Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (474.47 KB, 4 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>Chuyên đề: Tứ diện vuông</b>
<b>1. Định nghĩa: Tứ diện vng là tứ diện có một góc tam diện ba mặt vng.</b>
<b>2. Tính chất: Giả sử OABC là tứ diện vuông, </b><i>OA OB OA OC OB OC</i> , , ;
, ,
<i>OA a OB b OC c</i> <sub>. Khi đó: </sub>
<b>2.1. Các góc của tam giác ABC là các góc nhọn</b>
<b>2.2. H là trực tâm của tam giác ABC thế thì </b><i>OH</i> (<i>ABC</i>) và 2 2 2 2
1 1 1 1
<i>OH</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
<b>2.3. Gọi </b> , , lần lượt là góc tạo bởi OH với OA, OB, OC, ta có cos2cos2 cos21
<b>2.4. Gọi X, Y, Z lần lượt là góc giữa OA, OB, OC với mặt (ABC) ta có: </b>sin2 <i>X</i> sin2<i>Y</i>sin2<i>Z</i> 1
<b>2.5. Nửa đường thẳng Ot cắt mặt đáy (ABC) tại M và đặt . Chứng minh rằng</b>
2 2 2
1 1 1
cos cos cos 1
<b>2.6. </b><i>a</i>2tan<i>A b</i> 2tan<i>B c</i> 2tan<i>C</i>
<b>2.7. </b><i>SOAB</i>2 <i>SHAB</i>.<i>SABC</i>;<i>SOAC</i>2 <i>SHAC</i>.<i>SABC</i>;<i>SOBC</i>2 <i>SHBC</i>.<i>SABC</i>
<b>2.8. </b><i>SOAB</i>2 <i>SOAC</i>2 <i>SOBC</i>2 <i>SABC</i>2
<b>2.9. Gọi G là trọng tâm tam giác ABC, I là tâm mặt cầu ngoại tiếp tứ diện. Chứng minh O, G, I </b>
thẳng hàng.
<b>2.10. </b>
1
6
<i>OABC</i>
<i>V</i> <i>abc</i>
và
2 2 2 2 2 2
1
2
<i>tp</i>
<i>S</i> <i>ab bc ca</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
<b>2.11. Gọi R, r lần lượt là bán kính của mặt cầu ngoại tiếp và nội tiếp tứ diện OABC thì</b>
2 2 2
1
2
<i>R</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
và
3 <i><sub>OABC</sub></i>
<i>tp</i>
<i>V</i>
<i>r</i>
<i>S</i>
<b>2.12. Gọi M, N, P theo thứ tự là trung điểm của BC, CA, và AB . Khi đó OMNP là tứ diện gần đều </b>
và
1 1
4 24
<i>OMNP</i> <i>OABC</i>
<i>V</i> <i>V</i> <i>abc</i>
<b>2.13. </b>
2
9
2
<i>OAB</i> <i>OAC</i> <i>OBC</i>
<i>h</i>
<i>S</i> <i>S</i> <i>S</i>
<b>2.14. </b>
2
3(1 3)
<i>R</i>
<i>r</i>
<b>Chứng minh</b>
<b>2.1. Xét tam giác ABC có</b>
2 2 2<sub>;</sub> 2 2 2<sub>;</sub> 2 2 2
<i>AB</i> <i>a</i> <i>b AC</i> <i>a</i> <i>c BC</i> <i>b</i> <i>c</i> <sub>. Suy ra</sub>
2 2 2 2
cos 0 (1)
2 . .
<i>AC</i> <i>AB</i> <i>BC</i> <i>a</i>
<i>A</i>
<i>AB AC</i> <i>AB AC</i>
<i>A nhọn. Hồn tồn </i>
tương tự ta có B, C nhọn.
<b>2.2. </b>
<b>+ Từ giả thiết suy ra </b>
( )
<i>AB</i> <i>CH</i>
<i>AB</i> <i>OCH</i> <i>AB OH</i>
<i>AB</i> <i>OC</i>
<sub>. </sub>
Tương tự <i>AC</i> <i>OH</i> <sub>. Do vậy </sub><i>OH</i> (<i>ABC</i>)
+ Giả sử CK là đường cao của tam giác ABC thế thì <i>H CK</i> <sub> và</sub>
<i>OK</i> <i>AB</i><sub> (vì </sub><i>AB</i>(<i>OCH</i>)<sub>). Trong các tam giác vuông OCK và </sub>
<i>OAB ta có </i>
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2
1 1 1
1 1 1 1
1 1 1
<i>OH</i> <i>OC</i> <i>OK</i>
<i>OH</i> <i>OA</i> <i>OB</i> <i>OC</i>
<i>OK</i> <i>OA</i> <i>OB</i>
<sub></sub> <sub></sub>
2 2 2 2
1 1 1 1
<i>OH</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
(2)
<b>2.3. Ta có </b>
2
2
2
cos <i>OH</i> cos <i>OH</i>
<i>OC</i> <i>OC</i>
. Tương tự:
2 2
2 2
2 2
cos <i>OH</i> ;cos <i>OH</i>
<i>OA</i> <i>OB</i>
. Nên ta có:
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
1 1 1
cos cos cos <i>OH</i> <i>OH</i> <i>OH</i> <i>OH</i> 1
<i>OA</i> <i>OB</i> <i>OC</i> <i>OA</i> <i>OB</i> <i>OC</i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub> (theo (2))</sub>
<b>2.4. Ta có </b><i>Z OCH</i> sin<i>Z</i> cos, tương tự sin<i>X</i> cos<sub>, </sub>sin<i>Y</i> cos<sub>. Do đó</sub>
2 2 2
sin <i>X</i> sin <i>Y</i>sin <i>Z</i> 1<sub> (theo 2.3)</sub>
2.5.
<b>Cách 1: Dựng hình hộp chữ nhật sao cho OM </b>
là đường chéo và các cạnh của hình hộp xuất
phát từ O nằm trên các cạnh OA, OB, OC. Gọi
độ dài các cạnh của hình hộp là x, y, z. Ta có
2 2 2 2
<i>OM</i> <i>x</i> <i>y</i> <i>z</i> <sub>;</sub>
2
2 2 2
2
1
2O .
<i>OM</i> <i>OZ</i> <i>ZM</i>
<i>M OZ</i>
2
2 2 2 2 2 2
( ) ( )
2O .
<i>x</i> <i>y</i> <i>z</i> <i>z</i> <i>x</i> <i>y</i>
<i>M OZ</i>
2
2 2
2 2 2
2 2 2
2
2 .
<i>z</i> <i>z</i>
<i>x</i> <i>y</i> <i>z</i>
<i>x</i> <i>y</i> <i>z z</i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub>. </sub>
Tương tự cos2 1
2
2 2 2
<i>x</i>
<i>x</i> <i>y</i> <i>z</i> <sub>; </sub>cos2 1
2
2 2 2
<i>y</i>
<i>x</i> <i>y</i> <i>z</i> <sub>. Từ đó suy ra đpcm.</sub>
<b>Cách 2: Vì </b><i>OA OB OC</i>, ,
không đồng phẳng nên <i>OM</i> <i>xOA y B zOC</i> O
Ta có:
+)
2
2 <sub>(</sub> <sub>O</sub> <sub>)</sub>2 2 2 2 2 2 2
<i>OM</i> <i>OM</i> <i>xOA y B zOC</i> <i>x a</i> <i>y b</i> <i>z c</i>
(lưu ý
<i>OA,OB,OC đơi một vng góc nên </i> <i>OA OB OA OC OB OC</i> . . . 0<sub>) </sub>
+)
2
2
1 2 2
( O ).
.
cos
.
<i>xOA y B zOC OC</i>
<i>OM OC</i>
<i>OM OC</i> <i>OM c</i>
<sub></sub> <sub></sub>
2 4 2 2 2 2
2<sub>.</sub> 2 2 2 2 2 2 2 2
<i>z c</i> <i>z c</i> <i>z c</i>
<i>OM c</i> <i>OM</i> <i>x a</i> <i>y b</i> <i>z c</i>
<sub>. Tương tự:</sub>
2 2
2
1 2 2 2 2 2 2
cos <i>x a</i>
<i>x a</i> <i>y b</i> <i>z c</i>
<sub>; </sub>
2 2
2
1 2 2 2 2 2 2
cos <i>y b</i>
<i>x a</i> <i>y b</i> <i>z c</i>
<sub>. Từ đó </sub>
suy ra đpcm.
<b>2.6. </b>
Xét
2 2
2
2 4 2 4 4
2 4
1 .
tan tan 1 1
cos
<i>AB AC</i>
<i>a</i> <i>A</i> <i>a</i> <i>A a</i> <i>a</i>
<i>A</i> <i>a</i>
<sub></sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub><sub> (theo (1))</sub>
2<sub>.</sub> 2 4 <sub>(</sub> 2 2<sub>)(</sub> 2 2<sub>)</sub> 4 2 2 2 2 2 2
<i>AB AC</i> <i>a</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>a</i> <i>c</i> <i>a</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
<sub>. Suy ra</sub>
2<sub>tan</sub> 2 2 2 2 2 2
<i>a</i> <i>A</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i> <sub>. Hoàn toàn tương tự: </sub><i>c</i>2tan<i>C</i> <i>a b</i>2 2<i>a c</i>2 2<i>b c</i>2 2 <sub>;</sub>
2<sub>tan</sub> 2 2 2 2 2 2
<i>b</i> <i>B</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i> <sub>. Vậy </sub><i>a</i>2tan<i>A b</i> 2tan<i>B c</i> 2tan<i>C</i><b><sub>.</sub></b>
<b>2.7. </b>
Ta chứng minh trường hợp <i>SOAB</i>2 <i>SHAB</i>.<i>SABC</i><sub>, các trường hợp cịn lại tương tự.</sub>
<b>Cách 1: ta có</b>
2
2 2 2 2
1 1 1 1 1
. . . . ( . ). .
2 2 4 4 2
<i>HAB</i> <i>ABC</i> <i>OAB</i>
<i>S</i> <i>S</i> <sub></sub> <i>KH AB</i> <sub> </sub> <i>KC AB</i><sub></sub> <i>KH KC AB</i> <i>OK AB</i> <sub></sub> <i>OK AB</i><sub></sub> <i>S</i>
<b>Cách 2: Theo cơng thức diện tích hình chiếu, ta có</b>
2
1
.
2
.cos .sin .
1
.
2
<i>OAB</i>
<i>HAB</i> <i>OAB</i> <i>OAB</i> <i>OAB</i> <i>OAB</i>
<i>ABC</i>
<i>OK AB</i> <i><sub>S</sub></i>
<i>OK</i>
<i>S</i> <i>S</i> <i>OKH</i> <i>S</i> <i>Z</i> <i>S</i> <i>S</i>
<i>CK</i> <i><sub>CK AB</sub></i> <i>S</i>
2 <sub>.</sub>
<i>OAB</i> <i>HAB</i> <i>ABC</i>
<i>S</i> <i>S</i> <i>S</i>
<b>2.8. </b>
<b>Cách 1: Theo 2.7, ta có</b>
2 2 2 <sub>.</sub> <sub>.</sub> <sub>.</sub> <sub>(</sub> <sub>)</sub> 2
<i>OAB</i> <i>OAC</i> <i>OBC</i> <i>HAB</i> <i>ABC</i> <i>HAC</i> <i>ABC</i> <i>HBC</i> <i>ABC</i> <i>ABC</i> <i>HAB</i> <i>HAC</i> <i>HBC</i> <i>ABC</i>
<i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i>
<b>Cách 2: </b>
+)
2 2 2 1<sub>(</sub> 2 2 2 2 2 2<sub>)</sub>
4
<i>OAB</i> <i>OAC</i> <i>OBC</i>
<i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
+)
2
2
2 2 2 2 2 2 2
2 2 2
3 1 1 1 1 1 1
3. . ( )
3 2 4
<i>OABC</i>
<i>ABC</i>
<i>V</i>
<i>S</i> <i>a bc</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
<i>OH</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
<sub></sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub> <sub>. Suy ra đpcm.</sub>
( Lưu ý có thể tính <i>SABC</i><sub> theo cơng thức Herong)</sub>
<b>2.9. </b>
Gọi L, J lần lượt là trung điểm của AB, OC. Dựng điẻm I sao cho OJIL là hình bình hành.
Vì <i>OJ</i> (<i>OAB</i>) <i>LI</i> (<i>OAB</i>) <i>LI là trục của tam giác </i>
<i>OAB</i> <i>I</i>O<i>IA IB</i> <i><sub>. Mặt khác dễ thấy IJ là trung trực của </sub></i>
tam giác OIC nên <i>IO IC</i> <sub>. Do vậy I là tâm đường tròn </sub>
ngoại tiếp tứ diện.
Gọi <i>G OI</i> <i>CL</i><sub>, G thuộc trung tuyến CL của tam giác </sub>
<i>ABC. Ta có </i>
1
2
<i>GL</i> <i>IL</i>
<i>G</i>
<i>GC</i> <i>OC</i> <sub>là trọng tâm tam giác ABC.</sub>
Vậy O, G, I thẳng hàng.
<b>2.10. </b>
+)
1 1 1 1
. . .
3 3 2 6
<i>OABC</i> <i>OAB</i>
<i>V</i> <i>OC S</i> <i>OC OA OB</i> <i>abc</i>
+) Theo 2.8 ta có
2 2 2 2 2 2
1
2
<i>ABC</i>
<i>S</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
, từ đó ta có
1
2
<i>tp</i>
<i>S</i> <i>ab bc ca</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
<b>2.11. </b>
+)
2 2 <sub>2</sub> <sub>2</sub> <sub>2</sub> <sub>2</sub> <sub>2</sub>
2 2 1 2 2 2
2 2 4 4 2
<i>AB</i> <i>OC</i> <i>AB</i> <i>OC</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
<i>R OI</i> <i>OL</i> <i>IL</i> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
+) Gọi T là tâm mặt cầu nội tiếp tứ diện OABC, ta có:
3
1 1
( ) .
3 3
<i>OABC</i>
<i>tp</i>
<i>V</i>
<i>V</i> <i>V</i> <i>V</i> <i>V</i> <i>V</i> <i>r S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>r S</i> <i>r</i>
<i>S</i>
<b>2.12. </b>
+ Dễ thấy:
1
2
<i>MN OP</i> <i>AB</i>
;
1
2
<i>NP OM</i> <i>BC</i>
;
1
2
<i>MP ON</i> <i>AC</i>
. Do vậy tứ diện ONMP là tứ diện gần đều.
+ Ta có
1 1 1
. . 1. .
2 2 4
<i>CONM</i>
<i>OABC</i>
<i>V</i> <i>OC CN CM</i>
<i>V</i> <i>OC CA CM</i> <sub>. Tương tự :</sub>
1 1
;
4 4
<i>AONP</i> <i>BOMP</i>
<i>OABC</i> <i>OABC</i>
<i>V</i> <i>V</i>
<i>V</i> <i>V</i> <sub>. Từ đó ta có: </sub>
1
4
<i>OMNP</i> <i>OABC</i>
<i>V</i> <i>V</i>
<b>2.13. </b>
2 2
2
1 1
9 ( ) 9 ( ) 9
2 2 2
<i>OAB</i> <i>OAC</i> <i>OBC</i>
<i>h</i> <i>h</i>
<i>S</i> <i>S</i> <i>S</i> <i>ab bc ca</i> <i>ab bc ca</i>
<i>h</i>
2.2
2 2 2
1 1 1
(<i>ab bc ca</i>) 9
<i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub>.</sub>
Áp dụng BĐT Cơsi cho 3 số dương ta có
3
2 2 2 2 2 2 <sub>3</sub> 3 2 2 2
2 2 2 2 2 2
3 2 2 2
1 1 1 1
3 <sub>1</sub> <sub>1</sub> <sub>1</sub> <sub>1</sub>
( ) 3 .3 9
3
<i>a</i> <i>a</i> <i>a</i> <i>a b c</i> <i>ab bc ca</i> <i>a b c</i>
<i>a</i> <i>b</i> <i>c</i> <i>a b c</i>
<i>ab bc ca</i> <i>a b c</i>
<sub> (đpcm)</sub>
<b>2.14. </b>
2
3(1 3)
<i>R</i>
<i>r</i>
Từ 2.11, ta có
2 2 2
1
2
<i>R</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
và
3 <i><sub>OABC</sub></i>
<i>tp</i>
<i>V</i>
<i>r</i>
<i>S</i>
, do đó:
2 2 2 2 2 2 2 2 2
2 2 2
2 2 2 <sub>.</sub> .1
2 <sub>2</sub>
3 <sub>3</sub>
3.
6
<i>tp</i>
<i>OABC</i> <i><sub>OABC</sub></i>
<i>tp</i>
<i>a</i> <i>b</i> <i>c</i> <i>ab bc ca</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i>
<i>S</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
<i>R</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i>
<i>V</i> <i>abc</i>
<i>r</i> <i>V</i>
<i>S</i>
2 2 2<sub>.</sub> 2 2 2 2 2 2 3 3 3
2<i>R</i> <i>a</i> <i>b</i> <i>c</i> <i>ab bc ca</i> <i>a b</i> <i>a c</i> <i>b c</i> <i>a b c</i> <i>a b c</i> <i>a b c</i>
<i>r</i> <i>abc</i> <i>abc</i>
3 3 3
3( 3 1)
<i>abc</i> <i>abc</i>
<i>abc</i>
. Vậy:
2
3(1 3)
<i>R</i>
<i>r</i> <sub>. Dấu “=” xảy ra khi a=b=c.</sub>