<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

TUỔI DẬY THÌ GIAI ĐOẠN

QUAN TRỌNG TRONG ĐỜI NGƯỜI

PLVH<i>(theo “Why Adolescents Act Thay Way” cuûa J.D. Ratcliff và</i>
<i>“Stages of Puberty” của Dr. E. Thompson)</i>

Trong cơ thể con người thường diễn ra những điều kỳ diệu, bí ẩn
hơn cả những phép mầu trong truyện cổ tích. Hãy xem quá trình biến
đổi diễn ra trong thời kỳ dậy thì, khi đó một cậu bé vơ tư lự biến thành
một cá thể nửa-người-lớn-nửa-con-nít khó tính, bất trị (lạ lẫm đối với gia
đình và chính bản thân cậu); hoặc một cơ bé gầy cịm tinh nghịch như
con trai biến thành một thiếu nữ xinh xắn, dịu dàng.

Ranh giới chia đôi tuổi thơ ấu và tuổi trưởng thành có lẽ là rào cản
lớn nhất mà con người phải vượt qua. Trong thời kỳ dậy thì, các biến đổi
về tâm sinh lý sinh ra một con người hoàn toàn mới, và quá trình ấy là
một thời gian thử thách cho mọi gia đình. Ở các cơ bé, thơng thường thì
chuỗi các sự kiện “gây phiền hà” diễn ra từ năm 11 tuổi, đôi khi do “trục
trặc kỹ thuật” mãi đến năm 16 tuổi q trình chuyển biến đó mới xảy ra.
Trong vấn đề này các cậu bé thường đi chậm hơn 2 năm.

Dĩ nhiên Tạo Hố đã phác thảo một chương trình cho sự chuyển
biến này: cơ thể đứa trẻ đang được chuẩn bị kỹ càng để thực hiện
nhiệm vụ vô cùng quan trọng - sinh sản - nhằm duy trì nịi giống. Hầu
như khơng có cơ quan nào hay mơ nào không chịu sự tác động của
những sự kiện gây ấn tượng sâu sắc diễn ra trong cơ thể.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

lông nới rộng ra. Khi vi khuẩn thâm nhập vào da, kết quả có thể là mụn
trứng cá, khiến cho các cơ cậu choai choai cảm thấy khó chịu, đau khổ.

Tuổi dậy thì bị châm ngịi bùng nổ bởi tuyến n nhỏ xíu nằm ở

mặt dưới của não. Cái gì thúc đẩy hoạt động của nó vẫn cịn là điều bí
ẩn. Nhưng các kết quả lập tức biểu hiện rõ ràng khi nó bắt đầu tạo
những lượng hormone hướng sinh dục ít ỏi - vốn kích thích buồng trứng
của con gái và tinh hoàn của con trai. Trong thời thơ ấu, những tuyến
này nằm im hơi lặng tiếng. Nhưng dưới sự kích thích của tuyến yên,
chúng bắt đầu tạo ra những hormone của riêng chúng.

Ở những cơ bé dậy thì, các buồng trứng mới được hoạt hố tạo ra
kích tố động dục tổng hợp (estradiol) với những lượng hết sức ít ỏi - sản
lượng hàng ngày chỉ vào khoảng 1/1000 grain (1grain = 0,0648g).
Nhưng lượng kích tố ít ỏi cũng đủ hiệu nghiệm để thúc đẩy cô bé bước
vào thời kỳ trưởng thành, sẵn sàng trở thành đàn bà. Cô nàng bắt đầu
“nhổ giò” với tốc độ gần 8cm mỗi năm.

Các xương chậu bắt đầu phát triển, mở rộng các hông và tạo nên
một cái nôi xương cho những đứa bé trong tương lai. Mô ngực nảy nở
-thoạt đầu chậm chạp nhưng dần dần nhanh hơn - dưới tác động của
hormone. Mô trong ống sinh sản dày hơn và cứng cáp hơn để sẵn sàng
chịu đựng việc sinh nở rất khắc nghiệt. Tử cung cũng mở rộng ra, thời
thơ ấu nó có kích thước bằng quả mận, đến lúc trưởng thành nó bằng
cỡ quả lê. Có thể mất 2 năm để biến đổi một cơ thể nữ thành một cơ
thể sẵn sàng cho khả năng làm mẹ tiềm tàng. Bây giờ các sự kiện bắt
đầu diễn ra trong chính các buồng trứng. Từ lúc ra đời, các tuyến này
chứa đựng nguồn cung cấp (cho suốt đời) những tế bào trứng khơng
phát triển, ước tính có 420.000 - một con số đáng kinh ngạc vì chỉ có từ
400 đến 500 sẽ được “xuất kho” trong những năm “chín muồi” của người
phụ nữ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Khoảng một tuần trước lúc trứng được “tha”, chính tử cung được
hormone “báo động”. Các thành của nó dày hơn và một mạng lưới mới

của các mạch máu xuất hiện, để cung cấp nguồn dinh dưỡng cho một
đứa trẻ khả dĩ trong tương lai. Mô mới này (khơng cần thiết trừ khi có
thai) bị phá vỡ và thế là ở cô gái diễn ra thời kỳ kinh nguyệt đầu tiên.
Chương trình lớn của Tạo Hố đã hồn tất. Cơ nàng đã đến giai đoạn
trưởng thành và đã có khả năng sinh nở.

Khi cậu bé bước vào vạch xuất phát cũng có các sự kiện khơng
kém quan trọng như đã kể trên diễn ra trong cơ thể cậu. Dưới sự kích
thích của hormone tuyến n, mơ tinh hoàn bắt đầu nảy nở, trở nên
hoàn thiện. Khi được phát triển hồn hảo, nó sẽ thực hiện 2 nhiệm vụ:
thứ nhất, tạo ra testosterone (hormone nam tính) mà sẽ được chuyển
hết vào máu; thứ hai tạo ra các tế bào tinh trùng cần thiết để thụ tinh
với trứng. Các tác động của hormone này có thể thấy rõ ngay lập tức.
Các kiểu lông của cơ thể thay đổi và cậu bé bắt đầu mọc râu. Cơ thể
thường phát triển với tốc độ đáng kinh ngạc - có thể cao thêm 15cm
trong một năm và tăng trọng lượng hơn 10kg. Tứ chi phát triển với tốc
độ quá mức bình thường, khiến cho cậu bé trở nên vụng về, lóng
ngóng.

Giọng nói được quyết định bởi số lượng, độ dài và độ đàn hồi của
các dây thanh âm. Ở phụ nữ, chúng tương đối ngắn do đó phụ nữ có
giọng cao hơn. Nhưng đến tuổi dậy thì, các dây đó bắt đầu kéo dài ở
con trai. Khi mà chúng chưa được các cơ điều khiển, nói năng là việc
gây bối rối, khó chịu - giọng nói của cậu bé lúc trầm trầm, lúc the thé.

Hormone nam tính cũng kích thích sự phát triển của tuyến tiền liệt
vốn giúp cung cấp chất dịch thúc đẩy và nuôi dững các tế bào tinh
trùng. tuyến này phát triển từ cỡ một hạt đậu đến cỡ khoảng bằng một
hạt dẻ. Về mặt sinh lý, giờ đây cậu bé đã có khả năng làm cha.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

những đặc quyền của tuổi trưởng thành trong khi chưa có tầm hiểu biết
hay ý thức trách nhiệm như người lớn.

Cậu bé trước đây vốn ngoan ngoãn, dễ thân thiện bỗng trở thành
một kẻ kiêu căng, khoác lác. Cậu thách thức tất cả mọi quyền năng.
Dưới mắt cậu bé, thầy cô trở thành những bạo chúa đáng bị đối xử
khinh miệt; cha mẹ, người mà cậu đã từng hết mực yêu quý, trở nên
“ngốc nghếch” không thể chịu nổi. Được phép sử dụng những công cụ
của thế giới người lớn, nhưng chỉ dưới sự hướng dẫn của những phản
ứng ấu thơ, các cậu choai choai có vơ số hành động ngớ ngẩn. Cậu
phóng xe thật nhanh. Từ những độ cao nguy hiểm, cậu nhảy chúi đầu
xuống nước. Thậm chí cũng có thể cậu thử chơi trị tình ái.

Mọi chuyện đều đã được Tạo Hố sắp đặt nhưng mỗi thế hệ lại
ngạc nhiên khi thấy điều đó lặp lại. “Con bị già thường qn rằng nó đã
từng là một con bê”. Một người cha mà 30 năm về trước đã từng nuốt
sống cá vàng lại bực mình khi thấy con trai mê đua xe hơn là đại số.
Một người mẹ đã từng mặc váy cực ngắn lại băn khoăn không hiểu tạ
sao con gái si mê một ca sĩ nhạc rock-and-roll.

Sự đảo lộn rất bình thường, xảy ra khi đứa trẻ bắt đầu thâm nhập
vào thế giới người lớn, dẫn tới những trị trái khốy kỳ cục. Biết rằng cha
mẹ mình nhất quyết buộc cậu phải giữ vệ sinh thân thể, cậu bé tự hãnh
diện về việc ăn ở dơ dáy. Cậu bị ám ảnh với cái tôi và sẽ mất hàng giờ
đứng soi gương, kiểm tra từng nhược điểm nhỏ nhặt. Cậu có thể biểu lộ
sự chống đối bằng những kiểu tóc kỳ cục giống như bườm ngựa, đi
vịt...

Tâm trí của cậu trở nên xơn xao, náo động đến nỗi cậu ít chú ý
đến những gì mình thấy hoặc nghe. Cha mẹ và thầy cơ phàn nàn về

những cậu bé “mất thần hồn”, không chú ý, lười biếng. Điều này chỉ
đúng một phần. Người ta biết rõ ràng rằng nỗi lo tạo nên sự mệt nhọc.
Hầu như lúc nào các cậu choai choai cũng lo lắng và chán chường.
Dưới áp lực của hoạt động tâm sinh lý bên trong cơ thể, cậu thật sự trở
nên “mất thần hồn”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

mơn mởn, xấu hổ với những chu kỳ hàng tháng. Cơ trở nên kín đáo, hay
giữ kẽ, thu mình vào trong thế giới kỳ lạ của chính bản thân cơ. Dưới
mắt cơ, các bậc cha mẹ mà trước đây cô đã từng tin tưởng, trở thành
những người đáng ghét chỉ chuyên môn phân việc. Dường như bất kỳ
một lời quở trách nào cũng mang lại một phản ứng giận dữ, đau buồn
hoặc mặt sưng mày sỉa. Cũng như các cậu bé, cô bé cũng rất bận tâm
đến cái tôi - một sự bất ổn nhỏ nhất về cơ thể cũng trở thành một tai
hoạ lớn.

Chính trong thời kỳ này, các cô cậu choai choai bắt đầu ý thức rõ
về sự khác biệt của hai giới tính, dẫn đến sự xáo trộn trong tâm tư tình
cảm, chúng vẫn có quan hệ bạn bè bình thường đồng thời có những
phút xao lịng, thả hồn theo mây gió. Những xung động tính dục dẫn tới
các hình thái biểu lộ tính dục đối với người khác phái. Trước mặt thiếu
nữ, chàng muốn tỏ ra là đàn ông thực thụ. Cái tôi thúc giục chàng “Nào,
hãy dũng cảm lên!”. Nhưng chàng khó lịng mà tỏ rõ nam tính của mình,
vì khi đối diện với “đối tượng” chàng cảm thấy rụt rè, chàng e rằng mình
sẽ lố bịch nên khơng dám thố lộ tình cảm. Tương ứng với thái độ của
chàng là tính ưa làm dáng của thiếu nữ. Nàng chăm chút cho từng bước
đi, dáng đứng..., nhất là khi có mặt một thanh niên nàng muốn xử sự
một cách đặc biệt.

Cũng như thể xác, tâm hồn có những bước phát triển nhảy vọt.
Tinh thần luôn bất ổn, thay đổi như nắng mưa thất thường. Hôm nay

chúng vui như trẩy hội, ngày mại lại thấy rầu rĩ. Hôm nay chúng cảm
thấy bản thân thấp hèn, chả làm nên trị trống gì, ngay mai chúng lại
thấy cao cả, vĩ đại, có thể trở thành Thomas Edison hay Albert Einstein.
Và một khi giáp mặt với thực tiễn cuộc sống, chúng bị hụt hẫng, mất
cân bằng...

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6></div>

<!--links-->