<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

1

<b>Đề bài: Phát biểu về tập Nhật kí trong tù, nhà thơ Xn Diệu có viết: “cái</b>
<b>hay vô song của tập thơ là chất người cộng sản Hồ Chí Minh” (Y êu thơ Bác, tạp</b>
<b>chí văn học số 5/1966)</b>

<b>Anh chị hiểu ý kiến trên đây là thế nào?</b>

<b>Hãy phân tích các bài thơ trong tập Nhật kí trong tù để chứng minh</b>
<b>Bài làm</b>

Học tập thơ văn của chủ tịch Hồ Chí Minh, điều quan trọng nhất là chúng ta học
cách làm người của Bác kính yêu: Thơ Bác đẹp, hấp dẫn chúng ta trước hết bởi vì cuộc đời
Bác đẹp, tâm hồn Bác đẹp. Phát biểu về tập Nhật kí trong tù, nhà thơ Xn Diệu có viết:
“Cái hay vơ song của tập thơ là chất người cộng sản Hồ Chí Minh”.

Sự nghiệp chính của Bác là hoạt động cách mạng. Bác chưa một lần nhận mình là
nhà văn, nhà thơ. Nhật kí trong tù trước hết là một tập nhật kí của một người tù cộng sản
nhằm ghi lại những sự việc bình thường hằng ngày mà tác giả trải qua. Thật may mắn, tập
thơ đã đến với chúng ta, giúp chúng ta hiểu thêm một quãng đời gian khỏ của vị lãnh tụ vĩ
đại. Thông qua tập thơ, ta hiểu thêm về một quãng đời gian khổ của vị lãnh tụ vĩ đại. Thông
qua tập thơ, ta hiểu thêm về con người Bác. Đúng như nhà thơ Xuân Diệu đã nói: “cái hay
vô song của tập thơ” là phẩm chất cao đẹp của người chiến sĩ cộng sản Hồ Chí Minh.

Nói đến “chất người cộng sản” trước hết nói đến phẩm chất tốt đẹp của con người
chân chính nói chung. Phẩm chất ấy được thể hiện qua tình yêu quê hương đất nước và tình
u con người; đấy chính là tinh thần căm thù sự bất công tàn bạo. Đặc biệt phẩm chất
người cộng sản được thử thách qua việc chiến đấu kiên cường sẵn sàng hy sinh phấn đấu lí
tưởng cộng sản cao đẹp.

Chúng ta còn nhớ, vào năm 1942 trên đường sang Trung Quốc công tác, Bác đã bị

bọn Tưởng Giới Thạch bắt giam. Chúng giải Bác qua nhiều nhà lao. Bác đã phải chịu đựng
bao gian khổ của chế độ nhà tù tàn bạo. Bị đọa đày, Bác vẫn bình tĩnh, vẫn lạc quan tin
tưởng vào sự tất thắng của cách mạng. Bác có một tình u bao la rộng lớn. Trước hết, đấy
là tình yêu con người. Bác thông cảm sâu sắc với những người bạn tù cùng cảnh ngộ. Nghe
tiếng sáo của người bạn tù, Bác viết bài thơ:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

2

<i>Muôn dặm quan hà khôn xiết nổi,</i>
<i>Lên lầu ai đó ngó trơng nhau</i>

Qua tiếng sáo, Bác hình dung ra khơng chỉ nỗi niềm của người thổi sáo mà còn vẽ
lên được ở một vùng quê xa xơi kia có người vợ của người bạn tù cố bước lên một số tầng
lầu nữa ngóng về phía chân trời xa, nơi chồng mình đang bị giam cầm. Từ tình thương
người bạn tù, Bác gửi nỗi niềm cảm thơng của mình đến với người thân của họ. Có lần,
bỗng Bác nghe thấy một tiếng cháu bé khóc, khi biết nguyên nhân Bác phải vào tù, Bác đã
xúc động viết bài Cháu bé trong nhà lao Tân Dương:

<i>Oa…! Oa…! Oa…!</i>

<i>Cha trốn khơng đi lính nước nhà</i>
<i>Nên nỗi thân em vừa nửa tuổi</i>
<i>Phải theo mẹ đến ở nhà pha.</i>

Trong lao tù, Bác chịu biết bao cay đắng khổ cực, nhưng ta ít thấy Bác nói về nỗi
khổ của mình, có chăng nỗi khổ ấy được nói đến kèm theo một nụ cười hóm hỉnh; cịn chủ
yểu Hồ chủ tịch nói về nỗi khổ của người khác, với sự cảm thông chân thành. Đọc lại những
bài thơ này, chúng ta vơ cùng xúc động trước tình thương bao la của Người danh cho những
ai cùng cảnh ngộ, những ai bị đày đọa khổ cực trong chế độ xã hội bất công.

Yêu thương con người chân thành tha thiết, đồng thời Hồ chủ tịch cũng là người yêu
quý thiên nhiên. Thiên nhiên đối với Bác vừa gần gũi, vừa sinh động tươi đẹp. Người viết
nhiều về thiên nhiên. Dường như, trong thơ Bác, thiên nhiên và con người có sự hịa hợp
thật đáng q. Dưới đây là một bài thơ Bác sáng tạo ngay trên đường chuyển lao:

<i>Mặc dù bị trói chân tay,</i>

<i>Chim ca rộn núi hương bay ngát rừng;</i>
<i>Vui say, ai cấm ta đừng</i>

<i>Đường xa âu cũng bớt chừng quạnh hiu</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

3

Bác. Đằng sau vẻ đẹp của thiên nhiên là hình ảnh của một người tù cộng sản vô bờ vào
ngày mai tươi sáng của cách mạng. Người đã từng tâm niệm:

<i>Ví khơng có cảnh đơng tàn</i>

<i>Thì đâu có cảnh huy hồng ngày xn.</i>
<i>Nghĩ mình trong bước gian truân,</i>
<i>Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.</i>

Vì tin tưởng vào tiền đồ của dân tộc, của cách mạng nên Bác Hồ đã vượt qua gian
khổ, hy sinh chiến đấu. Bác coi lao tù chính trị là nơi thử thách dũng khí của người cộng
sản. Dũng khí ấy được Bác thể hiện qua nhiều bài thơ. Phải chăng đó là những nhân tố tạo
nên phẩm chất của người chiến sĩ cộng sản: trung thành với lí tưởng, suốt đời phấn đấu hi
sinh vì lí tưởng cao đẹp? Kẻ thù có thể giam cầm được thân thể Bác, nhưng chúng khơng
sao có thể giam cầm được tinh thần Bác? Bác đã nói về điều này một cách ngắn gọn và giản
dị:

<i>Thân thể ở trong lao</i>
<i>Tinh thần ở ngoài lao</i>
<i>Muốn nên sự nghiệp lớn</i>
<i>Tinh thần càng phải cao.</i>

Ý thức được về hồn cảnh xung quanh, có ý chí tận dụng mọi cơ hội để phụng sự lý
tưởng là một đặc điểm trong nhân cách người cộng sản Hồ Chí Minh vĩ đại. Tổ quốc là hình
ảnh ln thường trực trong tâm trí Bác. Vì Tổ quốc, vì nhân dân, Người ra đi tìm đường cứu
nước. Với hai bàn tay trắng, Bác đã đặt chân lên khắp châu Âu, châu Mĩ, đã làm đủ nghề
cực nhọc để sinh sống. Tổ quốc đây chính là nhân dân lao động, là đất nước đang đau
thương đòi giải phóng…Cảm động biết bao khi chúng ta được đọc bài thơ này:

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

4

Sao vàng, đấy chính là hình ảnh tổ quốc, của đất nước. Bác trằn trọc băn khoăn biết
bao đêm trường vì tổ quốc. Vừa chợp mắt, hình ảnh thân thương ấy lại hiện về. Và hạnh
phúc cho nhân dân, độc lập tự do cho Tổ quốc chính là khát vọng nhất, lớn lao trong suốt
cả cuộc đời của Bác, của một người “nâng niu tất cả chỉ qn mình” (Tố Hữu).

Trong Nhật kí trong tù, chất người cộng sản thấm đượm vào từng bài thơ, từng câu
thơ. Người đọc ngày càng có thể phát hiện khá rõ chất người cộng sản trong bài <i>Tự khuyên</i>
<i>mình, Khơng ngủ được</i> - Những bài Bác viết về chính bản thân mình – và cũng có thể thấy
được qua những bài ca ngợi thiên nhiên tươi đẹp trên đất nước Trung Hoa như <i>Cảnh ngoài</i>
<i>đồng, Chiều tối …, những bài viết về những người cùngcảnh ngộ lao tù với Bác:</i> <i>Vợ người tù</i>
<i>đến thăm chồng, Cờ bạc…,</i> những người lao động vất vả như<i>Phu làm đường… Chất người</i>
cộng sản cao quý này đã tạo nên trong thơ Bác chất thép cứng rắn, thể hiện qua tinh thần
chiến đấu khơng mệt mỏi vì lí tưởng cộng sản “mài chẳng khuyết, nhuộm chẳng đen
(Nguyễn Trãi). Đồng thời nó cũng tạo nên tình u mênh mông trong t hơ Bác, xuất phát từ
con tim thật dễ rung động trước một cuộc đời sẵn lòng chia sẻ niềm vui và nỗi buồn với bao

kiếp người cùng khổ. Nhà thơ Hồng Trung Thơng đã nói hộ chúng ta những cảm nghĩ rất
sâu sắc về sức hấp dẫn trong bài thơ của Hồ chủ tịch:

<i>Tôi đọc trăm bài trăm ý đẹp</i>
<i>Ánh đèn tỏa rạng mái đầu xanh</i>
<i>Vần thơ Bác vần thơ thép</i>

<i>Mà vẫn mênh mông bát ngát tình.</i>

Nhận định của nhà thơ Xn Diệu có phần thiên về mặt nội dung trong thơ của Bác.
Thật ra, chất người cộng sản trong thơ của Bác có thể đến với chúng ta, chinh phục sự
ngưỡng mộ của chúng ta lại còn nhờ vào tài năng của người chiến sĩ – thi sĩ Hồ Chí Minh.
Thơ Bác thật giản dị, nhưng cũng thật sâu sắc. Thơ Bác nói ít gợi nhiều. Bác đề cập đến mọi
đề tài. Chiếc gậy, cái răng rụng, đến con muỗi, con rệp…, đều có thể đi một cách tự nhiên
vào thơ Bác. Nhật kí trong tù tuy viết bằng chữ Hán, đề cập đến nhiều vấn đề hiện tại, thể
hiện tư tưởng tình cảm của một chiến sĩ cộng sản, nhưng cả về mặt nội dung cũng như hình
thức đều đậm đà tính chất dân tộc gần gũi với chúng ta, vừa cổ điển, vừa hiện đại.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

5

cao đẹp ấy là “chất người cộng sản” như nhà thơ Xuân Diệu đã nhận xét và chính nó đã tạo
nên giá trị vơ song cho tác phẩm.

Trước mắt chúng ta hiện nay cịn khơng ít khó khăn gian khổ. Thế hệ trẻ tìm thấy
trong “chất người cộng sản Hồ Chí Minh” một nguồn cổ vũ lớn lao. Nhiều bài thơ của Bác,
khi đọc lên, dường như tiếp cho chúng ta sức mạnh để đi tới, để “không ngừng thế tấn
công”- tấn công vào cái tiêu cực của xã hội, tấn cơng vào những tính tốn nhỏ nhen ích kỉ
trong lịng mình, hướng tới một điều tốt đẹp hơn, sẵn sàng đón nhận mọi phong ba thử
thách…để có thể trở thành một cơng dân có ích.

Đọc thơ Người, học tập đạo lí làm người của Bác là một điều khơng phải dễ dàng,
nhất là trong hồn cảnh hiện nay. Nhưng, phải chăng đấy là cách tốt nhất để chúng ta tu
dưỡng, rèn luyện để có thể tự tin bước vào đời với “chất người cộng sản” cao đẹp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6></div>

<!--links-->