Các hình thức
tham vấn cơng chúng
NGUYỄN VĂN MỄ, ngun Chủ tịch HĐND,

Trưởng Đồn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên - Huế khố 11

1


I- ĐẶT VẤN ĐỀ







Tham vấn công chúng là hoạt động thường xuyên
của cơ quan và ĐBDC nhằm làm tốt việc hoạch định
và thực thi chính sách.
Một số khái niệm liên quan: Lấy ý kiến, điều tra;
đánh giá tác động chính sách.
Mục đích của tham vấn là nhằm quyết định và GS có
hiệu quả; để tạo sự đồng thuận và chấp hành chính
sách.
Hoạt động tham vấn địi hỏi cơ quan và ĐBDC phải
có KH, phải tn thủ qui trình phù hợp với từng loại
hình TV và phải vận dụng nhiều kỹ năng để đạt mục
đích, yêu cầu đề ra.
2

Bài tập động não:
Anh/Chị hãy nêu một hình thức tham
vấn thường được áp dụng trong hoạt
động của cơ quan và ĐBDC.
 Cách làm: Viết vào giấy bìa khoảng 4, 5
chữ.
 Thời gian: 5 phút.


3


II- Các hình thức tham vấn cơng chúng



Để tham vấn cơng chúng trong mỗi hoạt động có thể áp dụng một
hoặc kết hợp một số hình thức tham vấn khác nhau.
Các hình thức tham vấn cơng chúng chủ yếu là:
1- Hội nghị lấy ý kiến (LYK) tham vấn (cử tri rộng rãi hoặc nhóm
đối tượng theo chuyên đề);
2- Khảo sát thực địa để thu thập tư liệu, nhân chứng;
3- Họp dân nơi cư trú về một vấn đề (gồm đại diện hộ dân);
4- Gặp gỡ, phỏng vấn cá nhân;
5- LYK cơng cộng: Báo chí, internet, điện thoại, thư góp ý;
6- Điều tra xã hội học;
7- Hội nghị các bên liên quan;
8- Tiếp dân;
9- Một số hình thức khác.

4


II- Các hình thức tham vấn
cơng chúng (tt)
1- Hình thức hội nghị LYK tham vấn:
 Là hình thức LYK qua hội nghị, mời người dân đến nghe trình
bày và góp ý kiến. Có thể là hình thức hẹp theo thơn, bản, tổ DP.
Có thể tổ chức rộng hơn theo địa bàn liên xã hoặc 1 huyện với
một số đối tượng theo danh sách chọn.
 Hội nghị có hai phần: a- Đại diện HĐND trình bày và giải thích
những nội dung tham vấn; b- Chủ tọa điều hành cuộc tham vấn
theo nội dung đã được xác định .
Phần đầu nên ngắn gọn, rõ ràng; Khi điều hành phần hai người
chủ tọa cần đặt ra những câu hỏi gợi ý theo trọng tâm và nhận
câu trả lời. Khi khơng cịn ý kiến mới thì chủ tọa chuyển sang nội
dung khác. Biên bản được ghi theo trình tự nội dung.
5


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
2- Khảo sát thực địa, Đồn GS, thị sát:
 Là hình thức tham vấn có mục đích tìm và thu thập những
chứng cứ, cứ liệu nhân chứng có liên quan đến vấn đề cần
khảo sát.
 Hình thức này địi hỏi phải làm tốt công tác chuẩn bị từ việc
yêu cầu cơ quan điều hành có báo cáo giải trình; đồng thời
thu thập thơng tin qua chính quyền sở tại; tiến hành cơng tác
truyền thông về nội dung, thời gian và địa điểm khảo sát; ra

quyết định thành lập Đoàn khảo sát…
 Khi khảo sát cần chủ động có KH tiếp xúc với các tập thể và
cá nhân liên quan để tìm hiểu v/đ; tổ chức ghi âm, ghi hình;
lập các loại biên bản; báo cáo kết luận và kiến nghị.
6


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
3- Tiếp nhận đơn thư góp ý của nhân dân:


Trong hình thức này, cơ quan dân cử phải có KH truyền thơng kỹ lưỡng
về nội dung tham vấn, hướng dẫn địa chỉ và cách thức nhận thư góp ý;
thời gian xử lý ý kiến nhân dân. Hình thức này giúp thu thập ý kiến từ
những người khơng có điều kiện tham dự các cuộc tham vấn.



Thư góp ý của người dân sẽ được tập hợp và chuyển giao cho bộ phận
xử lý ý kiến tham vấn để yêu cầu đối tượng tham vấn bổ sung, làm rõ
thông tin và tổng hợp, phản hồi cho người góp ý một cách thích hợp.

4- Tọa đàm, trao đổi với nhóm đối tượng hẹp:


Đây là hình thức trao đổi ý kiến như hội thảo với một nhóm đối tượng
nhất định; thường là những người chịu tác động của chính sách; các
chuyên gia am hiểu sâu vấn đề; các Sở, Ngành, Doanh nghiệp..
7



II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
Tại cuộc tham vấn, người chủ trì nêu vấn đề, làm rõ mục đích, yêu cầu và
mời những người tham dự phát biểu quan điểm của mình; tham gia trao
đổi, thảo luận với những người khác. Để đảm bảo thành công của cuộc
tham vấn cần chọn đúng vấn đề và nên đặt y/c để những người phát biểu
có sự chuẩn bị chu đáo trước khi tham dự thảo luận chung.
 Kết quả của cuộc tọa đàm được tập hợp theo các nội dung tham vấn và bổ
sung thông tin một cách đầy đủ, toàn diện…
5- Gặp gỡ, phỏng vấn riêng cá nhân:
 Đây là hình thức tham vấn nhằm tìm hiểu sâu hơn về vấn đề được chọn từ
những YK đã được tham gia từ các cuộc tham vấn bằng cách trực tiếp
phỏng vấn cá nhân có liên quan.
 u cầu của hình thức này là phải đảm bảo bí mật cá nhân và quan điểm
riêng tư của người được phỏng vấn. Vì vậy cần thu xếp thời gian và địa
điểm tiếp xúc phù hợp; trong khung cảnh tin cậy, an toàn.


8


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
6- Họp dân ở nơi cư trú:
 Đây là hình thức LYK dân ở một cộng đồng nhỏ, thường là thôn, bản, tổ
dân phố.
 Về hình thức và yêu cầu tổ chức thực hiện như hình thức hội nghị LYK
tham vấn nhưng đối tượng được mời tham dự không cần chọn theo danh

sách mà mời đại diện hộ dân tại cộng đồng.
7- Tham vấn qua phương tiện thơng tin đại chúng:
 Là hình thức LYK nhân dân bằng sử dụng các phương tiện thơng tin đại
chúng một cách thích hợp nhằm phát huy thế mạnh của từng loại hình báo
chí trong hoạt động tham vấn.
 Cơ quan dân cử phải lập KH, xây dựng kịch bản tổ chức các diễn đàn trên
đài truyền hình, truyền thanh hoặc trên các báo viết ở địa phương. Phát
hành kịp thời thơng cáo báo chí nêu rõ nội dung các CS cần tham vấn;
hoặc trả lời phỏng vấn của BC để làm rõ mục đích, nội dung TV và phản hồi
YK của ND qua phương tiện thông tin được chọn. Ví dụ: HĐNDTPHCM
tham vấn qua chương trình
9


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
“Nói và làm” trên đài TH Thành phố và chương trình “Tiếng nói cử tri” trên
Đài tiếng nói nhân dân TP. Nhiều địa phương cho đăng tải công khai nhiều
dự thảo CS để LYK nhân dân trên Báo Địa phương.
8- Tham vấn qua Internet:
 Đây là hình thức tham vấn bị động do khơng nắm chắc đối tượng đối tượng
được LYK.
 Chính quyền ĐP (HĐ, UB ) soạn thảo các thông báo về nội dung tham vấn
rồi cho đăng tải trên một trang Web; ghi rõ địa chỉ và cách thức tiếp thu YK
phản hồi hoặc qua trang thông tin điện tử này hoặc góp YK bằng cách gởi
thư theo đường bưu điện.
9- Hội nghị tham vấn các bên liên quan:
 Hình thức này thường được áp dụng khi CQDC xác định rõ một hoặc một
số v/đ CS đang có nhiều YK khác nhau trong bộ máy CQ; trong cử tri sau
khi thực hiện một số hình thức TV khác cần làm rõ ngun nhân, trách

nhiệm để có hướng xử lý thích hợp.
10


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
9- Hội nghị tham vấn các bên liên quan (tt):
 Yêu cầu tổ chức Hội nghị các bên liên quan là phải xác định rõ nội dung
tham vấn với từng đối tượng dựa trên cơ sở những thông tin đã tổng hợp
được nhằm làm rõ quan điểm của cơ quan soạn thảo CS thơng qua việc giải
trình & việc tiếp thu YK phản hồi của họ; của cử tri và các bên liên quan
khác qua YK phát biểu tại HN.
 Cần làm tốt công tác truyền thông để từng đối tượng TV nắm rõ MĐ, y/c,
thời gian, địa điểm TV; gửi trước những nội dung cần được giải trình, LYK.
Đồng thời phải chuẩn bị tốt bộ câu hỏi; phân công cụ thể giữa những người
chủ trì buổi TV; trách nhiệm của VP trong công tác hậu cần, tiến hành các
thủ tục cần thiết; lập các loại biên bản để ghi nhận các phương án, chứng
cứ, lập luận…
 Nguyên tắc chung là người được mời TV chỉ phát biểu trả lời câu hỏi do chủ
tọa nêu ra, kể cả câu hỏi bổ sung; không tranh luận trực tiếp với nhau; khi
kết thúc, chủ tọa tóm tắt YK, khơng KL.
 Hình thức này mới làm thí điểm có kết quả ở một số ĐP như TPHCM, Cần
thơ, Hà Tĩnh, Vĩnh Phúc, Đồng Tháp…

11


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
10- Điều tra xã hội học:







Là hình thức LYK tham gia vào một CS đã hoặc sẽ ban hành thơng qua hình
thức phát phiếu điều tra hoặc trực tiếp phỏng vấn một số đối tượng liên quan
được chọn theo mẫu về một chủ đề nhất định nhằm thu thập thông tin phục vụ
cho việc đánh giá và ra quyết định.
Hình thức này địi hỏi cơ quan tham vấn phải xác định rõ nội dung và các đối
tượng cần điều tra; xác định qui mơ mẫu hợp lý và có tính đại diện để QĐ danh
sách những người được TV; soạn thảo phiếu điều tra; xác định phương pháp
phân tích, xử lý thơng tin; tiến hành tập huấn điều tra viên để thực hiện việc phát
và thu phiếu, hướng dẫn cho đối tượng TV hiểu và biết cách trả lời các câu hỏi
một cách đầy đủ, khách quan. Phiếu điều tra được niêm phong và gửi về bộ
phận phân tích, tổng hợp YK tham vấn. Khi triển khai cần chú ý những đặc thù
của vùng đồng bào các DT.
Trong thực tế CQDC chỉ có thể tự mình thực hiện một số cuộc điều tra giản
đơn; nhưng phải nắm rõ quy trình, thủ tục, phương pháp TV đề đặt hàng cho
các đơn vị tư vấn có kinh nghiệm và theo dõi, đánh giá, sử dụng kết quả TV.

12


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)
11- Tiếp dân trực tiếp:
 Là hình thức TV thơng qua việc tiếp dân định kỳ tại trụ sở tiếp dân hoặc tiếp
dân lưu động ở các địa bàn. Ngoài việc tiếp dân nhằm tham gia giải quyết

đơn thư KN, TC như cách làm lâu nay; Cơ quan và ĐBDC cần mở rộng
việc tiếp dân để LYK về chính sách.
 Cơ quan và ĐBDC cần nghiên cứu trước các thông tin liên quan đến địa
bàn TV; các vụ việc nổi cộm. Trên cơ sở đó quyết định DS mời các cơ quan
chức năng cùng tham dự để tiếp thu; xử lý và phản hồi các kiến nghị của tổ
chức và công dân.
 Các YK của người dân phải được ghi thành biên bản để tiếp tục phân tích,
xử lý trong hoạt động GS, QĐ của cơ quan & ĐBDC.
12- Tham vấn bằng cách sử dụng các tổ chức nghiên cứu độc lập:
 Là hình thức TV thơng qua việc hợp đồng với một tổ chức nghiên cứu độc
lập tiến hành thu thập thêm thông tin bổ sung cho những thông tin mà ĐP
đã nhận được từ các hoạt động TV khác.
13


II- Các hình thức tham vấn cơng
chúng (tt)


Hình thức tham vấn này đòi hỏi CQĐP phải làm rõ yêu cầu nội dung và
phương pháp tham vấn; cách thức xử lý ý kiến và việc sử dụng các kết
quả nghiên cứu vào việc hoạch định CS ở ĐP.
Tuy phần trình bày chủ yếu dành cho đối tượng là ĐB HĐND,
nhưng ĐBQH cũng sử dụng các hình thức tham vấn như trên khi
hoạt động theo chức năng nhiệm vụ của mình.
Chức năng lập pháp, QĐ&GS đòi hỏi ĐBQH phải thường xuyên TV
với nhiều loại cơng cụ. Chú ý hình thức TV các nhóm đối tượng
hẹp chịu tác động của CS như cộng đồng các doanh nghiệp; các
hiệp hội; những nhóm cử tri có liên quan trực tiếp. Đồng thời cũng
cần tham khảo YK của các tổ chức nghiên cứu độc lập; các đơn vị

tư vấn chuyên ngành và chuyên gia; các trường ĐH… Việc tham
khảo kết quả các cuộc điều tra XHH; dư luận công chúng phản
ảnh qua BC; gặp gỡ, phỏng vấn riêng cá nhân… cũng rất cần
thiết.
14


III- Một số việc nên làm, nên tránh
1- Những việc nên làm:


Lựa chọn đúng v/đ và hình thức TV phù hợp là khâu có tính quyết định. V/đ
được chọn nên nằm trong KH của HĐND về ban hành các NQ và GS; thực
sự là v/đ bức xúc trong dư luận XH; gây ách tắc cho việc thực thi PL và có
tính khả thi về thời gian, nguồn lực.
Chọn một hoặc một số hình thức TV có thể bổ sung cho nhau theo cách
phủ từng lớp phù sa (như ở Đồng Tháp); hoặc đi sâu vào một địa bàn trọng
điểm (như ở Hà Tĩnh). Ví dụ: Để đánh giá CS đã ban hành thì nên dùng
hình thức TXCT; gởi phiếu hỏi, phỏng vấn… Để đánh giá tác động KT-XH
của một chủ trương có thể dùng hình thức Hội nghị LYK trên diện rộng; Hội
nghị thảo luận nhóm trọng tâm; họp các bên liên quan, diễn đàn BC…



Đối tượng TV cũng cần xác định rõ bao gồm: người chịu tác động trực tiếp,
gián tiếp; những người hưởng lợi, chịu hại; người có quyền & lợi ích liên
quan; người quản lý; người cung cấp dịch vụ; người am hiểu…
15



III-Một số việc nên làm, nên tránh
(tiếp theo)







Phải lập KH tham vấn với kịch bản rõ ràng, phân công cụ thể.
Người chủ tọa, những đơn vị phối hợp và bộ máy phục vụ cần
nắm vững nội dung, mục đích, yêu cầu; tính chất của từng hình
thức tham vấn; trình tự thủ tục tiến hành… Những khâu công việc
phức tạp như gửi phiếu LYK; điều tra XHH… cần tập huấn kỹ
lưỡng cho người thực hiện và nếu cần có thể làm điểm trước khi
nhân rộng.
Cơ quan và ĐBDC cũng như bộ máy giúp việc phải không ngừng
nâng cao KT, rèn luyện KN và thể hiện tinh thần trách nhiệm cao
trong suốt quá trình chuẩn bị, thực hiện TV; tiếp thu YK, phản hồi
và sử dụng kết quả TV trong hoạch định CS. Chú ý các KN: xác
định v/đ; thuyết trình; nghe và hỏi; phân tích, xử lý thơng tin; lập
các loại biên bản…
Cần thường xuyên sơ tổng kết, rút kinh nghiệm trong suốt quá
trình TV để bổ khuyết kịp thời.
16


III-Một số việc nên làm, nên tránh
(tiếp theo)
2- Một số việc nên tránh:



Lựa chọn không đúng v/đ tham vấn như chọn chủ đề quá rộng; chưa thực sự cấp
bách so với những v/đ bức xúc khác.



Chọn hình thức TV khơng phù hợp với chủ đề TV; thiếu tính khả thi về thời gian và
nguồn lực. Ví dụ: Chọn hình thức TV các bên liên quan khi chưa sử dụng các cơng
cụ khác để làm rõ v/đ cần được giải trình, LYK…hoặc chọn hình thức điều tra XHH
với qui mơ q rộng trong lúc năng lực bộ máy và kinh phí không đảm bảo.



Giản đơn trong công tác chuẩn bị để xảy ra tình trạng “cháy giáo án” dẫn đến bị
động, lúng túng; không đạt kết quả mong muốn.



Thực hiện không đúng qui trình, thủ tục trong hoạt động TV; thiếu quan tâm công tác
truyền thông để tạo sự đồng thuận trong HTCT và sự hợp tác tích cực của các đối
tượng TV. Điều hành cuộc TV không theo kịch bản; vi phạm các nguyên tắc khi TV.
Ví dụ để xảy ra tranh luận tại HN tham vấn các bên liên quan.

17


IV- Kết luận
Đa dạng hóa các hình thức TVCC là hết sức cần thiết để huy
động trí tuệ và sức mạnh tổng hợp của HTCT và toàn XH

trong việc hoạch định và thực thi CS. Điều cốt lõi là chọn
đúng v/đ; đối tượng TV; chọn hình thức TV phù hợp để đạt
mục đích, u cầu đề ra.
 Mỗi hình thức TVCC đều có đặc điểm và yêu cầu cụ thể về
cơng tác tổ chức; về qui trình, thủ tục địi hỏi phải tuân thủ.
Các hình thức mới phải được chỉ đạo thí điểm trước khi áp
dụng trên diện rộng.
 Cơ quan và ĐBDC phải lập KH và kịch bản chi tiết; không
ngừng bồi dưỡng KT&KN và chăm lo xây dựng đội ngũ tham
mưu, phục vụ để thực hiện tốt các hoạt động tham vấn.


18