CHƯƠNG VII
NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
VÀ
NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA


NỘI DUNG TỰ HỌC
1.
2.
3.

Quan niệm về dân chủ
Hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa
Đổi mới hệ thống chính trị nhằm nâng cao
hiệu quả hoạt động của nhà nước Việt Nam
hiện nay


CÂU HỎI THẢO LUẬN
1.
2.
3.

4.

Có dân chủ phi giai cấp khơng ? Vì sao ?
Dân chủ phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Vì
sao ?
Bằng lý luận và thực tiễn phân tích câu nói của
Lênin: “ Dân chủ vơ sản dân chủ gấp triệu lần
dân chủ tư sản”

Giữa tăng cường sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản
với xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa có mâu thuẫn nhau khơng ? Vì sao ?


I. NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
1. Quan niệm về dân chủ
Khái lược lịch sử :
VIII---VI------CN-----V--------------XVI-------1917--- >
CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC
( Lập pháp – Hành pháp – Tư pháp )
Chủ nô---Phong kiến--- Tư sản---Vô sản
Kratos: Quyền lực
Demos: Dân
“ Dân vi bang bản, bản cố bang minh”
- Nhân dân là cội gốc của Nước và nhân dân có
quyền lực làm chủ nhà nước có gì khác nhau ?


Vị anh quân Pê-Ri-Xơ thưc thi chế độ dân chủ ở A Ten tại
quốc gia đô thị Hy Lạp cổ đại:
- Vua do dân chúng bầu trong số hàng ngũ qúy tộc đề cử.
- Nguyên lão nghị viện cử ra vị toàn quyền.
- Hội đồng nhân dân cử hai vị tổng tài: Cầm quyền pháp
chế và quân sự. Tổng tài cử hai quan: Tổng trưởng kinh tế
và tài chính.
- Hội đồng nhân dân chấp thuận các điều luật.
- Hội đồng nhân dân kiểm soát và phế truất quan lại.
- Tư pháp do tòa án đảm nhiệm do nhân dân cử chủ tọa và
thẩm phán.



A Ristote: “Vì quyền lợi và hạnh phúc của cơng dân,
chính phủ phải lo tổ chức như thế nào để đáp ứng lại
những quyền lợi đó, phải lo cho mọi người công dân đều
biết luật và giữ luật, công bằng, bác ái… Vì vậy chính
phủ phải có quyền điều khiển và thưởng phạt”.
Có ba chính thể:
Qn chủ, dân chủ, q tộc chủ.
A Ristote, nghiêng về dung hòa giữa dân chủ và quý tộc
chủ.


Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin
“ Chế độ dân chủ là chế độ nhà nước trong các giai
đoạn lịch sử khác nhau thì phải xem xét theo tính hiện thực
của nó, tới con người hiện thực, nhân dân hiện thực và được
xác định là sự nghiệp của bản thân nhân dân, là sản phẩm tự
do của con người”
- Dân
chủ là một nhu cầu khách quan của nhân dân lao động; dân chủ là quyền lực của nhân
dân.
- Khi xã hội có giai cấp và nhà nước, quyền lực nhà nước mang bản chất của giai cấp
thống trị xã hội. Do đó, dân chủ là một phạm trù lịch sử, phạm trù chính trị, “ khơng có
dân chủ phi giai cấp, siêu g/c”.
- Dân chủ là một hình thức tổ chức nhà nước, gắn liền với hệ thống chuyên chính của
giai cấp thống trị xã hội.
- Với một chế độ dân chủ và nhà nước tương ứng, giai cấp thống trị chi phối tất cả các
lĩnh vực của toàn xã hội.



2. Bản chất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
TƯ TƯỞNG – VĂN HĨA
CHÍNH TRỊ

NỀN SẢN XUẤT VẬT CHẤT CỦA XÃ HỘI


Bản chất kinh tế
Lênin định nghĩa “ chính trị là biểu hiện tập trung
của kinh tế”.
Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa dựa trên chế độ
công hữu về những tư liệu sản xuất chủ yếu của toàn
xã hội, và để tăng thật nhanh số lượng những lực
lượng sản xuất lên trên cơ sở khoa học – công nghệ
hiện đại; nhằm thỏa mãn ngày càng cao những nhu
cầu vật chất và tinh thần của toàn thể nhân dân lao
động.


Bản chất tư tưởng – văn hóa

Hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin làm
nền tảng, chủ đạo đối với mọi hình thái ý thức
xã hội khác.
Kế thừa, phát huy những tinh hoa văn hóa
truyền thống các dân tộc; tiếp thu những giá trị
tư tưởng – văn hóa, văn minh mà nhân loại đã
tạo ra.



II. NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
1. Quan niệm về nhà nước xã hội chủ nghĩa
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một trong những tổ
chức chính trị cơ bản nhất của hệ thống chính trị xã
hội chủ nghĩa, một công cụ quản lý xã hội về mọi mặt
do Đảng Cộng sản lãnh đạo nhân dân tổ chức ra để
qua đó là chủ yếu, nhân dân lao động thực hiện
quyền lực và lợi ích của mình.


HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ XHCN
- Mối quan hệ hoạt động chính trị.
-Thiết chế quyền lực thống nhất.

ĐẢNG
NHÀ NƯỚC TỔ CHỨC
CỘNG SẢN
QUẦN CHÚNG
(lãnh đạo)
( Quản lý XH )
( Làm chủ )
Để quyền lực thuộc về nhân dân, hệ thống chính
trị xã hội chủ nghĩa phải thực hiện nhất nguyên về
chính trị. Đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.


2. Bản chất, chức năng, nhiệm vụ của
nhà nước xã hội chủ nghĩa.
a) Bản chất:

Bản chất của nhà nước XHCN vừa có bản
chất của giai cấp cơng nhân, vừa có tính nhân
dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc.
Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ tịch Hồ
Chí Minh quan niện: Nhà nước của dân, do
dân, vì dân…


b) Chức năng, nhiệm vụ:
- Bạo lực trấn áp để bảo vệ thành quả cách mạng xã
hội chủ nghĩa.
- Tổ chức xây dựng, quản lý toàn diện đời sống xã hội
mới.
C.Mác-Ph. Ăngghen: “ Quyền lực chính trị, theo nghĩa
đúng của nó, là bạo lực có tổ chức của một giai cấp để trấn
áp một giai cấp khác”.
Giai cấp công nhân giành lấy quyền lực mhà nước mời
chỉ làgiai đoạn đầu tiên.
Dùng sự thống trị chính trị để tập trung tất cả những
công cụ sản xuất vào trong tay nhà nước, và để tăng thật
nhanh số lượng những lực lượng sản xuất lên.


10/1917--1918-------------1921---------------1924-->
(Nội chiến+can thiệp) TC,XDXH mới
V.I. Lênin: “ Khơng có kỹ thuật hiện đại TBCN được xây
dựng trên những phát minh mới nhất của khoa học hiện đại,
khơng có một tổ chức nhà nước có kế hoạch khiến cho hàng chục
triệu người phải tuân thủ hết sức nghiêm ngặt một tiêu chuẩn
thống nhất trong công việc sản xuất và phân phồi sản phẩm, thì

khơng thể nói đến chủ nghĩa xã hội được”.

Nhiệm vụ căn bản của nhà nước XHCN là: phải đạt
được chiến thắng giai cấp tư sản trong lĩnh vực tổ chức
kinh tế quốc dân, tổ chức sản xuất, trong lĩnh vực kiểm
kê và kiểm sốt có tính chất tồn dân.


III. ĐỔI MỚI HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ NHẰM
NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA
NHÀ NƯỚC VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HIỆN
NAY
1945---1954---1975---1986---1992-1994-------2007
NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN
“ Nhà nước là công cụ chủ yếu để thực hiện
quyền làm chủ của nhân dân, có sự phân công và phối
hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện
các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”.
( Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc ĐCSVN lần thứ 9 )


VẤN ĐỀ ĐẶT RA LÀ:
- Tại sao phải đổi mới hệ thống chính trị ?
- Nội dung cụ thể của đổi mới hệ thống chính trị ?
- Mỗi người chúng ta cần phải làm gì để thực thi đổi
mới hệ thống chính trị ở Việt Nam hiện nay ?


Mối quan hệ hoạt động của hệ thống chính trị
ĐẢNG CS

NHÀ NƯỚC
MẶT TRẬN TỔ QUỐC
VIỆT NAM
XHCN
TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ
CHÍNH PHỦ = QUỐC HỘI = TÓA ÁN, VIỆN KIỂM SÁT
Thiết chế quyền lực thống nhất từ TW đến địa phương
( Nền hành chính quốc gia bốn cấp )
TỈNH, THÀNH PHỐ
QUẬN, HUYỆN
XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN
NHÂN DÂN LÀM CHỦ