phan tich bai tho chieu toi cua ho chi minh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (86.74 KB, 4 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh để làm nổi bật "tinh thần </b>
<b>thép" hoặc " nét cổ điển hiện đại".</b>
Xưa nay viết về chiều muộn vốn là nguồn cảm hứng khơng vơi cạn của văn
chương nghệ thuật. Khó có thể kể hết những bức tranh chiều, những bản nhạc
chiều , những áng thơ chiều mà các nghệ sĩ, tao nhân đã để lại cho đời sống con
người. Về mặt này, Hồ Chí Minh trong tư cách một nhà thơ cũng khơng phải là
ngoại lệ. Có thể thấy ngay từ tập thơ Nhật Kí Trong Tù, trái tim của thi nhân ấy
đã không chỉ một lần rung động trước vẻ gợi cảm của buổi chiều hôm để viết ra
những vần thơ mà còn được nhiều người nhớ mãi như “ Vãn chiều hơm”, “
Hồng hơn” ,.. Song trước tất cả và quen thuộc hơn tất cả những bài thơ chúng
ta vừa kể đến vẫn phải là bài thơ mà chúng ta sẽ tìm hiểu dưới đây : “Mộ”
( chiều tối).
<i>Quyện điểu qui lâm tầm túc thụ </i>
<i>Cô vân mạn mạn độ thiên không </i>
<i>Sơn thơn thiếu nữ ma bao túc </i>
<i>Bao túc ma hồn lơ dĩ hồng </i>
<i>( Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ </i>
<i>Chịm mây trơi nhẹ giữa từng khơng </i>
<i>Cơ em xóm núi xay ngơ tối </i>
<i>Xay hết lị than đã rực hồng. )</i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>
hơm đó. Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ Chịm mây trơi nhẹ giữa từng khơng
Có nhiều người cho rằng những dịng thơ ẩn chứa một nỗi buồn kín đáo và
thấm thía của một người tù trên con đường đày ải đang thấm một nỗi xót xa khi
thấy những cánh chim chiều cũng tìm ra chốn ngủ, những đám mây cũng lững
lờ nghỉ ngơi trên bầu trời bao la. Trong khi đó, người tù vẫn bị xiềng xích, trói
buộc chẳng bằng cánh chim nọ, áng mây kia vì chiều đã sắp hết rồi mà mình
vẫn khơng có nổi một chốn dừng chân. Mặt khác, cũng có một cách hiểu dường
như hồn tồn ngược lại. Theo đó, có thể thấy đây là hai dòng thơ của một tâm
hồn đã vượt lên trên cảnh ngục tù, xiềng xích và trói buộc để lưu luyến, dõi
nhìn theo một cánh chim , một áng mây chiều để cảm thấy tim mình xao xuyến
một tình cảm rất người, cho dù đang phải sống một cuộc sống “ khác loài”. Nên
chăng ta hãy hiểu theo một cách hiểu được nhiều người ủng hộ nhất, cách hiểu
thứ hai. Song hiểu theo cách nào trong hai cách trên, chúng ta vẫn tìm thấy ở đó
một chân dung tinh thần của một chủ tịch Hồ Chí Minh thi sĩ, một con người
yêu tha thiết vẻ đẹp của thiên nhiên , đất trời và cuộc sống. Đó là một con
người dù trong hồn cảnh nào cũng vẫn không để mất đi dù chỉ một mảy may
tình yêu cái đẹp, khả năng rung cảm trước cuộc đời, một con người sống trọn
vẹn cuộc sống con người, dù trong hồn cảnh có khác lồi người. Cũng như
nhiều bài thơ khác trong “ Nhật kí trong tù “, “ Chiều tối “ biểu hiện một cảm
nhận của tác giả về cuộc sống luôn có sự vận động, phát triển, chảy trơi. Chúng
ta có thể thấy điều ấy khi đối chiếu hai câu đầu với hai câu cuối của bài thơ.
<i>Nét cổ điển thấy rõ qua việc tác giả vẽ lên không gian buổi chiều với những </i>
<i>thi liệu quen thuộc: cánh chim, chịm mây, bầu trời... bên cạnh đó là thể thơ </i>
<i>thất ngôn đường luật cùng nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đã giúp cho thi nhân </i>
<i>phát triển ý đồ nghệ thuật của mình. Nét hiện đại: tất cả được vẽ nên thơ qua </i>
<i>tình cảm bao la của Bác. Ví dụ: cánh chim trong thơ cổ thường xuất hiện và </i>
<i>bay hút vào vũ trụ, là cánh chim phiêu dạt, vơ định trước bầu trời... thì trong </i>
<i>thơ Bác cánh chim rất gần gũi với con người. Bác thấy được trong cánh chim </i>
<i>chiều muộn bay về tìm chốn dừng chân là cánh chim "mỏi". Phải yêu thiên nhiên,</i>
<i>cảnh vật và có mối đồng cảm bao la thì mới nhìn được cái dáng mỏi mệt của </i>
<i>cánh chim kia...</i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>
dị. Bức tranh của cảnh vật sẽ nhường chỗ cho bức tranh sinh hoạt con người.
Hình ảnh trung tâm của hai câu thơ cũng sẽ không phải là một cánh chim chiều
về tổ, một áng mây trôi mà là một con người lao động. Và ngơn từ của những
dịng thơ cũng sẽ theo đó mà đổi thay. Hai câu thơ này khơng thấm thía hương
vị thơ cổ điển như hai câu trên mà mang nhiều chất “ bạch thoại”, mộc mạc ,
đời thường, thể hiện rõ nhất ở chữ “ bao túc” xuất hiện đến hai lần. Hai câu thơ
này một lần nữa không chỉ là để ghi lại những gì nhà thơ đã thấy trong một
buổi chiều. Bởi không nên quên rằng “ Chiều tối” vẫn là một tác phẩm trữ tình
và cái hồn của câu thơ nằm ở những tình cảm, rung động mà nhà thơ đã trao
gửi vào trong những dòng chữ. Nhiều người đã thấy ở đây nỗi xót xa kín đáo
mà sâu xa của nhà thơ đối với con người lao động. Nhà thơ dường như đã đồng
cảm với sự nhọc nhằn của họ. Đồng cảm ở cách nhà thơ nói việc xay ngơ, ở
cách dùng chữ “ ma bao túc” để bật lên những vòng quay nặng nề, luẩn quẩn và
ở âm điệu của những câu thơ mà đọc lên có thể cảm thấy vất vả, khó khăn. Và
như thế, chúng ta có thể cảm nhận được tình thương đối với nỗi đau khổ của
những con người lao động, cho dù đó là những con người không phải là đồng
bào của Bác, không quen thân, thậm chí chưa hề gặp mặt. Song cũng nhiều
người muốn hiểu hai câu thơ sau này theo nghĩa khác, một hướng tiếp nhận
khác. Phải chú ý đến những chữ “ hồn “ ( hết ) và hình ảnh của chiếc lò than
đã rực đỏ lên, để nhận ra rằng nhà thơ muốn nói đến cảm giác về một sự ấm áp,
sum vầy, về một thứ hạnh phúc bình dị trong một căn nhà ấm cúng. Bếp lửa đã
cháy lên và công việc lao động cũng đã hồn tất. Và như thế, cái lớn của những
dịng thơ là ở khả năng vô song của Bác, khả năng mà khó có ai vượt hơn, thậm
chí sánh nổi. Đó là khả năng quên đi nỗi đau khổ rất lớn của mình để đồng
cảm, để vui với những niềm vui bé nhỏ, giản dị của con người . Nhưng hai ý
kiến ấy ngẫm ra cũng khơng hồn tồn đối lập, bởi vì đều nói lên một phẩm
chất chung, phẩm chất mà sau khi Bác mất , nhà thơ Tố Hữu mới nói đến thật
nhiều và thật thấm thía trong những câu thơ : "Chỉ biết quên mình cho hết thảy"
hay: Nâng niu tất cả chỉ quên mình". Chúng ta nhận ra “ Chiều tối “ là những
vần thơ quên mình vĩ đại. Cực độ con người đang ở trong một cảnh ngộ tột
cùng đau khổ nhưng vẫn có thể rung động được với nỗi khổ hoặc niềm vui của
những con người bình thường khác, tình cờ gặp mặt hoặc thấy trên con đường
đày ải. Nhưng có lẽ cũng khơng nên nói rằng Bác Hồ đã quên mình bởi một
người như Bác thì bầu trời, xóm núi, cơ gái xay ngơ và bếp lửa đang rực hồng
lên ấy không phải là những cái ở bên ngồi mình.
<i>Bị trói, bị tù đày, bị giải đi" Năm mươi ba cây số một ngày/Áo mũ dầm mưa </i>
</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4></div>
<!--links-->
