Bài 3: ĐẢNG LÃNH ĐẠO XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ
CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG KHÁNG CHIẾN
CHỐNG THỰC DÂN PHÁP
(1945 – 1954)
1. Đảng lãnh đạo và xây dựng chính quyền (9/1945 – 12/1946)
1. Một số nét về tình hình và những chủ trương biện pháp of Đảng và chính
phủ.
a)

Một số nét về tỡnh hỡnh.

Thun li.
ă

Sau 15 nm chin tranh nay vn gi vng vai trũ c lp.

ă

Cú chớnh quyn CM ca dõn, do dõn v vỡ dõn, qun lý iu hnh CM.

ă Có khối đại đồn kết tồn dân trong mặt trận Việt minh là nịng cốt của cơng –
nơng – tri thc.
ă Cú nhõn dõn anh dng trong chin u, cn cù trong lao động sx ngay ở địa vị
làm chủ, xõy dng v bo v T Quc.
ă

Cú HCM v lónh tụ thơng minh, tài giỏi, sáng suốt, uy tín tuyệt i trong dõn.

Khú khn.
ă Chớnh quyn CM non tr va mới ra đời, kết quả của 1 nền kinh tế suy kiệt khó
khăn chồng chất khó khăn, thiên tai, hạn hỏn xy ra cỏc tnh phớa Bc.

ă

Sau CMT8 thỡ trờn 90% dõn ta khụng bit ch.

ă Chớnh quyn CM non trẻ vừa mới ra đời, chưa có kinh nghiệm quản lý, điều
hành đất nước, lực lượng Đảng viên còn mng (5000).
ă Lc lng v trang chớnh quy nh bộ, v khớ thụ s, kinh nghim chin u
cha nhiu (5000).
ă Chưa có nước nào cơng nhận nền độc lập và chính quyền của ta, bạn thì ở xa
chưa có điều kin giỳp ta, cha hiu ht v ta.
ă K thù thì nhiều (ngoại xâm 306 vạn + bọn phản động trong nước chống phá
dữ dội).
b) Những chủ trương và biện pháp của Đảng, chính phủ xây dựng và bảo vệ
thành quả CM.


Lê nin đã khẳng định vấn đề cơ bản của mọi cuộc CM là vấn đề chính quyền. Bác
Hồ khẳng định vấn đề cơ bản của chính là của ai, do ai và vì ai. Chính quyền CM ở
nước ta lúc bấy giờ là chính phủ lâm thời của dân, do dân và vì dân trong 3 tháng
đầu tiên., hoạt động của chính quyền đã ban hành 64 sắc lệnh để quản lý điều hành
đất nước, để tạo ra tính thống nhất và hợp pháp quyền Trung ương, cơ sở.
Trong phiên họp đầu tiên của chính quyền CM 3/9/1945 đã ra 6 nhim v cp
bỏch:
ă

y mnh gia tng sx chng úi, xỏc nh úi l 1 th gic.

ă

Phong tro bình dân học vụ, xóa mù trên phạm vi cả nc.


ă T chc tng tuyn c bu QH theo hỡnh thức phổ thơng đầu phiếu trực tiếp và
bỏ phiếu kín, cng sm cng tt.
ă

Phỏt ng phong tro cn, kim, liờm, chớnh, h go cu úi v tun l vng.

ă B 3 thứ thuế: thuế thân, thuế chợ, thuế đò, cấm nhõn dõn hỳt thuc phin, xõy
dng vh mi c s.
ă

Tuyờn bố tự do tín ngưỡng và tự do khơng tín ngng, tụn giỏo on kt.

ă Ch trng khỏng chin kin quốc của ban thường vụ trung ương Đảng
25/11/1945.
Sau khi nhận định tình hình, Đảng ta chỉ rõ CM đơng dương lúc này vẫn là
cuộc CM dân tộc giải phóng và khẩu hiệu đấu tranh lúc này là dân tộc trên hết, tổ
quốc trên hết.
Đảng xác định kẻ thù chính của dân tộc ta lúc này là thực dân pháp xâm
lược.
Mục tiêu cơ bản là bảo vệ chính quyền CM.
Những nhiêm vụ cần thiết cấp bách là củng cố chính quyền CM, chống thực
dân pháp xâm lược, bài trừ nội phản và cải thiện đời sống nhân dân.
Biện pháp thực hiện:
_ Đối nội: xúc tiến bầu cử QH, lập CP chính thức, ban hành hiến pháp, xây
dựng chính quyền từ trung ương đến cs. Xử lý bọn phản động đối lập và chống phá
ở VN.
_ Đối ngoại: kiên trì nguyên tắc bình đẳng tương trợ thêm bạn, bớt thù. Đối
với tưởng phải thực hiện khẩu hiệu hoa - việt thân thiện.



Tóm lại: các chủ trương và biện pháp của Đảng đề ra là rất kịp thời, đáp ứng yêu
cầu xây dựng và bảo vệ vm, củng cố và xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc để đưa
đất nước qua cơn hiểm nghèo.

2. Đảng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nội dung chính trị và các biện pháp đã
đề ra.
Đảng lãnh đạo bầu cử CM 6/11/1946.
Kỳ họp thứ nhất thành lập CP liên hiệp kháng chiến.
Kỳ họp QH thứ 2.
Xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất, rộng rãi và các tổ chức trong mặt trận, tăng
cường khối đại đoàn kết tồn dân, tăng cường vai trị lãnh đạo của Đảng.
Kinh tế: chia ruộng đất, giảm tô thuế, đẩy mạnh sx nông nghiệp.
Từng bước khôi phục cn và tiểu cn để khắc phục nền kinh tế.
Đẩy mạnh phong trào sx tiết kiệm, nạn đói được đẩy lùi và thực hiện tuần lễ vàng
để gây quỹ độc lập (370kg gạo và 60 triệu) ® đất nước vượt qua cơn hiểm nghèo.
Văn húa giỏo dc:
ă Phỏt ng nhõn dõn xõy dng đời sống văn hóa mới ở cơ sở và xóa b vn húa
phn ng, i try ca thc dõn, PK.
ă Phát động phong trào bình dân học vụ, xóa mù, kết quả hơn 1 năm có 5 triệu
người biết đọc bit vit.
ă Quc phũng an ninh: xõy dng v phỏt triển lực lượng vũ trang bài trừ nội
phản. 12/1946 lực lng v trang chớnh quy 8 vn.
ă Phong tro dit ác trừ gian lận, bạo lực. Phát triển lực lượng an ninh nhân dân
để phá các vụ án vào 14/7/1946 do Đảng đại việt cầm đầu âm mưu lật đổ CM, lực
lượng tự vệ thủ đô được tặng danh hiệu th ụ vi danh hiu trung thnh vi t
nc.
ă Khỏng chiến nam bộ 2/1946 Bác Hồ tặng đồng bào miền nam ch vng: thn
ng t quc.
Ni dung:

ă T 9/1945 đ 6/3/1946 ta thực hiện hòa với tưởng ở miền bắc để tập trung lực
lượng chống pháp ở nam bộ.


¨ 6/3/1946 ® 19/12/1946 Đảng chủ trương và thực hiện hòa với pháp, muợn tay
pháp đuổi tưởng về nước làm tan rã bọn phản động, việt quốc xây dựng lại chính
quyền kháng chiến.

3. Ý nghĩa của 16 tháng kháng chiến.
Có nhiều thời kỳ đấu tranh oan liệt nhưng chưa có thời kỳ nào có nhiều khó khăn
phức tạp, có nhiều kẻ thù như ở thời kỳ này. Nhưng nhờ có những chủ trương và
biện pháp của Đảng và nhà nước đề ra, cuộc đấu tranh của dân tộc ta đã được ghi
vào lịch sử Đảng.
Xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân về sử dụng sức mạnh tổng hợp và triệt để đối
lập trong hàng ngủ kẻ thù. Vì vậy đã tạo ra những yếu tố cơ bản để chúng ta bước
vào cuộc kháng chiến thắng lợi.

2. Đảng lãnh đạo cuộc kháng chiến chống pháp (12/1946 ® 7/1954)
1. Một số nét về tình hình và đường lối chống pháp của Đảng .
a)

Một số nét về tình hình.

Sau 16 tháng xây dựng và củng cố chính quyền CM, xây dựng thực lực CM chống
thù trong giặc ngoài đến 12/1946. Thế là lực lượng của ta đã được tăng cường rất
nhiều.
Kẻ thù ngoại xâm trên nước ta lúc này chỉ còn 1 mình thực dân pháp với bản chất
xâm lược và hành động ngang ngược, chúng ngang nhiên phá hoại hiệp định ký kết
và chúng đánh ta ở nhiều nơi và ngày càng ngang ngược hơn. 18/12/1946 pháp gửi
tối hậu thư đòi cướp vũ khí của lực lượng vũ trang ta ở thủ đơ. Vì vậy chúng ta

khơng thể nhân nhượng được nữa, chỉ còn con đường đánh pháp để bảo vệ tổ quốc.
Đảng, CP, Bác Hồ đã phát động toàn quốc kháng chiến. Nội dung và các đường lối
kháng chiến được trỡnh by trong cỏc vn kin:
ă

Ngh quyt v thng v trung ng 18/12/1946.

ă Kờu gi ton quc khỏng chin ca Bác Hồ phát đi lúc 20h ngày 18/12/1946 và
các chỉ thị của toàn dân từ địa phương đến trung ương 12/1946 với tác phẩm kháng
chiến nhất định thắng lợi của tổng bí thư trường chinh và văn kiện của Đảng 1946.
b)

Nội dung của đường lối kháng chiến chống pháp.

Kháng chiến tồn dân: bác nói: “bất kì đàn ơng, đàn bà, người già, người trẻ, không
phân biệt tôn giáo, Đảng phái, dân tộc”.
Ý nghĩa của kháng chiến toàn dân: biến cả nước thành chiến trường, biến mỗi người
dân thành chiến sĩ, làm thay đổi tương quan lực lượng dân tộc ta và địch. Tạo ra thế
trận toàn dân, buộc địch phải phân tán lực lượng, đẩy địch đến thế bị động, tạo cho
ta điều kiện bao vây, chia cắt tiêu hao sinh lực địch.


Kháng chiến toàn diện: là kháng chiến trên tất cả các lĩnh vực mặt trận từ chính trị,
kinh tế, văn húa, quõn s
ă Phi khỏng chin ton din vỡ ch đánh ta tồn diện nên ta cũng phải đánh nó
tồn diện. Ta kháng chiến toàn diện sẽ phát huy sức mạnh của dân tộc của mọi
người trên mọi lĩnh vực tạo thế lực để ta đánh thắng kẻ thù.
Kháng chiến trng kỡ l khỏng chin lõu di:
ă Do tng quan lực lượng lúc đầu kẻ địch mạnh, hung hăng, tàn bạo và khi đánh
địch mạnh phải đánh lâu dài để bảo toàn lực lượng nhằm tiêu hao dần sinh lực ch.

ă ch mnh nờn chin lc tỏc chin ca nú là đánh nhanh thắng nhanh. Ta
đánh lâu dài là phá vỡ chiến lược của nó, đẩy nó vào thế bị động chiến lược để nó
đánh theo chiến lược của ta, ta có thời gian tìm hiểu điểm yếu của địch v phỏt huy
th mnh ca ta.
ă Bỏc núi: ta phải kháng chiến trường kì vì: đất ta hẹp, dân ta ít, nước ta nghèo,
địch có vỏ qt dày ta phải có thời gian mày móng tay nhọn mới xé toạt được nó ra.
Và cịn chỉ rõ kháng chiến trường kì khơng phải là kéo dài chiến tranh mà chỉ để
chuẩn bị các điều kiện cho thắng lợi, khi có đủ điều kiện rồi thì phải kết thúc chiến
tranh càng nhanh càng tốt.
Tự lực tự cường, tự lực cánh sinh là phải chủ động xây dựng lực lượng CM, đem
sức ta giải phóng cho ta, khơng được ỷ lại trơng ch bờn ngoi, hn na lỳc ny:
ă T lc t cường là phải chủ động để giải phóng dân tộc, song khơng có nghĩa
khơng chấp nhận, tranh thủ sự giúp đỡ bên ngồi. Khi có điều kiện rồi ta phải chủ
động sức mạnh tổng hợp với sức mạnh thời đại, sc mnh trong nc vi quc t.
ă Nht nh thng lợi khẳng định tương lai của cuộc kháng chiến, của Đảng,nhân
dân bằng sức mạnh của chính mình.
=> Tóm lại: đường lối chống pháp là kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kì, tự
lực tự cường.

2. Chỉ đạo thực hiện đường lối kháng chiến.
Chiến thắng việt - bắc – thu đông 1947.
Chiến thắng của ta 1948 – 1949 để chuyển từ phòng ngự cầm cự sang thế phản
động.
Cuối 1949 đầu 1950 liên xô, trung quốc và các nước XHCN khác đã tuyên bố công
nhận nền độc lập của nước ta.
Chiến thắng biên giới 1950.


Đại hội đoàn toàn quốc lần 2 của Đảng tháng 2/1951 đã đánh thắng thực dân pháp
và bọn can thiệp mỹ quyết định đưa Đảng ra hoạt động công khai và lấy tên là Đảng

lãnh đạo VN, bầu bch trung ương Đảng, bác được bầu làm lãnh đạo Đảng, đồng chí
trường chinh được bầu làm bch trung ương.
Chiến thắng hịa bình 1951 – 1952.
Chiến thắng đơng – xn 1953 – 1954 trên khắp các chiến trường.
Chiến thắng điện biên và hiệp định giơnever.

3. Ý nghĩa lịch sử bài học kinh nghiệm của cuộc kháng chiến chống pháp.
a)

Ý nghĩa lịch sử.

b)

Nguyên nhân thắng lợi.

c)

Bài học kinh nghiệm