<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<i>Ngày soạn : ...</i>
<i>Ngày giảng: 7B...</i>
<b>Tiến trình giờ dạy – giáo dục</b>

<b>Tiết 74 : ĐỊNH HƯỚNG KIẾN THỨC – LUYỆN TẬP</b>
<b>1. Ổn định lớp (1’)</b>

<b>2. Kiểm tra bài cũ(5’): </b>

Câu hỏi: Thế nào là tục ngữ? Lấy ví dụ về tục ngữ?

Đáp án: Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu,
hình ảnh. Thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt( thiên nhiên, lao
động sản xuất, xã hội) được vận dụng vào đời sống suy nghĩ và lời ăn tiếng nói
hàng ngày.

HS lấy ví dụ.

<b>? Đọc thuộc lịng và phân tích nội dung – nghệ thuật tiêu biểu những câu tục</b>
ngữ nói về thiên nhiên?

<b>?) Đọc thuộc lịng và phân tích nội dung – nghệ thuật tiêu biểu những câu</b>
tục ngữ về lao động sản xuất?

<b>3.Giảng bài mới: (35’)</b>

<i><b>- Mục tiêu: đặt vấn đề tiếp cận bài học.</b></i>
<i><b>- Hình thức: hoạt động cá nhân.</b></i>

<i><b>- Kĩ thuật, PP:thuyết trình.</b></i>
<i><b>-Thời gian: 1’ </b></i>

Ở cuối tiết học trước, sau khi tìm hiểu xong văn bản “ Tục ngữ về TN và lao
đọng sản xuât”, Chúng ta đã hiểu thế nào là tục ngữ. Một bạn dưới lớp hãy nhắc
lại cho cơ tục ngữ là gì?Cấu tạo của tục ngữ và NT thường sử dụng trong tục ngữ?
Cuộc sống vốn muôn màu, muôn vẻ mà tục ngữ lại được kết tinh từ cuộc sống
phong phú. Chính vì thế tục ngữ sẽ còn giúp chúng ta còn biết được cách nhìn
nhận, đánh giá của cha ơng ta về con người trong xã hội xưa kia...

Dựa vào hệ thống câu hỏi định hướng từ tiết trước, tiết học này cô sẽ giúp các em
định hướng kiến thức văn bản “Tục ngữ về con người và xã hội”

<b>Hoạt động 3: LUYỆN TẬP (trên lớp)</b>

<b>Bước 1:Định hướng nội dung – kiến thức văn bản(10’)</b>

<i>-Mục đích: Gv kiểm tra việc nắm kiến thức của HS trong việc tự học văn bản”Tục</i>
<i>ngữ về con người và XH”</i>

<i>- Phương pháp: Vấn đáp,nhóm, phân tích;</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>- Hình thức: cá nhân, nhóm</i>
<i>-Cách thức tiến hành: </i>

<b>- Vấn đáp học sinh (nội dung đã chuẩn bị ở nhà)</b>
<b>- Trả lời và hoàn thiện bài</b>

<b>? Xét về nội dung có thể chia văn bản thành mấy nhóm?</b>
- 3 nhóm: Về phẩm chất con người: Câu 1, 2, 3

Về học tập tu dưỡng: Câu 4, 5, 6

Quan hệ ứng xử: Câu 7, 8, 9
<b>GV chuyển ý</b>

- GV giao 3 nhóm học tập. Giao mỗi nhóm chuẩn bị một nội dung -> Cử đại diện
trình bày

<i><b>* Nhóm 1</b></i>

<b>? Kinh nghiệm đúc rút được ở câu 1 là gì? Nghệ thuật tiêu biểu.</b>
- Đề cao giá trị của con người so với của cải

- Nghệ thuật: So sánh: 1 mặt người – 10 mặt của

- NT: nhân hoá: mặt của(Của cảI vật chất: đất đai, nhà cửa)
<b>? Đây là kiểu so sánh gì? Tác dụng?</b>

- So sánh ngang bằng, kết hợp với số từ 1 – 10; người quý hơn của nhiều lần.
=> Khẳng định, đề cao giá trị của con người, con người là thứ của cải quý nhất
<b>? Qua câu tục ngữ ông cha ta muốn khuyên nhủ điều gì?</b>

- Phê phán :coi của hơn người

- An ủi những người ko may mất của: của đI thay người
<b>? Tìm những câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự?</b>

- Người sống đống vàng

- Người làm ra của chứ của không làm ra người

<b>? Câu tục ngữ thứ 2 nói đến “răng” và “tóc”. Theo em đó là những phương</b>

<b>diện sức khỏe hay đó là những vẻ đẹp của con người?</b>

- Cả hai

<b>? “Góc con người” là ntn?</b>

- Răng, tóc là những bộ rất nhỏ ở cơ thể con người nó thể hiện 1 phần hình dáng,
tư cách con ngươì -> là yếu tố quan trọng tạo nên vẻ đẹp của con người

<b>? Bài học rút ra từ câu tục ngữ này?</b>

- Để bảo vệ sức khoẻ cần chăm sóc cho răng và tóc thật tốt, thật đẹp.

- Biểu hiện ở con người đều phản ánh vẻ đẹp, tư cách của con người => Nhắc nhở
con người về việc cần chú ý tới hình thức bên ngồi-> đánh giá, nhận xét phần nào
về con người.

<b>? Câu tục ngữ muốn nói lên điều gì ?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>? Tìm những câu tục ngữ, ca dao có ý nghĩa tương tự?</b>
<i> - Một yêu tóc bỏ đi gà</i>

<i> Hai yêu răng trắng như ngà dễ thương</i>

=> Câu tục ngữ khun chúng ta hãy biết hồn thiện mình từ những điều nhỏ nhặt
nhất

<b>? Em có nhận xét gì về hình thức của câu tục ngữ 3? Tác dụng?</b>
- Đối lập ý trong mỗi vế: Đói – sạch; Rách – thơm

<b>? Em hiểu nghĩa câu tục ngữ này như thế nào?</b>
- Nghĩa đen: Dù đói vẫn phải ăn uống sạch sẽ

Dù rách vẫn phải ăn mặc sạch sẽ, thơm tho

- Nghĩa bóng: Dù vật chất thiếu thốn, khó khăn vẫn phải giữ phẩm chất trong sạch
đáng trọng. Con người phải có lịng tự trọng

<b>? Tóm lại 3 câu tục ngữ trên muốn khuyên nhủ chúng ta điều gì?</b>

- 2 HS trả lời: - Dù vật chất thiếu thốn, khó khăn vẫn phải giữ phẩm chất trong
sạch; ko vì điều ghèo túng mà làm điều xấu xa, tội lỗi(nhất là trong những tình
huống dễ sa đà trượt ngã).

- GV chuyển ý

* Đại diện nhóm 2 trình bày: HS nhóm khác bổ sung
<b>? Ba câu 4, 5, 6 đúc kết những kinh nghiệm gì?</b>
- Dựa vào đâu mà em tìm được những bài học đó?

+ Câu 4: Điệp từ “học” nhấn mạnh việc học tỉ mỉ, toàn diện: Trong giao tiếp, cư
xử, công việc

<b>? Tại sao cần phải học ăn, học nói ?</b>

- Vì cách an, cách nói thể hiện rất rõ trình độ văn hố nếp sống, tính cách, tâm hồn
của con người.

<b>? Em hiểu như thế nào về “ học gói” và “học mở”</b>

- Biết làm mọi việc cho khéo tay-> biết làm, biết giữ mình và biết giao tiếp với
người khác.

<b>? Tóm lại câu tục ngữ này có ý nghĩa ntn ?</b>

- Muốn sống cho có văn hoá, lịch sự, cần phải học từ cái lớn đến cái nhỏ, học hàng
ngày.

<b>? Tìm những câu tục ngữ khác có ý nghĩa tương tự</b>
- ăn tùy nơi, chơi tùy chốn

- ăn trông nồi, ngồi trông hướng
- Một lời nói dối, sám hối 7 ngày
+ Câu 5:

<b>? Cái hay của câu 5 là gì ?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>? Câu 5 khuyên chúng ta điều gì ?</b>

- Muốn nên người phải được dạy dỗ bởi các bậc thầy
- Nhấn mạnh vai trò của người thầy

- Trong học tập, rèn luyện không thể thiếu thầy

=> Thầy là người dạy ta chữ, dạy ta cách sống, dạy ta đạo đức, dạy nghề, dạy ta
nên người. Phải kính trọng thầy, tìm thầy mà học, biết ơn thầy.

- Không được quên công lao dạy dỗ của thầy
+ Câu 6:

<b>? NT ở câu 6 ?</b>

- Có 2 vế đặt theo lối so sánh hơn kém.
<b>? Vì sao: học thầy ko = học bạn ?</b>

- Câu 6 đúng trong trường hợp: bạn ở gần ta, cùng lứa tuổi ta, có thể dễ dàng trao
đổi bởi: học bạn ở mọi lúc mọi nơi (khi ko có thầy).

<b>? Câu tục ngữ khuyên “người học” như thế nào?</b>
- Tích cực, chủ động trong học tập

- Phải mở rộng việc học tập trong cuộc sống
<b>GV liên hệ thực tế</b>

<b>? Phải chăng câu 5 – câu 6 có ý nghĩa trái ngược nhau ?</b>

- Khơng, bổ sung để hồn chỉnh quan niệm về việc học của con người trong cuộc
sống => Khẳng định: Vai trị của người thầy và q trình tự học của con người đều
rất quan trọng

<b>? Hãy tìm vài cặp câu tục ngữ có nội dung tương tự ngược nhau nhưng bổ</b>
<b>sung cho nhau</b>

- Bán anh em xa, mua láng giềng gần

<b>? Qua 3 câu tục ngữ trên, em rút ra bài học gì về việc học tập và tu dưỡng</b>
- 2 HS ->GV chốt

<i><b>* Đại diện nhóm 3 trình bày</b></i>
<b>? Hãy phân NT câu 7 ?</b>

+C7: So sánh: Thương người – thương dân
Tình thương đối Tình thường dành
với người khác cho mình

=> Là triết lí về cách sống đầy giá trị nhân văn
<b>? Lời khuyên của câu tục ngữ?</b>

- Hãy lấy bản thân mình soi vào người khác, coi người khác như bản thân mình để
quý trọng đồng cảm, thương yêu đồng loại.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>? Đặt thương người lên trước thương thân nhằm mục đích gì ?</b>
- Để nhấn mạnh đối tượng đồng cảm, thương yêu.

=>GV: Tục ngữ không chỉ là kinh nghiệm về tri thức, về cách ứng xử mà cịn là
bài học về tình cảm

+ Câu 8:

<b>? Nghĩa bóng của câu 8 ?</b>

- ý nghĩa: Khi được hưởng thành quả, phải nhớ công người gây dựng nên => Mọi
thứ ta hưởng thụ đều do công sức của con người -> Nghệ thuật ẩn dụ

<b>? Bài học rút ra từ đây?</b>

- Cần trân trọng sức lao động của mọi người, phải biết ơn...

<b>? Trong thực tế, câu tục ngữ này sử dụng hoàn cảnh cụ thể nào?</b>
- Con cháu - ông bà, cha mẹ

- Học sinh – Thầy cô giáo
- Nhân dân – Anh hùng, liệt sĩ
+ Câu 9:

<b>? Câu này sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng?</b>

- Nghệ thuật ẩn dụ, đối lập giữa hai vế -> Khẳng định sức mạnh của đoàn kết, chia
sẻ, lẻ loi thì thất bại.

<i><b>- Tích hợp Giáo dục đạo đức(2’)</b></i>

<b>?Bài học nào được rút ra từ câu tục ngữ 7, 8, 9?</b>

- Phải có tinh thần tập thể trong lối sống và làm việc, tránh lối sống cá nhân

=> Qua những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, các câu tục ngữ khun con người cần có
lịng nhân ái, vị tha, luôn ghi nhớ công lao của những người đi trước và khẳng
định sức mạnh của sự đồn kết.

<b>- Chiếu bảng định hướng kiến thức</b>

<b>Nhóm</b> <i>a) Kinh nghiệm và</i>

<i>bài học về phẩm</i>
<i>giá con người</i>

<i>b) Kinh nghiệm và</i>
<i>bài học về việc </i>
<i>học tập, tu dưỡng</i>

<i>c) Kinh nghiệm và</i>
<i>bài học về quan </i>
<i>hệ ứng xử</i>

Nghệ thuật So sánh, đối lập So sánh, điệp từ So sánh, ẩn dụ, đối
lập

Nội dung - Đề cao giá trị của
con người; Thể
hiện cách nhìn nhận
đánh giá về con
người; phải biết giữ
gìn phẩm giá trong

- Muốn trở thành
con người có văn
hóa cần phải học
từ cái lớn đến cái
nhỏ, học hàng
ngày; Muốn nên

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

sạch dù gặp bất cứ
hoàn cảnh nào.

người phải được
dạy dỗ bởi các bậc
thầy; Viêc học ko
chỉ học ở thầy mà
có thể dễ dàng học

bạn ở mọi lúc mọi
nơi.

quả, phải nhớ
công người gây
dựng nên; Khẳng
định sức mạnh của
sự đoàn kết.

Ý nghĩa – Bài học Đề cao giá trị, cách
đánh giá con người

Thể hiện những
bài học cách học
tập tu dưỡng rèn
luyện đạo đức

Những bài học về
kinh nghiệm ứng
xử có văn hóa

<b>Bước 2: Luyện tập (10’)</b>

<i>- Mục tiêu: Hs vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các bài tập trong sgk</i>
<i>- Phương pháp: thực hành</i>

<i>- Hình thức: làm việc cá nhân</i>
<i>- KT: Trình bày 1 phút.</i>

<i>-Cách thức tiến hành:</i>

<i>Làm BT SGK/5 và BT SGK/13</i>

<b>Bài tập SGK/5:Sưu tầm một số câu tục ngữ phản ánh kinh nghiệm của ND về các </b>
hiện tượng mưa, nắng, bão lụt

- Vồng chiều mưa sáng, ráng chiều mưa hôm
- Mống vàng thời nắng, vống trắng thời mưa
- Nắng tháng ba chó gì lè lưỡi

- Mây kéo xuống bể thì nắng chang chang, mây kéo lên ngàn thì mưa như chút
- Trống tháng bảy chẳng hội thì chay

Tháng sáu heo may chẳng mưa thì bão
- Mùa hè đương nắng, cỏ gà trắng thì mưa.

<b>Bài tập SGK/5: Tìm những câu tục ngữ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với những</b>
<b>câu tục ngữ trong bài 14.</b>

<b>Hoạt động 4: VẬN DỤNG (14’)</b>

<i>- Mục đích: Hs vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các dạng bài tập vận dụng</i>
<i>trong cuộc sống</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<i>- KT: trình bày 1 phút, viết tích cực.</i>
<i>-Cách thức tiến hành:</i>

<b>Bài tập 1: Phân biệt tục ngữ với thành ngữ</b>

<b>Thành ngữ</b> <b>Tục ngữ</b>

<i><b>Giống nhau: </b></i> - Đều là những đơn vị có sẵn trong ngơn ngữ, lời nói

- đều dùng hình ảnh để diễn đạt, dùng cái đơn nhất để nói cái chung
nhất

- Đều được sử dụng ở nhiều hoàn cảnh khác nhau trong đời sống
<i><b>Khác nhau:</b></i> - Là những đơn vị tương đương

như từ, mang hình thức cụm từ cố
định

- Có chức năng định danh, gọi tên
sự vật, tính chất, trạng thái hay
hành động của sự vật hiện tượng
-> Chưa thể coi là câu, là VB

- Là những câu hoàn chỉnh
- Diễn đạt một phán đoán hay
kết luận hoặc một lời khuyên
-> Mỗi câu tục ngữ được xem
như một VB đặc biệt

<b>Bài tập 2: Phân biệt tục ngữ với ca dao</b>

Tục ngữ Ca dao

- Hình thức: Là câu nói

- Nội dung: Thiên về trí tuệ, diễn đạt kinh

nghiệm trong cuộc sống

- Hình thức: Là lời thơ

- Nội dung:Thiên về tình cảm, biểu
hiện thế giới nội tâm, của con người

<b>Bài tập 3:Giải thích nghĩa của các câu tục ngữ sau:</b>
1. Có cơng mài sắt, có ngày nên kim

2. Một điều nhịn là chín điều lành
3. Đơng chết se, hè chết lụt

4. Cóc nghiến răng đang nắng thì mưa
5. Khoai ruộng lạ, mạ ruộng quen

6. Thứ nhất thì gỗ vàng tâm, thứ nhì gỗ nghiến, thứ ba bạch đàn.
Đáp án:

<i>Câu 1:</i>

- Nghĩa đen: mài lâu một thanh sắt to dần dần cũng nhỏ lại
- Nghĩa bóng: Kiên trì thì việc gì cũng thành công

<i>Câu 2: </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<b>Bài tập 4: Sắp xếp các câu sau vào đúng thể loại tục ngữ , thành ngữ, ca dao</b>
* Tục ngữ

- ăn quả nhớ kẻ trơng cây

- Người đẹp vì lụa, lúa tốt vì phân
- Cái nết đánh chết cái đẹp

- Một giọt máu đào hơn ao nước lã
- Bán anh em xa mua láng giềng gần
* Ca dao

- Sơng sơng cịn có kẻ dò

Lòng người nham hiểm ai đo cho tường
- Rượu nhạt uống lắm cũng say
Người khơn nói lắm dẫu hay cũng nhàm

- Cá không ăn muối cá ươn
Con cãi cha mẹ trăm đường con hư

- Con người có tổ có tơng
Như cây có cội như sơng có nguồn

- Mẹ già ở túp lều tranh

Sớm thăm tối viếng mới dành dạ con
* Thành ngữ

- Tứ cố vô thân

- Đứng núi này trông núi nọ
- Con đàn cháu đống

- Thẳng cánh cò bay
- ăn cháo đá bát

<b>Bài tập 5: Viết đoạn văn(4-6 câu) trong đó có sử dụng một trong các câu tục </b>
<b>ngữ đã học.</b>

- Kĩ năng:

+/Đảm bảo hình thức đoạn văn.
+/ Đảm bảo số câu theo yêu cầu.
- Kiến thức:

+ Đảm bảo nội dung theo yêu cầu và có sử dụng một trong các câu tục ngữ
đã học.

GV: Mời 2 HS lên bảng viết đoạn, dưới lớp viết vào vở.
GV chữa bài Hs trên bảng và 5 HS dưới lớp.

<b>Hoạt động 5: TÌM TỊI, MỞ RỘNG, PHÁT TRIỂN Ý TƯỞNG SÁNG TẠO</b>
<b>-Mục đích: hs vận dụng được những kiến thức đã học để giải quyết các bài tập có </b>
tính chất tìm tịi, mở rộng, phát triển ý tưởng sáng tạo

-Phương pháp: luyện tập, thực hành, nhóm, sắm vai;

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<b>Bài tập 1: Chọn 1 câu tục ngữ, vẽ tranh minh họa cho câu tục ngữ ấy.</b>
HS: Làm việc cá nhân

<b>Bài tập 2: Đóng kịch chủ đề nông nghiệp</b>
- HS: viết kịch bản, phân vai

- Diễn xuất vào tiết chương trình địa phương

Yêu cầu: có sử dụng các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất hoặc về
con người, xã hội

<b>GV tổng kết chủ đề: </b>

? Nhắc lại các nội dung tục ngữ đã học?
? Những NT chủ yếu sử dụng trong tục ngữ?
GV chiếu sơ đồ tư duy tổng kết chủ đề đã học.
<b>4.Củng cố: (2’)</b>

? Tục ngữ là gì?ND và NT của tục ngữ?
<b>5. Hướng dẫn về nhà: (2’)</b>

<b>*Học bài: Học thuộc lòng các câu tục ngữ đã học.</b>
- Nắm chắc nội dung của các câu tục ngữ.

- Sưu tầm thêm các câu tục ngữ có cùng các chủ đề đã học?
* Chuẩn bị: Tìm hiểu chung về văn nghị luận

- Đọc kĩ ngữ liệu SGK
- Trả lời các câu hỏi SGK
- Nghiên cứu các BT

- Khi nào có nhu cầu nghị luận?
- Luận điểm là gì?...

<b>V. Rút kinh nghiệm</b>

</div>

<!--links-->