Bài giảng Lịch sử hành chính Nhà nước Việt Nam: Chương 3 - Hành chính nhà nước thời nhà Đinh - ThS. Nguyễn Xuân Tiến
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (389.46 KB, 76 trang )
Phần thứ hai
HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC THỜI
KỲ XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN
QUỐC GIA PHONG KIẾN
Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà
Việt Nam
Hồ Chí Minh
Cây có gốc mới nẩy cành xanh ngọn
Nước có nguồn mới biển rộng sơng sâu
Chúng ta nguồn gốc từ đâu
Có tổ tiên trước về sau có mình
Ca dao
• Chỉ có tính chân thực và sự cơng bằng
mới tạo nên sự hấp dẫn của sử học.
• Khơng có nó, những tri thức lịch sử sẽ
trở
thành một thứ khổ sai trí nhớ.
Dương Trung Quốc
• Sự hiểu biết và thơng tuệ lịch sử giúp ích
mạnh mẽ cho hành động chính trị
Francois Mitterrand
Cựu Tổng thống Pháp
Hành chính Nhà nước từ thế kỷ X
đến thế kỷ XV
CN
Từ thế kỷ X
Đến thế kỷ
XV
THỜI ĐẠI TỰ CHỦ
(thời kỳ thống nhất)
CHƯƠNG III
HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
TỪ THẾ KỶ X ĐẾN THẾ KỶ XV
Đây là thời kỳ hình thành và
xây dựng nhà nước Phong
kiến quân chủ độc lập
I.
Hành chính Nhà nước giai
đoạn thành lập và củng cố
chính quyền tự chủ (thế kỷ
thứ x)
Họ Khúc dựng nghiệp và thực hiện
những cải cách hành chính đầu
tiên
• Cuối thế kỷ thứ IX, sau khi
đánh bại Phùng An, quan lại
nhà Đường sang cai trị nước ta
càng tham tàn, độc ác. Hai lần
quân Nam Chiếu xâm chiếm,
giết hại hơn 15 vạn dân An
Nam nhưng quan quân nhà
Đường đều bỏ chạy.
Họ Khúc dựng nghiệp và thực hiện
những cải cách hành chính đầu
tiên
• Năm Giáp Thân (864), Cao Biền
đem đại binh sang đánh mới đuổi
được quân Nam Chiếu. Vua Đường
phong cho Cao Biền làm Tiết độ sứ
và đổi An Nam đô hộ Phủ thành
Tĩnh Hải quận Tiết tuấn. Cao Biền
cho đắp thành Đại La bên sông Tô
Lịch.
Họ Khúc dựng nghiệp và thực hiện
những cải cách hành chính đầu
tiên
• Năm 905, Khúc Thừa Dụ đang
làm Hịa Trưởng đất Hồng
Châu (Ninh Giang-Hải Dương)
đã tổ chức lực lượng tiến đánh
thành Tống Bình (Hà Nội),
quân Đường thua to chạy về
nước.
Họ Khúc dựng nghiệp và thực hiện
những cải cách hành chính đầu
tiên
• Khúc Thừa Dụ chiếm phủ thành,
tự xưng là Tiết độ sứ. tuy nhiên
ông vẫn khéo léo giữ nguyên bộ
máy và danh nghĩa chính quyền
cũ để xin “triều đình” cho quyền
độc lập thực tế, xóa bỏ thực chất
chính quyền đô hộ. nhà Đường
buộc phải công nhận Khúc Thừa
Dụ là người đứng đầu đất Việt.
• Năm Giáp Thân
(864), Vua Đường
phong cho Cao Biền
làm Tiết độ sứ và
đổi An Nam đô hộ
phủ thành Tĩnh Hải
quận Tiết tuấn.
Năm 905
Khúc Thừa Dụ
chiếm phủ thành,
tự xưng là Tiết độ
sứ (906),
Ngày 7 tháng 2 năm bính dần
vua Đường phong cho Khúc Thừa Dụ
chức Tĩnh Hải quận Tiết độ sứ, tước
“Đơng bình chương sự”.
Họ Khúc dựng nghiệp và thực hiện
những cải cách hành chính đầu
tiên
• Ngày 7 tháng 2 năm bính dần
(906), vua Đường phong cho
Khúc Thừa Dụ chức Tĩnh Hải
quận Tiết độ sứ, tước “Đơng
bình chương sự”. Khúc Thừa Dụ
là người đầu tiên sử dụng phép
ngoại giao mềm dẻo, khôn khéo
với phong kiến phương Bắc.
Dùng phép
ngoại giao
MỀM DẺO
DẺO
••MỀM
KHƠN KHÉO
KHÉO
••KHƠN
với
với phong
phong kiến
kiến phương
phương Bắc
Bắc
Hành chính Nhà nước
từ thế kỷ X đến thế kỷ XV
CN
Từ năm 906
Đến năm
923
THỜI ĐẠI HỌ KHÚC
(giành quyền độc lập
Tự chủ của đất nước)
Họ Khúc dựng nghiệp và thực hiện
những cải cách hành chính đầu
tiên
• Về hình thức, Khúc Thừa Dụ giữ
ngun bộ máy hành chính của
chính quyền đơ hộ, song thực
chất bên trong, đó là một chính
quyền độc lập của nước ta sau
ngàn năm Bắc thuộc, quan lại
người Trung Quốc đều bị bãi bỏ,
các chức vụ đều thay thế bằng
người Việt
Tổ chức
chức các
các
Tổ
đơn
đơn
vị hành
hành chính
chính ởở
vị
Trung ương
ương và
và
Trung
địa phương
phương
địa
Giữ nguyên bộ máy hành chính
của chính quyền đơ hộ
Tổ chức
chức các
các
Tổ
đơn
đơn
vị hành
hành chính
chính ởở
vị
Trung ương
ương và
và
Trung
địa phương
phương
địa
Quan lại người Trung Quốc đều bị bãi bỏ,
các chức vụ đều thay thế bằng người Việt
Triều đình
Nhà Đường
Châu
Châu
Thứ Sử
Thứ Sử
HUYỆN
(Huyện lệnh)
HUYỆN
(Huyện lệnh)
HUYỆN
(Huyện lệnh)
Hương
Hương
Hương
Hương trưởng
Hương trưởng
Hương trưởng
Xã
Xã trưởng
Xã
Xã trưởng
Xã
Xã trưởng
• Ngày 23 tháng 7 năm 907 (đinh
mão) Khúc Hạo con trai Khúc
Thừa Dụ lên thay.
• Ngày 01 tháng 9 năm Đinh Mão
(907), nhà hậu Lương cũng phải
công nhận Khúc Hạo là “An
Nam đô hộ, sung tiết độ sứ”. để
củng cố, xây dựng một nền tảng
độc lập thống nhất của dân tộc,
Khúc Hạo đã tiến hành một loạt
các cải cách hành chính.
Ngày 77 tháng
tháng 22 năm
năm bính
bính dần
dần (906),
(906),
Ngày
vua Đường
Đường phong
phong cho
cho Khúc
Khúc Thừa
Thừa Dụ
Dụ
vua
chức Tĩnh
Tĩnh Hải
Hải quận
quận Tiết
Tiết độ
độ sứ,
sứ, tước
tước
chức
“Đơng bình
bình chương
chương sự”.
sự”.
“Đơng
Ngày 23
23 tháng
tháng 7
7 năm
năm
••Ngày
907 (đinh
(đinh mão)
mão) Khúc
Khúc
907
Hạo con
con trai
trai Khuc
Khuc
Hạo
Thừa Dụ
Dụ lên
lên thay.
thay.
Thừa
Ngày 01
01 tháng
tháng 99 năm
năm Đinh
Đinh Mão
Mão (907),
(907),
Ngày
nhà hậu
hậu Lương
Lương cũng
cũng phải
phải công
công nhận
nhận
nhà
Khúc Hạo
Hạo là
là “An
“An Nam
Nam đô
đô hộ,
hộ, sung
sung tiết
tiết
Khúc
độ sứ”.
sứ”.
độ
Cải cách hành chính
• Khúc Hạo thiết lập một hệ thống
cai trị gồm 5 cấp: Lộ, Phủ, Châu,
Giáp, Xã. Giáp và xã là cấp hành
chính cơ sở đặt dưới sự cai quản
của quản Giáp và Phó tư giáp
(cấp giáp); chánh lệnh trưởng và
tá lệnh trưởng (cấp xã). Như vậy,
đến thời Khúc Hạo, cấp hành
chính Hương thời nhà Đường đã
được đổi thành cấp “Giáp”.
AN NAM
LỘ
(An Phủ Sứ)
Phủ
Phủ
(Tri Phủ)
Châu
Châu
Châu
(Tri Châu)
(Tri Châu)
(Tri Châu)
Giáp
Giáp
Giáp
(Quản giáp và
Phó tư giáp )
(Quản giáp và
Phó tư giáp )
(Quản giáp và
Phó tư giáp )
Xã
Xã
Xã
Chánh lệnh trưởng vàChánh lệnh trưởng và Chánh lệnh trưởng và
Tá lệnh trưởng
Tá lệnh trưởng
Tá lệnh trưởng
Thời
Khúc Hạo
(Nhà Hậu Lương)
Bỏ cấp Hương
Hương trưởng
Cấp Giáp
(Quản giáp và
Phó tư giáp )
Xã
Chánh lệnh trưởng và
Tá lệnh trưởng
Về chính sách quản lý hành
chính
• Khúc Hạo sửa đổi lại chế độ
điền tơ, các loại thuế khóa
nặng nề của Đô hộ phương
Bắc đặt ra.
Chính sách
sách
Chính
quản lý
lý
quản
hành chính
chính
hành
Bình qn
qn thuế
thuế ruộng,
ruộng, tha
tha bỏ
bỏ
Bình
lực dịch,
dịch, lập
lập sổ
sổ hộ
hộ khẩu,
khẩu, kê
kê rõ
rõ
lực
quê quán,
quán, giao
giao cho
cho Giáp
Giáp
quê
trưởng trơng
trơng coi,
coi, chính
chính sự
sự cốt
cốt
trưởng
chuộng khoan
khoan dung,
dung, giản
giản dị,
dị,
chuộng
nhân dân
dân đều
đều được
được yên
yên vui.
vui.
nhân
