NGHIEN cufu - TRAO DOI

Nhieu ket qud nghien cdu dd chdng minh viec trdng Ida tren ddt nudi tdm Id Men
phdp canh tdc gidp cdi tao mdi trUdng rdt tdt. Ddy la md hinh dd dUdc khuye'n cdo nhieu
ndm vd ngdy cdng khdng dinh tinh ben vffng cua nd. Gan ddy, trong kit hdp nghien
cdu md hinh thich nghi vdi sU Men ddi khi hdu todn cdu, nhieu bdo cdo cua cdc nhd
khoa hpc cdn cho rang md hinh canh tdc tdm - Ida Id md hinh ndng nghiep thich nghi
vdi Men ddi khi hdu. Hieu qud kinh te da rd, tuy nhien vdi viec phdt trien mot cdch
"thdn tdc" thi yeu tdben vffng cung Id vdn de cdn quan tdm trong canh tdc md hinh tdm Ida ddong bang sdng Cdu Long.

'^ot so Siin p/tdp fy ffiu^tp^dttrim 6m vffm

MO HINH TOM - LUA 6 DBSCL
TS. NGUYEN CONG THANH
Vien Lua DBSCL

Mo hinh tom - Ida thich nghi vdi bie'n doi
khi hau
Ve ten gpi cua md hinh ndy, nhilu khi chdng
ta con "cau tha" khong dung dung nhU ten gpi
cua nd nhy la mo hinh tom - Ida hay la md hinh
Ida - tom?. Nhilu ban ddng nghiep cua toi d
cac tinh co mo hinh tdm - Ida phat trien manh
da dl nghi tdi nen gpi la mo hinh tom - Ida chd
khong gpi la md hinh Ida - tom vi sy ddng gdp
vl mat kinh tl^ cao cua con tom noi rieng trong
he thd'ng luan canh vdi Ida.

v l hieu qua kinh td, d Sdc Trang, Bac Lieu,
Ca Mau, Kien Giang... mo hinh san xual d cac
xa vung tom Ida trong nhdng nam gan day dang

phdt trien rdi da dang vdi cdc loai hinh nhy nuoi
torn su, torn cang xanh, nudi cd, ke^t hpp trdng
Ilia, tan dyng dat bd bao trdng mau vd chan nuoi.
Mo hinh ndy da gidp nhilu hp dan tang thu nhap
va cupc sd'ng dUpc dn dinh hPn.

v l tinh thich nghi cua mo hinh: theo dinh
hudng cua nganh nong nghiep thi viec xay dUng
mo hinh san xuat torn - lua la rai phu hpp. Viec
tdng kel cung da dypc khang dinh qua
^ l i M l i ^ ' i ' - ".i»*«^v JikvW»~;^ nhilu hpi thao. Qua dd cho tha'y rang,
viec nuoi tom, ke cd con tdm su va
torn cang xanh ludn canh trong rudng
Ida nhieu nam tai ddng bdng song Cdu
Long (DBSCL) cho ket qua toi ca ve
kinh te, xa hpi va mdi tru'dng, trong
do ye'u tdiiidi tritdng la dieu rai quan
trpng. Kel qua nghien cdu da chffng
minh viec trdng Ida tren dai nuoi torn
la bien phap canh tac giup cai tao
moi trffdng rdi tdt. Hai doi tffpng nuoi
CO tac dpng tffpng hd cho nhau co
Md hinh tdm - Ida ben vffng. Anh: Phan Thanh Cudng
tinh chu ky. Day la mo hinh da dffpc

TAP CHI KHOA HOC C A N THO

19



NGHIEN cufu-TRAO BOI
khuyen cao nhilu nam va ngay cang khang dinh
tinh ben vffng cua nd. Con tdm su/cang xanh
nudi trong md hinh nay cd khd nang dam bao
sach benh. Cdn cay Ida trdng sau vy tom, dac
biet la cac gid'ng Ida vffa khdng phen, man vd
Ida mua dia phffPng thich nghi tdt vdi md hinh
nen khong sff dyng thude bao ve thffc vat nhilu
lam cho hat cd chai Iffdng cao va an toan.
San xual cac mo hinh nong nghiep hien nay
cdn dac biet quan tdm chu trpng de'n sff thich
nghi cua md hinh hay he thong canh tdc ddi vdi
bie'n ddi khi hau toan cau. Doi vdi nu'dc ta, trydc
nhffng dien bie'n bdi thffdng cua khi hau anh
hffdng ldn den moi trffdng sd^ng cua con ngffdi.
To chffc Bdo tdn thien nhien Qudc te' tai Viet
Nam (lUCN) da dffa ra mot khung chie^n Iffpc tff
nay den 2010 vdi chd d l tim kiem sff can bang
trong mot the gidi thay ddi nham khac phuc tinh
trang nay. Theo lUCN, vdi bd bien dai 3.260km
va cd hai trong so' nhffng ddng bang Idn nhat
the gidi, Viet Nam la mot trong nhffng quoc gia
tren the' gidi dl bi dnh hffdng nhdl bdi bidn ddi
khi hau. Chi can mffc nffdc bien dang cao Im se
cd kha nang dnh hffdng tdi ddi sdng cua 10,8%
dan sd Viet Nam, nhdl la d ddng bang. Ne'u mffc
nffdc bien ddng cao 5m thi Viet Nam se bi mat
tdi 16% dien tich dai dai; khoang 35% dan sd
va 35% tdng sdn pham qud'c noi se bi de dpa.
Ddy la mot va'n d l cap thidt doi vdi Viet Nam.

Cac tac dpng cua bien ddi khi hdu ban dau cd
the nhdn tha'y dffpc thong qua nhffng thay ddi vl
khi hau theo mua d cac viing miln khdc nhau.
Lu'png mffa va mda mffa cung se thay ddi. Tinh
trang nay anh hffdng nghiem trpng tdi ddi sdng
cua nong dan. Ben canh dd, bie'n ddi khi hau
cung gay tdn hai nhilu hPn doi vdi cdc khu vffc
ddi ngap nffdc, ran san hd, cac he sinh thai quan
trpng khac. Tuy nhien, thach thffc ldn nhdl lai
la khi mffc nu'dc bien ddng len. Dau den la sff
gia tang tinh trang ngap lut trong mua mya bao
do nffdc bien dang len pha vd he thdng de bien,
hd chda nffdc va nhan chim nhffng canh ddng
Ida d vung ddng bang ven bien.... (Bdo dien td
Kinh tedo thi, 8/6/2007).
Nhilu bao cao cua cac nhd khoa hpc cho rang
DBSCL chiu tac ddng cua bien ddi khi hdu nang
nhdt so vdi todn quoc, kha nang xdm nhap man

20

sdu vao ddi lien la dilu khd trdnh khdi. Theo
dy bao cua Vien Nghien cdu phat trien DBSCL,
kha nang cd de'n 2,4 trieu ha bi nydc bien xdm
nhap man, nhilu dien tich chuyen trdng Ida 2
vu/nam se khong the sdn xudi dffpc do nffdc man
trdn vao. Luc do, mo hinh canh tac mdt vu lua,
mot vu tom la thich ffng nhdl. DBSCL cd hPn 1,4
trieu ha dai ngap nffdc do tdc ddng cua xam nhap
man. Con so nay se tang len do qud trinh bie'n

ddi khi hdu, cy the la nydc bien dang, xam nhap
man sdu vdo ddi hIn. Khoanh viing ngpt hoa de
trff ngpt san xuat Ida la dilu khdng tu'dng. Chinh
nhffng ddng nffdc man xam nhap vao rudng liia
da tao dilu kien cho ngffdi ndng ddn nudi torn
va cung chinh hp "phat minh" ra md hinh san
xuat Ida - tdm" (Bdo SGGP, 19/10/2009).
Mo hinh tom - Ida da khang dinh tinh bin
vffng cua nd, ngodi ra gan day trong kl^t hpp
nghien cdu mo hinh thich nghi vdi sff bien ddi khi
hdu todn can, nhilu bdo cdo cua cac nha khoa
hpc con cho rdng mo hinh canh tdc tdm - Ida la
mo hinh nong nghiep thich nghi vdi bil^n ddi khi
hdu. Tai hpi thao phat trien he thong canh tac
Ida - tom cdc tinh ven bien DBSCL td chdc tai
Sdc Trang cudi thang 9 nam 2009, cdc nha khoa
hpc cho rang day la md hinh sdn xudi thich dng
vdi dien bie'n bdi thydng cua bie'n ddi khi hau
va trong dien dan Khuye'n nong @ cong nghe
lan thd 7 - 2009 chuyen d l "sdn xual luan canh
tom - Ida ddng bdng song Cffu Long" tai Dong
Thap ngdy 2/10/2009 cung cd nhilu bao cao dl
cap de'n kha nang thich nghi vdi bien ddi khi
hdu cua mo hinh canh tdc Ida - torn va dl xuat
CO kha nang md rdng dien tich len 200.000 ha
trong nhffng nam tdi.
Mot so'van de can quan tam trong canh tac
mo hinh tom - Ida d DBSCL
Trong sff chuyen ddi chung ve cP ca'u cay
trdng vat nuoi ndng ddn cdc tinh thupc Ban dao

Ca Mau nhff Ca Mau, Sdc Trang, Bac Lieu
trong nhffng nam gan ddy canh tac rai cd hieu
qua dffpc mua thang lpi ldn mo hinh canh tac
1 vu Ida, 1 vu tom. Theo Bao Nong nghiep Viet
Nam: Bay gid nong dan vung ven bien Bdn ddo
Ca Mau xem md hinh liia - tom la cdu canh
chinh de vffc lai kinh te ndng hp. Diem nhan cua
TAP CHI KHOA HOC C A N THO


NGHIEN cufu - TRAO BOI
md hinh Ida - tom la khong chi gidp ngffdi ddn
no cai byng ma con thu lpi nhuan cao tff mot cay
va mot con. Hieu qua kinh te' da ro nhffng viec
phat trien "than to'c" thi yeu to'bin vffng dang
lam dau dau lanh dao dia phffdng.
Do thieu quy hoach, do ndng ddn tff phat chay
theo lpi nhuan va viec md rong quy mo nuoi torn
d at da ddn den hau qua thdi bai d nhilu nPi gan
day can phai quan tam de'n viec quy hoach co
khoa hpc vd chii y vl dac diem ddi dai va moi
trffdng. Quy hoach vung san xual Ida - tom tren
cd sd can cff kel qua xay dffng ban dd dPn vi dai
dai dya vao tieu chuan cua FAO chi nen canh
tdc ddi vdi ddi dai cd tinh thich nghi tdi. Tff do,
quy hoach dien tich ddi mo hinh tdm - Ida tinh
de'n nam 2015 va 2020 la 147.000 ha cho ca
vung DBSCL gdm 8 tinh co khd nang san xua^t
mo hinh torn - Ida la Long An, Tiln Giang, Be^n
Tre, Tra Vinh, Soc Trang, Bac Lieu, Ca Mau va

Kien Giang (Hodng Qudc Tudn, 2009).
Theo ke^ hoach nam 2009, Bac Lieu cd
khodng 18.000 ha Ida - tom nhffng de'n nay chi
rieng huyen Hong Dan nong dan xuong giong
16.200 ha, huyen Phffdc Long con so' nay da la
11.000 ha, Gid Rai 6.000 ha... tren dai nudi tdm.
Lanh dao Phong Nong nghiep huyen Hong Dan
cho biet: "Huyen chi quy hoach 8.000 ha san
xual Ida - tom, nhffng trffdc lpi nhuan ma mo hinh
mang lai thi da cd mdt sd dien dch chuyen torn
ngffdi dan cung chuyen sang mo hinh Ida - torn.
Day la dilu dang mffng nhffng do cung la ndi lo
cua dia phffPng se vd he thd^ng quy hoach. Theo
Sd NN&PTNT Bac Lieu, dien tich Ida tren dai
tom nam 2009 cd kha nang len de'n gan 30.000
ha, vffpt ke' hoach tff 12.000 ha trd len (Bdo
NNVN, 17/10/09).
Ben canh nhffng thdnh tffu dat dffpc cua md
hinh canh tdc Ida - tom, chinh quyln cac huyen
cd mo hinh tom - Ida tinh Bac Lieu, Ca Mau,
Sdc Trang va nhilu tinh DBSCL vdn cdn ban
khoan trffdc sff ty phdt md rong dien tich cua
bd con nong dan do mot sd van dl ldn con tdn
tai can khac phuc trong viec phdt trien mo hinh
nhff sau:
- He thd'ng thuy lpi cho viec nudi tom chffa
that sff hoan chinh, chu ye'u dffa vao he thdng
TAP CHI KHOA HOC CAN THO

song ngoi, kenh, rach tff nhien, phuc vu san

xuat nong nghiep vdi nhiem vu tieu ung, x6
phen, ngan man, giff ngpt la chinh. Sau khi cd
chu trffPng dieu chinh quy hoach san xuat theo
mo hinh Ida - torn thi tff he thd'ng thuy lpi phuc
vu cho trdng Ida la chuyen sang sdn xudt ludn
canh Ida - torn vdi thdi gian qua nhanh, dien tich
qua ldn va yeu cau dau tff qua cao, lam cho he
thdng thuy lpi hien tai khong cdn phu hpp vdi
thffc te', khdng dap ffng dffpc yeu cau cap, thoat
nffdc cho san xual d ca he sinh thdi man, ngpt
vd man - ngpt dan xen. (Trudng Vdn, 2005).
- Dich benh bung phat gay thai thu vd do chai
Iffpng con gidng khong dam bao: theo UBND
tinh Bac Lieu, nam 2008, benh tom bung phdt
manh trong thdng 02 va thdng 3, tap trung chd
ye'u d khu vffc huyen Phydc Long, Hdng Dan,
Dong Hdi va hen tuc phat sinh d nhffng thdng
con lai trong nam; dien tich bi nhilm benh xay
ra d tat cd hinh thde nuoi tom cong nghiep vd
ban cong nghiep, nuoi tom qudng canh cai til^n,
nudi tdm qudng canh cai Ue^n ket hpp va tom - Ida;
tdng dien tich bi thiet hai 22.OOOha (dien tich
thiet hai > 50%: 8.070ha, trong do nuoi cong
nghiep vd bdn cdng nghiep 980ha); doi tffPng
gay hai chu ye'u la benh ddm trang, dau vdng;
tdng dien tich dffpc khac phyc 18.050ha. Nguyen
nhan chinh Id do he thd'ng cung cd'p nydc man
cho cac khu vyc nay chya dat yeu cau, thdi tie^t
nang ndng, cong trinh nudi khdng ddm bdo yeu
cau ky thuat, mdc nydc ao qua tha^p lam cho mdi

tru'dng nuoi bie'n dpng manh, chdi Iffpng tom
giong khong dam bao, mot bd phdn ngffdi ddn
thie'u kien thffc va kinh nghiem nuoi torn..., dan
de'n tdm nudi bi dich benh va bung phdt tren dien
rong. (UBND tinh Bac Lieu, 12/8/09).
- Chay theo lpi nhuan con tom khdng quan
tdm tinh bin vffng cua mo hinh Ida - tdm ddn den
that bai: Khdo sat cua Donna va Tran Thanh Be
(Tran Thanh Be, 2009) cho thd'y rang sau nhffng
thdi bai khi chuyen sang torn chuyen canh do
chay theo lpi nhuan ma bd canh tac Ida, nong
dan cdc huyen My Xuyen vd Gia Rai da trd lai
vdi he thdng Ida - tom (1 vu Ida -i- 1-2 vy torn
sd vdi mat dp thich hpp td 5-7 con/m^) cho thu
nhap cao va bin vffng hPn chi chuyen canh Ida
hoac tom.
21


NGHIEN cufu-TRAO BOI
- Viec chay theo lpi nhuan con tdm da lam
phd vd tinh bin vffng cua md hinh cung nhan
thdy d Soc Trang: Theo sd lieu mdi nhal cua
nganh ndng nghiep Sdc Trang thi nhffng hp nudi
torn sau khi thu hoach vu tdm chinh vu lai tha
ngay tom sd vy 2 dIu bi thiet hai. Trong so'dien
tich tren 4.520 ha, dien tich thiet hai chie'm tdi
2.676 ha (chie'm gan 60% dien tich vu 2). Day
la dilu md ngdnh ndng nghiep lo ngai vd da
khuye'n cao ngydi ddn khong nudi tdm trai vu

tff nhilu nam nay, nhUng gan nhff da trd thdnh
thong le, tom chinh vu co gid thi sau dd vy 2
dien tich se tang manh va... thdi nang. Khong
nhffng dien tich thiet hai ldn md cd cay Ida tren
vung ddi nudi tom cung lai loi hen trydc sdc
hap ddn ve Ipi nhuan cua con tom... Do la chya
ke dl^n viec xudng gid'ng khong ddng loat se
rdi khd khan cho cong tdc phong cho'ng dich
hai, dac biet ray nau. Rieng huyen My Xuyen,
du khd cd khd nang dat 12 ngdn ha Ida Dong
Xudn theo chi tieu phan ddu, nhyng theo dng
Lypng Minh Quyel, PCT UBND huyen thi My
Xuyen se cd gang hodn thanh ke hoach xuong
gid'ng 10 ngdn ha Ida vy ndy de giff vffng Id
dia bdn trpng diem mo hinh tom - Ida cua tinh.
(www.mekongdeIta.com.vn).
Nhi?ng va'n de ky t h u a t can quan t a m
phat trien mo hinh tom - Ida
- Can giff vffng tinh bin vffng hen hoan cua
md hinh tom - Ida, khong chay theo Ipi nhuan
con tom cho du dffpc gid bdn tom qud cao ma
phd bd mo hinh hoac thd tom qud day khong theo
khuye'n cdo mat dp tha thffa, phu hpp.
- Mo hinh canh tac tdm - Ida hien nay le thupc
thdi tiel qud nhilu nen nhffng nam it mffa mffc
dp thiet hai v l dien tich Ida bi mdi trang va so'
dien tich hi thiet hai qua cao.
- Cac huyen d phia Nam Qudc Id 1A tinh Bac
Lieu hien dang nuoi tdm nffdc Ip qudng canh cdi
den tren nIn dai man trung binh, man nhilu,

phen tiem nong (Spl), phen hoat dpng nong
(Sjl), khi thd tdm gid'ng nffdc trong dam cd dp
man Idn hPn 15%o va thie'u nffdc ngpt thi khdng
nen san xudi Ida tren dat nudi tom vi rdi d l gap
rdi ro cao (Hodng Qudc Tudn, 2009).

22

- Can quy hoach vung tdm - Ida can cd ket
qua xay dUng bdn do dPn vi ddi dai va xet sff
thich nghi theo khuye'n cao cua FAO.
- Den dau mua mUa, tranh thu cdc dpt mffa
Idn den hanh bPm tat rffa man. Kinh nghiem cho
thd'y viec rffa man torn nuoi vdn khong bi anh
hffdng. Khi dp man xud'ng thd'p thi giff nffdc d
cdc dpt mffa tiep theo de nuoi tom.
- De'n thdi diem thdng 8 dffPng lich khi nffdc
ngpt ngodi sdng dn dinh, nong dan nen theo doi
dy bdo khi typng thdi del ddn cdc tran mya va
Ue^n hdnh bdm tdt nitdc rda man va ddn hanh
ngam u giong gieo sa ngay.
- Trong trydng hpp xud'ng gid'ng gap phai cac
trdn mya thi cay Ida phdt trien toi, de cham sdc,
It tdn phdn thuoc... ngypc lai ne^u it mya hoac
nang ndng thi cay Ida can cham sdc nhilu hPn.
Luc nay nl^u sau ba ngdy xudng gidng md khong
mya thi tien hdnh bPm tdt nUdc rffa man va cham
soc bdn phan trong vong 10 ngay khong cd mffa
gidp cho cdy Ida vffpt qua thdi del khd khan va
sau dd phyc hdi tdt.

- Chu ddng rda man ngay tff nhffng trdn mffa
ldn dau mda, khi dp man xudng thdp lai dl^p tuc
thd tom nuoi.
- De'n thdi diem xuong gid'ng Ida mat dat
rudng phai dffpc thdo can, phPi khd sau dd lay
nffdc vdo ngam da^t khodng 15 ngay de dat cd
nhffa bun tie'n hdnh sa giong. Giong phdi dffpc
ngam u cd mpng td^t. Sau mot dem xud'ng gid'ng,
mat dat rupng phai dUpc thdo khd de ddn mffa
tie'p tuc rffa man.
- Doi vdi Ida ca'y viec rffa man cung nhff Ida
sa, tuy nhien trffdc khi cay ma can dffpc nhd
gidm 2 dem cd re nhd sau do den hanh cay
(khdng cdy sdu vi cay sau r l ngap dp man trong
ddi anh hffdng phdt trien cay Ida).
- Mda vy tap trung tff thdng 8 de'n cudi thdng
9, doi vdi gieo ma ca'y (Ida mua - Mdt byi do...)
gieo ma tren bd tff dau thdng 6 de'n thdng 7
dffPng lich, tudi ma 45-60 ngay. Tap trung ca'y
tff thang 8 de'n thdng 9 dffdng lich cho gid'ng
Mot bui do va cdc gid'ng Ida mua khdc.
- v l ky thuat canh tac can phd bien vd dp
dung ddng quy trinh rieng cho md hinh san xudi
TAP CHI KHOA HOC CAN THd


NGHIEN cufu-TRAO BOI
tdm - Ida. Trong do ddi vdi Ida mua (Mot byi do
va cac gid'ng khac) can bon lot khodng 80 kg/ha
phdn hffu cP vi sinh, han che phan hda hpc. Cdng

thffc phdn hoa hpc bdn thde cac dpt cho Ida mua
(Kg/ha).
khoang 40 N-30 Pp.-lOKp
- Chd y v l bdo ve thffc vat cho Ida trong da^t
nuoi tdm can sff dyng cdc loai thud'c sinh hpc va
cac loai thuoc dupe khuye'n cdo khong dpc hai
cho tdm, cd nhy sau: Ray nau: Applaud, Actara,
sdu due thdn: Regent, Padan, cdc loai sau Id:
Vertimec, Dipel, benh dao dn: Fuji one, Kasai,
benh ddm van: Rovral, Validamycin...
- v l gid'ng Ida dp dyng trong mo hinh Ida
tdm can chu y dp dung cdc gid'ng da qua nghien
cdu vd khuye'n cdo la cd khd nang chiu man tdt
nhy sau:
+ Nghien cdu cua Trydng Dai hpc Can ThP cd
khuye'n cdo cac gidng Ida sau ddy td ra phu hpp
cho ca hai chdn rupng Ida - tom va Ida chuyen
canh d Gia Rai va My Xuyen trong nam 1997,
1998: MTL 119, MTL 205 va MTL 207. Trong
dd, gid'ng MTL 119 cho nang sual vypt trpi gid'ng
ddi chdng IR 64.
+ Gid'ng AS 996 cho'ng chiu man tdi, cdc
gid'ng ST3, ST5 dypc nong ddn san xudi Ida tom chdp nhan.
+ Tai Bac Lieu vd Ca Mau gidi thieu cdc
gid'ng Mot byi dd, Tep hdnh...
+ Trung tdm Khuyen nong va Khuyl^n ngy
Ca Mau gidi thieu cac gid'ng sau:
• Gid'ng Ida cao sdn ngan ngay nang sudi
cao chdi Iffpng tha'p gieo sa cho vung khd khan,
nhilm man nhilu nhff: Lda lai B-TEl, OM 576,

OM 1490...

• Nhdm gid'ng Ida cao san ngan ngdy cho
nang sual, chai Iffdng cao cho nhffng vdng Ida tom tffpng doi thuan lpi nhff: AS 996, OM 4900,
OM2717, ST5, OM4498...
• Nhdm gid'ng Ida mua dai ngay, nang sual
trung binh, chdi hrpng cao, bd tri san xual d
nhffng vung dieu kien ddi nhiem man it, chdm
man, vung ngap sdu: Mot bui do. Than ndng go'c
tim, Trang trdn, Lun Kien Giang. Ngoai ra bao
cao kinh nghiem cdc xii nudi tom d Ca Mau cdn
khuydn cdo cdc gidng Ida mua nhff: Tep hdnh.
Mot bui do. Than nong gdc tim Trai mdy,
Ndng Qudt... Trong dd Mot bui do muon hPn
mot tuan nhyng nang suat cao hPn.
- v l mat dp thd tdm nhffng nghien cffu cua
cac nha khoa hpc gan ddy di de^n khuye'n cdo
mat dp gia tang de'n tren 10 con/m^ la khong phu
hpp vdi mo hinh Ida tdm, thffdng that bai hdn
va khdng cho thu nhap cao vd bin vffng so vdi
mat dp 5-7 con/m^.
- v l qudn ly dich benh: Thffc hien cong tdc
phdn tich benh tom va ke^t hpp vdi cac thdng tin
v l khi hau, thdi det, chat Iffpng nffdc mat... de
dy bdo, dy dnh, thdng bao kip thdi dich benh
tren tdm nudi tren cdc phydng tien thong dn
dai chdng. Theo doi dien bie'n tinh hinh dich
benh tren tdm nuoi, thong ke dien tich bi thiet
hai, hydng ddn ndng, ngy dan xd ly tom nuoi bi
benh vd khac phyc thiet hai. Phdi hdp vdi Trung

tdm Khuye'n nong - Khuye'n ngy tuyen truyen,
tap hudn cho ngydi nuoi cdc bien phdp ky thuat
nudi, phong tri benh tom, bien phap xff ly tdm
bi thiet hai v.v... •

TAI LIEU THAM KHAO
- Tran Thanh Be (2009). Phat trien ben viJng he thd^ng canh tac lua - tom viing nffdc Id DBSCL: Ket qua nghien ciJu
va van de quan tam. Trang 23-31. Didn dan Khuye'n nong @ cong nghe lan 7-2009 ngay 2/10/09 tai Dong Thap.
- Bao dien tii: Kinh te do thi (08/06/2007). Cach tie'p can de thich u'ng vdi bie'n ddi khi hau.
- Bao SGGP (2009). Mo hinh lua - tom d DBSCL: Thich vlng bien ddi khi hau (19/10/2009).
- Hoang Qudc Tuan (2009). Tom tat thffc trang va dinh hffdng phat trien mo hinh tom (nu'dc Id) - Itia d 8 tinh thuoc
vijng ven bien DBSCL. Trang 3-7. Dien dan Khuye'n nong @ cong nghe Ian 7-2009 ngay 2/10/09 tai Dong Thap.
- Tru'dng Van (24.12.2005). Hau qua ciia chu'dng tnnh Liia - Tom.
nhat ngay
23/10/2007).
- UBND linh Bac Lieu: Quyet dinh sd 738/QD-UBND, ngay 12 thang 8 nam 2009 ve viec ban hanh Ke hoach
phdng trif dich benh torn nudi nam 2009 tren dia ban tinh Bac Lieu.
- www.nongnghiep.vn (2009). Ban dao Ca Mau: Liia - torn tang than tdc. Ngay 17/10/2009.

TAP CHI KHOA HOC C A N THO

23