<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 1
<b> TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VĨNH VIỄN </b>

<b> MỘT SỐ NĂNG LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VĂN HỌC </b>
<b>I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ NGHỊ LUẬN VĂN HỌC</b>

<b>1. Khái niệm</b>

Nghị luận văn học là dạng văn bản dùng để bày tỏ sự cảm thụ tác phẩm văn học theo suy nghĩ của cá
nhân, là những lý lẽ để đánh giá, phân tích, bàn bạc về vấn đề thuộc lĩnh vực văn học để khám phá thế
giới nội tâm của tác giả, đồng thời tìm ra những giá trị thuyết phục người khác nghe theo quan điểm,
ý kiến cá nhân của mình.

2. Một số yêu cầu chung cần nắm khi viết một bài văn nghị luận văn học
+ Tìm hiểu tác giả, hồn cảnh sáng tác, năm tháng tác phẩm ra đời.
+ Tìm hiểu tâm tư tình cảm tác giả.

+ Các vấn đề bàn luận là các vấn đề bàn bạc về văn học, có thể là tác giả, tác phẩm, ý kiến nhận định
về tác phẩm, nhân vật trong tác phẩm.

+ Đối với thơ thì cần chú ý đến hình thức như nhịp điệu, cách gieo vần, cấu trúc, nghệ thuật sử dụng
ngơn từ… Lưu ý nhiều đến tính thẩm mỹ trong tác phẩm.

+ Đối với tác phẩm văn xi thì chú ý đến cốt truyện, nhân vật, tình tiết, hình tượng điển hình, tình
huống truyện. Cần khai thác nội dung hiện thực và nội dung tư tưởng của tác phẩm, thông điệp của
tác giả. Các dẫn chứng cần chính xác, chọn lọc.

<b>3. Tìm hiểu đề</b>

+ Tìm hiểu đề bao gồm tìm ý và lập dàn ý. Đây là khâu quan trọng để xác định

+ Muốn làm tốt bài văn nghị luận cần phải nắm vững những kĩ năng phân tích theo trình tự: bước
định hướng, lập dàn ý, tạo văn bản và kiểm tra.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 2
Trước khi làm bài, cần tìm hiểu về nội dung, yêu cầu của đề bài, định hướng xây dựng văn bản.Bước
định hướng là khâu rất quan trọng trong bài văn nghị luận văn học. Định hướng đúng sẽ tránh viết
sai thể loại, lạc đề. Vì thế cần phải đọc kỹ để và xác định:

+ Thể loại
+ Nội dung
+ Giới hạn đề
+ u cầu phụ.

Thơng thường thì sẽ có hai dạng đề bài: với dạng đề nổi thì chúng ta sẽ dễ dàng nhận biết được trên
câu chữ, cần gạch chân các từ khóa để dễ thực hiện bài viết. Đối với đề chìm thì các cần nghiên cứu
kỹ nội dung ẩn ý của tác phẩm, dụng ý nghệ thuật của tác giả, chủ đề của tác phẩm mà xác định mục
tiêu đề bài.

<b>2. Bước lập đề cương</b>

Cần xác định và tái hiện lại kiến thức những giá trị về nội dung của tác phẩm.

+ Nội dung cơ bản (tìm ý): Ở bước này chúng ta cần tái hiện lại kiến thức những giá trị về nội dung
và nghệ thuật của tác phẩm đó.

+ Bố cục của bài văn (lập dàn ý): Sắp xếp các ý theo trình tự hợp lý (từ ý lớn đến ý nhỏ, nghệ thuật,
nội dung).

Sau khi tìm được ý, cần phác họa ra dàn ý sơ lược và sau đó triển khai thành dàn ý chi tiết.
<b>3. Bước tạo văn bản</b>

Trên cơ sở đề cương đã được lập, bắt đầu thực hiện việc tạo văn bản. Đây là khâu quan trọng nhất.
Cần lưu ý một số vấn đề sau đây:

+ Đây là một văn bản thuộc phong cách ngơn ngữ văn bản chính luận nên cần lưu ý về đặc điểm
chung và đặc điểm về cách thức diễn đạt;

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 3
+ Đối với loại tự sự cần chú ý phân tích nhiều đến nội dung, cốt truyện, nhân vật, tình huống truyện.
Khi phân tích cần tách nội dung và nghệ thuật riêng (nội dung trước rồi đến nghệ thuật sau).

+ Đối vơí loại trữ tình cần lưu ý các phép biểu hiện tình cảm cảm xúc, hình ảnh nhịp điệu. Phân tích
nghệ thuật gắn liền với nội dung.

+ Cần liên kết các câu, đoạn mạch lạc hợp lý.
<b>4. Bước kiểm tra</b>

Viết xong đoạn văn nào, ý nào nên kiểm tra lại. Cần dành 5 phút cuối đọc lại tồn bộ bài viết, sữa lỗi
chính tả, dấu câu.

<b>III. CẤU TRÚC BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC</b>
<b>1. Cấu trúc phần mở bài</b>

<b>Cách 1</b>

Giới thiệu
tác giả

Hoàn cảnh
sáng tác

Chủ đề và đại ý
tác phẩm

Trích đề, nêu nhận xét chung

Ví dụ:

Xuất hiện trên thi đàn Việt Nam vào đầu thế kỷ XIX, Bà Huyện Thanh Quan đã đi vào lòng người bằng
nét bút trang nhã, điêu luyện. Bà làm thơ không nhiều nhưng mỗi bài thơ là một tuyệt bút. Trên
đường từ Thăng Long vào kinh đô Huế nhậm chức, bà đã dừng chân trên đỉnh Đèo Ngang, xúc cảnh
sinh tình trước cảnh quan thiên nhiên trong nỗi buồn sâu lắng, bài thơ Qua Đèo Ngang ra đời miêu
tả cảnh vật đồng thời còn bày tỏ mối u hoài về thời thế. Bài thơ đã khắc tạc tên tuổi của bà vào lịch sử
thi ca.

<b>Cách 2:</b>

Chọn những câu thơ có nội dung
phù hợp với tác phẩm để dẫn dắt
vào đề

Giới thiệu
tác giả

Hoàn
cảnh sáng
tác

Chủ đề và đại
ý tác phẩm

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 4
Ví dụ:

“Chao ơi mong nhớ ôi mong nhớ !
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn”

(Chế lan Viên)

Đi về đâu hỡi cánh chim lẻ loi kia giữa chiều thu giăng mắc? Tự bao giờ, mùa thu thường mang
đến cho các thi nhân nỗi buồn man mác sâu kín, khơi gợi nỗi nhớ nhung xa vắng. Trước cái se lạnh
của đất trời, lãng phất lá vàng rơi nơi vùng quê chiêm trũng đã lay động tâm hồn cụ Tam nguyên Yên
Đổ để những ý thơ cất lên như những tiếng tơ lòng thể hiện mối u hoài trước thời thế. Nguyễn Khuyến
được mệnh danh là thi sĩ của mùa thu, của làng quê Việt Nam. Bài thơ Thu điếu ra đời miêu tả cảnh
sắc mùa thu ở vùng nông thôn Bắc bộ, qua đó bày tỏ tâm sự u hồi sâu kín.

Bài thơ là một tuyệt sắc về mùa thu trong văn học Việt Nam.
<b>Cách 3:</b>

Mượn nội dung, tiêu
đề để dẫn dắt vào đề

Giới thiệu tác
giả

Hoàn cảnh

sáng tác

Chủ đề và đại ý

tác phẩm

Trích đề, nêu
nhận xét
chung
Ví dụ:

Năm tháng rồi sẽ qua đi theo quy luật nghiệt ngã của thời gian, song có một điều vẫn đọng mãi trong
mọi người về một thời để nhớ, một thời khơng thể nào qn. Vâng! Đó là những năm tháng đầy đau
thương mà anh dũng trong cuộc chiến đấu chống Mỹ vĩ đại. Khí thế hăm hở cả nước ra trận đã thổi
vào hồn thơ Phạm Tiến Duật như thứ ánh sáng chói chang như từng cơn lộng gió để “Bài thơ về tiểu
đội xe khơng kính” ra đời khắc họa hình ảnh người chiến sĩ lái xe gan dạ dũng trên tuyến lửa Trường
Sơn. Đặc biệt qua ba khổ đầu:

“Khơng có kính khơng phải vì xe khơng có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 5
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc

Nhìn nhau mặt lắm cười ha ha …”

Đoạn trích ca ngợi vẻ đẹp của người lính, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
* LƯU Ý VỀ VIỆC TRÍCH ĐỀ:

+ Đối với bài thơ ngắn hoặc đoạn trích (khoảng dưới 8 câu) các em cần chép nguyên bài thơ hoặc
đoạn trích. Tuy nhiên khi phân tích đoạn trích trong phần mở bài ngoài việc giới thiệu chung tác
phẩm cần phải giới thiệu nội dung đoạn trích (xem ví dụ phần mở bài theo cách 3).

+ Đối với bài thơ dài, phần trích đề chỉ nên giới thiệu câu đầu và câu cuối. Ví dụ trích đề khi phân

tích bài thơ Đồng chí mở đầu bằng hồn cảnh xuất thân của người lính:

“Quê hương anh nước mặn đồng chua”
Và khép lại trong hình ảnh đầy lãng mạn:

“Đầu súng trăng treo”.
+ Đối với truyện (văn xuôi tự sự) thì khơng trích đề.

<b>2. Cấu trúc đoạn văn phần thân bài</b>

+ Đoạn văn phần thân bài trong bài phân tích thường được sắp xếp theo trình tự: khái quát - phân
tích - tổng hợp. Đối với thể loại trữ tình có thể được dựng đoạn theo cách sau đây:

+ Câu mở đoạn (khái quát): Mượn một nét nghệ thuật để dẫn đến nội dung khái quát hoặc giới thiệu
ý chung của câu thơ, đoạn thơ, đoạn văn.

+ Trích dẫn câu thơ, đoạn thơ, đoạn văn.
+ Phân tích:

+ Giải thích từ ngữ, câu

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 6
+ Nội dung diễn đạt

+ Liên hệ tác giả, hoàn cảnh xã hội

+ Liên hệ so sánh văn học, cảm xúc của người phân tích.
+ Câu kết đoạn và chuyển ý (tổng hợp)

* LƯU Ý KHI VIẾT PHẦN THÂN BÀI

+ Trong quá trình phân tích trình tự có thể thay đổi theo dụng ý riêng của người viết và không nhất
thiết đoạn nào cũng dựng như mẫu trên mà có biến hóa cho sinh động.

+ Thơng thường phần đầu tiên của thân bài nên giới thiệu về hoàn cảnh xã hội. Ví dụ khi phân tích
bài thơ Đồng chí – Chính Hữu thì phần đầu tiên của thân bài cần liên hệ hoàn cảnh nước ta sau
cách mạng tháng tám 1945.

+ Sau khi giới thiệu hoàn cảnh xã hội đương thời cần phân tích thêm về tiêu đề bài thơ.
+ Phần cuối cùng của thân bài cần liên hệ giá trị tư tưởng hay ý nghĩa thực tiễn qua bài học.
Sau đây là cấu trúc chung của phần thân bài:

+ Hoàn cảnh xã hội

+ Phân tích theo bố cục từng phần:

+ Đối với thơ: kết hợp nghệ thuật và nội dung (chú ý nhiều đến sắc thái biểu cảm).

+ Đối với truyện chủ yếu phân tích nội dung hiện thực và nội dung tư tưởng rồi sau đó mới phân
tích nghệ thuật (mỗi nội dung dựng thành đoạn văn riêng, sau đó dựng đoạn văn phân tích nghệ
thuật).

+ Giá trị tư tưởng, liên hệ, đối chiếu với hiện thực cuộc sống.
<b>ĐOẠN VĂN MINH HỌA CHO CÁCH DỰNG ĐOẠN</b>

<b>Ví dụ 1:</b> Đoạn văn phân tích cặp câu đề trong bài Thu điếu – Nguyễn Khuyến

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 7
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.”

Chiếc ao bé nhỏ của làng quê trong thành ngữ "ao tù nước đọng" chật chội kia bỗng trở nên thanh
khiết trong sắc màu thu về của cụ Tam nguyên . Ngữ "ao thu" là sự kết hợp độc đáo không gian và
thời gian. Thời gian ở đây không là một khoảng khắc thu, một ngày thu, mà là cả một mùa thu lắng
đọng trong chiếc ao bình dị. Sự khám phá độc đáo ở chỗ nhà thơ đã mặc chiếc áo thu diệu kì để làn
ao trở thành “trong veo” như chiếc gương của thiên nhiên thâu cả mảng trời xanh biếc, đám mây
trắng hửng hờ, và cả bóng dáng co ro của con người trong chiếc thuyền câu. Sắc trời thu, mặt ao thu,
con thuyền câu, người câu hài hòa trong bức tranh thơ, song lại man mác sắc màu thu luống u buồn
.Mùa thu với làn gió heo may se se lạnh vừa đủ tiễn đưa cái oi ả của mùa hè nhưng sao thi nhân nghe
như thấm lạnh cả đất trời, cả hồn người. Làn gió thu mn đời vơ hình kia sao lại "lạnh lẽo" đến tê
lịng hay là cái lạnh từ nỗi buồn thương nơi thẩm đáy lòng thi nhân đã lan tỏa, thấm sâu vào ngàn cây
ngọn cỏ, vào hơi thở của đất trời, thấm lạnh vào hồn người câu đang co ro trên con thuyền bé "tẻo
teo". Ngôn ngữ thật cô đọng, độc đáo vần "eo" trong "lạnh lẽo", "trong veo", "tẻo teo" nhưng chắt lọc
cả không gian mênh mông vào một phạm vi bé nhỏ cô tịch. Người ngồi câu không ngồi trên bờ, mặc
dù chiếc ao vốn nhỏ. Bởi lẽ ngồi trên bờ thì dẫu sao cũng cịn có bờ đất bụi cỏ làm điểm tựa. Hơn nữa
ngồi trên bờ thì tầm nhìn bị hạn chế vì chỉ nhìn về một phía. Nhà thơ đã đặt người ngồi câu trên chiếc
thuyền thúng bé nhỏ đẩy ra giữa mặt ao, giữa khoảng không bé nhỏ vắng lặng để mở rộng tầm nhìn
về bốn phía, để người ngồi câu mới cảm nhận được hương thu, sắc thu, tiếng thu, và cả nỗi cô đơn
giữa mùa thu của chính mình. Đọc câu thơ Nguyễn khuyến sao khơng khỏi nhớ đến Vũ Đình Liên:

"Làn gió heo may xa hiu hắt
Lạnh lùng chẳng biết tiễn đưa ai"

Vẻ lạnh lùng của ngọn gió vơ tình khơi gợi nỗi cơ đơn hoang trống, cịn làn gió "lạnh lẽo" của Nguyễn
khuyến cứ quặn thắt lòng người, trăn trở nỗi đau đời quay quắt.

(Nguyễn Văn Thành)
Ví dụ 2: Đoạn văn trong nghị luận Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 8
như vỡ tung ra từ đáy lịng nó. Và đau đớn thay, đây là tiếng gọi ba đầu tiên cũng là tiếng gọi cuối
cùng trong cuộc đời cô bé. Sau tiếng gọi ba là một loạt những hành động “nó vừa kêu vừa chạy xơ tới,
nhanh như một con sóc, nó nhảy thót lên, giang hay tay ơm chặt lấy cổ ba nó rồi nó hơn ba nó cùng
khắp, hơn cả vết thẹo dài trên má của ba”. Tất cả những hành động đó đều biểu hiện một tình cảm
ruột thịt nồng nàn là nỗi mong nhớ bùng lên thật mãnh liệt, hối hả, cuống quýt có xen lẫn sự hối hận.
Và khi nghe ơng Sáu nói: “Thơi, ba đi nghe con”, nó đã thét lên “Khơng!” rồi “hai tay xiết chặt cổ ba nó,
giang cả hai chân câu chặt lấy ba, đôi vai nhỏ bé rung rung”, bé Thu khóc. Đó là tiếng khóc của sự xót
xa ân hận vì lỗi lầm của mình, vì thương ba đau khổ. Khi hiểu ra mọi lẽ, khi nhận ra cha thì đã q
muộn. Do đó tất cả mọi hành động của Thu đối với cha như muốn đền bù những hụt hẫng đã qua.
Chứng kiến những biểu hiện tình cảm ấy, trong cảnh ngộ cha con ơng Sáu phải chia tay, có người
khơng cầm được nước mắt. Riêng bác Ba – người kể chuyện cảm thấy như có bàn tay cứ nắm lấy trái
tim mình. Nhà văn viết không nhiều, chỉ bằng một nét chấm phá đó thơi nhưng đủ cho ta xúc động
trước nỗi niềm và tâm trạng của nhân vật.”

(Nguyễn Huyền Nga)
<b>3. Cấu trúc đoạn văn phần kết bài</b>

Phần kết bài là cả một nghệ thuật. Làm sao đọng lại trong lòng người đọc những cảm xúc sâu lắng.
Cấu trúc thường là:

+ Tổng hợp đánh giá chung về nghệ thuật và nội dung, hình thành kết luận quan trọng.
+ Cảm nghĩ chung của người phân tích.

Để kết bài cho hay, các em có thể chọn hai câu thơ thật hay, thật phù hợp để kết bài tạo ấn tượng. Ví
dụ viết phần kết bài phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải:

Lời thơ giản dị chân thành, tứ thơ sâu lắng trong nhịp thơ nhẹ nhàng êm ái như tiếng lòng của Thanh
Hải trang trải trước thiên nhiên, con người, cuộc sống. Bài thơ thể hiện quan niệm sống đẹp, sống là
cống hiến cho cuộc đời, cho quê hương. Tấm chân tình đơn hậu, bình dị mà thiết tha u cuộc sống

ấy sẽ đọng mãi trong lòng mọi người chúng ta biết bao nghĩ suy và chúng ta phải làm một “Mùa xuân
nho nhỏ” để góp phần đưa “Tổ Quốc bay lên bát ngát mùa xuân” (Lê Anh Xuân).

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 9
bài mỗi phần tối đa 1/5 thời gian cho phép. Phần thân bài từ 3/5 đến 3/4 thời gian. Phải tận dụng

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 10
Website <b>HOC247</b> cung cấp một môi trường <b>học trực tuyến</b> sinh động, nhiều <b>tiện ích thơng minh</b>,
nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những <b>giáo viên nhiều năm kinh </b>
<b>nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm</b> đến từ các trường Đại học và các
trường chuyên danh tiếng.

<b>I.Luyện Thi Online</b>

-<b>Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm</b> từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây

dựng các khóa <b>luyện thi THPTQG </b>các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

-<b>Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: </b>Ơn thi <b>HSG lớp 9</b> và <b>luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán</b> các

trường <i>PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An</i> và các trường Chuyên
khác cùng <i>TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.</i>
<b>II.Khoá Học Nâng Cao và HSG </b>

-<b>Toán Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Toán Chuyên dành cho các em HS </b>

THCS lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt
điểm tốt ở các kỳ thi HSG.

-<b>Bồi dưỡng HSG Tốn: Bồi dưỡng 5 phân mơn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học </b>và <b>Tổ Hợp</b> dành

cho học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: <i>TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. </i>

<i>Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn</i> cùng đơi

HLV đạt thành tích cao HSG Quốc Gia.

<b>III.Kênh học tập miễn phí</b>

-<b>HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK</b> từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả

các môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư
liệu tham khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

-<b>HOC247 TV: Kênh Youtube</b> cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi

miễn phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hoá, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng
Anh.

<i><b>Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai </b></i>

<i><b> Học mọi lúc, mọi nơi, mọi thiết bi – Tiết kiệm 90% </b></i>

<i><b>Học Toán Online cùng Chuyên Gia </b></i>

</div>

<!--links-->
kĩ ngăng làm bài nghị luận văn học

• 8
• 10
• 186