BỘ NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH

GIÁO TRÌNH
MƠN HỌC: LUẬT KINH TẾ
NGHỀ: KẾ TỐN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số:  TC/TCGNB ngày.....tháng.....năm 20
của Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình


Ninh Bình, năm 2018


TUN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể 
được phép dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và 
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh 
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

3


LỜI NĨI ĐẦU
Luật kinh tế  là mơn khoa học cơ  sở  trong nội dung chương trình đào 
tạo nghề  Kế  tốn doanh nghiệp.  Mơn học nghiên cứu những kiến thức cơ 
bản về các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành để điều chỉnh các quan 
hệ kinh tế phát sinh trong q trình tổ chức và quản lý kinh tế của nhà nước  
và trong q trình sản xuất kinh doanh giữa các chủ thể kinh doanh với nhau.  
Luật kinh tế  ra đời nhằm duy trì và giải quyết các tranh chấp trong kinh 

doanh, thương mại cũng như  đảm bảo quy trình hoạt động của các doanh  
nghiệp trong q trình trao đổi, giao thương trong nước và quốc tế.
Mơn học cung cấp kiến thức và kỹ năng chun sâu về pháp luật, thực  
tiễn pháp lý, pháp luật trong kinh doanh; khả năng nghiên cứu và xử lý những 
vấn đề pháp lý đặt ra trong thực tiễn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp  
và quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp.
Nội dung mơn học gồm 5 chương do nhóm giáo viên thuộc tổ  bộ  mơn 
Kế tốn doanh nghiệp biên soạn:
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về Luật kinh tế
Chương 2: Chế định pháp lý của các loại hình doanh nghiệp
Chương 3: Chế định pháp lý về Hợp đồng kinh tế
Chương 4: Chế định pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh tế
Chương 5: Chế định pháp luật về phá sản doanh nghiệp
Giáo trình Luật kinh tế đã được Hội đồng thẩm định Trường Cao đẳng 
Cơ giới Ninh Bình xét duyệt.
Tuy  nhiên   trong   q   trình  biên   soạn   khơng  tránh   khỏi   những   khiếm 
khuyết, rất mong được những ý kiến đóng góp của bạn đọc để  giáo trình 
ngày càng hồn thiện hơn.
Tham gia biên soạn: Đinh Thị Như Quỳnh
4


Đào Thị Thủy
Phạm Thị Hồng

MỤC LỤC
 1. Khái niệm Luật kinh tế                                                                                 
 
...............
   

 9
 1.1. Đối tượng, phương pháp điều chỉnh của Luật kinh tế                         
 
........................
   
 9
 1.2. Khái niệm Luật kinh tế                                                                            
 
...........................................................................
    
 11
 2. Chủ thể của Luật kinh tế                                                                           
 
..............
    
 12
 2.1. Khái niệm về chủ thể kinh tế                                                                 
 
................................................................
    
 12
 2.2 Phân loại chủ thể kinh tế                                                                          
 
.........................................................................
    
 12
 2.3 Điều kiện trở thành chủ thể của Luật kinh tế                                     
 
....................................
    

 12
 3. Vai trò của Luật kinh tế đối với nền kinh tế quốc dân                         
 
..............
    
 13
 3.1 Nguồn của Luật kinh tế                                                                             
 
............................................................................
    
 13
 3.2. Vai trò của Luật kinh tế trong quản lý kinh tế                                     
 
....................................
    
 14
 BÀI TẬP THỰC HÀNH                                                                                    
 
...................................................................................
    
 15
 1. Chế định pháp lý của doanh nghiệp nhà nước                                        
 
..........
    
 16
 1.1 Khái niệm doanh nghiệp Nhà nước (DNNN)                                          
 
.........................................
    

 16
 1.2 Đặc điểm, phân loại của doanh nghiệp Nhà nước                                
 
...............................
    
 16
 1.3 Thành lập và giải thể, phá sản doanh nghiệp nhà nước                      
 
.....................
    
 18
 1.4 Tổ chức và quản lý của doanh nghiệp Nhà nước                                  
 
.................................
    
 20
 1.5. Quyền và nghĩa vụ doanh nghiệp Nhà nước                                         
 
........................................
    
 21
 2.  Chế định pháp lý về doanh nghiệp tập thể (HTX)                                 
 
.....................
    
 24
 2.1 Khái niệm và đặc điểm của HTX                                                             
 
............................................................
    

 24
 2. Thành lập và giải thể HTX                                                                          
 
.........................................................................
    
 24
 3. Tổ chức và quản lý HTX                                                                              
 
.............................................................................
    
 26
 4. Quyền và nghĩa vụ của HTX                                                                       
 
......................................................................
    
 28
 4.1. Quyền của HTX                                                                                         
 
........................................................................................
    
 28
 4.2. Nghĩa vụ của HTX                                                                                      
 
.....................................................................................
    
 29
 3. Chế định pháp lý về công ty                                                                        
 
.....................
    

 30
 3.1. Địa vị pháp lý của Công ty Hợp danh                                                      
 
.....................................................
    
 30
 3.2.  Địa vị pháp lý của Công ty Trách nhiệm hữu hạn (TNHH)                
 
...............
    
 33
 3.3  Địa vị pháp lý của Công ty Cổ phần                                                       
 
......................................................
    
 37
 4. Chế định pháp lý về doanh nghiệp tư nhân                                              
 
.....................
    
 40
5


 4.1. Khái niệm, đặc điểm của doanh nghiệp tư nhân (DNTN)                  
 
.................
    
 40
 4.2. Thành lập và giải thể doanh nghiệp tư nhân                                        

 
.......................................
    
 41
 4.3. Quyền và nghĩa vụ của DNTN                                                                 
 
................................................................
    
 42
 5. Chế định pháp lý về doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi             
 
............
    
 44
 5.1 Khái qt các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngồi tại Việt Nam  .  44
    
 5.2 Địa vị pháp lý của Doanh nghiệp liên doanh                                           
 
..........................................
    
 45
 5.3 Địa vị pháp lý của Doanh nghiệp có 100% vốn nước ngồi                 
 
................
    
 47
 BÀI TẬP THỰC HÀNH                                                                                    
 
...................................................................................
    

 48
 CHƯƠNG 3                                                                                                        
 
.......................................................................................................
    
 50
 CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ HỢP ĐỒNG KINH TẾ                                       
 
......................................
    
 50
 1. Khái niệm, đặc điểm và vai trị của Hợp đồng kinh tế                          
 
.........................
    
 51
 1.1 Khái niệm                                                                                                     
 
....................................................................................................
    
 51
 1.2 Đặc điểm của Hợp đồng kinh tế (HĐKT)                                              
 
.............................................
    
 51
 1.3  Vai trị của Hợp đồng kinh tế                                                                  
 
.................................................................
    

 51
 2. Ký kết hợp đồng kinh tế                                                                             
 
............................................................................
    
 52
 2.1. Ngun tắc ký kết Hợp đồng kinh tế                                                     
 
....................................................
    
 52
 2.2 Nội dung của Hợp đồng kinh tế                                                               
 
..............................................................
    
 53
 3. Thực hiện hợp đồng kinh tế                                                                       
 
......................................................................
    
 53
 3.1. Điều kiện để hợp đồng kinh tế có hiệu lực                                          
 
........................................
    
 53
 3.2. Ngun tắc thực hiện hợp đồng kinh tế                                                
 
...............................................
    

 53
3.3 Các biện pháp đảm bảo về tài sản cho việc thực hiện hợp đồng kinh 
 tế                                                                                                                          
 
.........................................................................................................................
    
 54
 3.4. Thực hiện hợp đồng kinh tế                                                                    
 
...................................................................
    
 55
 4. Hợp đồng kinh tế vơ hiệu và sử lý hợp đồng kinh tế vơ hiệu               
 
..............
    
 56
 4.1. Hợp đồng kinh tế vơ hiệu                                                                         
 
.......................................................................
    
 56
 4.2. Xử lý hợp đồng kinh tế vơ hiệu                                                               
 
..............................................................
    
 56
 5. Trách nhiệm pháp lý do vi phạm hợp đồng kinh tế                                
 
...............................

    
 57
 5.1. Căn cứ phát sinh trách nhiệm tài sản                                                      
 
.....................................................
    
 57
 5.2. Các hình thức trách nhiệm do vi phạm hợp đồng kinh tế                   
 
..................
    
 57
 BÀI TẬP THỰC HÀNH                                                                                    
 
...................................................................................
    
 59
 1. Khái niệm chung về tranh chấp kinh tế trong kinh doanh                     
 
....................
    
 64
 1.1. Khái niệm                                                                                                    
 
...................................................................................................
    
 64
 1.2. Đặc điểm                                                                                                     
 
....................................................................................................

    
 64
2. Các phương thức giải quyết tranh chấp kinh tế ở Việt Nam hiện nay
                                                                                                                               65
.............................................................................................................................
    
 2.1. Thương lượng                                                                                            
 
...........................................................................................
    
 65
 2.2. Hoà giải                                                                                                        
 
.......................................................................................................
    
 66
 2.3. Trọng tài thương mại                                                                                
 
...............................................................................
    
 67
 2.4. Toà án                                                                                                           
 
..........................................................................................................
    
 68
 BÀI TẬP THỰC HÀNH                                                                                    
 
...................................................................................
    

 70
6


 1. Khái qt về phá sản và quy định về phá sản                                          
 
.........................................
    
 71
 1.1. Khái niệm phá sản doanh nghiệp                                                            
 
...........................................................
    
 71
  1.2. Phân loại phá sản                                                                                      
 
....................................................................................
    
 72
 1.3. Phân biệt phá sản với giải thể                                                                 
 
................................................................
    
 72
 2. Trình tự thủ tục giải quyết phá sản doanh nghiệp                                 
 
................................
    
 73
 2.1. Nộp đơn u cầu mở thủ tục phá sản                                                    

 
...................................................
    
 73
 2.2 Tổ chức hội nghị chủ nợ và tổ chức lại hoạt động kinh doanh          
 
.........
    
 76
 2.3.  Thủ tục thanh lý tài sản và thanh tốn nợ                                             
 
............................................
    
 78
 2.4.  Tun bố phá sản                                                                                      
 
.....................................................................................
    
 80
 BÀI TẬP THỰC HÀNH                                                                                    
 
...................................................................................
    
 81

GIÁO TRÌNH MƠN HỌC
Tên mơn học: Luật kinh tế
Mã mơn học: MH 09
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơn học:
­ Vị trí: Luật kinh tế là mơn học được bố trí giảng dạy sau khi học các  

mơn chung;
7


­ Tính chất: Là mơn học cơ sở;
­ Ý nghĩa và vai trị của mơn học: Mơn học nghiên cứu những kiến thức  
cơ  bản về  các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành để  điều chỉnh các  
quan hệ  kinh tế  phát sinh trong q trình tổ  chức và quản lý kinh tế  của nhà  
nước và trong q trình sản xuất kinh doanh giữa các chủ thể kinh doanh với  
nhau. Luật kinh tế ra đời nhằm duy trì và giải quyết các tranh chấp trong kinh 
doanh, thương mại cũng như  đảm bảo quy trình hoạt động của các doanh  
nghiệp trong q trình trao đổi, giao thương trong nước và quốc tế.
Mục tiêu của mơn học:
­ Về kiến thức: 
+ Trình bày được khái niệm và vai trị của Luật kinh tế;
+ Trình bày được khái niệm, nội dung của hợp đồng kinh tế;
+ Trình bày được bản chất của các tranh chấp kinh tế  phát sinh trong 
q trình kinh doanh;
+ Trình bày được các hình thức phá sản trong kinh doanh;
+ Phát hiện các tranh chấp kinh tế phát sinh trong hoạt động kinh doanh;
+ Vận dụng các chế  tài với hành vi vi phạm pháp luật kinh tế  và vi  
phạm hợp đồng kinh tế.
­ Về kỹ năng:
+ Viết được hợp đồng kinh tế đúng quy định pháp luật;
+  Phân biệt được các loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế  quốc  
dân;
+   Thực   hiện   được   trình   tự,   thủ   tục   để   giải   quyết   phá   sản   doanh 
nghiệp; 
+ Vận dụng được các trình tự và thủ tục pháp lý để giải quyết phá sản 
trong kinh doanh.

­ Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
           + Tn thủ pháp luật kinh tế trong thực hiện hành vi kinh doanh;
           + Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong quan hệ kinh tế;
           + Có thái độ nghiêm túc trong học tập, xác định đúng đắn động cơ và 
mục đích học tập.
Nội dung của mơn học:

8


CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ LUẬT KINH TẾ
Mã chương: LKT01
Giới thiệu:
Trang bị  cho người học những kiến thức cơ  bản về  Luật kinh tế  như 
khái niệm, đối tượng, phương pháp điều chỉnh, chủ thể, vai trị của Luật kinh  
tế đối với nền kinh tế quốc dân.
Mục tiêu:
­ Trình bày được khái niệm Luật kinh tế;
­ Trình bày được lịch sử hình thành và phát triển của Luật kinh tế;
­ Nhận thức được vai trị và tầm quan trọng của Luật kinh tế  đối với  
hoạt động kinh doanh của xã hội;
­ Trung thực, nghiêm túc trong nghiên cứu.
Nội dung chính:
1. Khái niệm Luật kinh tế                                                                 
1.1. Đối tượng, phương pháp điều chỉnh của Luật kinh tế
a. Đối tượng điều chỉnh của Luật kinh tế
­ Điều chỉnh mối quan hệ kinh tế phát sinh trong q trình hoạt động sản  
xuất kinh doanh giữa các doanh nghiệp  như: Mua bán vật tư, tiêu thụ  sản 
phẩm, cung ứng dịch vụ, đây là nhóm quan hệ chủ yếu mà ngành Luật kinh tế 

điều chỉnh có các đặc điểm sau:
+ Phát sinh trực tiếp trong sản xuất kinh doanh nhằm đáp  ứng nhu cầu 
hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp;
+ Chủ thể của nhóm quan hệ này là các doanh nghiệp;
+ Nhóm quan hệ này chủ yếu phát sinh thơng qua Hợp đồng kinh tế.
­ Điều chỉnh mối quan hệ  kinh tế  phát sinh giữa cơ  quan quản lý Nhà 
nước với doanh nghiệp
Quan hệ  phát sinh giữa cơ  quan quản lý Nhà nước về  kinh tế  với các 
Doanh nghiệp, có đặc điểm chung phát sinh trong q trình quản lý kinh tế, 
chủ thể tham gia nhóm quan hệ này có địa vị pháp lý khác nhau. Một bên là cơ 

9


quan quản lý kinh tế cấp trên, một bên là đơn vị kinh tế cấp dưới. Cơ sở pháp 
lý phát sinh quan hệ này là các văn bản quản lý.
Ví dụ: Quy định về  ngành nghề  kinh doanh; nghĩa vụ  nộp thuế; các văn 
bản về bảo vệ tài ngun mơi trường ...
­ Điều chỉnh mối  quan hệ kinh tế phát sinh trong nội bộ doanh nghiệp: 
Các doanh nghiệp được cấu thành từng bộ phận, phân xưởng, đội sản xuất... 
việc sản xuất của bộ  phận này được tiến hành trên cơ  sở  hạch tốn nội bộ, 
hoặc chế  độ  khốn trong q trình sản xuất kinh doanh, mỗi bộ  phận hợp  
thành có vai trị khác nhau trong việc tạo ra sản phẩm hay kết quả cơng việc  
giữa chúng phát sinh những quan hệ  nhất định. Quan hệ  đó người ta gọi là  
quan hệ nội bộ. Đặc điểm của nhóm quan hệ này là chúng phát sinh trong nội  
bộ một doanh nghiệp khi chúng tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh.
Mỗi bộ  phận hợp thành trong một doanh nghiệp khơng có tư  cách pháp 
nhân quan hệ  nội bộ  được điều chỉnh chủ  yếu bằng các quy định của bản 
thân đơn vị đó nhưng phải phù hợp với Pháp luật.
Ví dụ: Quan hệ giữa các phân xưởng với nhau, giữa phân xưởng với các  

Phịng, ban, bộ phận.
b. Phương pháp điều chỉnh của Luật kinh tế. 
 ­ Phương pháp thoả  thuận (bình đẳng): Là phương pháp chủ  yếu điều 
chỉnh những quan hệ  kinh tế  phát sinh trong q trình sản xuất kinh doanh 
giữa các doanh nghiệp đó là các đơn vị  sản xuất hàng hố độc lập với nhau.  
Theo phương pháp này những vấn đề mà các bên tham gia quan tâm đều được 
giải quyết trên cơ sở bình đẳng, thoả thuận bàn bạc.
­ Phương pháp mệnh lệnh (quyền uy): Là phương pháp sử  dụng quyền 
lực Nhà nước chủ yếu để điều chỉnh quan hệ kinh tế phát sinh, trong lĩnh vực  
quản lý sản xuất kinh doanh. Chủ thể tham gia quan hệ này ở vào vị trí khơng 
bình đẳng, một bên là cơ  quan quản lý Nhà nước về  kinh tế, một bên là các 
doanh nghiệp trực thuộc, bản chất của phương pháp này là thể hiện ở chỗ cơ 
quan quản lý Nhà nước về  kinh tế  có quyền đưa ra những quyết định bắt 
buộc đối với đơn vị  kinh tế  cơ  sở  trực thuộc  ở  mức độ  nhất định, phương 
pháp này là sự cần thiết cho quản lý của Nhà nước.
Ví dụ: Thực hiện nghĩa vụ  với Nhà nước (thuế), các quy định bắt buộc 
trong việc sản xuất kinh doanh, bn bán, bảo vệ tài ngun mơi trường ...
10


1.2. Khái niệm Luật kinh tế
Thời kỳ  bao cấp: Luật kinh tế có thể  hiểu là tổng hợp các quy phạm 
pháp luật do Nhà nước ban hành, quy định thể  chế  quản lý chặt chẽ  và tồn 
diện của Nhà nước đối với các đơn vị  kinh tế  quốc doanh từ  chế độ  sở  hữu 
tài sản đến tổ chức hoạt động sản xuất, các quan hệ hợp đồng, chế  độ  phân 
phối nhằm đảm bảo tính kế hoạch hóa và bao cấp của Nhà nước.
Đặc trưng:
­ Hệ thống pháp luật được xây dựng trên nền tảng chế độ cơng hữu tư 
liệu sản xuất chủ yếu của xã hội;
­ Các chủ thể khơng có quyền tự do kinh doanh;

­ Xác lập sự can thiệp tồn diện của Nhà nước vào tất cả các mặt hoạt 
động của doanh nghiệp.
Cơng cuộc đổi mới:
Đại hội VI Đảng Cộng sản Việt Nam (12/1986) đề  ra đường lối đổi 
mới chính sách kinh tế  chuyển từ  nền kinh tế  kế  hoạch hóa tập trung, bao  
cấp sang xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Hiến pháp (1992) sửa đổi, bổ sung năm 2001 đã khẳng định: “....cơ cấu 
kinh tế  nhiều thành phần với các hình thức tổ  chức sản xuất kinh doanh đa 
dạng...”
Sự  thay đổi tính chất của các quan hệ  kinh tế  ­ pháp luật giữa Nhà 
nước và các chủ thể kinh doanh thể hiện:
­ Thừa nhận nền kinh tế nhiều thành phần;
­ Nhà nước là người đầu tư, chủ sở hữu, cịn doanh nghiệp là một pháp 
nhân có quyền tự do trong hoạt động sản xuất kinh doanh.
Do vậy, Luật kinh tế  có thể  hiểu là ngành luật điều chỉnh hoạt động 
kinh doanh và là nhà kinh doanh thuộc mọi thành phần kinh tế.
Khoa học pháp lý hiện nay quan niệm:
Luật kinh tế là tổng thể các quy phạm Pháp luật do Nhà nước ban hành  
hoặc thừa nhận, điều chỉnh các quan hệ  phát sinh trong q trình tổ  chức,  
quản lý và hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc mọi  
thành phần kinh tế. 
Ví dụ: Trao đổi mua bán hàng hố, dịch vụ thơng qua các Hợp đồng kinh 
tế
11


2. Chủ thể của Luật kinh tế                                                            
2.1. Khái niệm về chủ thể kinh tế
Chủ  thể  của Luật kinh tế  là các tổ  chức, cá nhân có những quyền và 
nghĩa vụ  pháp lý khi tham gia vào các quan hệ  kinh tế  do Luật kinh tế điều  

chỉnh.
2.2 Phân loại chủ thể kinh tế
­  Nếu căn cứ vào chức năng hoạt động của chủ thể luật kinh tế gồm:

+ Cơ quan có chức năng quản lý kinh tế: Đây là những cơ quan nhà nước 
trực tiếp thực hiện chức năng quản lý kinh tế, gồm cơ quan quản lý có thẩm  
quyền chung, cơ quan quản lý có thẩm quyền riêng.
+ Các đơn vị có chức năng sản xuất kinh doanh trong đó gồm các doanh 
nghiệp thuộc các thành phần kinh tế  và cả  cá nhân được phép kinh doanh,  
nhưng chủ yếu là các doanh nghiệp
­ Nếu căn cứ vào vị trí, vai trị và mức độ  tham gia vào các quan hệ luật  
kinh tế thì có các chủ thể sau:
+ Chủ  thể  chủ  yếu và thường xun của luật kinh tế. Đó là các doanh  
nghiệp bởi vì trong nền kinh tế  hàng hố nhiều thành phần theo cơ  chế  thị 
trường của nước ta, các doanh nghiệp được thành lập với mục đích chủ  yếu 
là tiến hành các hoạt động kinh doanh. Sự  tồn tại của chúng gắn liền với  
hoạt động kinh doanh, vì thế  chúng thường xun tham gia vào các quan hệ 
kinh tế. Tức là sự tham gia vào các quan hệ kinh tế của các doanh nghiệp thể 
hiện tính phổ biến, tính liên tục và phạm vi rộng rãi.
+ Chủ  thể  khơng thường xun của luật kinh tế. Đó là những cơ  quan 
hành chính sự nghiệp như trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu và các tổ 
chức xã hội trong q trình hoạt động cũng ký kết hợp đồng kinh tế để phục  
vụ cho hoạt động chính của đơn vị. Sự tham gia vào các quan hệ do luật kinh 
tế điều chỉnh của các tổ chức này là khơng thường xun liên tục do đó chúng 
khơng phải là chủ thể, thường xun chủ yếu của luật kinh tế.
2.3 Điều kiện trở thành chủ thể của Luật kinh tế
­ Phải được thành lập một cách hợp pháp:  Những cơ  quan, tổ  chức 
được coi là thành lập hợp pháp khi chúng được cơ  quan nhà nước có thẩm  
quyền ra quyết định thành lập hoặc cho phép thành lập hoặc tn thủ các thủ 
tục do luật định ra được tổ  chức dưới những hình thức nhất định với chức  

12


năng, nhiệm vụ  và phạm vi hoạt động rõ ràng theo các quy định của pháp  
luật.
­ Phải có tài sản riêng: Một tổ chức được coi là có tài sản riêng khi:
+ Tổ chức đó có một khối lượng tài sản nhất định phân biệt với tài sản  
của cơ quan cấp trên hoặc của các tổ chức khác;
          + Có khối lượng quyền năng nhất định để chi phối khối lượng tài sản 
đó và phải tự chịu trách nhiệm độc lập bằng chính tài sản đó.
­  Phải có thẩm quyền kinh tế:  Thẩm quyền kinh tế  là tổng hợp các 
quyền và nghĩa vụ  về  kinh tế   được pháp luật ghi nhận hoặc cơng nhận.  
Thẩm quyền kinh tế của một chủ thể luật kinh tế ln phải tương  ứng với 
chức năng nhiệm vụ  và lĩnh vực hoạt động của nó. Như  vậy có thể  thấy 
thẩm quyền kinh tế là giới hạn pháp lý mà trong đó các chủ  thể luật kinh tế 
được hành động hoặc phải hành động hoặc khơng được phép hành động. 
Thẩm quyền kinh tế trở thành cơ sở pháp lý để các chủ thể luật kinh tế thực  
hiện các hành vi pháp lý nhằm tạo ra các quyền và nghĩa vụ cụ thể cho mình.
3. Vai trị của Luật kinh tế đối với nền kinh tế quốc dân          
3.1 Nguồn của Luật kinh tế
Bao gồm Luật, các văn bản dưới luật và các điều ước quốc tế
Hiến pháp năm 1992 là đạo luật cơ  bản của Nhà nước và là nguồn của 
nhiều ngành luật. Đối với Luật kinh tế, hiến pháp có vai trị đặc biệt quan 
trọng, những quy định trong hiến pháp là cơ  sở, ngun tắc chung cho việc  
XD Luật kinh tế.
Các Luật do Quốc hội thơng qua như: Luật cơng ty, Luật đầu tư, Luật 
doanh nghiệp, Luật Hợp tác xã, Luật Thương mại, Luật phá sản, Luật Kế 
tốn ...
­ Những quyết  định của Quốc hội như  Nghị   định của QH thơng qua 
phương hướng, nhiệm vụ, kế hoạch của Nhà nước.

­ Pháp lệnh của UB thường vụ  Quốc hội  như pháp lệnh về  hợp đồng 
kinh tế, pháp lệnh bảo vệ quyền sở hữu cơng nghiệp ....
13


­ Nghị định, nghị quyết, quyết định của Chỉnh phủ, của thủ tướng Chính 
phủ, các văn bản của các Bộ ngành và UBND các cấp.
3.2. Vai trị của Luật kinh tế trong quản lý kinh tế
Trong hệ thống pháp luật phục vụ cho quản lý kinh tế của nước ta. Luật  
kinh tế có vị trí, vai trị đặc biệt quan trọng, điều đó được quyết định bởi tính 
chất quan trọng của những quan hệ  kinh tế  mà nó điều chỉnh. Vai trị của 
Luật kinh tế được biểu hiện cụ thể ở các mặt sau:
­ Thơng qua Luật kinh tế, Nhà nước đã thể chế  hố các đường lối, chủ 
trương, chính sách kinh tế  của Đảng thành các quy định pháp lý có tính chất 
bắt buộc chung đối với các chủ thể của Luật kinh doanh;
­ Luật kinh tế tạo hành lang pháp lý thuận lợi để khuyến khích tổ chức, 
cá nhân trong và ngồi nước đầu tư vào kinh doanh nhằm tăng nguồn vốn kinh  
doanh, mở rộng các hoạt động kinh doanh, các hình thức tổ  chức kinh doanh, 
các ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh. Thơng qua đó thúc đẩy nền kinh tế   ổn  
định và tăng trưởng;
­ Luật kinh doanh là cơ sở pháp lý xác định địa vị pháp lý cho các chủ thể 
kinh doanh với đầy đủ các quyền và nghĩa vụ pháp lý của nó;
­ Luật kinh doanh điều chỉnh các hành vi kinh doanh của các chủ thể kinh 
doanh, đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra lành mạnh;
­ Luật kinh doanh quy định các vấn đề  tài phán trong kinh doanh, quy 
định trình tự, thủ  tục, các cơ  quan có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp 
trong kinh doanh vừa bảo đảm được quyền tự định đoạt của các chủ thể kinh  
doanh vừa đảm bảo ngun tắc pháp chế XHCN;
­ Luật kinh doanh quy định điều kiện và trình tự thủ tục giải quyết việc 
phá sản doanh nghiệp, nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho các chủ 

nợ, doanh nghiệp mắc nợ và các bên có liên quan; thúc đẩy doanh nghiệp hoạt 
động kinh doanh có hiệu quả  và bảo đảm trật tự  kỷ  cương trong hoạt động  
kinh tế và trật tự xã hội.

14


       Tóm lại, trong nền kinh tế thị trường Luật kinh doanh đóng vai trị hết sức 
quan trọng. Nó đảm bảo cho Nhà nước kiểm sốt các hoạt động kinh doanh của  
các chủ  thể  kinh doanh một cách hiệu quả, đồng thời khơng can thiệp sâu vào 
hoạt động của các tổ chức kinh tế, góp phần đảm bảo nền kinh tế quốc dân ổn 
định và tăng trưởng vững chắc.

BÀI TẬP THỰC HÀNH
1. Đối tượng điều chỉnh của Luật kinh tế
2. Điều kiện trở thành chủ thể của Luật kinh tế
3. So sánh giữa pháp nhân và thể nhân
       ­ 01 cá nhân có đầy đủ năng lực hành vi dân sự được gọi là thể nhân.
­ 01 tổ chức đáp ứng đầy đủ 04 điều kiện theo điều 84 Bộ Luật Dân sự:
+ Được thành lập một cách hợp pháp;
+ Có cơ  cấu tổ  chức chặt chẽ; (có bộ  máy quản lý, có tài sản riêng, có 
con dấu..)
+ Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác, tự chịu trách nhiệm bằng 
tài sản đó.
+ Nhân danh mình tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập 
thì được gọi là pháp nhân.

15



CHƯƠNG 2
CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ CỦA CÁC LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP
Mã chương: LKT02
Giới thiệu:
Trang bị cho người học những kiến thức  chung về  các loại hình doanh 
nghiệp như khái niệm, đặc điểm, vai trị, thành lập và giải thể  các loại hình 
doanh nghiệp đối với nền kinh tế quốc dân.
Mục tiêu:
­ Mơ tả  được mơ hình kinh doanh tập trung phổ  biến hiện nay là các  
doanh nghiệp;
­ Trình bày được quy định pháp lý về các loại hình doanh nghiệp;
­ Phân biệt được sự khác nhau giữa các loại hình doanh nghiệp;
­ Trung thực, nghiêm túc trong nghiên cứu.
Nội dung chính:
1. Chế định pháp lý của doanh nghiệp nhà nước                             
1.1 Khái niệm doanh nghiệp Nhà nước (DNNN)
Theo điều 1 Luật DNNN năm 2003: Doanh nghiệp Nhà nước là tổ chức  
kinh tế  do Nhà nước sở  hữu tồn bộ  vốn điều lệ  hoặc có cổ  phần, vốn  
góp chi phối, được tổ chức dưới hình thức Cơng ty Nhà nước, cơng ty Cổ  
phần, Cơng ty TNHH.
1.2 Đặc điểm, phân loại của doanh nghiệp Nhà nước
a. Đặc điểm doanh nghiệp nhà nước
16


So với các loại hình doanh nghiệp khác được tổ  chức hoạt động trong 
nền kinh tế thị trường  ở nước ta hiện nay như: Doanh nghiệp tư nhân, Cơng  
ty, Hợp tác xã, Doanh nghiệp có vốn đầu tư  nước ngồi, Doanh nghiệp của  
các đồn thể thì DNNN có những đặc trưng cơ bản sau đây:
+ Doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp do Nhà nước sở  hữu tồn bộ 

vốn điều lệ, hoặc có cổ phần vốn góp chi phối thành lập và tổ chức quản lý. 
(vốn Nhà nước chiếm trên 50% vốn điều lệ và nhà nước giữ quyền chi phối  
doanh nghiệp).
+ Doanh nghiệp nhà nước được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau 
như Cơng ty nhà nước, Cơng ty cổ phần và Cơng ty TNHH.
+ Doanh nghiệp nhà nước có tư  cách pháp nhân, có thẩm quyền kinh tế 
bình đẳng với các doanh   nghiệp khác và hạch tốn kinh tế  độc lập trong 
phạm vi vốn do doanh nghiệp quản lý.
+ Doanh nghiệp nhà nước giữ vai trị chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân 
được giao chức năng kinh doanh hoặc hoạt động cơng ích.
+ Doanh nghiệp nhà nước có trụ sử chính trên lãnh thổ Việt Nam.
b. Phân loại doanh nghiệp nhà nước
* Dựa theo hình thức tổ  chức, doanh nghiệp nhà nước được chia thành 
các loại sau:
+ Cơng ty Nhà nước là doanh nghiệp do nhà nước sở  hữu tồn bộ  vốn 
điều lệ, thành lập, tổ  chức quản lý, đăng ký hoạt động theo quy định của  
Luật doanh nghiệp nhà nước. Cơng ty nhà nước được tổ  chức dưới hai hình 
thức là Cơng ty nhà nước độc lập và Tổng cơng ty nhà nước.
+ Cơng ty cổ  phần Nhà nước là cơng ty cổ  phần mà tồn bộ  cổ  đơng là 
các cơng ty Nhà nước hoặc tổ  chức được NN uỷ  quyền góp vốn, được tổ 
chức và hoạt động theo Luật doanh nghiệp.
+ Cơng ty TNHH Nhà nước một thành viên là cơng ty TNHH Nhà nước  
do nhà nước sở  hữu tồn bộ  vốn điều lệ, được tổ  chức quản lý và đăng ký 
hoạt động theo quy định của Luật doanh nghiệp.
+ Cơng ty TNHH Nhà nước hai thành viên trở lên là cơng ty TNHH trong  
đó tất cả  các thành viên là cơng ty nhà nước và thành viên khác được nhà 
nước uỷ quyền góp vốn, được tổ chức và hoạt động theo luật doanh nghiệp.

17



+ Doanh nghiệp có cổ phần hoặc vốn góp của Nhà nước chiếm trên 50%  
vốn điều lệ và Nhà nước giữ quyền chi phối doanh nghiệp đó.
* Dựa theo cơ  cấu chủ  sở  hữu của doanh nghiệp. Doanh nghiệp nhà 
nước được chia thành các loại sau:
+ Doanh nghiệp nhà nước do nhà nước sở  hữu 100% vốn: Cơng ty nhà 
nước, cơng ty Cổ  phần nhà nước, Cơng ty TNHH một thành viên, cơng ty 
TNHH hai thành viên trở lên;
* Dựa theo mơ hình quản trị, DNNN được chia thành các loại sau:
+ Doanh nghiệp nhà nước có hội đồng quản trị: Cơng ty nhà nước có quy 
mơ lớn, doanh nghiệp nhà nước là cơng ty cổ phần;
+ Doanh nghiệp nhà nước khơng có hội đồng quản trị: Cơng ty nhà nước 
khơng thuộc diện tổ  chức HĐQT, doanh nghiệp nhà nước là cơng ty TNHH  
một thành viên và cơng ty TNHH hai thành viên trở lên.
1.3 Thành lập và giải thể, phá sản doanh nghiệp nhà nước
a. Thành lập doanh nghiệp nhà nước
Bước 1: Đề nghị thành lập doanh nghiệp
 Phải lập hồ  sơ  đề  nghị  thành lập doanh nghiệp nhà nước và gửi hồ  sơ 
đến người có quyền quyết định thành lập doanh nghiệp nhà nước.
Hồ sơ gồm:
­ Tờ trình đề nghị thành lập doanh nghiệp
­ Đề án thành lập doanh nghiệp
­ Dự kiến mức vốn điều lệ
­ Dự thảo điều lệ
­ Giấy đề nghị cho doanh nghiệp sử dụng đất
Bước 2: Lập hội đồng thẩm định
­ Đề án thành lập doanh nghiệp phải có tính khả thi và hiệu quả phù hợp  
với chiến lược phát triển kinh tế xã hội, đáp ứng được u cầu cơng nghệ và  
quy định của nhà nước về bảo vệ mơi trường.
­ Mức vốn điều lệ phải phù hợp với quy mơ ngành nghề kinh doanh, lĩnh  

vực hoạt động và khơng thấp hơn vốn pháp định, có chứng nhận của cơ quan 
tài chính về nguồn và mức vốn được cấp.
­ Dự thảo điều lệ khơng trái với quy định của pháp luật
18


­ Có xác nhận của cơ  quan Nhà nước có thẩm quyền về  nơi đặt trụ  sở 
làm việc và mặt bằng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Sau khi xem xét hội đồng thẩm định phải có ý kiến bằng văn bản.
Bước 3:  Ký quyết định thành lập DNNN là Thủ  tướng chính phủ, Bộ 
trưởng Bộ quản lý ngành, Chủ tịch UBND Tỉnh và phải bổ nhiệm chủ tịch và  
các thành viên HĐQT (nếu có); Tổng giám đốc hoặc giám đốc trong thời hạn 
30 ngày kể từ ngày có quyết định thành lập
Bước 4: Đăng ký kinh doanh
Chỉ sau khi được cấp giấy đăng ký kinh doanh thì DNNN mới đi vào hoạt 
động trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày có quyết định thành lập DNNN phải  
tiến hành đăng ký kinh doanh tại phịng đăng ký kinh doanh cấp Tỉnh nơi Cơng 
ty đặt trụ sở chính.
* Hồ sơ xin đăng ký kinh doanh gồm:
­ Đơn xin cấp giấy đăng ký kinh doanh
­ Quyết định thành lập doanh nghiệp
­ Điều lệ doanh nghiệp
­ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của doanh nghiệp
­ Quyết định bổ nhiệm Giám đốc hoặc Tổng giám đốc
Trong trường hợp 15 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ đăng ký kinh doanh  
thì phịng đăng ký kinh doanh phải cấp giấy đăng ký kinh doanh, trường hợp 
khơng chấp thuận sẽ trả lời bằng văn bản.
Bước 5: Đăng báo cơng khai
Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được cấp giấy đăng ký kinh doanh thì 
doanh nghiệp phải đăng báo cơng khai trên phương tiện thơng tin đại chúng. 

Cụ thể là phải đăng 5 số báo liên tiếp trên báo trung ương và báo địa phương 
về việc thành lập mới donh nghiệp.
b. Giải thể doanh nghiệp nhà nước trong các trường hợp sau:
­ Doanh nghiệp hết thời hạn hoạt động ghi trong điều lệ  mà khơng xin  
gia hạn
­ Doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ kéo dài nhưng chưa lâm vào tình trạng 
mất khả năng thanh tốn nợ đến hạn
­ Doanh nghiệp khơng thực hiện được các nhiệm vụ  do nhà nước quy  
định sau khi đã áp dụng các biện pháp cần thiết.
19


­ Việc tiếp tục duy trì doanh nghiệp là khơng cần thiết
Trình tự và thủ tục thực hiện quyết định giải thể doanh nghiệp do Chính 
phủ quy định
­ Người có thẩm quyền quyết định thành lập Doanh nghiệp thì là người 
ký quyết định giải thể. Trước khi quyết định giải thể  thì phải thành lập Hội  
đồng giải thể. Hội đồng này đồng thời là người tổ chức thực hiện quyết định  
giải thể khi có hiệu lực.
c. Phá sản Doanh nghiệp Nhà nước
    Được thực hiện theo quy định của pháp luật về phá sản doanh nghiệp.
1.4 Tổ chức và quản lý của doanh nghiệp Nhà nước
Theo luật DNNN năm 2003, cơ  cấu quản lý DNNN được chia thành 2  
loại là DNNN có Hội đồng quản trị và DNNN khơng có Hội đồng quản trị
* Doanh nghiệp Nhà nước có Hội đồng quản trị   (áp dụng đối với 
DNNN độc lập có quy mơ lớn)
Mơ hình này áp dụng đối với Tổng cơng ty Nhà nước bao gồm hội đồng 
quản trị, ban kiểm sốt, Tổng giám đốc, các Phó tổng giám đốc, Kế  tốn 
trưởng và bộ máy giúp việc.
­ Hội đồng quản trị là cơ  quan đại diện chủ  sở  hữu Nhà nước tại Tổng  

cơng ty Nhà nước, Cơng ty Nhà nước độc lập có Hội đồng quản trị có quyền 
nhân danh Cơng ty để quyết định mọi vấn đề  có liên quan đến việc xác định 
và thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ và quyền lợi của Cơng ty trừ những vấn đề 
thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của chủ sở hữu phân cấp cho các cơ quan, tổ 
chức khác là đại diện chủ sở hữu thực hiện.
Hội đồng quản trị gồm chủ tịch và các phó chủ  tịch. Chủ  tịch Hội đồng  
quản trị khơng kiêm chức tổng giám đốc.
­ Tổng giám đốc là người điều hành mọi hoạt động hàng ngày của Cơng 
ty theo quy định của pháp luật phù hợp với điều lệ cơng ty và nghị quyết của  
hội đồng quản trị, chịu trách nhiệm trước hội đồng quản trị  và trước pháp 
luật về việc thực hiện các quyền và nhiệm vụ được giao.
­ Phó Tổng giám đốc, Kế  tốn trưởng giúp giám đốc điều hành hoạt 
động theo quyền hạn và nhiệm vụ được giao.

20


* Doanh nghiệp Nhà nước khơng có hội đồng quản trị  (áp dụng đối 
với DNNN có quy mơ vừa và nhỏ). Gồm có: Giám đốc, các Phó giám đốc, Kế 
tốn trưởng và bộ máy giúp việc
­ Giám đốc là người điều hành Cơng ty, đại diện theo pháp luật của Cơng 
ty và chịu trách nhiệm trước người bổ  nhiệm, người ký hợp đồng th và 
trước pháp luật về việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ được giao.
­ Phó giám đốc là người giúp việc giám đốc điều hành cơng ty theo phân  
cơng và uỷ  quyền của giám đốc, chịu trách nhiệm trước giám đốc và trước 
pháp luật về nhiệm vụ được phân cơng và uỷ quyền.
­ Kế  tốn trưởng có nhiệm vụ  tổ  chức thực hiện cơng tác kế  tốn của  
Cơng ty, giúp giám đốc giám sát tài chính tại Cơng ty theo pháp luật về  tài 
chính kế tốn, chịu trách nhiệm trước giám đốc và trước pháp luật về nhiệm  
vụ được phân cơng và uỷ quyền.

* Mơ hình này áp dụng với các cơng ty khơng phải là Tổng cơng ty 
hay cơng ty độc lập.
Vợ, chồng, anh chị  em ruột của giám đốc cơng ty khơng được giữ  chức  
danh Kế tốn trưởng, Thủ quỹ tại cùng cơng ty. Hợp đồng kinh tế, dân sự, lao 
động của cơng ty ký kết với giám đốc là vợ, chồng, con, anh, chị em ruột phải  
thơng báo cho người bổ nhiệm, người th hợp đồng biết nếu phát hiện có sự 
tư lợi thì phải đình chỉ và bồi thường thiệt hại theo quy định của Pháp luật.
1.5. Quyền và nghĩa vụ doanh nghiệp Nhà nước
*  Các quyền cơ bản của doanh nghiệp Nhà nước
a. Quyền đối với tài sản Nhà nước giao
­ Chiếm hữu sử  dụng vốn và tài sản của Cơng ty để  kinh doanh, thực 
hiện các lợi ích hợp pháp từ  vốn và tài sản của doanh nghiệp, theo quy định 
của luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
­ Sử dụng và quản lý các tài sản của Nhà nước giao, cho th là đất đai, 
tài ngun theo quy định của pháp luật về đất đai, tài ngun.
­ Nhà nước khơng điều chuyển vốn Nhà nước đầu tư tại Cơng ty và vốn, 
tài sản của Cơng ty theo phương thức khơng thanh tốn, trừ trường hợp quyết 
định tổ  chức lại Cơng ty hoặc thực hiện mục tiêu cung  ứng sản phẩm, dịch 
vụ cơng ích.
21


b. Quyền kinh doanh của Doanh nghiệp Nhà nước
­ Chủ  động tổ  chức sản xuất, kinh doanh, tổ chức bộ máy quản lý theo 
u cầu kinh doanh và bảo đảm kinh doanh có hiệu quả.
­ Kinh doanh những ngành, nghề mà pháp luật khơng cấm; mở rộng quy  
mơ kinh doanh theo khả năng của cơng ty và nhu cầu của thị trường trong và 
ngồi nước.
­ Tìm kiếm thị trường khách hàng trong và ngồi nước, ký kết hợp đồng
­ Tự  quyết định giá mua, giá bán sản phẩm dịch vụ  (Trừ  những sản  

phẩm dịch vụ do Nhà nước quy định giá)
­ Sử  dụng vốn của Cơng ty, hoặc vốn huy động để  đầu tư  thành lập 
Cơng ty TNHH Nhà nước một thành viên cùng với các nhà đầu tư khác thành 
lập Cơng ty cổ phần hoặc Cơng ty TNHH hai thành viên trở lên.
­ Mở  chi nhánh văn phịng đại diện  ở  trong nước, nước ngồi theo quy  
định của pháp luật.
­ Quyết định các dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư sử 
dụng vốn, tài sản để liên doanh, liên kết.
­ Có quyền kinh doanh khác theo nhu cầu của thị trường phù hợp với quy 
định của pháp luật.
c. Quyền về tài chính của doanh nghiệp
­ Huy động vốn để  kinh doanh dưới hình thức phát hành trái phiếu, kỳ 
phiếu, tín phiếu ... vay vốn của các tổ  chức ngân hàng, tín dụng và các hình  
thức huy động vốn khác theo quy định của pháp luật.
­ Chủ  động sử  dụng vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh  
nghiệp, được sử dụng và quản lý các quỹ của doanh nghiệp theo quy định của 
pháp luật.
­ Quyết định trích khấu hao tài sản cố  định theo ngun tắc mức trích 
khấu hao tối thiểu phải đảm bảo bù đắp hao mịn hữu hình, hao mịn vơ hình  
của tài sản cố định và khơng thấp hơn tỷ lệ trích khấu hao tối thiểu do Chính  
phủ quy định.
­ Được hưởng các trợ  cấp, trợ  giá hoặc các chế  độ   ưu đãi khác của  
doanh nghiệp khi thực hiện các nhiệm vụ hoạt động cơng ích.
­ Được chi thưởng sáng kiến đổi mới, cải tiến kỹ thuật, quản lý và cơng 
nghệ, thưởng tăng năng suất lao động, thưởng tiết kiệm vật tư và chi phí.
22


­ Được hưởng các chế  độ   ưu đãi, đầu tư, tái đầu tư  theo quy định của 
pháp luật.

­ Sau khi hồn thành nghĩa vụ nộp thuế với nhà nước, được trích lập quỹ 
dự phịng tài chính, phân bổ lợi nhuận thực hiện cịn lại được phân chia theo 
nguồn vốn nhà nước đầu tư và nguồn vốn doanh nghiệp tự huy động.
*  Nghĩa vụ của doanh nghiệp Nhà nước
a. Nghĩa vụ về quản lý vốn và tài sản Nhà nước giao
­ Bảo tồn và phát triển vốn Nhà nước và vốn cơng ty tự huy động, chịu  
trách nhiệm về  các khoản nợ  và các nghĩa vụ  tài sản khác của cơng ty trong  
phạm vi số tài sản của cơng ty.
­ Người đại diện chủ  sở  hữu Nhà nước chịu trách nhiệm về  các khoản  
nợ  và các nghĩa vụ  tài sản khác của cơng ty trong phạm vi số  vốn của Nhà  
nước đầu tư tại Cơng ty.
­ Định kỳ đánh giá lại tài sản của Cơng ty theo quy định của Chính phủ.
b. Nghĩa vụ trong kinh doanh của cơng ty
­ Kinh doanh đúng ngành, nghề  đã đăng ký; bảo đảm chất lượng sản 
phẩm và dịch vụ do Cơng ty thực hiện theo tiêu chuẩn đã đăng ký
­ Đổi mới hiện đại hố cơng nghệ và phương thức quản lý để  nâng cao 
hiệu quả và khả năng cạnh tranh.
­ Bảo đảm quyền và lợi ích của người lao động theo quy định của pháp 
luật
­ Tn theo các quy định của Nhà nước về  quốc phịng và an ninh, văn  
hố trật tự an tồn xã hội bảo vệ tài ngun và mơi trường.
­ Thực hiện chế độ  kế  tốn, kiểm tốn, báo cáo tài chính, báo cáo thống 
kê theo quy định của pháp luật và theo u cầu của chủ sở hữu Nhà nước.
­ Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của Pháp luật
c. Nghĩa vụ về tài chính của doanh nghiệp nhà nước
­ Kinh doanh có lãi, bảo đảm chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận trên vốn nhà đầu  
tư  do đại diện chủ  sở hữu giao, đăng ký kinh doanh và nộp đủ  thuế  với nhà 
nước, thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.
­ Quản lý sử dụng có hiệu quả vốn kinh doanh
­ Sử  dụng vốn và các nguồn lực khác để  thực hiện các nhiệm vụ  đặc  

biệt khác khi NN có yêu cầu.
23


­ Chấp hành đầy đủ chế độ quản lý vốn, tài sản, các quỹ, theo quy định 
của pháp luật. Chịu trách nhiệm về tính trung thực và hợp pháp đối với hoạt  
động tài chính của cơng ty.
­ Thực hiện cơng khai báo cáo tài chính hàng năm và cung cấp các thơng 
tin cần thiết để đánh giá trung thực về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
2.  Chế định pháp lý về doanh nghiệp tập thể (HTX)           
2.1 Khái niệm và đặc điểm của HTX
a. Khái niệm: 
Theo điều 1 của Luật Hợp tác xã đã được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 
4 thơng qua ngày 26 tháng 11 năm 2003 định nghĩa:
 Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp  
nhân (sau đây gọi chung là xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp  
vốn, góp sức lập ra theo quy định của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể  
của từng xã viên tham gia hợp tác xã, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu quả  
các hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần,  
góp phần phát triển kinh tế ­ xã hội của đất nước.
b. Đặc điểm của HTX
­ Đặc điểm thành viên: Xã viên HTX có thể là cá nhân hoặc hộ  gia đình  
có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật, số lượng xã viên ít nhất là 7
­ Đặc điểm về vốn sở hữu: Tài sản của HTX thuộc sở hữu tập thể
­ Đặc điểm về  mục đích thành lập: Vừa là tổ  chức kinh tế, vừa là tổ 
chức xã hội, vì lợi ích cộng đồng
­ Đặc điểm về tư cách pháp nhân: HTX có tư cách pháp nhân và là doanh 
nghiệp chịu trách nhiệm hữu hạn
2. Thành lập và giải thể HTX
a. Thành lập

 

Theo Luật HTX năm 2003 thủ  tục thành lập HTX bao gồm các bước 

sau: Khởi xướng thành lập HTX, Vận động thành lập HTX, Hội nghị  thành 
lập HTX, Đăng ký kinh doanh.
    ­ Bước 1: Khởi xướng thành lập HTX
+ Những người có chủ  trương thành lập HTX có thể  là cá nhân, hộ  gia 
đình, pháp nhân…
24


+ Phải làm cam kết bằng văn bản về việc xây dựng và phát triển HTX và  
báo cáo lên UBND xã, phường… nơi dự định đặt trủơ chính của HTX.
   ­ Bước 2: Vận động thành lập HTX
+ Các sáng lập viên phải tun truyền vận động các cá nhân, hộ gia đình 
có nhu cầu tham gia HTX;
+ Xây dựng phương hướng SXKD;
+ Dự thảo điều lệ HTX và các cơng việc cần thiết khác.
   ­ Bước 3: Hội nghị thành lập HTX
+ Thành phần tham gia hội nghị: sáng lập viên, cá nhân, hộ gia đình
+ Hội nghị tiến hành bàn bạc và thống nhất phương hướng sản xuất kinh 
doanh, kế hoạch hoạt động, điều lệ của HTX.
+ Lập danh sách xã viên (tối thiểu là 7) tiến hành bàn bạc để quyết định 
mơ hình tổ chức, quản lý điều hành của HTX.
 ­ Bước 4: Đăng ký kinh doanh
Người đại diện theo pháp luật của HTX phải làm bộ  hồ  sơ  đăng ký kinh 
doanh gửi đến Phịng đăng ký kinh doanh thuộc Sở  Kế  hoạch và đầu tư  nơi 
doanh nghiệp dự định đặt trụ sở chính
* Bộ hồ sơ bao gồm

­ Đơn đăng ký kinh doanh
­ Điều lệ HTX
­ Số lượng xã viên, danh sách ban quản trị, ban kiểm sốt của HTX
  ­ Biên bản đã thơng qua tại hội nghị thành lập HTX
Trong thời hạn 15 ngày kể từ  ngày nhận đủ  hồ  sơ, cơ  quan đăng ký kinh 
doanh phải xem xét hồ  sơ  và cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh cho 
HTX. Trường hợp khơng đủ điều kiện ĐKKD thì phải trả lời bằng văn bản.
    * Điều kiện để HTX được cấp giấy đăng ký kinh doanh
­ Có hồ sơ đang ký kinh doanh hợp lệ theo quy định
­ Ngành nghề sản xuất, kinh doanh khơng bị pháp luật cấm
­ Tên của HTX được đặt theo đúng quy định
­ Có vốn điều lệ khơng được thấp hơn vốn pháp định
 ­ Nộp đủ lệ phí đăng ký kinh doanh theo quy định 
b. Giải thể HTX
* Có hai trường hợp giải thể HTX
25