II. Điều kiện và phương hướng phát triển ....................... 8
1. §iỊu kiƯn cho sù ph¸t triĨn cđa nỊn kinh tÕ hàng hoá ..... 8
2. Phương hướng và biện pháp mấu chốt để phát triển kinh tế
hàng hoá ở nước ta ............................................................... 9
III. KÕt luËn ...................................................................... 12

51


A - lời mở đầu
Đất nước ta, trong điều kiện hiện nay đang ra sức tập trung thực hiện
thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước từng bước đưa đất nước vào thời kỳ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước thì nhiệm vụ chống buôn lậu và gian lận
thương mại rất quan trọng và có ý nghĩa thiết thực. Là một sinh viên trường
Quản Lý kinh doanh - một nhà quản lý kinh doanh tương lai, em càng cần
nhận thức rõ được tác hại của buôn lậu và gian lận thương mại đối với sự phát
triển của kinh tế đất nước.
Chính vì lý do đó, em quyết định lựa chọn đề tài: "Thực trạng và giải
pháp ngăn chặn buôn lậu và gian lận thương mại ở thành phố Hà Nội"
Do thời gian có hạn, khả năng phân tích, tổng hợp thông tin có hạn nên
bài viết của em sẽ không tránh khỏinhững thiếu sót. Rất mong các thầy cô
giáo thông cảm và đóng góp ý kiến cho bài tiểu luận của em thêm hoàn chỉnh.


b - Néi dung

I. Lý ln chung vỊ bu«n lËu và gian lận thương mại
IV

1. Khái niệm về buôn lậu
Thuận ngữ buôn lậu được sử dụng với những ý nghĩa khác nhau. Từ góc

độ của khoa học về ngôn ngữ, cụm từ "buôn lậu" có ý nghĩa là buôn bán
những hàng hoá trốn thuế và hàng cấm. Đây là một khái niệm kế thừa những
hiểu biết xưa nay của cụm từ này và khá phù hợp với quan niệm phổ thông
hiện nay.
Từ năm 1985 Bộ Luật Hình sự của nước CHXHCN ViƯt Nam ra ®êi ®·
chÝnh thøc ghi nhËn téi danh buôn lậu " Người nào buôn bán trái phép hoặc
vận chuyển trái phép qua biên giới hàng hoá, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí
quý, đá quý hoặc vật phẩm thuộc di tích lịch sử, văn hoá thì bị phạt" Bắt đầu
từ đây, tội danh buôn lậu đà được xác định với 4 yếu tố cấu thành tội phạm và
những dấu hiệu pháp lý đặc trưng nên đà có tác dụng hướng dẫn nhận thức
cũng như chỉ đạo thực thi pháp luật.
2. Khái niệm về gian lận thương mại.
Một thuật ngữ nữa luôn gắn liền với buôn lậu "gian lận thương mại".
Gian lận thương mại theo Từ điển Việt là "dối trá, lừa lọc" trong hoạt động
thương mại. Người có hành vi gian lận thương mại gọi là "gian thương" tức là
"người có nhiều mưu mô lừa lọc"; "kẻ buôn bán gian lận và trái phép".
Hành vi gian lận thương mại trước hết phải là hành vi gian lận nói
chung, nhưng hành vi gian lận này phải được thể hiện trong lĩnh vực thương
mại thông qua đối tượng thể hiện hàng hoá, dịch vụ. Chủ thể của hành vi gian


lận thương mại là các chủ hàng, có thể là người mua, người bán cũng có khi là
cả người mua và người bán.
Mục đích của hành vi gian lận thương mại là nhằm thu lợi bất chính do
thực hiện trót lọt hành vi lừa đảo, dối trá.

3.Mối quan hệ giữa buôn lậu và gian lận thương mại
Gian lận thương mại dù không phải là một tội danh trong luật hình sự,
nhưng các dấu hiệu đặc trưng của nó lại trùng hợp với tội buôn lậu và buôn
lậu cũng bao gồm gian lận thương mại.

Hội nghị Quốc tế lần thứ V về chống gian lận thương mại của tổ chức
Hải Quan thế giới đà xếp buôn lậu vào trong các hình thức gian lận thương
mại, nhưng coi đó là loại hình gian lận thương mại nguy hiểm, đặc biệt.
Công ước quốc té Nairobi cũng đà đưa ra khái niệm buôn lậu và gian
lận thương mại nhằm che dấu sự kiểm tra, kiểm soát của Hải Quan bằng mọi
thủ đoạn, mọi phương tiện trong việc đưa hàng hoá lén lút biên giới.
Trong bộ luật hình sự của nước ta đà ghi nhận tội buôn lậu "buôn bán
tái phép, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới" còn trong công ước
quốc tế xử lý 16 loại gian lận thương mại có "Buôn bán hàng cấm qua biên
giới hoặc ra khỏi sự kiểm soát của Hải quan", "khai báo chủng loại hàng hoá",
"khai tăng giảm giá trị hàng hoá". Đây là những hành vi buôn bán gian lận trái
pháp luật mang tính chất giống như buôn lậu "Buôn lậu" từ trước đến nay
được nhiều người biết đến hơn là 'gian lận thương mại". Gian lận thương mại
là thuật ngữ mới xuất hiện, bao gồm nhiều hành vi gian lận, trái pháp luật,
hơn buôn lậu hay nói cách khác nội hàm của nó rộng hơn nội hoàm của buôn
lậu. Điều này là do ngày càng có nhiều hiện tượng mới, tiêu cực xảy ra trong


xà hội. Vì vậy hai thuật ngữ này thường đi kèm với nhau "Buôn lậu và gian lận
thương mại".
II. Thực trạng buôn lậu và gian lận thương mại ở thành phố Hà
Nội hiện nay.

1. Tình hình buôn lậu, gian lận thương mại
Tình hình buôn lậu, gian lận thương mại trên địa bàn Thủ Đô tuy không
ồ ạt trắng trợn như trước, nhưng vẫn diễn biến phức tạp trên tất cả các tuyến và
các địa bàn trọng điểm, phương thức thủ đoạn của các đối tượng luôn thay đổi
ngày càng tinh vi, đáng hcú ý, một số đầu nậu cấu kết thông đồng từ phía
nước ngoài, rồi móc nối với các đối tượng trong nước để nhập lậu một số mặt
hàng có lợi nhuận cao như ô tô, điện thoại di động, rượu, thuốc lá, vải ngoại

với số lượng lớn gây rối loạn sản xuất trong nước, và lũng đoạn thị trường.
Trên tuyến bưu điện nổi lên việc lợi dụng gửi bưu phẩm, bưu điện qua
đường hàng không vào trong nước đường hàng khong vào nước không ghi rõ
tên và địa chỉ người gửi để gửi hàng cấm như thuốc kích dục, thuốc không
nhÃn mác, tài liệu có nội dung như phản động, vật phẩm có nội dung đồ truỵ.
Lợi dụng quy chế hàng chuyển phát nhanh để trung chuyển hàng lậu từ Hà
Nội đi TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng

nhất là các mặt hàng vải ngoại, đồ điện

tử.
Trên tuyến hàng không xuất hiện thủ đoạn chuyển khẩu động vật hoang
dà (gần 10 nghìn con kỳ đa, tê tê, rùa) từ Thái Lan, Ma lai xi a, Xin ga po
vào Việt Nam, ngoài ra việc chuyển lậu ngoại tệ và một số mặt hàng có thuế
suất cao, được tiêu thụ nhiều như điện thoại di động, phụ tùng xe hái bánh gắn
máy, vải may mặc linh kiện điện tử, vi tính, thiết bị vệ sinh
gia tăng.

vẫn có xu hướng


Trên tuyến đường bộ, hàng hoá được tập kết tại tỉnh giáp ranh với Hà
Nội sử dụng nhiều loại phương tiện trung chuyển, đưa hàng đến tận người bán
lẻ, có vụ Công an kinh tế Đông Anh đà phát hiện cả xe vải lậu 16,5 tấn vải các
loại nguyên đai kiện vận chuyển thẳng từ biên giới về Hà Nội. Đáng chú ý
tình trạng thương binh sử dụng xe ba bánh tự gióng công khai vận chuyển
hàng lậu từ các vùng giáp ranh vào Hà Nội đến tận từng cửa hàng với số lượng
hàng 40 - 50 tấn/ngày, chỉ riêng một vụ triệt phá tụ điểm tiêu thụ hàng lậu tại
khu vực ga Long Biên, Công an Hà Nội đà thu giữ 265 kiện hàng lậu các loại
cho thấy tính phức tạp của các đối tượng này.

Tuyến đường sông cũng gia tăng việc vận chuyển hàng lậu khi tuyến
đường bộ bị kiểm tra gắt gao, tuyến đường sắt Đồng Đăng - Hà Nội buôn lậu
có giảm so với năm 2002 song vẫn là tuyến phức tạp.
Buôn bán hàng nhập lậu, hàng cấm trên địa bàn mặc dù không còn bày
bán công khai, giá tăng do lượng về ít song vẫn sẵn sàng, đáp ứng theo yêu
cầu của khách như điện thoại di động, điều hoà nhiệt độ, quần áo, giày dép,
vải, rượu ngoại, đồ điện gia dụng. Đáng chú ý tình trạng sử dụng hoá đơn
quay vòng đà và đang trở thành phương thức phổ biến trong việc vận chuyển
hàng lậu từ biên giới vào và qua Hà Nội song vẫn chưa có biện pháp để xử lý.
Tình hình sản xuất và buôn bán hàng giả đà xuất hiện nhiều phương
thức thủ đoạn làm giả nhÃn hiệu, giả xuất xứ các hàng hoá nước ngoài và hàng
hoá trong nước, chủ u tõ Trung Qc nhËp khÈo vµo ViƯt Nam, lµm hàng
gải từ Việt Nam xuất ra nước ngoài. Đáng chú ý tình trạng sản xuất hàng hoá
có chất lượng thấp hơn công bố khá phổ biến trog sản xuất nước giải khát
đógn chai, dây điện, đồ điện gia dụng, phân bón, thức ăn gia súc, sắt thép.
Việc nhập lậu và lưu hành tiền giả có mệnh giá lớn loại 100 ngìn đ và 50
nghìn đ có kỹ thuật tinh xảo, khó phát hiện, gây tâm lý lo ngại cho người kinh
doanh và người tiêu dùng.


Hàng thực phẩm tươi sống , hoa quả trong nước và nhập khẩu sử dụng
chất bảo quản, thuốc bảo vệ thực vật không được phép, quá giới hạn cho phép
không bảo đảm ATVSTP vẫn diễn biến phức tạp, khó kiểm soát 2003 là năm
có một số mặthàng nhạy cảm có biến động giá như giá xăng dầu vào đầu năm,
biến động giá sắt thép, phân bón, giá bất động sản và đặc biệt biến động giá
thuốc chữa bệnh, nhất là nguyên liệu thuốc và thuốc nhập khẩu, cũng như giá
vàng, đô la Mỹ. Lợi dụng việc tăng giá này không ít doanh nghiệp găm hàng
tăng giá gây biến động trên thị trường.
Việc đăng ký kinh doanh khá thông thoáng vì thủ tục đơn giản. Tuy
nhiên trong sáu tháng cuối năm số hộ kinh doanh thông báo nghỉ kinh doanh

đăng ký kinh doanh với tên mới trên địa chỉ cũ nhằm đối phó với việc tăng
thuế và trốn thuế gia tăng khá nhanh với số lượng lớn.
2. Chống buôn lậu, gian lận thương mại
Để đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại chi cục QLTTTP
Hà Nội - Phòng 127 đà bám sát tình hình và triển khai nhiều kế hoạch đấu
tranh với các đối tượng tập trung vào từng chuyên đề đối với các mặt hàng như
vải. thuốc lá, xăng dầu, sắt thép, điện thoại di động, thực phẩm tươi sống và
rau quả nhập khẩu. Bằng các biện pháp cơ thĨ nh­ sau:
- Tỉ chøc, qu¸n triƯt c¸c chØ thị nghị quyết của Đảng, Nhà nước và của
ngành về tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại
- Xây dựng phương án đấu tranh một cách toàn diện, chú trọng địa bàn
trọng điểm, đối tượng buôn lậu trọng điểm, mặt hàng trọng điểm hoặc mặt
hàng nhạt cảm .
- Thành lập ban chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại, tham
nhũng của Cục. Xác định lấy lực lượng điều tra chống buôn lậu làm lực lượng
nòng cốt trong công tác đấu tranh .


- Xây dựng quy chế phối kết hợp công tác giữa Cục Hải quan thành phố
Hà Nội với các đơn vị chức năng thuộc các ngành khác như: Công an, quản lý
thị trường, Cục Thuế, Kho bạc, Cơ quan văn hoá, Viện Kiểm sát, Kiểm lâm
Tham gia Ban chỉ đạo 127 của thành phố.
- Xác định rõ các phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng
buôn lậu, gian lận thương mại . Rà soát các văn bản, quy định, qui chế, qui
trình nghiệp vụ để khắc phục những vấn đề sở hở trong qui chế chính sách dẫn
đến lợi dụng sót lọt, gây thất thu thuế xuất nhập khẩu.
- Nâng cao hiệu quả công tác điều tra bí mật, xây dựng mạng lưới cơ sở
bí mật. Quán triệt nhiệm vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại là nhiệm vụ
trọng tâm của tất cả các đơn vị kiểm tra, giám sát làm thủ tục xuất nhập khẩu,
xuất nhập cảnh trong đó, lực lượng điều tra chống buôn lậu là lực lượng chủ

lực chuyên sâu. Chú trọng khâu tổ chức và con người điều chỉnh bố trí qua
thực tế hoạt động cho phù hợp với yêu cầu từng thời gian. Tăng cường công
tác thanh tra, kiểm tra, phúc tập hồ sơ .
- Tăng cường thêm các phương tiện, thiết bị kỹ thuật cho công tác kiểm
tra, kiểm soát, phát hiện hàng cấm, hàng lậu.
- Phân luồng làm thủ tục hải quan đối với hành khách xuất nhập cảnh
theo 3 dạng: luồng xanh, luồng vàng. luồng đỏ để sàng lọc, lựa chọn
đối tượng kiểm tra có trọng tâm.
- Thực hiện đúng các quy định về hình thức kiểm tra, tỉ lệ kiểm tra trên
cơ sở nắm bắt các thông tin liên quan đến hoạt động của các doanh nghiệp.
Lập danh bạ các doanh nghiệp thuộc địa bàn quản lý giúp cho việc ra các
quyết định kiểm tra được chính xác vừa nâng cao hiệu quả giám sát quản lý
vừa tạo điều kiện thông quan hàng hoá nhanh chóng, thn lỵi.


- Phối hợp chặt chẽ giữa Đội Kiểm soát với Phòng Trị giá tính thuế ,
Phòng Kiểm tra sau thông quan phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý kịp thời
những trường hợp gian lận qua giá, chống thất thu. Đi sâu vào các biện pháp
nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan.
- Cải cách thủ tục hành chính, cải tiến các quy trình, thủ tục hải quan tại
các cửa khẩu, đơn giản hoá qui trình thủ tục theo hướng một cửa tạo điều
kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh nhưng vẫn đảm
bảo quản lý chặt chẽ, thủ tục nhanh chóng, văn minh phù hợp với thông lệ
quốc tế.
- Làm rõ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp trước pháp luật trong
việc khai báo, cải tiến chế độ thông tin, phản ánh tình hình nhanh chóng. Rút
kinh nghiệm kịp thời qua mỗi vụ việc giúp cho công tác tham mưu, chỉ đạo
kiểm tra sâu sát có hiệu quả.
- Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật Hải quan đảm bảo
đúng người, đúng tội.

- Xây dựng qui chế trích thưởng kịp thời có tác dụng động viên, khích lệ
tốt.
* Một số kết quả cụ thể trong công tác phòng chống buôn lậu và gian
lận thương mại mà thành phố Hà Nội đạt được:
Năm 2003, Toàn chi cục đà thực nhiệm vụ kiểm tra và xử lý các hành vi
vi phạm luật kinh doanh thương mại và dÞch vơ, cơ thĨ kiĨm tra 3.537 vơ,
tỉng sè tiỊn thu nộp ngân sách gần 13 tỷ đồng, đạt 118%. Cục Hải quan thành
phố Hà Nội đà phát hiện lập biên bản 238 vụ với trị giá tang vật ước tính 50 tỷ
đồng, đà xử lý vi phạm 195 vụ, phạt tiền 157 vụ với số tiền 325 triệu đồng,
tịch thu tang vËt 26 vô .


Năm 2004, Tổng số các vụ vi phạm toàn Cục phát hiện là 431 vụ (trong
năm 2003 là 238 vụ) với mức độ 75% là vi phạm thủ tục hải quan. Trị giá
hàng vi phạm ước tính : 04 tỷ đồng Việt nam. ĐÃ ra quyết định xử phạt 308
vụ, thu nộp ngân sách do vi phạm hành chính là 451.635.000 đ.
3. Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên nhân làm phát sinh, phát triển buôn lậu gian lận
thương mại nhưng nguyên nhân chủ yếu vẫn là do động cơ hám lợi thúc đẩy.
Một số nhà kinh doanh thuộc mọi thành phần kinh tế, dù ở mức độ khác nhau
cũng tìm đủ mọi cách luồn lách để thắng trong cuộc chạy đua "một vốn bốn
lời". Do chạy theo lối sống giàu sang và quá sủng bái đồng tiền nhưng lại
không đủ khả năng làm giàu hợp pháp mà gian thương đà kinh doanh một
cách hợp pháp để kiếm lời nhanh và rõ ràng. Lợi ích cá nhân của họ đặt lên
quá cao mà không nghĩ đến lợi ích tập thể, lợi ích quốc gia mà trong đó họ có
phần.
Bên cạnh đó, công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại cũng
còn nhiều hạn chế. Ví dụ như: Các văn bản xử lý của Chính phủ đưa xuống
chưa kịp thời, rõ ràng một số cán bộ Hải quan, cảnh sát tiếp tay, bao che cho
tệ nạn buôn lậu gian lận thương mại. Những chính sách thuế khoá cũng như

pháp luật kinh doanh của Việt Nam còn nhiều khe hở. Nhiều ngành nhiều cấp
chưa thực sự quan tâm đến vấn đề chống buon lậu, gian lận thương mại nên sự
phối hợp còn thiếu chặt chẽ.
4. Hậu quả
Buôn lậu và gian lận thương mại gây nhiều tác hại như: thất thu ngân
sách kinh tế đất nước bị lũng đoạn, giảm sức cạnh tranh, chủ quyền an ninh bị
đe doạ, tài nguyên, nguồn lực bị hoang phí, văn hoá đạo đức bị xuống cấp