Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ SỰ BIẾN ĐỔI
CỦA CƠ CẤU XÃ HỘI- GIAI CẤP TRONG THỜI KÌ Q ĐỘ LÊN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
Q trình đổi mới đất nước, mở cửa hội nhập, phát triển kinh tế thị trường dẫn
đến nhiều biến đổi kinh tế - xã hội to lớn, bên cạnh những thành tựu đạt được
có ý nghĩa lịch sử, cơ cấu xã hội cũng có sự phân hóa, phân tầng mạnh mẽ. Một
xã hội có “cấu trúc tầng bậc” xuất hiện ngày càng rõ ràng, hình thành nên
những giai - tầng xã hội khác nhau về thu nhập, mức sống, địa vị kinh tế,
hưởng thụ văn hóa, quyền lực chính trị và uy tín xã hội... Do đó rất cần rà sốt
và điều chỉnh các chính sách kinh tế - xã hội, góp phần tạo dựng những chuyển
biến tích cực trong cơ cấu giai - tầng xã hội trong bối cảnh hiện nay.
1.Những vấn đề cần đặt ra để nghiên cứu:
Trong quá trình cải cách và xây dựng đất nước mấy chục năm qua, đặc biệt là dấu
mốc đổi mới lịch sử từ nghị quyết đại hội VI (1986) do Đảng ta khởi xướng, xã hội
nước ta đã có những chuyển biến to lớn, có ý nghĩa lịch sử đặc biệt là trong kết cấu
giai tầng xã hội. Các giai cấp, tầng lớp xã hội như: giai cấp cơng nhân, nơng dân,
tầng lớp trí thức... đã định hình các đặc trưng xã hội. Song, trong sự chuyển động
kinh tế - xã hội của đất nước, các giai cấp, tầng lớp xã hội này cũng đã và đang có
sự chuyển dịch kết cấu trong nội bộ của mỗi giai cấp, tầng lớp cũng như trong sự
tương tác với các giai cấp, tầng lớp khác. Sự chuyển dịch đó bắt nguồn từ sự
chuyển dịch các hình thức sở hữu ngành nghề trong các giai cấp, tầng lớp.
Trong giai cấp nơng dân đã hình thành những nơng dân làm dịch vụ, mở xưởng cơ
khí, làm nghề phụ, bn bán nhỏ...; có nơng dân làm chủ trang trại, có nơng dân
làm th, có nơng dân sống và làm việc ở nông thôn nhưng cũng đã ly nông. Sự
chuyển dịch đó dẫn đến tính chất thuần nơng trong giai cấp nông dân ngày một
thuyên giảm. Trong thời gian tới, thực hiện chủ trương chuyển mạnh cơ cấu lao
động ở nông thôn theo hướng giảm nhanh tỷ trọng lao động làm nông nghiệp, tăng
tỷ trọng lao động công nghiệp, dịch vụ, tạo điều kiện để nơng dân có việc làm
trong và ngồi khu vực nơng thơn, kể cả ở nước ngồi sẽ làm cho giai cấp nơng
dân có sự chuyển dịch mạnh về kết cấu và tính chất giai cấp.

Trong giai cấp cơng nhân nước ta hiện nay hình thành một nhóm xã hội có vị trí
kinh tế, xã hội và dễ nhận thấy vai trò của họ trong sản xuất, kinh doanh như: chủ
trang trại. Tên gọi chủ trang trại chỉ mới phản ánh vị trí, vị thế trong sản xuất của
họ - với tính cách là những ông chủ sở hữu (sử dụng một số đất đai, ao hồ, ruộng
vườn, mở mang sản xuất, thuê khoán nhân công, sản xuất ra nông lâm, hải sản),
chứ chưa phản ánh vị trí, vị thế xã hội. Trên thực tế, họ chưa có sự “liên hệ bên
trong” để hình thành một tầng lớp xã hội, tuy nhiên cho thấy rõ hơn sự phân hóa,
tính phức tạp trong kết cấu của giai cấp nơng dân.
Trong q trình đẩy mạnh CNH, HĐH, mở cửa và hội nhập quốc tế, giai cấp công
nhân Việt Nam đã có nhiều chuyển dịch về ngành nghề, dẫn đến sự chuyển dịch về
kết cấu trong nội bộ giai cấp. Tính phức tạp trong giai cấp cơng nhân ngày càng
tăng lên, công nhân làm thuê đan xen với cơng nhân có cổ phần, thậm chí là chủ
xưởng. Trong giai cấp công nhân đã xuất hiện công nhân “cổ trắng” bên cạnh
những công nhân “cổ xanh” truyền thống. Điều này rất cần chúng ta phải tiếp tục
nghiên cứu để có thể đưa ra những quyết sách thích hợp.
Tầng lớp trí thức ngày càng đơng đảo về mặt số lượng và cũng chứa đựng sự phức
tạp về kết cấu và sự biến động về tính chất của tầng lớp trong xã hội. Tầng lớp trí
thức Việt Nam là một tầng lớp hội đủ các thành phần xã hội: nông dân, công nhân,
tiểu thương, tiểu chủ với mọi lứa tuổi và dân tộc. Đây cũng là tầng lớp làm việc
trong tất cả các ngành nghề trong xã hội, họ gia nhập “không tự giác” vào các giai
cấp và tầng lớp xã hội khác. Có trí thức đã trở thành doanh nhân, có trí thức chỉ là
những người lao động bình thường trong các cơ sở sản xuất kinh doanh...
Ở nước ta hiện nay đã xuất hiện nhiều nhà tư sản, song do nhiều yếu tố, họ chưa
“liên kết” để trở thành một giai cấp. Tuy nhiên, tầng lớp này đang ngày càng lớn
mạnh, khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế - xã hội, không chỉ trong
nước mà cả chiếm lĩnh những vị trí quan trọng trên trường quốc tế. Xét trong xu
hướng vận động kinh tế - xã hội và quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, trong tương
lai không xa ở nước ta sẽ xuất hiện “tầng lớp là những người tư sản”, theo nghĩa là
những doanh nhân làm nghề kinh doanh (không phải giai cấp tư sản theo nguyên

nghĩa như trước đây). Đây là một trong những vấn đề lý luận rất cần các nhà khoa
học tiếp tục nghiên cứu..


Như vậy, các giai - tầng xã hội nước ta hiện nay đang có sự biến động, chưa định
hình. Q trình đẩy mạnh CNH, HĐH, mở cửa, hội nhập quốc tế sẽ làm tăng thêm
sự biến động tính chất xã hội, kết cấu xã hội của các giai - tầng xã hội ở nước ta.
Do đó, các nhà khoa học, nghiên cứu lý luận rất cần quan tâm theo sát để có thể
kiểm sốt được sự biến động đó
2. Một số kiễn nghị:
Những phân tích trên cho thấy, mơi trường pháp lý và chính sách có những tác
động, góp phần tạo những biến đổi trong cơ cấu giai - tầng xã hội. Do đó, các cơ
quan ở cấp trung ương tiếp tục rà sốt và điều chỉnh các chính sách kinh tế - xã hội
như: chính sách xóa đói giảm nghèo, tạo công ăn việc làm, xây dựng cơ sở hạ tầng,
phát triển giáo dục và đào tạo nghề nghiệp, chăm sóc sức khỏe, phịng chống tệ nạn
xã hội...
Nhà nước cần tìm ra cơ chế thích hợp nhằm phát hiện và sớm có chính sách thu
hút, đào tạo, sử dụng, sắp xếp những lực lượng xã hội ưu trội, những cá nhân ưu tú,
năng động, có trình độ năng lực lãnh đạo quản lý, năng lực sản xuất kinh doanh
vào những vị trí thích hợp để họ có thể phát huy tốt nhất tiềm năng, trí tuệ của họ
vào tiến trình phát triển kinh tế - xã hội. Đây là cơ hội để hiện thực hóa những bứt
phá về mặt chính sách, cải cách thể chế mà Đảng ta đã đề ra. Đặc biệt là cần đầu
tư, khuyến khích những chủ tập đồn doanh nghiệp lớn đang có uy tín trên thương
trường, tiếp tục mở rộng đầu tư, phát triển, tạo những hành lang an toàn và những
điều kiện tốt nhất để họ có thể tiếp tục phát triển vươn lên trở thành những tập
đoàn sản xuất xứng tầm quốc tế, góp phần phát triển kinh tế đất nước.
Đảng và Nhà nước cũng cần đẩy mạnh hoạt động tôn vinh các nhà khoa học có
nhiều phát minh, sáng kiến, các nhà lãnh đạo - quản lý tài ba, các doanh nhân làm
ăn giỏi, tạo ra những môi trường tốt nhất để cho họ phát triển, để họ tiếp tục phát
huy hơn nữa những sự sáng tạo và đóng góp sức mình cho xã hội, đồng thời có

chính sách, chế độ đãi ngộ, thù lao thỏa đáng cho họ, đặc biệt đối với những trí
thức, viên chức hành chính, sự nghiệp (những người làm việc ở những khu vực phi
lợi nhuận) để ghi nhận và khuyến khích họ cũng như làm cho nhân dân thấu hiểu
và đồng thuận với những đánh giá công bằng, đúng đắn của Đảng, Nhà nước về
đội ngũ ưu tú này.


Các cấp ủy Đảng cần tăng cường sự lãnh đạo thực hiện rà sốt lại cơng tác tổ chức
cán bộ, chấn chỉnh bộ máy; xây dựng đồng bộ các giải pháp, bao gồm cả việc cải
cách thể chế, nâng cao năng lực điều hành và sự phối hợp hoạt động giữa các ban,
bộ, cơ quan chức năng, các ngành, các cấp. Xây dựng quy hoạch cán bộ một cách
bài bản, đồng bộ, hệ thống “dài hơi”, tương đối ổn định và có trình tự, bước đi
thích hợp trong một chỉnh thể thống nhất. Cần phải đưa ra được những tiêu chuẩn
(kể cả định tính và định lượng) về những phẩm chất và yêu cầu cần thiết của từng
loại, từng cấp cán bộ; xây dựng những nguyên tắc khoa học để tạo nguồn cán bộ,
sắp xếp, luân chuyển cán bộ, có chế độ khen thưởng đối với những người làm tốt,
có thành tích và xử phạt nghiêm minh đối với những người sai phạm, làm việc kém
hiệu quả. Cần sớm xây dựng bộ chỉ báo đánh giá, hệ thống lương thưởng phù hợp
với tài năng, đức độ và sự cống hiến, đóng góp thực tế của mỗi cá nhân, tổ chức
cho xã hội.
Đối với cộng đồng xã hội cần tích cực đẩy mạnh công tác thông tin, giáo dục,
truyền thông nhằm thay đổi hành vi xóa đói, giảm nghèo, phịng chống tệ nạn xã
hội và tăng cường sản xuất, kinh doanh theo hướng người nghèo bớt nghèo và
người giàu giàu thêm. Tạo dư luận xã hội ủng hộ tích cực các cá nhân vượt trội,
các nhóm xã hội ưu trội hợp thức trong cơ cấu giai - tầng xã hội, đồng thời phê
phán, đấu tranh không khoan nhượng với các phần tử tiêu cực.