www.100hanoi.com

Ban Dự án Hà Nội Tơi u

Nhạc sĩ Phú Quang

® HDINVESTMENT.JSC

Đại Lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội

Chịu trách nhiệm: Đinh Tiến Hồng

|

Biên tập: Bùi Quang Tú

|

Hiệu đính: Phạm Văn Hiệp

2010

www.100hanoi.com

1

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Hà Nội ln là một địa danh văn hóa, kinh tế, chính trị của cả nước. Tìm hiểu các thơng
tin về kinh tế, văn hóa, giải trí….của Hà Nội luôn là một nhu cầu thiết yếu của nhiều tầng
lớp nhân dân. Bên cạnh đó, năm 2010 là năm quan trọng, với rất nhiều những dịp lễ kỉ
niệm lớn, ñặc biệt là ñại lễ 1000 năm Thăng Long. Đây là một cột mốc văn hóa, lịch sử
được quan tâm của cả trong và ngồi nước. Đó chính là lí do chúng tơi lựa chọn chủ đề
về Hà Nội ñể ñịnh hướng nội dung cho dự án chuỗi website Hà Nội.
Dự án chuỗi website về Hà Nội mang tên Hà Nội Tơi u được cơng ty CP ĐT Hồng
Đạt triển khai thực hiện từ tháng 2 năm 2010. Với những nỗ lực, tâm huyết và tình yêu
dành cho Hà Nội, các thành viên ban dự án ñã cho ra những sản phẩm văn hóa gây
được ấn tượng với độc giả yêu Hà Nội.
Đại Lễ 1000 năm Thăng Long ñang ñến rất gần, dự án cũng ñang ñi vào giai đoạn gấp
rút hồn thành để hịa chung khơng khí của ngày Đại Lễ.
Dự án là một bức tranh tổng thể, ñi từ những sự kiện gắn với Đại Lễ, cũng như những
góc sâu trong tâm hồn Hà Nội, những nếp sống, những cảm xúc của người Hà Nội.
Bên cạnh việc xây dựng và hoàn thiện chuỗi website về Hà Nội, Ban dự án còn cho ra
mắt những ấn phẩm về Hà Nội. Chúng tơi đã dành nhiều tâm huyết để xây dựng Tủ sách
Hà Nội với những ấn phẩm ñiện tử được tặng miễn phí cho q bạn đọc. Chúng tôi hi
vọng những tâm huyết này sẽ mang lại cho quý bạn ñọc yêu Hà Nội những ñiều thú vị.
Tư liệu chúng tơi sử dụng để thực hiện những ấn phẩm này hồn tồn được sưu tầm và
biên tập từ các nguồn trên Internet nên khơng tránh được những thiếu sót. Một số tư liệu
do lấy ở các nguồn thứ cấp, nên chúng tơi khơng thể trích dẫn nguồn đầy ñủ. Chúng tôi
mong nhận ñược sự thông cảm từ các tác giả.
Xin chân thành cảm ơn và mong nhận ñược những góp ý từ phía bạn đọc!
Ban d án

www.100hanoi.com

2


Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Nhạc sĩ Phú Quang
Nhạc sĩ Phú Quang là một trong số những nhạc sĩ mà tên tuổi của họ gắn liền với những
ca khúc tuyệt vời về Hà Nội. Những bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Phú Quangnhư Em ơi,
Hà Nội Phố, Hà Nội ngày trở về, Mơ về nơi xa lắm và Im Lặng Đêm Hà Nội. Anh cũng ñã
phổ nhạc cho rất nhiều những bài thơ, tạo nên những bài hát ñẹp, mang những ngơn
ngữ đời thường vào âm nhạc của mình rất thành công. Em ơi, Hà Nội phố là một trong
những bài hát như vậy. Bài hát Em ơi, Hà Nội phố bắt ñầu bằng tiếng gọi tha thiết: Em
ơi, Hà Nội phố! Ta cịn em mùi hồng lan, ta cịn em mùi hoa sữa...Ta còn em một màu
xanh thời gian, một chiều phai tóc em bay... Người nghệ sĩ lang thang hi trên phố,
chợt hồng hơn về từ bao giờ...

Âm nhạc Phú Quang có một phong cách rất độc đáo và riêng biệt và chính nét đặc biết
ấy đã khơi dậy ñược cảm xúc của người nghe! Thả mình vào âm nhạc Phú Quang mỗi
người trong chúng ta có thể cảm nhận được cái đẹp và tình u từ chính cuộc sống xung
quanh.
Nhạc sĩ có tâm sự: Lần đầu tiên khi tơi chuyển vào thành phố Hồ Chí Minh, tơi đã nhớ
Hà Nội quay quắt đến nỗi tơi đã phải quay trở lại Hà Thành.. Nhớ lại sự ra ñời của Em
ơi, HÀ Nội phố!, nhạc sĩ nói: Chính vào lúc nỗi nhớ Hà Nội trong tôi trở nên da diết hơn
bao giờ hết thì nhà thơ Phan Vũ có đưa cho tôi một bài thơ về Hà Nội dài một trăm dịng.
Anh Phan Vũ nói với tơi rằng tơi có thể tạo ra một bài hát rất ñẹp từ những ý thơ của

www.100hanoi.com


3

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

anh. Khi nó trở thành một bài hát thì nó khơng cịn giống hồn tồn như bài thơ của anh
Phan Vũ. Mặc dầu vậy anh Phan Vũ ñã nói, âm nhạc ñã làm ñẹp thêm cho thơ của anh.
Nhạc sĩ Phú Quang sinh năm 1949 và viết tác phẩm ba-lát đầu tiên của mình Niềm Tin
cho cello và piano năm 1967 khi nhạc sĩ 18 tuổi. Nhạc sĩ nói mình may mắn hơn nhiều
người khi được học nhạc năm mới 7 tuổi. Nhạc sĩ tốt nghiệp Nhạc viện Hà Nội năm 17
tuổi và sau này trở thành nhạc trưởng chỉ huy giàn hợp xướng, tiếp tục học sáng tác và lí
luận âm nhạc.
Kiến thức âm nhạc của nhạc sĩ, niềm ñam mê âm nhạc và những cố gắng khơng ngừng
nghỉ trong suốt 40 năm qua đã mang lại sự thành cơng cho nhạc sĩ. Để viết được các bài
hát, Phú Quang cũng ñã sáng tác nhiều cho các loại hình am nhạc khác, như nhạc phim
và nhạc kịch, nhạc giao hưởng. Nhạc sĩ cũng ñã cho ra ñời nhiều album bao gồm Cho
một người tình xa, Chuyện bình thường cuối cùng, Về lại phố xưa, Điều giản dị.
Nhạc sĩ Phú Quang nói rằng mỗi lần khi anh trở về thành phố quê hương, trái tim luôn bị
lay ñộng dữ dội khi chứng kiến những giọt nước mắt rơi trên khé mắt những người khán
giả. Với anh, đó là món q, là sự thành cơng lớn nhất dành cho anh
Bài hát Em ơi, Hà Nội phố ñã lột tả được tình u với thủ đơ của nhạc sĩ Phú Quang nhà phê bình âm nhạc Vũ Tự Lân nói. Bài hát có một một giai điệu nhẹ nhàng và trong
sáng, sâu lắng nhưng khơng buồn. Ta cịn em hàng phố cũ rêu phong, và từng mái ngói
xơ nghiêng, nao nao kỉ niệm...: Theo tiến sĩ Vũ Tự Lân, đó chính là cái tâm điểm của bài
hát và chính nó đã tốt lên tình cảm sâu lắng của nhạc sĩ. Đây là một bài hát rất ñẹp về
Hà Nội. Tình u của Phú Quang với từng con đường, góc phố, những hàng cây, ánh

sáng và âm thanh ñặc trưng của Hà Nội.
Hà Nội ñã và ñang thay ñổi rất nhiều từ một thành phố trong chiến tranh sang, trở thành
một nơi trung tâm sinh sống, bn bán, động văn hóa tấp nập. Cuộc sống của người Hà
Nội thay đổi nhanh chóng, tuy nhiên ít nhất trong âm nhạc Phú Quang vẫn cịn có một
Hà Nội tĩnh lặng, nhẹ nhàng và lạng mạn.

www.100hanoi.com

4

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Tự sự của Phú Quang
Từ xưa tới nay trước báo chí tơi chưa bao giờ nói dối, chỉ có điều là tơi đã tiết lộ bao
nhiêu phần trăm sự thật mà thơi.
Vịng xoay cuộc sống
Tơi có thể nhịn cả bữa trưa và bữa tối nhưng không thể làm gì, kể cả hút một điếu thuốc
nếu khơng ăn sáng. Sau đó vui nhất là được ngồi cafe với bạn bè, nhất là với những
người bạn có nghề nghiệp khác mình. Bởi chính ở họ tơi khám phá được nhiều điều mới
lạ. Thí dụ như nhiều doanh nhân mà tâm hồn họ cịn nghệ sĩ hơn nhiều người đang
"hành nghề" nghệ sĩ. Thời gian còn lại của buổi sáng tơi thả mình hồn tồn vào vịng
quay của cuộc "mưu sinh" - Những cuộc hò hẹn làm ăn - những món nợ cơng việc phải
trả - những toan tính cho những ngày "làm ăn" kế tiếp. Mười hai giờ trưa là giờ riêng của
tơi: có thể là một cuộc nhậu nhẹt với bạn bè có thể ăn cơm với vợ con... Có thể và có
thể... Buổi chiều trong căn phịng làm việc của mình, tơi có thể đọc sách, nghe nhạc,

xem phim... hoặc sáng tác trong tâm trạng: không biết mình đang ở đâu? Sài Gịn hay
Hà Nội?
Và cố quay lưng lại với vịng quay điên đảo của "cuộc mưu sinh". Thơng thường buổi tối
nếu có thể tơi ln từ chối các lời mời của bạn bè ñể cố gắng về nhà ăn cơm lấy điểm
với vợ con. Tơi thường ñi ngủ vào giữa ñêm (12h ñến 6h sáng hôm sau). Tơi ngủ ít, đơn

www.100hanoi.com

5

Hà Nội Tơi u


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

giản vì đời sống q ngắn mà lịng ham muốn của tơi thì q nhiều - Đó là một ngày của
tôi. Thời gian sáng tác Bất kỳ mọi nơi và mọi lúc nếu tôi cảm thấy hứng thú. Việc ngồi
trước máy vi tính, chỉ là cơng việc của người thư ký: chép lại những gì đã nghĩ. Tôi cũng
chẳng bao giờ treo trước cửa nhà một biển nhỏ: "Bận sáng tác không tiếp khách". Nếu là
bạn tôi, tơi có thể dành thời gian cho họ bất cứ giờ nào.
Và tình u
Tơi khơng tin người nào đây khơng u mà có thể sáng tác được những tác phẩm đích
thực về tình u. Sự giả dối ln ln được che đậy tinh vi nhưng khơng thể che dấu mãi
được. Tất cả những bài hát về tình u của tơi tất nhiên phải xuất phát từ một tình yêu
thật nhưng nó phải được kết hợp với trí tưởng tượng và ước mơ của người sáng tạo.
Tơi khơng có khả năng viết về những điều tơi khơng xúc động. Bởi vậy với những bài hát
theo ñơn ñặt hàng, khả năng của tơi ln đứng hạng chót. Trước đây tơi cũng nhắm mắt
để có một số tiền vì cuộc mưu sinh, bây giờ có lẽ tơi già nên khó tính, thà đói hơn một

chút để làm được việc mình thích. Bây giờ tơi vẫn viết như đã viết, nhưng tơi chọn thời
điểm phù hợp để trình làng những tác phẩm của mình.

Ngơn ngữ trong ca khúc
Mỗi người có một giọng điệu của riêng mình. Từ nhỏ đến giờ tơi vẫn quan niệm: tơi chỉ
có thể đến với người mình u bằng chính giọng điệu và gương mặt của mình. Khơng
bao giờ tơi nhờ một gã đàn ơng đẹp trai đến hơn hộ người u của mình cho dù cơ ta có

www.100hanoi.com

6

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

thể không chấp nhận tôi. Sáng tác vừa là nghề, vừa ñể chống buồn? Năm 17 tuổi tơi bị
rơi vào nỗi khủng hoảng lớn, và lúc đó, ñể giải quyết ñược bế tắc tôi cần một "lối" để xả
ra và tơi đã tìm thấy được "lối" trong việc sáng tác. Bây giờ tôi hiểu rằng, tôi sẽ gắn bó
với nó suốt cuộc đời cho dù trải qua khơng ít nhọc nhằn đau đớn.
Cịn với mốt
Làm sao khơng thích mốt được cho dù biết rằng nó sẽ đề-mốt. Mốt cho bớt cái xấu và
tơn lên nhiều cái đẹp. Một người ñúng một cho ta cảm giác dễ chịu, cịn q mốt thì
khiến ta tức cười. Dù trạng thái nào cũng đem lại niềm vui. Tơi thích mặc đẹp nhưng hơi
bụi, khơng thích những gì q chải chuốt, q cầu kỳ. Vợ tơi hồn tồn tơn trọng sở thích
cá nhân của tơi. Cịn tơi, đơi khi cũng "can đảm" góp ý đơi lời với vợ. Thú vui lớn nhất?
Từ nhỏ tôi luôn mơ ước: sau kiến thức là sự giàu có để rong chơi khắp nơi, nhìn ngắm,

học hỏi và cảm nhận cuộc ñời. Nhưng cho ñến nay ñiều ñó vẫn chỉ là mơ về nơi xa quá.
Phải chăng, bởi vì tơi là người có lịng ham muốn q ñáng. Sáng tác- mưu sinh - rong
chơi. Cuối cùng "rồi cũng về lại phố xưa, về trong mùa thu bồi hồi làm mưa, lối vắng. Rồi
cũng về lại phố quen, về trong tình yêu dịu dàng". Lời bài hát mới nhất Về lại phố xưa sáng tác trong một buổi chiều mưa ngồi ven sông Hồng uống rượu cùng bạn bè và nhớ

www.100hanoi.com

7

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Nhạc sĩ Phú Quang: Người con của Hà Nội, ngày trở về
Người con của Hà Nội, ngày trở về như thiên sứ đã hồn thành sứ mệnh. Nỗi niềm canh
cánh, ấp ủ từ cõi xưa vọng về "Anh vẫn chờ những ñiều chưa tới. Anh khát khao khát
khao bình n giữa gió gào…" giờ đây đã có một kết thúc có hậu. Ơng cịn mong gì hơn
nữa?!

Chẳng phải vơ tình, Phú Quang được mệnh danh là nhạc sĩ của Hà Nội, bởi ơng đã sáng
tác nhiều bài về Hà Nội và những bài của ơng mang đậm dấu ấn, phong vị Hà thành.
Ông khắc khoải về một Hà Nội êm ñềm nhỏ bé là những câu ca khơng bao giờ cũ.
Người u nhạc, u Hà Nội có thể thấy ngay ñược “phong vị Hà thành” qua những ca
khúc của Phú Quang như “Em ơi Hà Nội Phố”, “Lãng đãng chiều đơng Hà Nội”, “Chiều
phủ Tây Hồ”, “Nỗi nhớ mùa đơng”, “Khúc mùa thu”...
Đó là hương hoa sữa, phố cổ mặc trầm, từng hàng cây góc phố, lác ñác lá thu vàng rơi,
cơn mưa nhỏ chợt ñến mùa hạ…Tất cả, vướng vất mang hơi thở của một Hà Nội xa xưa

quá vãng… Sự cuốn hút kỳ lạ trong giai điệu, câu ca ám ảnh, bạn cũng như tơi có thể
rong ruổi hàng giờ trên từng con phố để say sưa cảm nhận "một Hà Nội ngây ngất nắng,
một Hà Nội run run heo may", hay thơ thẩn nuối tiếc "gió mùa đơng bắc se lịng, chút lá
thu vàng ñã rụng chiều nay cũng bỏ ta ñi"… Còn trong tình u, ơng đã nói hộ tâm trạng
của khơng ít người bằng những lời ca giản dị nhưng cũng thật tinh tế: "Dù mai ngày cách
xa mãi mãi diệu kỳ là tình u chúng ta. Và ta biết một điều thật giản dị. Càng xa em ta
càng thấy yêu em"…

www.100hanoi.com

8

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Hẳn, ñịnh mệnh ñã an bài cho ông, khi sinh ra ñể trở thành nhạc sĩ của Hà Nội. Người
nhạc sĩ rời ñất mẹ vào thành phố mang tên Bác ñể lập nghiệp, nhưng vẫn quay quắt về
nơi mình lớn lên trên phố Khâm Thiên cùng bao kỷ niệm thời thơ ấu.
Ơng trải lịng viết: "Năm nào cũng vậy, cuối thu đầu đơng tơi lại trở về Hà Nội, để nói lời
u thương và tỏ bày nỗi nhớ bằng đêm nhạc của chính mình. Trong tơi, Hà Nội là nỗi
nhớ thiết tha, như một dịng sơng khơng ngừng chảy, lúc êm đềm, lúc lại cồn cào con
sóng. Khơng hiểu sao càng có tuổi tơi càng nhớ nhung những ngày thơ ấu của mình. Hà
Nội ngày tơi cịn bé đẹp và n bình biết bao. Tơi vẫn thường cùng bạn bè chơi thổi búp
lá ña, bắt dế bỏ vào ống bơ và xem chọi dế. Tơi đã lớn lên bằng những kỷ niệm của
thành phố một thời bom ñạn. Thời trai trẻ của tôi thuộc về Hà Nội. Mối tình đầu của tơi
cũng thuộc về Hà Nội. Ấy là người bạn gái trong trẻo thầm lặng dành bánh mỳ luộc cho

tơi mỗi sáng. Rồi chúng tơi đi qua ñời nhau… Rồi phút ngập ngừng ñầu tiên ấy trở thành
kỷ niệm. Và Hà Nội là nơi cất giữ quá khứ dịu dàng của cuộc đời".
"Cuộc đời là dịng sơng chứa ñầy nghịch lý" lời bài hát trong âm nhạc của ơng như đã
vận vào đời ơng. u tha thiết Hà Nội ñến vậy mà Phú Quang ra ñi, chọn Sài Gịn để
sống, để lập nghiệp. Dù sống trong phồn hoa đơ hội, ơng vẫn khơng thể qn vùng đất
nguồn cội, vùng đất của một phần đời có bóng dáng người mẹ hiền, cùng những mối
tình dang dở. Nhạy cảm quá chăng?! Tố chất trong ông luôn là nỗi cô ñơn bẩm sinh ñeo
bám. Người nhạc sĩ ñành nương vào âm nhạc, để thổn thức nỗi lịng.
Hà Nội chính là khơng gian màu mỡ để ơng có thể thỏa thê khóc cười, giăng mắc tình
cảm. Ơng dành viết lời 30% trong số ca khúc của mình. Mảnh đất văn chương khơng đủ
rộng để ơng tải nỗi thiếu hụt mênh mơng, bỗng dưng như cơ duyên, từng ý thơ của thi sĩ
đã gợi lên trong ơng những bản tình ca lãng mạn và sâu lắng. Người nhạc sĩ tài hoa ñã
phù phép ñể biến bài thơ thành lời ca réo rắt có tiếng, có hình, và những tình khúc bất hủ
ra ñời: “Dạ khúc”, “Đâu phải bởi mùa thu”, “Tình khúc 24”, “Dịng sơng khơng trở lại”,
“Mơ về nơi xa lắm”, “Mùa thu và em”…
Tâm hồn ñồng ñiệu của thi sĩ và nhạc sĩ cùng bắt nhịp, họ trở thành tri kỷ trong âm nhạc
và đơi khi cả ngồi đời. Chả thế mà ơng tâm sự, nửa thế kỷ gắn bó với nền âm nhạc
nước nhà, nhưng ơng chỉ có bạn thân trong giới nhà thơ, nhà văn, họa sĩ còn đứng trong
đám đơng nhạc sĩ, ơng cảm thấy mình bơ vơ, lạc lõng… Người nhạc sĩ của những bản
tình ca trong sáng, lãng mạn, có vơ khối nỗi niềm u uất chất chứa trong lòng.
Ngay từ khi còn là cậu bé con ñã bị gán cho cái tội chả lấy gì làm tốt đẹp là kiêu ngạo và
khinh người, để phần ñời sau ñấy là chuỗi ngày "bi kịch về lịng tin" đeo đẳng đến tận

www.100hanoi.com

9

Hà Nội Tơi u



Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

giờ. Để nói với cuộc đời, với chính mình, ơng trải lịng viết những câu tê tái thế này: "17
tuổi. Trong nỗi bức xúc ñến tuyệt vọng của tâm trí, trong sự chao đảo của lịng tin tơi đã
viết tác phẩm âm nhạc khơng lời đầu tiên. Viết ào ào như một gã khùng. Bất chấp những
ñịnh kiến, những ràng buộc của những thói quen hằn lên từ cuộc đời. Tơi viết để vơi đi
những dằn vặt từng ñêm bởi một ñời sống thiếu may mắn và q nhiều éo le". Đó chính
là nhạc phẩm ballats "Niềm tin" viết cho violonxen và piano vào năm 1967. Ngay khi
nhạc phẩm này ra ñời, ñã khẳng ñịnh ñược vị thế của cậu bé Phú Quang trong làng
nhạc.

Phú Quang kể, ngày thơ bé ơng đã khóc dưới sự tàn nhẫn của ñồng loại. "Mày là ñứa
trẻ hư. Mày kiêu ngạo. Mày ích kỷ. Mày sống biệt lập và khơng hịa ñồng. Mày không
ñược ñi ñâu hết…" không chỉ một lần người ta ñã ñổ từng ấy thứ vào ñầu một ñứa trẻ.
Số là, năm 14 tuổi cậu bé Phú Quang viết đơn xin đi nước ngồi học nhạc, tiêu chuẩn ở
trường học có hạn, nhưng nhiều người muốn đi, và người ta ñã gán cho cậu từng ñấy
thứ. Suốt những năm ở trường nhạc, Phú Quang ñã 7 lần “xuất ngoại... hụt” (!?).
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương nhìn thấy cậu học trị có nhiều triển vọng, chả có lý do gì
để cậu phải oan uổng thế, ơng đã đề nghị khơng thể đưa Phú Quang ra xét tuyển, phải
cho đi nước ngồi học nhạc. 10 ngày sau, ơng q đỗi ngạc nhiên khi nhìn thấy cậu bé
đang thơ thẩn ngồi ñường: "Ơ! Tại sao cháu còn ở ñây?". Cậu bé buồn rầu: "Cháu
khơng được đi đâu, bác ạ". Thật ra, lần đó có cơng văn cử Phú Quang đi học nhạc ở
nước ngồi, nhưng ai đó đã giấu cơng văn ñi.
Một lần khác, xảy ra vào lần thứ 6 ñi học nước ngoài hụt. Vào học trường nhạc, Phú
Quang học lớp kèn "cor", thầy giáo dạy kèn gặp cậu học trị bảo: "Phú Quang à, nếu trị
ra nước ngồi học nhạc thầy sẽ rất ủng hộ em". Nhưng, cũng chính người thầy này sau

www.100hanoi.com


10

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

khi biết nếu Phú Quang khơng đi thì mình sẽ được thế vào chỗ đó, nên trong cuộc họp
xét tuyển ñã ñổ bao nhiêu tội xấu xa lên đầu cậu học trị. Hiệu trưởng trường nhạc, nhạc
sĩ Tạ Phước nói với thầy dạy kèn: "Anh đi rồi, ai sẽ dạy kèn thay anh". Thầy giáo dạy kèn
chỉ vào Phú Quang "Đây, cậu này có tài lắm, rất thông minh…". Nghe xong nhạc sĩ Tạ
Phước giận lắm bảo: "Anh đã bảo thằng bé khơng có đủ tư cách đi nước ngồi thì làm
sao thằng bé cịn có thể ñứng trên bục giảng làm thầy ñược"… Sau ñấy, nhạc sĩ Tạ
Phước, gặp Phú Quang an ủi: "Bác biết là cháu chịu nhiều bất cơng, cháu khơng có gì
phải sợ hãi cả. Cháu có thể khơng được đi học nước ngồi, nhưng cháu cứ tin bác đi,
người như cháu dứt khốt sẽ thành cơng...".
Cuộc đời của ơng đến 6 lần bị "tuyên án tử hình" vì căn bệnh ung thư. Đã lâu, những ñốt
xương ở khớp tay, ở lưng của ông trồi lên những cục thịt cứng ngắc. Nó lan ra từng
mảng, bác sĩ xác định ơng bị căn bệnh vô phương cứu chữa. Mãi sau này ông mới biết
bác sĩ đã chẩn đốn nhầm. Cuộc sống khơng n ả, những cơn sóng gồ ghề, những
đoạn lồi khúc khuỷu, người nhạc sĩ đã tựa mình vào người tình âm nhạc, ñể cứu rỗi tâm
hồn xanh xao vì buồn phiền.

www.100hanoi.com

11


Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Nhạc sĩ Phú Quang: “Gã thổ dân” chốn Hà thành
Đùng một cái ơng dứt tình với Hà Nội vào Nam sinh sống, tròn 60 tuổi mới quay về nơi
chơn rau cắt rốn.
Ơng là Phú Quang, người được ca ngợi là “nhạc sĩ của Hà Nội”.
Phú Quang sinh năm 1949, là con út trong gia đình đã bảy ñời sống ở Hà Nội. Năm Phú
Quang ra ñời, mẹ ơng đã 45 tuổi. Sinh thời, cụ là người có trí nhớ tuyệt vời. Phú Quang
kể: “Mẹ tơi thuộc làu những Truyện Kiều, Cung oán ngâm khúc, Lục Vân Tiên và mẹ đọc
thơ rất hay. Tơi cịn nhớ, hồi mới 13 tuổi, tơi làm một câu đối treo ngay trên bàn học:
"Ngõ lầy lội ñường trơ xác pháo/ Nhà hương tàn sàn nát đào rơi". Khẩu khí ấy tơi có là vì
“nhiễm” tính cách mẹ tơi có chứ bố tơi thì khác, vì cho rằng người có khẩu khí như thế
sau này sẽ rất khổ…”.

Phú Quang có một tuổi thơ “khơng được đẹp cho lắm”. Từ nhỏ ơng đã nổi tiếng là tinh
nghịch và hay giễu cợt. Một ñứa trẻ như vậy thường sẽ rất cơ đơn bởi sự thờ ơ, né tránh
của mọi người. Và hẳn nhiên khi một ñứa trẻ vướng vào bi kịch này sẽ nảy sinh những
bức xúc với cuộc ñời, với con người, Phú Quang cũng vậy.
Đến năm 17 tuổi (1967) bằng tác phẩm âm nhạc khơng lời đầu tiên cho violoncen và
piano mang một cái tên như là một dấu hỏi ñầy bức xúc: Niềm tin Phú Quang mới phần
nào giải thốt được bi kịch, nỗi thất vọng và những bức xúc về cuộc sống, về con người
qua âm nhạc.

www.100hanoi.com


12

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Nhạc sĩ Phú Quang
Nói như ngơn ngữ bây giờ, tuy gốc gác xa xôi chỉ là “người Hà Nội 2” (Sơn Tây – Hà Tây
cũ), nhưng Phú Quang, bằng âm nhạc ñã dành gần như hầu hết tình yêu, tuổi trẻ của
mình cho Hà Nội.
Thời trai trẻ của Phú Quang thuộc về Hà Nội. Mối tình đầu của ông cũng thuộc về Hà
Nội. Và những bài hát luôn hướng về Hà Nội… Nhưng nếu chỉ vin vào những thứ ấy ñể
bảo rằng Phú Quang là người yêu Hà Nội nhất, suy ra Phú Quang cũng là người u
q hương nhất thì chưa đủ. Phú Quang cịn là một “gã thổ dân” của Hà Thành.
“Gã thổ dân” ấy, buổi sáng ñi chơi, la cà quán xá, tụ tập bạn bè tán gẫu, cịn buổi chiều
và buổi tối chính là lúc ơng quay về với ngơi nhà của mình, bày ra tất cả những gì đã thu
lượm được của Hà Nội trong ngày để đưa vào âm nhạc. Đó là tất cả những gì thuộc về
Hà Nội. Nào là một Hà Nội ngây ngất nắng, một Hà Nội run run heo may, một Hà Nội
ñêm cuối mùa thu trăng lạnh mờ sương, một Hà Nội với rất nhiều sinh linh mồ cơi trong
cây bàng mồ cơi mùa đơng, nóc phố mồ cơi mùa đơng, mảnh trăng mồ cơi mùa đơng…
Năm 1985, Phú Quang rời Hà vào Sài Gịn. Giờ đây, sau hơn 20 năm xa q, “dịng
sơng đã trở lại” và ngộ ra nhiều ñiều. Hà Nội hay Sài Gòn suy cho cùng cùng chỉ là tên
hai thành phố mà Phú Quang đã từng sống. Khơng thể nói Phú Quang yêu Hà Nội hơn
hay Sài Gòn hơn, mà mỗi thành phố ơng u một kiểu, và thể hiện tình u của mình với
thành phố đó bằng những cách khác nhau mà thôi.

www.100hanoi.com


13

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Hà Nội với Phú Quang như một cơ gái mang vẻ đẹp mộc, chân phương và ln đầy bí
ẩn. Ơng đã phải lịng cơ gái, phải lịng từng chi tiết trên thân thể nàng và chỉ có thể mang
theo nàng bằng nỗi nhớ, nỗi ám ảnh và thậm chí là cả sự ân hận. Ơng buồn nhiều
nhưng cố giấu niềm riêng sâu tận đáy lịng. Phú Quang bảo: Giống như đơi tình nhân
u nhau, khi người ta úp mặt vào nhau rất nồng nàn, say ñắm ñến khơng thể nghĩ được
gì về nhau nữa, dù chỉ là những ñiều rất nhỏ như một ánh mắt, một nụ cười, một dáng
ñi… Chỉ khi dứt khỏi nhau rồi mới có thể nhận ra từng điều nhỏ bé ấy sống ñộng, sâu
sắc hơn”.
Nhưng chỉ có Hà Nội của cũ xưa mới là như thế trong Phú Quang. Còn Hà Nội của Phú
Quang ngày trở về này cũng như bao thành phố khác, tràn ngập ñồ ăn nhanh, nhan
nhản càphê, san sát nhà nghỉ, khách sạn với những mối tình thống chốc…
Quy luật của cuộc sống là ln ln vận động, nhưng nỗi nhớ thì với ai cũng vậy, “mn
đời vẫn thế”, nhất là người đang u, ln sống trong tình u thì sẽ ln “mê man trong
nỗi đớn đau” nhưng cũng suốt đời “khơng thể ra ngồi nỗi nhớ”, chỉ như “con thuyền”
mắc cạn trong những giấc mơ. Vậy nên, đơi khi nỗi nhớ chính là một nỗi dằn vặt của con
người hay hồi niệm.
Ngày cịn ở Sài Gịn, đã khơng ít lần Phú Quang đóng kín cửa phịng, bật máy lạnh cho
rét run người để được “ru lịng mình”, ñể “vờ như mùa ñông ñã về” bằng cái lạnh nhân
tạo chỉ vì nhớ và thèm mùa đơng Hà Nội. Và một ca khúc khơng có bất kỳ một ca từ nào
dính đến hai chữ Hà Nội nhưng khi cất lên ai cũng biết những ca từ ấy ngồn ngộn những

hình ảnh về Hà Nội, chất chứa một tình yêu Hà Nội: Dường như ai đi ngang cửa/ Gió
mùa đơng bắc se lịng/ Chiếc lá thu vàng đã rụng/ Chiều nay cũng bỏ ta đi (Nỗi nhớ mùa
đơng).
So với sự phát triển của Hà Nội thì nhạc Phú Quang thiếu ñi hơi thở của ñời sống
ñương ñại. Nhạc của ông cứ đắm đuối trong hồi niệm về những ngày đã qua. Nhưng
đó là một cái tạng riêng của ơng rồi.
Tình yêu của Phú Quang dành cho Hà Nội là tình cảm tự nhiên của con người. Có người
hỏi Phú Quang: Hà Nội có gì đặc biệt, bản thân ơng có gì đặc biệt mà “hai người u
nhau” đến thế? Phú Quang trả lời: Tơi u Hà Nội vì hai điều. Thứ nhất, Hà Nội là quê
hương tôi. Tôi là một phần của Hà Nội, nên lẽ ñương nhiên như bao người có q khác,
tơi cũng thiên vị với Hà Nội. Thứ nữa, tôi là một thổ dân của Hà Nội chứ khơng phải là
một lữ khách thích ồn ào thường vội vàng lướt qua rồi khơng ngối đầu nhìn lại, với
những nhủ thầm “phố nhỏ, đường nhỏ, có gì hấp dẫn đâu”… Vì tơi quan sát Hà Nội

www.100hanoi.com

14

Hà Nội Tơi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

ñược kỹ hơn, hiểu Hà Nội tỉ mỉ hơn người khác, và bởi thế mà yêu say đắm. Cái đặc biệt
của tơi là khơng có gì đặc biệt cả.
Và, ở đâu cũng thế, có người tốt, người xấu, có người hào hoa và tài năng hoặc người
ngẩn ngơ, kém cỏi chứ khơng riêng gì Hà Nội. Người Hà Nội ñược cho là hào hoa
nhưng cái hào hoa theo Phú Quang khơng có gì là ghê gớm, chưa chắc đã là nhất…

Phú Quang phân tích: “Ngày xưa tơi ñọc Đỏ và ñen (Le Rouge et le Noir) - tiểu thuyết
đầu tiên của Stendhal có một đoạn tựa thế này: Paris có thể sinh ra những con người
thanh lịch, hào hoa nhưng tỉnh lẻ thì có thể sinh ra những người có cá tính. Người Hà
Nội nói chung có thể rất dễ thương, nho nhã, dĩ hòa vi quý nhưng khơng phải người có
cá tính mạnh, quyết liệt như người Sài Gòn. Người Sài Gòn cho thấy một yếu tố rất quan
trọng: sự thật lịng, thẳng tính. Họ có thể la lối chửi thề ầm lên nhưng khi xong thì quên
ngay. Điều này giúp cho người ta dễ sống với nhau, khơng phải thủ thế, phải suy đốn
về nhau như nhiều người nơi khác…”
Phú Quang sẽ suốt ñời như thế?- Con người thì nhiệt tình, sơi nổi và hài hước, cịn âm
nhạc lại là sự tĩnh lặng đầy suy tư, khắc khoải. Trong đời thực, Phú Quang có thể nói
thẳng về cái xấu xa, cái bỉ ổi nhưng lại khơng nghĩ cuộc đời chỉ tồn những cái xấu xa ấy
mà cùng với nó cịn có rất nhiều cái đẹp. Quan trọng là mỗi người có biết cảm nhận cái
đẹp cho riêng mình hay khơng mà thơi.
Phú Quang đã nhận ra cái ñẹp của Hà Nội, cái ñẹp của cuộc ñời, cái ñẹp cho riêng mình
là trở về bên Hà Nội, bên “dịng sơng Hồng”. Ơng thu lượm được gì trong quãng ngày
dài “thiếu quê hương”, mang về ñất mẹ được những gì thì bản thân ơng là người rõ nhất.
Chỉ biết rằng, sau khi trở về với Hà Nội, ơng đang chuẩn bị trình làng hai Album mới
toanh. Album thứ nhất gồm tồn nhạc khơng lời. Album thứ hai gồm 10 bài hát do 5 ca sĩ
hát hay nhất nhạc Phú Quang- theo cách nghĩ của ông- thể hiện.
Nhưng, giữa bộn bề dự án, dự ñịnh ấy, người ta vẫn thấy ơng, buổi sáng đi chơi, la cà
qn xá, tụ tập bạn bè tán gẫu … Tối, ông quay về bên vợ con, bày ra tất cả những gì ñã
thu lượm ñược trong ngày ñể ñưa vào âm nhạc. Chỉ có điều, giờ đây ơng ung dung viết
về Hà Nội mà khơng cần “bật máy lạnh đến run người” nữa…

www.100hanoi.com

15

Hà Nội Tôi yêu



Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Nhạc sĩ Phú Quang: Tôi hướng về Hà Nội theo cách của mình
Trở về Hà Nội sau một tháng vừa biểu diễn, vừa du lịch tại mấy nước châu Âu, nhạc sĩ
Phú Quang vẫn kịp cho ra mắt khán giả thủ đơ hai đêm nhạc diễn ra hơm nay (19-2) và
20-2-2010 tại Nhà hát lớn.

Chương trình mang tên một bài hát cũ: Dịng sơng khơng trở lại. Cũ vậy nhưng đích thị là
Phú Quang. “Sau bao năm tháng lang thang khi Sài Gòn, khi Hà Nội, giờ tơi về”, ơng tâm
sự. Về có nghĩa là ở lại hẳn, trong một căn nhà mới xây trên mạn hồ Tây để sáng sáng
chiều chiều có thể lên sân thượng dõi mắt ra xa nhìn nhà cửa, nước non...
* Nhạc Phú Quang ñã ñược hát ở ñâu trong chuyến ñi châu Âu vừa rồi?

www.100hanoi.com

16

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

- Đồn chúng tơi gồm sáu người: hai ca sĩ, hai nhạc
công, một tôi và một bà xã. Thời gian biểu diễn chủ yếu ở Chương trình “Dịng sơng
Đức và CH Czech, nơi cộng đồng người Việt khá đơng. khơng trở lại” mang đến cho

Sau đó tơi ñi một số nước châu Âu ñể du lịch: Ý, Pháp và khán thính giả gần 30 ca
Tây Ban Nha theo lời mời của ban tổ chức.
khúc ñã gắn với tên tuổi Phú
Quang
* Trước khi đi châu Âu, ơng đã làm bộ đĩa CD mang tên
Gửi một tình u với giá bán cực đắt, có phải việc phát
hành đĩa nằm trong chương trình của chuyến đi?
- Phú Quang làm đĩa ñể bán cho những người yêu nhạc
Phú Quang, tôi ñi biểu diễn cũng cho những người yêu
nhạc Phú Quang nghe. Lúc đầu tơi chỉ định mang theo
một ít đĩa nhưng một số bạn bè ở nước ngồi bảo có
nhiều người muốn mua, nên tơi đã mang theo vài trăm

như:

Dịng

sơng

khơng trở lại, Em ơi Hà Nội
phố, Im lặng ñêm Hà Nội,
Lãng ñãng chiều ñông Hà
Nội, Hà Nội ngày trở về,
Điều giản dị, Biển nỗi nhớ và
em... Tham gia biểu diễn có
các ca sĩ: Hồng Nhung, Mỹ
Tâm,

Tùng


Dương,

Tấn

Minh, nhóm Cỏ Lạ... cùng

đĩa và bán hết.

gần 100 nghệ sĩ khác.
* Người Việt ở nước ngồi khi gặp Phú Quang họ nói gì?
- Có người bảo “Tôi nghe nhạc Phú Quang xong chỉ muốn quẳng hết cơng việc để về
nhà”. Điều ấy cũng đúng thơi, vì nhạc của tơi đều được viết từ nỗi nhớ Hà Nội của mình.
* Dường như ơng khơng ngần ngại khi nói chuyện mua bán, giá đắt - rẻ của tác phẩm?
- Khi một sản phẩm được rao bán thì đó chính là hàng hóa. Sao lại phải ngại ngần khi
nói đến chuyện bán sản phẩm? Tơi cho rằng giá bán cũng là một cách khẳng ñịnh chất
lượng sản phẩm. Một sản phẩm tốt ñương nhiên phải bán với giá cao. Với lại, cả đời tơi
chỉ làm được tí nhạc (khoảng 200 bài hát và nhạc không lời), cũng chẳng biết làm gì
ngồi làm nhạc, vậy phải coi đó là cách duy nhất để tồn tại thơi.
* Có phải vì chất lượng như ơng nói mà giá thành đĩa hoặc vé xem các chương trình đều
đắt gấp mười lần các sản phẩm âm nhạc khác?
- Lý do rất dễ hiểu thơi, tơi làm đĩa khi các tổ chức đĩa lậu hồnh hành khắp nơi. Tơi tơn
trọng khán thính giả của mình nên khi cho ra một sản phẩm âm nhạc ñều ñược ñầu tư
kỹ lưỡng từ vỏ ñĩa tới ruột. Hơn nữa, tơi thấy làm đĩa đắt như thế người ta khơng thể làm
lậu. Vì thế đơi khi giá sản phẩm của tôi cao hơn một số sản phẩm khác cũng là lẽ
thường.

www.100hanoi.com

17


Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

* Nhưng có người nói “lão Phú Quang” cứ hoắng lên thế thơi, vì có đại gia bao cho cả
chứ âm nhạc ñắt thế ai nghe?
- Lâu nay tơi khơng cịn quan tâm đến những lời thị phi. Cũng có người nói với tơi ơng
làm khéo thật đấy, nhưng nếu chỉ là chữ “khéo” thì tơi chỉ khéo được một lần thơi, sao
khéo được đến cả 20 lần? Có người lại nói tơi chỉ chú trọng đến cái vỏ, nhưng nếu chỉ có
cái vỏ đẹp mà chẳng có cái bánh ngon thì người ta cũng chỉ ăn một lần, ai ăn mãi? Cũng
có người hỏi sao lần nào phát hành đĩa cũng có nhiều bài cũ thế?

Một tác phẩm âm nhạc sao nói là cũ và mới? Cũ nhưng vẫn có người nghe, có nghĩa là
những đĩa cũ vẫn chưa ñáp ứng ñược hết. Sản phẩm mới in 5.000 bản từ tháng 11-2009
ñến giờ bán ñược hơn 4.000 rồi, như vậy khán thính giả vẫn thích dù nó có giá tới
400.000 đồng.
* Thế cịn những người u nhạc Phú Quang nhưng khơng có đủ tiền?
- Thì tơi đã có những chương trình miễn phí cho sinh viên. Miễn phí hồn tồn, cịn
những người nghèo khơng phải là sinh viên thì họ có thể nghe nhạc Phú Quang trên tivi,
ở đó tơi khơng lấy tiền bản quyền tác giả âm nhạc. Giá như thế là rẻ nhất rồi cịn gì.
* Ơng khơng lấy tiền tác quyền âm nhạc cho mình nhưng cịn những nhà thơ mà ơng đã
phổ nhạc, họ muốn lấy thì sao?

www.100hanoi.com

18


Hà Nội Tơi u


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

- Tôi tự trả cho họ. Bởi ñến giờ Trung tâm Bảo hộ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam vẫn
chưa trả tiền bản quyền cho các tác giả thơ mà tơi đã tự trả cho họ từ năm 2000. Mỗi lần
phát hành ñĩa hoặc làm chương trình tơi đều trả tiền đầy đủ. Dù chỉ bốn hoặc tám từ
ñược sử dụng trong bài cũng vẫn trả ñều 500.000 ñồng kèm một bộ ñĩa. Tôi trân trọng
những nhà thơ, bởi họ khiến tơi có cảm xúc mà phổ nhạc.
* Ví dụ bài thơ nào chỉ sử dụng tám từ?
- Bài Hà Nội ngày trở về, tơi có sử dụng tám từ của anh Dỗn Thanh Tùng đó là “vội vã
trở về, vội vã ra ñi”, cứ một lần ra CD là một lần tôi trả nhuận bút cho anh ấy. Có lần tơi
đến trả nhuận bút cho anh ấy, anh ấy bảo 'Quang ñừng làm thế, em trả anh nhiều rồi'...
* Chương trình lần này có đề “hướng tới ñại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội”,
“hướng” ở đây là thế nào?
- Tơi là người Hà Nội, cả thời tuổi trẻ tươi đẹp của tơi ñều gắn bó với Hà Nội nên có rất
nhiều ký ức về Hà Nội. Năm nay Hà Nội tròn 1.000 tuổi, tự bản thân tôi cũng muốn
hướng về Hà Nội theo cách của tơi là dâng tặng món q nhỏ nhoi của mình.

www.100hanoi.com

19

Hà Nội Tơi u


Nhạc sĩ Phú Quang


www.100hanoi.com

Nhạc sỹ Phú Quang: Sẽ sống trong một ngõ vắng n bình…
“Mai này, khi khơng cịn lang thang được nữa, tơi sẽ về với Hà Nội, sống trong một ngõ
vắng n bình nào đó đến cuối đời”, Phú Quang tâm sự.
Xấp xỉ bước vào cái tuổi sáu mươi, nhưng trơng Phú Quang vẫn cịn rất phong độ khác
xa với hình ảnh người nghệ sĩ “lang lang hồi trên phố, chẳng nhớ nỗi một con ñường”
như trong một ca khúc của anh…
“Em ơi Hà Nội phố”…
Không biết tự lúc nào, nhạc Phú Quang được xem như tiếng lịng của người Hà Nội. Ai
u Hà Nội thì khơng thể khơng biết đến: Em ơi Hà Nội phố, Tơi muốn mang Hồ Gươm
ñi… Anh bảo rằng những sáng tác của anh thường đến từ cảm xúc nên chẳng nơi đâu
có thể mang ñến cảm xúc cho anh nhiều như Hà Nội.

Có q nhiều lý do để trái tim Phú Quang hướng về Hà Nội dù hơn hai chục năm qua
anh là cơng dân chính thức của đất Sài thành. Những ngày thơ ấu, thời trai trẻ và mối
tình đầu của Phú Quang đều thuộc về Hà Nội. Có thể xem Hà Nội là nơi cất giấu những
quá khứ dịu dàng nhất trong anh, chẳng trách sao Phú Quang lại yêu Hà Nội đến nao
lịng trong những sáng tác của mình. Năm nào anh cũng có những chuyến ngược xi

www.100hanoi.com

20

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang


www.100hanoi.com

về thăm Hà Nội, nhất là mỗi độ cuối thu. Về để giải quyết cơng việc thì ít mà về ñể “giải
quyết” nỗi nhớ Hà Nội quắt quay thì nhiều.
“Trên đất Sài Gịn, tơi đã sống và lập nghiệp, thành phố này mang đến cho tơi nhiều thứ:
sự nghiệp, bạn bè, con cái… nhưng mỗi lần nghĩ ñến Hà Nội, tôi lại bồi hồi nhớ thương
da diết. Như một đứa trẻ tìm về với mẹ, tơi thường về thăm Hà Nội khi thấy lòng xác xơ,
mệt mỏi. Mà về Hà Nội bao nhiêu lần đi nữa tơi cũng khơng bao giờ thấy đủ. Ước gì tơi
có thể mang Hà Nội bên mình! Mai này, khi khơng cịn lang thang được nữa, tơi sẽ về
với Hà Nội, sống trong một ngõ vắng n bình nào đó đến cuối ñời”, Phú Quang tâm sự.
Yêu văn hơn yêu nhạc
Sáng tác từ năm 17 tuổi với tác phẩm ñầu tiên là bản giao hưởng “Niềm tin”. Tác phẩm
này ra ñời trong một lần Phú Quang bị… mất niềm tin vào cuộc sống, anh nhận ra rằng,
cuộc đời có cả những tốt ñẹp lẫn xấu xa nhưng có niềm tin sẽ vượt lên tất cả.
Sự thật thì Phú Quang cịn u văn hơn cả yêu nhạc, anh từng tốt nghiệp ĐH Tổng hợp
Văn. Dễ dàng nhận ra ñiều này bởi những sáng tác của anh thường rất ñẹp về mặt ca
từ, kể cả những bài thơ anh chọn phổ nhạc. Anh ñã ñem thơ vào nhạc, tạo thành một
khối hoà quyện giữa nhạc và thơ, giữa ca từ và cảm xúc.
Theo Phú Quang, việc phổ nhạc cho một bài thơ rất khó, nó địi hỏi người nhạc sĩ phải
có sự đồng cảm gần như là một với nhà thơ. Hơn nữa, ca từ và lời thơ là hai khái niệm
hoàn toàn khác nhau nên phải chỉnh sửa, cải biên nhiều, rất ít khi giữ được ngun tác.
Nếu nắm bắt được nó “hồn thơ” nhạc sĩ mới có thể làm nên một bài hát hay. Ca khúc Hà
Nội ngày trở về là một ví dụ, chỉ cần tám chữ “vội vã trở về, vội vã ra đi” của nhà thơ
Dzỗn Thanh Tùng, đã gợi cảm hứng ñể Phú Quang viết thành một tuyệt khúc về Hà
Nội.
Anh vui vì những ca khúc của mình không phải chỉ gắn liền với tên tuổi của duy nhất một
ca sĩ nào đó. Anh cho biết những sáng tác của mình trước hết là dành cho bản thân, cịn
ca sĩ, cảm nhận theo kiểu nào thì hát theo kiểu đó. Cũng vì lẽ đó mà nhạc Phú Quang
đến với công chúng từ rất nhiều giọng hát, ở nhiều thế hệ, ở mọi miền ñất nước như: Lê
Dung, Quang Lý, Cẩm Vân, Ngọc Tân, Trọng Tấn, Hồng Nhung, Thanh Lam…


www.100hanoi.com

21

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Nhạc sĩ Phú Quang: Tuổi 60... và một người vợ trẻ
Tuổi 60 của ơng được đánh dấu ấn tượng bằng việc phát hành đĩa nhạc "6.0", chương
trình "Về lại phố xưa" và... một người vợ trẻ.
Phú Quang bây giờ khơng để tóc bạc giống như dạo trước nữa. Ơng cũng khơng nhuộm
đen giống lúc cần may mắn để làm ăn (như lời thầy bói phán). Tóc ơng có màu hung
hung vàng. Và khn mặt thì tràn đầy niềm vui...

Ngồi ñốt thuốc liên tục trong quán cà phê, trò chuyện trong phút giải lao giữa giờ tập
luyện chương trình với ca sĩ, vẫn là một Phú Quang thơng minh, sắc sảo ai cũng biết.
Nhưng dường như những tâm sự của người nhạc sĩ tuổi 60 khi "ngó nghiêng" lại đời
mình thì đã khác xưa rất nhiều...
Gần nửa thế kỷ làm âm nhạc, Phú Quang viết về những người ñàn bà ở lại hoặc ñi qua
ñời ông trong hàng trăm ca khúc. Gần như mỗi bài tình ca của ơng đều có bóng dáng
một giai nhân nào đó. Ơng nói: "Những người đẹp cứ lướt qua tác phẩm của tơi và chỉ
có cơng chúng là được cái lợi chiêm ngưỡng họ". Chứ cịn với riêng ơng, u được một
người ñẹp nào ñó là quá khó. Là bởi dường như ông lúc nào cũng tỉnh táo, thông minh
quá mức cần thiết. Ai ñã nghĩ nghệ sĩ là người nhiều ảo tưởng thì điều này chẳng hề
đúng với Phú Quang.

Ơng quan niệm: "Đối với nhiều nghệ sĩ, tác phẩm chính là ước mơ và hồi bão của họ,
cịn với tơi, tác phẩm là hiện thực buồn vui hay dở". Mà hiện thực cuộc đời thì q độc
giả biết đấy, nó khơng khi nào phủ một màn sương mờ ảo. Nó phơi bày cái đẹp và cả
những cái khốc liệt.

www.100hanoi.com

22

Hà Nội Tơi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Phú Quang là kiểu nhạc sĩ luôn sáng tạo trong tâm thế nhìn thẳng ấy. Ơng có cái gì gần
với một người viết văn xi. Dù cho rất nhiều khán giả thừa nhận rằng, họ ñến với nhạc
Phú Quang trong lúc lòng nhiều buồn phiền và cần một sự an ủi nhẹ nhàng như một bàn
tay vỗ về âu yếm thì Phú Quang vẫn quả quyết ơng khơng định dẫn dụ họ tới những giấc
mơ mà họ ñang muốn tới ñể vượt qua tâm trạng ñau khổ của mình. Ơng ln muốn chỉ
cho họ thấy, rằng chạy trốn nỗi cơ đơn hay khổ đau trên cõi đời này là vơ vọng. Chúng ta
hãy nhìn thẳng và nhìn sâu vào nó. Chỉ có cách đối diện ấy chúng ta mới đạt tới chính
mình.
Phú Quang nói, vì điều đó, ơng ít khi nhìn những mối quan hệ trong giới nghệ thuật theo
kiểu lãng mạn. Và ơng cũng chẳng có khả năng u được một ai đó nếu biết chắc người
ta khơng u mình. Ơng khơng tưởng tượng được vì sao người ta có thể tự tử chỉ vì một
người chả hề quan tâm đến mình. Những lời như vậy khiến bạn đọc có quyền hồi nghi
Phú Quang chưa từng có một tình u lớn trong đời. Hoặc ơng tỉnh táo đến độ những
đam mê khơng bao giờ đủ sức cuốn ơng đi.

Phú Quang lý luận: "Thực ra chưa bao giờ tơi ngừng tin tưởng là tình u và hạnh phúc
là có thật trên đời. Tơi cũng đủ trải nghiệm để hiểu rằng khơng có gì tuyệt vời hơn tình
u. Nhưng tơi lại nghĩ tình u và hạnh phúc nó giống như con chim, ñến ñậu trên vai ta
một vài lần trong ñời ñã là may mắn lắm. Chúng ta đừng hy vọng có thể cầm nắm hay sở
hữu tình u. Một khi anh sở hữu được nó rồi, có thể nó sẽ chết".

Phú Quang cùng cơ vợ trẻ và con gái nhỏ

www.100hanoi.com

23

Hà Nội Tôi yêu


Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Khái niệm siêu hình tình yêu ấy khiến Phú Quang cứ lang thang trên ñường dài, sau
những ñổ vỡ của cuộc hôn nhân ñầu tiên, vào tuổi 60 ơng mới lại thấy con chim tình u
về đậu trên vai mình. Người đàn bà trẻ trung kém ơng ñến hơn hai chục tuổi ấy có thể
chưa hề lướt qua ca khúc của ơng, nhưng sự thật thì đã ở lại trong ngơi nhà của ơng,
trong trái tim ơng.
"Đó là một người phụ nữ bình thường như nhiều phụ nữ khác. Nhưng cơ ấy u được
tơi, đấy là điều khác biệt. Bạn biết đấy, chả có một nghệ sĩ nào mà khơng có một "kẻ dở
hơi" trong chính mình. Người ñàn bà nào yêu ñược một người nghệ sĩ có nghĩa là họ
phải có khả năng yêu và chấp nhận ñược con người dở hơi ấy".
Mừng cho Phú Quang từ nay đã có một chốn để đi về. Nhưng khơng hiểu sao ngay cả
lúc ơng hùng biện, rằng tình u là có thật, tơi vẫn thấy cảm giác tâm trạng của ơng đầy

hồi nghi. Ơng cứ châm thuốc, nhả khói và đơi tay như cố giấu đi nỗi cơ ñơn thường trực
trong lòng. Rồi, như thể chẳng buồn giấu giếm nữa, ơng nói: "Xét đến cùng, khơng một
kẻ sáng tạo nào là khơng cơ đơn cả. Nó như là một phẩm tính truyền kiếp ấy. Nó đeo
bám và bủa vây, chả khi nào mình chạy khỏi nó được. Nên ñừng chờ ñợi một ai ñó ñến
và có thể lấp đầy những khoảng trống vơ hình ấy trong lịng mình. Họ làm đầy một góc
nào đó thơi cũng đã là q nhiều rồi. Nếu mình muốn họ gánh nỗi cơ ñơn của mình sẽ là
quá sức. Nghệ sĩ, anh hãy tự mang vác nỗi cơ đơn định mệnh của anh, như mang vác
cây thánh giá trên vai mình".
Nhưng, có một người ñàn bà duy nhất trong ñời cho Phú Quang tình u mà ơng khơng
hề hồi nghi, đó là Mẹ. Dù ơng thừa nhận, cho đến giờ phút này ơng mới chỉ có hai bài
hát viết về người mẹ thân u. Trong đêm nhạc kỷ niệm tuổi 60 của mình, ông trình làng
ca khúc thứ 2 viết về mẹ, cũng là ca khúc mới nhất của ơng. Ơng cũng tự mình xuất hiện
trên sân khấu như một ca sĩ, mà ñúng hơn là như một ñứa con nay ñã bước qua tuổi "tri
thiên mệnh" để nói lời tưởng nhớ mẹ.
"Những câu thơ của nhà thơ Hồng Thanh Quang cứ "đóng đinh" trong đầu óc tơi ngay
từ lần đọc đầu tiên: "Người ñàn bà ñầu tiên/ Người ñàn bà sau cuối/ Khơng bao giờ phản
bội...". Có lẽ tất cả trong chúng ta chỉ có thể được bình n, khơng bao giờ phải hồi
nghi trong tình u của người đàn bà đã mang nặng đẻ đau sinh ra mình. Vì sao những
người ñàn ông sau khi ñã "mỏi cánh phiêu du" lại cứ quay về tìm bóng dáng mẹ? Bài thơ
"Mẹ" của Hồng Thanh Quang đã cho tơi câu trả lời xác ñáng. Và tôi viết ca khúc "Mẹ"
trong ngập tràn nỗi xúc ñộng của một ñứa con nay ñã ở tuổi 60 với quá nhiều vết thương
mà ñể trưởng thành trong đời sống mình đã phải trả giá"…

www.100hanoi.com

24

Hà Nội Tơi u



Nhạc sĩ Phú Quang

www.100hanoi.com

Tơi mất mẹ năm tơi ngồi 30 tuổi và nhận ra một ñiều sâu sắc rằng ngày nào mẹ cịn
sống thì những đứa con dù lớn đến ñâu vẫn chỉ là một ñứa trẻ. Ngay cả khi tơi đã được
thiên hạ quen tên biết mặt rồi, đã ñược ăn cơm gà cá gỏi rồi thì khi về nhà với mẹ, nỗi lo
ñầu tiên của bà vẫn là sợ tơi bị đói, khơng được ăn ngon. Nồi cơm mẹ nấu bao giờ phần
trên cùng mẹ cũng gạt ra, lấy phần dưới cho tôi ăn. Miếng nào ngon mẹ cũng dành gắp
cho tơi. Có lần tơi chứng kiến mẹ giặt đồ jean cho tơi đỏ tấy cả đơi tay gầy yếu ớt và rất
ân hận".
Nhạc sĩ Phú Quang dường như trôi miên man trong những hồi ức về mẹ. Nỗi xúc động
trào dâng. Trịn một vịng quay 60 năm cuộc đời, ơng dừng lại đơi chút để "ngó nghiêng"
mình và dành một góc tĩnh lặng, bình n cho mẹ. Nhiều người bảo, con số 60 ấy, người
ta giấu ñi chả ñược, Phú Quang lại cứ "chiềng" ra với thiên hạ. Dường như con số ấy đối
với ơng khơng có gì đáng sợ. Nó như một con dốc mà rồi đến lúc nào đó ai cũng phải
vượt qua. Và nhìn lại cũng là để nhắc nhở mình từ nay khơng thể "nhởn nhơ" mãi được.

"Từ nay tơi sẽ chỉ làm những việc mình thích. Nếu làm việc mình thích mà có được
nhiều tiền thì càng tốt. Nhưng nếu việc mình khơng thích thì nhiều tiền mấy tơi cũng
khơng làm" - vẫn là một Phú Quang thông minh và láu lỉnh.

www.100hanoi.com

25

Hà Nội Tôi yêu