<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>ĐỀ TÀI:</b>

<b>GÓP PHẦN NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẢM THỤ TÁC</b>

<b>PHẨM VĂN HỌC CHO HỌC SINH TRONG GIỜ ĐỌC</b>

<b>HIỂU VĂN</b>

<b>PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ</b>
<b>I.</b>

<b> Lý do chọn đề tài: </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>II. Phương pháp nghiên cứu:</b>

Do điều kiện thời gian thời gian và phạm vi của sáng kiến kinh
nghiệm, tôi tập trung vào chương trình Ngữ văn 7 và 9 với các đối tượng
học sinh lớp 7A6 và 9A6 Trường THCS Cát Linh (hai lớp tôi trực tiếp
tham gia giảng dạy trong năm học 2011- 2012). Tôi chủ yếu sử dụng chủ
yếu một số phương pháp nghiê n cứu sau:

1. Đúc rút kinh nghiệm từ bản thân trong q trình giảng dạy mơn
ngữ văn ở trường THCS Cát Linh.

2. Học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp.

3. Tham khảo một số tài liệu nghiên cứu về đổi mới phương pháp
dạy học văn:

- Rèn luyện tư duy sáng tạo trong giảng dạy văn chương.
( Nguyễn Trọng Hoàn- NXBGD 2001)

- Đổi mới giảng dạy văn trong nhà trường. ( ĐHSP Huế- 2002)
Văn học 7, 9 ( Sách giáo khoa, sách giáo viên chỉnh lý hợp nhất
-NXBGD)

<b>III. Cơ sở của đề tài:</b>
<b>1. Cơ sở lý luận:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

học và yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục
lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành lối tư duy sáng tạo ở người học.

b. Luật giáo dục của nước CHXHCNVN trong điều 4 (yêu cầu về
nội dung phươg pháp giáo dục) cũng chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục phải
phát huy tính tích cực tự giác, chủ động , tư duy, sáng tạo ở người học, bồi
dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” (Luật Giáo
dục - trang 9 - 1998)

<b>2. Cơ sở thực tiễn:</b>

a. Trong bộ môn văn học ở trường phổ thông trung học nhiều năm
nay thực tế đã có nhiều đổi mới đáng kể nhưng vẫn cịn có hiện tượng học
sinh học theo kiểu cũ: đọc thuộc, sao chép, nói lại ý sách vở thầy cơ mà
khơng hoặc ít có sự sáng tạo khi tiếp xúc tác phẩm văn chương.

b. Hiện tượng ít tập trung suy nghĩ, ít tìm tịi ở học sinh trong giờ
học ở trên lớp.

c. Thị trường sách hiện nay: Sách in ấn nhiều, giảng giải cụ thể tác
phẩm, học sinh mua về chép lại một cách máy móc mà khơng suy nghĩ,
sáng tạo do đó dẫn đến tình trạng mù kiến thức.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>PHẦN HAI: NỘI DUNG</b>

<b>I. GÓP PHẦN NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẢM THỤ TÁC</b>
<b>PHẨM VĂN HỌC CHO HỌC SINH TRONG GIỜ ĐỌC HIỂU VĂN</b>
<b>PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ </b>

Như ta đã biết tiếp nhận văn học là một hoạt động nhằm chiếm lĩnh
giá trị tư tưởng, giá trị thẩm mĩ của tác phẩm văn học. Thơng qua q trình
đầu tiên là tiếp xúc, cảm thụ văn bản ngôn từ đến việc cảm nhận, hiểu ra
chân giá trị của hình tượng nghệ thuật và cảm hứng của nhà văn, tài năng
diễn tả của nhà văn để làm nên tác phẩm đó. Và cuối cùng là quá trình kết
thúc sự tiếp nhận ở người đọc qua việc hiểu, rung cảm, có được những
rung cảm, những ấn tượng và chịu ảnh hưởng của tác phẩm, của hình
tượng nghệ thuật trong đời sống cá nhân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Đề cập đến bản chất của giờ giảng văn, GS Đặng Thai Mai cho rằng:
“giảng văn trước hết là theo dõi trong nếp áng văn tất cả cái tinh vi về tư
tưởng, cái độc đáo về nghệ thuật của một tác giả. Hiểu như vậy giảng văn
trước hết là chỉ ra sự thống nhất giữa hình thức và nội dung, giữa kĩ thuật
và tư tưởng trong một tác phẩm văn chương” (Giảng văn Chinh phụ
ngâm-Đặng Thai Mai- ĐHSPI HN; 1992). Vậy thì muốn chỉ ra sự thống nhất ấy
trong tác phẩm rõ ràng lao động của giáo viên dạy văn vừa phải có tính
nghệ thuật vừa phải có tính sư phạm. Mà tính nghệ thuật của giờ giảng văn
tất nhiên lại phải phụ thuộc vào tài năng của giáo viên và trình độ, khả
năng của học sinh. Vậy thì việc đầu tiên theo tôi người thầy dạy văn cần
phải làm đó là phải bằng mọi cách tác động vào tư duy sáng tạo của học
sinh trong quá trình cảm thụ tác phẩm văn học. Sự tác động ấy có thể bằng
nhiều hình thức khác nhau. Có thể đó là giọng đọc thiết tha diễn cảm khi
phân tích tác phẩm trữ tình, giọng đọc hài hước dí dỏm khi tiếp cân tác
phẩm trào phúng, giọng đọc đanh thép mạnh mẽ khi thể hiện thái độ căm

thù, giọng đọc nhẹ nhàng ấm áp khi diễn tả tình cảm u thương... đó có
thể là những lời bình đúng lúc, hoặc có thể đó cịn là một hệ thống câu
hỏi phù hợp yêu cầu học sinh phải suy nghĩ, phán đoán mở ra hướng cảm
nhận tác phẩm hiệu quả nhất...Trong đề tài nghiên cứu lần này, tôi mạnh
dạn đề cập một số kỹ năng cần chú ý để góp phần nâng cao khả năng cảm
thụ tác phẩm văn học cho học sinh bậc THCS như sau:

1. <b>Hình thành thói quen đọc trực tiếp văn bản</b>

Muốn nắm bắt được nội dung tác phẩm văn học nhất thiết phải đọc.
Đó là một hình thức đặc thù, có tính tính đặc thù của nhận thức văn học.
Đọc sẽ kích thích quá trình tâm lí cảm thụ, tri giác tưởng tượng, xúc cảm,
đưa người đọc vào thế giới tác phẩm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

dẫn dắt học sinh vào thế giới của tác phẩm văn học một cách dễ dàng, phù
hợp với quy luật cảm thụ văn học. Hướng dẫn học sinh đọc đúng giọng
điệu là thể hiện được cung bậc cảm xúc của tác giả.

<b> </b>GS Trần Đình Sử trong bài Con đường đổi mới căn bản phương
<i>pháp dạy-học văn khẳng định: “Khởi điểm của môn Ngữ Văn là dạy học</i>
<i>sinh đọc hiểu trực tiếp văn bản văn học của nhà văn… Nếu học sinh</i>
không trực tiếp đọc các văn bản ấy, không hiểu được văn bản, thì coi như
mọi yêu cầu, mục tiêu cao đẹp của mơn văn đều chỉ là nói sng, khó với
tới, đừng nói gì tới tình u văn học”. Đáng tiếc là nhiều năm nay, trong
nhà trường phổ thông đang diễn ra tình trạng học sinh khơng cần đọc trực
tiếp văn bản nhưng vẫn soạn được bài, thậm chí khi thầy cơ giáo u cầu
“hoạt động nhóm” và cử đại diện trình bày…, các em vẫn tỏ ra làm việc
tích cực và phát biểu một cách gọn gàng. Giáo viên, dù biết rõ học sinh
đang trong vai diễn, nhưng vẫn cứ khen trị của mình trả lời rất tốt, rất
giỏi! Việc học sinh xem nhẹ đọc tác phẩm đã làm hạn chế khả năng cảm

thụ và sáng tạo của chính mình, từ đó khiến cho học sinh chỉ biết tiếp thu
một cách thụ động, mất dần kĩ năng đọc hiểu văn bản, thiếu năng lực đọc
một cách sáng tạo. Như vậy, mấu chốt của vấn đề nâng cao hiệu quả cảm
thụ văn học chính là ở việc đọc trực tiếp văn bản văn học.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

điều đó, tơi thường u cầu học sinh tóm tắt tác phẩm trước bằng lập sơ
đồ, bảng biểu, sau đó kiểm tra thực hiện của học sinh trong thời gian hỏi
bài cũ.

Ví dụ: Chuẩn bị cho bài Rơ-bin-xơn ngồi đảo hoang- Ngữ văn 9 tập 2,
tôi yêu cầu học sinh lập bảng:

- Bảng 1: Tìm hiểu tác giả Đe-ni-ơn Đi-phơ và tác phẩm Rơ –bin-xơn
Cru-xơ (u cầu: Học sinh tìm hiểu và hồn tất các thơng tin về tác giả... về
thời gian ra đời, nội dung và đặc điểm thể loại của tác phẩm...)

- Bảng 2: Vẽ sơ đồ tóm tắt tác phẩm, sơ đồ bố cục đoạn trích

Ban đầu, việc làm này chưa nhận được sự hưởng ứng nhiệt thành,
nhưng dần dần đã trở thành việc làm bình thường và có hiệu quả. Thói
quen này nếu được hình thành một cách tự giác thì chính giáo viên, học
sinh đã làm được một khâu quan trọng trong yêu cầu đọc - hiểu.

2. <b>Rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm</b>

Đọc diễn cảm là một phương pháp đọc sáng tạo: Từ biết đọc - đến đọc
sáng tạo là cả một q trình rèn luyện địi hỏi người dạy và người học phải
có sự nỗ lực rất lớn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

b) Nội dung của phương pháp đọc sáng tạo: có 3 mức độ đọc đó là

đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm.

- Đọc đúng: là trả lại hoàn toàn đúng nội dung văn bản. Đọc đúng là
giải quyết kĩ năng, năng lực ngôn ngữ cho học sinh, là khơng được đọc sai
văn bản, là q trình tri giác chính xác văn bản.

- Đọc hay: là bước tiếp theo của đọc đúng, phải trên cơ sở đọc đúng,
đọc hay mới thành công. Đọc hay là bước đầu chuyển tiếp từ lĩnh vực ngôn
ngữ sang lĩnh vực văn chương. Đọc đúng có nghĩa là đọc nghĩa cịn đọc
hay là đọc ra ý. Khi giảng văn thơ, điều quan trọng là nắm bắt được giọng
điệu văn học, tức là đọc được hướng vào giọng điệu của văn bản.

- <b>Đọc diễn cảm: Đọc diễn cảm là hệ thống phương pháp đọc sáng</b>
tạo, bản chất của đọc sáng tạo là xác định mọi quan hệ cảm xúc riêng tư
của người đọc về giá trị nội dung và hình thức đọc của tác phẩm. Đọc diễn
cảm đòi hỏi cả giáo viên và học sinh phải có cảm xúc. Đọc diễn cảm có tác
dụng phát triển trí tuệ cho học sinh, thơng qua việc đọc diễn cảm giúp học
sinh khám phá tác phẩm văn chương, giúp học sinh hiểu rõ được giá trị
đích thực của tác phẩm văn học.

Đọc diễn cảm là một phương tiện giáo dục bồi dưỡng đạo đức, thẩm
mĩ cho các em học sinh, giúp các em cảm thụ được cái hay, cái đẹp của
văn học làm cho các em yêu thích văn học từ đó có ý thức rèn luyện đọc
diễn cảm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<i>cho học sinh cảm nhận được cái giọng càng khó, cơng việc này địi hỏi</i>
<i>sáng kiến và tài tình của giáo viên…”</i>

Tục ngữ có câu: “Ăn khơng nên đọi, nói khơng nên lời”. “Nói
<i>khơng nên lời” là một sự đau khổ của con người. Năng lực văn nhất thiết</i>

phải bao hàm năng lực nói nên lời. Khơng biết đọc diễn cảm, khơng tìm
được ngữ điệu thích đáng trong giảng bài, đó là sự bất lực của người dạy
văn. Có nhiều giáo viên có kiến thức, nhưng khi giảng bài, học sinh thấy
chán, buồn ngủ, bởi vì giáo viên đó thiếu khẩu khí, thiếu hơi văn, chưa tìm
được ngữ điệu, giọng điệu thích đáng cho mình. Như vậy, người dạy văn
giỏi, ngồi kiến thức cần phải có ngữ điệu, giọng điệu phù hợp, đa dạng.
Có như vậy tác phẩm mới tác động sâu vào cảm nhận của học sinh. Đọc
diễn cảm và hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm tác phẩm văn học chính là
một phần quan trọng để phát huy tiềm lực, kích thích hứng thú học văn của
học sinh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

đây hồn tồn khơng phải là ở sự uốn éo đầu lưỡi mà thể hiện những cảm
xúc nội tại của tâm hồn.

Khi còn là sinh viên khoa văn, tôi được một thầy giáo của mình đọc
cho nghe bài thơ Quê hương của Giang Nam. Phần đầu của bài thơ thầy
<b>đọc chậm rãi (như</b> đang nhấm nháp những kỉ niệm ngọt ngào tuổi ấu thơ):
/Thuở còn thơ ngày hai buổi đến trường/Yêu quê hương qua từng trang
<i>sách nhỏ/….Tôi nắm bàn tay nhỏ nhắn ngậm ngùi/Em vẫn để n trong tay</i>
<i>tơi nóng bỏng.. đến đoạn người lính trở về, nhận được tin cơ gái mất…thầy</i>
<b>chuyển giọng đột ngột:</b>

<i>Hôm nay nhận được tin em</i>
<i>Không tin được dù đó là sự thật</i>
<i>Giặc bắn em rồi quăng mất xác</i>
<i>Chỉ-vì-em-là-du-kích…em ơi…</i>

<i>Đau-xé-lịng-anh…..chết- nửa- con- người…”.</i>

Nhịp điệu dồn dập đó nói lên nỗi đau bất ngờ, bàng hồng, khơng

thể tin được trước một sự thật đau lịng. Thầy khơng cần giảng giải nhiều
nhưng lũ học trị chúng tơi ai cũng đỏ hoe con mắt. Cho đến bây giờ, nỗi
xúc động đến lạnh người trong tôi vẫn còn nguyên khi nhớ về bài học và
giọng đọc của thầy tơi năm đó. Đó chính là hiệu quả của <i><b>ngữ điệu</b></i> đọc mà
người thầy mang lại cho học trị của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

văn bản nào đó, tôi cho rằng, học sinh đõ đã hiểu được giá trị của văn bản
ít nhất là 50 %.

Ví dụ bài Đồng chí của Chính Hữu - Ngữ văn 9 tập 1, phải đọc hơi chậm
để diễn tả những tình cảm, cảm xúc được dồn nén, lắng lại:

<i>Quê hương anh nước mặn đồng chua</i>
<i>Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá</i>

<i>Anh với tôi đôi người xa lạ</i>
<i>Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau</i>

Nhưng đến ba dòng thơ cuối bài, cần đọc với nhịp chậm hơn và hơi lên cao
để khắc hoạ được những hình ảnh vừa cụ thể vừa giàu ý nghĩa biểu tượng:

<i>Đêm nay rừng hoang sương muối</i>
<i>Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới</i>

<i>Đầu súng trăng treo</i>

Đọc Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính của Phạm Tiến Duật - Ngữ văn 9, ta
phải đọc sao cho toát lên cái vẻ tự nhiên, ngang tàng, sôi nổi của tuổi trẻ
dũng cảm, bất chấp những nguy hiểm khó kh

<i>Khơng có kính, ừ thì có bụi,</i>
<i>Bụi phun tóc trắng như người già</i>
<i>Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc</i>

<i>Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

với từng đoạn: mỉa mai khinh bỉ khi nói về những trò lố của Va-ren, tự
hào, ngợi ca ở những đoạn miêu tả thái độ hiên ngang của Phan Bội Châu

Đọc văn bản Rơ-bin-xơn ngồi đảo hoang phải thể hiện được giọng
điệu hóm hỉnh, tự giễu của Rơ-bin-xơn khi kể về cuộc sống và tự hoạ bức
chân dung của mình, có như vậy mới hiểu được tinh thần lạc quan vượt
hoàn cảnh của vị chúa đảo này.

Việc đọc diễn cảm của người giáo viên dạy văn có vai trị quan trọng
trong việc hướng dẫn học sinh thâm nhập tác phẩm, nên người thầy cẩn
phải có sự chuẩn bị kĩ, thầy phải đọc đúng, đọc hay, đọc thật diễn cảm, bộc
lộ được cảm xúc của nhà văn. Người giáo viên có thể có nhiều hình thức
hướng dẫn học sinh đọc: đọc mẫu, hướng dẫn học sinh đọc, vừa đọc vừa
bình vừa tóm tắt tác phẩm, đọc phân vai, khơi gợi cảm xúc của các em,
khích lệ các em đọc một cách hứng thú

Bằng hình thức đọc diễn cảm, giáo viên có thể tạo cho học sinh
những bất ngờ, hứng thú, giúp các em có cảm nhận mới mẻ về văn bản,
kích thích khả năng liên tưởng, trí tưởng tượng để thâm nhập vào thế giới
nghệ thuật của văn bản. Có thể nói, rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm là biện
pháp hữu hiệu trong rèn luyện cảm thụ văn học cho học sinh.

<b>3. Rèn kỹ năng tóm tắt văn bản</b>

<i><b> </b></i>Sau khi học sinh đã đọc và nắm được nội dung tác phẩm giáo viên
hướng dẫn HS tóm tắt văn bản đây là một khâu khơng thể thiếu trong phần
tiếp nhận văn bản. Vậy, tóm tắt văn bản là gì ?

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

tắt văn bản.Tuy nhiên, văn bản tóm tắt phải mang tính khách quan, phản
ánh trung thực văn bản gốc. Từ đó, học sinh nắm được cái cốt lõi của câu
chuyện.

<i><b>Một số lưu ý khi tóm tắt văn bản:</b></i>

- Diễn đạt càng ngắn gọn, càng súc tích càng tốt, loại bỏ những
thơng tin khơng cần thiết đối với mục đích tóm tắt.

- Văn bản tóm tắt phải ln phản ánh trung thực nội dung văn bản
gốc, không thêm thắt những nội dung khơng có trong văn bản gốc.

- Người tóm tắt cần diễn đạt theo cách riêng của mình, tránh đến
mức tối đa dùng lại các câu, đoạn trong văn bản gốc. Nên dùng câu đủ
thành phần.

<i><b>b. Một số kĩ năng cần áp dụng trong tóm tắt văn bản:</b></i>

- Xác định ý chính, nội dung của mỗi đoạn văn và văn bản.

- Diễn đạt lại các ý chính và nội dung đó bằng một vài câu thích
hợp.

- Dùng các từ ngữ thích hợp để liên kết các câu lại với nhau thành
một văn bản nhỏ.

Riêng đối với các văn bản thơ, giáo viên có thể yêu cầu học sinh thuộc
lịng bài thơ, diễn xi được ý thơ trước khi đến lớp

<b>4. Sử dụng lời bình </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

cũng vì thế kích thích mầm sáng tạo của học sinh, tạo nên sự giao lưu,cộng
hưởng về tình cảm trong giờ văn.

Ví dụ:

Khi giảng đến dòng thơ cuối trong bài Đồng chí của Chính Hữu: “Đầu
<i>súng trăng treo”, Giáo viên có thể hướng dẫn để học sinh phát hiện:</i>

- Hình ảnh trăng lơ lửng trên đầu ngọn súng

- Trăng là người bạn của những người lính trong cảnh phục kích giặc
giữa rừng khuya

- Trăng đối lập với súng

- Trăng biểu tượng cho cuộc sống hồ bình
- Đây là hình ảnh thơ sáng tạo

Học sinh trình bày được những ý như vậy đã là hay, nhưng nếu giáo viên
biết đưa vào một lời bình ngắn gọn, đúng lúc thì hiệu quả thẩm mĩ của giờ
học sẽ tăng lên đến bất ngờ.

Chẳng hạn, ở đây, giáo viên có thể đưa ra lời bình “Đầu súng trăng treo”
<i>là hình ảnh được nhận ra từ những đêm hành quân, phục kích giặc của</i>
<i>chính tác giả. Nhưng hình ảnh ấy cịn mang ý nghĩa biểu tượng, gợi ra bởi</i>

<i>những liên tưởng phong phú. Súng và trăng là gần và xa, thực tại và mơ</i>
<i>mộng, chất chiến đấu và chất trữ tình, chiến sĩ và thi sĩ...</i> <i>Đó là các mặt bổ</i>
<i>sung cho nhau, hài hồ với nhau của cuộc đời người lính cách mạng. Xa</i>
<i>hơn, đó cũng có thể xem là biểu tượng cho thơ ca kháng chiến - nền thơ ca</i>
<i>có sự kết hợp giữa chất hiện thực và cảm hứng lãng mạn.”</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

vụ chính của giáo viên là tổ chức để học sinh cảm thụ và lĩnh hội giá trị
của văn bản chứ khơng phải là trổ tài trình diễn để “thơi miên” học sinh.
Do đó, giáo viên chỉ đưa ra lời bình khi học sinh cảm nhận chưa tới, đánh
giá chưa xác đáng và những lời bình lúc đó có tác dụng hỗ trợ, tiến tới
khắc sâu ấn tượng cho học sinh, tạo nên những khoái cảm thẩm mỹ. Giáo
viên phải chọn bình những chi tiết nào là điểm sáng nghệ thuật, và chọn
được cách nói ấn tượng, độc đáo, nhằm tác động mạnh đến cảm xúc của
học sinh.

5. Để nâng cao khả năng cảm thụ tác phâm văn chương cho học
sinh, không chỉ dừng lại ở những thao tác trên mà nó còn đòi hỏi ở cả thầy
lẫn trò một cách học, cách dạy hợp lý, khoa học, linh hoạt, không phải bài
nào cũng giảng và liên tưởng theo một cách, không phải tác giả tác phẩm
nào cũng một dạng lời bình mà phải tùy thuộc vào hoàn cảnh, tác phẩm cụ
thể để hướng dẫn học sinh cách cảm thụ, cách phát hiện. Về phía học sinh,
theo tơi nếu cầu tồn 100% học sinh đều cảm thụ tốt tác phẩm văn học
bằng tư duy của các em thì khó mà đạt được. Vì vậy phải tùy đối tượng,
tùy năng lực cảm thụ văn học của từng đối tượng mà hướng dẫn chỉ đạo
các em phát hiện sáng tạo phù hợp: Hệ thống câu hỏi đặt ra phải linh hoạt,
phải có sự phân chia đối tượng, có câu hỏi khó cho học sinh giỏi, câu hỏi
phù hợp cho học sinh trung bình...Có thế một giờ giảng văn mới đảm bảo
được cùng lúc sự sáng tạo cho các em.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

<i>còn làm cho con cảm thấy ngán ngẫm giờ văn. Có đơi khi, con tự đọc văn</i>

<i>bản trước ở nhà, cảm thấy rất hay, nhưng khi được giáo viên trong lớp</i>
<i>giảng giải thì bao nhiêu cái hay ho nó trơi đi đâu mất…”. Những dòng tâm</i>
sự hết sức chân thành của một học sinh mà tôi chưa từng gặp mặt đã khiến
tôi giật mình. Liệu đây có phải là tâm trạng chung của các em khi học mơn
văn? Làm thế nào để có thể thắp sáng ngọn lửa tình yêu văn chương trong
tâm hồn học sinh? Làm thế nào để có thể đánh thức khả năng cảm thụ văn
chương, thổi bùng khát vọng sống đẹp của học sinh qua mỗi giờ học văn?
Đưa lời tâm sự của học sinh ra đây để những người trực tiếp giảng dạy văn
học là chúng ta cùng suy nghĩ và chia sẻ, hi vọng những lời tâm sự của em
học sinh đó khơng rơi vào hư khơng. Thiết nghĩ muốn làm được những
điều trên, trước hết, người thầy phải thổi bùng ngọn lửa văn chương trong
trái tim của mình.

Chúng tơi ln ý thức sâu sắc rằng, đây không phải là phương pháp
tồn vẹn, và càng khơng phải là duy nhất, nhưng hiệu quả mang lại của nó
là điều khơng thể phủ nhận. Phương pháp khi được vận dụng thành thục sẽ
tạo được kĩ năng cho người dạy và người học. Từ đó, niềm hứng thú, say
mê khám phá của học sinh sẽ được đánh thức. Khi thói quen trở thành ý
thức tự giác của người học thì đến lượt mình, người thầy khơng thể bằng
lịng với những vốn kiến thức có sẵn mà phải ln khơng ngừng cập nhật
tri thức và đổi mới phương pháp.

Với mong muốn góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn
chương cho học sinh trong giờ đọc hiểu môn văn, tơi mong nhận được sự
trao đổi, góp ý chân thành của đồng nghiệp và những ai quan tâm đến vấn
đề này.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

II. Minh hoạ đọc - hiểu tác phẩm:

<b>Tiết 146: ( Bài dự thi giáo viên giỏi cấp quận)</b>

Rơ-bin-xơn ngồi đảo hoang

<b>(Trích Rơ-bin-xơn Cru-xơ)</b>

Đ. Điphơ
<b>-1) Những u cầu cần đạt:</b>

Học sinh hình dung được cuộc sống gian khổ và tinh thần lạc quan
của Rơ-bin-xơn ngồi đảo hoang qua bước chân dung tự hoạ của nhân vật

<b>2) Giáo viên hướng dẫn học sinh cảm thụ văn bản thông qua đọc</b>
<b>diễn cảm và tóm tắt tác phẩm:</b>

<b>a. Hướng dẫn học sinh cảm thụ văn bản thơng qua đọc diễn cảm và</b>
<b>tóm tắt tác phẩm:</b>

- Giáo viên yêu cầu học sinh tìm đọc tác phẩm ở nhà, tóm tắt được
tác phẩm, tóm tắt đoạn trích; soạn bài theo hệ thống câu hỏi sách giáo
khoa, vẽ sơ đồ đoạn trích.

- Trên lớp, giáo viên đọc diễn cảm (mẫu) sau đó gọi học sinh đọc lại
- Giáo viên phân vai cho học sinh đọc (học sinh đọc xong giáo viên
uốn nắn)

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu các sự việc chính của văn bản

- Sau khi học sinh tìm các sự việc chính, giáo viên yêu cầu học sinh
tóm tắt văn bản (kết hợp với hình ảnh minh họa --> CNTT)

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

<i><b>b.Hướng dẫn Hs tìm hiểu về phần chú thích</b></i> :

GV cho hs đọc các chú thích SGK và giải thích các từ ngữ cần thiết
để hs hiếu được nghĩa của một số từ tạo điều kiện cho các em tiếp thu bài
tốt hơn.

<i><b>c.Hướng dẫn HS đọc để tìm hiểu bố cục văn bản:</b></i>

- Giáo viên tiếp tục cho HS đọc (có thể là đọc thầm) để học sinh tìm
bố cục văn bản (có thể chia làm ba hoặc bốn phần)

- Sau khi học sinh tìm được bố cục của văn bản, GV có thể nêu câu
hỏi yêu cầu HS nhận xét: Bố cục của văn bản cho ta cái nhìn cụ thể về bức
chân dung tự hoạ của vị chúa đảo

<i><b>d. Đọc hiểu văn bản:</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>III. Kết quả khảo sát:</b>

Qua tiết dạy trên, tơi đã góp phần giúp học sinh của mình cảm thụ văn bản
<i>Rơ-bin-xơn ngồi đảo hoang một cách có hiệu quả, Giờ học sôi nổi, gây</i>
được hứng thú cho học sinh, được các đồng nghiệp đánh giá sáng tạo và
thành công. Không chỉ có tiết dự thi ấyẩyt ong q trình tham gia giảng
dạy, tôi thấy việc đọc diễn cảm và tóm tắt văn bản của học sinh và hệ
thống câu hỏi cũng như những lời bình sâu của giáo viên có tác dụng
quan trọng trong việc cảm thụ một tác phẩm văn học trong tiết đọc - hiểu
văn . Trong năm học 2011- 2012, qua 2 lớp 7A6, 9A6 tôi trực tiếp giảng
dạy, tôi đã chú ý rèn luyện các kỹ năng ấy cho học sinh và bản thân có
những tìm tịi, học hỏi nâng cao chun mơn, nghiệp vụ, để không ngừng
rèn luyện, khơi gợi cho học sinh khả năng sáng tạo, góp phần nâng cao khả
năng cảm thụ tác phẩm văn chương của các em. Thực tế qua các giờ dạy

tơi thấy có sự thành cơng, đạt được yêu cầu mục đích đã định nhưng mức
độ nắm bắt bài học của từng đối tượng học sinh khác nhau cũng chưa đồng
đều.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

<b>PHẦN BA: KẾT LUẬN</b>

Góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học cho học
sinh trong giờ đọc hiểu là công việc thường xuyên và cần thiết. Vậy đọc để
tiếp cận văn bản là điều quan trọng đầu tiên, nên cần rèn luyện cho học
sinh kĩ năng đọc diễn cảm và tóm tắt văn bản để làm cơ sở cho việc phân
tích tác phẩm văn học hiểu được cái hay, cái đẹp của tác phẩm, tạo cho giờ
học văn sôi nổi, hấp dẫn hơn.

Trong việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, phương pháp
đọc diễn cảm, rèn luyện kỹ năng tóm tắt văn bản đã góp một phần không
nhỏ vào việc đổi mới phương pháp dạy học. Nếu nhận thức đầy đủ vai trò
tác dụng của phương pháp đọc diễn cảm, rèn kỹ năng tóm tắt tác phẩm thì
sẽ làm cho việc dạy học văn phù hợp với đặc trưng bộ mơn và tâm lí tiếp
nhận của học sinh. Chắc chắn làm cho các em học sinh sẽ thêm u thích
bộ mơn văn hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

Trên đây tơi đã trình bày một số vấn đề nhằm góp phần nâng cao
khả năng cảm thụ tác phẩm văn học cho học sinh trong giờ đọc hiểu văn.
Có thể những vấn đề ấy chưa phải tồn diện, cón thiếu sót, rất mong nhận
được những ý kiến đóng góp, chia sẻ của các đồng nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội tháng 3 năm 2012

</div>

<!--links-->