Nguy n Th Thu Giang
ih
i h c Qu c gia Tp HCM
Email:
Ngày nh n: 11/11/2020; Ngày duy
22/12/2020
Tóm t t
hi n r
ng
sinh thái c
i nh ng v
v
ng và nh
sinh thái. c
bi t trong tình tr ng bi
i khí h u và nh
ng c
h i, l ch
s t i Nam B
tài mang nhi
is
c Nam B ,
nh t là vào nh
u th k 21. N
nhiên,
c nh báo v s c m nh và s cu ng n c a t nhiên. T
t lên ti ng nói ch
chu c l i v i t nhiên. T t c nh ng n
c th
hi n b i m t th
u n riêng c a m

nhà giáo m
i con c a m
t này.
T khóa: phê bình
Võ Di u Thanh.

c Nam B

Abstract

.
Keywords: ecological artistic style, ecological criticism, ecological thought, Southern
literature, Vo Dieu Thanh.
M
u
Khi nh

t Nam B , chúng
n hình nh c a
nh ng
ng b t t n
t
truy n ng n n i ti ng c a n
n
Ng
t v i ru ng

ng cị bay th ng cánh, sơng r ch ch ng
ch
n gió

hịa,
u
ng tr c
ti p c a s bi
i khí h u c ng v i s ô
nhi
ng t sinh ho t và s n xu t,
t hi n r t nhi u


v
và nh
nhi
t, ơ nhi
tl ,
c

sinh thái. Ơ
t, h n hán,
ng m i
i quan
tâm l n c a r t nhi
ng b ng
sông C
không
k
n nh
an
Giang Võ Di u Thanh. Tuy ch vi t v
nh

ur
i bình d
trong
cu c s ng h ng ngày xung quanh mình
ng sáng tác c a Võ Di u Thanh
t cao. Nhi u b
cc
ng sau
ng b t t n c a
Nguy n Ng
B nào vi t v
t này có th
t qua
c tên tu i ch . V y mà các tác ph m c a
Võ Di
nt
ng v ng
c cái bóng quá l n c a Ng
Nguy n Ng
t gi i nh t trong gi i
c tu i 20 l n th hai, Võ
Di u Thanh gi i nhì trong cu
c
tu i 20 l n th
nv
tài v Nam B
t lý do thuy t ph
c
gi
c vào cu c hành trình khám phá v

u Thanh.
Trong các tác ph m truy n ng n và t n
a mình, Võ Di
hi n
r
i góc nhìn c a
Phê bình sinh thái m
ng nghiên c u
giàu ti
lên ti ng c a khoa h c
c s lâm nguy c a môi
ng chúng ta th y r ng các tác ph m
c an
t nhiên, c nh báo v s c m nh và s cu ng
n c a t nhiên, t
c c nh
t nh cho t t c chúng ta. T t c nh ng n i
c th hi n b i m t th
phong sinh thái r
md u
n vùng mi n c a m
nhà giáo
m
i con c a m
t Nam B .
1.
c sinh thái và phê bình sinh

thái
1.1.


c sinh thái
ng ngày càng b xâm h i
nghiêm tr
ng h
l
i khí h u, ngu
cc n
ki t, khơng khí ơ nhi m, thiên tai tàn
kh
th c tr
nh ng
a th k
gi i
t tác ph
c
n nguy
h c sinh thái (ecoliterature) lan t a kh p
n là
c miêu t t nhiên thu n túy, khác
nc
c sinh
h c miêu t t nhiên truy n th ng là nó tìm
hi u và trình bày m i quan h gi a con
iv it
a v c a con
i trong th gi i t nhiên,
ng
c
i v i t nhiên và nh

ng c a t
iv
i, m i
liên h gi a v n v t trong t nhiên v i con
tài c
c sinh thái r t r ng:
M t s tác ph m có th th m chí hồn tồn
khơng miêu t c nh v t t nhiên c a nhà
c n th hi
khơng
ng tình v i các hành vi phá ho i sinh thái,
ng c a
c
sinh thái
c, 2003: 6).
nh
i v i nh ng tác ph
i
trong b i c
ng, sinh thái ngày
càng x
c âu lo và trách
nhi m xã h i ngày càng m nh m
iv i
v n n
i
trong âu lo và kh n qu n, khi mà các th m
h
ng liên t c x
a

nghiêm tr
n s bình yên,
nh c a
s s
t này
n Th T nh
Thy, 2017: 81). H
ng c


h c sinh thái chính là ch
nh th
c sinh thái l y ch
ch nh th sinh thái ho c quan ni m ch nh
th sinh thái làm kim ch
kh o sát
m i quan h gi a t
i.
c sinh thái còn th hi n trách nhi m
ng sinh thái, phê phán m t
trái c
ng và
ngu n g c xã h i c
(Nguy n Th T nh Thy, 2017: 93). Các tác
gi c
cr ts m
tính ch t quan tr ng c a vi c ng x hài hòa
gi
i v i t nhiên. T
ph m c a h khi

c gi th i hi
i
nh n th c l i m i quan h gi
i
v i t nhiên.
M t tác ph m
c sinh
thái c n có nh
i trung tâm và s c
hóa ch
y ch
nh th sinh thái làm l i ích cao
nh t, kêu g i tinh th n ch
sinh thái, nh n m nh
n và ý th
ch n, k t h p tính khoa h c và
c,
có trách nhi m sinh thái, phê phán m t trái
c
hi
ng sinh thái và
c
1.2. Phê bình sinh thái m t khuynh
ng nghiên c
c
Tên g i phê bình sinh thái do William
Rueckert s d
o
lu n
c và sinh thái h c: m t th

nghi m m i trong phê bình sinh thái
(Literature and Ecology: An Experiment in
Ecocritism). V b i c nh và kho ng th i
gian xu t hi
u (2012):
c tình tr
ng tồn c u
tx
a th p niên 90
c a th k 20, phê
i
v i s m nh cao c là phân tích ch

ng d
sinh thái, nghiên c u quan h gi a con
ng t nhiên
khái
ni
Phê bình sinh thái v
t
cm
i
trong b i c nh gi i h c thu t ph n ng
h y ho i do chính
i, v i m
c
th m nh l i tồn b
i,
ti
ng, chính sách,

mơ hình xã h
i v i t nhiên, khi n cho
ng lâm vào tình tr
hi n nay
n Th Ánh Nguy
Oanh, 2016: 26
c áp l c c a
kh ng ho
ng, bi
i khí h u,
phê bình sinh thái xu t hi
ng l i
nh
i c a th
i v vai trò c
h c, nghiên c
c sinh m nh
c
t. T nh
n nay,
phê bình sinh thái t phong trào l t , t n
thành m
ng nghiên c u
ng trên th gi i.
Phê bình sinh thái khơng h có m t
khn kh
ng v
chính, mà ngày
càng m r ng và ph c t
vì sao phê bình sinh thái r t m , nó có th

dung h p nhi u lý thuy t phê bình: n
quy n lu n, gi i c u trúc,
k c
pháp ti p c n thi pháp h
nh n di n
m nhìn, motif c t truy n, nhân v t, gi ng
c s d ng nh
pháp và thao tác nghiên c
c, phê
bình sinh thái là m
ng nghiên c u liên
ngành, k t h
c v i khoa h c, phân
tích tác ph
rút ra nh ng
c
ng.
Trong chuyên lu n R ng khô, su i c n,
bi
, Nguy n Th
T nh


Phê bình sinh
c nghiên c u m i
quan h gi
c và t nhiên t
nh
ng c a ch
c

bi t là ch
nh th sinh thái thông
qua vi c khám phá th m m sinh thái và
bi u hi n ngh thu t c a nó trong tác
ph m .
c
bi
n hai v
tr ng tâm có ý
id
c
c t góc nhìn phê bình sinh thái:
(1) nghiên c u và tìm hi u s chuy
it
ng nhân lo i trung tâm lu n (con
ng sinh thái
trung tâm lu n (sinh thái là trung tâm), t
s
i toàn b h
ng này mà tác
ph
ng v
v
trách nhi m sinh thái, phê phán m t trái c a
hi
ng sinh thái và
c nh báo nh
nào, (2) khám phá vi c th hi n tinh th n
c,
u phong cách

ngh thu t c a tác gi
c
n
nh ng v
v sinh thái.
y, phê bình sinh thái khơng ch
l y ch
nh th
ng tri t h c n n t ng mà còn l y th m
m sinh thái làm nguyên t c ch
o. N u
c nguyên t c m h c
riêng, phê bình sinh thái s khơng khác gì
các ho
ng nghiên c
ng thơng
ng. Phê bình sinh thái, vì v y, c n ph i
m
t
a c u, m
t
h c
cân b ng gi a giá tr sinh
thái và giá tr ngh thu t c a tác ph m.
c ng chính là kim ch
ng
d nl
chúng ta có th
u
và tìm hi

i
góc nhìn phê bình sinh thái.
2.
i góc
phê

nhìn c a phê bình sinh thái
2.1. Nh ng v n n n v sinh thái Nam
B : nh ng n i b t an sinh thái
C m h ng ch
o c a phê bình sinh
thái là c m h ng phê phán. Phê bình sinh
thái ch
a nh ng th m h a
ng hi n nay xu t phát t
ng
th ng tr t nhiên, t coi mình là chúa t ,
khai thác, chi
t, vơ trách nhi m mà
n s phát tri n b n v ng.
C mh
n li n v i ý th c
v
n cho Trái t
ngày càng ki t qu
is
ph i gánh ch u h u qu n ng n c a bi
i
khí h u, thiên tai, m t cân b ng sinh thái.
i phá h

ng t nhiên
y cu c s ng
c
th hi n
qua nh ng th m h
bi n m t c a thiên nhiên khi n cho
t tinh th
t ký
t quá kh ,
ic n
nh n th c l i ni m kính s v i sinh m nh t
nhiên, nh n ra s mong manh c a sinh t n
trên toàn b hành tinh, n u khơng, chính
cu c s ng c a chúng ta s tr nên b
bao gi h t.
xuôi
Võ Di u Thanh t p trung vào khu v c nông
thôn mà c th
t Nam B v i
nh ng v
v sinh thái nơng thơn mang
tính th i s . Các tác ph m c a Võ Di u
nhiên, phá
v cân b ng sinh thái và c nh báo v các
nguy
thiên nhiên và phá h
ng t nhiên
b ng nhi
ph c v cho cu c s ng và s n xu t, khai
n c n ki t các s n v t c a thiên

nhiên, x rác th i m t cách vô trách nhi m,
tùy ti n và vô ý th


ph c v

cho l i ích riêng c a b n thân
n và c ng
s
nh ng v t chém
c vào môi sinh , c ng v i h u qu c a
bi
i khí h u d
n h u qu là n n ô
nhi
ng (ô nhi
t, ô nhi m
ngu
c, ô nhi m th
tl
t,
c n ki
cs
t,
h
Chúng ta r t d b t g p trong nh ng tác
ph m truy n ng n và t
a Võ Di u
Thanh hình nh c a nh
ng khi

t, lúc thì h
m
mùa: mùa h
ng h
c, m t
nh n chìm m i th
u Thanh,
2016).
i dân mi
c vì v y
c v i cái c nh
th m chí là ch
ng cánh én nhà,
u, b tr n
giơng nh n chìm xu ng r
y má trôi xa
mt
u Thanh, 2010: 43). Môi
ng s ng nông thôn v
ng r t
trong làn
u b ô nhi m v i
s xâm chi m c a rác th i: xung quanh tồn
là rác, rác trên sơng, rác trên m
t, nh ng
i
phân bón, thu c tr
và ngu
c b ơ nhi m n ng n . Ngu n
c sinh ho

ô nhi m tr m tr ng,
th
t ngh
Nhà
bên b con sông C
c quanh
mb o
s ch mà còn ph i xài ti n t n t ng ca
Di u Thanh, 2016: 112).
Không ch b
a b i s ô nhi m
ng, ngu n th
b nhi m
Nh c nh n v i t ng b a ch n th
nh, toàn nh
nh

v

c ti n b
c

u Thanh, 2016: 103).
n

cs
hi m d
n vi
cá s
c C u Long gi a

th i nơng nghi p tràn hóa ch t, cá m m t
n ki
c x p vào hàng
cs n
u Thanh, 2016: 50).
i ta hay g i mi n Tây là mi n
c b
ây có h th ng sơng
ngịi ch ng ch
t chín r ng v i
nh ng con sơng ch n
y p cá
tôm, xu ng ghe t p n p. Và t bao gi hình
ng tác
ph
c Nam B m t cách t nhiên
t ph n không th thi u, tr thành
m t bi
ng góp ph n t o nên cái h n c t
và b n s
t này.
Dịng sơng
i m thiên nhiên
s
i Nam B t
i, th
vì nh ng l i ích riêng c a mình
mà h
y ho i thiên nhiên m t
cách tàn nh n, ch ng h

i lòng sông c a b n
t Thi n trong t
Trên
Hàm ch có tu i ngh th i cát hàng ch c
Tồn
cát vàng, hút hồi cịn hồi, hút nh p nháy
i ta giàu có nh cát. Cát
vào nh ng cái n n lênh láng
u
Thanh, 2015: 25). Cái ngh
n
cho nhi
i nh ng món l i k ch xù:
ng ngôi bi t th
nh ng
kho n ti
ct
cái ch t i t
u Thanh,
2015: 21). H u qu c a nh ng hành vi khai
n ns tl
h t r i, khơng cịn ai, cát ch y s
nhà c a l t xu ng sông h t r

ng l


tán. Có l n m

chìm

i

c chìm s
c sâu mút ch
u Thanh, 2015:
16). C m
ng ch còn là mi
t ch t,
c
ng hoang tàn, bi th m, không m t
i, ch
m t b n sơng v ng
ng t. B n l nhìn h
v c
i ch t còn
nhiên n i gi
i ph i h ng ch u
h u qu
Ch
c gi i mi t mài. Có
l n nó nu t nguyên m t khu ph khúc ch .
Hàng hàng nhà l t xu
ng trong nhà m m
y mình n m
gi
c
u Thanh, 2015:
45).
i khơng ch khai thác thiên
thu v l i ích kinh t mà còn tàn

ph c v cho nh ng thú
vui v
cg
thú
ng c a mình: Bi
i
vì d
ng h t nh ng lão
ki ng hi m hoi. V
ng l
ng
t n m t góc núi v t r ng hay m t cánh
ng hoang v
m n ng dãi,
chúng v n s ng
u Thanh, 2015:
i r i xa ch n
quen thu c c
i,
cx
c, r r m, mân mê, ph i g ng
mình u
n theo cái dáng làm hài lòng ý
mu n c
ng, nh
a con
c a núi r ng
Su t m t quãng
th
ng ông trong m i

a rên xi t v a buông
thõng tay th t ng chi c lá nh g n thanh
tao. Nó c t ti ng kêu th ng th t trong tuy t
v ng?
n nó tr
tr
i tàn trong n ng, nó v n
c dành d m t ng gi t nh
sinh t n.
t nó b ng quá nhi

(Võ Di u Thanh, 2015: 33). Ơng u
vì cái s thích riêng
ích k c a mình mà vơ tình gi t ch t cây
y. Nh ng gì thu c v
thiên nhiên xin hãy tr chúng v v i thiên
nhiên, b
nó là cây, nó c
sao
c phi n hà nó hồi khơng bi t
(Võ Di u Thanh, 2015: 29).
y, chúng ta có th th y r ng,
i góc nhìn c a phê bình sinh thái, t n
p trung vào nh ng
v
sinh thái Nam B v i vi
s bi n d ng c
ng nông thôn. Và
tác gi
g ng truy tìm ngu n g c

c a nh
Chúng ta
h y di
i s ng v t ch t
c a chúng ta d
t
ng ch u nh ng
b t bình c a nó. Th i ti t không thu n l i,
mùa màng th t bát, khơng khí, th
a, b nh ho n th
ng
Di
at o
hóa, h chính là k t
nh ng n n nhân h ng ch u t t c nh ng h u
qu do mình gây ra.
2.2. Ch
ng,
chu c l i v i t nhiên
Ngoài vi c ph
m t sinh thái
th m h i c a nông thôn Nam B v i nh ng
ch
c nh i,
t
u Thanh cịn ch
thi
p y khơng c t
t kh u hi u
c th hi n m t cách tinh t , nh

nhàng thông qua n i ti c nh v m t cái
i tàn phá. R t
v
p

nhi u l n, Võ Di
c a nh ng c nh s
c
chúng ta th

c giá tr


c
ng t nhiên trong lành, vô
nhi
c
gi
biên gi
Mi
cá d l m,
i, cá ch y
Di
cá linh
còn l i xanh m
u Thanh,
2015: 51); là c nh s c thiên nhiên nguyên
nh núi C m v i nh ng
phiên ch dân dã, v i nh ng quang gánh
hàng rong l ng l và tr

c
chân ch núi. V
p gi n d , m c m c c a
nh ng phiên ch
c miêu t
i con
m
y tinh t c
i k chuy n
ngôi th nh
M t chút hoa qu
trên quang gánh thân quen, m t chút n ng
ng nh g p gh nh, mùa
xuân v n c xôn xao theo t
c chân
ch núi
i và thiên nhiên cùng chung
s
t cách hịa h p trong cái
khung c
khơng khí trong lành, c cây
u Thanh, 2015: 27).
i th i hi
i luôn c m th y
b t an, lo âu b i n n ô nhi m, thiên tai, d ch
b
Và quay tr l
i s ng t
nhiên an lành, bình l ng chính là m t cách
ph n ng v i cu c s ng b t an hi n th i.

Tr v v i t nhiên ch t phác, v i gi
th
i ngu n c
t
gìn nhân tính. Ni m hồi
ni m khơng nguôi v
nh ng k ni m
nh ng giá
tr tinh th
u phôi pha t o
nên nh ng ám nh khôn nguôi trên nh ng
trang vi t c a Võ Di
T
rong trên cái sân g
n vàng
trên m y g c mãng c
lan trên b i chu i, nàng tiên c u l n qu n
ng gi
nc
ng hình nh
quê mùa th m t n ru t gan tôi
u

Thanh, 2015: 79).
nh là ngôi
nhà, l
th là
b tc
v
n và tâm lý c a nhân

lo i. Xây d ng ý th c v
c
i quan tâm và g n
ng,
trú ng c a tâm h
t
th c trách nhi m.
Nh n m
n và ý th c v
ch
t trong nh
c
Xây d ng ý
th c v
c sinh thái giúp con
i quan tâm và g
sinh s
c a tâm
h
t
c trách nhi m
(Bùi Thanh Truy n, 2019: 44).
2.3. c s c ngh thu
thái Võ Di u Thanh
c sinh thái có s k t h p gi a
tính khoa h c c a th lo
c u và tính
c thù c a lo i hình ngh thu t
ngơn t . Tính khoa h
thái Võ Di u Thanh th hi n nh ng ki n

th c c
th gi i t nhiên. Qua
tác ph
c gi hi u bi t nhi
th
gi
ng, hi u bi
trân
ov
ng
n tình c m c
ng th
n ph i có nh ng
nh p c u th m m c
th hi
a tác gi và t o nên s c
h p d n, s c thanh tân cho tác ph
c
sinh thái.
Nh
t v sinh thái
c a Võ Di u Thanh t
tài
nông thôn Nam B v i không gian bao la
c
c, v i hình nh nh ng
ng mênh mơng, v i nh ng con sông
quê ch n
B n
sông quê n i tôi, m t b n nh ven b H u



Giang, h t
chìm gi

c n i là xóm làng
u Thanh,
i dân quê

ch t phác và h n h
gian ngh thu t mang b n s c vùng mi n
c a Võ Di u Thanh nói riêng và nh ng nhà
nói chung. Ngoài ra, d u n
vùng mi
n ngh
thu t trong sáng tác Võ Di u Thanh cịn th
hi n ngơn ng
m
v i s xâm th c m nh m c a ngôn ng
i
s ng Nam B (ti
a p
u
ng
c gi t, cha d
cùng m
n theo
biên gi i b t cá, mi
l m. M t b n
p m t cô tên M n, nhà

gi i gì mà th
ch
i
nh t là làm m
i cá ch y, em
v ic
rà cá linh v c
u nh n m m,
dành mùa ít cá bán, em kh i lên mi t trên
b
i
ch ng
i em v
t
cá này ki m m t m ti n
u Thanh,
2010: 44).
Ngoài vi c s d ng m
c
ti
u ng , ngơn ng
u Thanh cịn th hi n r t rõ
b n s c vùng mi n thông qua vi c n
t tên cho các nhân v t c a mình v i
nh ng cái tên r t Nam B
ng Sáu, th ng Út, th ng
Qu t (Nh
c chân l c ), Mi ng (L i
th
ng, Nhì, Hi n (Heo n c ki ng),

n, bà Ba già
( a trôi sông),
y (H nh
phúc c
), chú Tám, Út Lim,
Hai L a (B c thêu Quan Âm
Nh v n d ng linh ho t nhi u ki u
ngôn ng nên truy n ng n và t
a

c a Võ Di u Thanh r t h p d
y
s c s ng, góp ph n t o nên cái h
t ch t
c Nam B . Chính nhà
ng bày t
Ngơn ng , khơng khí
Nam B
m vào tơi t
ng
s ng. Bây gi mu n g t b
(Võ Di u Thanh, 2010: 2). Võ Di u Thanh
t t n d ng th m nh c
,
ch khai thác m qu ng c
i nh m bi n
c s
riêng. Thông qua
ngôn ng , ch
c vào m t

th gi i nhân v t c a mi
c:
ch t phác, th t thà và g
Xét v th lo
u
Thanh bao g m truy n ng n và t
i
truy n ng n, n
cr t
nhi u tình hu ng truy
hu
t vai trị c c k quan tr ng.
Cái quan tr ng nh t c a truy n ng n là t o
ra m t tình hu
tình hu ng
làm n i b t m t tính cách nhân v t, hay m t
tâm tr
n ng n Trên
Hàm ch. Tác gi
cho nhân v t Thi n
- m t tên cát t c, m t k t
ct n
m t ch ng ki n h u qu mà mình gây ra, và
cho y n m ngay t i cái l n ranh gi a s
s ng và cái ch t, truy n ng n Trên Hàm ch
i chuông c nh báo con
i: khi chúng ta h y ho i thiên nhiên
y ho i môi
ng s ng c
y nhân

lo
n g n v i cái ch t và s di t vong:
Gi Thi
i trên m cát.
nl
t và
n mm
n m m hình m t dịng sơng
(Võ Di u Thanh, 2015: 25). Chính t tình
hu ng truy
, n n cát t c
m t mi
t
c gi có th th y rõ lịng
tham c
i và m t trái c
minh. Ngoài ra, Võ Di u Thanh còn r t


thành cơng trong vi c l ng ghép các tình
hu ng và gia gi m t
t truy n s ki n,
t truy n tâm lý.
N
truy n ng n, Võ Di u Thanh
gây
ng v i b
c b ng nh ng tình
hu ng truy
c

l c trong vi c chuy n t i nh ng câu chuy n
v sinh thái, th hi
ng sinh thái c a
nv it
i hay
b t g p gi
u tri t lý, suy ng m. M i
tác ph m t
c khéo léo l ng ghép
nh
p hay nh ng tri t lý thú v
khác nhau v
ng, v sinh thái.
Nh
p yv
k t, v
tv
cho b
c suy ng m,
tr i nghi m
c a nhân v t. Ch t gi ng tri t lý, suy ng m
c ch l
cu c s
ng
qua v n s ng c
Khoa h c c công
c nhi
ph c v
ng th
ng minh

a ng
tay nhân ái c a t o hóa. Chúng ta h y di t
i s ng v t ch t c a chúng
ta d
i.
ng ch u nh ng b t bình
c a nó. Th i ti t khơng thu n l i, mùa màng
th t bát, khơng khí, th
c
a, b nh ho n th
ng
u
ông lên
gi ng d
i hay rao gi ng bài h
c
mà tri t lý y tan ch y vào trong l
ng
nói h
Th
c
i khi mu
i nh
trong quán nh bây gi
c
C u Long gi a th i nông nghi p tràn hóa
ch t, cá m m t
n ki t nên
cx
c s n. B ti n mua

cs
n u nh ng n i bún ng t lành
c có l m i tơ bún ph i tính giá

y ch

ng tơ
ng c a x An Giang giá v n r
i thu cá linh còn l i xanh m
c,
nh t nhòa là l
ct
p ba cây nhang
xin t t gi
quán bún. Có ghi n
g m c nào, có mê m n t
khơng th n m ngồi quy lu t
u
Thanh, 2015: 51).
V chi
ct s
u
Thanh có s ph i h p linh ho t gi
m
m nhìn tác gi trùng v i
m nhìn nhân v t) và s
m
nhìn t
i k chuy n sang nhân v t
m nhìn). T

m nhìn
bên trong, ti ng nói c a nhân v t trong
truy n ng n và t
u Thanh g n
ng v i ti ng nói tác gi
m
nhìn nhân v t g
m nhìn
tác gi
Tơi thích khơng khí l ng l nh
s
y bao gi
tràn tr m t làn
a nh ng
uc
i và
t
u Thanh,
i con c a m
t Nam B
v
p c a m t th
th
m mình trong s
thu n khi t c a thiên nhiên v i gi
u
tâm tình th th t
m nhìn bên trong c a
i k chuy n ngơi th nh
c

lịng m
khách, ch

u, tr nh ng ngày m i r i
i
l
gày. Ngôi nhà
i v n c xéo x t tôi. M i b n
t i r o r c vui, m i b n v
c m t.
T
ki n vàng trên m y g c mãng c
rau má bò lan trên b i chu i, nàng tiên c
l n qu
ng gi
i.
n c tích
u


Thanh, 2016: 79).
Nhân v
i tr n thu t
chính là m t hình th c hố thân c a
tác gi
i k chuy
c gi
ng nhân v
c l p trong suy
n xét, bình ph

c ch t
tác gi th hi n gián ti
c a mình
v i cu
i thơng qua nhân v
n
cùng, h u h t nhân v
c th
ng
ng nhìn ch quan c a tác gi
vai trò k chuy n. Tác gi và nhân v t dù có
kho ng cách, song bao gi quan ni m c a
cái tơi sáng t
c b c l ít nhi u
m nhìn c a nhân v t.
Trong các tác ph m c a mình, Võ Di u
Thanh quan tâm nhi
i tâm
tr ng trong th
y b t an v i nh ng
v
v sinh thái
ng. Thay vì
nhìn cu c s ng b ng cái nhìn khách quan
hố, ch
p vai cùng nhân v t, nhìn
b
m nhìn nhân v
lý gi i th gi i
n i tâm ph c t p c

i trong xã h i
hi
i v i s di chuy
m nhìn t
ng ngo
ng n i. Vì n u khơng
m nhìn mà c
ng ngồi quan
sát thì th
i. S tài
tình c a ch
cách b trí, dàn x p truy n
nh m ki m soát vi c k . M
i k song
ng nhi
k và
liên t
m nhìn. Ch ng h
trong truy n ng n Trên Hàm ch, Võ Di u
i h p khéo léo và luân phiên
gi
m nhìn: c a anh xe ơm và c a
Thi n. T
m nhìn c a nhân v
ơng xe ơm, tác gi
c gi c m
nh
c tâm tr ng b t an c a m
i
dân quê khi ch ng ki n xóm làng c a mình

b tàn phá do n n khai thác cát b
i
H
t ng p t i cánh én,
c ch
t h ng mà cái xóm này t n
t im

t l nhìn chóng m t, m
t cái xóm dài m
thì
a. Nói t i bu n thúi
ru t anh bi t không?
u Thanh,
2016: 17). Cịn t
m nhìn bên trong c a
m
t Thi n), chúng ta
c m nh
cs
il ic am t
k t
khi t n m t ch ng ki n nh ng h u
qu
Thi n s ng c
iv i
th b i cát, giàu có nh cát.
tràn vào nh ng cái n n lênh láng. Có nh ng
n th y mình ng i trên cát.
y cát vàng. Gi Thi

i trên m
n l i
t và n m m . Không
ph i n m m
i cát mà n m m hình
cái sà lan? Hay n m m hình m t dịng
sơng
m t n i ni m ân h n và day d t mu n màng
i Thi n, nhân v t ông lão mê
ki ng trong Ti ng khóc c
l i
n nh
a con c
i ngàn
i mơi
ng s ng t nhiên hoang dã và phù h p
nh t v i nó, khi n cho nó ph i khơ héo mà
ch
t cách t
i: Cho t i lúc ông
c m th
i. Ông c m th y s ch
i
c
n ki t. Ông nhìn k l i.
Nh ng v t th o trên thân cho bi
c nm
nào. Ông bi t là su t m t
quãng th i gian
ng ông trong

m
a rên xi t v a
buông thõng tay th t ng chi c lá nh g n
thanh tao. Nó c t ti ng kêu th ng th t trong
tuy t v
n nó tr
b tr
i tàn trong n ng,
nó v n c dành d m t ng gi t nh
sinh
t
t nó b ng quá nhi u yêu
u Thanh, 2016: 33).


m nhìn tác gi trùng
v
m nhìn nhân v t, Võ Di u Thanh còn
s d ng linh ho t s
m nhìn và
t tc
u ch u s chi ph i c
m nhìn tác
gi . Nh s
ng trong di chuy
m
nhìn, quan ni m c
ch th sáng
t o
c b c l phong phú và nhi u

chi
K t lu n
i góc nhìn phê
xi Võ Di
c
n nh ng
v
v sinh thái Nam b mang tính th i
s v i m t phong cách ngh thu
g n bó v i ngơn ng
; ngh thu t tr n thu t,
m nhìn, gi
u và k t c u tác ph m
ng và linh ho t. S k t h p
c a nhi
c ngh thu t trong
nh
m tinh th n vì
ng sinh thái c a Võ Di
làm b t lên nh
pv
ng
a n tác
gi
i h
tình yêu t nhiên, ý th c và trách nhi
i
v i th gi i t
trò c
i ngh

c chi n b o
v
tc
i, v
khao khát v m t th gi
ó con
i và v n v t cùng chung s ng thu n
hòa, c ng sinh trên tinh th n tơn tr ng, bình
ng, cùng có l
i c n ý th c v
thân ph
a mình trong m i
quan h v i t nhiên, nh c nh nhân lo i v
a v th c s c a m i thành t trong sinh
quy n, bi t cách kính s sinh m nh t nhiên
yên n và h nh phúc. Chúng ta ph i thay
và cách ng x v i t
ng th m h a sinh thái trong
V i vi c nghiên c u và tìm hi

xi Võ Di u thanh t góc nhìn phê bình
sinh thái, chúng ta có th kh
nh r ng
nghiên c
c t góc nhìn sinh thái
h c là công vi c c n làm, ph i làm c a
i trong cu c, th hi n s h
a
khoa h
i v i ti ng kêu c u

c
ng, sinh thái.
Tài li u tham kh o
Bùi Thanh Truy n (ch biên), Nguy n Th
T nh Thy, Tr n Th Ánh Nguy t,
Nguy n H ng Anh, Tr n Kim Thanh,
m Ng
ng
Th Thái Hà (2019). Phê bình sinh thái
v
. Tp H Chí Minh,
.
u (2012). Phê bình sinh thái
c mang tính cách tân.
T p chí
, s 285 (T.11-12),
/>Nguy n Th T nh Thy (2017). R ng khô,
su i c n, bi
. Hà
N i, Nxb Khoa h c Xã h i.
Tr n Th Ánh Nguy
i và t
Vi
góc nhìn
phê bình sinh thái. Hà N i, Nxb Giáo
d c Vi t Nam.
c (2003). Âu M
h c. B c Kinh xu t b n xã.
Võ Di u Thanh (2010). Cơ con gái ng
c. Tp H Chí Minh, Nxb Tr .

Võ Di u Thanh (2015).
c say mèm.
Tp H Chí Minh, Nxb Tr .
Võ Di u Thanh (2016). B vai cho c b vai.
Tp H
.