Lance, Seatle
Nếu bạn để hận thù hoặc sự tin tưởng mù quáng ngăn cản bạn tìm hiểu cuộc đời thực của cụ Hồ, bạn đã
tự kềm kẹp chính kiến thức của mình. Hãy tìm đọc tác phẩm "Ho Chi Minh, a life" để hiểu thêm về quá
trình phát triển từ cậu bé Nguyễn Sinh Cung tới một người có ảnh hưởng rộng lớn Hồ Chí Minh.
Tác giả William Duiker đã dành hơn mười năm để nghiên cứu về cuộc đời cụ Hồ, vì vậy tài liệu của ơng
ta rất đầy đủ và trung thực. Bạn phải hiểu rằng một Việt Nam của ngày hôm nay là do Lê Duẫn tạo ra.
Ông ta là người đã phe cánh để hất chân Hồ Chí Minh ra khỏi tầm ảnh hưởng trong đảng. Tiếc thay,
những sai lầm của Lê Duẩn, của Trường Chinh đã làm VN dậm chận tại chổ hơn 20 năm, và kết quả là
VN ngày nay tụt hậu rất nhiều so với thế giới. Hiểu thêm một con người như cụ Hồ sẽ giúp bạn hiểu hơn
thực tại của Việt Nam.
TN
Cám ơn bạn Lê Trung, Cần Thơ đã có lịng để ý đến bài viết của tôi. Xin mời bạn đọc thêm phần "Các bài
liên quan" phía trên bên góc phải, mục "Quan điểm của quí vị về Hồ Chí Minh". Hãy chú ý đến bài viết
của hai bạn Quốc Huy và Trần Thái Bình, Hà Nội. Tơi nghĩ là bạn sẽ hiểu biết thêm đấy.
Bùi Văn Phú, California
Khi qua đời, ơng Hồ có để lại di chúc mà những người kế vị ơng lúc đó đã tìm cách sửa đổi. Ơng Hồ
muốn miễn thuế một năm cho nơng dân và xác của ông được thiêu, tro xương chôn ở hai miền đất nước.
Về việc miễn thuế cho nông dân thì đã được chính phủ cho thi hành năm 1991. Cịn chuyện thiêu thì hiển
nhiên là những người lãnh đạo kế vị ơng đã khơng làm. Có điều gì trăn trở của những người ln ln nói
là làm theo lời Bác dậy, nhưng lại chưa thực hành di chúc người đã mất để lại chăng?
Trong di chúc, ơng Hồ cịn viết câu: “fịng khi tơi sẽ đi gặp cụ Cac Mac, cụ Lênin và các vị c.m. đàn anh
khác…” Như thế ơng Hồ đâu có tư duy vơ thần như chủ thuyết cộng sản. Ơng tin có một kiếp khác hay
đời sau đấy chứ. Về hình thức, di chúc của ông Hồ có nhiều cách dùng chữ lạ như: zan khổ = gian khổ,
nhân zân = nhân dân, kách = cách, zup = giúp, fe = phe, fụ = phụ, fục = phục, fòng = phòng, ngiã = nghĩa.
Nếu những người lãnh đạo ở Việt Nam cứ theo ông Hồ mà bắt sử dụng tiếng Việt như thế thì ngơn ngữ
của nước ta ngày nay chắc đã khác nhiều.
Phat Thanh, Sài Gịn
Tơi chỉ tiếc là có nhiều người được ở gần Bác Hồ mà khơng học được gì ở Người. Ở VN bên cạnh việc
gọi Hồ Chí Minh là Bác Hồ, người ta khi viết thì cịn có từ thay thế là NGƯỜI. Chữ NGƯỜI được viết
hoa để tỏ lòng kính trọng, và cịn vì Hồ Chí Minh xứng đáng với chữ NGƯỜI ấy.
Pham TL, Đà Lạt

Tôi không bao giờ chấp nhận một người lớn lên bằng dòng máu Việt Nam lại đi nói những lời lẽ như vậy
với vị lãnh tụ của dân tộc. Bác Hồ mãi là vị cha già kính u của tịan dân tộc Việt Nam vì nhân cách, lẽ
sống của người. Tơi gọi người là Bác vì Tơi u người và kính trọng người. Và tôi tin những người trẻ
trên khắp đất nước này cũng thế.
Minh, Hà Nội
Tơi nghĩ tìm hiểu về ơng Hồ Chí Minh để có cái nhìn đúng đắn tơi xin chỉ cho các vị, các vị hãy vào mục
"Trang chuyên đề" của BBC chun trang nói về Hồ Chí Minh để xem đi đã trước khi đánh giá.
Riêng tôi, tôi thấy vai trị của Hồ Chí Minh đối với Việt Nam là khơng thể phủ nhận, khơng những thế vai
trị của Ơng cịn mang tính Quốc tế. Qua bài viết của BBC tôi thấy cách viết và đưa tin quá chung chung
và mù mờ (chắc là chủ ý của BBC). Còn các đơc giả bình luận thì phiến diện, khơng có kiến thức (có ý
kiến cịn nhảm nhí). Tơi nghĩ nếu BBC cịn đưa tin kiểu này có lẽ sẽ " mất khách" mất thơi.
TDF, thành phố Hồ Chí Minh
Tơi khơng biết ông Vũ Thư Hiền sai, hay ông không hiểu, hoặc cũng có thể ban Việt ngữ khơng biết.
Người dân Việt Nam, khơng ai gọi Chủ tịch Hồ Chí Minh là "bác" cả, mà phải gọi là "Bác".


Lê Trung, Cần Thơ
Xin hoan hô ý kiến của bác Chu Du (vì khơng biết là bác bao nhiêu tuổi, nhưng chắc lớn hơn nên xin
được phép gọi là bác)! Với người Việt Nam ai cũng vậy, đã gọi là "Bác" thì đó chính là từ ngữ thể hiện sự
tơn trọng đối với người lớn hơn mình và là đàn anh, đàn chị của cha mẹ mình. Nhưng theo ơng Hiên nói:
"Với tuổi gọi theo cách Việt Nam thì cái chữ 'bác' đơi lúc cịn hơi xấc đấy.". Đọc câu này tơi khơng biết
ơng có phải thực sự là người Việt Nam khơng nữa.
Cịn vấn đề đạo đức của Bác Hồ tôi nghĩ rằng chúng ta không cần thiết phải bàn cãi. Bác là người như thế
nào lịch sử đã chứng minh, không chỉ các nhà lịch sử Việt Nam mà cả thế giới đều có thể nhận xét. Tơi
chỉ là thế hệ đi sau, cũng không phải là một sử gia, nhưng tai nghe mắt thấy cũng có thể biết được nhiều
vấn đề mà không cần phải hỏi xem người khác nghĩ như thế nào.
Theo tơi biết thì khơng có luật nào yêu cầu người dân thờ cúng Bác Hồ, nhưng ở trong Nam này tôi thấy
rất nhiều gia đình đặt ảnh Bác ở một vị trí cực kỳ trang trọng, vị trí cịn trên cả bàn thờ tổ tiên. Vậy theo
ơng Hiên thì trong lịng người dân Việt Nam từ "Bác" được hiểu như thế nào?
Còn bạn TN nói rằng HỒ CHÍ MINH đã đem vào VN một chủ nghĩa xa lạ mà không hỏi ý kiến người

dân, vậy theo bạn khi hình thành Chủ nghĩa Tư bản người ta cũng hỏi ý kiến người dân à? Bất cứ một học
thuyết hay một hệ tư tưởng nào cũng phải có sự khởi đầu, nó có tồn tại lâu dài hay không sẽ do lịch sử
chứng minh. Chẳng hạn như học thuyết Khổng Mạnh của Trung Quốc, bản thân nó cũng có những cái
cho đến bây giờ đã lỗi thời, chẳng hạn như câu "Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử!" Cho
đến ngày nay do có sự cơng bằng giữa nam nữ, khơng cịn sự khinh trọng như thời phong kiến, nên người
phụ nữ được đề cao hơn.
Nhưng cũng khơng phải vì thế và vứt bỏ đi học thuyết của Khổng Tử, nó đã trở thành nền tảng đạo đức
mà bất cứ người dân nào, không chỉ riêng ở Việt Nam thôi đâu, cũng phải biết đến dù chỉ là những vấn đề
cơ bản nhất. Quay lại với vấn đề Chủ nghĩa Cộng sản, bạn TN hỏi rằng có bao nhiêu người thích Chủ
nghĩa Cộng sản, vậy tôi xin hỏi lại bạn: Khi Chủ nghĩa Tư bản mới ra đời, có bao nhiêu người thích Chủ
nghĩa Tư bản? Nếu bạn khơng biết thì xin coi lại lịch sử phát triển của các nước Anh, Pháp, Mỹ... thử
xem.
Vấn đề thứ hai, theo bạn TN: "Khi mà thế giới tiến bộ thì những gì khơng cịn phù hợp như chủ nghĩa
phong kiến, thực dân, đế quốc hay cộng sản đều phải lần lượt rũ áo ra đi". Nói như bạn nói thì thế giới tự
nó tiến bộ à? Thế giới tiến bộ hay không phải nhờ vào sự đóng góp từng chút một của cả nhân loại, khơng
thể ngồi "há miệng chờ sung" mà địi tiến bộ.
Nam Chinh, London
Tôi, một hôm, ngồi trong Borders Bookstore ở Oxford Street, gặp một người Anh khoảng 50 tuổi, ông ta
tị mị chào tơi “níhảo” vì tưởng tơi người Trung quốc; khi biết tôi là sinh viên Việt nam ông có vẻ rất vui.
Chúng tơi nói chuyện với nhau nhiều và trong lúc trị chuyện tơi thực sự xúc động khi ơng hỏi tơi về Bác
Hồ. Ơng nói rằng ở Việt Nam ai cũng gọi Ho Chi Minh là Bác. Tơi tị mị hỏi lại là tại sao ơng biết, ông
ấy bảo đã từng thăm Việt Nam. Tôi vui vì ơng ấy tìm hiểu về Bác Hồ và có thể phát âm hai từ “Bác Hồ”
rất chuẩn ơng ta nói “Bac Ho is a beautiful word for a great person.”
Có lẽ khơng phải bàn luận gì thêm, từ “Bác” mà toàn thể nhân dân Việt Nam từ lâu đã dành để gọi vị lãnh
tụ của mình đã mang chở đầy những tình cảm thiêng liêng vượt qua cả khơng gian thời gian.
Cịn việc Bác kí lệnh tử hình mấy người vì họ tham nhũng một khối tài sản lớn của nhân dân là việc làm
hoàn toàn đúng đắn và cần thiết mặc dù Người rất đau lòng. Giá mà sau này người ta tiếp tục làm nghiêm
như Bác để bảo vệ lợi ích của nhân dân thì giờ đây chúng ta đã khơng phải đau đầu vì tham nhũng như
thế.
Thơi cho dù người ta có nói gì về Hồ Chí Minh đi chăng nữa thì Người vẫn là vị lãnh tụ vơ vàn kính u,

một nhà cách mạng lỗi lạc, nhà văn hóa, một nhân cách lớn đã được cả thế giới công nhận.


Thanh Niên Mới
Tôi thuộc thế hệ những ngưới trẻ tuôi khơng được có hạnh phúc gặp Người, đó khơng phải là sự thiệt thịi
của riêng tơi mà là của hàng triệu thanh niên Việt Nam. Một lớp người được tận hưởng thành quả do
Người và các thế hệ cha anh đi trước đổ mồ hôi xương máu xây dựng nên. Tơi chắc chắn rằng những con
người có trái tim, có đầu óc biết suy nghĩ đều hiểu rằng Hồ Chí Minh khơng chỉ là Hồ Chí Minh bằng
xương bằng thịt mà Người còn trở Thành vị Thánh trong tuyệt đại nhân dân u tự do và u hịa bình.
Các vị có biết ở Thái Lan chỉ cần nói xấu vua của họ là có thể ngồi bóc lịch cả năm trời không? Tôi
không thể chấp nhận những kẻ như ông Hiên đang ăn cơm từ gạo do dân Việt Nam làm ra.
Tơi khơng phản đối bà Nhân ơng Đài địi dân chủ nhưng tôi muốn bà Nhân và ông Đài ngồi bóc lịch hết
đời vì cái tội nói xấu Bác Hồ của chúng tôi. Lịch sử sẽ phán xét các vị đó. Hồ Chí Minh đã tạo nên lịch sử
và lịch sử đã và sẽ tô điểm thêm những nét đẹp thanh tao, trong sáng và bao dung của Người.
Trung Lập, Hải Phịng
Tơi địng ý với ơng Chu Du. Sống ở thời nào thì fải lựa theo để tồn tại và phát triển. Và không chỉ ở Việt
Nam, mà ở bất cứ nước nào trên thế giới ngay cả ở Mỹ, nơi được coi là tự do dân chủ nhất, thì ơng cũng
khơng thể sống n ổn nếu ơng ln tìm cách phê phán nhà cầm quyền.
Tơi cho rằng NguyễnTất Thành và bao nhiêu người khác theo Ông làm cách mạng là do cái chí của họ vĩ
đại. Nếu họ chỉ nghĩ đến họ, đến gia đình họ, đến quyền lợi của họ thì họ đã có cuộc sống rất đầy đủ thời
đó rồi.
Những cái này thì tơi khơng nhìn thấy ở mấy nhà cách mạng Nguyên văn Lý, Lê thị Cơng Nhân và
Nguyễn Văn Đài. Tơi cũng có nhiều điều khơng vừa lịng vào những năm trước 1975, thậm chí cả những
năm sau nữa. Nhưng cũng như đi bn, lúc lỗ lúc lãi, hãy làm phép cộng trừ đon giản để xem ta được hay
mất nhiều hơn.
Tôi là con nghèo mà được đi học nước ngồi khơng mất tiền, và các phúc lợi xã hội hồi đó mọi người đều
được hưởng dù nó rất đon giản. Tơi chắc bản thân Ơng Hiên ( và Cha của Ơng) khơng làm gì sai theo
cách hiểu của ơng, nhưng Ơng và Cha ông đã sai trong cách xử lí vấn đề của mình thì mới rơi vào vịng
lao tù.
Tơi thử hỏi Ơng, nếu ông làm cho một Công ty của Mỹ (USA Company ấy) mà ông luôn bất đồng với sếp

của ông,thử hỏi ơng cịn chỗ đứng ở cai Cơng ty ấy khơng? Vậy trong một cuộc chiến một mất một cịn,
xin hỏi Ơng, nếu ơng là người đứng đầu, ơng có kí lệnh tử hình người mà ơng thấy nguy hiểm cho ơng
khơng?
Có thể có nhiều người hận thù với Hồ Chí Minh, nhưng như ơng Mai Nam viết đấy, đó khơng phải là một
Ơng Thánh, mà là một con người thì có sai lầm là đương nhiên. Hơn nữa theo tơi, đó khơng phải là sai
lầm, mà là hành động cần thiết để tiêu diệt kẻ thù của mình. Đó chính là sự tàn bạo cần thiết của cuộc
chiến một mất một cịn.
Mai Nam
Ơng Hồ khơng phải là vị thánh sống. Ơng Hồ là con người bình thường chính vì vậy những điều ơng làm
có cái đúng cái sai.
Cứ cho là trong Cải cách ruộng đất và một vài việc khác ông ấy sai đi nhưng ông ấy đã xin lỗi (?) và ngày
nay ngườì ta có phát động học tập theo cái sai của ông ấy đâu! Đây là một chủ đề nhạy cảm, tôi nghĩ BBC
đã hơi dại khi đưa ra chủ đề này... Mohamed khơng có vai trị gì trong đời sống tinh thần của thế giới
khơng phải Hồi giáo nhưng thử có ai đó dám đến những nước theo đạo của ông ta mà mở miệng ra nói
đơi câu bất kính xem! Hì hì, tơi u tất cả người Việt Nam...
Lê Công Dậu, Huê
Tôi nghĩ trong kháng chiến lúc đó chỉ có làm như thế cách mạng Việt nam mới thành cơng, mới có ngày


hơm nay. Đó là sự vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Chí Minh. Những kẻ ảo tưởng dân chủ trước đây cũng như
bây giờ mà cầm quyền thì VN chắc cũng đang là một nước nô lệ kiểu mới thôi.
Chu du, Hà Nội
Thưa ông Hiên, Tôi thật sự rất khơng đồng tình với nhiều ý kiến của ơng đưa ra trong bài viết này. Nó
thật sự chỉ mang tính đối kháng cá nhân, khá phiến diện và đầy tính thù hằn.Vị chủ tịch đầy kính yêu của
chúng ta tồn tại trong tư tưởng và tình cảm của mỗi con người không những do công lao to lớn với dân
tộc mà cịn có một đạo đức sống, một phong cách sống mẫu mực. Mỗi một câu nói, mỗi hành động đều
mang đậm chất của một người lãnh tụ thực thụ. Tình cảm và sự kính trọng Người khơng chỉ đối với riêng
tồn dân Việt Nam mà cịn của rất nhiều dân tộc trên thế giới.
Về vấn đề cha ông, tôi xin khơng bình luận, nhưng xin có một suy nghĩ là " khơng có lửa thì đâu có khói".
Chẳng ai quy kết tội cho người khác mà lại khơng có một căn cứ nào.Vả lại, chưa! chắc ông tỏ tường hết

những việc cha mình làm, thế nên " trách cứ " người khác để tự minh oan cho mình thì khác nào " vach áo
cho người xem lưng". Vả lại, ông chưa " vạch " thì người ta đã biết mất rồi. Việc nữa tôi muốn chia sẻ
quan điểm với ơng chuyện ơng Trần Dụ Châu.
Ơng có phát biểu rằng ông ta là "người lúc đó chăm lo cho việc bộ đội ở khắp chiến khu đều có quần áo
chính quy mặc" tơi thấy hơi thổi phồng sự thật. Đó là công việc của rất nhiều người, rất nhiều công sức.
Tơi cho rằng chỉ mình ơng ấy thơi thì việc giải thích cho việc làm khơng chính đáng của mình cịn khó
huống chi lo cho đời sống của tất cả các anh bộ đội CỤ HỒ.
Trở lại việc cách xưng hô của triệu triệu trái tim Việt Nam với BÁC. Ơng là người Việt Nam nên tơi nghĩ
ơng có thể hiêu tốt những đại từ sử dụng. Cách gọi hoàn phụ thuộc vào cách nhìn nhận, đánh giá sự tơn
trọng đối với người đối diện. Tơi có thể gọi ơng bằng "bác" là do tuổi tác ông cao hơn tôi. Tơi cũng có thể
gọi ơng bằng "chú " nếu ơng ít tuổi hơn bố tơi, hoặc cũng có thể bằng "anh" cho thân mật hoặc thoải mái
khi nói chuyện. Và xin lỗi ơng, tơi có thể gọi ơng bằng "thằng" nếu tơi muốn. Đó là tự do ngơn ngữ của
mỗi con người.
Tất cả triệu triệu con người Việt Nam gọi HỒ CHÍ MINH là BÁC HỒ khơng phải vì họ hỗn xược, xấc láo
mà họ muốn được bày tỏ tình cảm tha thiết, kính u của mình với NGƯỜI. Ơng chỉ đề cập đến cách
xưng hơ hồn tồn về mặt tuổi tác. Một vấn đề lớn, rất lớn ông nhắc đến ở đây là Luật Pháp việt Nam.
Tôi xin được miễn bàn bởi trình độ tơi có hạn chế. Nhưng theo tơi, mỗi quốc gia đều có những quy định ,
những luật lệ của mình. Tơi cho rằng dù hiện tại ông sống ở đâu ông cũng phải tuân theo luật của nước
đó. Ví như ơng khơng thể mang Heroin bày bán ở siêu thị như những mặt hàng khác được, hoặc thậm chí
ơng khơng thể "cưỡng hiếp" một bé gái chưa đủ tuổi vị thành niêm mà nhởn nhơ sống ngồi vịng pháp
luật nếu bị tố cáo.
Nói chung, đã sống ở đâu, ơng phải theo đó thơi ơng ạ. Ơng cho rằng "ơng bị giam cầm lâu bởi vì ông
luôn khẳng định ông không làm gì sai pháp luật" cả. Tôi thấy thật buồn cười bởi ý nghĩ và ngôn ngữ
"ngây ngô" như trẻ thơ của ông. Ai làm pháp luật mà tin vào mồm mấy kẻ dẻo lưỡi chối tội thì tơi nghĩ cả
thế giới này khơng cần phải xây nhà tù, khơng cần có tồ án, khơng cịn gì gọi là nhà nước nữa đâu ơng ạ.
Trước khi kết thúc những bày tỏ cá nhân của tôi về phát biểu của ông, tôi xin được gởi lời thăm hỏi đến
sức khoẻ của ông. Hi vọng ông sẽ sống thọ để thấy được những thế hệ con cháu của ơng (như tơi) vẫn mãi
mang hình ảnh và sự tơn kính đối với NGƯỜI - BÁC HỒ kính u. Thân chào.