Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (170.98 KB, 7 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
VU C O N G QUY*
Ve ca'u trflc dia chat, loan bg Ddng
N a m A n a m tren nen luc dia cd cd tudi
Paleozoi, vdi van ddng tao nui cud! cflng
tudi Greta, thudc kieu Thai Binh Dfldng,
kem theo sfl p h u m trao Riolit va xam
n h a p G r a n i t tudi T r i a l , J u r a hay Greta.
Lich sit p h a t trien rat phflc tap cua dia
cha't la cdi ngudn sau xa dem lai cho Ddng
N a m A mdt bfle t r a n h dia h i n h da d a n g
nhfl ngay nay.
Ngfldi ta thfldng chia Ddng N a m A
t h a n h hai vflng dia h i n h k h a c n h a u : Ddng
Nam A luc dia va Ddng N a m A hai dao.
Tren khoi Ddng N a m A luc dia, tfl Tay
M y a n m a trd di, cac day nui xua't p h a t tfl
cao nguyen Tay T a n g va Van Quy toa
xud'ng theo hiidng k m h tuyen, thtiu ggn
nhflng cao nguyen ngi dia rdng ldn nhfl
cao nguj'en S h a n , Korat, K h a m Mudn,
* Vfl Cong Quy. Vien Nghien cifu Dong Nam A
chau tho q u a n trgng. Nhin chung, cau
trflc dia chat khoi Ddng Nam A luc dia
ddn gian hdn khdi Ddng Nam A hai dao. d
khoi Dong N a m A hiii dao, ngfldi ta tha'y
cd sfl ket hdp cua cac ca'u trflc tre (Gdm
nhflng n h a n h thudc ddi udn nep Tan smh
tfl Tay M y a n m a xudng den S u m a t r a ,
J a v a , T i m o r va n h a n h tfl Philippin
xud'ng) vdi cac m a n g luc dia cfl hi sut Ifln
cdn sdt lai. Sfl bieu hien m a n h me cua cac
van dgng kien tao mdi, cua nhflng boat
ddng nfli Ifla va ddng da't dfl ddi, cflng lam
cho dia hinh cua khdi nay chia vun t h a n h
muon nghin hdn dao ldn nhd
<b>14 </b> <i>Nghien edu Ddng Nam A 6/2009 </i>
t r u n g binh h a n g n a m t r e n 20"C, phdn ldn
tren 25"C. Nhieu nhii khoa hgc chia khi
hiiu Dong Xam A ra lam hai loai: Khf hiiu
xich dao va khf hiiu gid mfla xfch dao.
Loiii khf hiiu thfl n h a t phd bien d k h u \'flc
Ddng Xam A hai dao. Dac diem cua vflng
khi h a u nay la sfl bien ddi h a n g n a m cua
. \ h i n chung, Ddng Xam A cd lUdng do
lim lucing ddi ldn. Sfl khiic nhiiu ve ludng
do am gifla cac khu \'ilc ]jhu thucic vao sfl
p h a n bd iij) luc khdng khi, hoiin lifii gid
mfla va dia h i n h tfl'ng k h u viic.
Trong nhieu miit, dieu kien lfl nhien
Ddng Xam A thdi Pleistocene khdng khac
bict ngiiy na\' ldn lam. Trong sudt the
Pleistocene. Ddng Xam A van la mdt khu
\'flc nhiet ddi am chiu a n h hifdng cfla giiio
mfla. Theo R.F. F l i n t , t r o n g t h e
Pleistocene, da ton tai nhflng v a n h dai
khd Clin chi tuyen. Dieu dd cd nghia la bay
gid da xuat hien nhiing vflng ap cao can
chf luyen, hoim luu khf quyen va gid mfla
n h u ngay nay.
Trong khi n h i e u vflng t r e n trai dat thdi
Pleistocene chiu iinh h u d n g cua b a n g ha
lhi Ddng Xam A khdng cd b a n g ha. Thay
gian mfla tfldng flng. Tuy vay, gifla thdi
ky miia va gian mfla h a y thdi ky khd,
nhiet do va do a m k h d n g c h e n h lech qua
ldn. Khi thdi ky b a n g h a .xay r a d vflng Bac
h a y vflng nui cao nhfl Hymalaj'a, thi d
Xhiet ddi, sfl bdc hdi dai ditdng gay nen
thdi ky mfla. N h i i n g t r o n g thdi ky gian
bang, d vflng nay, gid mfla m a n h hdn, nen
van cd the gay ra miia a m .
Tfnh chat nhiet ddi dm cua khi hau
Ddng X a m A thdi Pleistocene cdn difdc
bieu hien qua q u a n thflc vat va ddng vat.
<i>Vil Cdng Quy - Mc>i tridnig tu nhien Ddng Nam A tlufi ky Pleistocene </i> 15
vao trong, khf h a u khd hdn, la xavan va
rflng cay r u n g hi m u a khd.
C h u n g ta cd t h e cho r a n g trong the
Pleistocene, d Ddng N a m A, cung gid'ng
nhfl ngay nay, da ton tai hai loai rflng:
Rflng mfla thfldng x a n h va rflng gid mfla.
Rflng gid mfla la rflng cd cay r u n g la mfla
khd hay la rflng hdii ndp cay thfldng x a n h
va cay r u n g la. Nhflng n g h i e n cflu mdi ve
bao tif p h a n h o a t r o n g t r a m tfch
the Pleistocene d Ddng N a m A, rfl'ng mfla
thfldng xanh da thu hep dien p h a n bo' va
Sfl on dinh tfldng ddi ciia khf h a u
Pleistocene Ddng N a m A cung bieu hien d
tinh chat qudn dgng vat.
Hien nay, nhieu ngiidi coi q u a n dgng
vat d cac ldp Thfldng I r r a w a d y M y a n m a
cung nhfl cac q u a n dgng vat Kali-Glagah
va Tjidulang d J a v a mdi thiic sU la quan
ddng vat Pleistocene sdm(vdi y nghia
Villafranca) tUdng dfldng vdi quan dgng
vat d cac ddi T a t r o t - Pinjor trong lorit
Siwalik d An Do. Trong cac ldp chfla
nhflng qudn dgng vat dd chfla tim thay
da'u vet boa thach ngfldi.
Gunz-16 <i>Nghien cdu Dong Nam A 6/2009 </i>
Mindel, cdn q u a n dgng vat Trinil vao thdi
ky b a n g h a Midel. H.D. K a h l k e keo nien
dai hai q u a n dgng viit nay xud'ng m u d n
hdn. Theo ong, q u a n dgng viil Djetis tdn
tai tfl thdi ky gian b a n g Gunz-Mindel den
Mindel I, cdn qudn dgng vat Trinil tdn tai
vao Mindel II. Hien nay da cd nhflng nien
diii tuyet ddi xac dinh b a n g p h u d n g p h a p
K"*/A'" cho hai q u a n dong vat nay. Ldp
chfla q u a n dgng vat Trinil co m e n dai tfl'
50 van n a m den 70 viin n a m each ngay
Trfldc cliiy, Von Koenigswald da ggi
cjuan ddng vat Trinil la qiuin dc)ng vat
T r u n g Qud'c-Ma Lai (Sino-Malayan) vi nd
chfla nhieu yeu td' gan gui vdi q u a n ddng
vat da p h a t hien trong cac h a n g ddng d
.Nam T r u n g Qudc. Hien nay ciic n h a khoa
hoc thay r a n g chinh Irong qiuin dcing vat
Djetis cflng da cd nhieu yeu to diic trflng
cho quiin dgng viit Xiim T r u n g Qud'c, tflc
q u a n dgng vtil thugc phfl'c he
Stegodon-Ailuropoda (Voi r a n g kiem-Ga'u tre). Den
nay chiing la biet r a n g q u a n dgng vat
Slegodon-Ailuropoda k h o n g phdi chi p h a n
bd d vflng Nam T r u n g Qudc ma cdn la
q u a n ddng v a t dac trflng cho t h e
Pleistocene d Ddng N a m A, da p h a t hien d
Viet N a m , Lao, C a m p u c h i a , M y a n m a ,
Malaixia. Do chd cd dia diem khdng tim
Ihii'y ga'u Ire (Ailuropoda) nen cd ngfldi ggi
q u a n ddng viit niiy la Stegodon-Pongo (Voi
r a n g kiem- Difdi udi). Trong tinh hinh
hieu biet hien nay, c h u n g la biet r a n g
ciuan dcing viit Stegodon - .\iluropocla hay
Stegodon-Pongo da tdn tai d Ddng N a m A
trong sud't thdi ky Pleistocene, tfl sd ky
Nhfl vay la q u a t i n h dn dinh ciia qudn
thiic vat va q u a n dgng v a t c h u n g ta cd the
tha'y r a n g trong sud't t h e Pleistocene, khi
h a u Ddng N a m A k h d n g cd bien ddng ldn,
hay ndi dflng hdn, dao ddng vdi bien do
nhd. Tfl sfl dn dinh cua q u a n thflc vat va
qudn ddng vat, cd t h e nghi r d n g ddi tUcJng
san b a n va h a i lu<3m cita con ngUdi nguyen
t h u y thdi dd cflng dn dinh. Dieu dd cd mgt
<i>V'/7 Cdng Quy - Mdi truang tu nhien Dong Nam A tlufi ky PIcis <sub>tocciic </sub></i> <sub>17 </sub>
ldn, khdng cd nghia la trong sud't thdi ky
nay, khi hiiu k h d n g h o a n toan khdng cd
dao dgng va cang k h d n g cd nghTa la khf
hau the Pleistocene d day h o a n toan gid'ng
vdi khi hiiu Holocene hay hien tai. Nhfl
chung ta da biet, Dong N a m A khdng co
b a n g ha trong the Pleistocene (Trfl hien
tfldng ddng b a n g d mdt so' nui cao n h u
Kinabalu d K a l i m a n t a n ) va do dd, khong
chui dnh hUdng t n i c tiep cfla b a n g ha.
Nhflng nhflng thdi ky b a n g ha va gian
bang ndi tiep n h a u t r e n t r a i da't trong the
Pleistocene da gay n e n sfl d a n g cao hay ha
tha'p cua mflc nflde dai dfldng, lam t h a y
doi ra't ldn dia hinh d Ddng N a m A.
Trfldc day, G.A.F. Molengraaff cho
rdng trong thdi ky b a n g ha thfl lfl (tflc
bang ha Wurn) miic nUdc bien d Ddng
Nam A ha tha'p xud'ng 75 met so vdi mUc
nUdc bien hien tai. De T e r r a cung ddng y
vdi y kien dd va cho r a n g mifc nifdc bien
trong thdi ky b a n g ha thfl hai (lflc biing ha
Mindel), cd the xud'ng den 115 met dfldi
n a m den 15.000 n a m , bien lai dang len
n h a n h chdng va mflc nude dao dgng trong
khoang 60de'n 40 m dudi mflc hien nay.
Vao k h o a n g 10.000 n a m each ngay nay,
miic nudc bieii len de'n 10-15 m dudi miic
hien nay.
18 <i>Nghien cdu Dong Nam A 6/2009 </i>
n a m he t h o n g sdng nay dd vao vflng bien
Ddng S u m a t r a va vflng bien phfa N a m eo
bien M a l l a c a s s a r . Eo bien n a y ludn luon
n g a n each luc dia S u n d a vdi ddo Sulawesi.
Dao J a v a va dao Bali cflng n a m trong
vflng da't S u n d a vii khdng bao gid noi lien
Trong the PleistoccMie, diio Tiin Ghine
thitdng ndi hen vdi diio uc b a n g nen luc
dia du'dc ggi lii S a h u l . Xlufng gifla Sahul
vil S u n d a , trong thdi Pleistocene chitii bao
gid cd cau ndi hen vdi nhau. Xgan c:ach
gifla hai vflng niiy hi khu vfle cac dao
Ddng N a m A, du'dc ggi lii k h u viic
W a l l a c e a , n a m gifl'a d u d n g W a l l a c e
(Riislcy vach ra) vii dudng phiin gidi cua
q u a n dgng viit Uc. '
Triidc day n h i e u n h a khoa hgc mud'n
lien he cac thdi ky miia va khd t r o n g t h e
Pleistocene d Ddng N a m A vdi cac thdi ky
b a n g ha va gian b a n g d H i m a l a y a . Nhu'ng
nhflng cdng t r i n h gan diiy, dfla vao sfl
phiin tfch liii ciic cfl lieu Pleistocene, da
da ndi t r e n la do sfl dao dgng mflc nflde
bien gay nen, m a sfl dao ddng n a y sinh ra
chu yeu la do tac ddng cua cac thdi ky
b a n g h a va gian b a n g t r e n h a n h tinh.
Xhflng bien ddng ve m a t dia h i n h dd den
lugt lai a n h h u d n g den dieu kien smh
t h a i d n h i e u vflng ciia Ddng N a m A trong
the Pleistocene va h i e n n h i e n la cd tac
ddng ldn den cudc sd'ng cua con ngu'di
thdi tien sif.
Trudc day ngu'di ta Ihitdng nha'n manh
nhflng diem gan gfli ve k h i h a u gifla thdi
ky Pleistocene va thdi ky Holocene d
Dong N a m A. N h i i n g gan day, da cd nhieu
n h a nghien cflu lflu y c h u n g ta nhflng sfl
khac bict cua khf h a u Ddng N a m A gifla
hat thdi ky. Sfl lflu y dd ro r a n g la can
thiol. Thflc ra, tfl lau, cflng da cd nhflng
hgc gia cho r a n g trong the Pleistocene ,
Ddng X a m A da t r a i qua nhflng thdi ky
liinh vil khd hdn ngay nay. Ngay tfl nam
1911, khi nghien cflu ciic hoa t h a c h thflc
viit d Trinil, trong ldp chfla di cdt ngfldi
vfldn J a v a , n h a cd thflc v a t hoc J u l i u s
S c h u s t e r n h a n r a r a n g t r o n g so'54 loai cay
<i>VuCongQuy - Mdi trudng tu nhien Dong Nam A thai ky Pleistoc <sub>enc </sub></i> 19
C a n g ngay cang cd t h e m nhflng chflng
cfl mdi de cd the nghi nhfl Schuster la
trong thdi ky Pleistocene da cd nhflng giai
doan l a n h hdn n g a y nay. H.Th.
Verstappen cho biet r d n g vflng Ma lai,
trong cac thdi ky b a n g ha, cd mgt khf h a u
khd hdn ngay nay, Ifldng mUa tha'p hdn va
cd mdt mfla khd dai hdn. R.M. Petersen
cflng chflng m i n h r a n g d vflng H a n g
N i a h ( S a r a w a k ) vao cudi h a u ky
Pleistocene tfldng dfldng giai doan cudi
ciia b a n g h a W u r n , khf h a u liinh hdn va
theo mfla, khd hdn ngay nay. Cac p h a n
tfch chat da't d H a n g Niah do Bruno Sabels
tien h a n h cflng ra't thfl vi. Theo Sabels, cac
ldp da't cd nien dai W u r n mudn d Hang
Niah chfla mgt h a m Ifldng m a n g a n tha'p,
mdt h a m Ifldng Phdt pho t h a p va do PH
cao. Tfl dd Sabels cho rdng khf hau d Hang
Niah thdi dd lanh hdn ngay nay nhieu.
Cd thfla n h a n sfl khac biet ve khf hau
gifla thdi ky Pleistocene va thdi ky
Holocene d Ddng Nam A, chflng ta mdi cd
the giai thfch dflde mdt so bien chuyen
trong qudn ddng vat gifla hai thdi ky nay.
S a n g thdi ky Holocene, qudn ddng vat hien
dai thay the cho qudn ddng vat
Stegodon-Ailuropoda. Voi r a n g kiem (Stegodon) va
mgt sd' gid'ng khac bi tieu diet, Ga'u Ire
(Ailuropoda) thu hep vflng phiin bd trong
mdt linh N a m T r u n g Qud'c, Dfldi
fldi(Pongo) thi chi cdn lai d mdt sd'hdn dao
Indonesia. Sfl thu hep vflng p h a n bd cua
Dfldi fldi ve phia n a m khien ta nghi rdng
da cd mot giai doan lanh ma khf hau d
vung bdc Ddng Nain A hay ban dao Ddng
Dfldng khdng cdn t h u a n Idi cho sti tdn tai
cua Dfldi fldi nfla. Giai doan dd b a n la flng
vdi kboiing cuoi thdi ky b a n g h a W u r n
Nhfl vay, t r o n g sud't thdi ky
Pleistocene, Dong N a m A la k h u vfle nhiet
ddi gid mfla. Do a n h hfldng cua cac thdi ky
b a n g ha va gian b a n g t r e n h a n h tinh, dia
hinh Ddng Nam A cd nhflng bien ddng ldn,
khi h a u cflng cd nhflng thdi ky ndng lanh
khac n h a u . N h u n g nhflng dao dgng khi
h a u dd khdng du ldn de lam thay ddi quan
dgng vat va q u a n thUc vat. Tuy nhien,
Do dieu kien tfl nhien Ddng Nam A
thdi Pleistocene khong thay doi nhieu so
vdi ngay nay. Mdi trfldng tfl nhien dd r a t
t h u a n lgi cho sfl p h a t sinh va p h a t trien
cua con ngfldi cd d Dong Nam A va hinh
t h a n h nen dien mao cua van boa Ddng
Nam A thdi tien sfl./.
<b>C H U T H I C H </b>
<i>1. Ha Van Tan. Moi trUdng tU nhien Dong </i>
<i>Nam A thdi Pleistocene. Trong: Khao cd </i>
hgc tien sfl va sd sfl Dong Nam A. Tu lieu
Vien nghien cflu Dong Nam A.
<i>Tran Quo'c Tri. Moi triidng dia ly Dong Nam </i>
<i>A cudi Pleistocene - ddu Holocene. Trong: </i>
Nhflng va'n de cd ban cua Dong Nam A hoc.
Tu lieu Vien nghien cflu Dong Nam A.
<i>2. Ha Van Ta'n. Khao cd hgc Dong Nam A </i>
<i>-Nhdng phdt hien ddng quan tdm. Trong: </i>