Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (61.06 KB, 4 trang )
MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
CN Mác – Lê nin ra đời từ giữa thế kỷ XIX, tiếp thu những thành tựu vĩ đại của
KHTN và những tư tưởng tiến bộ của lịch sử loài người từ thời cổ đại đến triết học cổ
điển Đức, đã thống nhất CNDV và phép biện chứng tạo thành CNDVBC làm cho triết
học thực sự trở thành một khoa học. Tính khoa học của CN Mác – Lê nin biểu hiện
trước hết ở quan điểm về vật chất và ý thức. Đây là những phạm trù cơ bản của triết
học; là nền tảng của chủ nghĩa duy vật biện chứng. Giữa vật chất và ý thức có mối quan
hệ lẫn nhau; làm rõ nội dung vật chất và ý thức cũng như mối quan hệ của nó có ý
nghĩa lớn lao về mặt lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn.
* Vật chất : Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan
được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chụp lại,
chép lại, phản ánh và tồn tại khơng lệ thuộc vào cảm giác.
--> Lênin địi hỏi phân biệt vật chất với tư cách là một phạm trù triết học, nó chỉ tất
cả những gì tác động vào ý thức của chúng ta, giúp hiểu về sự vật hiện tượng. Vật chất
được thực tại khách quan, tồn tại bên ngồi khơng lệ thuộc vào cảm giác, ý thức con
người
* Ý thức : Ý thức là sự phản ánh thế giới xung quanh vào bộ não người, là hình
ảnh chủ quan của thế giới khách quan.
--> Về bản chất, ý thức là hình ảnh chủ quan, nó khơng có tính vật chất. Hình ảnh
chủ quan này đã được phản ánh vào bộ não người, được cải biến và nó phụ thuộc vào
sự sáng tạo của ý thức trở thành tinh thần.
Ý thức có kết cấu phức tạp gồm các yếu tố: tri thức, xúc cảm, tình cảm, ý chí,
trong đó tri thức là quan trọng nhất, nó có quá trình phát triển lịch sử xã hội về thế giới
hiện thực khách quan vào bộ não người trên cơ sở thực tiễn.
Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức:
CNDV biện chứng khẳng định bản chất của thế giới là vật chất,vật chất quyết định ý
thức,vật chất sinh ra ý thức,ý thức chỉ là sự phản ánh vật chất nhưng đó là sự phản ánh năng
động sáng tạo.Vì vậy giữa vật chất và ý thức có mối quan hệ biện chứng
+ Vai trò quyết định của vật chất với ý thức: VậT CHấT quyết định ý thức bởi vì bộ não con
người là dạng vật chất có tổ chức cao nhất và chỉ có duy nhất ở con người.Đó là cơ quan phản
ánh cho ra đời ý thức là 1 dạng biểu hiện của vật chất đồng thời các yếu tố tạo thành nguồn
gốc ra đời của ý thức hoặc là chính thế giới vật chất ( thế giới khách quan) Tất cả các yếu tố
đó đều thuộc về dạng vật chất.
● Sự phản ánh của ý thức là sự phản ánh năng động sáng tạo hiện thực khách quan, là hình
ảnh chủ quan của thế giới khách quan.TG khách quan quyết định nội dung và hình thức biểu
hiện của ý thức.Quá trình phản ánh của ý thức chịu tác động của các quy luật tự nhiên ,xh và
điều kiện sinh hoạt vật chất của con người.Như vậy vật chất quyết định ý thức.
+ Vai trò tác động trở lại của ý thức đối với vật chất:
- Sự tác động trở lại của ý thức đối với vật chất phải thông qua lao động thực tiễn của con
người bởi vì thơng qua lđ của người khi tác động vào thế giới khách quan đã làm cho thế giới
kquan bộc lộ những thuộc tính,những quy luật từ đó con người có thể nhận thức được dễ
dàng hơn các sự vật hiện tượng trong thế giới đó,đồng thời trong q trình phản ánh thế giới
khách quan, thế giới khách quan đã được cải biến đi thông qua cơ quan cảm giác của con
người thông qua lăng kính chủ quan của con người.
- Với những tri thức mà ý thức mang lại giúp cho con người có thể xác định phương hướng
mục đích trong nhận thức và thực tiễn của mình đồng thời tình cảm ý chí cung cấp cho con
người sức mạnh động lực để vượt qua nhứng khó khăn thử thách để đạt được mục đích đã đề
ra.
- Ý thức tác động trở lại vật chất theo 2 hướng,nếu ý thức phản ánh đúng đắn hiện thực khách
quan thì sẽ cung cấp cho con người những tri thức đúng đắn giúp cho con người xây dựng
phương hướng kế hoạch mục đích đạt kết quả ngược lại nếu ý thức ko phản ánh đầy đủ thế
giới khách quan thì tri thức mang lại là sai lầm nó sẽ làm cho con người xd những phương
hướng kế hoạch mục đích sai lầm.
--> Trong mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, theo chủ nghĩa duy vật biện chứng thì
vật chất bao giờ cũng có vai trò quy định ý thức nhưng ý thức lại có tác động trở lại đối
với vật chất, nên quan hệ tác động này diễn ra thông qua hoạt động của con người.
Chính vì thế nâng cao năng lực nhận thức các quy luật và vận dụng chúng vào hoạt
động thực tiễn của con người
Ý nghĩa phương pháp luận:\
Với nội dung về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức giúp chúng ta rút ra được ý
nghĩa về phương pháp luận trong nhận thức cũng như trong chỉ đạo hoạt động thực tiễn.
Thứ nhất, phải nắm vững nguyên tắc khách quan. Vật chất quyết định, do đó chúng ta phải
xây dựng nguyên tắc khách quan trong sự xem xét; đòi hỏi tư duy của chúng ta phải nhận
thức sự vật với tư cách là cái khách quan, tồn tại và phát triển ngoài ý thức của con người, nó
địi hỏi khi xem xét sự vật, hiện tượng phải xuất phát từ bản thân sự vật, hiện tượng đó, đồng
thời phải tơn trọng quy luật trong sự phản ánh, ko được lấy ý muốn chủ quan của ta làm điểm
xuất phát.
Thứ hai, phải nhận thức được và vận dụng quy luật khách quan một cách chủ động, sáng tạo
với ý chí kiên định theo nhu cầu tiến bộ của xã hội; chống thái độ tiêu cực, thụ động, ỷ lại ko
dám hành động.
Ba là, để thực hiện nguyên tắc khách quan và phát huy tính năng động chủ quan của con
người, phải nhận thức và vận dụng đúng đắn quan hệ lợi ích.
Tóm lại, trong nhận thức và hành động con người phải dựa vào điều kiện khách quan, lấy
khách quan làm cơ sở, làm phương tiện cho hành động có mục đích của mình nhưng phải biết
nhận thức và vận dụng quy luật khách quan một cách chủ động sáng tạo với ý chí khơng
ngừng cải tạo hiện thực theo nhu cầu tiến bộ xã hội.
Liên hệ thực hiễn: Đảng ta luôn xác định: Một trong những điều kiện cơ bản để đảm bảo sự
lãnh đạo của đúng đắn của mình là phải ln ln đề ra các chủ trương chính sách xuất phát
từ các yêu cầu bức xúc cần giải quyết của thực tiễn, đồng thời trong q trình thực hiện phải
tơn trọng và thực hiện theo đúng quy luật khách quan.
Do nhận thức rõ mqh giữa VC và YT nên ĐCSVN bao giờ cũng coi trọng cả yếu tố vật chất
và tinh thần. Cùng với việc khai thác những sức mạnh vật chất tiềm tàng của đất nước, của
dân tộc, Đảng luôn chú trọng bồi dưỡng tinh thần yêu nước, tinh thần dân tộc, giáo dục tinh
thần cách mạng cho mọi tầng lớp nhân dân. Cùng với việc chăm lo phát triển kinh tế, bao giờ
đảng cũng chú trọng đến việc xây dựng đời sống văn hóa tinh thần. Với tinh thần đó VKĐH
X đã khẳng định “Trong sự nghiệp xd đất nước, Đảng và NN ta luôn coi phát triển kt là
nhiệm vụ trung tâm”, “giáo dục và đào tạo cùng với khoa học công nghệ là quốc sách hàng
đầu là nền tảng và động lực thúc đẩy CNH-HĐH đất nước”. Những quan điểm đó là sự vận
dụng mqh VC và YT vào điều kiện cụ thể của nước ta hiện nay.
