Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (500.28 KB, 30 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>
-<b><sub>VỊ kiÕn thøc:</sub></b>
Xác định đ ợc cơ sở lý luận về tình huống và ứng xử tình huống
trong quản lý tr ờng hc
Nhận biết đ ợc những nhân tố chính cần đ ợc vận dụng khi ứng
xử tình huống diễn ra hàng ngày ở tr ờng học
-<b><sub>Về kỹ năng:</sub></b>
Phõn tớch những tình huống th ờng gặp trong quản lý tr ờng học
để ứng xử thành công
ứng xử linh hoạt trong các hoạt động quản lý nhà tr ờng
-<b><sub>Về thái </sub></b>
-Khái niệm tình huống, ứng xử, ứng cử tình huống trong quản lý
tr ờng học
-Một số vấn đề lý luận về ứng xử tình huống quản lý tr ờng học
-Một số tình huống trong qun lý tr ng tiu hc
Ph ơng pháp giảng dạy học tập
-Thuyết trình
-Thảo luận theo nhóm
-Khỏi quát các tình huống trong trách nhiệm quản lý
-Đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
<i><b>1.1.1- T×nh hng:</b></i>
Là những sự kiện, vụ việc, hồn cảnh có vấn đề bức xúc
có chứa mâu thuẫn) nẩy sinh trong hoạt động và quan hệ giữa
con ng ời với tự nhiên, với xã hội và giữa con ng ời với con ng ời
buộc ng ời ta phải giải quyết, ứng phó, xử lý kịp thời nhằm đ a các
hoạt động và quan hệ có chứa đựng trạng thái có vấn đề bức xúc
đó trở lại ổn định v tip tc phỏt trin.
<i><b>1.1.2- Tình huống trong quản lý:</b></i>
L những tình huống nẩy sinh trong quá trình điều khiển hoạt
động và quan hệ quản lý buộc ng ời quản lý phải giải quyết để đ a
các hoạt động và các quan hệ đó trở về trạng thái ổn định, phát
triển khớp nhịp, nhằm h ớng tới mục đích, yêu cầu, kế hoạch đã đ
ợc xác định của một tổ chức.
<i><b>1.1.3- Ph©n biƯt tình huống và một số phạm trù khái niệm </b></i>
<i><b>có liªn quan:</b></i>
-Tình huống là một phạm trù khái niệm rất rộng, trong đó chứa
đựng tổng hợp các q trình vận động của tự nhiên, xã hội, hoạt
động của con ng ời diễn ra trong khoảng thời gian và bối cảnh
nhất định có tính quy luật mà ng ời ta có thể dự đốn tr ớc đ ợc
có thể nhận biết đ ợc hạng trạng ở mức độ xác định khác nhau
(bình th ờng, tốt, hoặc xấu, thuận lợi, khó khăn, đột biến hay tuần
tự nh tiến ...) hoặc có thể ch a biết, hay biết ch a rõ ràng. Nh vậy
trong tình trạng có thể có những trạng thái thời điểm xuất hiện
tình huống.
<i><b>1.1.4- Đặc điểm tình huống quản lý</b></i>
- Tớnh c th, thực tế, chứa đựng những mâu thuẫn bức xúc xuất hiện
trong một phạm vi thời gian và không gian khó biết tr ớc địi hỏi phải ứng
phó xử lý kịp thời.
-Sự xuất hiện cả tình huống th ờng chứa đựng yếu tố ngẫu nhiên, bột
phát, nh ng cũng có tính quy luật phát triển của tự nhiên, xã hội nói
chung, sự phát triển của một tổ chức trong quản lý nói riêng. Việc xây
dựng một tổ chức vững mạnh, có kỷ c ơng nề nếp, đoàn kết thống nhất
đều tay xoay việc, củng cố một môi tr ờng cộng đồng xã hội tích cực,
lành mạnh sẽ làm nền tảng cốt yếu để hạn chế đ ợc những xung đột,
những mâu thuẫn những tình huống gay cấn, phức tạp xuất hiện trong
quản lý. Nh vậy sự xuất hiện và phát triển của tình huống diễn ra theo
-TÝnh ®a dạng phức tạp thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau:
+ Phản ánh nhiều loại mâu thuẫn gay cấn, phức tạp trong hoạt động
và quan hệ của tổ chức và ngồi tổ chức.
+ Có độ bất định cao: một tình huống xã hội hay quản lý thì sự
diễn biến của nó lại tuỳ thuộc vào cách xử lý của ng ời all và đặc
điểm của đối t ợng. Chính do sự t ơng tác cụ thể mà diễn biến của
tình huống có thể phát triển, biến đổi theo những định h ớng tiến
bộ rất khác nhau.
Tính pha trộn của các tình huống, đặc biệt là tình huống quản
lý th ờng thể hiện ở chỗ: các sự kiện, vụ việc, hoàn cảnh có vấn
đề trong tình huống th ờng có lẫn lộn, pha tạp giữa cái có lý và
cái phi lý, giữa cái thiện và cái ác, giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái
riêng, giữa cái cá biệt và cái phổ biến, giữa cái tích cực và cái
tiêu cực ... đặt ng ời quản lý tr ớc một tình thế trắng đen lẫn lộn
phải trái ch a t ờng minh, đúng sai ch a t t ng.
<b>1.2- Phân loại các tình hng trong qu¶n lý</b>
<i><b>1.2.1- Phân loại theo tính chất</b></i>
-Tình huống n gin
-Tình huống phức tạp
<i><b>1.2.2- Phõn loi theo i t ợng tạo ra tình huống</b></i>:
-Tình huống đơn ph ơng: chỉ có một bên tạo ra mâu thuẫn
-Tình huống song ph ơng: xuất hiện những mâu thuẫn từ 2 phía
-Tình huống đa ph ơng: tạo nên bởi nhiều mối quan hệ v hot
ng trong qun lý.
<i><b>1.2.3- Phân loại theo các chức năng quản lý:</b></i>
-Tình huống trong công tác kế ho¹ch
-Tình huống trong cơng tác tổ chức nhân sự, xây dựng tập thể
-Tình huống trong chỉ đạo hoạt động quản lý
<i><b>1.2.4- Phân loại theo nội dung quản lý</b></i>
1.Xây dựng và thực hiện chiến l ợc, quy hoạch chÝnh s¸ch ph¸t
triĨn gi¸o dơc
2. Ban hành và tổ chức thực hiện các quy phạm pháp luật về
giáo dục. Điều lệ nhà tr ờng, ban hành các quy định về tổ chức và
hoạt động của các cơ sở giáo dục khác
3. Quy định mục tiêu, ch ơng trình, nội dung giáo dục, tiêu
chuẩn nhà giáo, tiêu chuẩn cơ sở vật chất và thiết bị tr ờng học,
việc biên soạn, nhiều và xuất bản phát hành sách giáo khoa,
giáo trình, quy chế thi cử và cấp văn bằng chứng chỉ.
4. Tổ chức, quản lý việc đảm bảo chất l ợng giáo dục và kiểm
định chất l ợng giáo dục.
5. Thực hiện công tác thống kê, thông tin về tổ chức và hoạt
7.Tổ chức chỉ đạo việc đào tạo, bồi d ỡng, quản lý nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục
8. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực để phát triển sự
nghiệp giáo dục
9. Tæ chøc quản lý công tác nghiên cøu, øng dông khoa häc,
công nghệ trong lĩnh vực giáo dục
10. Tổ chức, quản lý công tác quan hệ quốc tế về giáo dôc
11. Quy định việc tặng các danh hiệu vinh dự cho những ng ời
có cơng lao đối với sự nghiệp giáo dục
12. Thanh tra, kiĨm tra viƯc chÊp hµnh pháp luật về giáo dục,
giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý các hành vi vi phạm về ph¸p
lt gi¸o dơc.
<i><b>1.2.5- Trong cơng tác huấn luyện, đào tạo, ng ời ta cịn </b></i>
<i><b>phân loại tình huống theo các loại:</b></i>
-Tình huống đóng và tình huống mở
Ph ơng pháp ứng xử tình huống (UXTH) trong quản lý là tổng
hợp những biện pháp, cách thức đối nhân xử thế mà ng ời quản lý
- Ph ơng pháp UXTH không phải là một ph ơng pháp hoàn toàn
độc lập, tách biệt với các ph ơng thức quản lý khác (ph ơng pháp
tổ chức – hành chính, ph ơng pháp tâm lý – xã hội, ph ơng pháp
kinh tế) mà nó là một bộ phận cấu thành đặc biệt của hệ thống
ph ơng pháp đó.
sử dụng có sáng tạo những tinh hoa tiêu biểu nhất của ph ơng
pháp đó, tích hợp một cách độc đáo đ ợc xem nh là đặc công <b>“</b> <b>”</b>
(cơng việc đặc biệt) của các ph ơng pháp đó để tạo ra những thủ
pháp ứng xử, nâng lên thành nghệ thuật ứng xử để giải quyết các
tình huống quản lý mới đem lại kết quả mong muốn. Trong nhiều
tr ờng hợp, ng ời quản lý lại phải khai thác, sử dụng cả những ph
ơng pháp v ợt ra ngoài phạm vi giới hạn của khoa học quản lý mới
có thể đem li hiu qu.
<b>2.2- Một số bí quyết thành công trong ứng xử tình huống:</b>
<i><b>2.2.1- Sáu điều cần biết:</b></i>
1.Tri kỷ Biết m×nh
2. Tri bØ BiÕt ng êi
3. Tri chỉ Biết giới hạn, biết điểm dừng
4. Tri túc Biết đến đâu là đủ
<i><b>2.2.2- Tạo ra sự cần bằng động, sự t ơng đồng trong nhiều </b></i>
<i><b>mối quan hệ t ơng khắc ẩn chứa trong tình huống</b></i>
Giữa lý và tình, giữa cái chung và cái riêng, giữa cái phổ biến
và cái cá biệt, giữa tr ớc và sau, giữa trên và d ới, giữa ngoài và
trong, ng ời quản lý ứng xử để tạo ra một sự cân bằng động cho
trên d ới thuận hoà, trong ấm ngoài êm, chung riêng vẹn toàn
<i><b>2.2.3- DÜ bÊt biÕn, øng v¹n biÕn</b></i>
Bí quyết này đòi hỏi ng ời quản lý phải lấy cái bất biến, cái
nguyên tắc để ứng phó với các sự kiện,vụ việc, tình huống xẩy ra
mn hình vạn trạng. Do đó phải xem xét, đắn đo, cân nhắc
nhiều ph ơng án khác nhau và tìm ra những giải pháp tối u trong
hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của mình.
<i><b>2.2.4- Phép đối cực trong ng x</b></i>
<i><b>2.2.5- Thuật t ơng phản:</b></i>
Trong UXTH, nhiều khi cũng phải t ơng kế tựu kế , lấy độc trị <b>“</b> <b>”</b> <b>“</b>
độc để thay đổi tình thế, biến bị động thành chủ động, để ứng <b>”</b>
xử tr ớc những tình huống gay cấn ...
<i><b>2.2.6- NghƯ tht chun h íng:</b></i>
Trong UXTH, ng ời quản lý không nhất thiế phải giải quyết
chính bản thân mâu thuẫn đó mà tìm cách giải toả mâu thuẫn
bằng cách tạo ra điều kiện, cơ hội để lấp hố ngăn cách làm cho
họ đến với nhau , hoặc đến với tổ chức để dần dần chuyển từ <b>“</b> <b>”</b>
đối đầu sang hội nhập, chuyển từ xung đột sang hợp tác. Bằng
cách đó, việc giải quyết mâu thuẫn, xung đột trong tập thể sẽ trở
<i><b>2.2.7- Sư dơng nh©n vËt trung gian</b></i>
<i><b>2.2.8- BiƯn pháp bùng nổ:</b></i>
<i><b>2.2.9- Thuật sử dụng ngôn ng÷ øng xư</b></i>
Ngơn ngữ là một ph ơng tiện cực kỳ sắc bén trong giao tiếp ứng
xử. Nó vừa là tiếng nói của trí tuệ, vừa là tiếng nói của trái tim.
Nó cịn thể hiện độc đáo dáng vẻ thần sức của con ng ời. Nó là
ph ơng tiện đặc sắc trong mối quan hệ giao l u liên nhân cách.
Trong quản lý, ngoài sự giao tiếp thơng th ờng, nó cịn là một ph
ơng tiện để chuyển tải thông tin, ra các quyết định, mệnh lệnh,
để đối nhân xử thế ... nh ng ngôn ngữ cũng là con dao hai l ỡi. Tác
dụng của nó, chính hay tà, tốt hay xấu, tích cực hay tiêu cực phụ
thuộc vào ng ời sử dụng nó
-Nếu biết cách nói lịch thiệp, tế nhị, chân tình, đúng mực, biết
lựa lời mà nói cho vừa lịng nhau lời nói sẽ có hiệu lực, nhiu
<b></b> <b></b>
-Mặt khác cũng cần phải biết im lặng, biết nghe ng ời khác nói.
Nói là gieo, nghe là gặt Tago); Im lặng là một ph ơng châm xử
<b></b> <b></b> <b></b>
thế hay nhất (Kant); Im lặng là vàng, nói ra lµ ngäc (Pascal)<b>”</b> <b>“</b> <b>”</b>
-Nụ c ời, cách nhìn, điệu bộ cử chỉ, nét hài h ớc của ng ời quản lý
cũng chính là một dạng ngơn ngữ đặc biệt trong giao tiếp ứng xử.
Chúng có khả năng giải toả mâu thuẫn, tạo ra trạng thái tinh thần,
bầu khơng khí thuận lợi, tạo ra những kết quả bất ngờ trong
những tình huống nhất nh.
<i><b>2.2.10- Biết khen và biết chê</b></i>
<i><b>iu cn quan tâm trong cách khen, chê là:</b></i>
-Phát huy u điểm để khắc phục khuyết điểm
-ChØ nªn chª trách, trừng phạt khi ng ời ta hiểu rõ lỗi lầm,
khuyết điểm của mình
-Khen cỏi u việt, tiêu biểu, nh ng cũng đặc biệt khuyến khích
khen ngợi cái mới tiến bộ, có triển vọng.
-Khách quan, cơng bằng công khai đúng mực gtrong đánh giá,
khen ngợi. Rõ ràng, minh bạch nh ng lại độ l ợng, tế nhị và thận
trọng trong sự phê bình, chê trách, kỷ luật. Ngạn ngữ có câu cái <b>“</b>
đẹp phô ra, xấu xa đậy lại ; đóng cửa bảo nhau . Nh ng cũng <b>” “</b> <b>”</b>
có câu Thuốc đắng giã tật, nói thật mất lòng<b>“</b> <b>”’”</b>Mất lòng tr ớc, đ
ợc lòng sau . Những sự quanh co, dấu diếm đều gây hậu quả có <b>”</b>
hại cho cả đơi bên. Vì thế phải tuỳ cơ ứng biến mới là nghệ thuật
khen chê để h ớng con ng ời đi vào cái chân, thiện, mỹ.
<i><b>2.2.12- ThuËt øng xö tình huống thành công còn thể hiện ở</b></i>
-<b><sub>ứng xử theo nguyên tắc 3 lý </sub></b>
+ Hnh x / sng lm việc theo pháp lý
+ øng xư theo t©m lý
-<b><sub>øng xư theo nhu cầu:</sub></b>
+ Làm thoả mÃn nhu cầu sinh học, xà hội, nhận thức/phát triển
<b>2.3- Các b ớc tiến hành øng xư t×nh hng:</b>
-<i><b><sub>TiÕp cËn t×nh hng:</sub></b></i>
+ Tìm hiểu đối t ợng có quan hệ đến tình huống
+ Khai thác các nguyên nhân trực tiếp, các nguyên
nhân sâu xa, tiềm ẩn trong tình huống
Phân tích, tổng hợp tìm ra nguyên nhân chính:
-Loại bỏ các nguyên nhân thứ yếu, những nguyên nhân bên
ngoài che lấp bản chất sự việc
-Tìm ra nguyên nhân sâu xa, chủ yếu làm cơ sở cho việc tìm biện
pháp xử lý
Tìm biện pháp xử lý:
-Các biện pháp xử lý tình thế
-Các biện pháp xử thế lâu dài, bền vững
Đánh giá kết quả:
-Xỏc nh kt qu c th của việc giải quyết tình huống
-Rót ra bµi häc kinh nghiƯm
Thảo luận về một số tình huống
trong quản lý giáo dục
<b>Tình huống 1:</b>
Trong cuc hp hi đồng nhà tr ờng do hiệu tr ởng điều khiển nh ng
ở d ới mọi ng ời nói chuyện riêng rất nhiều. Cách xử lý:
1- Đề nghị mọi ng ời giữ trật tự, sau đó trình bày lại vấn đề từ đầu
2- Dừng nói, đợi khi nào mọi ng i trt t ri núi tip
3- Yêu cầu một số ng ời nhắc lại nội dung mình vừa trình bày