là ngịi bút
sử thi có thiên hướng trữ tình lãng mạn thì từ đầu
thập kỉ 80 đến khi mất, ông chuyển hẳn sang cảm
hứng thế sự với vấn đề đạo đức và triết lí nhân
sinh.

<i><b>2. Tác phẩm: </b></i>

<i>Chiếc thuyền ngoài xa tiêu biểu cho xu hướng</i>
chung của VHVN thời kì đổi mới: hướng nội,
<i>khai thác sâu sắc số phận cá nhân và thân phận</i>
<i>con người trong cuộc sống đời thường.</i>

<b>* Hoạt động 2.</b>

Trong những nội dung chuẩn bị cho bài học

<i>Chiếc thuyền ngoài xa</i>, GV phải yêu cầu HS chủ
động đọc tác phẩm ở nhà (khuyến khích HS tìm
đọc tồn văn truyện ngắn), tóm tắt và xác định

<b>3. Tóm tắt và xác định bố cục tác phẩm : </b>
<i><b>a) Tóm tắt :</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

bố cục tác phẩm. Để kiểm tra sự chuẩn bị của
HS đồng thời giúp các em thâm nhập tác phẩm,

GV gọi một số HS tóm tắt truyện ngắn và trình
bày quan điểm, suy nghĩ của mình về bố cục
văn bản tác phẩm.

ngày “<i>phục kích</i>”, người nghệ sĩ đã phát hiện và chụp được
“một cảnh đặt trời cho” - đó là cảnh một chiếc thuyền ngoài
xa đang ẩn hiện trong biển sớm mờ sương. Nhưng khi chiếc
thuyền vào bờ, anh đã kinh ngạc hết mức khi chúng kiến cảnh
một gã chồng vũ phu đánh đập người vợ hết sức dã man, đứa
con vì muốn bảo vệ mẹ đã đánh trả lại cha mình. Những ngày
sau, cảnh tượng đó lại tiếp diễn và lần này người nghệ sĩ đã ra
tay can thiệp… Theo lời mời của chánh án Đẩu (một người
đồng đội cũ của Phùng), người đàn bà hàng chài đã đến tòa án
huyện. Tại đây, người phụ nữ ấy đã từ chối sự giúp đỡ của
Đẩu và Phùng, nhất quyết không bỏ lão chồng vũ phu. Chị đã
kể câu chuyện về cuộc đời mình và coi đó như là lí do giải
thích cho sự từ chối trên. Rời vùng biển với khá nhiều ảnh,
người nghệ sĩ đã có một tấm được chọn vào bộ lịch “<i>tĩnh vật</i>
<i>hoàn toàn</i>” về <i>“thuyền và biển</i>” năm ấy. Tuy nhiên, mỗi lần
đứng trước tấm ảnh, người nghệ sĩ đều thấy hiện lên cái màu
hồng hồng của ánh sương mai và nếu nhìn lâu hơn bao giờ
anh cũng thấy hình ảnh người đàn bà nghèo khổ, lam lũ ấy
bước ra từ bức tranh.

<i><b>b) xác định bố cục tác phẩm :</b></i>

Bố cục:

- Đoạn 1 (từ đầu đến “<i>chiếc thuyền lưới vó đã biến mất</i>”): Hai
phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh.

- Đoạn 2 (từ “<i>Đây là lần thứ hai</i>…” đến “<i>chiếc thuyền đang</i>
<i>chống chọi với sóng gió giữa phá</i>”): Câu chuyện của người
đàn bà hàng chài ở toà án huyện.

- Đoạn 3 (còn lại): Tấm ảnh được chọn trong “<i>bộ lịch năm</i>
<i>ấy”. </i>

<b>* Hoạt động 3</b>

TT1: Dẫn dắt và nêu vấn đề: Như đã
nói ở phần tóm tắt, phát hiện thứ nhất
của người nghệ sĩ nhiếp ảnh tại vùng
biển nọ là “một cảnh đắt trời cho”.
Anh (chị) hiểu “một cảnh đắt trời
<i>cho” ở đây nghĩa là thế nào và vì sao</i>
người nghệ sĩ lại đánh giá cái cảnh
tượng ấy như vậy ?

Gợi mở và nêu vấn đề: Cảm nhận của
người nghệ sĩ khi được chiêm ngưỡng
“bức ảnh nghệ thuật của tạo hóa“ là
thế nào? Vì sao trong lúc cảm nhận
vẻ đẹp của bức tranh anh lại nghĩ đến
cái đúc kết của một ai đó: “bản thân
<i>cái đẹp chính là đạo đức”?</i>

TT2: Chuyển dẫn: Tuy nhiên, ngay
khi tâm hồn đang bay bổng trong
những xúc cảm thẫm mĩ, đang tận

<b>II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN: </b>

<b>1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh: </b>

<i><b>a- Phát hiện thứ nhất:</b></i>

<i>- "</i>Một cảnh đắt trời cho”: tuyệt đẹp, một bức hoạ
kì diệu mà thiên nhiên, cuộc sống đã ban tặng
cho con người.

=> Một “sản phẩm” q hiếm của hố cơng của
đời người nghệ sĩ

- Cảnh tượng ấy giống như “một bức tranh mực
<i>tàu của một danh hoạ thời cổ”. Toàn bộ khung </i>
cảnh “từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và
<i>đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và tồn bích”.</i>
- Người nghệ sĩ: “bối rối, trong tim như đang có
cái gì bóp thắt vào” => Tâm hồn rung động thật
sự và một cảm xúc thẩm mĩ đang dấy lên trong
lòng anh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

hưởng cái khoảng khắc trong ngần
của tâm hồn thì người nghệ sĩ đã kinh
ngạc phát hiện ra điều gì tiếp theo
ngay sau bức tranh? Vì sao anh lại
kinh ngạc đến mức như vậy?

Gợi mở: Đến đây, qua hai phát hiện

của nghệ sĩ Phùng, Nguyễn Minh
Châu muốn người đọc nhận thức điều
gì về cuộc đời?

<b>TT3: </b>Em đánh giá thế nào về câu
chuyện của người đàn bà ở tòa án
huyện?

lọc tâm hồn con người.

- <b>a2</b> Người nghệ sĩ đã tận mắt chứng kiến một

cảnh



Trong trường hợp này, cái đẹp đã có tác dụng
thanh lọc tâm hồn con người. Và với tác dụng ấy,
cái đẹp chính là “đạo đức”!

<i><b>b - Phát hiện thứ hai:</b></i>

- Bước ra từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ là
một người đàn bà xấu xí, mệt mỏi; một gã đàn
ông to lớn, dữ dằn;

- Một cảnh tượng tàn nhẫn: gã đàn ông đánh đập
vợ một cách thơ bạo…

- Đứa con vì thương mẹ đã đánh lại cha để rồi

nhận lấy hai cái bạt tai của bố ngã dúi xuống
cát…

- Thái độ của nghệ sĩ Phùng “kinh ngạc đến mức,
<i>trong mấy phút đầu , cứ há hốc mồn ra mà nhìn”.</i>
→ anh khơng thể ngờ rằng đằng sau cái vẻ đẹp
diệu kì của tạo hóa lại là bi kịch của cuộc đời, là
biểu hiện của cái ác, cái xấu.

<i><b> Ý tưởng nghệ thuật của nhà văn: Cuộc đời </b></i>
<i><b>không đơn giản, xuôi chiều mà chứa đựng </b></i>
<i><b>nhiều nghịch lí. Cuộc sống ln tồn tại những </b></i>
<i><b>mắt đối lập, những mâu thuẫn: đẹp – xấu; </b></i>
<i><b>thiện – ác… Đừng nhầm lẫn hiện tượng với </b></i>
<i><b>bản chất; đừng vội đánh giá con người, sự vật </b></i>
<i><b>ở dáng vẻ bề ngoài, phải phát hiện ra bản chất </b></i>
<i><b>thực sự sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng.</b></i>

<b>2. Câu chuyện của người đàn bà ở tịa án</b>
<b>huyện :</b>

-Người đàn có mặt ở toà án theo lời mời của
chánh án Đẩu - người khuyên bảo chị bỏ lão
chồng vũ phu.

- Người đàn bà đã từ chối lời đề nghị và giúp đỡ.
Chị đau đớn đánh đổi mọi giá để khơng phải từ
bỏ người chồng vũ phu.

- Lí do

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>TT4: </b>Câu chuyện ấy đã khiến cái
nhìn của nghệ sĩ Phùng về từng nhân
vật trong truyện như thế nào?

<b>TT5: </b>Qua đó, Nguyễn Minh Châu
muốn người đọc nhận thức điều gì về
cuộc đời?

<b>TT6 </b>Gọi một HS đọc lại đoạn văn
cuối cùng của truyện ngắn rồi nêu câu
hỏi: Mỗi khi ngắm bức ảnh được
chọn, người nghệ sĩ nhiếp ảnh đều
nhìn thấy những gì đằng sau bức
tranh? Theo anh chị , những hình ảnh
ấy tượng trương cho điều gì?

<b>TT7: </b>Nguyễn Minh Châu muốn phát
biểu điều gì về mối quan hệ giữa
nghệ thuật và cuộc đời?

<b>TT8:</b> nêu vắn tắt đặc diểm nghệ thuật

cái sống hồ thuận, vui vẻ.

- Trong đầu “vị Bao Cơng có một cái gì mới vừa
vỡ ra”, “anh rất nghiêm nghị và đầy suy nghĩ”→
nhận thức ra một điều rất mới

<i><b> Cuộc đời người đàn bà này khơng hề giản </b></i>

<i>đơn. Trong hồn cảnh này, chị khơng có cách </i>
<i>hành xử nào khác. </i>

<i><b>- Câu chuyện giúp người nghệ sĩ hiểu rõ:</b></i>

+ <b>Về người đàn bà</b>: không hề cam chịu một cách
vơ lí, khơng hề nơng nổi một cách ngờ nghệch
mà thực ra chị ta là một người rất sâu sắc, thấu
hiểu lẽ đời (trong mắt chị, người chồng vũ phu
chỉ là nạn nhân của hoàn cảnh sống khắc nghiệt)
<i>=> Nhân hậu, bao dung, giàu đức hi sinh, lòng </i>
<i>vị tha.</i>

+ <b>Về chánh án Đẩu</b>: có lịng tốt, sẵn sàng bảo vệ
cơng lí nhưng anh chưa thực sự đi sâu vào đời
sống nhân dân.

=> pháp luật cần phải đi vào đời sống.

+ <b>Về bản thân </b>: mình đã đơn giản khi nhìn nhận
vấn đề.

<i><b> Tác giả giúp người đọc hiểu rõ: không thể dễ </b></i>
<i>dãi, đơn giản trong việc nhìn nhận mọi sự việc, </i>
<i>hiện tượng của đời sống. Phải có cái nhìn đa </i>
<i>diện, nhiều chiều. Đây chính là cuộc chiến bảo </i>
<i>vệ nhân tính, thiên lương và vẻ đẹp tâm hồn con </i>
<i>người.</i>

<b>3. Tấm ảnh được chọn trong “bộ lịch năm</b>

<b>ấy”:</b>

- Mỗi lần nhìn kĩ vào bức ảnh đen trắng, người
nghệ sĩ thấy “hiện lên cái màu hồng hồng của
<i>ánh sương mai” → đó là chất thơ, vẻ đẹp lãng</i>
mạn của cuộc đời, cũng là biểu tượng của nghệ
thuật.

- Nhìn lâu hơn, bao giờ anh cũng thấy “người
<i>đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh” →- đó là</i>
hiện thân của những lam lũ, khốn khó, là sự thật
cuộc đời)

 <i><b>Ý nghĩa: Nghệ thuật chân chính khơng thể</b></i>
<i><b>tách rời, thốt li cuộc sống. Nghệ thuật chính</b></i>
<i><b>là cuộc đời và phải vì cuộc đời.</b></i>

<b>4. Nghệ thuật:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

của tác phẩm - Tác giả lựa chọn ngơi kể, điểm nhìn thích hợp,
làm cho câu chuyện trở nên gần gũi, chân thực và
có sức thuyết phục.

- Ngôn ngữ nhân vật sinh động, phù hợp với tính
cách. Lời văn giản dị mà sâu sắc, đa nghĩa.

<b>5. Ý nghĩa nhan đề </b><i><b>Chiếc thuyền ngoài x</b></i><b>a:</b>

<i>Chiếc thuyền ngoài xa thể hiện những chiêm</i>
<i>nghiệm sâu sắc của nhà văn về nghệ thuật và</i>

<i>cuộc đời: nghệ thuật chân chính phải ln gắn</i>
<i>với cuộc đời, vì cuộc đời; người nghệ sĩ cần phải</i>
<i>nhìn nhận cuộc sống và con người một cách toàn</i>
<i>diện, sâu sắc. Tác phẩm cũng rung lên hồi</i>
<i>chuông báo động về tình trạng bạo lực gia đình</i>
<i>và hậu quả khơn lường của nó.</i>

<i><b>Hoạt động 3:</b></i><b> Hướng dẫn HS tổng</b>
<b>kết bài học:</b>

H: Hãy nêu ngắn gọn những nét chính
về nội dung và nghệ thuật truyện?

<b>Tổng kết bài học</b>

- Thảo luận nhóm và trả lời

<b>III TỔNG KẾT :</b>

- Nghệ tht chân chính phải ln ln gắn với
cuộc đời và vì cuộc đời . Khơng thể nhìn đời
một cách giản đơn , cần phải nhìn nhận cuộc
sống , con người một cách đa diện và có chiều
sâu .

- Chiếc thuyền ngoài xa đã cho thấy những đổi
mới cơ bản của văn học Việt Nam sau 1975 văn
học đã trở về với những vấn đề của đời sống
nhân sinh , quan tâm nhiều hơn đến các đề tài
đạo đức - thế sự . Mặt khác , văn học sau 1975

hướng nội nhiều hơn , đi sâu vào thế giới nội tâm
phức tạp và đầy mâu thuẫn của con người trong
cuộc sống thường nhật Văn học giai đoạn này
khai thác sâu sắc số phận cá nhân và thân phận
con người đời thường (VD: số phận của người
lao động nghèo vùng biển ).

<b>4/ </b><i><b>Luyện tập -</b></i> <i><b>Củng cố bài học</b></i><b>:</b> (3’)

<b>Quan niệm nghệ thuật của nhà văn nào dưới đây không tương đồng với quan</b>
<b>niệm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu trong chiếc thuyền ngoài xa :</b>

A. “Nghệ thuật là không phải ánh trăng lừa dối , nghệ thuật khơng nên là ánh trăng lừa dối , nghệ
thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia thoát ra từ kiếp lầm than ”(Nam Cao ).

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

C. “Nghệ thuật không phải là sự mô tả thực tại có thực mà là sự tìm tịi chân lí, lí tưởng ”(G. Xăng)
D. “Văn học là cuộc đời. Văn học sẽ khơng là gì cả nếu khơng vì cuộc đời mà có. Cuộc đời là nơi
xuất phát , cũng là nơi đi tới của văn học ” (Tố Hữu).

- Phát biểu cảm nghĩ về một nhân vật trong tác phẩm.

- Nếu là chánh án Đẩu,anh (chị) có chấp nhận lý do mà người phụ nữ vùng biền ấy đưa ra
khơng? theo anh (chị) ,cần phải làm những gì để chấm dứt nạn bạo hành trong gia đình
hàng chài ấy và trong đời sống nói chung.

<b>E RÚT KINH NGHIỆM:</b>

</div>

<!--links-->