- Trang chủ >>
- Khoa học xã hội >>
- Báo chí
Những nguyên tắc của công việc biên tập
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (102.92 KB, 7 trang )
Những nguyên tắc của
công việc biên tập
Tại các nhà xuất bản và các tịa báo, biên tập là một cơng việc
đầy vất vả, khó nhọc và địi hỏi các biên tập viên (BTV) phải có
vốn tri thức, phơng văn hóa dày dặn, cũng như, phải có phong
cách cẩn trọng và nhẫn nại trong công việc. Tuy nhiên, câu hỏi về
quyền hạn của BTV, cũng như, mối tương quan giữa BTV - tác
giả (và người đọc) dường như không phải lúc nào cũng được xác
định rõ ràng.
Trích đoạn sau đây dịch từ "Cẩm nang của các BTV và các tác
giả" (Gyurcsák János, Nhà xuất bản Osiris, Budapest 1996 Trang 258-259), một cuốn sách gối đầu giường của nhiều thế hệ
BTV và tác giả Hungari, cho thấy một quan điểm khoa học và hợp
lý về những nguyên tắc biên tập.
*
Biên tập bản thảo là hoạt động phức hợp nhất, và cũng có lẽ là
hoạt động địi hỏi trách nhiệm cao nhất của quá trình xuất bản!
Một trong những nghịch lý của công việc biên tập là vấn đề trách
nhiệm. Về mặt luật pháp, biên tập viên (BTV) không chịu trách
nhiệm về nội dung của sản phẩm in. Trách nhiệm ở đây, trước
hết thuộc về tác giả, và ở một mức độ nhỏ hơn, nhiều khi chỉ
mang tính gián tiếp, thuộc về nhà xuất bản. Tuy nhiên, chính sự
khác biệt giữa một BTV trung bình và một BTV giỏi là ở chỗ BTV
giỏi nhất định cần phải có sự can thiệp về nội dung bản thảo và
như thế, vẫn có trách nhiệm ở một dạng nào đó khi tác phẩm
được in.
Cố nhiên, BTV khơng bao giờ được thực hiện những thay đổi,
những bổ sung về nội dung và những chỉnh sửa nếu không được
sự biết đến của tác giả. Nhưng, một BTV, nếu muốn quan tâm
đến những vấn đề nội dung, địi hỏi phải có sự hiểu biết trong lĩnh
vực mà tác giả đả động tới, cho dù có thể khơng ở mức như tác
giả. Có điều, một BTV giỏi không chỉ suy nghĩ được trong bản
thảo, mà còn phải suy nghĩ được trong tác phẩm in, nghĩa là sau
khi đọc bản thảo, trái với đa số các tác giả, BTV phải có được
hình dung về tác phẩm in hồn chỉnh.
Thơng thường, các tác giả cũng nhận thức được điều này nên họ
luôn gắn bó với một vài BTV có tên tuổi. Cố nhiên, uy tín của BTV
- ở mọi nơi trên thế giới - kém xa uy tín của tác giả. Và, cũng
không thể trả lời được câu hỏi tại sao một BTV xuất sắc lại "cam
phận" BTV, mà không trở thành tác giả...
BTV có vai trị mơi giới giữa tác giả và độc giả, bởi lẽ đồng thời
họ phải suy nghĩ được bằng cái đầu của tác giả và độc giả, nghĩa
là, họ cần phải hiểu tác giả thực chất muốn nói gì, mặt khác, cần
giúp đỡ người đọc hiểu được điều mà tác giả muốn nói. Trên tư
cách người đầu tiên đọc bản thảo, BTV truyền tải cho tác giả
những nguyện vọng của các độc giả trong tương lai, vì thế, quan
hệ mật thiết giữa tác giả và BTV trong quá trình xuất bản là khơng
thể thiếu được.
Cơng việc biên tập khó ở chỗ BTV như kẻ khiêu vũ mà bị trói tay:
chỉ có thể xuất phát từ dụng ý của tác giả, sự chỉnh sửa và thay
đổi không thể vượt quá một giới hạn nhất định. BTV cần phải để
ý tới chủ tâm của tác giả khi triển khai kết cấu của tác phẩm in,
các đơn vị cấu trúc phải phục vụ điều này. Những giới hạn có thể
đến đâu? - khơng có lời giải đáp xác quyết cho câu hỏi này.
Trên cơ sở những điều đã nói ở trên, BTV phải để ý đến những
yếu tố sau:
1. Cấu trúc, trật tự sáng sủa của bản thảo;
2. Ngơn từ cơ đọng và phong cách thích hợp của tác phẩm (thuật
ngữ, các chữ viết tắt, chính tả, thư mục...);
3. Thống nhất các đơn vị cấu trúc (hệ tựa đề, mục lục...) và loại
trừ sự trùng lặp;
4. Gạt bỏ những lỗi logic cịn sót lại trong cách diễn đạt;
5. Gạt bỏ những bất hợp lý và lỗi về ngôn từ và phong cách (đặc
biệt, trong các tác phẩm nhiều người viết);
6. Sự chính xác và đúng đắn của những dẫn chứng, ghi chép;
7. Kiểm tra các tên tuổi và tựa đề trong tác phẩm và trong thư
mục;
8. Kiểm tra sự hiện diện chính xác của các minh họa và những
phần phụ (phụ lục, chú giải các tên họ, danh sách các thuật ngữ
chuyên môn, bảng chỉ dẫn các đề mục và tên họ...)
BTV không thể bắt ép tác giả phải theo quan điểm của mình. Bởi
lẽ, vẫn có thể là tác giả có lý. Và rốt cục, tác phẩm vẫn là của tác
giả, lời cuối cùng luôn phải thuộc về tác giả!
