BÁC H ồ YỀ

Nước

BÁC LẢNH ĐAO c u ô c KHÁNG CHIẾN
T ậ p tư liệ u c ủ a H u ỳ n h đ ă tớinhủng ưanqcuốicùng. Gking
Huỳnh vui vé /ĩẳn ỉẽn. Huỳnh nói: “C hặng đường về n ư ớ c "
của người í/ìanh niên N guyễn Tất Thành ■lúc đó đ ã /ả đổng
chi Nguyẻn Á i Quốc ■m à các đồng chí cộng sả n đ á quen gọi
vừa kừìh yéu. vừa gần gũi bằng mội từ “Bác"; chặng đường đã
íởi cột mốc bién giới có s ố ỉ 08.
Nhứng ngày về nước đầu Uẽn ấy, ghi Lừ nhửnt; Irang
hồi kỷ của đổng chí Lẽ Quảng Ba, lõm Lẩl n h ư sau:
Có n ăm đỏng chi lã: Phũng Chí Klẽn, Thế An, Cáp,
Lộc và Lẽ Q uảng Ba từ Nậm Quang theo B ác Hồ về
aưđc, ngày 8 tháng 2 năm Ỉ941.
TYƯỚC dó. ngày 27 ứiãng 1 năm 1941. một lờp huấn
luyện cho 43 anh em từ Tĩnh Tây về làng Nặni Quang vửa
làm lẻ mãn khóa trong khu rừng vắng vé. Dưởi lá cờ đỏ
sao vàng năm cánh, mọi người ngồi quanh một. õng già
mặc bộ áo chàm dãn lộc Nũng, có chịm rãu đen điểm vài
sỢi bạc. ổníí fíià đó chinh la dồng chi Hổ Quang. Cạnh đo
cịn có các anh Phùng Chí Kiên, Lám Bá Kiệt và Dương
Hồi Nam, là các giảng viẽn của lớp.

73


Các học viên dưỢc p h â n cõng trở về các làn g b ản
có cơ sớ của m inh đ ể gãy dựng phong trào. Anh Lẽ
Quảng Ba ở iại dể c h u ẩn bị đưa lã n h lỊi vể nưởc.

Ngày 7 th á n g 2 n ã m 1941, đồng chí T h ế An, liẽn
lạc viên l ừ Cao Bằng sang gặp Lé Q uảng Ba báo tin cơ
sở đã chuẩn bị xong. Đồng chí Hồ Q uang quyết định
sán g mai lê n đường vé nước.
T ất cá mọỉ người ă n cơm sớm, đi ch ảo từ b iệ t b ã
con.
Mặc bộ áo quẩn c h à m Nũng, B ác n h ư gẩy hdn.
Gương m ặ l sạ m sưdng gió. trõng Người vẫn d á n g vẻ
ung dung diễm tĩnh. Người cảm m ột cây gậy nhỏ, chỉ
khi xuống dốc mới chống, còn trẽ n suốt n h ữ n g con
đường mịn ìượn giữa các nếp núi lỉếp nối nhau ở vùng
biên giỡi hưởng về Cao Bằng, Người bước mau lẹ, dẻo
như th an h niên.
Qua chín giờ, m ặ t trờỉ đ â ló h ắ n giữa n ẻ n trời xanh.
Đi mộl ch ặn g nữa thì gặp m ột lảng nhỏ khoảng, năm
sáu mái n h à sàn. Đó là làng Pị Vấn. m ộl ¡ảng có cơ
sở cách m ạng của ta và Trung Quốc.
VưỢL lên m ột đoạn dốc ngắn rồi xuống một sườn
núl dài lởm chởm đ á. mọi người n h ìn ra cây sii mọc
khơng xa cột mốc 108, trống giổng m ột tấ m bia.
Đồng chí Hồ Quang đứng lại. Người cúi đọc n h ữ n g
chữ Phãp và chữ H án k h ắc sâu ở cả hai m ặ t đa. Người
hướng tá m m ắ t nhĩn vọng hỏi lâu về giải d ấ l Tổ quốc
trùng điệp. T h ấ p th o á n g dưới x a m ộ t cụm nhài nhỏ
Lrong lũng ngỏ, và h o a đào, hoa m ai, hoa bioioc C'ã

74


trá n g thơm mùi huệ... vã cáy sỉ. cây bàng, cáy bưởi,

cây ổi. chuối rừng.
Rồi m ộ t d ã y g h ế d á Ihiẽn n h iê n đú h ĩn h dáng.
Ngưdi đứng đỏ. n hin th ậ t lâu k h o ản g Irời đ ấ t củ a Tổ
quốc b iế t bao d ẹ p đẽ, nhưng cũng d ả y đau Ihương.
Người dang nghĩ n h ữ n g gi Irong giây p h ú t lịch sử đó. Ai
n ấy lặng yên chờ đỢi...
Tới trưa thỉ dồng chí Lê Quảng Ba d ả n mọi người lới
n h ả ống Mày I/i, người dân lộc Nùng, một cơ sờ cách
m ạng củ a ta...
Như m ộ t người n h ả vừa di x a vẻ, Bác ngồi uống
nước, trị chuyện ih á n m ật vởi ơng Mảy Li. C hợt Bác
quay sa n g dổnổ chí Lé Quáng Ba nói nhỏ;
- Ta nh iều người, n ê n ở trong núi Lhơi.
Máy Lì nghe rõ. n ă n nỉ:
- Cụ và cãc bác ở nhà đảy tiện hdn, khõng sao dâu mã.
Bủc cảm ơn chủ n h à , nhưng nói dứt khốt:
- Thõỉ, sâ u s á n (ở rửng)
Ông Mảy Li d à n h p h ải chỉ tỡi m ột cáí hang kin đáo.
thưởng chỉ tới đó n ế u có thổ phỉ lởi đãy. Õnfí Máy Li
đi trước d à n lối.
Leo lẽn m ộ l đ o ạ n đ á lởm chởm, ch ắng x a lắm. là
tới cửa hang. Nắng rọi qua kẽ lá, lấ p loãng Irong hang.
Dữ nhỏ, h a n g đủ rh ỗ rho mấy ngưởí, Phia trong, kế
vách hang lã mội- th á p dá Lhiẽn n h iê n cao hdn đầu
người. (Chí m áy ngày sau, mới ớ dó, Bác đã Lạc nhũ
đ á này Ih ả n h iượng Các Mác).


Gió khơ lản h lạn h vi VTil cứa hang. H ang thõng ra
niộl con đường kin đáo, d ẫ n sang b ẽ n kia b iên giới.

Ngưởi dịa phương gọi tên hanß là Cốc Bó, có nghĩa là
“dầu nguốn".

Hì hục tiếp đỏ ơng Máy Li m ang Lới b ố n Lấm vãn dài
khấp k h ển h và m ột lấm CÓI rách, Ván kẻ lẽ n chỏ lõm
phỉa trong dể Bác nằm. Cịn mọi người lóL CÓI, cắt lá
m ạy léc lãm đệm n ằ m cho dỡ lạn h và dỡ đau lưng, ở
phía ngoải n ề n hang b ằ n g phẳng,
Xong rỗi Bác gọi các dỗng chỉ Phùng Chí Kiên vã Lẽ
Quanß Ba cùng đi xem địa th ế quanh hang. B ác nhanh
nhẹn, tươi Lỉnh, tưởng như lừ sản g lới lúc đó chưa trảỉ
qua m ộl cuộc h à n h trĩnh vấl vả. Mọi người rửa m ặ t
b ê n m ội ngọn suối. Bỗng n hiên Bác nói;
- Minh võía n ả y ra cái ỷ hay; dõng suối n ả y của la
đẹp quá, trong xanh như ngọc, lại b á t nguồn lử đây,
n é n đ ặ t lê n lã Suô'i Lênin. Côn ngọn núi h ù n g vì phía
sau. b ê n phải kia, chúng ta gọi là n ú i C ác Mác, cãc
dóng chi th ấy có dưỢc khơng?
Ai nấy cũng cười tá n đồng ý
vượt sang bẽn kia suối. Nơi cửa
đả chông chẻnh. Bác ngồi ưỡm
hai khuỷu t.ay đ ặ t lẽn đá. Bác

kiến của b ác. Rồi Bác
khe cạn có m ộ t phiến
vào m ột h ỏ n d á ữiấp,
nói:

- Phiến đá chơng ch ên h m à vững như b à n thạch,
diinfi lãm b ả n viết được dây.

Sau dó ỏng Máy Li cho mưỢn chiếc n ỗ i gang cùng
m áy cái b á t sản h . Anh Lộc n ấ u bữa cơm d ầ u tiẽn ở bở
suối, cách h a n g không xa.

76


TưỢỉg C áĩ Mác, do Ngưyển A i Quốc tac ở hang Cốc SÖ, CâO Bàng

Lềnn. do Nguyên Á i Quốc đ â t tên ỏ Pảc Bó. Cao Bằng

77


Đêm ấy n h iều sưdng. Ngoài trời giả lạr.h.
Đêm dầu tiên trở về Tổ quốc sau b a mươ ba n ă m
bơn ba, Ironfí h a n g Cốc Bỏ nảy, Bác Hồ đang nghĩ dến
bao điẻu, d an g suy tin h m ộl chương trinh h in h dộng
cho nước n h à sớm giành lạí Độc lập. Tự dc...
Có lè Hịa và H uỳnh đ ã phãn cóng từ írc nêr Huỳnh írinh
bày đ ến đây, Hịa tiếp ln phdn những ngày đ ỉu ííẽn trở vè
nước và ớ Pác Bó cúa Bác Hồ. Tuy nhiên Hịa írầng‘ứ ng XỪI lỏi
các bạn ràng thời gian sđ p xếp các iư liệu quá g íp rút nên có
Lhể chỉ n ê u được mộl s ố n ét tiéu biểu /chơnc khỏi khơng
thiếu SĨL Các bạn nói ngay ỉà nhừng buổi sinh /icạí bổ ich như
th ế n à y sê còn tổ chức nhiều íán liếp theo, có tĩiếu gì sẽ bổ
sung sau. Hịa trình báy ln:
Ngày 8 th á n g 2 n á m 1941, sau hơn bc mươi n ã m
h o ạ t động ở các nước ngoái, Bác Hồ đã cua cột mốc
108 biên giới Việl-Trung trở vẻ Tổ quốc, dén ở tại Pác

Bó, Trường Hà huyện Hà Quảng, tỉn h Cac Bằng.
Người trực tiếp chỉ d ạ o cơng tá c xãy dự!g đồn th ể
cứu quốc ở Cao Bằng, mò các lớp đảo tạo cán bộ. Từ
10 đ ế n 19 th á n g 5 n ã m 1941, Người ứiay n ậ t Quốc tế
Cộng s ả n , triệu tậ p và chủ tri Hội nghị Truig ương lầii
Ihử 8 c ủ a Đ ảng C ộng s ả n Đơng Dưcíng nở ra bước
ngoặt lởn cho cách m ạn g Đông Dưdng và cách m ạng
Việt Nam. Tạl Hội nghị. Người xác định nhệm vụ giải
phóng d ã n Lộc lã nhiệm vụ bức thiết n h ã c ủ a cách
m ạn g Đóng Dưdng lúc đó.
Nđỉ h ọ p Hội nghị là Khuổi Nậm. khu rừrặ ngay Pảc
Bõ. Cũng tại Cao Bảng, theo sàng kiến củ, Người, đã

78


Lhảnh lặp Mặl trậ n Việl Minh và r a dờỉ lờ b á o Vỉệt
Nam Độc Lặp.
Thảng 4 năm 1942, Người xuống khu căn cứ Lam
Sơn thuộc đ ịa p h ậ n hai huyện Hòa An và Nguyẽn Binh.
Đến th án g 7 nãm 1942, Người chỉ Ihị m ở c ă n cứ cách
m ạng Cao Bằng, nối lién các khu căn cử Bắc Sơn - Võ
Nhai và chỉ thị cho các lực lượng cách m ạ n g Việt. Nam
thực hỉện việc p h á i Iriến lực lượng vẻ p h ía Nam.
Pác Bó ]ả m ộ l lả n g nhỏ n ằ m s á t b iê n giới Việt
Trung, Khi mới vể, Người ờ tạỉ hang Cốc Bó. sau đó
chuyển sang lá n K h u ổ ỉ Nặm. m ộl chiếc lá n dơn sơ,
s à n nứa, vách quây lá đao rừng. Gản lá n là h a n g Sĩ
Liếng, nơi c ấ t giấu truyén đơn và lải liệu bí m ật. Bẽn
trái hang là bãi đ ấ t Còi Rạo, địa đ iểm mở lớp quân

chỉnh khỏa 1. Trong nhửng ngày ỡ Pác Bỏ, bữ a ă n của
Ngườỉ rấ t đ ạm bạc, chí có rau măng, ch ảo b ẹ. cá suối
hoậc it IhỊL rang m ặ n vởi ỞL nhưng Ngưởi vẫn say sưa
làin việc suốt ngày.
Vớỉ bí danh “Già T hu’', Người trực tiếp chí dạo cơng tàc
xây dựng các đoản thể cửu quốc ở Cao Bằng, ở cảc lỡp
huấn luyện đào tạo cán bộ, lược dịch quyến ‘Lịch sử Đảng
Cộng sản Liên x ỏ ”.
Để liên ỉạc với các lực lượng cách m ọ n g ở Trung
Quốc, ngày ¡3 Ihdng 8 n ã m 1942, Người từ Cao Bằng
sang Trung Quổc với d a n h nghĩa dại biểu của Việt Nam
Độc lập DồníỊ m inh vả Phân bộ Quốc tế chống xâm
lược của Việt Nam đ ế tra n h thủ sự ủng hộ quốc lể. Khi
đ ế n Túc Vinh (một Ihị irấ n thuộc huyện Tĩnh Táy. tính

79


Q uảng Tây) Người bị chinh quyền địa phướng củ;3 Tưởng
Giđi T h ạ c h b ắ t giam ngây 29 th á n g 8 n ã m 1942.
Trong hơn m ộl năm , Người lần lượt bị giái qua khoảng
30 n h à lũ của 13 huyện ở LỈnh Q uáng Tây.
Trong thời gian nảy. Người dă viết lậ p tho' “Ngục
trung Nhật ký" (Nhặt ký trong lù) b ằ n g chữ H ãn. Tập
Ihơ gỏm hơn 100 bãi, dược ghl vào một. cuốn sổ tay,
bìa m âu xanh, trang dầu cõ vẽ hình hai c á n h tay bị
xich kẽm theo 4 câu thđ:
Thăn thể tại ngục trung,
Tính Ihần Tại ngục ngoại
Dục íhành đại s ự nghiệp

Tinh thản cánh yểu đ ạ i
dịch là:
Thán thể ở trong lao,
Tính thần ở ngồi lao.
Muốn nén s ự nghiệp lớn
Tũih íh ần càng phải cao).
“Ngục trung N hật ký" là m ội lá c p h ẩ m vãn h ọ c lớn.
lẽn án c h ế độ n h ã tủ hà k h ác của Tường Giỡi T h ạch
vả Ihể hiện tinh Lhần chịu dựng gian khổ. k h á c phục
khó khản, tinh th ầ n lạc quan cách m ạ n g và lin h cảm
n h ả n đạo của tác giả.
Mãi đến ngày 13 tháng 9 n ă m 1943. chính quyền
Tưổng Giới Thạch mới ư ả lự do lại cho Người.
T háng 7 n ã m 1944. sau m ột thởỉ gian được Lự do vã

80


h o ạt động ở Trung Quốc. Người về lại Cao Bàng, ở tại
Pác Bỏ. Tronc Ihời gian này Người chí thị liỗn cuộc
khởi nghỉa do liên lính Cao-Bắc-Lạng dự dịnh tổ chức
và chỉ ihị lặp dội Việt Nam Tuyên Truyén Giải Phóng
Quân ngày 22 th á n g 12 n á m 1944, lại khu rửng Sam
Cao Ihuộc tổng Hồng Hoa T hám , huyện Ngun Bình,
Cao Bằng.
Sau đó Người đi Cỏn Minh, Trung Quốc vả vé lại Pác
Bó vảo dảu năm 1945. Từ Iháng 5 n ảm 1945, Người
rởỉ Cao Bằng vé Tân Trào, T uyên Quang chuẩn bị cho
cuộc Tổng khởi nghĩa.
T ân Trào ở Hà Tuyên lả m ộ t thung lũng nhỏ. xung

quanh có núi cao và rừng cãy. Tại đây diẽn ra Hội nghị
to àn quốc lần Ihứ h a i củ a Đ âng (ngày 13 Iháng 8 năm
1945) dể quyết định Tổng khởi nghĩa vả Đại hội Quốc
d ã n (ngảy 16 Ihãng 8 n ă m 1945) bdu ra ủ y ban
(.ộc giái phông... Trong thời gian này, Người ớ tại
củ a Chủ Lịch ViệL Minh xã, sau đó chuyến dến Nã
khu rừng cách làng Ikm . Người ở trong m ột lán

dãn
nhà
Lừa,
nhỏ

b ẽ n sườn nũi dài 4m. lỢp lả cọ. b ẽ n trong đ ặ t chiếc
c h õ n g tre. Người íhư ờ ng m ặ c q u á n áo m à u ch àm ,
chống gậy di th ă m đồng bào và dưỢc mọi người gọi là
“dồng chí già".
(Hiên nay. khu di lích c ách m ạng Tản Trào, đình
Hồng Thái địa diểm làm việc củ a Trung ưđní? Đảng và
C hính phú Irong k h án g c h icn chống Pháp, còn cây si
v à cãy đ a lịch sử cùng n h ữ n g di tích vể hoạt, dộng của
Người).

81


Ngày 19 Iháng 8 n ă m 1945, Tổng khởi nghĩa Ihắnịí
Iđl ớ Hả Nội. Cách m ạng thánfi Tám nố ra, m ặc dù lúc
đó đ a n g ốm, Người quyếl Lảm Irở vể thủ đỏ để kịp
củng Trung ương Đ ảng Cộng s á n Đông Dương v à ủy

b a n D ãn lộc Gỉái phóng Việl Nam quyết định những
v ấ n dề lớn về nội Irị và ngoại giao của đ â l nước sau
khí Tổng khởi nghĩa th án g lỢi. Trẽn đường vể Hả Nội.
Người cịn rấ l yếu, có lức phải dùng cáng. Ngày 25
th ủ n g 8 n ăm 1945. Người vẻ d ến lảng Gạ. Phú Gia,
h u y ện Từ Liêm, nghĩ tạ m Irong gia dinh m ột nỏng dán.
Đảy là lầ n đảu tiê n Người d e n Hà Nội. Ngày 26 th ãn g
8 , Người vào nội th à n h .
Npày m ùng 2 th á n g 9 n ă m 1945, Người thay m ặt
Chính phủ Lăm thời và n h â n d â n cả nước đọc bản
T u y ê n Ngôn Độc Lập lịch sử tại cuộc mil tinh củ a hơn
50 v ạ n n h ả n d ã n lổ chức lại Q uảng Trường Ba Đinh
Hà Nội.
Với lời tuyên bố dõng dạc Irứớc th ế giới của Người;
'...Niiàc V iệtN o m có q u ỵền h ư ờ n g tự d o v ầ d ộ c lậ p , u à s ự
th ậ tđ ã ũ ĩà n h m ộ ln ư â c tự do dộc lập'..., n g à y 2 l h á n g 9 đ ã
Lrở th à n h ngày Quốc K h án h củ a nước V iệt Nam, md
r a m ộ t kỷ nguyên mới c ủ a d à n tộ c V iệ t Nam, kỷ
nguyên của dộc lập tự do và chủ nghĩa xả hội.
Đó lả th à n h quả VỴ đại củ a n h â n d â n V iệt Nam
trong cuộc đấu Iranh lâu dài. gian khổ, m à Ngưdí Chủ tịch Hồ Chí M inh - vớj tư cách m ộl lãnti tụ, một
công d â n - đ ã vạch ra con đường vinh quang ấy.
Người d â n Hà Nội dự ngảy Quốc K hánh m ù n g 2

82


Ihãng 9 năm 1945. Ihường n h á c lại từng chi Uéì quang
c á n h chung và nhát, lã hinh ả n h Chú lịch Hổ Chi Minh
và liếng nói của Người Irong ngày Ihiẽníí liẻnfỉ dó của

Tổ quốc.
Mộl phụ nữ 'rhủ dô k ể lại như sau:
“....Đỗnổ bào ngoại th à n h tử n ám cửa ô kéo vể lấ p
n ập, Các cô dãn quân k h ă n vuỏng mỏ quạ, ảo nău,
quần đen. nai nil gọn gàng, đi Irong tiếng hõ. Đoàn
phụ nữ nội th ả n h , á o dài đii màu, q u ầ n tr á n g Iha
thướl. Đội n ữ du kích ở chiến khu vẻ, k h ă n áo m àu
châm , vai đeo sủng, nom rấ l hùng dũng. Các em thiếu
nhi, quẩn xanh, ão trắng, tiến thec tiếng Lrống ếch
n hịp nhàng. Các đội tự vệ, Lhanh niẽn ddu đội mũ
calô, vai vác gươm, vai vác gậy. bước di hiên ngang.
Rồi dến đoãn c á c \'ị sư sãi mũ ni, ão cà s a m àu váng,
m àu nâu; đoàn các vị cha cố. bà xơ, Loàn m ột m àu
d en hoặc tráng. Gần n ăm mươi vạn người vui mừng
k éo lời quảng Irường Ba Đình dự ngày ỉẻ lịch sử trọng
đ ại.
Quáng trưởng c h ậ t ních người, cờ, k h ẩ u hiệu, tưng
bừng náo nhiệL. Lễ dãi đ ặ l trẽn bục gỗ cao, b ẽn dưỡi
là dội danh dự bonß súng hướng vào quảng Irường.
GIỞ khai m ạc đ ã dến. Đoàn dại biểu của C hính phủ
C ách m ạng Lâni Ihời bước lẽn iễ đãi. Nhạc Tiến quán
c a nổi lẽn hìing trâng. Lá cờ đỏ sao vãng từ lử lẽn cao
rồi lung bay cuồn cuộn la/ớc gió Lhu lồng lộnịỊ. trong
á n h nắng vãng rực rờBãc Hồ bước ra giữa tiếng hoan hỏ vang lừng cả

«3


quảng trường. Bác glơ tay vảy chão đổng bảcD 7à ra
hiệu cho mọi người glữ tr ậ t tự rồi b ắ t đ á u đọc bản

Tuyên Ngôn Độc Lập:
... T ấ í cả các d ã n tộc trén th ế giới đ ều sừih ra b u ih đảng,
dãn tộc nào cũag có quyền sống, quyền sung sường ưú quyền
lựdo..."
... mọi người ngắm n h ìn Bác, vừa ngạc nh iên , vừa
xúc động. Bác gầy quá. Người m ặc bộ q u ằn áo kaki
giản dị.
Quen sống ở Hà Nộỉ ai n ấ y cứ tưởng vị Chủ tịch
nước sẽ phải trịn h trọng trong bộ ãu phục s a n g trọng,
th ắ t ca-vál, đi giày véc-ni bóng nhống.
Giọng Bác r ấ t ấm , tiếng Bác khí thì đ a n h thép tố
cáo tội ác của bọn thực d â n Pháp Irong 80 n ă m cai trị
nưởc ta; lúc lại xót x a với những khổ cực m ả n h ả n dân
ta phải chịu đựng.
B ất ngở, Bác hỏi:
“Tơi n ó i đồng báo có nghe rỗ khơng?"
Cả biển người ỏ q u ả n g trường dồng Ih an h : “Có!".
Nghe Bác hỏi. m ọi ngưởỉ rưng rưng m ộ t n iề m xúc
dộng.
Bác k ếl thúc b ả n Tuyên ngôn b ằn g m ội lởi tuyên
bố:
...“Chinh phủ lâ m th d i của nưỡc v iệ t Nam D ân chủ
Cộng hồa trịn h trọ n g tu y ê n b ố v ớ i t h ế g ỉđ ỉ rầng:
nưỡc V iệt Nam c ó q u y ền hưổng tự do và độc lập , và
sự th ậ t đà trử th à n h m ộ t nưđc tự đo độc lập.

&4


Toàn th ể dãn tộ c V iệt Nam q u y ết đem tấ t c ả tinh

th ần và ỉực lượng, tin h m ạng vá của cảỉ để giữ vübg
quyền tự do, độc lập ấy".
Cả quảng trường vanß lẽn liếní? hỏ: “V iệt Nam dộc
lập m n n ám i” “ủ n g hộ m ặt trận V iệt Minh!" “Chủ
tịc h Hồ Chí Minh m uỗn năm!"
«
*

«

Khai irường năm học ] 945-ỉ 946 ấ L Ị, Irong khơng khi liửig
bừng nhộn nhịp niềm uui cứa nhĩíng ngáy Cách m ạng tháng
Tám thànhcõng ưà uừa dưỢc d ự lẻ Quốc K hánh đ ẩ u tiên tại
quảng Inlờng B a Đừĩh Hà Nội. nghe Chủ tịch Hồ Chí Mữih đọc
bản Tltn ngơn Độc lập liclì sử. thì học sinh cả núỡc đ ã nhận
đưỢc "Thư gủs cá c học sin h ” n h ã n ngây khai trường
của Bác.

Các em học sừih.
Ngày hõm nay ỉà ngàii khai Iníờng d á u tiên ở nứởc Việt
Nam Dãn cỉiủ Cộng /lịa Tơi đ á ätưng tượng ihấy iniớc m ắt cái
cdnh nhộn nhíp âửig b ứ \g của ngày lựu Lniờng ở klìắp các nơL
Các em hết Ihdy đ ề u vui vè Lii sa u m ấy Iháng giời nghỉ học,
sũ u bao nhieu cuộc chuyền bien khác thường, các em ỉại được
gặp íhẩy. gặp bạit. ^7uửlg sung siỂfíìg hơn nữa, (ừ g 0 p h ú l này
giđ đi các em bál đ â u được nhận một nẻn qíáo dục hồn tốn
Việt Nani Trước đ â y cha aiilì các em. uă mới năm ngối cả các
em nứa. đ â p h d ic h ịu n/ĩậa mội nền học oấnnơ lệ. nợhữi là nó
chỉ đà o tạo nén nlìữnợ kẻ làm tay sai. làm lỗi lở cho m ột bọn


85


thực dãỉi người Pháp. Ngày nay càc em đưỢc cái m ay m án hơì\
cíia anh là đưỢc hấp Ihụ mộL nền giáo d ụ c của một nước độc
lập. mộí nền giáo d ụ c nó s ẽ đào lạo các em nén nìiĩing njười
cõng dđn hữu ích cho nước ViệL Nam. một nền qiáo d ụ c làm
ph á t triển hồn íồn những nãnq lực sá n có của các em.
Các em điíỢc hưởng sự m ay m án dó là nhở sự hy sinhcủa
biết bao dồng bào các em. Vặy các em nqhỉ sao? Các em phái
làm thế Jiào d ể đ ền bù lại cõng lao của người khác d ã không
tiếc thân và tiếc của đ ể chiếm lại nền dộc lập cho nước niiã.
Các em hãy lỉghe lời tói, lời củ a một người anh lớn lúc náo
củng ân cần mong mỏi cho các em được giỏi qíang. Trong aăm
học tớiđáụ, các em h â y cốgáng, siêng năng học Lập, ngoan
ngoãn, nqhe Lhầy, y ê u bạn. S a u 80 nãm giời nô lệ làm cho
nưỡc nhá bị yếu /lèn, ngày nay chúng ta cần ph ải xăy dựng lại
cơ đ ồ m á tổ tiên đ ể ỉạ ich o d ĩú n ợ ta. làm sao cho chúng ta [heo
kịp các nưỡc khác Irén hoàn cđu- Trong cõng cuộc kiến ỉhíết
đó, nitơc nhà ừõng mong chờ đợi ở các em rất nkiều. Non sõng
ViệLNam có trở nén tươi đ ẹp hay khơng, d ã n tộc Việt Nam có
bước íôi đài uinh quang d ể s á n h ưai với các cường quốc nđm
châu dưỢc hay khõng, chinh là nlĩờ m ộ tp lìầ n lớii ở cõng học
íập của các e m
Đối riêng uới các em lớn, tôi k h u yê n Ihêm một diều này:
chúng ta d ã đ á n h đuổi bọn thực dâi\. chúng la d ã giành diỉỢc
độc ỉập. Nhưng giậc Pháp cịn idm le quay lạ í Chủng ỷ o kẻ
kfiác mạnh hơn m à g ã y sự ưới ia. Tất nhiên chúng sẽ bị bại, ui
tã ìc ã quốrrìân fn đnàn k ế tr h ạ tc h ẽ và một ỉòng chiến đấu
cho giang sơn Tổ quốc. Phải sd n sánp mồ chống với quàn giặc

cướp niiớc, d ấ y lá bổn p h ậ n củ a mỗi cõng dán. Các em lớn
chưa hổn phải đến tuổi ọánh uác những công việc nặng nhọc

86


ấy, riíuửig các em cũng nên. ngồi giỡ học ở iniờng. tham gia
uào các Hội cứu quốc đ ể íập luyệii tỉiêm cho quen uởi đời sống
chiến s i ưà d ề giúp dỡ một ũì uiệc nhẹ nhàng ironq CIIỘCplìịììg
Ihú đ ấ l nước. Tõi d ã th à n h Ihực k h u yê n nhú cđc em. Mong
rầng tĩ/iữag ỉờí nói cù a íõi difưc các em ktơn lũiì glũ n/iớ.
Ngáy hõm nay, nháii bũi tựu (nỉờng của các em. lõi chỉ biỂÌ
chúc các em một rìám đ á y vui ưé ưà đ â ụ kếL CỊud lốt dẹp.
Chào các em ihăn yêu
HỒ CHỈ
Vừa nghe đ ọ c xong bức thư Bác Hồ gủi các em học sừỉh
nỉián ngày khai Irường đ ả u liên năm ỉ 945. cả nỉìóm sinh hoại
tìianh nién bỗng muốn nói lén điều gì đó. Hịa u vẻ c/ủ điníi.
Mộí bạn giơíaụ nói ngay: “Bọn tịi cà m ấy ý kiến. Tõixin irình
bày cám iưởng đ ầ u tién này. Đó là đoạn... Non sóng Việt Nam
có trở nén vé vang hay khơng..." H ịađờ lời: "Vảnp, Lồixinđọc
tồn văn doạn viết đó:
“Non sơng Việt Nam có trở n ê n tutfi đẹp hay khơng,
dân tộc Việt Nam có buỡc tới dài vinh quang dể sánh
Vẽd vdi các c u ân g quốc n ă m ch âu đưỢc hay không, ch ín h
lả nhở m ột phần Iđn ở cơng học tập của cấc em ”.
Toàn yứn c ả u m à b ạ n ũửa nhác đó bọn tói đã từng đưỢc
ag/ie nhiều iẳn, bíỂí tá c ù a Bác Hổ. nhưiig b á y giờ mới biết
chắc chán xu ấ l x ủ là ỏ bức lỉiư nhăn ngày khai íníờng nđm
ỉ 945. Như vậy. đ ú n g íà lời d(ĩn dị ỉịch sú: sớm nh ấ l cù a

B ác Hỏ cho llìiếu nhi học sin h ViệL Nam. phải khơng ạ?
- Dủng, rấi dúiìg!

1.

HỔ C hí M inh: T o ả n lậ p , t,4, Ir.32-33.

87


ĐỢi các bạn lấng dần, Hịa nóứ
ở Ihưgửí lìọc sừih năm 1945 này, Bác Hồ có báo sởm cho
tuồi trẻ chúng la một diều cđn cdnh giác. Tôi dọc tnỉôc các
bạn, tơi?ánđượcnêulẽn. Đỏ í à c â u ...“NhưnggiỢc Pháp cơn
lăm le quay lại..". Quả tíĩế. ngay trong tháng 9, ngày 23. cuộc
chiến đấu chổng giặc Pháp được đ ế quốc A nh ảng hộ. đ ã phải
liến /lành ở S à i Gịn.
Hịa ‘liếp: • Các bạn cố th ể cố nghe một số câu như thế này
qua một bàí ca hồi đó:
T iến g súng vang sõng núi miền Nam
Ằ m d ấ t nước Việt Nam
Tiếng sủng uang dội khắp non sõng,
Giục ta ra tranh dấu... ”
Cuộc chiến đấu chống thực d ân Pháp khởi h ẩ n tại
m iền Nam b ắ t đẩu ngày 23, thì ngày 2 6 th á n g 9 n ă m
1945, Chủ t ị c h Hồ Chí M inh dã có th ư gửi dỏng bào
Nam Bộ, n h ư sau;
“Hỡi đồng bào Nam Bộ!
“Nưởc La ưừa tranh q u yền độc lặp, thi đ ã g ặ p n ạ n ngoại
xăm . Khi còn chiến Iranh ưới NhậL Lhi bọn thực d ã n Pháp

hoặc đ ấ u hàng hoậc c h ạ y trốn. Nay Dừa h ế t chiến tranh thi
bọn thực dân Pháp hoặc bi m ật hoặc cõng khai mò lại. Trong
4 năm, họ đ ã bán nước ía hai lần. Nay họ lợi m uốn thống trị
d ă n ía lần nữa.
Tơi chdc ưả đỏng hào cả míởc đ ều chríc váo lòng kiên
quyêĩ ái quốc của dồng bào N am Bộ. C húng ta n ên nhớ lời
nói oanh liệl của nhà d ạ i cách m ạng Pháp: “Thà chếc tự do
hơn sống nõ lệ'.


Tôi chác và đồng bào Nam Bộ cũng chác ràng Chính phủ và
tồn quốc đồnq bào sẻ hết s ú t giúp nhĩừig chiến si ưà nhân dán
hiện hy sứìh tranh đấu đ ể giữ ưững nền độc lặp của nước nhà.
Tõi chắc uà lất cả dồng bào đ ều C ÌIỔ C răng những người ưã
những d â n tộc yêu chuộng bũĩh đ ẩ n g tự do írẽn th ế giới d ều
dồng tình với chúng ta.
Chúng ta nhấl định thắng lợi ưi chúng ta có lực lượng đoán
kết của cả quốc dăn. Chúng ta n h ấ t đừih ¿hắng lợi ưì cuộc
tranh đ ấ u củ a chúng la lá chính đáng.
Tơi chỉ muốn dặn đổng báo Nam Bộ mộí lờv “Đóì với những
người Pháp bị bắt trong lúc chiến Iranh, la p h ả i canh phòng
cẩn thận, nhưng phải đối đái uới họ cho khoan hồng. Phải làm
cho íhếgiới tníớc hết là làm CỈIOd â n Pháp biết rằng: Chúng ta
là quang m inh chm h đại. Chúng la chỉ đòi quyển dộc lập tự
do, chứ chúng ta không ưỉ tư ih ù tư oán, làm cho th ế giới biết
ràng chúng la lá một d á n lộc ưứn mừih, văn minh hơn bọn đi
giết người cướp nước.
Nước Ncun độc lập muón năm
Đồng bào Nam Bộ muôn năm
H à Nội. ngày 26 tháng 9 ndm 1945

HỔ CHÌ MỈNH<’>
Tì\ủy liếp Hịa đọc một số Irang viẽì, Ihuậl lại những ngày
đ ầ u Nam Bộ khàng chiến.
Nghe theo lời kêu gọi của Bác. của Chinh phủ, íhanli niên
nam n ữ bừng bừng khí Ihế “N am liến'. Chiều chiều, trên săn
ga Hànq cỏ của Hà Nội rộn rịp cảnh liển đưa những đoàn làu
1.

H ổ C h í M inh: T o à n tập, t.4, lr.2 7 -2 8 .

89


chd nhũng người con ụèu quí vào Nam giếl qiũc. (¡iCia những lởi
ccv
... 'T a muốn băng min/i tớiphiỉơng Nam.
X é xá c quăn tham tứn... ■'

Cỗri thời gian ấ y thì Hèi N ộiđiư àocuộc đấu Iranh chinh trị
phức lạp. quyếí liệt uới giặc ngồi. Ihủ Irong... Bác ra chỉ tíĩị:
mọi người p h á i bình linh, khơng đ ể bọn chủng kh iêu khicìi.
phái d ìờ Ihời cơ. đỢi lệnh cù a chừìhphủ...
Đẩu nám 1946, b ả Nguyễn Thị Định, Lrong Ban Chấp
h ã n h đoàn Phụ n ữ Cứu quốc tỉnh Bến Tre. kể lại:
...■'I'oi dược cử di Irong phái đoàn Nam Bộ ra m iền
Bác báo cáo với Hố Chủ Lịch và Chinh phủ vẻ tĩnh
hĩnh sau Hiệp đ ịn h Sơ bộ 6 '3 n ă m 1946, vả xỉn vũ khi
trang bị cho Nam Bộ. Đ ồn chúng tỏi Iheo đường biển
dí lừ Bến Tre đ ế n Phú Yên. Tữ Phú Yên c h ú n g tôi ngồi
xe lửa ra Hà Nội. Bước c h â n xuống đ ấ l Hà Nội, lịng

tịi xõn xao, náo nức. Tơi là con gái m iệt vườn, gán 26
luốỉ dầu chưa đi r a khỏi tỉn h Bến Tre. Ngây nay nhở
cách m ạng, tõl đưỢc đ ế n T h ủ .đ ơ của Tổ quốc, bỡ ngỡ
đủ Ihử, chỉ có m ộ i diều làm tơi quen ngay là lìn h cảm
đ ầ m ấ m ru ộ t th ịt c ủ a d ồ n g b ào Hả Nội, đ ồ n g b ã o
m ỉẻn Bắc.
Chiều th á n g Năm, n ắ n g h è rực rỡ. C hünß lõi danß
ngồi chuyện trỏ th â n m ặ t tại nhà a n h Đ ặng Thai Mai.
hồi dó là Bộ Irướng Bộ Giáo dục, thì nghe Liếng õ lơ
d ậ u trước cổng. Một ô n g giã phúc h ậ u , người dong
d ỏ n g cao. th o ă n th o ắ t bư đc vào. Đ úng là B ác rồi!
Giống h ệ t n h ư trong ả n h m à tôi d ã Ihấy. Tỏi dứng ỉm

90


D ạ i b iểu h ọ c sin h Trường trung h ọ c Trư ng Vương,
Hà NÔI c h ú c m ừng sin h n h ậ t N gườ i (1 9 .5 .1 9 5 6 )

nhin Bác! ói! ưởc mơ củ a tơi ngờ đ âu sớm Lhãnh hiện
thực. Lản dảu Liên gặp B ác m ộ t c ách r ấ t b ấ t ngờ, lấ l
c ả chúng lôi h ế t sức c ả m dộng bdi dõi mắL củ a Bác,
đôi m ắ t sá n g ngời, đầy ý chĩ k iê n quyết, n hư n g đồng
thời cũng th ả n thương trĩu m ế n , h iể n h ậ u võ b iên .
Bác ung đung iươi vui Irong bộ q u ầ n áo k ak i giản đị.
Bác cười n ìể m nở và b ắ t ta y từ ng người rỗi ngỗi b ẽ n
c ạ n h tôi.
Gặp Bác! Chúng tõl vừa xúc động trước tấ m lịng
thiídng yêu chăm sóc của vị C ha già d ã n lộc, vửa sửng
sốt vả bối rối vể sự th iế u só t củ a đồn. Khi vừa ở

chiến khu ra, chúng tôi nghĩ ngay rằ n g trong chương
trình của đồn ớ Thủ dơ, m ột việc p h ải là m Irước tiên

91


là d en chảo Hồ Chứ tích. Sau m ộl chuyến di đưởng dài
vấl vá. chunß tỏi vừ a đ ế n Hà Nội hõm trước, c h ư a kịp
dến nơi Bác, thi B ác d ã dến th ảm chúng lôi. B á c hỏi
Ihảm sức khỏe từng dồng chỉ trong doàn. T ấ t cả dều
nghẹn ngào... Những ngây di đường, anh chị e m trong
doàn bàn nhau ch u ẩn bị gặp Bãc sẽ báo cáo n h ữ n g gi,
Kiêng Lõi cũng sá p xép trong ốc những dlểm vẻ tinh
hình của phụ nđ Nam Bộ dể báo cảo với Bác. Nhưng
đ ế n lúc Bác cho tơi được nói Lrước Lhì b ao đ iẻu dã
chuẩn bị để bảo cảo với Bác b iế n đi đâu m a l. T h ấ y lỏi
vản chưa h ế l xúc động, Bác cười vui và gợí lừ n g ý dể
tơi có Ihể nhớ m à b áo cáo lại. Bảc nói dịu d à n g , lòng
lõĩ như ấm lẽn. Tỏi bĩnh tinh d ầ n và lắng n g h e từng
cảu hỏi cặn kẽ của Bác m ả Irá lờl Bãc.
Bảc chăm chú nghe chúng lôi báo cáo. Bỏng hai
giọt nưởc mắL chảy trên gò m á Bác. ổi! Suốt dời tơi
khống bao giị' quẽn những giọl nước m ắ t ấy. Những
giọt nước m á t của Bác đọng lại m ái m ải trong tã m hổn
tôi. Tơi nghĩ đó là m ộl linh Ihương bao la củ a Người
d à n h cho dồng bào Nam Bộ.
Bác nhìn chúng tơi rấ t trìu m ến , và giọng Bác ấ m áp:
“Đổng b ảo và ch iến sì đang r a sức k h ắ c p h ụ c khỏ
khăn, Ihiếu Ihốn để kháng chiến. Chinh phủ vã đồng
bão cá nước h ế t sức cùng chiến sĩ vã n h ã n d ã n Nam Bộ

hiện đang anh dũng dấu tranh để giữ võíng độc lặ p dân
tộc. Chủng La n h ất định thắng lỢi, vì cuộc dấu Ira n h của
chúng ta là chính nghĩa".
Giọng Bác càng x úc động: “C ác cô. các chú vẻ báo
với n h à n d ã n m iền Nam th â n yêu rằng: Lòng già Hồ.
92


lỏng n h ả n d ã n m iền Bác lúc n à o cũng ở b ẽ n c ạ n h
đồng bào Nam Bộ". Nói xong Bãc khóc. Chúng tơi dẻu
k h ó c ..."
Đ ồng b ả o Nam Bộ là d ân n ư ớ c V iệt Nam. S ơ n g có
th ể cạn, n ú i có th ể mịn, song cb á n lý đó khơng bao
gid th ay đổỉ.
Câu nói Lhốt lẽn lự dày lòng Bác Hổ khi Bác chuẩn bị
qua Phãp đ ể m d cuộc đàm phán chinh Ihức, khẳng định
c h ân lý luyệl dối và xuyên suốt cuộc đời người công dân
Việt Nam sô' 1.
Ngảy 1 th á n g 6 năm 1946, lử Hã Nội, Hồ Chủ tịch
đả gửi đ ồn g bào Nam Bộ tâm thư:
"Củiĩg đồng bào u q Nam Bộ.
Được tin íơí cùng đoàn đại biểu qua Pháp đ ể mờ cuộc đàm
phán chíah íhức, đồng bào cd nưởc. nhẩl lá đồng bào Nam Bộ
đ ề u lấy lám bãng khuâng. Băng khng DÌ cliưa biết íiM ìg lai
của Nam Bộ s ẻ ra thế nào?
Tõi xỉn đồng bào cử bừỉh tũih. Tôi xin hửa oởi đồng bào rằng
Hồ Chỉ Minh kh õ n g p ììả i là ngiíởi bán nước.
Đồng bào Nam Bộ đã h y sinh troỉì/i đấu m ấy tlìáng íniờng.
đê’gừi gíữ non sơng cho tồn nước Việt Nam. Cho n én đổng
bào cả nưởc đều phải níiớơn đống bào Nam Bộ. Đồng bào Nam

Bộ ỉà d ã n nước Việt Nam. Sõng có thề cạn. núi có thể mịn,
song c/íđn lỷ đó khơng bao giờ íhay dổi!
Tơí W m yẻađổnọ bào đoàn kết chật ché ưà rộng rãi. Nám
ngón lay cúng có ngón ũắĩi ngón dài. Nhiùxg ván d à i đ ẻu họp
n h a u lại nơi b à n lay. Trong m ấy triệu người cũng có ngi

93


th ể này íh ế khác, nhưng Ihể n ày hay Lhế kh á c đ ề u dòng dõi
của tổ lièn ta. Vậy nén ta pỊ\ải khoan hồng đại độ. Ta phải niìận
ràng dã là con Lạc cỉìáu Hồrìg ũũ ai củng có u lìoy nhiếu lịng ái
quốc. Đối với những đồng bào lạc ỉối ìầm diỂỉng. la pỉìải lấy lũrh
íhán ái mà cảm /lóa họ. Có như ũ ìé rrtới Ihành đại đồn kếl. có
đại đíi kếl iươỉìg í c/iác chấn s ẽ vẻ vang.
C iấy uẩn lùìh dài, Irứởc khi lên đường đi Pháp, lơi xin gùi
lời chào í/iâa ái tất cả địng bào N am Bộ.
HƠ CHÍ MỈNỈf>

Đléu m ả Chủ Lịch Hỗ Chi Minh gởi trong thư: ...
“Đối với những dồng b à o lạc lối lầm đường, ta phái lấy
Linh th â n ái m à cdm hóa họ. Có n h ư th ế mởỉ th ành
dồn kết. có đồn k ế t thi tương lai c h ắc c h ấ n sẽ vẻ
vang..." d ã Ihể hiện rấ t rõ từ những ngây dầu khỉ liếp
Bảo Đại vửa trao lại ngơi vua cho ch ính quyẻn cách
m ạng, ra Hà Nội lãm cố v ấ n Vĩnh Thụy. Sửc cam hóa
của Chủ tịch Hồ Chi Minh bao la n h ư biển c ả. đến dộ
chỉ mới qua cuộc tiếp xúc n g ắ n ngủi củ a Người, mã
Vĩnh Thụy viết Ihư vé cho m ẹ là Tử Cung T hái hậu có
những cảu: “Cụ Hồ tố t lắm! Con ra đ ây dưỢc cụ thương

lắm! Cụ thưđng con n h ư con! Ả (tức là mẹ) cứ yên tâm .
Không p h ải lo chl cho con c ả '.
Cũng ngày 31 tháng 5 n ăm 1946, trong cuộc mit
tinh tổ chức Irước quảng trường Nhả h á t th à n h phố Hà
Nội, B ác Ho n ói c h u y ệ n v ớ i dồng báo cả nưổc về
chuyến dỉ nảy. Bác nói:
1.

H ố C h í M inh lo à n tặp, t-4, lr.2 4 5-2 4 7 .

9i


"Cd óởi Lõi chí có mộL m ục đích là p h ấ n đ ấ u cho q u yẻn ỈỢi
cùa Tổq.iốcvà hạnh phúc của nhãn dán... Bấl k ỳ hao giờ, bất
kỳ ở đái.. lôi củng chỉ đeo đuổi m ột m ục đích là làm cho ích
quốc lợi dán. Vậy lần n à y lõi xin hứa với đồng bào ràng: T ới
cùng anl: em đại biểu sẽ cốgáng làm c/io ỉc/iỏí p/ lịng lừi cặy
củaquốí dún".
Đồnp b ào dự mít linh hỏm dó đểu chăm chú láng
nị^he lờ; ơ á c vả củng hiểu tấm lịng của Bác.
Những ngày cuối n à m 1946, cầ Hà Nội ráo riế t
ch u ẩn l‘ị chiến dấu. Các chi bộ luôn nhõm họp b ấ t
thường J ế n h ặ n định linh hình, th ả o luận chú trưdng
cịng lác đối phơ h à n g ngày với dịch.
Ngày 19 ũ iãn g 12 n ă m 1946. tiến g sún g nổ ra n cả
Thủ đô. mở đầu cho cuộc k h á n g chiến tồn quốc. Bác
Hồ truyền “Ldi kêu gọi tồn q'c kháng c h iế n ”:
“Mdi dồng bào lồn quốc!
Chiũìọ ta mũri hịa biiiK chúng laplìải ri/idn ỉìỉxiùỊĩig. Nlúig

chúng Lc càng nhãn tĩhượng, thực d ă n Pháp càng ỉấn tâi, ui
chúng q tyểi tăm cưởp nước La ỉđn nữa!
Khõnỹ! Chúng ta Lhà hy sin h tấL cả, chử nhất định kìiõng
chịu má) niiớc, nhấí định klìõng chịu lám nơ ỉệ.
Hỡí đóng bào! Chúng la phải đửng lèn!
B ất kí) d à n ông. đ à n bà, bấl k ỳ người già. ngiM ưẻ. không
chia lõn giáo, đẩnq phái, d đ n ÍỘC- H é ỉà người Việl N am thì
phải đửr.g lên d á n h í/lực d ã n Pháp, cứu. Tổ quốc. Ai có súng
d ù n g SÚ’I^. Ai cò qươrn đ ù n g gươm, kìiõncỊ cơ gươm Lỉủ dù n g
cuốc, lhi.ồng. g ậ y gộc. Ai củnợ p h ả i ra sức chống thực dăn,
cứu nưởc

95


Hđỉ a n h em bính sĩ. tự vệ. d â n quán!
Giở cứu nuôc đ õ đến! Ta p h á i hy sin h đ ế n giọt máu cuối
cùng đ ể giữ gbi đ ấ t nước.
Dù phải gian lao kháng chiến, nhưng oới m ộl lòng kiên
quyết hụ sinh, íhấng !ợi nhăì định vẻ d ã n íộc ta.
V iệt Nam đ ộ c lậ p v à th ố n g n h ấ t m u ô n nãm!
K h á n g c h iế n th ắ n g lợi m u ó n năm!
Hà Nội. ngáy ¡9 tháng Ỉ 2 n ữ m ¡946
HỒCHÌMỈNH"'
Giặc Pháp tưỏng rằ n g chì đ á n h m ộ t ngày là chiếm
xong Hả Nộỉ. Chúng đ ã lầ m Lo. Nhãn d ã n ta chiến dấu
rấ t dũng cảm, c ầm cự vởi chúng ở tấ t c ả các khu phố
nội th ả n h .
Tết âm lịch (nãm 1947) ả n TếL Lrong vòng vây
dịch, đúng đém giao thửa các chị giao iién dã vượt

m uôn n g à n khó k h ã n . nguy h iểm đem tới cho
ch iến sĩ Cảm tử quẫn Thủ đô bức th ư ch ú c T ết
Bốc Hồ và quà c ủ a đổng b ào hậu phưdng.

của
qua
các
của

Thư Bác viết:
Các em là d ộ lc ả m tử . Các em cảm ỉử đ ể
c/io TĨ quốc qưyết sinh. Cóc em ỉà dại biểu cái ânh íhđn tự tổn
tự lập của dân tộc ia m ấy nghìn năm đ ể lại. cái tính íhdn quật
CLiờng đờ đ á kinh qua Hai B à Tniĩig, Lý Thường Kiệí, Trần
Hiú\g Đạo, Lê LỢi. Quang Trung. Phan Đừĩh Phùng. Hoàng Hoa
Thám, truyền lại cho các em. N ay các em g a n góc âếp tục cái

1.

Mỗ C h iM in h : T o à n tậ p , t-4, tr.480-481

96


linh Ihản b ấ l d iệl đõ. d ể truyền ỉại cho nịi giổng Việt Nam
mn dời ưề saiL.. '
Ngày 17 tháng Tám nám 1947, chỉ còn hai ngày nữa
là kỷ niệm hai n ă m ngày Cách m ạng tháng Tám thành
còng, n h ã n dịp Hội nghị T h a n h n iê n V iệt Nam, Chủ
tịch Hổ Chí Minh có “Thư gủỉ các bạn thanh niên".

Bác gọi các Ihanh niẽn ]à “các b ạ n ”. Thư Bác viết;
... “Ngiỉời ta Ihường n ó t Tỉĩanh niẻn ỉà ngườichdcứa iương
laí của nước nhà. Tỉĩật vậy nước nhá Ihịỉih hay suy. yếu hay
m ạnh một p h ẩ n lớn ỉà do các thanh niên. Thanh niên muốn
làm chủ lương lai cho xửng đ á n g Ihi ngay hiện tại p h ả i rèn
luyện tinh íhần vá lực ỉượng của mình, phải ra làm việc đ ể
chuẩn bị cái tương íai đó.
Chúng ía phải nhận rằng tharứi nién ta rấl hãng liáí Nhưng
chúng ta củng p h ả i nhận rằng phong ưào tiianh niên la còn
ctiậlỉiẹp. m Ợ cdảu lừ ngày Cách rnạng tháng Tám đ ế n nay.
tJianli niẽn có cơ hội d ể phát Iriển một cách m au d ứ n g L>à rộng
rái hơn.
Vậy nén nhiệm vụ của các bạn là phải tim đ ủ mọi cách dể
găiỊ một phong írào than/i niên to lỡn L>d m ạnh mẽ.
Theo ý tõi m uốn đ ạ lĩn ụ c d ic h đ ó . thì mỗi thanh niéĩì. nhất
ỉổ một cán bộ. p h ả i kíền q u y ết làm bàngdư ợ c những diều
s a u này:
a. Các sự luj sinỉi klìỗ nhọc thì miníi làm trước người ía. cồn
sự suiìg sướng thanh ỉi/tịn íhi mình n/iường người la hưỏng
tntưc (iiẽn Ihiên h ạ LỈU. /lậu thiẽn h ạ lạc).
h. Các việc đ ú n g [àm, thi có khó m ấy cũng cơ’chiu quyết
làm cho kiỊ điúỢc.

97