Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin: Chương 6 - TS. Nguyễn Minh Tuấn
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (176.79 KB, 14 trang )
Chương 6
HỌC THUYẾT KINH TẾ VỀ
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
VÀ ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
TS. Nguyễn Minh Tuấn
I. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN
1. Nguyên nhân hình thành CNTB độc
quyền.
Cạnh tranh => Tích tụ và tập trung tư
bản ngày càng tăng => độc quyền.
Để tìm kiếm lợi nhuận độc quyền cao.
Cạnh tranh đã thúc đẩy tiến bộ kỹ
thuật-công nghệ, tạo thế độc quyền
cho một số tổ chức lớn.
Sự phát triển của tín dụng TBCN.
2. Những đặc điểm kinh tế cơ bản của
CNTB độc quyền
2.1 Các tổ chức độc quyền.
Khái niệm
Các hình thức độc quyền
Cartel (các tel)
Syndicate(Xanh đi ca)
Trusts (tờ rớt)
Consortium(công-xooc-xi-om)
Congolomerate (công-gô-lô-mê-rát).
Giá cả độc quyền và lợi nhuận độc quyền
• GĐQ = K+ PĐQ GĐQ Giá cả độc quyền
PĐQ Lợi nhuận độc quyền
Độc quyền làm cho cạnh tranh gay gắt hơn
Sự cạnh tranh giữa các công ty độc quyền.
Cạnh tranh giữa các thành viên trong nội
bộ các công ty độc quyền.
Cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền,
với các doanh nghiệp vừa và nhỏ
2.2 Tư bản tài chính
Khái niệm: là sự hợp nhất giữa độc quyền
ngân hàng, với TB độc quyền công
nghiệp, thành những tập đồn TB tài
chính.
TB tài chính tăng cường sức mạnh KT,
và chi phối hoạt động của bộ máy nhà
nước.
Tư bản tài chính mở rộng thị trường ra
nước ngồi, bằng nhiều hình thức, mức độ
khác nhau.
2.3 Xuất khẩu tư bản
Khái niệm.
Xuất khẩu tư bản khác xuất khẩu hàng
hoá.
Nguyên nhân của xuất khẩu tư bản.
Các hình thức xuất khẩu tư bản.
Đầu tư trực tiếp.
Đầu tư gián tiếp.
Tác động của xuất khẩu tư bản đối với các
nước nhập khẩu về hai mặt: tích cực và
tiêu cực
2.4 Các tổ chức độc quyền quốc tế và sự
phân chia thế giới về mặt kinh tế.
Xuất khẩu tư bản và sự hình thành các tổ
chức độc quyền quốc tế, đã đưa đến sự
phân chia thị trường thế giới giữa các tập
đồn tư bản tài chính, hình thành các
cơng ty xuyên quốc gia.
Sự phân chia thế giới về mặt kinh tế đã
được thực hiện, dựa trên cơ sở:
Căn cứ vào nguồn vốn tư bản.
Căn cứ vào sức mạnh của các tổ chức độc
quyền.
2.5 Sự phân chia thế giới về mặt lãnh thổ
giữa các nước đế quốc.
Sự phân chia thế giới về lãnh thổ là biến
các nước bị xâm chiếm thành thuộc địa.
Do sự phát triển không đều giữa các nước
tư bản, đã dẫn đến các cuộc đấu tranh để
phân chia lại thế giới, điển hình là các
cuộc chiến tranh thế giới lần thứ I và lần
thứ II.
Ngày nay, sự phân chia lãnh thổ được
thực hiện thông qua ảnh hưởng về kinh tế.
II. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
1. Nguyên nhân ra đời, bản chất của CNTB
độc quyền nhà nước:
Nguyên nhân ra đời.
LLSX phát triển mang tính xã hội hố, đã
mâu thuẫn với QHSX mang tính chất tư
nhân.
Sự phát triển của CNTB dẫn đến hình
thành một số lĩnh vực mà tư nhân không
làm được, hoặc không muốn làm.
Để giải quyết mâu thuẫn ở trong và ngoài
nước.
2. Những hình thức biểu hiện chủ yếu của
CNTB độc quyền nhà nước
Sự phát triển của sở hữu nhà nước
Sự kết hợp về con người ( nhân sự), giữa
các tổ chức độc quyền với bộ máy nhà
nước
Tăng cường sự điều tiết nền kinh tế của
nhà nước tư bản
Sự can thiệp của nhà nước tư bản vào các
hoạt động kinh tế đối ngoại.
3. Những điều chỉnh mới của CNTB độc
quyền nhà nước
3.1 Những điều chỉnh mới về kinh tế, xã hội
Tỉ trọng khu vực kinh tế nhà nước ngày càng
tăng.
Tăng chi tiêu của nhà nước, để ổn định KT.
Nhà nước điều tiết bằng luật lệ, chính sách kết
hợp với sức mạnh của các tập đồn tư bản tài
chính và cơ chế thị trường tự do.
Nhà nước cũng tăng cường giải quyết những
chính sách xã hội, để giải quyết mâu thuẫn
trong nước.
3.2 Hệ thống KT thế giới của CNTB ngày nay
Thế giới ngày nay được phân chia thành
các khu vực và các nhóm nước khác nhau.
Các cơng ty xun quốc gia ngày càng đóng
vai trị to lớn, trong nền KT của thế giới.
Tốc độ tăng trưởng của các nước tư bản
khơng ổn định, hệ thống tài chính, tiền tệ có
những yếu tố bất ổn.
Xu hướng tăng cường quân sự hóa trong
thời kỳ hậu “Chiến tranh lạnh”
4. GIỚI HẠN LỊCH SỬ CỦA CNTB
ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC
Mặc dù có sự can thiệp và điều chỉnh tích
cực của nhà nước, nhưng CNTB độc
quyền nhà nước vẫn còn chứa đựng những
mâu thuẫn.
Mâu thuẫn giữa tư bản và lao động:
Mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát
triển với các nước đang phát triển.
Mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát
triển với nhau.
